Di-

przedrostek

 (1.1) pierwszy człon wyrazów złożonych oznaczających dwukrotne wystąpienie czegoś


Źródła:

Wiktionary

Diabatyczny

w fizyce: związany z przepływem energii, np. proces diabatyczny - proces, w którym następuje wymiana ciepła z otoczeniem


Źródła:

SJP.pl

Diabaz

magmowa skała żyłowa; doleryt


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) geol. magmowa skała żyłowa;


Diabaz (inna nazwa doleryt) – magmowa skała wulkaniczna o składzie mineralnym bazaltu, ale o grubszym ziarnie (paleobazalt). Najczęściej nazywa się tak skały powstałe w erze paleozoicznej, zwłaszcza w dolnej jej części. Zawiera dużo wapnia. Składa się z plagioklazu i piroksenu, ma strukturę ofitową.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diabazowy

przymiotnik od: diabaz


przymiotnik relacyjny

 (1.1) wykonany z diabazu, zawierający diabaz


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diabelec

człowiek nieznośny, przekorny


Diabelec – osada w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie brodnickim, w gminie Górzno.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diabelnie

przysłówek sposobu

 (1.1) pot. ekspr. w sposób bardzo silny


Źródła:

Wiktionary

Diabelny

przenośnie: ogromny, niesamowity; diaboliczny, diabelski, piekielny


przymiotnik dzierżawczy

 (1.1) książk. należący do diabła

przymiotnik relacyjny

 (2.1) książk. związany z diabłem, dotyczący diabła

przymiotnik jakościowy

 (3.1) książk. mający cechy diabelskie

 (3.2) pot. taki, o którym mówiący ma złe zdanie

 (3.3) pot. niezwykły


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diabelski

diaboliczny;
1. mający cechy przypisywane diabłu; szatański;
2. przebiegły, niebezpieczny; szatański;
3. przenośnie: ogromny, niesamowity; diabelny, piekielny


przymiotnik

 (1.1) związany z diabłem, dotyczący diabła


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diabelskość

diabelski


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest diabelskie; cecha tych, którzy są diabelscy


Patrz:diabelski

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diabelstwo

potocznie:
1. cechy przypisywane diabłu, np. zło, przebiegłość;
2. coś złośliwego, denerwującego, niebezpiecznego lub ktoś o takich cechach


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) działanie lub skutki działania diabła


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diabetol

handlowa nazwa leku przeciwcukrzycowego; tolbutamid


Źródła:

SJP.pl

Diabetolog

specjalista zajmujący się leczeniem cukrzycy


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) med. lekarz specjalista zajmujący się profilaktyką, rozpoznawaniem i leczeniem cukrzycy i jej powikłań

rzeczownik, rodzaj żeński

 (2.1) med. lekarka specjalistka diabetologii


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diabetologia

dział medycyny, nauka zajmująca się przyczynami, rozpoznaniem i leczeniem cukrzycy


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. dziedzina medycyny zajmująca się profilaktyką, rozpoznawaniem i leczeniem cukrzycy oraz jej powikłań;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diabetologiczny

diabetologia


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z diabetologią, dotyczący diabetologii, leczenia cukrzycy


Patrz:diabetologia

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diabetolożka

diabetolog


Patrz:diabetolog

Źródła:

SJP.pl

Diabetyczka

chora na cukrzycę


Źródła:

SJP.pl

Diabetyczny

diabetyk; cukrzycowy


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z cukrzycą, dotyczący cukrzycy


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diabetyk

człowiek chory na cukrzycę


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) med. osoba chora na cukrzycę


Cukrzyca – grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią (podwyższonym poziomem glukozy we krwi) wynikającą z defektu produkcji lub działania insuliny wydzielanej przez komórki beta wysp trzustkowych. Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych.Ze względu na przyczynę i przebieg choroby, można wyróżnić: cukrzycę typu 1, typu 2, cukrzycę ciężarnych i inne, rzadziej występujące typy.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diabeł

1. zły duch, wyobrażany jako istota z rogami, ogonem i kopytami; szatan, czart, bies;
2. potocznie: ktoś zły, niebezpieczny, nieznośny;
3. potocznie: ktoś zdolny, odważny, sprytny


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy lub męskozwierzęcy

 (1.1) rel. mit. upadły anioł, kuszący do grzechu;

 (1.2) pot. przen. o kimś niebezpiecznym, denerwującym lub złym

 (1.3) pot. przen. o człowieku ze szczególnymi zdolnościami

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) zool. nazwa systematyczna|Sarcophilus|ref=tak., rodzaj ssaka z rodziny niełazów;

 (2.2) icht. zob. diabeł morski.


Diabeł (gr. διάβολος diábolos „oskarżyciel, oszczerca”) – w judaizmie i chrześcijaństwie ogólna nazwa złych, upadłych aniołów; inne określenia: szatan (małą literą), demon.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diabełek

zdrobnienie od: diabeł


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy lub męskozwierzęcy

 (1.1) zdrobn. od diabeł

 (1.2) mały diabeł

 (1.3) pot. przen. urwis, łobuziak

 (1.4) lud. kukła postaci diabła, rekwizyt zabaw ludowych

 (1.5) daw. hazardowa gra karciana

 (1.6) meteorol. wir pyłowy


Diabełek – położone na wysokości ok. 1470 m siodełko pomiędzy Wielką Kopą Królową (1531 m) a Skupniowym Upłazem (ok. 1475 m) w polskich Tatrach Zachodnich. Nazwa pochodzi od tego, że podczas wichury wiatr porywa tutaj ziarenka piasku i sypie nimi w oczy „jak sam diabeł”. Do Doliny Olczyskiej opada z niej na północ Żleb Roja o deniwelacji ok. 300 m, w południowo-zachodnim kierunku do Długiego Żlebu w Jaworzynce opada stromy, skalisto-trawiasty stok.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diablak

Diablak lub Babia Góra (słow. Babia hora, 1724 m) – najwyższy szczyt masywu Babiej Góry w Paśmie Babiogórskim w Beskidzie Żywiecko-Orawskim (w regionalizacji według Jerzego Kondrackiego w Beskidzie Żywieckim, w słowackiej Oravské Beskydy). W masywie Babiej Góry wyróżniono wiele wierzchołków, aby więc sprecyzować, o który dokładnie z nich chodzi, dla najwyższego używa się odrębnej nazwy Diablak.


Źródła:

Wikipedia

Diablątko

zdrobnienie od: diablę


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) zdrobn. od diablę

 (1.2) mit. mały diabeł

 (1.3) pot. figlarne dziecko


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diablę

mały diabeł, potomek diabła


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) mit. mały diabeł

 (1.2) pot. figlarny malec


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diabli

związany z diabłem; diabelski


przymiotnik dzierżawczy

 (1.1) należący do diabła

przymiotnik relacyjny

 (2.1) związany z diabłem, dotyczący diabła

przymiotnik jakościowy

 (3.1) charakterystyczny dla diabła, mający cechy diabła

forma rzeczownika.

 (4.1) M. i W. lm. zob. diabeł.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diablica

diabeł


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) folk. mit. żeńska forma diabła

 (1.2) przen. zła kobieta

 (1.3) przen. wiedźma, czarownica



Patrz:diabeł

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diablik

malutki demon, imp


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy lub męskozwierzęcy

 (1.1) diabełek, złośliwy duszek


Diablik (niem. Teufelsgraben, Höllen Graben) – struga na ziemi prudnickiej, w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, powiecie prudnickim, gminie Biała. Dopływ Brodni.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diablisko

zgrubienie od: diabeł


Źródła:

SJP.pl

Diablo

przysłówek

 (1.1) pot. bardzo



Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Diablotka

krążek albo pałeczka z kruchego lub francuskiego ciasta, podawane do zup czystych


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kulin. dodatek do czystych zup, podawany na gorąco, w postaci zapiekanych kromek bułki paryskiej lub paluszków bądź krążków z kruchego lub francuskiego ciasta;


Diablotka (fr. diablotins „diabełki, łakocie”) – wypiek z ciasta francuskiego lub kruchego w kształcie krążka lub pałeczki, podawany do bulionu lub barszczu.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diaboliczniej

stopień wyższy od przysłówka: diabolicznie


Źródła:

SJP.pl

Diaboliczniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: diaboliczny; bardziej diaboliczny


Źródła:

SJP.pl

Diaboliczność

diaboliczny


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest diaboliczne; cecha tych, którzy są diaboliczni


Patrz:diaboliczny

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diaboliczny

diabelski;
1. mający cechy przypisywane diabłu; szatański;
2. przebiegły, niebezpieczny; szatański;
3. przenośnie: ogromny, niesamowity; diabelny, piekielny


przymiotnik jakościowy

 (1.1) taki, który przejawia cechy diabła


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diabolizacja

przypisywanie komuś lub czemuś cech diabelskich, szatańskich


Źródła:

SJP.pl

Diabolizm

ogół cech zwykle przypisywanych diabłu


Źródła:

SJP.pl

Diabolizować

przypisywać cechy diabła; demonizować


Źródła:

SJP.pl

Diabolo

rodzaj gry zręcznościowej polegającej na podrzucaniu i chwytaniu obracającej się szpulki sznurkiem umocowanym na dwóch pałeczkach


Diabolo – zabawa zręcznościowa wymyślona ok. 2000 roku p.n.e. w Chinach, polegająca na obracaniu za pomocą dwóch kijków połączonych ze sobą cienką linką, zabawki w kształcie klepsydry, zwanej właśnie diabolo. W 1906 roku Francuz Gustave Philippart opracował diabolo składające się z dwóch połączonych ze sobą za pomocą śruby metalowych półkul. Z czasem zaczęto stosować półkule z tworzyw sztucznych (najczęściej z gumy).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diabulimia

zaburzenie odżywiania u cukrzyków polegające na pomijaniu wstrzykiwania insuliny w celu utraty na wadze


Diabulimia to zaburzenie odżywiania dotyczące osób z cukrzycą typu 1. To, co ją odróżnia od innych zaburzeń odżywiania zawartych w DSM-5, to intencjonalne unikanie, bądź zmniejszanie przyjmowanej dawki insuliny po to, by utrzymać lub zmniejszyć masę ciała.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diabulimiczka

kobieta celowo pomijająca dawki insuliny w celu utraty na wadze


Źródła:

SJP.pl

Diabulimik

osoba celowo pomijająca dawki insuliny w celu utraty na wadze


Źródła:

SJP.pl

Diacetyl

[czytaj: di-acetyl] związek chemiczny zbudowany z dwóch grup acetylowych; dwuacetyl


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diacetylomorfina

silny narkotyk z grupy opiatów, pochodna morfiny; heroina, diamorfina


Heroina, diacetylomorfina, diamorfina – organiczny związek chemiczny, półsyntetyczny opioid (diacetylowana pochodna morfiny). W postaci czystej heroina jest białą, sypką, bezwonną substancją o gorzkim smaku i temperaturze topnienia 173 °C. Po raz pierwszy heroina została zsyntetyzowana w 1874 r. poprzez acetylację morfiny – opiatu występującego w opium mleczka makowego i suszonej słomie makowej (makówka + ok. 15 cm łodygi), pochodzących z maku lekarskiego (Papaver somniferum). Heroina zaliczana jest do grupy depresantów podobnie jak morfina, w porównaniu do której w przypadku podania drogą dożylną wykazuje około 3–5-krotnie silniejsze lecz krótsze działanie przeciwbólowe. Jest silnym agonistą receptorów opioidowych μ, δ, κ, podobnie jak jej endogenne odpowiedniki – endorfiny. Dzięki grupom acetylowym heroina szybciej niż morfina przechodzi przez barierę krew-mózg. W mózgu jest enzymatycznie metabolizowana do aktywnych terapeutycznie metabolitów: 6-mono-acetylo-morfiny (6-MAM) i morfiny, stąd można spotkać się w stosunku do heroiny z określeniem proleku.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diacetylowy

diacetyl; dwuacetylowy


Źródła:

SJP.pl

Diachil

rodzaj zmiękczającego tynku


Źródła:

SJP.pl

Diachronia

diachroniczność;
1. następstwo zjawisk, czynności lub procesów w czasie;
2. w językoznawstwie: analiza faktów językowych uwzględniająca ich rozwój w czasie


Językoznawstwo diachroniczne (gr. día „przez”, chrónos „czas”), językoznawstwo historyczne – dział językoznawstwa ogólnego zajmujący się badaniem relacji, jakie występują między elementami języka w różnych epokach jego rozwoju. Językoznawstwo diachroniczne bada więc zmiany, jakie zachodzą w języku z upływem czasu. Głównym zadaniem językoznawstwa diachronicznego jest opisanie tych zmian i sformułowanie na tej podstawie możliwie ogólnych zasad obowiązujących w ewolucji języków.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diachroniczność

diachronia;
1. następstwo zjawisk, czynności lub procesów w czasie;
2. w językoznawstwie: analiza faktów językowych uwzględniająca ich rozwój w czasie


Źródła:

SJP.pl

Diachroniczny

dotyczący diachronii


przymiotnik relacyjny

 (1.1) jęz. uwarunkowany czasowo


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diaczek

zdrobnienie od: diak


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) zdrobn. od diak


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diaczenko

nazwisko


Osoby o tym nazwisku:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diada

zespół dwóch elementów


Diada (para) – zbiór społeczny składający się z dwóch osób, określany przez niektórych jako grupa społeczna, ponieważ występują w niej interakcje, odróżnianie się od innych oraz to, że członkowie diady mogą o sobie mówić „my”.

Argumentami za nieuznawaniem diady za grupę społeczną są: brak możliwości ustosunkowania się do relacji między członkami grupy – tworzenia sojuszy lub wspólnego przeciwstawiania się innemu członkowi grupy; nieskomplikowana i niedynamiczna całość. Cechą charakterystyczną grupy społecznej jest też to, że jako całość zewnętrzna od jednostki może stosować wobec niej przymus.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diadektomorf

przedstawiciel podrzędu dużych czworonogów żyjących w karbonie i permie


Źródła:

SJP.pl

Diadektomorfy

przedstawiciel podrzędu dużych czworonogów żyjących w karbonie i permie


Diadektomorfy (Diadectomorpha) – klad dużych czworonogów żyjących w Euroameryce w karbonie i wczesnym permie oraz na obszarze dzisiejszych Chin w późnym permie, blisko spokrewnionych z przodkami owodniowców. Obejmuje duże (do 2 metrów długości) formy drapieżne i jeszcze większe (do 3 metrów) roslinożerne, częściowo wodne lub w pełni lądowe.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diadem

złota lub srebrna przepaska na głowę wysadzana drogimi kamieniami


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) złota lub srebrna opaska na głowę, zakładana przez królów, książęta i duchownych jako oznaka ich władzy;


Diadem (z fr. diadème od stgr. διάδημα diádēma, łac. dĭădēmă – przepaska, przewiązka) – ozdobna opaska z drogiej tkaniny lub obręcz ze szlachetnego metalu (złota, srebra), na ogół dodatkowo wysadzana szlachetnymi kamieniami.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diademkowate

rodzina morskich ryb z rzędu okoniokształtnych


Diademkowate (Pseudochromidae) – rodzina morskich ryb okoniokształtnych.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diademowy

diadem


Patrz:diadem

Źródła:

SJP.pl

Diadoch

1. wódz macedoński, który po śmierci Aleksandra Wielkiego władał jego imperium;
2. dziedzic, potomek, następca;
3. epoka (wojny) diadochów - okres po śmierci Aleksandra Wielkiego, kiedy doszło do wielu konfliktów o władzę


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) hist. jeden z wodzów wojsk Aleksandra Wielkiego, którzy po śmierci władcy podzielili między siebie jego państwo;


Diadochowie (od stgr. διάδοχος diádochos – następca) – termin określający dowódców armii Aleksandra Wielkiego, którzy w powstałym imperium przejęli władzę po jego śmierci w 323 roku p.n.e.

Wywodzili się w większości ze znacznych rodów macedońskich. Początkowo każdy z nich władał jedną z prowincji rozległego imperium. Wkrótce jednak pomiędzy nimi oraz ich następcami wynikły długotrwałe konflikty na tle dążeń do wzajemnego przejmowania ziem odziedziczonych po Aleksandrze.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diadochia

zdolność wzajemnego zastępowania się atomów, jonów lub cząsteczek w obrębie sieci krystalicznych mieszanin ciał stałych o podobnej budowie


Diadochia – zdolność wzajemnego zastępowania się atomów, jonów lub cząsteczek w obrębie sieci krystalicznych mieszanin ciał stałych o podobnej budowie.

Zdolność zastępowania się jonów (anion za anion; kation za kation) w strukturach kryształów jest następstwem krystalochemicznego pokrewieństwa pierwiastków. O możliwości zastępowania się jonów decydują zbliżone ich rozmiary. Zjawisko polega na tym, że potrzebują one dla swych analogicznych jonów podobnie wielkich przestrzeni w strukturach kryształów i wskutek tego mogą się wzajemnie podstawiać tworząc jednakowe lub podobne struktury.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diadumenos

Diadumenos – rzeźba Polikleta, obok Doryforosa najbardziej znana rzeźba tego artysty, przedstawiająca Kanon w klasycznej rzeźbie greckiej.

Jest to posąg nagiego mężczyzny z opaską wokół głowy, mający 1,86 metra wysokości. Został wykonany ok. 420 roku p.n.e. Postać opiera się na prawej nodze wysuniętej do przodu, ręce są podniesione do góry. Rzeźba znana jest z późniejszych kopii. W rzeźbie został wykorzystany kontrapost - ciężar ciała przeniesiony na jedną nogę mocno przytwierdzonej do podłoża, zaś druga jest delikatnie odsunięta w tył i pozostaje w spoczynku. Ciało postaci jest skręcone lekko w prawo.


Źródła:

Wikipedia

Diadyczny

1. złożony z dwóch elementów;
2. w matematyce: iloczyn diadyczny - iloczyn dwóch wektorów dający w wyniku tensor


Źródła:

SJP.pl

Diadynamiczny

prąd diadymiczny - prąd elektryczny o niskiej częstotliwości, powstały z nałożenia dwóch prądów zmiennych o różnych relacjach fazy i amplitudy


Źródła:

SJP.pl

Diadynamik

rodzaj zabiegu fizjoterapeutycznego, stymulacja prądami o niskiej częstotliwości; diadynamika


Źródła:

SJP.pl

Diadynamika

rodzaj zabiegu fizjoterapeutycznego, stymulacja prądami o niskiej częstotliwości; diadynamik


Źródła:

SJP.pl

Diafanometr

przyrząd do badania płynów za pomocą prześwietlania promieniami świetlnymi


Źródła:

SJP.pl

Diafanoskop

Diafanoskop (ang. diaphanoscope) – aparat medyczny do oświetlania jam lub tkanek ciała za pomocą transiluminacji (prześwietlania). Czasami stosowany jest w diagnostyce guzów piersi.


Źródła:

Wikipedia

Diafanoskopia

Diafanoskopia gałki ocznej – to badanie okulistyczne, polegające na prześwietleniu diafanoskopem gałki ocznej. Badany przebywa w ciemni i diafanoskop zostaje przystawiony do twardówki. Światło, które emituje diafanoskop, prześwietla gałkę oczną, jeśli nie ma przeszkody (np. guz, ciało obce) pojawia się jednolity różowy refleks ze źrenicy. W przypadku istnienia przeszkody - pojawiają się ubytki refleksu. Diafanoskop przystawia się w różnych punktach gałki ocznej.


Źródła:

Wikipedia

Diafazyczny

przymiotnik

 (1.1) jęz. uwarunkowany stylistycznie


Źródła:

Wiktionary

Diafon

urządzenie do nadawania powietrznych sygnałów dźwiękowych podczas mgły, poprzez nabrzeżne stacje ostrzegawcze lub inne statki


Diafon – urządzenie okrętowe lub nabrzeżne do nadawania sygnałów dźwiękowych podczas mgły.

Dźwięk wytwarzany jest przy przechodzeniu sprężonego powietrza (lub pary pod ciśnieniem) przez szczeliny nadajnika.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diafonia

1. dawna forma śpiewu dwugłosowego, spotykana w muzyce ludowej;
2. rozdźwięk, dysharmonia, dysonans;
3. w telekomunikacji: rodzaj zakłócenia w przesyle sygnału, przesłuch międzykanałowy


Źródła:

SJP.pl

Diafoniczny

diafonia


Patrz:diafonia

Źródła:

SJP.pl

Diafonometr

miernik przesłuchu stosowny do oceny jakości linii telekomunikacyjnych


Źródła:

SJP.pl

Diafora

powtórzenie retoryczne wzmacniające ekspresywności wypowiedzi


Diafora (gr. διαφορά diaphorá – "przesunięcie, różnica, odmienność") – figura retoryczna polegająca na powtarzaniu tego samego wyrazu, jednak za każdym razem w innym jego znaczeniu, budując w ten sposób kalambur, grę słów. Diafora może być zbliżona do tautologii lub pleonazmu (określana jest wtedy mianem dilogii), np.:

Matka jest matką.

Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diaforetyczny

powodujący diaforezę (obfite pocenie się na całym ciele); napotny


Źródła:

SJP.pl

Diaforeza

obfite pocenie się na całym ciele, zwłaszcza wywołane zabiegami medycznymi lub środkami farmakologicznymi


Źródła:

SJP.pl

Diafragma

1. w anatomii: duży mięsień w kształcie kopuły, oddzielający klatkę piersiową od niżej położonych narządów; przepona;
2. urządzenie nastawcze w obiektywie, które służy do regulowania ilości światła wpadającego do aparatu; przesłona, przysłona;
3. tarcza z otworem w środku umieszczana w rurze w celu pomiaru lub ograniczenia ilości przepływającej substancji; kryza;
4. przyrząd do prawidłowego ustawiania muszki i szczerbiny w broni strzeleckiej;
5. krążek dopochwowy stosowany jako środek antykoncepcyjny


Diafragma: (z gr. dia- ="wśród, pomiędzy" + phragma ="płot, ogrodzenie"):


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diafragmować

regulować dopływ światła w przyrządzie optycznym za pomocą przesłony


Źródła:

SJP.pl

Diafragmowy

przymiotnik od: diafragma


Źródła:

SJP.pl

Diaftoreza

proces powtórnego przeobrażenia skał metamorficznych, które wskutek ruchów górotwórczych wydźwignięte zostały w płytsze strefy skorupy ziemskiej i znalazły się w warunkach niższych ciśnień i temperatur; metamorfizm wsteczny


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diagenetyczny

diageneza


Patrz:diageneza

Źródła:

SJP.pl

Diageneza

zespół procesów zachodzących przy względnie niskiej temperaturze i niskim ciśnieniu, prowadzących do wytworzenia litych skał z materiałów osadowych


Diageneza (gr. δια „przez, na wskroś“ i γένεσις „powstawanie“) – zbiór procesów fizycznych i chemicznych działających na osad po jego depozycji ale przed jego ostateczną lityfikacją. Jako diagenetyczne postrzega się procesy które zachodzą przy względnie niskim ciśnieniu i niskiej temperaturze w przeciwieństwie do procesów metamorfizmu, które zachodzą przy względnie wyższym ciśnieniu i temperaturze. Do procesów diagenetycznych możemy zaliczyć między innymi działanie roztworów, działanie mikroorganizmów oraz rekrystalizację.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diagnoskop

urządzenie do badania prądów sterujących działaniem układów samochodu


Źródła:

SJP.pl

Diagnosta

1. osoba oceniająca i wydająca opinię o stanie lub właściwościach czegoś;
2. mechanik uprawniony do wykonywania przeglądów pojazdów mechanicznych;
3. samodzielny pracownik laboratorium medycznego


rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) med. lekarz, który stawia diagnozę


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diagnostka

diagnosta


Patrz:diagnosta

Źródła:

SJP.pl

Diagnostyczka

diagnostyk


Patrz:diagnostyk

Źródła:

SJP.pl

Diagnostycznie

przysłówek

 (1.1) w sposób diagnostyczny, w sposób dotyczący diagnostyki


Źródła:

Wiktionary

Diagnostyczny

służący do diagnozowania, oparty na diagnozie, dotyczący diagnozy


przymiotnik

 (1.1) dotyczący diagnostyki, służący do oceny stanu czegoś lub kogoś


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diagnostyk

lekarz stawiający diagnozę; diagnosta


Źródła:

SJP.pl

Diagnostyka

1. rozpoznawanie chorób na podstawie wywiadu, badania lekarskiego, analizy objawów i wyników badań laboratoryjnych;
2. określanie stanu technicznego urządzenia i ustalanie źródeł awarii


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. nauka o sposobach rozpoznawania chorób na podstawie przeprowadzonych badań (zarówno u ludzi, jak i u zwierząt);

 (1.2) psych. proces oceny cech i stanów psychicznych człowieka dokonywany przez psychologa za pomocą metod psychologicznych, którymi najczęściej są testy psychologiczne, obserwacja psychologiczna i wywiad;

 (1.3) techn. ocena stanu technicznego maszyny lub urządzenia technicznego;

forma rzeczownika.

 (2.1) D. i B. lp. od: diagnostyk



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diagnoza

1. rozpoznanie choroby na podstawie jej objawów, badania chorego, wywiadu lekarskiego i badań laboratoryjnych;
2. ocena stanu czegoś wystawiona na podstawie badań i analiz


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. rozpoznanie choroby

 (1.2) określenie stanu rzeczy lub zjawiska na podstawie dogłębnej analizy



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diagnozować

1. rozpoznawać chorobę na podstawie odpowiednich badań;
2. oceniać coś, wydawać opinię


czasownik

 (1.1) wystawiać diagnozę, rozpoznawać daną chorobę po przeprowadzeniu badań


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diagnozowalny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) med. dający się zdiagnozować


Źródła:

Wiktionary

Diagnozowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) med. stawianie diagnozy

 (1.2) ustalanie przyczyn jakiegoś zjawiska i tego, jaki jest stan rzeczy


Źródła:

Wiktionary

Diagnozowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z diagnozą, dotyczący diagnozy


Źródła:

Wiktionary

Diagonal

1. linia, oś ukośna; przekątna, diagonala;
2. tkanina wełniana lub bawełniana o splocie ukośnym;
3. ukośny (biegnący po przekątnej) chodnik w kopalni


Diagonal – rodzaj tkaniny wełnianej o splocie skośnym z bardzo dużym nachyleniem prążków. Jest stosowana na odzież oraz podszewki.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diagonala

linia, oś ukośna; przekątna, diagonal


Diagonala – wyrobisko podziemne drążone w kierunku pośrednim między rozciągłością a nachyleniem pokładu.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diagonalizacja

w matematyce: transformacja macierzy do postaci diagonalnej


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mat. przekształcenie macierzy w macierz diagonalną przez pomnożenie jej przez drugą macierz oraz jej odwrotność


Diagonalizacja – sprowadzenie macierzy kwadratowej do postaci diagonalnej, a konkretniej rozkład macierzy A\in M_{k}(K) na iloczyn macierzy P,\Delta ,P^{-1}\in M_{k}(K){:}

A=P\Delta P^{-1},

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diagonalizm

w sztuce: zasada komponowania obrazu lub rzeźby, polegająca na akcentowaniu osi ukośnych


Diagonalizm (łac. linea diagonalis „linia skośna, przekątna”) – w sztukach plastycznych zasada komponowania obrazu lub rzeźby, polegająca na akcentowaniu jednej lub kilku osi ukośnych i ograniczeniu kompozycyjnego znaczenia pionów i poziomów.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diagonalny

o układzie ukośnym


Źródła:

SJP.pl

Diagraf

przyrząd optyczny pozwalający na przerysowanie z natury konturów przedmiotu


Źródła:

SJP.pl

Diagram

1. przedstawienie w umowny, określony sposób zależności pomiędzy różnymi wielkościami lub pojęciami; wykres;
2. urzędowo: graficznie przedstawiony plan jakichś czynności; tabela;
3. rysunek pustych pól krzyżówki;
4. rysunkowy zapis pozycji szachowej


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) graficzna, schematyczna ilustracja czegoś, np. struktury, idei, procesu, wartości;

 (1.2) rysunek pól krzyżówki bądź sudoku


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diagramik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od diagram


Źródła:

Wiktionary

Diak

1. kleryk, psalmista w Kościele prawosławnym i greckokatolickim
2. pisarz kancelarii książęcej na Rusi
3. urzędnik stojący na czele resortu w Rosji carskiej


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) kośc. muz. śpiewak cerkiewny;

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) elektron. tyrystor składający się z dwóch połączonych antyrównolegle dynistorów;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diakaustyczny

diakaustyka


Patrz:diakaustyka

Źródła:

SJP.pl

Diakaustyka

stożkowato wklęsła powierzchnia utworzona przez załamujące się ogniskowane promienie


Źródła:

SJP.pl

Diakineza

piąte stadium profazy pierwszego podziału mejotycznego


Diakineza (z gr. dia – przypadek, kinesis – ruch) – ostatni, piąty etap profazy I mejozy, zachodzący po diplotenie. Po diakinezie następuje metafaza I.

Podczas diakinezy:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diaklaza

pęknięcie skały powstałe na skutek ciśnienia wewnątrz skorupy ziemskiej, biegnące w wielu kierunkach


Źródła:

SJP.pl

Diakon

1. w Kościele katolickim i prawosławnym: duchowny bez pełnych święceń kapłańskich;
2. w Kościele protestanckim: pastor nadzorujący akcje charytatywne;
3. we wczesnym chrześcijaństwie: opiekun ubogich i chorych, pomocnik biskupa


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) kośc. duchowny z najniższym stopniem święceń sakramentalnych;


Diakon (gr. διάκονος diákonos „sługa”) – pierwszy z trzech stopni święceń sakramentalnych w katolicyzmie i prawosławiu oraz trzecia posługa urzędu duchownego w Kościołach protestanckich.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diakonat

1. w Kościele katolickim i prawosławnym: pierwszy stopień święceń, uprawniających do sprawowania niektórych czynności kapłańskich;
2. w Kościele protestanckim: instytucja dobroczynna będąca pod opieką diakona;
3. urząd, godność diakona


Diakon (gr. διάκονος diákonos „sługa”) – pierwszy z trzech stopni święceń sakramentalnych w katolicyzmie i prawosławiu oraz trzecia posługa urzędu duchownego w Kościołach protestanckich.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diakonia

1. nieodpłatna posługa w Kościele katolickim;
2. grupa ludzi pełniąca określoną posługę w ramach jakiejś wspólnoty;
3. dawniej: rzymska kaplica, przy której rezydowali diakoni;
4. dawniej: przytułek dla chorych i ubogich


Diakonia (gr. διακονία, diakonia – służba) – określenie nieodpłatnej posługi. W Kościele katolickim słowo diakonia dotyczy różnych form działalności, może być np. diakonia liturgiczna, muzyczna, itp. W kościołach protestanckich posługa diakonacka wiąże się głównie z pracą socjalną, oraz pomocą potrzebującym.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diakonijny

diakonia


Patrz:diakonia

Źródła:

SJP.pl

Diakonikon

pomieszczenie w kościołach przeznaczone dla kapłanów przygotowujących się do mszy


Źródła:

SJP.pl

Diakonisa

1. w Kościele protestanckim: siostra zajmująca się działalnością charytatywną; diakoniska;
2. w okresie wczesnochrześcijańskim: dziewica lub wdowa pełniąca posługi religijne i charytatywne


Diakon (gr. διάκονος diákonos „sługa”) – pierwszy z trzech stopni święceń sakramentalnych w katolicyzmie i prawosławiu oraz trzecia posługa urzędu duchownego w Kościołach protestanckich.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diakoniska

w Kościele protestanckim: siostra zajmująca się działalnością charytatywną; diakonisa


Źródła:

SJP.pl

Diakonka

1. w Kościele protestanckim: pastorka nadzorująca akcje charytatywne;
2. w Kościele anglikańskim: kobieta mająca święcenia diakonatu


Źródła:

SJP.pl

Diakonówka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) dom, w którym mieszka śpiewak cerkiewny


Źródła:

Wiktionary

Diakoński

odnoszący się do diakona, diakonatu


przymiotnik

 (1.1) kośc. związany z osobą lub tytułem diakona


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diakopa

w utworze literackim: wtrącenie przedzielające powtórzenie wyrazów


Źródła:

SJP.pl

Diakope

przedzielenie powtórzonych słów w zdaniu przez wtrącenie (np. pójdźcie, o dziatki, pójdźcie wszystkie razem)


Źródła:

SJP.pl

Diakrostych

rodzaj rozrywki umysłowej, w której wszystkie litery odgadywanych wyrazów tworzą całość (np. fragment wiersza)


Diakrostych – rodzaj zadania szaradziarskiego, podobny do szyfrogramu.

Diagram diakrostychu składa się z numerowanych pól, do których przenosi się litery odgadywanych wyrazów. Te tworzą jedną część rozwiązania, która najczęściej jest fragmentem wiersza. Drugą część rozwiązania – zwykle imię i nazwisko autora, tytuł wiersza – tworzą określone litery wyrazów pomocniczych. W kratkach są też wydrukowane litery wskazujące z którego zgadywanego słowa litera pochodzi – ułatwia to korektę błędnych wpisów.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diakryt

znak graficzny informujący o sposobie wymawiania głoski


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) jęz. typogr. dodatkowy znak w postaci kropki, kreseczki, daszka, haczyka itp. umieszczany przy literze


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diakrytyczny

w językoznawstwie:
1. odróżniający, wyróżniający;
2. znak diakrytyczny - znak graficzny dodawany do litery w celu oznaczenia brzmień odpowiadających danym literom


przymiotnik

 (1.1) jęz. odróżniający


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diakrytyka

ogół znaków diakrytycznych, charakterystycznych dla określonego języka


Znaki diakrytyczne, diakrytyki (stgr. διακριτικός diakritikós „odróżniający”) – znaki graficzne używane w alfabetach i innych systemach pisma, umieszczane nad, pod literą, obok lub wewnątrz niej, zmieniające sposób odczytu tej litery i tworzące przez to nową literę. W alfabetach sylabowych mogą zmienić znaczenie całej sylaby.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dial

związek organiczny o działaniu uspokajającym i nasennym, stosowany w bezsenności, nerwicach i stanach lękowych; dwuallyl; allobarbital


Źródła:

SJP.pl

Dial-Up

[czytaj: dialap] rodzaj połączenia z internetem; przeciwieństwo stałego łącza


Źródła:

SJP.pl

Dial.

skrót od: dialekt, dialektalny, dialektyka, dialektyczny


Źródła:

SJP.pl

Dialag

minerał z grupy piroksenów, składnik skał magmowych; diallag


Źródła:

SJP.pl

Dialekt

w językoznawstwie: odmiana języka ogólnego (narodowego) charakterystyczna dla jakiegoś terytorium, np. dialekt śląski, mazowiecki; gwara, narzecze


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) jęz. swoista odmiana języka, właściwa dla pewnej społeczności, grupy społecznej lub pewnego terytorium;

 (1.2) jęz. terytorialna odmiana języka, przeciwstawiana jego formie ogólnoetnicznej, standardowej;

 (1.3) pot. jęz. język pozbawiony formy pisanej lub standaryzacji, używany w kraju rozwijającym się lub w odizolowanej części świata, język wernakularny;


Dialekt – wieloznaczny termin lingwistyczny. W najogólniejszym znaczeniu dialekt to odmiana języka, która odznacza się swoistymi cechami fonetycznymi, leksykalnymi czy gramatycznymi, odróżniającymi ją od innych form tego języka. W szerokim ujęciu dialektem jest każda odmiana języka związana z pewną grupą osób, zarówno niestandardowa odmiana regionalna lub społeczna, jak i język standardowy lub odmiana stosunkowo bliska standardowi. W wąskim znaczeniu dialekt to ograniczona terytorialnie i społecznie odmiana języka, występująca w formie mówionej lub odmiana o niższym prestiżu niż język standardowy.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dialektalny

dialekt; dialektowy, dialektyczny


przymiotnik relacyjny

 (1.1) jęz. będący częścią dialektu; należący do dialektu; dotyczący dialektu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dialektolog

specjalista w dziedzinie językoznawstwa zajmującej się gwarami i dialektami; gwaroznawca


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) jęz. badacz dialektów


Dialektologia (gr. dialektos „gwara” i logos „słowo, nauka”), także gwaroznawstwo – dział językoznawstwa zajmujący się badaniem, genezą i systematyką dialektów w obrębie jakiegoś języka lub języków. Dyscyplina ta bada odmiany poszczególnych języków oparte głównie na uwarunkowaniach geograficznych (w przeciwieństwie do odmian o podłożu społecznym – socjolektów, które są przedmiotem zainteresowań socjolingwistyki, czy też form historycznych, których klasyfikacji i opisu dokonuje językoznawstwo diachroniczne). Choć socjolekty bywają włączane w ramy terminu „dialekt”, to dialektologia jako dyscyplina koncentruje się przeważnie na odmianach terytorialnych.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dialektologia

dziedzina językoznawstwa zajmująca się gwarami i dialektami; gwaroznawstwo


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) nauk. jęz. nauka o dialektach i gwarach;


Dialektologia (gr. dialektos „gwara” i logos „słowo, nauka”), także gwaroznawstwo – dział językoznawstwa zajmujący się badaniem, genezą i systematyką dialektów w obrębie jakiegoś języka lub języków. Dyscyplina ta bada odmiany poszczególnych języków oparte głównie na uwarunkowaniach geograficznych (w przeciwieństwie do odmian o podłożu społecznym – socjolektów, które są przedmiotem zainteresowań socjolingwistyki, czy też form historycznych, których klasyfikacji i opisu dokonuje językoznawstwo diachroniczne). Choć socjolekty bywają włączane w ramy terminu „dialekt”, to dialektologia jako dyscyplina koncentruje się przeważnie na odmianach terytorialnych.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dialektologiczny

dotyczący dziedziny językoznawstwa zajmującej się gwarami i dialektami; gwaroznawczy


przymiotnik relacyjny

 (1.1) jęz. związany z dialektologią, nauką o dialektach i gwarach


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dialektolożka

dialektolog


Patrz:dialektolog

Źródła:

SJP.pl

Dialektowy

dialekt; dialektalny, dialektyczny


Źródła:

SJP.pl

Dialektyczka

dialektyk


Patrz:dialektyk

Źródła:

SJP.pl

Dialektycznie

przysłówek

 (1.1) w sposób dialektyczny


Źródła:

Wiktionary

Dialektyczniej

stopień wyższy od przysłówka: dialektycznie


Źródła:

SJP.pl

Dialektyczność

dialektyczny


Patrz:dialektyczny

Źródła:

SJP.pl

Dialektyczny

1. oparty na dialektyce;
2. przestarzałe: dotyczący dialektu, charakterystyczny dla dialektu; dialektalny, dialektowy


przymiotnik

 (1.1) filoz. związany z dialektyką, zgodny z zasadami dialektyki

 (1.2) przest. charakterystyczny dla dialektu, związany z dialektem


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dialektyk

1. filozof posługujący się metodą dialektyczną;
2. reprezentant dialektycznej filozofii marksistowskiej;
3. przestarzałe: człowiek wyćwiczony w prowadzeniu dyskusji


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) filoz. zwolennik teorii filozoficznej, która za nadrzędne prawo uznaje rozwój przez przeciwieństwa

 (1.2) ktoś, kto umiejętnie posługuje się rozumowaniem, w którym wyciąga się wnioski ze sprzeczności

 (1.3) pot. ktoś biegły w dyskusji


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dialektyka

1. nauka ujmująca wszystkie zjawiska we wzajemnym powiązaniu, traktująca rozwój jako walkę wewnętrznych przeciwieństw;
2. sztuka rozumowania i dyskusji polegająca na dochodzeniu do prawdy poprzez ujawnianie sprzeczności tkwiących w pojęciach i sądach;
3. sprzeczności i przeciwieństwa właściwe jakiemuś zjawisku;
4. umiejętność udowadniania swoich racji; argumentacja, tłumaczenie


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) filoz. teoria rzeczywistości postrzeganej jako ciągłe zmiany

 (1.2) filoz. metoda wyrażania myśli polegająca na dochodzeniu do prawdy poprzez ukazywanie sprzeczności zawartych w pojęciach i przekonaniach

forma rzeczownika.

 (2.1) D. i B. lp. od: dialektyk


Dialektyka (stgr. διαλεκτική τέχνη, łac. dialectica, ars dialectica, ratio dialectica) – nauka zajmująca się poprawnością argumentacji i refutacji podczas wypowiedzi. Kodyfikuje ona zasady poprawnego rozumowania służące do analizy argumentów potwierdzających lub kwestionujących udowadnianą w czasie dyskursu tezę, a także sposoby prowadzenia debaty, w czasie której jeden z uczestników stara się udowodnić tezę, a drugi ją obalić. Przez niektórych autorów niekiedy mylona z logiką.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dialektyzacja

stylizacja polegająca na wprowadzaniu dialektyzmów do tekstów języka ogólnego


Dialektyzacja, gwaryzacja – stylizacja polegająca na wprowadzeniu do utworu literackiego (całości lub jego części) słownictwa, zwrotów, form gramatycznych pochodzących z określonego dialektu ludowego, tzw. dialektyzmów. Dialektyzacja jest świadomym zabiegiem literackim służącym odtworzeniu lokalnego kolorytu, charakterystyce środowiska lub poszczególnych bohaterów, np. Chłopi W. Reymonta, Na Skalnym Podhalu K. Przerwy Tetmajera.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dialektyzm

wyraz, forma gramatyczna lub zdanie pochodzące z dialektu


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) jęz. cecha lub element językowy właściwe jakiemuś dialektowi wernakularnemu;


Dialektyzm (gr. diálogos „rozmowa” i dialektikē „dialektyka” z diálektos „sposób mówienia”), gwaryzm – element językowy właściwy dla dialektu lub grupy dialektów, używany głównie w komunikacji ustnej. Dialektyzmem może być np. pojedynczy wyraz (np. uświerknąć zamiast zmarznąć) lub połączenie wyrazowe (frazeologizm); wyróżnia się także dialektyzmy gramatyczne (pójdźwa zam. pójdźmy), składniowe (np. gęsi lecieli) i fonetyczne (np. kóń zam. koń).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dialektyzować

wprowadzać dialektyzmy do tekstów języka ogólnego


Źródła:

SJP.pl

Dialer

program komputerowy do łączenia się z internetem


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) inform. telekom. program obsługujący połączenie komputera z siecią telefoniczną


Dialer – wyspecjalizowany rodzaj programu komputerowego do łączenia się z Internetem za pomocą modemu. Niekiedy program tego rodzaju, zainstalowany w komputerze bez wiedzy i zgody użytkownika, jest wykorzystywany do nawiązywania połączenia z siecią.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dialit

rzadki minerał wywodzący się z alkalicznego granitu


Źródła:

SJP.pl

Dializa

zabieg stosowany w ostrej niewydolności nerek, którego celem jest oczyszczenie krwi z nadmiaru mocznika


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) metoda oczyszczania roztworów koloidalnych z elektrolitów przy użyciu błony półprzepuszczalnej.

 (1.2) med. zabieg wykonywany u chorych z niewydolnością nerek, stosowany by usunąć szkodliwe produkty przemiany materii;


Dializa (gr. diálysis = „rozpuszczanie”, „rozdzielanie”) – metoda oczyszczania roztworów koloidalnych z elektrolitów przy użyciu błony półprzepuszczalnej.

W nefrologii stosuje się zabiegi dializacyjne u pacjentów ze schyłkową niewydolnością nerek, którzy nie kwalifikują się do zabiegu przeszczepienia nerki albo oczekują na ten zabieg.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dializacyjny

związany z dializą


przymiotnik

 (1.1) med. mający związek z dializą - zabiegiem leczniczym

 (1.2) chem. mający związek z dializą - rozdzielaniem substancji


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dializat

preparat poddawany dializie


Źródła:

SJP.pl

Dializator

przyrząd do dializy


Źródła:

SJP.pl

Dializoterapia

leczenie polegające na oczyszczaniu krwi z substancji toksycznych dla organizmu


Dializa (gr. diálysis = „rozpuszczanie”, „rozdzielanie”) – metoda oczyszczania roztworów koloidalnych z elektrolitów przy użyciu błony półprzepuszczalnej.

W nefrologii stosuje się zabiegi dializacyjne u pacjentów ze schyłkową niewydolnością nerek, którzy nie kwalifikują się do zabiegu przeszczepienia nerki albo oczekują na ten zabieg.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dializować

potocznie: poddawać pacjenta zabiegowi dializy - metodzie leczniczej polegającej na usuwaniu z organizmu nadmiaru produktów odpadowych


Źródła:

SJP.pl

Dializowy

dializa


Patrz:dializa

Źródła:

SJP.pl

Diallag

minerał z grupy piroksenów, składnik skał magmowych; dialag


Diallag – minerał z gromady krzemianów (łańcuchowych), zaliczany do piroksenów jednoskośnych (klinopiroksen).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dialog

1. rozmowa co najmniej dwóch osób na określony temat; polemika, dyskusja, konwersacja, rozmowa;
2. forma wypowiedzi literackiej, mająca postać rozmowy co najmniej dwóch osób;
3. utwór literacki złożony z odrębnych wypowiedzi dwóch lub więcej osób, nie mający jednak charakteru dzieła dramatyczno-scenicznego;
4. gatunek, który występował w literaturze staropolskiej, często o przeznaczeniu dramatycznym


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) rozmowa dwóch osób

 (1.2) liter. utwór literacki niesceniczny, napisany w formie rozmowy

 (1.3) film. teatr. rozmowa toczona przez bohaterów powieści, filmu, sztuki teatralnej itp.

 (1.4) przen. długotrwałe negocjacje, rozmowy między stronami w celu uzgodnienia stanowisk



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dialogiczność

1. dialogiczny;
2. w kulturoznawstwie: cecha dzieł nawiązujących do różnych innych utworów, wypowiedzi, poglądów itp.


Źródła:

SJP.pl

Dialogiczny

rzadko: napisany w formie dialogu, zawierający dialogi, będący dialogiem - rozmową co najmniej dwóch osób; dialogowy


przymiotnik

 (1.1) rzad. zob. dialogowy.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dialogista

1. książkowo: człowiek biegły w sztuce rozmowy;
2. środowiskowo: osoba opracowująca dialogi w filmach


Dialogista – osoba zawodowo zajmująca się tłumaczeniem lub opracowywaniem ścieżki dialogowej w filmach.Termin „dialogista” w odniesieniu do dialogów filmowych jest najczęściej kojarzony z dubbingiem, jednak odnosi się on również do opracowywania dialogów w formie napisów oraz narracji, potocznie zwanych „szeptankami” (czytane przez lektora). Z kolei osoba pisząca dialogi do seriali w oryginalnej wersji językowej nazywana jest dialogistą scripterem.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dialogistka

dialogista


Patrz:dialogista

Źródła:

SJP.pl

Dialogit

minerał, węglan manganu; rodochrozyt


Źródła:

SJP.pl

Dialogitowy

przymiotnik od: dialogit


Źródła:

SJP.pl

Dialogizacja

wprowadzenie dialogu (rozmowy co najmniej dwu osób) do utworu literackiego


Źródła:

SJP.pl

Dialogizm

Dialogizm (gr. διαλογισμός dialogismós) – figura retoryczna polegająca na wpleceniu w narrację krótkiego dialogu, wykorzystanego zwykle jako aluzja lub reminiscencja.


Źródła:

Wikipedia

Dialogizować

wprowadzać dialog (rozmowę co najmniej dwu osób) do utworu literackiego; dialogować


Źródła:

SJP.pl

Dialogować

1. prowadzić dzialog, rozmawiać co najmniej w dwie osoby; rozmawiać, dyskutować, konwersować;
2. wprowadzać dialog (rozmowę co najmniej dwu osób) do utworu literackiego; dialogizować


Źródła:

SJP.pl

Dialogowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dialogować.


Źródła:

Wiktionary

Dialogowość

1. występowanie w formie dialogu - rozmowy co najmniej dwu osób, np. dialogowość wiersza;
2. według Michała Bachtina: podstawowa forma funkcjonowania języka, który żyje w sferze dialogowego obcowania


Źródła:

SJP.pl

Dialogowy

napisany w formie dialogu, zawierający dialogi, będący dialogiem - rozmową co najmniej dwóch osób; dialogiczny


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z dialogiem, dotyczący dialogu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dialować

[czytaj: dajalować] potocznie: łączyć się z Internetem za pomocą łącza telefonicznego


Źródła:

SJP.pl

Diamagnetyczny

diamagnetyk


przymiotnik relacyjny

 (1.1) fiz. mający mniejszą przenikalność magnetyczną niż próżnia, słabo odpychany przez magnes


Patrz:diamagnetyk

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diamagnetyk

ciało o przenikalności magnetycznej mniejszej od jedności (od przenikalności magnetycznej próżni)


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) fiz. ciało o przenikalności magnetycznej mniejszej od próżni, słabo odpychane przez magnes


Diamagnetyzm – zjawisko polegające na indukcji w ciele znajdującym się w zewnętrznym polu magnetycznym pola przeciwnego, osłabiającego działanie zewnętrznego pola.

Namagnesowanie diamagnetyka jest proporcjonalne do natężenia pola magnetycznego, w którym się znajduje i nie zależy od temperatury. Jest ono zawsze bardzo słabe.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diamagnetyzm

cecha lub zjawisko słabej zależności namagnesowania ciała od pola magnetycznego


Diamagnetyzm – zjawisko polegające na indukcji w ciele znajdującym się w zewnętrznym polu magnetycznym pola przeciwnego, osłabiającego działanie zewnętrznego pola.

Namagnesowanie diamagnetyka jest proporcjonalne do natężenia pola magnetycznego, w którym się znajduje i nie zależy od temperatury. Jest ono zawsze bardzo słabe.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diamant

stopień (wielkość) czcionki drukarskiej


Źródła:

SJP.pl

Diamantina

rzeka w Australii



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diamat

skrót od: materializm dialektyczny


Materializm dialektyczny, diamat – kierunek filozoficzny zapoczątkowany w II poł. XIX wieku przez Karla Marksa i Friedricha Engelsa, a następnie rozwinięty przez W.I. Lenina, Lwa Trockiego, Różę Luksemburg i in. W XX wieku stał się podstawą filozoficzną stalinizmu, trockizmu i maoizmu. Forma „diamat” (ros. диамат) to skrótowiec pochodzenia rosyjskiego (rusycyzm).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diamencik

zdrobnienie od: diament


Źródła:

SJP.pl

Diament

1. polimorficzna odmiana pierwiastka węgla, najtwardszy minerał występujący w przyrodzie
2. przyrząd służący do rżnięcia szkła i szlifowania drogich kamieni
3. stopień pisma równy czterem punktom typograficznym


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) geol. miner. minerał, przezroczysta odmiana węgla występująca w przyrodzie;

 (1.2) pot. kamień szlachetny oszlifowany z diamentu (1.1) zob. brylant.

 (1.3) techn. przyrząd przeznaczony do rżnięcia szkła i szlifowania kamieni szlachetnych, zazwyczaj z diamentowym ostrzem

 (1.4) typogr. druk. w systemie miar typograficznych Didota, stopień pisma odpowiadający czterem punktom (1,5036 mm)


Diament – minerał z gromady pierwiastków rodzimych. Nazwa pochodzi od stgr. ἀδάμας adamas (dopełniacz ἀδάμαντος adamantos, łac. diamentum) ‛niepokonany, niezniszczalny’ i nawiązuje do jego wyjątkowej twardości. Jest najtwardszą znaną substancją występującą w przyrodzie.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diamentodajny

obfitujący w diamenty, dostarczający diamentów; diamentonośny


Źródła:

SJP.pl

Diamentonośny

obfitujący w diamenty


Źródła:

SJP.pl

Diamentopodobny

mający niektóre właściwości diamentu


Źródła:

SJP.pl

Diamentować

toczyć, wytaczać coś narzędziami o diamentowych ostrzach


Źródła:

SJP.pl

Diamentowy

przymiotnik od: diament


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z diamentem, dotyczący diamentu

 (1.2) zbudowany z diamentów

przymiotnik jakościowy

 (2.1) taki jak diament, posiadający cechy diamentu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diameter

dawniej: średnica, diametr


Źródła:

SJP.pl

Diametr

dawniej: średnica, diameter


Źródła:

SJP.pl

Diametralnie

przysłówek sposobu

 (1.1) przeciwstawnie, krańcowo różnie


Źródła:

Wiktionary

Diametralny

1. przebiegający wzdłuż średnicy, związany z nią;
2. krańcowo różny, odmienny, przeciwstawny


Źródła:

SJP.pl

Diamezyczny

przymiotnik

 (1.1) jęz. uwarunkowany środkiem przekazu


Źródła:

Wiktionary

Diamid

[czytaj: di-amid] związek chemiczny zawierający dwie grupy amidowe, np. diamid kwasu węglowego; dwuamid


Źródła:

SJP.pl

Diamina

[czytaj: di-amina] związek chemiczny, którego cząsteczka zawiera dwie grupy aminowe; dwuamina


Źródła:

SJP.pl

Diaminowy

diamina; dwuaminowy


Źródła:

SJP.pl

Diamondyt

nazwa techniczna węglika wapnia, wykazującego bardzo dużą twardość


Źródła:

SJP.pl

Diamorfina

silny narkotyk z grupy opiatów, pochodna morfiny; diacetylomorfina, heroina


Heroina, diacetylomorfina, diamorfina – organiczny związek chemiczny, półsyntetyczny opioid (diacetylowana pochodna morfiny). W postaci czystej heroina jest białą, sypką, bezwonną substancją o gorzkim smaku i temperaturze topnienia 173 °C. Po raz pierwszy heroina została zsyntetyzowana w 1874 r. poprzez acetylację morfiny – opiatu występującego w opium mleczka makowego i suszonej słomie makowej (makówka + ok. 15 cm łodygi), pochodzących z maku lekarskiego (Papaver somniferum). Heroina zaliczana jest do grupy depresantów podobnie jak morfina, w porównaniu do której w przypadku podania drogą dożylną wykazuje około 3–5-krotnie silniejsze lecz krótsze działanie przeciwbólowe. Jest silnym agonistą receptorów opioidowych μ, δ, κ, podobnie jak jej endogenne odpowiedniki – endorfiny. Dzięki grupom acetylowym heroina szybciej niż morfina przechodzi przez barierę krew-mózg. W mózgu jest enzymatycznie metabolizowana do aktywnych terapeutycznie metabolitów: 6-mono-acetylo-morfiny (6-MAM) i morfiny, stąd można spotkać się w stosunku do heroiny z określeniem proleku.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diamynt

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. techn. diament


Źródła:

Wiktionary

Dian

związek organiczny, ciało stałe dobrze rozpuszczalne w roztworach wodorotlenków litowców, acetonie, alkoholu etylowym; otrzymywany przez kondensację fenolu z acetonem


Bisfenol A (BPA) – organiczny związek chemiczny z grupy fenoli, stosowany do produkcji tworzyw sztucznych.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diana

imię żeńskie


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) mitrzym. bogini łowów i przyrody, utożsamiana z grecką Artemidą;

 (1.2) imię|polski|ż.;

 (1.3) astr. planetoida o numerze katalogowym 78;

 (1.4) zoonim, imię dla suki


Postacie

Lokalizacje

Zoologia

Technika

Kultura

Medycyna

Zobacz też


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dianetyczny

dianetyka


Patrz:dianetyka

Źródła:

SJP.pl

Dianetyka

ogół idei i metod psychoterapii będących podstawą scjentologii


Scjentologia (ang. Scientology) – ruch religijny uważany również za sektę, przedsiębiorstwo lub organizację pozarządową bez charakteru religijnego.

Podstawy scjentologii zostały opracowane w 1951 przez pisarza fantastyki naukowej L. Rona Hubbarda jako alternatywa psychologii. W 1953 została ona określona przez niego jako „stosowana filozofia religijna”.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dianiny

przymiotnik dzierżawczy - należący do Diany lub z nią związany


Źródła:

SJP.pl

Dianna

imię żeńskie


Diana – imię żeńskie pochodzenia łacińskiego, oznaczające „boska”, „podobna do bogini”. Jest ono pochodną słów dia lub diva oznaczających „boginię”.

Diana była rzymską boginią księżyca, polowań, lasów i płodności, utożsamiana z grecką boginią Artemidą.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dianoja

w starożytnej Grecji, głównie u Platona i Arystotelesa: stopniowe poznanie, przeciwne do poznania bezpośredniego


Źródła:

SJP.pl

Diapauza

u stawonogów (głównie owadów): okresowe zwolnienie procesów rozwojowych organizmu, będące formą przystosowania do przetrwania niekorzystnych warunków środowiska, np. suszy, chłodów


Diapauza – wywoływany czynnikami zewnętrznymi, sterowany wewnętrznie (hormonalnie lub neurohormonalnie) okresowy stan zahamowania rozwoju ontogenetycznego, wykorzystywany powszechnie przez organizmy w siedliskach podlegających silnym zmianom warunków środowiskowych. Może trwać od kilku dni do kilku tysięcy lat (np. daktylowiec właściwy) czy nawet wielu milionów lat. W okresie spoczynku organizm nie rozmnaża się, a metabolizm jest najczęściej znacznie spowolniony. U niektórych pluskwiaków i szpecieli w stan diapauzy może zapadać tylko jedna płeć. Głównymi czynnikami wywołującymi diapauzę są skrajne warunki termiczne, brak zasobów lub przegęszczenie.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diapazon

skala dźwięków instrumentu lub głosu śpiewaka


Kamerton (diapazon) – przyrząd, stalowy pręt służący do strojenia instrumentów muzycznych.

Najczęściej w postaci jednotonowego instrumentu, nastrojonego na stałe na dźwięk o częstotliwości 440 Hz (od 1953 r.). Dźwięk ten został nazwany kamertonem, jako że służył za podstawę w muzyce kameralnej, kiedyś rozumianej wyłącznie jako instrumentalna (strój chóru był niższy). Nazwa diapazon wzięła się stąd, że do tonu podstawowego dostosowywane są pozostałe wysokości dźwięków w obrębie oktawy (w średniowieczu nazywanej diapazonem).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diapedeza

zdolność do przenikania krwinek poza światło naczynia krwionośnego


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diapir

struktura tektoniczna powstała wskutek przebicia się plastycznego jądra antykliny przez młodsze, sztywniejsze skały nadkładu; wysad, egzemat


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diaporama

pokaz z użyciem przezroczy i podkładu dźwiękowego


Diaporama – spektakl multimedialny, którego tworzywem są nieruchome obrazy w postaci przezroczy rzutowanych na ekran i zsynchronizowany z nimi dźwięk. Ścieżkę dźwiękową może stanowić muzyka, nagrane dźwięki, słowo czytane itp.

Dźwięk i obraz stanowiącą w tej formie wyrazu nierozerwalną całość. W efekcie otrzymujemy oryginalną formę przekazu autorskiego plasującą się pomiędzy filmem, a niezależnymi od siebie prezentacjami zdjęć i form dźwiękowych.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diapozytyw

obraz pozytywowy fotograficzny (czarno-biały lub kolorowy), służący do projekcji za pomocą rzutnika; przezrocze; slajd


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) fot. slajd, przezrocze

 (1.2) poligr. przezroczysty pozytyw fotograficzny używany w drukarstwie


Diapozytyw – pozytywowy obraz (monochromatyczny lub wielobarwny) naniesiony na materiał przezroczysty lub wytworzony w jego wnętrzu. Aby móc go obejrzeć lub wykorzystać do innych celów, niezbędne jest użycie światła przechodzącego. Najczęściej diapozytywy występują w postaci błon fotograficznych, rzadziej w postaci płyt szklanych lub wysokoprzezroczystych tworzyw sztucznych.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diapozytywowy

związany z diapozytywem


Źródła:

SJP.pl

Diapsyd

przedstawiciel wymarłej grupy gadów z gromady zauropsydów


Źródła:

SJP.pl

Diapsydy

przedstawiciel wymarłej grupy gadów z gromady zauropsydów


Diapsydy (Diapsida, z gr. di – dwa + apsis – łuk) – grupa owodniowców z gromady zauropsydów (Sauropsida), w których czaszce rozwinęły się dwie pary otworów skroniowych (po dwa – górny i dolny – za każdym okiem), przez które przewleczone są silne mięśnie szczęk. Dzięki temu czaszka stała się lżejsza a szczęki bardziej ruchliwe. Choć część diapsydów wtórnie straciła jedną lub obie pary otworów skroniowych (m.in. węże), są nadal zaliczane do tej grupy, gdyż ich przodkowie mieli diapsydalną budowę czaszki.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diar.

skrót od: diariusz


Źródła:

SJP.pl

Diarchia

forma administracji i zarządzania, polegająca na istnieniu dwu autorytatywnych władz, np. władz lokalnych i gubernatorów; rządy dwu osób, rząd dwuosobowy


Diarchia – system rządów, w którym funkcję głowy państwa sprawują dwie osoby. Jest to rzadka forma ustroju.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diariusz

1. pamiętnik, dziennik;
2. księga protokołów z obrad parlamentu


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) dziennik

 (1.2) dziennik obrad parlamentu


Diariusz (łac. diārium) – rodzaj pamiętnika lub dziennika, w którym opisane wydarzenia są uporządkowane w sposób chronologiczny. Podane w nim informacje opisują najważniejsze wydarzenia z życia codziennego danego człowieka, który je opisuje. Diariusze charakteryzują się tym, że nie jest w nich ważna literacka forma przekazu.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diariuszowy

przymiotnik od: diariusz


Źródła:

SJP.pl

Diartrognatus

gad ssakozębny z górnego triasu


Źródła:

SJP.pl

Diarysta

osoba pisząca diariusz


rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) książk. osoba prowadzący diariusz


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diarystka

kobieta pisząca diariusz


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) osoba płci żeńskiej prowadząca diariusz


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diarystyczny

diarystyka


Patrz:diarystyka

Źródła:

SJP.pl

Diarystyka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) liter. dział piśmiennictwa, który obejmuje pamiętniki i diariusze


Źródła:

Wiktionary

Dias

dawniej: diabeł


Źródła:

SJP.pl

Diasek

eufemistyczne określenie diabła


rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) daw. diabeł


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diaskia

jednoroczna ozdobna roślina doniczkowa


Źródła:

SJP.pl

Diaskop

aparat projekcyjny do wyświetlania pojedynczych obrazów w świetle przechodzącym


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) techn. urządzenie projekcyjne służące do wyświetlania przezroczy na ekranie;


Rzutnik przeźroczy, diaskop lub krótko rzutnik – urządzenie projekcyjne służące do wyświetlania przeźroczy (diapozytywów) na ścianie lub odpowiednim ekranie projekcyjnym. Rzutnik umożliwia prezentację w powiększeniu przezroczy oświetlonych światłem przechodzącym. Wykorzystując rzutnik, tworzono całe diaporamy.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diaskopia

metoda badania stanu skóry w diagnostyce dermatologicznej


Diaskopia jest stosowanym w diagnostyce dermatologicznej i stomatologicznej testem blednięcia wykonywanym w prosty sposób − poprzez napięcie skóry palcem lub szklaną płytką i obserwację zmiany barwy. Ucisk wywołuje chwilowy odpływ krwi z naczyń w obrębie uciskanego obszaru.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diaskopowy

związany ze światłem przechodzącym przez coś, z diaskopem lub diaskopią


Źródła:

SJP.pl

Diaspor

minerał o doskonałej łupliwości, wodorotlenek glinu


Diaspor (gr. diaspora = rozproszyć, rozsypywać się) – rzadki minerał z gromady wodorotlenków. Jego nazwa nawiązuje do zachowania tego minerału podczas ogrzewania. Ogrzany do wysokich temperatur przechodzi w korund.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diaspora

1. rozproszenie jakiejś narodowości wśród innej; grupa tych ludzi, a także terytorium, na którym żyją;
2. ogół części roślin służących do rozmnażania, przenoszone przez wiatr, wodę itp.


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) książk. rozproszenie wspólnoty narodowej lub religijnej poza obszar jej bazowego zamieszkania

 (1.2) książk. członkowie jakiegoś narodu lub wyznawcy jakiejś religii żyjący na obczyźnie lub poza miejscem tradycyjnego zamieszkania;

 (1.3) bot. mikol. twór służący do rozmnażania i rozprzestrzeniania rośliny lub grzyba;



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diasporowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z diasporą, dotyczący diaspory


Źródła:

Wiktionary

Diasporyczny

diaspora


przymiotnik

 (1.1) przym. od diaspora


Patrz:diaspora

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diastaza

enzym rozkładający wielocukry na cukry o mniejszych cząsteczkach; amylaza


Amylazy, diastazy, enzymy amylolityczne (EC 3.2.1) – grupa enzymów zaliczanych do hydrolaz, rozkładających skrobię i inne polisacharydy. α-amylaza występuje m.in. w soku trzustkowym (amylaza trzustkowa) i w ślinie (amylaza ślinowa). Amylazy są także syntezowane w owocach wielu roślin podczas dojrzewania (powoduje to, że stają się one słodsze) oraz podczas kiełkowania ziaren zbóż. Amylaza z ziaren ma istotne znaczenie przy produkcji słodu.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diastea

krótka przerwa w sedymentacji osadu, spowodowana rozmyciem osadu głównie przez prądy denne; diastem; diastema


Źródła:

SJP.pl

Diastem

krótka przerwa w sedymentacji osadu, spowodowana rozmyciem osadu głównie przez prądy denne; diastema; diastea


Źródła:

SJP.pl

Diastema

1. krótka przerwa w sedymentacji osadu, spowodowana rozmyciem osadu głównie przez prądy denne; diastem; diastea
2. symetryczna obustronna przerwa w szeregu zębowym u niektórych ssaków


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) anat. stomat. przestrzeń między zębami u niektórych ssaków;

 (1.2) geol. zob. diastem.



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diastereoizomer

Diastereoizomery – izomery konfiguracyjne (na przykład optyczne lub E-Z) niepozostające ze sobą w relacji odbić lustrzanych (więc niebędące enancjomerami).


Źródła:

Wikipedia

Diastereoizomeria

izomeria przestrzenna obejmująca m.in. izomerię cis-trans i izomerię optyczną


Diastereoizomery – izomery konfiguracyjne (na przykład optyczne lub E-Z) niepozostające ze sobą w relacji odbić lustrzanych (więc niebędące enancjomerami).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diastola

w metryce antycznej: wydłużenie krótkiej samogłoski, występujące pod wpływem wzorca metrycznego


Diastola – proces fonetyczny polegający na wydłużeniu samogłoski wewnątrz wyrazu: dooobra, Red Bull doda ci skrzyyyydeł,


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diastole

faza cyklu pracy serca, w której komory serca będące w rozkurczu napełniają się krwią; rozkurcz serca


Diastole (rozkurcz) – faza w cyklu pracy serca, w której serce jest w spoczynku (włókna mięśnia sercowego wydłużają się), a komory serca i przedsionki wypełniają się krwią. Rozkurcz komorowy rozpoczyna się wraz z pojawieniem się drugiego tonu serca i kończy się pierwszym tonem serca.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diastratyczny

przymiotnik

 (1.1) jęz. uwarunkowany socjokulturowo


Źródła:

Wiktionary

Diastrofizm

ogół procesów powodujących deformacje skorupy ziemskiej


Diastrofizm to w geologii ogół procesów powodujących mechaniczne deformacje skorupy ziemskiej w jej geologicznej ewolucji, np.: wypiętrzenia i zapadnięcia całych obszarów, fałdowania, powstawanie uskoków, trzęsienia ziemi, zmiany linii brzegowej, transgresje i regresje mórz.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diastyl

rodzaj kolumnady, w której rozstęp między kolumnami jest równy czterokrotności średnicy kolumny


Źródła:

SJP.pl

Diat.

skrót od: diatoniczny


Źródła:

SJP.pl

Diatermia

leczniczy zabieg przegrzewania tkanek organizmu za pomocą energii cieplnej


Diatermia (z gr. dia, czyli „przez”, oraz thérme, czyli „ciepło”) − zabieg fizykoterapeutyczny polegający na miejscowym nagrzewaniu tkanek pod wpływem silnego pola elektromagnetycznego, co przyczynia się do rozluźnienia mięśni i łagodzi odczucia bólu.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diatermiczność

diatermiczny


Patrz:diatermiczny

Źródła:

SJP.pl

Diatermiczny

1. związany z diatermią, terapeutycznym przegrzewaniem tkanek;
2. nóż diatermiczny - przyrząd chirurgiczny, którego ostrze nagrzewane jest prądem elektrycznym w celu przypalenia lub rozcięcia tkanki z ograniczeniem krwawienia


Źródła:

SJP.pl

Diatest

narzędzie kontrolne do stwierdzania czy wymiar lub kształt sprawdzanego przedmiotu nie wykraczają poza granice przewidzianej tolerancji; sprawdzian


Źródła:

SJP.pl

Diateza

1. skłonność organizmu do zapadania na określone schorzenia; skaza;
2. rozróżnianie czasowników ze względu na strony


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. skłonność do zachorowania na określoną chorobę;

 (1.2) jęz. rozróżnianie czasowników ze względu na strony


Diateza – wrodzona lub nabyta predyspozycja do zachorowania na jakąś określoną chorobę. Skłonność ta powodowana jest nieprawidłowym działaniem niektórych funkcji organizmu.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diatlon

dyscyplina sportu zimowego składająca się z biegu narciarskiego i strzelania; biathlon; biatlon; diathlon; dwubój zimowy


Źródła:

SJP.pl

Diatomeae

[czytaj: djatome] gromada mikroskopijnych glonów jednokomórkowych, obejmująca około 10 tysięcy gatunków; okrzemki


Okrzemki (Bacillariophyceae, Bacillariophyta, Diatomophyceae) – klasa lub gromada jednokomórkowych glonów. Dział fykologii zajmujący się okrzemkami to diatomologia.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diatomit

osadowa skała krzemionkowa pochodzenia organicznego; składająca się głównie z opalowych szczątków okrzemek, częściowo przekrystalizowanych w chalcedon


Ziemia okrzemkowa, diatomit, ziemia diatomowa – skały organogeniczne utworzone głównie z pancerzyków okrzemek (glonów jednokomórkowych). Mogą też zawierać szczątki innych organizmów, detrytyczny kwarc oraz kalcyt, glaukonit, substancje ilaste i związki żelaza. Ziemia okrzemkowa jest biała lub żółtawobiała, porowata, lekka, miękka, pylasta (nie jest zwięzła). Powstaje jako osad w zimnych jeziorach i morzach.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diatomitowy

przymiotnik od: diatomit


Źródła:

SJP.pl

Diatomowy

złożony z dwóch atomów; dwuatomowy


Źródła:

SJP.pl

Diatoniczny

w muzyce:
1. szereg diatoniczny - szereg dźwięków odpowiadający gamie C-dur; szereg zasadniczy;
2. skala diatoniczna - skala muzyczna złożona z pięciu całych tonów i dwóch półtonów w obrębie oktawy;
3. dźwięk diatoniczny - dźwięk z takiej skali;
4. półton diatoniczny - utworzony przez dwa sąsiadujące stopnie gamy znajdujące się w odległości sekundy małej lub prymy zwiększonej


przymiotnik

 (1.1) związany z diatoniką


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Diatonika

w muzyce: ograniczenie się do wykorzystywania tylko dźwięków z szeregu diatonicznego


Diatonika – pojęcie z języka greckiego, oznaczające w muzyce zasadę oparcia jej przebiegu wyłącznie na dźwiękach jednej skali diatonicznej.

Przeciwieństwem diatoniki jest chromatyka, gdzie podstawową zasadą jest podwyższanie i obniżanie dźwięków skali diatonicznej za pomocą znaków chromatycznych.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diatopiczny

przymiotnik

 (1.1) jęz. uwarunkowany terytorialnie, regionalnie


Źródła:

Wiktionary

Diatrema

erupcyjny komin czynnego wulkanu


Diatrema – część kanału doprowadzająca magmę do krateru wulkanu. Najbardziej znany jest w mieście Kimberley (RPA).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diatryba

krytyczny utwór literacki


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) liter. uprawiany w starożytności przez filozofów moralizatorski gatunek literacki w formie swobodnego dialogu lub mowy, łączący prostotę stylu z wywodem retorycznym

 (1.2) liter. polemiczny utwór literacki wywodzący się z diatryby (1.1), wyrażający za pomocą ostrych środków wyrazu gwałtowną krytykę lub protest

 (1.3) książk. emocjonalna wypowiedź w gwałtownym tonie, zawierająca ostrą krytykę kogoś lub czegoś


Diatryba – gatunek filozoficzno-literacki ukształtowany w starożytnej Grecji. Miał formę dialogu, mowy, kazania lub wykładu o charakterze moralizatorskim. Łączył prostotę i ocierającą się niekiedy o rubaszność swobodę stylu z wywodem retorycznym okraszonym anegdotami i dowcipami. Formę tę upodobali sobie szczególnie cynicy z III w. p.n.e., głównie Tales i Bion z Borystenes.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diatryma

wielki, nielotny ptak kopalny, spokrewniony z żurawiami


Gastornis (dawniej Diatryma) − rodzaj prehistorycznych ptaków niezdolnych do lotu, żyjących pod koniec paleocenu i w eocenie, około 56-40 milionów lat temu. Przez pewien okres były największymi zwierzętami lądowymi. Odkryty w XIX wieku, Gastornis został opisany początkowo na podstawie znalezisk z Europy, a następnie szczątki dużego nielotnego ptaka z analogicznych wiekowo osadów z Ameryki Północnej opisano pod nazwą Diatryma. Współczesne badania ustaliły, że formy amerykańskie i europejskie reprezentują ten sam rodzaj, dlatego zgodnie z zasadą priorytetu, obowiązującą w taksonomii, przyjęto wcześniej ustanowioną nazwę rodzajową Gastornis dla form zwanych uprzednio Diatryma. Jeden z gatunków – Gastornis giganteus żył na terenach Nowego Meksyku 50 mln lat temu.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diaulos

w starożytnych zawodach: konkurencja polegająca na dwukrotnym przebiegnięciu stadionu


Diaulos (gr. δίαυλος) – dyscyplina sportowa uprawiana w starożytnej Grecji, bieg rozgrywany na dystansie dwóch stadionów – „bieg tam i z powrotem”. Po raz pierwszy wprowadzony do programu XIV igrzysk olimpijskich w 724 p.n.e. Pierwszym zwycięzcą był Hypenos z Elidy.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diaz

nazwisko, m.in. Cameron Díaz, amerykańska aktorka


Osoby


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diazepam

lek psychotropowy z grupy benzodiazepin, o działaniu uspokajającym, przeciwlękowym, przeciwdrgawkowym, rozluźniającym mięśnie i ułatwiającym zasypianie


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) farm. anksjolityk z grupy benzodiazepin o wzorze sumarycznym wzór chemiczny|C16H13ClN2O., mający działanie uspokajające, przeciwdrgawkowe oraz zwiotczające mięśnie;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diazoniowy

sole diazoniowe - związki chemiczne powstające w reakcji diazowania pierwszorzędowych amin aromatycznych za pomocą kwasu azotawego; dwuazoniowy


Źródła:

SJP.pl

Diazotypia

metoda wykonywania stykowych kopii rysunków wykonanych na materiałach przezroczystych; dwuazotypia


Diazografia, diazotypia – metoda stykowego kopiowania kontrastowych rysunków i dokumentów o podłożu przezroczystym lub półprzezroczystych, wykorzystująca właściwości materiałów diazograficznych


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Diazowanie

[czytaj: di-azowanie] reakcja chemiczna aminy aromatycznej z kwasem azotawym, w której powstaje związek diazoniowy; dwuazowanie


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|diazować.


Diazowanie – reakcja chemiczna między pierwszorzędową aminą aromatyczną i kwasem azotawym, w wyniku której powstaje związek diazoniowy. Reakcja diazowania przebiega tylko w środowisku kwaśnym, więc amina, która bierze udział w takiej reakcji ulega rozpuszczeniu w roztworze kwasu solnego lub też kwasu siarkowego, a następnie tworzy chlorowodorek lub siarczan. Reakcja taka przebiega według wzoru:

C6H5NH2 + HCl →(C6H5NH3)+Cl

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Diazowy

[czytaj: di-azowy] zawierający dwa atomy azotu związane ze sobą podwójnie; dwuazowy


Źródła:

SJP.pl

Dibatag

dawniej: gatunek ssaka parzystokopytnego z rodziny wołowatych; antylopik ogadeński


Antylopik ogadeński, dibatang (Ammodorcas clarkei) – gatunek ssaka parzystokopytnego z rodziny wołowatych, jedyny przedstawiciel rodzaju antylopik (Ammodorcas).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dibetou

[czytaj: dibetu] afrykański gatunek drzewa z rodziny meliowatych


Źródła:

SJP.pl

Dibon

Ziban (hist. Dibon) – miejscowość w Jordanii, położona ok. 70 km na południe od Ammanu i ok. 20 km na wschód od Morza Martwego.

Według informacji biblijnej z Księgi Liczb 21:25-30 – Dibon (hebr. דִּיבֹן) to miejsce obozowania Izraelitów w czasie wędrówki z Egiptu do Ziemi Obiecanej pod dowództwem Mojżesza. Najpierw odebrane Moabitom przez Sychona Amorytę, a następnie zdobyte przez Izraelitów.


Źródła:

Wikipedia

Dicaprio

[czytaj: dikaprio] nazwisko, m.in. Leonardo DiCaprio, amerykański aktor


Źródła:

SJP.pl

Dichlorek

związek chemiczny zawierający w cząsteczce dwa atomy chloru, np. dwuchlorek siarki; dwuchlorek


Źródła:

SJP.pl

Dichlorodifenylotrichloroetan

związek chemiczny używany dawniej jako środek owadobójczy; dwuchlorodwufenylotrójchloroetan, DDT


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. roln. wysokotoksyczny chemiczny związek organiczny z grupy chlorowanych węglowodorów, stosowany jako środek owadobójczy;


Dichlorodifenylotrichloroetan (łac. Clofenotanum; DDT, Azotox) – organiczny związek chemiczny z grupy chlorowanych węglowodorów. Stosowany jest jako środek owadobójczy. Syntezę DDT przeprowadził po raz pierwszy w 1874 austriacki chemik Othmar Zeidler. Właściwości owadobójcze tego związku odkrył Szwajcar Paul Müller, za co otrzymał Nagrodę Nobla w 1948 r.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dichlorodifluorometan

Dichlorodifluorometan (R-12), CCl
2
F
2
– organiczny związek chemiczny z grupy freonów o nazwie handlowej Freon-12. Był używany jako czynnik chłodzący i jako środek napędowy w aerozolach. Jego produkcja została wstrzymana w 1995 roku (na mocy Protokołu montrealskiego z 1987 r.), ze względu na destruktywne działanie na warstwę ozonową, co powoduje powiększanie dziury ozonowej (potencjał niszczenia warstwy ozonowej ODP = 1). Zalecane nieszkodliwe dla środowiska zamienniki R-12 to halogenki alkilowe zawierające wodór, np. 1,1,1,2-tetrafluoroetan (R-134a).


Źródła:

Wikipedia

Dichloroetan

skrótowa nazwa 1,2-dichloroetanu (dichlorku etylenu) - związku chemicznego używanego jako rozpuszczalnik np. żywic; dwuchloroetan



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dichlorometan

związek chemiczny używany jako rozpuszczalnik do reakcji oraz ekstrakcji; dwuchlorometan, chlorek metylenu


Dichlorometan, chlorek metylenu, CH
2
Cl
2
– organiczny związek chemiczny z grupy halogenków alkilowych, chlorowa pochodna metanu. W temperaturze pokojowej i przy ciśnieniu atmosferycznym jest bezbarwną, szybko parującą cieczą. Ma charakterystyczny, słodkawy zapach.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dicho

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) slang. uczn. dyskoteka

 (1.2) slang. rodzaj muzyki


Dicho – dwudziesty ósmy album zespołu Boys wydany w sierpniu 2009 roku w firmie fonograficznej Green Star. Do piosenek "Tu jest", "Kochać to kochać" oraz "Będziesz moja" zostały nakręcone teledyski.

W piosence Polo dicho wykorzystano fragmenty utworów Radia Chlew i Żiżeja Skwarki.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Dichogamia

wytwarzanie przez jednego osobnika gamet męskich i żeńskich w różnym czasie, zapobiegające samozapłodnieniu; dychogamia


Dichogamia, dychogamia – wytwarzanie przez jednego osobnika gamet męskich i żeńskich w różnym czasie. Jest to jeden z mechanizmów mający na celu zapobieganie niekorzystnemu samozapłodnieniu. Wyróżnia się dwa rodzaje dichogamii:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dichorej

w starożytnej wersyfikacji: czterozgłoskowa stopa wierszowa; podwójny chorej (trochej), dychorej, dytrochej


Źródła:

SJP.pl

Dichotomia

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przest. zob. dychotomia.


Źródła:

Wiktionary

Dichotomiczny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) przest. zob. dychotomiczny.


Źródła:

Wiktionary

Dichroit

minerał, glinokrzemian magnezu i glinu; kordieryt


Kordieryt (nazywany także: ijolit, dichroit) – minerał z gromady krzemianów z grupy krzemianów pierścieniowych. Należy do minerałów rzadkich.

Nazwa minerału wywodzi się od nazwiska Louisa Cordiera (1777–1861), francuskiego geologa, który jako pierwszy zajmował się badaniem kordierytu, odkryty w 1813 roku. Nazwy synonimów pochodzą od greckich słów ion – „fiołek” i dichroos – „dwubarwny”.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dichroizm

dwubarwność wykazywana przez niektóre optycznie czynne substancje


Dichroizm (od greckiego dikhroos – dwubarwny) – początkowo oznaczał właściwość materiału czy urządzenia polegającą na podziale padającej wiązki światła na dwie wiązki o różnych barwach. Obecnie odnosi się przede wszystkim do właściwości materiałów polegającej na różnym pochłanianiu światła, w zależności od jego polaryzacji, np. dla światła spolaryzowanego liniowo w kierunkach wzajemnie prostopadłych czy też spolaryzowanego kołowo prawo- i lewoskrętnie.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dichromatyczny

dwubarwny, dwukolorowy; dychromatyczny


Źródła:

SJP.pl

Dichromian

sól kwasu chromowego; dwuchromian


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. zob. dwuchromian.


Dichromiany, MI2Cr2O7 – grupa związków chemicznych, sole kwasu dichromowego (H2Cr2O7).

W temperaturze pokojowej są to substancje krystaliczne o zabarwieniu ciemnopomarańczowym. W środowisku alkalicznym przechodzą w chromiany (sole kwasu chromowego, H2CrO4). Zakwaszenie powoduje odtworzenie jonu dichromianowego.

Nazewnictwo