1. skrót od: Episkopat Polski;
2. skrót od: Extended Play - oznaczenie płyt muzycznych będących czymś pośrednim między singlem a albumem długogrającym
EP (od: extended play), minialbum, czwórka, pot. epka – nagranie muzyczne, które zawiera więcej utworów niż singel, ale zwykle nie kwalifikuje się jako album lub LP. Współczesne minialbumy zawierają zazwyczaj co najmniej trzy utwory, a maksymalnie sześć, i są uważane za „tańsze i mniej czasochłonne” dla artysty w produkcji w porównaniu do albumów. Określenie EP początkowo (po 1948) odnosiło się do typu płyt winylowych odtwarzanych z prędkością 45 obr./min (standardowa płyta [SP] 75, płyta długogrająca [LP] 33⅓ obr./min), współcześnie określenie jest stosowane również do średniej długości płyt CD/DVD i muzyki w formacie plików do pobrania.
SJP.pl
Wikipedia
potocznie: album muzyczny dłuższy od singla i krótszy od albumu długogrającego; minialbum, epka
SJP.pl
skrót od: episcopus (z łaciny: biskup)
SJP.pl
skrót od: European Pressphoto Agency, międzynarodowa agencja fotograficzna
SJP.pl
rodzaj czworonożnego, roślinożernego dinozaura z grupy tytanozaurów
Epachtozaur (Epachthosaurus sciuttoi) – czworonożny, roślinożerny zauropod z grupy tytanozaurów (Titanosauria), spokrewniony z saltazaurem.
Znaczenie jego nazwy – ciężki jaszczur.
Żył w epoce późnej kredy (ok. 75 mln lat temu) na terenach Ameryki Południowej. Długość ciała ok. 15-20 m, masa ok. 30 t. Jego szczątki znaleziono w Argentynie (Patagonia, prowincja Chubut, ranczo Laguna Palacios - 30 km na północ od miasta Buen Pasto).
SJP.pl
Wikipedia
Epafras, św. Epafras z Kolosy, gr. Ἐπαφρᾶς (zm. w I wieku) – postać z Nowego Testamentu, założyciel i głowa Kościoła w Kolosach, uczeń św. Pawła z Tarsu, święty Kościoła katolickiego.
Wikipedia
Epafrodyt – postać biblijna wymieniana w Nowym Testamencie, uczeń św. Pawła, święty Kościoła katolickiego i Cerkwi prawosławnej.
Wymieniony przez apostoła Pawła w napisanym między 56 a 57 rokiem w Efezie lub 61 a 63 r. w Rzymie Liście do Filipian (2,25-30 BT), chrześcijanin z Filippi. W czasie misji dostarczenia datków do Rzymu zachorował, a po powrocie do zdrowia wraz z Tymoteuszem z Efezu z polecenia apostoła został posłańcem do Filipian, dostarczając list z podziękowaniami.
Wikipedia
liczby określające fazę Księżyca przypadającą na pierwszy dzień roku
SJP.pl
figura stylistyczna; powtórzenie tego samego wyrazu lub zwrotu na początku i na końcu jakiegoś segmentu wypowiedzi
SJP.pl
rzad. anafora
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) liter. jęz. zob. anafora.
Anafora (gr. ἀναφορά anaphorá „podniesienie”), także epanafora (gr. ἐπαναφορά epanaphorá) – celowe powtórzenie tego samego słowa lub zwrotu na początku kolejnych segmentów wypowiedzi. Stosowana jest w poezji i oratorstwie, szczególnie często w krótkich utworach
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
Epanalepsa (gr. ἐπανάληψις epanálēpsis, łac. resumptio, pol. powtórzenie bezpośrednie) – figura retoryczna, powtórzenie na końcu wypowiedzi wyrazu lub grupy wyrazów, które znajdują się na jej początku, np. ang. The king is dead, long live the king.
Wikipedia
figura stylistyczna polegająca na bezpośrednim powtórzeniu tego samego wyrazu w zdaniu
SJP.pl
Anastrofa (gr. ἀναστροφή anastrophḗ „odwrócenie”), epanastrofa (gr. ἐπαναστροφή epanastrophḗ) – figura retoryczna polegająca na powtórzeniu wyrazów w odwróconym porządku. Np. zamiast „Witam was, lordowie”, „was witam, lordowie”. Często używana przez mistrza Yodę w filmie Gwiezdne wojny.
Wikipedia
figura retoryczna, uzupełnienie tego, co wcześniej powiedziano w sensie ogólniejszym
Epanodos (gr. ἐπάνοδος epánodos, forma zlatynizowana epanodus; łac. regressio) – figura retoryczna, uzupełnienie, zaakcentowanie czegoś, co zostało już wcześniej wyrażone lub też powrót do głównego tematu mowy po wprowadzeniu dygresji.
SJP.pl
Wikipedia
zarządca eparchii; eparcha
Eparchia (gr. ἐπαρχία 'prowincja' z ἐπι- 'nad-' i ἀρχός 'władca') – we wschodnim chrześcijaństwie terytorium podległe metropolicie, a od V wieku biskupowi, czyli odpowiednik zachodniej diecezji.
Termin wywodzi się od używanej we wschodniej części cesarstwa rzymskiego nazwy prowincji – eparchia, po reformie terytorialnej Dioklecjana wchodzącej w skład większej jednostki terytorialnej – diecezji.
SJP.pl
Wikipedia
zarządca eparchii; eparcha
SJP.pl
Wikipedia
1. w starożytności: prowincja rzymska lub bizantyjska;
2. w Kościele wschodnim: nazwa diecezji
Eparchia (gr. ἐπαρχία 'prowincja' z ἐπι- 'nad-' i ἀρχός 'władca') – we wschodnim chrześcijaństwie terytorium podległe metropolicie, a od V wieku biskupowi, czyli odpowiednik zachodniej diecezji.
Termin wywodzi się od używanej we wschodniej części cesarstwa rzymskiego nazwy prowincji – eparchia, po reformie terytorialnej Dioklecjana wchodzącej w skład większej jednostki terytorialnej – diecezji.
SJP.pl
Wikipedia
wprawiać innych w zdumienie, osłupienie; zdumiewać, zadziwiać, szokować
czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)
(1.1) wywoływać duże wrażenie; szokować
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) odczasownikowy od|epatować.
Wiktionary
skrótowiec, rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) chem. techn. tworzywo sztuczne, rodzaj elastomeru, terpolimer otrzymywany z monomerów etylenowo-propylenowo-dienowych;
Wiktionary
skrótowiec
(1.1) polit. = Europejska Polityka Energetyczna
Epe – miasto w Nigerii, w stanie Lagos. Według danych szacunkowych na rok 2009 liczy 81 951 mieszkańców.
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) liter. partia dialogowa między partiami chóralnymi w dramacie antycznym;
Epejsodion (gr. epeisódion) – fragment dramatu greckiego (tak tragedii jak i komedii), który obejmuje bezpośrednie wystąpienia postaci w wypowiedziach o charakterze dialogów lub monologów. Epeisodion stanowi pierwotną formę występujących w późniejszych utworach dramaturgicznych aktów. Poszczególne epejsodia, których było od trzech do pięciu (najczęściej trzy), oddzielane były od siebie pieśniami chóru − stasimonami.
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) geol. poziome ruchy kontynentów skutkujące zmianami ich położenia względem siebie i względem biegunów;
Wędrówka kontynentów, epejroforeza (od stgr. ἤπειρος ēpeiros – ‘ląd, kontynent’ oraz φόρησις phórēsis – ‘noszenie’) – ruch kontynentów powodujący zmianę ich położenia względem siebie oraz względem biegunów geograficznych i magnetycznych.
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
powolne, pionowe ruchy skorupy ziemskiej, powodujące podnoszenie się lub zapadanie pewnych obszarów ziemi; epirogeneza
Epejrogeneza, ruchy lądotwórcze, ruchy epejrogeniczne (gr. ἤπειρος „ląd” i γένεσις „tworzenie”) – ruchy tektoniczne przebiegające spokojnie, w codziennym życiu niezauważalnie, powoli podnoszące lub obniżające znaczne obszary lądów, z prędkością rzędu mm lub cm na rok.
Nie powodują zmian w układzie warstw skalnych. Są to m.in. ruchy wywołane izostazją. Powodują m.in. transgresję morską i regresję.
SJP.pl
Wikipedia
w geologii: okres epejrokratyczny - okres w historii Ziemi charakteryzujący się niskim poziomem wód mórz i oceanów i znacznym zasięgiem lądów; okres geokratyczny
SJP.pl
część tragedii greckiej; epejzodion
Epejsodion (gr. epeisódion) – fragment dramatu greckiego (tak tragedii jak i komedii), który obejmuje bezpośrednie wystąpienia postaci w wypowiedziach o charakterze dialogów lub monologów. Epeisodion stanowi pierwotną formę występujących w późniejszych utworach dramaturgicznych aktów. Poszczególne epejsodia, których było od trzech do pięciu (najczęściej trzy), oddzielane były od siebie pieśniami chóru − stasimonami.
SJP.pl
Wikipedia
część tragedii greckiej; epejsodion
SJP.pl
tkanka glejowa, nabłonek tworzący wyściółkę komór mózgu i kanału środkowego rdzenia kręgowego
Wyściółka (łac. ependyma, ang. ependyma) – jednowarstwowy szereg komórek sześciennych wyściełających jamy ośrodkowego układu nerwowego: komór mózgu i wodociągu mózgu, a także kanału środkowego rdzenia kręgowego. Wywodzi się z nabłonka cewy nerwowej. Komórki wyściółki, inaczej ependymocyty, są typem komórek glejowych, posiadają liczne mikrokosmki na powierzchni zwróconej do światła komór. Na powierzchni podstawnej ependymocytów znajdują się liczne wgłobienia i wypustki, za pomocą których komórki te łączą się z astrocytami.
SJP.pl
Wikipedia
komórka wyścielająca komory mózgu i kanał rdzenia kręgowego, wnikająca w tkankę nerwową
SJP.pl
skrótowiec, rodzaj męski
(1.1) Europejski program energetyczny na rzecz naprawy gospodarczej
Wiktionary
→ epenteza
SJP.pl
w językoznawstwie: wtórne wytworzenie się elementu głoskowego wewnątrz wyrazu, wywołane głównie czynnikami fonetycznymi
SJP.pl
Wikipedia
z greki: wyjaśnienie; w literaturze: dodanie elementu wyjaśniającego lub uzupełniającego do zakończonego zdania
Apozycja (łac. appositio) – użycie dwóch wyrazów (zwykle rzeczowników) w tej samej formie fleksyjnej, czyli w związku zgody. Drugie (najczęściej) słowo jest przydawką lub dopowiedzeniem pierwszego.
Przykłady apozycji: miasto Łódź, na rzece Wiśle, z prezesem Nowakiem.
SJP.pl
Wikipedia
przedrostek
(1.1) pierwszy człon wyrazów złożonych, mający znaczenie: zewnętrzny, poprzedzający coś, następujący po czymś, położony nad czymś
Wiktionary
właściwa podstawka grzybów złożonopodstawkowych
Epibazydium (łac. epibasidium, l. mn. epibasidia) – część podstawek z grupy fragmobazydiów u grzybów. Pojęcie to wprowadził niemiecki mykolog Walther Neuhoff. Według niego fragmobazydia (które nazywał heterobazydiami) składają się z hipobasidium i epibasidium. Epibazydium znajduje się pomiędzy właściwą podstawką a sterygmą. Spolszczoną nazwę epibazydium podaje Słownik Języka Polskiego.
SJP.pl
Wikipedia
zewnętrzny listek zarodkowy
SJP.pl
Wikipedia
powierzchniowa warstwa komórek w strefie włośnikowej korzenia, pełniąca funkcję okrywającą, chłonną i wydalniczą
SJP.pl
Wikipedia
typ gastrulacji polegający na obrastaniu jednej partii komórek przez inną
Epibolia – typ ruchu gastrulacyjnego, polegający na rozrastaniu się warstwy komórkowej, co prowadzi do obrastania, czyli pokrywania innej warstwy. Najczęściej zachodzi w wyniku spłaszczania i dzielenia się lub tylko dzielenia komórek ułożonych w nabłonek, a także w wyniku interkalacji.
Epibolia występuje zwykle jako proces uzupełniający inne sposoby gastrulacji (np. u płazów). Jako jedyny proces gastrulacji występuje bardzo rzadko (np. u żebropławów).
SJP.pl
Wikipedia
[czytaj: epikardium] cienka, łącznotkankowa błona pokrywająca z zewnątrz mięsień sercowy, stanowiąca wewnętrzną blaszkę osierdzia; nasierdzie
Nasierdzie (łac. epicardium) – błona surowicza stanowiąca wewnętrzną (trzewną) warstwę osierdzia. Składa się głównie z tkanki łącznej, która spełnia funkcję warstwy ochronnej.
Osierdzie trzewne produkuje płyn osierdziowy, który w cyklu pracy serca zmniejsza tarcie pomiędzy zewnętrzną i wewnętrzną blaszką osierdzia. Podczas skurczu komór fala depolaryzacji porusza się od wsierdzia do nasierdzia.
SJP.pl
Wikipedia
epicedium;
1. w greckiej liryce chóralnej: pieśń żałobna
2. mowa lub poemat na cześć osoby zmarłej
SJP.pl
epicedion;
1. w greckiej liryce chóralnej: pieśń żałobna
2. mowa lub poemat na cześć osoby zmarłej
Epicedium (gr. epikedeion) – literacki utwór żałobny, którego twórcą jest Symonides. Ma określony schemat retoryczny:
SJP.pl
Wikipedia
dotyczący miejsca na powierzchni Ziemi położonego najbliżej ogniska trzęsienia ziemi
SJP.pl
miejsce na powierzchni Ziemi położone najbliżej ogniska trzęsienia ziemi
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) geofiz. obszar na powierzchni Ziemi, znajdujący się bezpośrednio nad ogniskiem trzęsienia ziemi
(1.2) przen. punkt, w którym dane zjawisko występuje w nasilonym stopniu
Epicentrum (z gr. ἐπι- „nad-” i łac. centrum „środek”) – punkt na powierzchni skorupy ziemskiej położony w najbliższej odległości, tj. pionowo nad ogniskiem trzęsienia ziemi, czyli hipocentrum. Obszar położony wokół epicentrum, zwany obszarem epicentralnym, jest miejscem największych zniszczeń.
Termin „epicentrum” jest bardzo często niepoprawnie stosowany na określenie hipocentrum, zwłaszcza gdy hipocentrum znajduje się pod dnem morza.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
Epichejremat (gr. ἐπιχείρημα 'dowód' od ἐπιχειρέω 'wziąć w rękę', ἐπι 'na' χείρ 'ręka') – schemat wnioskowania lub samo wnioskowanie według takiego schematu, stanowiący układ sylogizmów uporządkowanych tak, że przesłanki pierwszego sylogizmu są wnioskami dwu innych sylogizmów, zaś przesłanki tamtych sylogizmów są ewentualnie wnioskami innych.
Na przykład:
Wikipedia
pochodna chloru, lotna, nietrwała, bardzo reaktywna ciecz o zapachu chloroformu
Epichlorohydryna – organiczny związek chemiczny z grupy epoksydów zawierający boczną grupę chlorometylową.
W warunkach przemysłowych epichlorohydrynę uzyskuje się poprzez chlorowanie propylenu do chlorku allilu, a następnie epoksydację tego ostatniego.
Znajduje zastosowanie w wytwarzaniu żywic epoksydowych.
SJP.pl
Wikipedia
niedokładnie poznany minerał
SJP.pl
1. charakterystyczny dla epiki;
2. opisowy, opowiadający;
3. potocznie: wspaniały, cudowny, fantastyczny; zacny
przymiotnik
(1.1) liter. związany z epiką
(1.2) slang. niebywały, najlepszy, bardzo dobry, wspaniały, wyjątkowy; także. imponujący, spektakularny
SJP.pl
Wiktionary
przysłówek
(1.1) właściwie dla epiki, w sposób epicki
Wiktionary
cecha tego, co jest właściwe epice, traktuje temat rozlegle; opisowość, narracyjność
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) cecha tego, co epickie
SJP.pl
Wiktionary
[czytaj: epikondyLItis] w medycynie: zapalenie ścięgna położonego bocznie w stosunku do stawu łokciowego; łokieć tenisisty
SJP.pl
w geocentrycznej mechanice nieba: okrąg, po którym porusza się ciało niebieskie, sam poruszający się po większym okręgu zwanym deferensem
Epicykl – okrąg, po którym porusza się dana planeta, którego środek z kolei krąży po deferencie. Wprowadzenie pojęcia epicyklu w teorii geocentrycznej miało na celu wyjaśnienie obserwowanego na niebie ruchu wstecznego planet zewnętrznych.
SJP.pl
Wikipedia
→ epicykl
SJP.pl
krzywa płaska zakreślana przez ustalony punkt okręgu toczącego się zewnętrznie po drugim okręgu
Epicykloida – krzywa, jaką zakreśla ustalony punkt okręgu toczącego się bez poślizgu na zewnątrz innego, nieruchomego okręgu. Epicykloida jest szczególnym przypadkiem epitrochoidy.
Kształt epicykloidy zależy od stosunku {\tfrac {R}{r}} promieni okręgów, nieruchomego do toczącego się. Gdy promienie są równe otrzymuje się krzywą sercową, z grecka zwaną kardioidą (sercowata od gr. καρδιά – serce).
SJP.pl
Wikipedia
→ epik
SJP.pl
należący do epiki; właściwy, charakterystyczny dla epiki, ujmujący rozlegle dany temat; epicki
SJP.pl
skrót od: epidemia, epidemiczny, epidemiologia, epidemiologiczny
SJP.pl
1. nagłe pojawienie się wśród ludności (także zwierząt) na danym obszarze i w określonym czasie wzrostu liczby zachorowań na daną chorobę, najczęściej zakaźną
2. powszechne, nagminne występowanie czegoś
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. duża liczba zachorowań na tę samą chorobę, na tym samym obszarze i w tym samym czasie;
Epidemia (z gr. επιδημία: επι: epi „na”, δήμος: demos „ludzie”) – występowanie w określonym czasie i na określonym terenie przypadków zachorowań lub innych zjawisk związanych ze zdrowiem w liczbie większej niż oczekiwana. Epidemie o niewielkiej liczbie przypadków zachorowań ograniczone do określonego obszaru i czasu określa się terminem ognisko epidemiczne.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przysłówek
(1.1) jak podczas epidemii
Wiktionary
1. cecha czegoś związanego z dużą liczbą zachorowań;
2. cecha czegoś związanego z częstym występowaniem czegoś
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) stan epidemii; posiadanie cech epidemii
SJP.pl
Wiktionary
1. związany z dużą liczbą zachorowań; epidemijny;
2. związany z częstym występowaniem czegoś, np. epidemiczne rozmiary
przymiotnik relacyjny
(1.1) med. wet. związany z epidemią, dotyczący epidemii
SJP.pl
Wiktionary
związany z dużą liczbą zachorowań; epidemiczny
SJP.pl
specjalista w dziedzinie epidemiologii
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) med. lekarz specjalista zajmujący się zapobieganiem i zwalczaniem epidemii
rzeczownik, rodzaj żeński
(2.1) med. lekarka specjalistka epidemiologii
SJP.pl
Wiktionary
dział medycyny zajmujący się badaniem przyczyn powstania, rozwoju, rozprzestrzeniania się i leczeniem chorób zakaźnych oraz innych schorzeń niezakaźnych, masowo występujących w określonych populacjach ludzkich
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) nauk. med. nauka zajmująca się czynników wpływających na powstawanie i szerzenie się epidemii, a także sposobami zwalczania i zapobiegania epidemiom;
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przysłówek
(1.1) med. w myśl zasad epidemiologii, zgodnie z epidemiologią
Wiktionary
przymiotnik relacyjny
(1.1) med. związany z epidemiologią, dotyczący epidemiologii
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) lekarka specjalistka zajmująca się zwalczaniem pandemii
SJP.pl
Wiktionary
inaczej: naskórek
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) bot. zewnętrzna warstwa komórek pokrywająca całą powierzchnię rośliny;
(1.2) zool. jednowarstwowy nabłonek pokrywający ciało bezkręgowców
Epiderma, skórka – w szerokim znaczeniu jest to tkanka roślinna okrywająca, obejmująca zarówno powierzchniową warstwę komórek pędu, jak i korzenia.
W ściślejszym znaczeniu epiderma definiowana jest jako skórka pędu roślin naczyniowych – powierzchniowa powłoka łodygi, liści i organów generatywnych, podczas gdy skórkę korzenia nazywa się ryzodermą (epiblemą).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
→ epiderma
SJP.pl
nazwa handlowa produkowanych w Polsce żywic epoksydowych
SJP.pl
Wikipedia
aparat projekcyjny do wyświetlania obrazów zarówno w świetle odbitym, jak i w przechodzącym
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) techn. urządzenie projekcyjne będące połączeniem diaskopu i episkopu, służące do wyświetlania pojedynczych obrazów nieruchomych zarówno w świetle odbitym, jak i przechodzącym (przezroczy, folii, stron książki, fotografii itp.);
Epidiaskop (gr. επι – na + διασκοπεω – patrzę przez) − urządzenie projekcyjne służące do wyświetlania obrazów statycznych (nieruchomych) na ścianie lub typowym białym ekranie projekcyjnym, będące połączeniem episkopu i diaskopu, czyli umożliwiające prezentację w powiększeniu materiałów oświetlonych światłem odbitym lub przechodzącym.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związany z epidiaskopem
SJP.pl
minerał, zasadowy krzemian wapnia, glinu i żelaza o barwie zazwyczaj zielonej w różnych odcieniach
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) miner. pospolity minerał z grupy krzemianów o szeroko rozpowszechnionym zasięgu, kruchy, przezroczysty, w zależności od kierunku obserwacji zmienia swoją barwę od ciemnozielonej do żółtozielonej, Ca2(Fe,Al)Al2(SiO4)(Si2O7)O(OH);
Epidot – pospolity minerał z grupy krzemianów o szeroko rozpowszechnionym zasięgu. Nazwa pochodzi od greckiego epidosis = dodatek, ponieważ przez długi czas był uważany za odmianę turmalinu i po wyodrębnieniu konieczne było uzupełnienie klasyfikacji.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
imię męskie
Epifaniusz, Epifani – imię męskie pochodzenia greckiego. Wywodzi się od słowa oznaczającego „objawienie się, ukazanie się bóstwa”, „ten, który przyszedł na świat”. Jego żeński odpowiednik to Epifania.
W Polsce imię rzadkie. W styczniu 2025 r. w rejestrze PESEL, wśród publicznie dostępnych danych dotyczących osób żyjących, wykazano 4 mężczyzn o imieniu Epifaniusz nadanym jako imię pierwsze oraz 6 mężczyzn noszących imię Epifaniusz jako imię drugie.
SJP.pl
Wikipedia
imię męskie
Epifaniusz, Epifani – imię męskie pochodzenia greckiego. Wywodzi się od słowa oznaczającego „objawienie się, ukazanie się bóstwa”, „ten, który przyszedł na świat”. Jego żeński odpowiednik to Epifania.
W Polsce imię rzadkie. W styczniu 2025 r. w rejestrze PESEL, wśród publicznie dostępnych danych dotyczących osób żyjących, wykazano 4 mężczyzn o imieniu Epifaniusz nadanym jako imię pierwsze oraz 6 mężczyzn noszących imię Epifaniusz jako imię drugie.
SJP.pl
Wikipedia
1. niezwykłe doznanie, olśnienie;
2. w religii: ukazanie się, objawienie
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) rel. objawienie
(1.2) książk. olśnienie, wyjątkowe doznanie
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik od: epifania
SJP.pl
przymiotnik od: epifania
przymiotnik
(1.1) dotyczący epifanii
SJP.pl
Wiktionary
imię męskie
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) imię|polski|m.;
Epifaniusz, Epifani – imię męskie pochodzenia greckiego. Wywodzi się od słowa oznaczającego „objawienie się, ukazanie się bóstwa”, „ten, który przyszedł na świat”. Jego żeński odpowiednik to Epifania.
W Polsce imię rzadkie. W styczniu 2025 r. w rejestrze PESEL, wśród publicznie dostępnych danych dotyczących osób żyjących, wykazano 4 mężczyzn o imieniu Epifaniusz nadanym jako imię pierwsze oraz 6 mężczyzn noszących imię Epifaniusz jako imię drugie.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
zwierzęta żyjące na dnie zbiorników wodnych
Epifauna (epibentos) – zwierzęta bentosowe (stale przebywające w pobliżu dna) żyjące na powierzchni dna; organizmy te są albo przytwierdzone do powierzchni podłoża albo swobodnie poruszają się po nim. Te wodne gatunki zwierząt mogą być przyczepione do podłoża specjalnie ukształtowanymi wypustkami lub przyssawkami bądź bisiorem, zrośnięte z podłożem albo przebywające w wydrążonych otworach lub kanalikach. Jako podłoże wykorzystywane są dna zbiorników wodnych, skały, inne organizmy oraz kadłuby statków.
SJP.pl
Wikipedia
zjawisko towarzyszące zjawisku podstawowemu, lecz nie mające wpływu na jego przebieg
Epifenomen — w znaczeniu słownikowym zjawisko (fenomen) wtórne, współwystępujące ze zjawiskiem podstawowym, lecz nie wywierające istotnego wpływu na jego przebieg. Jako termin teoretyczny obecny początkowo głównie w medycynie, współcześnie posługuje się nim epifenomenalizm, stanowisko w filozofii umysłu.
SJP.pl
Wikipedia
teoria głosząca, że własność określonego zjawiska powstaje przez inne jego własności i nie ma mocy przyczynowej
Epifenomenalizm – pogląd filozoficzny według którego myśli oraz uczucia są epifenomenami fizycznych stanów mózgu, a nie realnymi procesami.
SJP.pl
Wikipedia
teoria mówiąca, że świadomość jest odbiciem zjawisk organicznych
SJP.pl
roślina z rodziny kaktusowatych, rosnąca w międzyzwrotnikowej strefie Ameryki; filokaktus; zygokaktus
SJP.pl
roślina żerująca (nie pasożytująca) na innych roślinach
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) bot. roślina nie będąca pasożytem, która rośnie na innej roślinie służącej jej jako podpora;
Epifit (gr. epi – na, phyton – roślina), porośle, aerofit – roślina rosnąca na innej roślinie, ale zwykle nie prowadząca pasożytniczego trybu życia. Korzysta z innego gatunku jako podpory, a odżywia się najczęściej samodzielnie. W ekosystemach lądowych wyrasta często w miejscach, gdzie gromadzi się martwa materia organiczna (np. w rozwidleniu pędu) lub osiedla się na pędach innych roślin pobierając składniki odżywcze i wodę z powietrza i niesionych przez nie pyłów, opadów i detrytusu. Nieliczne epifity wykształcają ssawki i wyzyskują w różnym zakresie swego żywiciela (np. jemiołowate i loganiowate). Epifityzm jest szczególnie częsty wśród drobnych organizmów wodnych, które jako peryfiton porastają organy makrofitów.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
masowe występowanie na określonym terenie i w określonym czasie zachorowań roślin na jakąś chorobę; epifitoza
SJP.pl
masowe występowanie na określonym terenie i w określonym czasie zachorowań roślin na jakąś chorobę; epifitia
Epifitoza (gr. epi ‘na’, ‘przy’, ‘nad’, ‘zewnętrzny’, ‘tylny’, ‘poprzedni’, ‘poprzedzający’ (w czasie); fito ‘roślina’) – masowe występowanie zachorowań na jedną chorobę w danym czasie i miejscu wśród roślin. Analogicznym pojęciem u zwierząt jest epidemia.
SJP.pl
Wikipedia
SJP.pl
związany z epifitami, roślinami żyjącymi na innych roślinach, ale niebędącymi pasożytami (np. mchy, paprocie, storczyki, porosty)
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z epifitem, odnoszący się do epifitu
SJP.pl
Wiktionary
Epifiza (łac. epiphysis, l. mn. epiphyses) – element anatomiczny odnóży niektórych motyli.
Epifiza ma postać blaszkowatej ostrogi lub wyrostka. Położona jest na wewnętrznej powierzchni goleni przednich odnóży. Wyposażona jest w grupę gęstych, szczoteczkowatych szczecinek. Narząd ten to prawdopodobnie przekształcona szczecinka. Służy on do czyszczenia czułków. Motyl wkłada czułek za epifizę i przeciąga go czyszcząc w ten sposób.
Wikipedia
Epifonem (gr. ἐπιφώνημα epiphṓnēma, łac. acclāmātiō) – figura retoryczna, wyrazista sentencja podsumowująca poprzednio wyrażone treści.
Wikipedia
figura stylistyczna polegająca na użyciu tego samego wyrazu lub grupy wyrazów na końcu kolejnych wersów; conversio; epistrofa
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) liter. jedna z figur stylistycznych polegająca na powtórzeniu słowa lub zwrotu na końcu kilku następujących po sobie wersów lub zdań
Epifora (gr. ἐπιφορά epiphorá), także epistrofa (gr. ἐπιστροφή epistrophḗ), conversio – powtórzenie tego samego słowa lub zwrotu na końcu kolejnych segmentów wypowiedzi.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
→ epifora
przymiotnik relacyjny
(1.1) liter. związany z epiforą, dotyczący epifory
SJP.pl
Wiktionary
figura stylistyczna, dopowiedzenie uzupełniające już pozornie zakończoną całość składniową i myślową
Epifraza (gr. ἐπιφράσις epiphrásis) – figura retoryczna polegająca na dopełnieniu skończonego zdania nowym, często zaskakującym, dowcipnym elementem, który zmienia sens całości, np:
SJP.pl
Wikipedia
w starożytnej Grecji: prawo wzajemne zawierania małżeństw między obywatelami różnych państw
SJP.pl
kiełkowanie epigeiczne - kiełkowanie, w którym hipokotyl wydłuża się i powoduje wynoszenie liścieni ponad powierzchnię gleby; kiełkowanie nadziemne
SJP.pl
specjalistka zajmująca się badaniem zmian ekspresji genów, które nie są związane ze zmianami w DNA
SJP.pl
SJP.pl
→ epigeneza, → epigenetyka
przymiotnik relacyjny
(1.1) biol. med. związany z dziedzicznością pozagenową, dotyczący dziedziczności pozagenowej
SJP.pl
Wiktionary
specjalista zajmujący się badaniem zmian ekspresji genów, które nie są związane ze zmianami w DNA
SJP.pl
nauka zajmująca się badaniem zmian ekspresji genów, które nie są związane ze zmianami w DNA
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) biol. med. badanie dziedziczności pozagenowej;
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. w biologii: teoria, według której rozwój zarodka polega na różnicowaniu się jednorodnych komórek powstałych z podziału zygoty, a następnie stopniowym wyodrębnianiu organów ciała;
2. w geologii: proces przeobrażania powstałej uprzednio skały pod wpływem nowych czynników zewnętrznych
SJP.pl
Wikipedia
minerał zawierający siarczek miedzi, żelaza i arsenu
SJP.pl
w medycynie: płaska, ruchoma chrząstka zamykająca wejście do krtani w momencie połykania; nagłośnia
SJP.pl
górna część fryzowego zakończenia rynny gotyckiej
SJP.pl
naśladowca wielkich, utalentowanych poprzedników
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) książk. pejor. nietwórczy, pozbawiony oryginalności naśladowca wielkich, utalentowanych poprzedników; kontynuator nieaktualnych idei, prądów, stylów
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
w filozofii, literaturze i sztuce: naśladowanie wybitnych poprzedników, kontynuowanie nieaktualnych koncepcji, idei; epigoństwo
Epigonizm (z łac. epigonus „pogrobowiec”) – nietwórcze, bierne naśladowanie dawniejszych wzorców kulturalnych, intelektualnych i artystycznych, połączone z ich konwencjonalizacją – szczególnie w sytuacji, gdy wzorce te zostały zakwestionowane lub przezwyciężone. Epigonizm polega na imitowaniu wzorców dobrze poznanych i cenionych przez twórcę. Bywa spotykany w różnych dziedzinach kultury: w literaturze, sztuce i nauce. Występuje przede wszystkim na przełomie epok literackich, gdy zjawiska nowatorskie współistnieją z dawnymi.
SJP.pl
Wikipedia
bierna naśladowczyni wybitnych poprzedników
SJP.pl
dotyczący epigona, epigonizmu
przymiotnik
(1.1) książk. taki jak epigon: wtórny, nieoryginalny
SJP.pl
Wiktionary
w filozofii, literaturze i sztuce: naśladowanie wybitnych poprzedników, kontynuowanie nieaktualnych koncepcji, idei; epigonizm
SJP.pl
motto, przysłowie lub krótki fragment jakiegoś utworu umieszczone przez autora na początku dzieła
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) hist. napis wykuty w kamieniu lub wycięty w drewnie, stanowiący element architektury, pomnika, nagrobka;
(1.2) liter. cytat lub aforyzm przed tekstem utworu
Epigraf, inskrypcja (łac. inscriptio = napis) – napis wyryty w twardym materiale (drewno, metal, kamień, ceramika). Występuje najczęściej na grobowcach, pomnikach, tablicach i monetach. Popularnym przykładem inskrypcji są inskrypcje nagrobne. Odczytywaniem i interpretacją epigrafów zajmuje się nauka pomocnicza historii – epigrafika.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
przysłówek
(1.1) na sposób epigraficzny
Wiktionary
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z epigrafiką, odnoszący się do epigrafiki
Wiktionary
historyk specjalizujący się w badaniu napisów utworzonych na twardym materiale
SJP.pl
dziedzina historii zajmująca się badaniem dawnych napisów utworzonych na twardym materiale (kamieniu, metalu, drewnie)
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) nauka badająca napisy wykonane na materiałach twardych;
Epigrafika (gr. epigraphḗ = napis) – dyscyplina badawcza polegająca na zbieraniu, analizowaniu i publikowaniu napisów (epigrafów) wykonanych na materiale twardym (kamieniu, metalu, drewnie itp.). Bywa zaliczana do nauk pomocniczych historii. Jest dzielona według języków i typów pisma, za pomocą których napisy zostały wykonane. Epigrafika wspomaga badanie geografii dialektów, zmian językowych, ale także i stopnia znajomości pisma w danej populacji.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
epigramat;
1. krótki, satyryczny lub żartobliwy utwór poetycki;
2. wierszowany napis umieszczany na grobowcach i pomnikach w starożytności
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zob. epigramat.
Epigramat, epigram (stgr. ἐπίγραμμα epigramma „inskrypcja”) – krótki utwór poetycki w formie aforyzmu, wywodzący się z napisów informacyjnych w starożytnej Grecji zamieszczanych na grobach, pomnikach lub ofiarach wotywnych. Tekst inskrypcji krótki, przeważnie dwuwierszowy, pisany dystychem elegijnym.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zdrobn. od epigramat
Wiktionary
epigram;
1. krótki, satyryczny lub żartobliwy utwór poetycki;
2. wierszowany napis umieszczany na grobowcach i pomnikach w starożytności
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) liter. krótki utwór poetycki mający charakter satyryczny bądź dydaktyczny;
(1.2) hist. krótki wierszowany napis umieszczany na nagrobkach i pomnikach (zwłaszcza w starożytności)
Epigramat, epigram (stgr. ἐπίγραμμα epigramma „inskrypcja”) – krótki utwór poetycki w formie aforyzmu, wywodzący się z napisów informacyjnych w starożytnej Grecji zamieszczanych na grobach, pomnikach lub ofiarach wotywnych. Tekst inskrypcji krótki, przeważnie dwuwierszowy, pisany dystychem elegijnym.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) kobieta pisząca epigramaty
SJP.pl
Wiktionary
przysłówek sposobu
(1.1) przysł. od epigramatyczny
Wiktionary
cecha czegoś związanego z epigramatem - krótkim utworem poetyckim o treści satyrycznej
SJP.pl
→ epigramat (utwór); epigramowy
przymiotnik
(1.1) przym. od epigramat
SJP.pl
Wiktionary
autor epigramów, krótkich utwór poetyckich o dowcipnej treści i zaskakującej puencie
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) osoba pisząca epigramaty
SJP.pl
Wiktionary
→ epigram (utwór); epigramatyczny
SJP.pl
pisarz piszący prozą, autor utworów epickich
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) liter. twórca epiki
forma rzeczownika.
(2.1) D. lm. od: epika
SJP.pl
Wiktionary
jeden z trzech rodzajów literackich obejmujący utwory, których dominującą formą wypowiedzi jest narracja i opis
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) liter. rodzaj literacki;
(1.2) rzad. opowiadanie, narracyjność
forma rzeczownika.
(2.1) D., B. lp. od: epik
Epika (gr. ἐπικός epikós „słowny”) – jeden z trzech rodzajów literackich (obok liryki i dramatu). Ukształtowała się z ustnych sag, podań, legend i mitów o przeszłości.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
modlitwa w liturgii chrześcijańskiej
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) rel. modlitwa liturgiczna odmawiana przez prezbitera podczas eucharystii, wzywająca Boga do uświęcenia darów chleba i wina oraz uczestników zgromadzenia;
Epikleza (gr. wezwanie) – prośba skierowana do Boga, aby pobłogosławił lub uświęcił rzecz stworzoną (por. 1. List do Tymoteusza 4, 1-5). W anaforze kanonu mszalnego epikleza jest modlitwą błagalną, aby Duch Święty zstąpił na dary ofiarne i przemienił je w ciało i krew Jezusa Chrystusa dla duchowego pożytku tych, którzy je przyjmują.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) odprzym. cecha tego, co jest epikontynentalne
Wiktionary
przymiotnik
(1.1) geol. położony nad kontynentem, na jego powierzchni
Wiktionary
krótka górna część łodygi zarodka z wykształconymi na szczycie zawiązkami liści i pączkiem szczytowym
Epikotyl (gr. epí – na, kotýle – czarka) – u zarodka roślin część łodygi znajdująca się pomiędzy liścieniami (lub liścieniem) a pąkiem szczytowym. Podczas kiełkowania nasiona epikotyl rośnie na długość. Wyróżniany jest do miejsca, w którym powstaje pierwszy węzeł z liśćmi młodocianymi.
SJP.pl
Wikipedia
jedna lub dwie sylaby nieakcentowane na końcu wersu w wierszu sylabotonicznym
SJP.pl
→ epikryza
SJP.pl
ostatni zapis w szpitalnej historii choroby, w którym podaje się ostateczną diagnozę, skrócony zapis przebiegu choroby, zastosowane leczenie i stan pacjenta w momencie wypisania
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. podsumowanie danych z postępowania lekarskiego wraz z zaleceniami dalszego leczenia;
Epikryza (gr. epicrisis) – nazwa medyczna, służąca do określenia analizy postępowania lekarskiego, wydawanego po zakończeniu całego postępowania z chorym na wszystkich etapach procesu diagnostyczno-leczniczego.Obejmuje więc zwięzłe podsumowanie danych z:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
Epiktet z Hierapolis (ur. ok. 50 roku w Hierapolis – zm. w 135 roku) – grecko-rzymski filozof, jeden z reprezentantów (kontynuator) stoicyzmu. Uczeń stoika Muzoniusza Rufusa. Twórca szkoły w Nikopolis w Epirze (współczesna Grecja). Był wyzwoleńcem.
Wikipedia
Epikur (341-270 p.n.e.), filozof grecki
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) imię|polski|m.
(1.2) hist. filoz. starożytny grecki filozof;
Epikur (gr. Ἐπίκουρος Epikuros) (341 – 270 p.n.e. urodził się na wyspie Samos) – grecki filozof, twórca epikureizmu. Epikur był jednym z najważniejszych filozofów tzw. drugiej fazy greckiej filozofii klasycznej, w której dominowały zagadnienia filozofii życia – czyli rozważania na temat jak osiągnąć pełne szczęście (także stan ataraksji).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. kierunek filozoficzny zapoczątkowany przez Epikura, według którego przyjemność prowadzi do szczęścia, będącego celem życia;
2. postawa życiowa polegająca na nieskrępowanym korzystaniu z życia; wygodnictwo, sybarytyzm
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) filoz. jeden z kierunków filozoficznych;
Epikureizm – kierunek filozoficzny zapoczątkowany w starożytności przez Epikura, ok. 306 r. p.n.e., kontynuowany także w czasach nowożytnych. Podobnie jak w większości kierunków filozoficznych hellenizmu dla epikurejczyków najważniejszą dziedziną filozofii była etyka – uważali oni, że podstawowym zagadnieniem filozoficznym jest szczęście, które upatrywali w przyjemności.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. zwolennik, kontynuator filozofii epikureizmu, według której przyjemność prowadzi do szczęścia, będącego celem życia;
2. osoba nieskrępowanie korzystająca z uciech życia; wygodniś, sybaryta
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) filoz. zwolennik epikureizmu
(1.2) książk. człowiek korzystający z życia
SJP.pl
Wiktionary
SJP.pl
wygodny, hedonistyczny, ceniący przyjemność życia
przymiotnik relacyjny
(1.1) filoz. związany z epikureizmem, dotyczący epikureizmu, poglądów Epikura
(1.2) książk. dążący do własnej przyjemności, używający uciech
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) rel. mitgr. przydomek greckiego boga Apolla
Wiktionary
przymiotnik dzierżawczy - należący do Epikura lub z nim związany
SJP.pl
depilacja;
1. usuwanie nadmiernego, niepożądanego owłosienia w celach leczniczych lub kosmetycznych;
2. mechaniczne usuwanie sztywnych włosów ze skór futerkowych w celu ich wykończenia i uszlachetnienia
Epilacja – czasowe lub trwałe pozbawienie skóry owłosienia, co może być skutkiem celowego działania (np. zabiegu kosmetycznego) lub działania ubocznego (np. działania promieniowania jonizującego, chemikaliów, leków).
SJP.pl
Wikipedia
związany z epilacją
SJP.pl
urządzenie do usuwania włosów wraz z cebulkami
SJP.pl
starożytna pieśń grecka wykonywana podczas winobrania i wytłaczania wina
SJP.pl
inaczej padaczka, choroba neurologiczna objawiająca się występowaniem napadów drgawkowych częściowych lub uogólnionych
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. zob. padaczka.
Padaczka, epilepsja – grupa przewlekłych chorób neurologicznych charakteryzujących się napadami padaczkowymi. Napad padaczkowy jest wyrazem przejściowych zaburzeń czynności mózgu, polegających na nadmiernych i gwałtownych, samorzutnych wyładowaniach bioelektrycznych w komórkach nerwowych. Napady są epizodami o różnym nasileniu, od krótkich i prawie niezauważalnych, po długie, silne wstrząsy. Napady powtarzają się i nie mają bezpośredniej przyczyny, natomiast napady pojawiające się na skutek konkretnej przyczyny nie muszą wiązać się z tą chorobą.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
osoba z cechami typowymi dla chorych na padaczkę
SJP.pl
SJP.pl
potocznie drgawkowy
przymiotnik relacyjny
(1.1) med. związany z padaczką (epilepsją), dotyczący padaczki
SJP.pl
Wiktionary
człowiek chorujący na padaczkę
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) med. osoba cierpiąca na epilepsję
Padaczka, epilepsja – grupa przewlekłych chorób neurologicznych charakteryzujących się napadami padaczkowymi. Napad padaczkowy jest wyrazem przejściowych zaburzeń czynności mózgu, polegających na nadmiernych i gwałtownych, samorzutnych wyładowaniach bioelektrycznych w komórkach nerwowych. Napady są epizodami o różnym nasileniu, od krótkich i prawie niezauważalnych, po długie, silne wstrząsy. Napady powtarzają się i nie mają bezpośredniej przyczyny, natomiast napady pojawiające się na skutek konkretnej przyczyny nie muszą wiązać się z tą chorobą.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
Epilimnion – warstwa górna wody w jeziorze.
W okresie letnim jest to warstwa o miąższości od kilku do kilkunastu metrów nagrzanej wody, której temperatura obniża się stopniowo wraz z głębokością. Odbywa się tu główny proces produkcji materii organicznej z substancji mineralnych przy współudziale promieni słonecznych. Producentami materii organicznej są glony. Tylko epilimnion ma zdolność przechwytywania i przerobu napływających z zewnątrz i z pozostałych części zbiornika substancji pokarmowych w materię organiczną. Ze strefy tej ma miejsce eksport (przemieszczanie się) materii organicznej do dolnych warstw wody. Natomiast w okresie zimowym, ze względu na zmianę gęstości wody (powstaje lód), jest to najzimniejsza część zbiornika.
Wikipedia
roślina żyjąca na skałach bez podkładu gleby (np. glon, porost, mech)
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) bot. litofit zasiedlający powierzchnię skał;
Epilit, epilitofit, egzolitofit – roślina rosnąca na powierzchni skały, jeden z rodzajów litofitów. Nazwa pochodzi z języka greckiego: lithos – kamień, phyte – roślina. Do epilitów należą głównie porosty, mchy oraz w miejscach wilgotnych glony.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) bot. litofit zasiedlający powierzchnię skał
Epilit, epilitofit, egzolitofit – roślina rosnąca na powierzchni skały, jeden z rodzajów litofitów. Nazwa pochodzi z języka greckiego: lithos – kamień, phyte – roślina. Do epilitów należą głównie porosty, mchy oraz w miejscach wilgotnych glony.
Wiktionary oraz Wikipedia
1. dodatkowa część dużego dzieła stanowiąca jego zakończenie;
2. zakończenie, zamknięcie sprawy, koniec czegoś
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) liter. końcowa część utworu informująca o dalszych losach bohaterów już po zamknięciu akcji;
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związany z epilogiem
SJP.pl
choroba skóry i tkanki nerwowej
SJP.pl
Wikipedia
usuwać niepożądane owłosienie wraz z cebulkami
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) rzad. imię|polski|m.;
Epimach – imię męskie pochodzenia greckiego, oznaczające "ten, kto pomaga w przeciwnościach losu". Patronem tego imienia jest m.in. św. Epimach, wspominany razem ze św. Gordianem.
Epimach imieniny obchodzi 10 maja i 12 grudnia.
Wiktionary oraz Wikipedia
rodzaj roślin z rodziny berberysowatych
Epimedium (Epimedium L.) – rodzaj bylin z rodziny berberysowatych. Należy do niego ok. 65 gatunków, przy czym w znacznej części są to endemity występujące tylko w południowych Chinach. Pozostałe gatunki epimedium spotykane są w Azji centralnej, południowej i zachodniej, sięgając Europy. Gatunkiem typowym jest Epimedium alpinum L.
SJP.pl
Wikipedia
izomer danego związku organicznego, różniący się konfiguracją przy jednym atomie węgla
Epimery – diastereoizomery różniące się konfiguracją przy jednym i tylko jednym centrum chiralnym. W chemii węglowodanów pojęcie epimerów bywa zawężane do pary diastereoizomerycznych aldoz o przeciwnej konfiguracji przy atomie węgla 2 (tak zdefiniowane epimery w reakcji z fenylohydrazyną dają ten sam osazon).
SJP.pl
Wikipedia
narząd czepny z przodu ciała większości gregaryn (pasożytów jelita bezkręgowców)
SJP.pl
narząd czepny z przodu ciała większości gregaryn (pasożytów jelita)
SJP.pl
Epimeryzacja – zmiana konfiguracji podstawników (interkonwersja) przy wyłącznie jednym centrum stereogenicznym związku chemicznego tworzącego diastereoizomery. Jest stanem pośrednim przekształcania się np. epimerów heksoz mających identyczne ugrupowanie przestrzenne podstawników przy pozostałych chiralnych atomach węgla, np. D-glukozy i D-mannozy. W środowisku zasadowym cukry te pozostają w równowadze za pośrednictwem pośredniej formy endiolowej.
Wikipedia
Epimeteusz (gr. Ἐπιμηθεύς Epimētheús, łac. Epimetheus „wstecz myślący”) – jeden z tytanów w mitologii greckiej.
Uchodził za syna Japeta i Klimene lub Azji, był bratem Atlasa, Prometeusza i Menojtiosa. Był ojcem Pyrry. Mimo ostrzeżeń Prometeusza poślubił Pandorę, która była zesłaną przez bogów pierwszą kobietą. Za jej namową otworzył jej puszkę i tym sprowadził na ludzkość wszelkie nieszczęścia.
Wikipedia
Epimorfizm – w teorii kategorii, morfizm f\colon X\to Y mający prawostronną własność skracania, tj. dla wszystkich morfizmów g_{1},g_{2}\colon Y\to Z spełniony jest warunek:
Wikipedia
regeneracja kończyn, narządów w miejscu utraconych np. odnóża kijanki
Epimorfoza – proces regeneracji utraconego narządu, zachodzący u niektórych zwierząt (np. rozgwiazdy potrafią zregenerować utracone ramię, natomiast kijanki – odnóża).
SJP.pl
Wikipedia
morał bajki umieszczony na końcu utworu
Epimythion (z gr. epi – tylny; mythos – słowo) – morał w bajce pojawiający się na końcu utworu, który wynika z jego treści. Jego przeciwieństwem jest promythion.
Przykładem takiego dzieła są Bajki Ignacego Krasickiego, czy ludowe bajki zwierzęce.
SJP.pl
Wikipedia
hormon zwierzęcy i neuroprzekaźnik; adrenalina
Adrenalina, epinefryna – organiczny związek chemiczny, hormon zwierzęcy i neuroprzekaźnik katecholaminowy wytwarzany przez gruczoły dokrewne pochodzące z grzebienia nerwowego (rdzeń nadnerczy, ciałka przyzwojowe, komórki C tarczycy) i wydzielany na zakończeniach włókien współczulnego układu nerwowego.
SJP.pl
Wikipedia
Epineuston – zespół organizmów bytujących na zewnętrznej części błonki powierzchniowej wody, żyjące w warunkach powietrznych. Część neustonu.
Organizmy epineustonowe skaczą lub ślizgają się po uginającej się pod nimi błonce powierzchniowej, wykorzystując napięcie powierzchniowe wody. Organizmy epineustonowe muszą być przystosowane do silnego naświetlenia ponieważ promieniowanie słoneczne nie tylko pada na wodę, ale także odbija się od niej.
Wikipedia
w starożytnej Grecji: uroczystość dla uczczenia zwycięstwa; epinicjum; epinikion
Epinikion (z gr. epiníkion – "dotyczący zwycięstwa") – w greckiej liryce chóralnej odmiana ody. Epinikiony stanowiły triumfalne pieśni wykonywane przez chóry ku czci zwycięskich bohaterów (głównie igrzysk sportowych lub bitew), śpiewane w czasie uczty lub uroczystości. Gatunek ukształtował się w VII w. p.n.e.; za jego twórcę uważa się Symonidesa z Keos.
SJP.pl
Wikipedia
w starożytnej Grecji: uroczystość dla uczczenia zwycięstwa; epinicjon; epinikion
Epinikion (z gr. epiníkion – "dotyczący zwycięstwa") – w greckiej liryce chóralnej odmiana ody. Epinikiony stanowiły triumfalne pieśni wykonywane przez chóry ku czci zwycięskich bohaterów (głównie igrzysk sportowych lub bitew), śpiewane w czasie uczty lub uroczystości. Gatunek ukształtował się w VII w. p.n.e.; za jego twórcę uważa się Symonidesa z Keos.
SJP.pl
Wikipedia
w starożytnej Grecji: pieśń wykonywana podczas uroczystości dla uczczenia zwycięstwa; epinicjon; epinicjum
Epinikion (z gr. epiníkion – "dotyczący zwycięstwa") – w greckiej liryce chóralnej odmiana ody. Epinikiony stanowiły triumfalne pieśni wykonywane przez chóry ku czci zwycięskich bohaterów (głównie igrzysk sportowych lub bitew), śpiewane w czasie uczty lub uroczystości. Gatunek ukształtował się w VII w. p.n.e.; za jego twórcę uważa się Symonidesa z Keos.
SJP.pl
Wikipedia
gatunek wymarłego nielotnego ptaka z rodziny mamutaków, prawdopodobnie największy ptak w historii; mamutak
Mamutak, struś madagaskarski, epiornis, ptak-słoń (†Aepyornis maximus) – gatunek wymarłego nielotnego ptaka z rodziny mamutaków (Aepyornithidae).
Ten przedstawiciel megafauny mierzył 3 metry wysokości i ważył około 500 kg. Występował na moczarach Madagaskaru od plejstocenu do co najmniej 1000 roku. Nie wiadomo dokładnie, w którym stuleciu gatunek wyginął (przypuszczalnie między XIV a XVII wiekiem), wiadomo jednak, że mamutaki żyły współcześnie z ludźmi, a ich jaja były dla ludzi pokarmem. Jedynymi pozostałościami po tych ptakach są szkielety i resztki jaj. Opowieści o tych ptakach mogły mieć wpływ na Księgę tysiąca i jednej nocy, gdzie pojawiają się ruki, olbrzymie sępy zdolne pochwycić i unieść w powietrze słonia.
SJP.pl
Wikipedia
środkowa epoka kamienia; mezolit
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zob. mezolit.
Mezolit (gr. mesos „średni” i lithos „kamień”), środkowa epoka kamienia, epipaleolit – środkowy okres epoki kamienia trwający od około 11000–7000 p.n.e. na Bliskim Wschodzie i około 8000–4800 p.n.e. na terenach Niżu Środkowoeuropejskiego, stanowiący stopniowe przejście od paleolitu do neolitu i związany z postępującymi przemianami klimatycznymi (schyłek zlodowacenia).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik
(1.1) zob. mezolityczny.
Wiktionary
w teatrze greckim: ponowne wejście chóru podczas spektaklu
SJP.pl
powierzchniowe wody otwarte mórz, oceanów i jezior; eupelagial
SJP.pl
rodzaj skrzeli, wyrostek odnóża skorupiaków pełniący funkcję narządu oddychania
Epipodit – zewnętrzny płat (egzyt) koksopoditu odnóża niektórych stawonogów.
U skorupiaków epipodity występują na szczękonóżach i pereiopodiach pancerzowców oraz pozaszczękowych odnóżach tułowiowych skrzelonogów. Na odnóżach głowowych występują tylko jako oszczecinione płatki na I parze szczęk u małżoraczków z podgromady Myodocopa i II parze szczęk u widłonogów. Epipodity pozbawione są umięśnienia i zwykle zawiązują się wcześnie w rozwoju. Często pełnią funkcje oddechowe.
SJP.pl
Wikipedia
roślina z rodziny obrazkowatych, uprawiana jako doniczkowa
SJP.pl
Wikipedia
częściowa proteza gałki ocznej
SJP.pl
kraina historyczna w zachodniej Grecji, będąca obecnie regionem greckim, dawniej państwem-miastem
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna
(1.1) geogr. górzysta kraina położona w północno-zachodniej części Grecji i południowej Albanii, nad Morzem Jońskim;
Epir (grecki Ήπειρος – Ipiros, co oznacza kontynent lub wnętrze dużego lądu) – górzysta kraina położona w północno-zachodniej części Grecji, nad Morzem Jońskim, na północy graniczy z Albanią, na wschodzie z Tesalią, a na południu z Etolią i Akarnanią. Ponadto istnieje także Epir Północny, czyli zamieszkały przez Albańczykow, Greków i Wołochów obszar, położony po albańskiej stronie granicy.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik od: Epir, kraina historyczna w zachodniej Grecji; epirski
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z Epirotami lub Epirem, dotyczący Epirotów
SJP.pl
Wiktionary
powolne, pionowe ruchy skorupy ziemskiej, powodujące podnoszenie się lub zapadanie pewnych obszarów ziemi; epejrogeneza
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) mieszkaniec Epiru, mężczyzna z tej krainy
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) mieszkanka Epiru; kobieta z tej krainy
Wiktionary
przymiotnik od: Epir, kraina historyczna w zachodniej Grecji; epirocki
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z Epirem, dotyczący Epiru
SJP.pl
Wiktionary
[czytaj: episkopus] z łaciny: biskup
SJP.pl
nacięcie krocza, zabieg ginekologiczny stosowany często podczas porodu
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. zob. nacięcie krocza.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. dawniej: właściciel sklepu kolonialno-spożywczego, kupiec korzenny
2. przenośnie: drobnomieszczanin, dorobkiewicz, ciułacz
SJP.pl
aparat projekcyjny do wyświetlania obrazów w świetle odbitym
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) techn. urządzenie projekcyjne służące do wyświetlania na ekranie pojedynczych obrazów nieruchomych w świetle odbitym, co umożliwia prezentację w powiększeniu np. stron książki;
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(2.1) rzad. kośc. biskup
Episkop (gr. επι – na + σκοπεω – patrzę) – urządzenie umożliwiające rzutowanie (wyświetlanie) na ekran projekcyjny lub np. ścianę pomieszczenia obrazu powstającego poprzez odbicie od oświetlonego materiału do prezentacji, co umożliwia przedstawienie go w powiększeniu np. stron papierowych wydawnictw (gazet, książek itp.) lub specjalnie w tym celu wykonanych plansz.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
Kościół episkopalny – w szerszym znaczeniu wspólnota chrześcijańska, w której władza spoczywa w rękach biskupów (episkopatu); Kościół hierarchiczny. Taka definicja obejmuje także Kościół katolicki i Cerkiew prawosławną, które są Kościołami hierarchicznymi.
Wikipedia
protestancki
przymiotnik
(1.1) kośc. biskupi, należący do biskupa
(1.2) kośc. związany z Kościołem episkopalnym
SJP.pl
Wiktionary
1. ogół biskupów danego kraju lub danej prowincji kościelnej;
2. godność, władza biskupa
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) kośc. ogół biskupów jakiegoś kraju lub prowincji kościelnej
(1.2) kośc. tytuł, władza biskupa
Konferencja episkopatu (potocznie episkopat) – w Kościele łacińskim instytucja zrzeszająca biskupów danego terytorium, najczęściej kraju, mająca na celu koordynację prac biskupów i współpracę w rozwiązywaniu wspólnych problemów. Konferencja episkopatu nie ma funkcji nadrzędnej nad jakimkolwiek biskupem. Wspólne posiedzenie biskupów konferencji episkopatu nazywa się sesją zebrania plenarnego. W katolickich Kościołach wschodnich istnienie podobnej instytucji (tzw. Zgromadzenie hierarchów) jest obowiązkowe i regulowane wewnętrznym prawem poszczególnych Kościołów sui iuris.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związany z episkopem
SJP.pl
fragment sekwencji kwasu deoksyrybonukleinowego występujący poza jądrem komórkowym, wykorzystywany w inżynierii genetycznej do rekombinacji genowej szczepów bakteryjnych
Episom − element genetyczny, plazmid będący autonomiczną cząsteczką DNA, mającą zdolność do samodzielnej replikacji lub integracji z genomem gospodarza oraz replikacji w tym samym czasie co chromosom bakteryjny. Zintegrowana forma plazmidu może przejść wiele podziałów komórkowych, zanim ponownie wytnie się z chromosomu. Przykładem episomu może być plazmid F, który zintegrowany z chromosomem może powodować przeniesienie całego chromosomu bakteryjnego do komórki biorcy.
SJP.pl
Wikipedia
→ epistaza
SJP.pl
tłumienie przejawiania się cechy warunkowanej przez odpowiedni gen wskutek działania genu należącego do innej pary
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) biol. genet. jeden z rodzajów współdziałań pomiędzy genami polegający na ścisłym wpływie produktu genu epistatycznego na ekspresję produktów jednego lub więcej genów (zwanych hipostatycznymi);
Epistaza (Epistasis, gr. „stojący na”) – w genetyce zjawisko oddziaływania produktów ekspresji jednych genów na inne geny niebędące względem nich allelami. Kilka różnych par alleli warunkuje wówczas pojedynczą cechę. Dzieje się tak w przypadku albinizmu, czyli gdy geny warunkują enzymy należące do jednego szlaku metabolicznego.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
teoretyczna wiedza, mądrość w platońskiej filozofii poznania
Episteme (stgr. ἐπιστήμη) – w filozofii starożytnej Grecji pojęcie oznaczające wiedzę naukową. Używane jest w dwóch zasadniczych kontekstach:
SJP.pl
Wikipedia
imię żeńskie
SJP.pl
poznawczy
przymiotnik relacyjny
(1.1) filoz. związany z poznawaniem, z wiedzą o czymś
SJP.pl
Wiktionary
specjalista w dziedzinie epistemologii
SJP.pl
dział filozofii badający relacje pomiędzy poznawaniem, poznaniem a rzeczywistością; gnozeologia, gnoseologia, teoria poznania, filozofia poznania
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) filoz. dział filozofii zajmujący się relacjami między poznawaniem, poznaniem a rzeczywistością;
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
odnoszący się do epistemologii; teoriopoznawczy; gnozeologiczny
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z epistemologią, dotyczący epistemologii
SJP.pl
Wiktionary
SJP.pl
o charakterze listu, napisany w formie listu, np. powieść epistolarna
SJP.pl
rzadkie: autor listów
SJP.pl
specjalista w dziedzinie epistolografii
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) liter. utwór literacki w konwencji listu lub zbioru listów
SJP.pl
Wiktionary
1. sztuka pisania listów;
2. dział piśmiennictwa zajmujący się listami i ich zbiorami oraz utworami literackimi pisanymi w formie listów
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) sztuka pisania listów;
(1.2) liter. dział literatury obejmujący epistolografy
Epistolografia (łac. epistola < gr. epistolḗ ‘list’, gráphō ‘piszę’) – 1) sztuka pisania listów zgodna z obyczajami panującymi w danej epoce czy środowisku; 2) dział piśmiennictwa zajmujący się listami i ich zbiorami oraz utworami literackimi pisanymi w formie listów.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik relacyjny
(1.1) liter. związany z epistolografią, dotyczący epistolografii
SJP.pl
Wiktionary
SJP.pl
1. długi, nudny list
2. w liturgii rzymskiej: część mszy obejmująca głównie czytanie listów apostolskich
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) przest. list
(1.2) przen. żart. rozwlekły nudny tekst, zwłaszcza list
(1.3) rel. czytanie Listów Apostolskich;
Epistoła (z łac. epistula, gr. ἐπιστολή – list) – w liturgii chrześcijańskiej czytanie z listów Apostolskich. Jest ono składową częścią liturgii słowa, była odczytywana lub śpiewana po prawej stronie ołtarza. W rycie rzymskim jest umiejscowione po I czytaniu i psalmie responsoryjnym, a przed aklamacją Alleluja i Ewangelią.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
figura stylistyczna polegająca na użyciu tego samego wyrazu lub grupy wyrazów na końcu kolejnych wersów; conversio; epifora
Epifora (gr. ἐπιφορά epiphorá), także epistrofa (gr. ἐπιστροφή epistrophḗ), conversio – powtórzenie tego samego słowa lub zwrotu na końcu kolejnych segmentów wypowiedzi.
SJP.pl
Wikipedia
w architekturze antycznej: dolna część belkowania wsparta bezpośrednio na kolumnach; architraw; nadsłupie
SJP.pl
Wikipedia
epitafium; dawniej:
1. krótki napis nagrobkowy;
2. utwór poetycki sławiący zmarłego, utrzymany w stylu takiego napisu
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) daw. epitafium
Epitafium (z gr. ἐπιτάφιος epi-taphios, „nad grobem”, „na kamieniu nagrobnym”) – napis umieszczony na nagrobku lub pomniku, upamiętniający lub sławiący zmarłego.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
specjalna zasłona, którą w Wielki Piątek zakrywa się symboliczny grób Chrystusa w obrządku wschodnim
SJP.pl
epitaf;
1. krótki napis nagrobkowy;
2. utwór poetycki sławiący zmarłego, utrzymany w stylu takiego napisu
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) inskrypcja nagrobna;
(1.2) archit. tablica poświęcona zmarłemu wmurowana w ścianę kościoła
(1.3) liter. utwór literacki ku czci zmarłego
Epitafium (z gr. ἐπιτάφιος epi-taphios, „nad grobem”, „na kamieniu nagrobnym”) – napis umieszczony na nagrobku lub pomniku, upamiętniający lub sławiący zmarłego.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
proces wzrostu warstw kryształu na innym krystalicznym podłożu
Epitaksja (gr. epi + taxis = na uporządkowanym) – technika półprzewodnikowa nakładania nowych warstw monokryształu na istniejące podłoże krystaliczne, która powiela układ istniejącej sieci krystalicznej podłoża. Opracował ją w 1957 roku N.N. Sheftal z zespołem. Pozwala ona kontrolować domieszkowanie warstwy epitaksjalnej (zarówno typu p, jak i n) i jest to niezależne od domieszkowania podłoża.
SJP.pl
Wikipedia
pieśń weselna; utwór ku czci nowożeńców
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) liter. panegiryk z okazji uroczystości weselnych
(1.2) muz. grecka pieśń weselna
Epitalamium (łac. z gr. Epithalámios – pieśń weselna, od epí– na oraz thálamos – sypialnia małżeńska) – gatunek liryki chóralnej, pieśń na cześć nowożeńców, pierwotnie wykonywana przez chór młodych kobiet lub mężczyzn pod komnatą panny młodej lub sypialnią nowożeńców; później również każdy utwór pochwalny napisany z okazji ślubu.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
w tragedii antycznej: wzrost napięcia akcji, zarysowanie początków konfliktu, intrygi; epitaza
SJP.pl
w tragedii antycznej: wzrost napięcia akcji, zarysowanie początków konfliktu, intrygi; epitasis
SJP.pl
luźna tkanka miękiszowa znajdująca się pod komorą zbierającą wodę
SJP.pl
Wikipedia
epoksydowe tworzywo termoplastyczne, stosowane do produkcji folii, lakierów i elementów elektrotechnicznych
SJP.pl
1. wyraz określający rzeczownik, używany w celu podkreślenia jakiejś jego szczególnej cechy;
2. potocznie: obraźliwe słowo; obelga, wyzwisko
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) jęz. wyraz określający rzeczownik;
(1.2) pot. wyzwisko
Epitet (gr. ἐπίθετον epítheton – „przydawka”) – wyraz (przymiotnik, rzeczownik lub imiesłów) określający rzeczownik, np. „brzydkie kaczątko”, „słodki cukierek”, „niebezpieczny bandyta”, „tętniące myśli”. Jest figurą retoryczną i środkiem stylistycznym.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związany z epitetem
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z epitetem, dotyczący epitetu
SJP.pl
Wiktionary
struktura protetyczna stosowana do rekonstrukcji utraconych elementów twarzy
SJP.pl
tkanka zbudowane ze ściśle przylegających do siebie komórek, okrywająca skórę i wyściełająca jamy różnych narządów i przewodów; tkanka nabłonkowa, nabłonek
SJP.pl
organiczny związek chemiczny zawierający w swojej cząsteczce pierścień złożony z atomu tlenu i dwóch atomów węgla; epoksyd, oksiran
Epoksydy, epitlenki, oksirany – klasa organicznych związków chemicznych zawierających trójczłonowy, nasycony pierścień złożony z atomu tlenu i dwóch atomów węgla. Są to więc formalnie pochodne oksiranu (najprostszego związku z tej klasy) i należą do związków epoksydowych (cyklicznych eterów).
SJP.pl
Wikipedia
wyciąg, skrót większego dzieła, w starożytności dokonywany przez ucznia autora lub gramatyka; epitome
SJP.pl
wyciąg, skrót większego dzieła, w starożytności dokonywany przez ucznia autora lub gramatyka; epitoma
SJP.pl
Wikipedia
szata liturgiczna w Kościele prawosławnym, będąca symbolem kapłaństwa
Epitrachelion (gr. ἐπιτραχήλιον – wokół/na-szyjnik, cs. jepitrachił) – szata liturgiczna w obrządkach bizantyjskich oraz wielu innych obrządkach wschodnich, odpowiednik rzymskiej stuły, używana do sprawowania liturgii przez prezbiterów (księży) i biskupów.
SJP.pl
Wikipedia
figura retoryczna stosowana w celu maksymalizacji i zdynamizowania zwięzłości wypowiedzi
SJP.pl
Epitrochoida – krzywa zakreślona przez punkt pozostający w stałym położeniu względem koła toczącego się po pewnym nieruchomym okręgu.
Epitrochoidę najłatwiej opisać równaniami parametrycznymi:
Wikipedia
stopa metryczna czterosylabowa, złożona z trzech sylab długich i jednej krótkiej
SJP.pl
1. nadawanie utworowi cech epicznych
2. przekształcenie utworu innego rodzaju w utwór epicki
SJP.pl
zabieg ginekologiczno-położniczy polegający na nacięciu nożyczkami krocza
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. chirurgiczne nacięcie w okolicy krocza stosowane u rodzących kobiet
SJP.pl
Wiktionary
1. drobna rola, scena w sztuce lub filmie, luźno związana z głównymi wątkami;
2. zdarzenie bez większego znaczenia
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zdarzenie, wydarzenie (zwykle mało istotne)
(1.2) film. teatr. drobna rola, drobna scena
(1.3) liter. wątek, odrębny fragment utworu powiązany z fabułą książki
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przysłówek
(1.1) w sposób epizodyczny
Wiktionary
SJP.pl
przymiotnik
(1.1) pojawiający się rzadko i nieregularnie
(1.2) film. liter. szt. teatr. występujący w epizodach
Wiktionary
aktor grający w epizodach; epizodzista
SJP.pl
SJP.pl
zdrobnienie od: epizod
SJP.pl
aktor grający w epizodach; epizodysta
SJP.pl
masowe występowanie na określonym terenie i w określonym czasie zachorowań zwierząt na chorobę zakaźną; epizootia
SJP.pl
masowe występowanie na określonym terenie i w określonym czasie zachorowań zwierząt na chorobę zakaźną; epizoocja
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) wet. duża liczba jednoczesnych zachorowań na tę samą chorobę zakaźną pewnej populacji zwierząt na danym obszarze;
Epizootia, epizoocja (pomór, zaraza) – występowanie zachorowań na jedną z chorób zakaźnych, wśród zwierząt domowych lub dzikich na danym terenie, w zdecydowanie większej liczbie niż w poprzednich latach rejestracji danych.
Analogiczne zjawisko w zbiorowiskach ludzkich nazywamy epidemią, a roślinnych epifitozą.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
specjalista w zakresie epizootiologii
SJP.pl
epidemiologia chorób zakaźnych zwierząt
Choroby zakaźne, zakaźnictwo, infekcjologia – dziedzina nauki oraz priorytetowa dziedzina medycyny zajmująca się chorobami będącymi następstwem zakażenia ustroju czynnikiem zakaźnym i złamania sił odpornościowych organizmu (lub w odwrotnej kolejności) lub obecności w organizmie bioaktywnych toksyn (jadów) drobnoustrojów.
SJP.pl
Wikipedia
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z epizootiologią, dotyczący epizootiologii
Wiktionary
dotyczący epizootii
SJP.pl
nadawać charakter epiczny
SJP.pl
potocznie: album muzyczny dłuższy od singla i krótszy od albumu długogrającego; minialbum, EP-ka
SJP.pl
skrótowiec, rzeczownik, rodzaj nijaki lub męskorzeczowy
(1.1) = polit. Europejska Partia Ludowa;
Wiktionary
skrót od: erytropoetyna - glikoproteinowy hormon peptydowy, powodujący zwiększenie produkcji erytrocytów przez szpik kostny, wykorzystywany również jako środek dopingujący
SJP.pl
powstrzymanie się od wypowiadania sądów, odmowa stwierdzenia czegoś lub zaprzeczenia czemuś
Epoché (również redukcja fenomenologiczna) (stgr. ἐποχή) – termin filozoficzny wywodzący się z filozofii starożytnych sceptyków (Pyrron z Elidy). Oznacza wstrzymanie lub moment wstrzymania sądu metafizycznego (por. krytyka metafizyki) co do sposobu istnienia świata, czasowe wzięcie w nawias pewności co do przekonań i założeń.
SJP.pl
Wikipedia
w antycznej poezji greckiej: strofa, w której drugi wers jest krótszy od pierwszego; dośpiew, epod
SJP.pl
w antycznej poezji greckiej: strofa, w której drugi wers jest krótszy od pierwszego; dośpiew, epod
Epoda (z gr. ἐπῳδός epōdós) – termin dotyczący starogreckiej poezji o trojakim znaczeniu:
Przykłady epody można znaleźć m.in. w wierszach Horacego.
SJP.pl
Wikipedia
1. okres w dziejach ludzkości, który rozpoczyna się od ważniejszych wydarzeń historycznych;
2. ważne wydarzenie, będące przełomem w jakiejś dziedzinie lub w czyimś życiu;
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) punkt w czasie, dla którego określone są współrzędne astronomiczne lub parametry orbity;
(1.2) geol. formalna jednostka geochronologiczna, mniejsza od okresu i dzieląca się na wieki;
(1.3) zamknięty w określonych ramach czasowych fragment procesu rozwojowego sztuki (kultury)
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
→ epokowy
SJP.pl
przymiotnik od: epoka; stanowiący ważne wydarzenie w dziejach ludzkości; pamiętny, znamienny
przymiotnik relacyjny
(1.1) książk. mający ogromne znaczenie z punktu widzenia następstw
SJP.pl
Wiktionary
organiczny związek chemiczny zawierający w swojej cząsteczce pierścień złożony z atomu tlenu i dwóch atomów węgla; epitlenek, oksiran
Epoksydy, epitlenki, oksirany – klasa organicznych związków chemicznych zawierających trójczłonowy, nasycony pierścień złożony z atomu tlenu i dwóch atomów węgla. Są to więc formalnie pochodne oksiranu (najprostszego związku z tej klasy) i należą do związków epoksydowych (cyklicznych eterów).
SJP.pl
Wikipedia
przeprowadzać reakcję prowadzącą do powstania epoksydu
SJP.pl
naramiennik wojskowy; szlifa
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) wojsk. naramiennik ozdobiony taśmą lub sznurem złotym lub srebrnym, często z frędzlami, w niektórych armiach z umieszczonymi oznakami stopnia wojskowego
Naramiennik (także: pagon, dawniej: epolet, galon) – element odzieży (zwłaszcza mundurów), w postaci paska materiału umieszczonego na wysokości barku. Często wykorzystywany jako miejsce umieszczania oznaki stopnia wojskowego lub przynależności organizacyjnej.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rodzaj nietoperzy z rodziny rudawkowatych
Epoletnik (Epomops) – rodzaj ssaków z podrodziny Rousettinae w obrębie rodziny rudawkowatych (Pteropodidae).
SJP.pl
Wikipedia
→ epolet
SJP.pl
nazwa osoby, zwierzęcia lub przedmiotu, od których nazwano jakąś miejscowość lub grupę etniczną
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) jęz. słowo utworzone od nazwy własnej;
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(2.1) hist. w starożytności: wysoko postawiony urzędnik, od którego imienia nazwano jego kadencję
Eponim (gr. ἐπώνυμος eponymos – „dawca imienia, nazwy”) – słowo utworzone od nazwy własnej, jak również osoba (historyczna lub fikcyjna, człowiek, bóg, heros), rzadziej zwierzę lub przedmiot, od którego wzięła się nazwa jakiejś innej rzeczy, zjawiska, miejsca, miejscowości.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
utworzony od nazwy własnej
przymiotnik
(1.1) przym. od eponim
Eponim (gr. ἐπώνυμος eponymos – „dawca imienia, nazwy”) – słowo utworzone od nazwy własnej, jak również osoba (historyczna lub fikcyjna, człowiek, bóg, heros), rzadziej zwierzę lub przedmiot, od którego wzięła się nazwa jakiejś innej rzeczy, zjawiska, miejsca, miejscowości.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. dłuższy poemat epicki, zwykle wierszowany, opiewający w podniosłej formie dzieje bohaterów narodowych na tle wydarzeń przełomowych dla danej społeczności; epos;
2. obszerna powieść lub cykl powieści obrazujący przełomowe momenty w dziejach narodu;
3. szereg wydarzeń o doniosłym znaczeniu; dzieje
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) liter. dłuższy poemat epicki;
(1.2) liter. dzieło literackie przedstawiające dzieje narodu w przełomowym dla niego momencie;
(1.3) hist. ciąg ważnych wydarzeń stanowiących zamkniętą czasowo całość
(1.4) przen. długa, przewlekła opowieść
Epos (gr. έπος, epos „słowo”), także: ‘epopeja’, ‘poemat heroiczny’, czasem również ‘poemat epicki’ – jeden z głównych i najstarszych gatunków epiki. Tradycyjne eposy to dłuższe poematy narracyjne o specyficznej konstrukcji elementów świata przedstawionego, podporządkowanej funkcji parenetycznej i afirmującej etos społeczności, w której zostały napisane. Eposy charakteryzują również: typ bohatera (heros, początkowo król bądź rycerz, później także heros duchowy; postać programowo idealizowana), podniosły rejestr stylistyczny, koncepcja podmiotu twórczego (narracja trzecioosobowa) oraz tworzywo poetyckie (początkowo autorzy eposów sięgali najczęściej po zdarzenia mityczne bądź legendarne, do „czasu ojców”, później także po wydarzenia historyczne). Obejmuje utwory najczęściej poetyckie, np. Iliada, Odyseja, choć eposami (epopejami) nazywa się także powieści o rozmachu epickim, ukazujące dzieje życia legendarnych, częściowo lub całkiem historycznych bohaterów lub też opowieść o prapoczątkach jakiegoś narodu, a także omawia początki kultów religijnych. Często opowiadają nie tylko o postaciach ludzkich, ale też boskich, magicznych czy demonicznych (np. Ramajana). Najwcześniejsze eposy mają charakter zbioru opowieści mitycznych i wywodzą się często z czasów, w których grupa ich autorów nie znała pisma. Epos doby pisma wykształcił odmianę historyczną, ukazującą wydarzenia jeszcze nieprzebrzmiałe (np. poematy Samuela Twardowskiego, Transakcyja wojny chocimskiej Wacława Potockiego), a także biblijną, która za pomocą środków biblijnych przedstawia losy bohaterów Pisma św., zwłaszcza Chrystusa, ale też całą historię świętą (odmianę tę reprezentują np. Chrystiada Marca Girolama Vidy, Raj utracony Johna Miltona).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
dłuższy utwór epicki (opowiadający) napisany wierszem lub rzadziej prozą, wychwalający dzieje prawdziwych lub legendarnych bohaterów narodowych; epopeja
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) liter. poemat epicki pisany wierszem lub rzadziej prozą, w którym dzieje legendarnych lub rzeczywistych bohaterów są przedstawione na tle wydarzeń historycznych
(1.2) liter. dzieło literackie przedstawiające dzieje narodu w przełomowym dla niego momencie
Epos (gr. έπος, epos „słowo”), także: ‘epopeja’, ‘poemat heroiczny’, czasem również ‘poemat epicki’ – jeden z głównych i najstarszych gatunków epiki. Tradycyjne eposy to dłuższe poematy narracyjne o specyficznej konstrukcji elementów świata przedstawionego, podporządkowanej funkcji parenetycznej i afirmującej etos społeczności, w której zostały napisane. Eposy charakteryzują również: typ bohatera (heros, początkowo król bądź rycerz, później także heros duchowy; postać programowo idealizowana), podniosły rejestr stylistyczny, koncepcja podmiotu twórczego (narracja trzecioosobowa) oraz tworzywo poetyckie (początkowo autorzy eposów sięgali najczęściej po zdarzenia mityczne bądź legendarne, do „czasu ojców”, później także po wydarzenia historyczne). Obejmuje utwory najczęściej poetyckie, np. Iliada, Odyseja, choć eposami (epopejami) nazywa się także powieści o rozmachu epickim, ukazujące dzieje życia legendarnych, częściowo lub całkiem historycznych bohaterów lub też opowieść o prapoczątkach jakiegoś narodu, a także omawia początki kultów religijnych. Często opowiadają nie tylko o postaciach ludzkich, ale też boskich, magicznych czy demonicznych (np. Ramajana). Najwcześniejsze eposy mają charakter zbioru opowieści mitycznych i wywodzą się często z czasów, w których grupa ich autorów nie znała pisma. Epos doby pisma wykształcił odmianę historyczną, ukazującą wydarzenia jeszcze nieprzebrzmiałe (np. poematy Samuela Twardowskiego, Transakcyja wojny chocimskiej Wacława Potockiego), a także biblijną, która za pomocą środków biblijnych przedstawia losy bohaterów Pisma św., zwłaszcza Chrystusa, ale też całą historię świętą (odmianę tę reprezentują np. Chrystiada Marca Girolama Vidy, Raj utracony Johna Miltona).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związany z eposem
SJP.pl
skrót od: erasable programmable read-only memory - rodzaj pamięci komputerowej
skrótowiec w funkcji rzeczownika rodzaju męskorzeczowego
(1.1) elektron. inform. kasowalna i programowalna pamięć komputerowa, pracująca w trybie tylko do odczytu;
SJP.pl
Wiktionary
przestarzale: probówka
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) przest. probówka
SJP.pl
Wiktionary
Eps – miejscowość i gmina we Francji, w regionie Hauts-de-France, w departamencie Pas-de-Calais.
Według danych na rok 1990 gminę zamieszkiwały 222 osoby, a gęstość zaludnienia wynosiła 32 osób/km² (wśród 1549 gmin regionu Nord-Pas-de-Calais Eps plasuje się na 995. miejscu pod względem liczby ludności, natomiast pod względem powierzchni na miejscu 522.).
Wikipedia
[czytaj: eps-ilon] litera alfabetu greckiego
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) nazwa piątej litery alfabetu greckiego, ε;
Epsilon (stgr. ἒ ψιλόν, pisana Εε lub ϵ϶) – piąta litera alfabetu greckiego. W greckim systemie liczbowym oznacza liczbę 5. Epsilon pochodzi od litery alfabetu fenickiego he . Od epsilonu pochodzą łacińskie E i cyrylickie Е.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
→ epsilon
SJP.pl
minerał, uwodniony siarczan magnezu
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) miner. pospolity i szeroko rozpowszechniony minerał z gromady siarczanów, uwodniony siarczan magnezu, MgSO4·7H2O;
Epsomit – minerał z gromady siarczanów o wzorze MgSO4•7H2O. Ten pospolity i szeroko rozpowszechniony minerał pod względem chemicznym to uwodniony siarczan magnezu.
Jego nazwa pochodzi stąd, że pierwotnie uzyskiwano go poprzez odparowywanie wód mineralnych mających źródła obok miejscowości Epsom w hrabstwie Surrey w środkowej Anglii.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
produkt firmy Epson
Seiko Epson Corporation (jap. セイコーエプソン株式会社 Seikō Epuson Kabushiki-gaisha; Epson) – japoński producent drukarek, skanerów, projektorów i innych urządzeń oraz akcesoriów związanych głównie z drukowaniem i wyświetlaniem obrazów z siedzibą w Suwie założony 18 maja 1942 roku.
SJP.pl
Wikipedia
nazwisko, np. Brian Epstein (1934-1967), menedżer zespołu The Beatles
Osoby o tym nazwisku:
SJP.pl
Wikipedia
usuwanie osób szkodliwych lub wrogich z instytucji, urzędów, wojska; czystka
SJP.pl
dawniej: kandydat do małżeństwa
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) przest. kandydat do małżeństwa, konkurent
SJP.pl
Wiktionary
wierszowany utwór epicki zawierający motywy mitologiczne i erotyczne, popularny w poezji aleksandryjskiej i rzymskiej; epyllion
Epyllion (w gr. zdrobniała forma od epos) – w poezji greckiej i rzymskiej krótki utwór epicki pisany heksametrem lub dystychem elegijnym, poświęcony epizodowi mitologicznemu, związanemu z konkretnym bohaterem, często zawierający także wątek miłosny.
SJP.pl
Wikipedia
[czytaj: epylion] wierszowany utwór epicki zawierający motywy mitologiczne i erotyczne, popularny w poezji aleksandryjskiej i rzymskiej; epylion
Epyllion (w gr. zdrobniała forma od epos) – w poezji greckiej i rzymskiej krótki utwór epicki pisany heksametrem lub dystychem elegijnym, poświęcony epizodowi mitologicznemu, związanemu z konkretnym bohaterem, często zawierający także wątek miłosny.
SJP.pl
Wikipedia
w literaturze starożytnej: niewielki utwór epicki charakterystyczny dla poezji hellenistycznej
SJP.pl
skrótowiec, rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) = polit. Europejska Partia Zielonych;
Wiktionary