Et

1. wykrzyknik wyrażający zniechęcenie, lekceważenie itp.;
2. znak pisarski &; etka


wykrzyknik

 (1.1) wykrzyknik wyrażający lekceważenie


Et (ang. ampersand, niem. Kaufmanns-Und), & – znak pisarski będący daleko przetworzonym symbolem łacińskiego spójnika „et”, polskiego „i” – stąd potoczna polska nazwa tego znaku – „etka”. Norma PN-I-06000 określa ten znak jako „handlowe i” (dosł. z niem.). „Et” jest popularnym znakiem samodzielnym, choć można potraktować go jako nietypową ligaturę.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Eta

1. litera grecka;
2. japońska kasta


rzeczownik, rodzaj żeński (rzad. nijaki)

 (1.1) polit. organizacja terrorystyczna walcząca o niepodległość Kraju Basków


Eta (stgr. ἦτα, pisana Ηη) – siódma litera alfabetu greckiego oznaczająca w języku starogreckim długą „ē” (długie „e”). W greckim systemie liczbowym oznacza liczbę 8.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etablować

1. umieszczać, ustanawiać, osiedlać;
2. etablować się - umieszczać się, osiedlać się


Źródła:

SJP.pl

Etacik

zdrobnienie od: etat


Źródła:

SJP.pl

Etalaż

wystawa przed sklepem


Źródła:

SJP.pl

Etalon

niezwykle starannie wykonany wzorzec jednostki miary, służący jako wzór do sprawdzania podobnych, będących w użyciu wzorców


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) wzorzec, wzór jednostki miary przeznaczony do zachowania lub odtworzenia jednostki miary;


Etalon (fr. wzorzec) – termin odnosi się do różnych pojęć:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etamaż

pokrywanie cyną


Źródła:

SJP.pl

Etamina

przezroczysta tkanina o splocie płóciennym z prześwitami


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etaminowy

związany z etaminą


Źródła:

SJP.pl

Etamsylat

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) farm. lek hemostatyczny z grupy sulfonianów;


Etamsylat (łac. etamsylatum) – organiczny związek chemiczny z grupy sulfonianów, lek o działaniu hemostatycznym.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Etan

węglowodór nasycony o dwóch atomach węgla w cząsteczce, składnik gazu ziemnego


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. związek organiczny z grupy alkanów, jeden ze składników gazu ziemnego;


Etan (C2H6) – organiczny związek chemiczny z grupy alkanów. Występuje w przyrodzie jako jeden ze składników gazu ziemnego.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etanal

aldehyd octowy, acetaldehyd


Aldehyd octowy, acetaldehyd, CH
3
CHO
– organiczny związek chemiczny z grupy aldehydów.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etanol

alkohol etylowy; lotna, bezbarwna ciecz o charakterystycznym zapachu


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. związek organiczny z grupy alkoholi o wzorze wzór chemiczny|C2H5OH.;


Etanol, alkohol etylowy, C
2
H
5
OH
– organiczny związek chemiczny z grupy alkoholi.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etanoloamina

najprostszy aminoalkohol, ciecz o zapachu amoniaku; ma silne właściwości zasadowe; kolamina


Etanoloamina, kolamina (z gr. kólla, klej, + amina), aminoetanol – organiczny związek chemiczny z grupy aminoalkoholi. Należy do grupy amin biogennych.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etanolowy

etanol


Patrz:etanol

Źródła:

SJP.pl

Etanowy

związany z etanem


przymiotnik relacyjny

 (1.1) chem. związany z etanem, dotyczący etanu; zawierający etan


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etap

1. część przebywanej drogi, odległość między dwoma postojami;
2. okres rozwoju; stadium procesu; faza;
3. miejsce postoju;
4. dawniej: transport więźniów lub zesłańców


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) odcinek czasu wykonania danej czynności, po którym lub przed którym wystąpiła inna część działania

 (1.2) część, fragment, odcinek pokonywanej drogi

 (1.3) hist. miejsce postoju przemieszczanych więźniów albo zesłańców

 (1.4) daw. transport wojska lub aresztantów pod eskortą, także sama ich eskorta



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etapować

przestarzałe: przebywać na etapie, to jest w miejscu postoju w czasie podróży


Źródła:

SJP.pl

Etapówka

środowiskowo: wieloetapowy wyścig kolarski


Źródła:

SJP.pl

Etapowość

etapowy


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest etapowe


Patrz:etapowy

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etapowy

związany z etapem


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z etapem, dotyczący etapu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etat

1. stała posada z określoną płacą;
2. ściśle określona liczba żołnierzy i ilość zaopatrzenia w danej jednostce wojskowej;
3. w leśnictwie: etat rębny - ilość drewna przeznaczona do wyrębu w określonym czasie


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) stanowisko pracy ze stałym wynagrodzeniem i w pełnym wymiarze godzin

 (1.2) liczba godzin pracy przewidziana jako pełny wymiar dla osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę

 (1.3) wojsk. określona liczba żołnierzy i środków materiałowych w jednostce wojskowej


Zobacz też

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etatowiec

potocznie: osoba zatrudniona na etacie


Źródła:

SJP.pl

Etatowość

etatowy


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest etatowe; cecha tych, którzy są etatowi


Patrz:etatowy

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etatowy

związany z etatem


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z etatem, dotyczący etatu

 (1.2) taki, który jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, czyli posiadający etat

 (1.3) przen. stale występujący w jakiejś roli


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etatysta

zwolennik możliwie najszerszej kontroli państwa nad gospodarką


Źródła:

SJP.pl

Etatystka

etatysta


Patrz:etatysta

Źródła:

SJP.pl

Etatystyczny

związany z etatyzmem, kierunkiem politycznym propagującym szeroki udział przedsiębiorstw państwowych w gospodarce i wpływy administracji państwowej na ekonomię


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z etatyzmem, dotyczący etatyzmu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etatyzacja

Etatyzacja (etat – fr. état „państwo”) – pojęcie ekonomiczne i socjologiczne określające działanie polegające na ustaleniu liczby zatrudnienia w danej instytucji, wraz z wysokością budżetu przeznaczoną na ich wynagrodzenia.


Źródła:

Wikipedia

Etatyzm

prowadzenie przez państwo kapitalistyczne działalności gospodarczej przy pomocy przedsiębiorstw państwowych


rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) polit. doktryna polityczna promująca wizję silnego państwa angażującego się oraz ingerującego w gospodarkę


Etatyzm (fr. l’État „państwo”) – koncepcja zakładająca podporządkowanie jednostkowych i grupowych interesów społeczeństwa interesowi państwa.

Etatyzm oznacza ingerencję państwa w różne dziedziny życia gospodarczego, społecznego, kulturalnego, w życie samorządów, stowarzyszeń, małych grup i jednostek i przejęcie odpowiedzialności za wiele sfer aktywności społecznej; w znaczeniu gospodarczym etatyzm jest odmianą interwencjonizmu państwowego i oznacza przejmowanie przez państwo funkcji podmiotu gospodarczego: Państwo jest inwestorem, pracodawcą, producentem, nabywcą i sprzedawcą określonych surowców, półproduktów, wyrobów gotowych, usług i technologii, eksporterem i importerem, kredytodawcą lub pożyczkodawcą, organizatorem procesów gospodarczych, zarządcą, dysponentem i właścicielem przedsiębiorstw. Historycznie etatyzm jest przeciwieństwem anarchizmu, dziś jednak rozumiany jest raczej jako alternatywa dla wolnorynkowej gospodarki kapitalistycznej.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etaż

dawniej: kondygnacja (piętro lub parter budynku)


Źródła:

SJP.pl

Etażerka

mały, lekki mebel składający się z kilku otwartych półek, stawiany na podłodze


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) otwarta półka na książki, gazety czy bibeloty;


Etażerka (z franc. étagère, od étage – piętro) – lekki, otwarty mebel stojący na podłodze, składający się z kilku półek, umieszczonych jedna nad drugą. Pojawił się w końcu XVIII wieku we Francji wraz z rozwojem czytelnictwa i nasilającą się modą na kolekcjonowanie drobnych przedmiotów.
W języku polskim rozróżnia się etażerkę i regał. W języku francuskim étagère to etażerka, ale także regał.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etażowa

przymiotnik od: etaż (dawniej: kondygnacja)


Źródła:

SJP.pl

Etażowy

przymiotnik od: etaż (dawniej: kondygnacja)


przymiotnik

 (1.1) kondygnacyjny (w ramach jednej kondygnacji), centralny (w ramach jednego budynku)


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etc.

skrót od: et cetera (i tak dalej)


skrót w funkcji przysłówka

 (1.1) = łac. et cetera → itd., itp., i tak dalej, i temu podobne


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etefon

fosforoorganiczny związek chemiczny z grupy kwasów fosfonowych, regulator wzrostu roślin


Etefon (kwas 2-chloroetylofosfonowy), ClCH2CH2PO3H2 – fosforoorganiczny związek chemiczny z grupy kwasów fosfonowych, regulator wzrostu i rozwoju roślin.

Jest stosowany w rolnictwie do regulacji rozwoju roślin w rozmaitych fazach oraz do przyspieszania dojrzewania owoców i warzyw. W sadownictwie, przy obfitym zawiązywaniu się owoców, do przerzedzania zawiązków w gatunkach ziarnkowych etefon stosowany jest w formie oprysku.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Eten

związek organiczny, najprostszy węglowodór nienasycony; etylen


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. związek organiczny, najprostszy alken, bezbarwny i łatwopalny gaz o słodkawym zapachu, fitohormon;


Eten, etylen, C2H4 – organiczny związek chemiczny, najprostszy możliwy alken (węglowodór nienasycony).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Eteokles

Eteokles (gr. Ἐτεοκλῆς „prawdziwie wsławiony”) – w mitologii greckiej syn Edypa i Jokasty. Prowadził z bratem, Polinikiem, spór o tron Teb. Wygnał z miasta brata i mianował się królem. Gdy Polinik próbował odzyskać tron zbrojnie w wyprawie siedmiu przeciw Tebom, Eteokles zginął w obronie miasta podczas pojedynku z bratem.

Kreon nakazał uczcić Eteoklesa pogrzebem, zabronił zaś pochowania Polinika jako zdrajcy, zakaz ten złamała siostra poległych Antygona.


Źródła:

Wikipedia

Eter

1. przestrzeń, w której rozchodzą się fale radiowe;
2. związek organiczny, pochodna alkoholu lub fenolu, stosowana głównie w lecznictwie i jako rozpuszczalnik;
3. jeden z najstarszych środków znieczulających; oczyszczony eter dietylowy;
4. według wierzeń filozofów starogreckich: substancja wypełniająca wszechświat; pierwotna materia;
5. według poglądów z XIX wieku: hipotetyczna substancja wypełniająca wszechświat, zdolna do przenoszenia światła;
6. poetycko: powietrze


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) mitgr. bóg jasnego światła, uosobienie wyższych rejonów niebieskich; górne powietrze;



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Eternalny

rzadko: odwieczny, wieczysty, wiekuisty


Źródła:

SJP.pl

Eternit

materiał budowlany prasowany z masy cementowej z dodatkiem włókien azbestowych


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) bud. cementowo-azbestowy materiał budowlany stosowany dawniej na pokrycie dachów oraz do wyrobu rur;


Eternit (z łac. aeternum – wieczność), azbestocement – azbestowo-cementowy materiał budowlany, opracowany przez austriackiego wynalazcę Ludwiga Hatscheka.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Eternitowy

związany z eternitem


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z eternitem; wykonany z eternitu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Eterofon

elektroniczny instrument muzyczny skonstruowany w 1920 roku przez Lwa Termena; termenvox, theremin


Theremin (eterofon, termenvox) – instrument muzyczny z grupy elektrofonów elektronicznych skonstruowany przez rosyjskiego fizyka i wynalazcę Lwa Termena. Dźwięki emitowane przez theremin są ubogie harmonicznie i przypominają w swym brzmieniu wycie, jęk, kobiecy głos, gwizd, piłę, flet, skrzypce lub inne instrumenty.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Eteromania

nałóg wąchania lub picia eteru w celu osiągnięcia stanu upojenia


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. nałóg wąchania lub picia eteru dietylowego;


Eteromania (narkomania eteryczna) – uzależnienie od wąchania lub picia eteru dietylowego, zwanego potocznie po prostu „eterem”.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Eterowy

przymiotnik od: eter


przymiotnik

 (1.1) dotyczący eteru, związany z eterem


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etery

grupa związków organicznych będących pochodnymi alkoholi lub fenoli, wykorzystywanych np. jako rozpuszczalniki, zagęszczacze farb drukarskich, składniki kompozycji zapachowych


Etery – organiczne związki chemiczne, w których występują wiązania COC, przy czym żaden z atomów węgla nie jest związany z więcej niż jednym atomem tlenu.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Eterycznie

przysłówek

 (1.1) w sposób eteryczny


Źródła:

Wiktionary

Eteryczniej

stopień wyższy od przysłówka: eterycznie


Źródła:

SJP.pl

Eteryczniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: eteryczny


Źródła:

SJP.pl

Eteryczność

zwiewność, ulotność


Źródła:

SJP.pl

Eteryczny

1. dotyczący eteru - związku organicznego; posiadający cechy tegoż związku organicznego
2. delikatny, subtelny; niematerialny


przymiotnik

 (1.1) chem. związany z eterami, bliski ich właściwościom

 (1.2) książk. delikatny, subtelny

 (1.3) książk. niematerialny


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Eteryfikacja

reakcja doprowadzająca do powstania eterów


Eteryfikacja – reakcja chemiczna, w wyniku której z alkoholu tworzy się eter. Typową reakcją eteryfikacji jest reakcja alkoholu z chlorkiem alkilu, np. w celu otrzymania eteru koronowego.

Eteryfikacja może być także wykorzystana do wprowadzenia grupy ochronnej zabezpieczającej grupę hydroksylową związku wielofunkcyjnego podczas dalszych transformacji związku. Przykładowe eterowe grupy ochronne to grupa benzylowa lub trytylowa.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etezja

gorący suchy wiatr śródziemnomorski wiejący w ciepłej porze roku głównie nad Morzem Egejskim


Etezje (etezja, wiatry etezyjskie, meltemi) z gr. etos 'rok', etesios 'sezonowy, coroczny' – łagodne, suche wiatry wiejące regularnie każdego roku w porze ciepłej (od maja/czerwca do października) we wschodniej części Morza Śródziemnego - głównie nad Morzem Egejskim. Wieją przeważnie z kierunków północnych lub północno-wschodnich. Etezje w Grecji nazywane są także (μελτέμι meltemi), a w Turcji meltem.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Ethernet

standard używany przy budowie lokalnych sieci komputerowych


Ethernet – technika, w której zawarte są standardy wykorzystywane w budowie głównie lokalnych sieci komputerowych. Obejmuje ona specyfikację przewodów oraz przesyłanych nimi sygnałów. Ethernet opisuje również format ramek i protokoły z dwóch najniższych warstw Modelu OSI. Jego pierwotna specyfikacja została podana w standardzie IEEE 802.3.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Ethernetowy

Ethernet [czytaj: iternetowy]


Źródła:

SJP.pl

Ethos

[czytaj: etos] zbiór norm moralnych i obyczajowych, kodeks zachowań pewnej zbiorowości; etos


Źródła:

SJP.pl

Etin

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. błędna nazwa etynu


Etyn, acetylen, C
2
H
2
– organiczny związek chemiczny, najprostszy węglowodór nienasycony z szeregu homologicznego alkinów.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Etiolacja

ogół zmian w budowie i czynnościach rośliny wyrosłej w ciemnościach; wypłonienie


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etiolina

żółty pigment w roślinach uprawianych bez wystarczającego światła; prekursor chlorofilu


Źródła:

SJP.pl

Etiolog

specjalista badający przyczyny zjawisk, procesów, faktów, zwłaszcza przyczyny przestępczości albo przyczyny chorób


Źródła:

SJP.pl

Etiologia

1. zespół przyczyn składających się na powstanie czegoś;
2. nauka badająca przyczyny zjawisk, procesów, faktów, zwłaszcza przyczyny przestępczości i chorób; ajtiologia


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. przyczyny choroby

 (1.2) badanie przyczyny zjawisk, procesów i faktów;


Etiologia (średniowieczna łac. aetiologia – stwierdzenie przyczyny albo powodu; z gr. aitiología – badanie przyczyn od aitía „przyczyna” i logia „zbiór, kolekta”) – nauka badająca przyczyny zjawisk, procesów i faktów.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etiologiczny

dotyczący etiologii, odnoszący się etiologii


przymiotnik relacyjny

 (1.1) med. związany z etiologią, dotyczący etiologii


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etiop

rzadko: obywatel Etiopii; Etiopczyk


Źródła:

SJP.pl

Etiop.

skrót od: etiopski


Źródła:

SJP.pl

Etiopczyk

obywatel Etiopii; Etiop


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) obywatel Etiopii


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etiopia

państwo w Afryce


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. polit. państwo w północno-wschodniej Afryce;


Etiopia (amh. ኢትዮጵያ, trl. Ityopp’ya), oficjalnie Federalna Demokratyczna Republika Etiopii (amh. የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ, trl. yeʾĪtiyoṗṗya Fēdēralawī Dēmokirasīyawī Rīpebilīk), dawniej Abisynia – państwo położone we wschodniej Afryce. Od południa graniczy z Kenią, na zachodzie z Sudanem i Sudanem Południowym, na wschodzie z Dżibuti i Somalią, a na północnym wschodzie z Erytreą.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etiopista

specjalista w zakresie etiopistyki


Źródła:

SJP.pl

Etiopistka

specjalistka w zakresie etiopistyki


Źródła:

SJP.pl

Etiopistyczny

dotyczący etiopistyki


Źródła:

SJP.pl

Etiopistyka

nauka badająca kulturę, historię i język Etiopii


Etiopistyka, inaczej abisynistyka – dziedzina orientalistyki zajmująca się badaniem języków, kultur i historii Etiopii, w mniejszym stopniu również Erytrei.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etiopka

1. gatunek etiopskiego ptaka z podrodziny kaczek;
2. etiopka jednopręga, etiopka trójpręga - afrykańskie gatunki ryb z gromady promieniopłetwych


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) obywatelka Etiopii


Etiopka (Cyanochen cyanoptera) – gatunek endemicznego dla Etiopii ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etiopski

związany z Etiopią


przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do Etiopii lub do Etiopczyków


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etiuda

1. rodzaj utworu muzycznego, zwykle przeznaczony do celów dydaktycznych;
2. krótki film


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) krótki utwór w sztuce, mający na celu doskonalenie stylu literackiego, gry aktorskiej, techniki malarskiej itp.;

 (1.2) muz. forma muzyczna, zwykle na instrument solowy;


Etiuda – krótki utwór w sztuce, mający na celu doskonalenie stylu literackiego, gry aktorskiej, techniki malarskiej itp. W niektórych rodzajach dzieł (np. w utworach muzycznych) etiudą często nazywa się pełnowartościowe dzieło, kiedy etiuda jest utworem ćwiczącym walory techniczne pianisty, jak również dziełem popisowym.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etka

potocznie: znak pisarski &; et


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) poligr. znak „&”


Et (ang. ampersand, niem. Kaufmanns-Und), & – znak pisarski będący daleko przetworzonym symbolem łacińskiego spójnika „et”, polskiego „i” – stąd potoczna polska nazwa tego znaku – „etka”. Norma PN-I-06000 określa ten znak jako „handlowe i” (dosł. z niem.). „Et” jest popularnym znakiem samodzielnym, choć można potraktować go jako nietypową ligaturę.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etmolit

masa skalna utworzona z magmy zakrzepłej w głębi Ziemi; zwężający się lejkowato ku dołowi lakkolit


Źródła:

SJP.pl

Etn.

etnogr.; skrót od:
1. etnografia;
2. etnograficzny; etnograf.


Źródła:

SJP.pl

Etna

wulkan we Włoszech


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. czynny wulkan położony na Sycylii, we Włoszech;


Etna (łac. Aetna; scn. Mungibeddu, Muntagna lub Mongibello) – czynny stratowulkan we Włoszech, na wschodnim wybrzeżu Sycylii. Najwyższy i największy w Europie stożek wulkaniczny.

Etna zajmuje powierzchnię co najmniej 1250 km². Wulkan zaczął powstawać ok. 500 tys. lat temu. Pierwsze wzmianki o erupcjach pochodzą z ok. 1500 roku p.n.e. Szacuje się, że od tamtego czasu było ponad 200 wybuchów. Aktualna wysokość to ok. 3357 m n.p.m. (aktywność wulkanu powoduje zmiany wysokości ).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etnarcha

tytuł naczelników okręgów autonomicznych we wschodnich prowincjach imperium rzymskiego


Etnarcha (gr. ἐθνάρχης – władca ludu) – używany w hellenistycznym kręgu kulturowym tytuł, określający monarchę o niższej pozycji od króla.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etnarchia

system rządów w cesarstwie rzymskim, polegający na podziale terytorium między etnarchów


Źródła:

SJP.pl

Etneński

Etna (wulkan we Włoszech)


Źródła:

SJP.pl

Etnia

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) antrop. grupa osób mających wspólnych przodków, własną tożsamość kulturową i swoją ojczyznę;


Etnia – wspólnota mająca wspólne mity pochodzeniowe, własną tożsamość kulturową, w tym nazwę, oraz związek z ziemią ojczystą. W ujęciu Anthony’ego Smitha etnie przyczyniły się do powstania ideologii etnicznych i nacjonalizmów, a chociaż narody i ruchy etniczne kształtować się zaczęły w społeczeństwie nowoczesnym, to można mówić o ciągłości kulturowej. Koncepcja ta pomija to, że wytwory kultury, w tym symbole narodowe, w nowoczesnych społeczeństwach nabierają nowych znaczeń.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Etnicznie

przysłówek sposobu

 (1.1) w sposób etniczny, dotyczący etniczności


Źródła:

Wiktionary

Etniczność

etniczny


Etniczność (ang. ethnicity, fr. ethnicité) – termin, pochodzący od gr. ethnos, wywodzącego się z kolei od ethnikos – „barbarzyńca”, „poganin”. Żelazny, opisując genezę pojęcia etniczność, wychodzi od greckiego podziału na polis (państwa-miasta) i ethne (l. poj. ethnos). Społeczeństwa, które znajdowały się poza greckimi polis, rządzone były zdaniem Greków przez tyranów i charakteryzowały się tym, że nie potrafiły wykształcić demokratycznych struktur. Słowo ethnos było używane także przez Aleksandryjskich Żydów w odniesieniu do wszystkich innych ludów niż Izraelici.


Patrz:etniczny

Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etniczny

związany z przynależnością do danego narodu


przymiotnik

 (1.1) związany z przynależnością do grupy narodowej


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etno

1. gatunek muzyczny nawiązujący do tradycyjnej muzyki etnicznej;
2. potocznie: etniczny, np. festiwal etno, styl etno


World music (z ang. „muzyka świata”) – szerokie pojęcie obejmujące swym zakresem głównie muzykę ludową, bądź muzykę nią inspirowaną, ale również muzykę zbliżoną stylistycznie do popularnej muzyki rozrywkowej, niezależnie od miejsca jej tworzenia.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etno-

przedrostek

 (1.1) pierwszy człon wyrazów złożonych wskazujący na ich związek znaczeniowy z ludem, narodem, społeczeństwem lub grupą społeczną


Źródła:

Wiktionary

Etnoarcheologia

dyscyplina naukowa wykorzystująca studia nad żyjącymi społecznościami do rekonstrukcji starożytnych kultur; archeoetnografia, etnografia archeologiczna


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etnobotaniczka

specjalistka badająca związki między roślinami i kulturą społeczności


Źródła:

SJP.pl

Etnobotanik

nauka, której przedmiotem badań i poznania są związki między roślinami i kulturą społeczności


Źródła:

SJP.pl

Etnobotanika

nauka, której przedmiotem badań i poznania są związki między roślinami i kulturą społeczności


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etnocentryczny

etnocentryzm


Patrz:etnocentryzm

Źródła:

SJP.pl

Etnocentryzm

postawa wyrażająca się w przekonaniu, że kultura własnej grupy społecznej, jako wyższa od innych, jest dla pozostałych kultur punktem odniesienia i kryterium wartościowania


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) przekonanie o wyższości jednej grupy etnicznej i jej kultury nad innymi i związana z tym pogarda wobec innych kultur i ich tradycji;


Etnocentryzm – postawa ujawniająca się przy zetknięciu z innymi kulturami, polegająca na uznawaniu własnego narodu lub grupy etnicznej za szczególnie wartościową oraz na wywyższaniu własnej kultury, którą traktuje się jako miernik w ocenianiu innych grup, co prowadzi często do postaw niechęci, a nawet wrogości.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etnogenetyczny

etnogeneza


Patrz:etnogeneza

Źródła:

SJP.pl

Etnogeneza

proces wyodrębniania się, różnicowania i kształtowania grup etnicznych


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) etn. proces kształtowania się grup etnicznych;


Etnogeneza – proces kształtowania się etnosu grup etnicznych, a według niektórych badaczy także samej grupy etnicznej. Badaniem etnogenezy zajmuje się historia, etnologia, archeologia, antropologia kulturowa, socjologia i językoznawstwo. Termin wywodzi się od neologizmu ethnogenesis użytego pierwszy raz w połowie XIX wieku przez Henry`ego Timroda. Następnie pojęcie przejął świat XX-wiecznych antropologów - akademików.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etnogenia

nauka o tworzeniu się narodów


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) nauk. etn. nauka o powstawaniu narodów


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etnogonia

nauka o pochodzeniu ludów


Źródła:

SJP.pl

Etnogr.

skrót od: etnografia, etnograficzny; etn.


Źródła:

SJP.pl

Etnograf

specjalista nauki o powstawaniu, rozwoju i zróżnicowaniu kultur różnych ludów; ludoznawca, kulturoznawca, kulturolog


Etnografia – dyscyplina naukowa zajmująca się całościowym opisem i analizą kultur ludowych różnych społeczności i grup etnicznych. Jej zakres obejmuje teorię kultury ludowej, jak i badanie poszczególnych jej dziedzin i wytworów materialnych. W zależności od tradycji naukowej, pod pojęciem etnografia rozumie się wszystkie nauki etnologiczne bądź też jedną z nich.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etnograf.

skrót od: etnograficzny; etn.


Źródła:

SJP.pl

Etnografia

1. nauka zajmująca się badaniem powstawania, rozwoju i zróżnicowania kultur różnych ludów; ludoznawstwo, kulturoznawstwo, kulturologia;
2. kierunek studiów zajmujący się tą nauką;
3. wydział wyższej uczelni, w którym wykłada się taki kierunek


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) nauk. nauka o kulturze ludowej danej społeczności;


Etnografia – dyscyplina naukowa zajmująca się całościowym opisem i analizą kultur ludowych różnych społeczności i grup etnicznych. Jej zakres obejmuje teorię kultury ludowej, jak i badanie poszczególnych jej dziedzin i wytworów materialnych. W zależności od tradycji naukowej, pod pojęciem etnografia rozumie się wszystkie nauki etnologiczne bądź też jedną z nich.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etnograficzny

dotyczący nauki o powstawaniu, rozwoju i zróżnicowaniu kultur różnych ludów; ludoznawczy, kulturoznawczy, kulturologiczny


przymiotnik

 (1.1) związany z etnografią


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etnografka

specjalistka w dziedzinie nauki o powstawaniu, rozwoju i zróżnicowaniu kultur różnych ludów; ludoznawczyni, kulturoznawczyni, kobieta kulturolog


Źródła:

SJP.pl

Etnolekt

odmiana językowa charakterystyczna dla danej grupy etnicznej


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) etn. jęz. język, dialekt lub gwara używana przez wyodrębnioną grupę etniczną;


Etnolekt – odmiana językowa (lekt) właściwa dla jakiejś wyodrębnionej grupy etnicznej, postrzegana jako wyznacznik jej tożsamości. W ścisłej klasyfikacji lingwistycznej etnolekt może odpowiadać takim jednostkom, jak: gwara (poddialekt), dialekt, zespół dialektów, język czy też kompleks językowy. Etnolekt można rozumieć jako zbiór bardzo zbliżonych do siebie idiolektów (odmian indywidualnych).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etnolingwista

osoba zajmująca się etnolingwistyką, badaniem związków między językiem a kulturą


Źródła:

SJP.pl

Etnolingwistka

etnolingwista


Patrz:etnolingwista

Źródła:

SJP.pl

Etnolingwistyczny

etnolingwistyka


przymiotnik relacyjny

 (1.1) jęz. związany z etnolingwistyką, dotyczący etnolingwistyki


Patrz:etnolingwistyka

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etnolingwistyka

dział lingwistyki badający związki między językiem a kulturą


Etnolingwistyka – dziedzina badań lingwistycznych, której przedmiotem są wzajemne związki między językami, myśleniem, zachowaniem się człowieka i rzeczywistością, to znaczy między formalną strukturą języka panującą powszechnie a resztą kultury społeczności posługującej się danym językiem.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etnolog

specjalista w dziedzinie etnologii


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etnologia

1. nauka o człowieku w jego środowisku kulturowym; nauka pokrewna antropologii kulturowej;
2. kierunek studiów na wyższej uczelni obejmujący studia w tym zakresie


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) antrop. nauka zajmująca się klasyfikacją i opisem ludów oraz kultur


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etnologiczny

etnologia


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z etnologią, dotyczący etnologii


Patrz:etnologia

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etnolożka

etnolog


Patrz:etnolog

Źródła:

SJP.pl

Etnometodolog

socjolog badający codzienne interakcje, w trakcie których ludzie interpretują wzajemne zachowania oraz konstruują poczucie sensu i realności porządku społecznego


Źródła:

SJP.pl

Etnometodologia

nauka badająca potoczne metody, za pomocą których ludzie wytwarzają przeświadczenie o istnieniu porządku społecznego


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etnomuzykolog

specjalista w dziedzinie etnomuzykologii


Źródła:

SJP.pl

Etnomuzykologia

dział muzykologii, badający muzykę ludu jako grupy etnicznej; etnografia muzyczna, folklorystyka muzyczna


Etnografia muzyczna (etnomuzykologia) – dziedzina nauki zajmująca się badaniami nad muzyką tradycyjną, oraz muzyką cywilizacji pozaeuropejskich. Głównymi zadaniami etnomuzykologii są badania struktury muzycznej utworów oraz kontekstów, w których utwory są wykonywane. Etnomuzykologia jest dziedziną pośrednią pomiędzy muzykologią a etnologią.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etnomuzykologiczny

etnomuzykologia


Patrz:etnomuzykologia

Źródła:

SJP.pl

Etnomuzykolożka

etnomuzykolog


Patrz:etnomuzykolog

Źródła:

SJP.pl

Etnonim

nazwa własna narodu, plemienia lub grupy etnicznej, np. Polak, Kaszub, Łemko


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) jęz. nazwa ludu, rodu, klanu, plemięemienia, szczepu, narodu;


Etnonim (gr. Έθνος, etnos „lud, naród” i ὄνυμα „nazwa”) – nazwa danego narodu, plemienia, grupy etnicznej, np. Francuzi, Japończycy, Nawahowie.

Wyróżnia się dwa rodzaje etnonimów:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etnonimia

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jęz. nauka o nazwach plemięemion i narodów


Źródła:

Wiktionary

Etnopsychiatria

dział medycyny zajmujący się leczeniem chorób umysłowych w związku z przynależnością chorego do danej grupy etnicznej


Źródła:

SJP.pl

Etnopsycholog

specjalista w zakresie etnopsychologii


Źródła:

SJP.pl

Etnopsychologia

nauka zajmująca się psychologiczną charakterystyką ludów


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) psychologia ludów, poddyscyplina antropologii kulturowej;


Etnopsychologia – inaczej psychologia ludów, poddyscyplina antropologii kulturowej. Etnopsychologia została zapoczątkowana przez Wilhelma Wundta.

Zajmuje się psychologiczną charakterystyką zbiorowości ludzkich. Bada wybrane wytwory z życia psychicznego, przejawiające się: w: mowie, religii, prawie, sztuce, polityce, a także poszukuje i analizuje skutki oddziaływania na siebie kultur różnych ludów lub narodów.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etnos

1. grupa ludzi o wspólnym pochodzeniu i kulturze odczuwająca więź grupową; grupa etniczna;
2. zespół cech kultury danej grupy etnicznej


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) antrop. socjol. grupa etniczna;

 (1.2) zespół cech charakteryzujących grupę etniczną


Grupa etniczna – grupa ludzi, identyfikujących się ze sobą w oparciu o wspólne doświadczenia społeczne, kulturowe, narodowe oraz historyczne. Przynależność do grupy etnicznej najczęściej wiąże się jednym lub kilkoma wspólnymi elementami: dziedzictwem kulturowym, językiem, strukturą społeczną, wierzeniami, rytuałami, kuchnią, ubiorem czy wyglądem zewnętrznym.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etnosocjolog

specjalista w zakresie etnosocjologii


Źródła:

SJP.pl

Etnosocjologia

Etnosocjologia – poddyscyplina antropologii kulturowej. Wykorzystuje metodę badań porównawczych, analizuje różne zjawiska, a także instytucje społeczne i organizacje społeczno-kulturowe związane z procesami etnicznymi. Analizuje także procesy zmiany społeczeństwa zachodzące w obrębie grup etnicznych.


Źródła:

Wikipedia

Etnosocjologiczny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z etnosocjologią, dotyczący etnosocjologii


Źródła:

Wiktionary

Etognozja

nauka o zwyczajach i obyczajach ludów


Źródła:

SJP.pl

Etogram

Źródła:

Wikipedia

Etoksylowanie

reakcja wprowadzania grupy etoksylowej do związku


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|etoksylować.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etoksylowany

przymiotnik

 (1.1) chem. poddany procesowi etoksylowania


Źródła:

Wiktionary

Etoksylowy

grupa etoksylowa - grupa zawierająca atom tlenu przyłączony do etylu


Źródła:

SJP.pl

Etol

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Etolii


Źródła:

Wiktionary

Etola

kobiecy szal lub pelerynka z futra


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rodzaj szala lub krótkiej pelerynki, zwykle z miękkiego futra; narzutka futrzana na ramiona noszona do sukien wieczorowych


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etolczyk

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Etolii


Źródła:

Wiktionary

Etolia

kraina historyczna w środkowej Grecji


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. hist. kraina w starożytnej Grecji


Etolia – górzysta kraina w starożytnej Grecji, od południa ograniczona Zatoką Patraską i Koryncką, zamieszkana przez Etolów. Największe znaczenie miała w III wieku p.n.e., w czasach istnienia Związku Etolskiego.

Obecnie terytorium Etolii wraz z historyczną Akarnanią wchodzi w skład jednostki administracyjnej Etolia-Akarnania w regionie Grecja Zachodnia.



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etolka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Etolii


Źródła:

Wiktionary

Etolog

specjalista w dziedzinie etologii


Etologia (gr. ήθος – obyczaj) – dział zoologii badający zachowania zwierząt, zarówno dziedziczone, jak i nabyte, ich aspekt przystosowawczy, społeczny, rozwój osobniczy, orientację przestrzenną.

Twórcą nowoczesnej etologii jest Konrad Lorenz. Porównując zachowania (np. drapanie się) różnych gatunków, stwierdził on, że mogą one pomóc w poznaniu ewolucji, a na podstawie badań kaczek doszedł do wniosku, że zachowania zależą w prosty sposób od genów.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etologia

1. nauka zajmująca się badaniem zachowań i obyczajów ludzi, powiązanych z ich funkcjonowaniem w społeczeństwie;
2. nauka o zachowaniu się zwierząt


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zool. nauka o zachowaniu się zwierząt;

 (1.2) filoz. nauka badająca powstawanie charakteru i sposobu zachowania się człowieka


Etologia (gr. ήθος – obyczaj) – dział zoologii badający zachowania zwierząt, zarówno dziedziczone, jak i nabyte, ich aspekt przystosowawczy, społeczny, rozwój osobniczy, orientację przestrzenną.

Twórcą nowoczesnej etologii jest Konrad Lorenz. Porównując zachowania (np. drapanie się) różnych gatunków, stwierdził on, że mogą one pomóc w poznaniu ewolucji, a na podstawie badań kaczek doszedł do wniosku, że zachowania zależą w prosty sposób od genów.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etologiczny

etologia


przymiotnik

 (1.1) biol. związany z etologią, dotyczący etologii

 (1.2) filoz. związany z etologią, dotyczący etologii


Patrz:etologia

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etolożka

etolog


Patrz:etolog

Źródła:

SJP.pl

Etolski

przymiotnik od: Etolia (kraina starożytnej Grecji)


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Etolią, dotyczący Etolii


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etopozyd

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) med. półsyntetyczna pochodna podofilotoksyny o działaniu cytostatycznym;


Etopozyd (łac. Etoposidum) – półsyntetyczna pochodna podofilotoksyny o działaniu cytostatycznym. Należy do leków fazowo-specyficznych (działa w interfazie). Jego mechanizm działania nie jest do końca poznany. Wiadomo, że działanie etopozydu opiera się na następujących mechanizmach: zrywanie jednoniciowego i dwuniciowego DNA, hamowanie topoizomerazy II, tworzenie wolnych rodników oraz hamowanie wbudowywania tymidyny do DNA.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Etos

zbiór norm moralnych i obyczajowych, kodeks zachowań pewnej zbiorowości; ethos


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zespół norm, wartości, kryteria charakteryzujące określone środowisko, grupę ludzi;


Etos (z gr. εθος zwyczaj lub ηθος usposobienie) – realizowany i obowiązujący w grupie społecznej, społeczności czy kategorii społecznej zbiór idealnych wzorów kulturowych (ideałów), jasno określonych. Dzięki zaangażowaniu w realizację tych wzorów zachowań uwidaczniają się wartości danej grupy oraz kształtuje się obraz wyidealizowanego stylu życia.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etosiarz

etosowiec; pejoratywnie:
1. członek opozycji antykomunistycznej w latach 70. i 80., odwołujący się wówczas do etosu "Solidarności", a dziś robiący karierę wbrew temu etosowi;
2. człowiek wierzący w jakiś etos


Źródła:

SJP.pl

Etosowiec

etosiarz; pejoratywnie:
1. członek opozycji antykomunistycznej w latach 70. i 80., odwołujący się wówczas do etosu "Solidarności", a dziś robiący karierę wbrew temu etosowi;
2. człowiek wierzący w jakiś etos


Źródła:

SJP.pl

Etosowy

etos


Patrz:etos

Źródła:

SJP.pl

Etpc

skrótowiec, rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy lub nijaki

 (1.1) = praw. Europejski Trybunał Praw Człowieka;


Źródła:

Wiktionary

Etr.

skrót od: etruski; etrus.


Źródła:

SJP.pl

Etranżer

przestarzale, żartobliwie: cudzoziemiec


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) przest. żart. cudzoziemiec


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etranżerka

etranżer; cudzoziemka


Źródła:

SJP.pl

Etrog

owoc cytrusowy przypominający cytrynę, symbol radości, szczególnie podczas obchodów żydowskiego święta Sukkot


Cytron, cedrat (Citrus medica L.) – gatunek roślin wieloletnich z rodziny rutowatych (Rutaceae Juss.). Prawdopodobnie pochodzi z podnóża Himalajów (północno-wschodnie Indie, północna Mjanma). Rozprzestrzeniony już w starożytności do Chin i Europy (tu dotarł jako pierwszy z owoców cytrusowych ok. 300 r. p.n.e.). Jest prawdopodobnie jednym z trzech gatunków rodzicielskich (obok pomarańczy olbrzymiej i mandarynki) większości form uprawnych cytrusów.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etruria

1. starożytna kraina znajdująca się w środkowej Italii, obejmująca obszar dzisiejszej Toskanii;
2. królestwo utworzone z Wielkiego Księstwa Toskanii przez Napoleona I


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) staroż. geogr. starożytna kraina w środkowej Italii nad Morzem Tyrreńskim, zasiedlona przez Etrusków w I tys. p.n.e., podbita przez Rzymian w III w. p.n.e.;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etrus.

skrót od: etruski; etr.


Źródła:

SJP.pl

Etrusk

członek starożytnego ludu, mieszkającego w Etrurii, krainie w środkowej Italii; Tyrren


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) hist. etn. przedstawiciel starożytnego ludu zamieszkującego Etrurię w środkowej Italii, wykształconego między XI a IX wiekiem p.n.e.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etruska

przymiotnik od: Etruria


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) hist. etn. przedstawicielka starożytnego ludu zamieszkującego Etrurię w środkowej Italii, wykształconego między XI a IX wiekiem p.n.e.

forma rzeczownika.

 (2.1) D. i B. lp. od: Etrusk


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etruski

przymiotnik od: Etruria


przymiotnik relacyjny

 (1.1) dotyczący Etrurii lub Etrusków

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) jęz. język Etrusków;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etruskojęzyczny

przymiotnik

 (1.1) taki, który posługiwał się językiem etruskim

 (1.2) taki, którego mieszkańcy posługiwali się językiem etruskim

 (1.3) spisany, stworzony w języku etruskim


Źródła:

Wiktionary

Etruskolog

specjalista w dziedzinie etruskologii


Źródła:

SJP.pl

Etruskologia

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) nauka zajmująca się kulturą, historią i językiem Etrusków;


Etruskologia – historyczna nauka interdyscyplinarna, dział filologii klasycznej, której przedmiotem zainteresowań i badań jest starożytna cywilizacja Etrusków, wchłonięta przez Rzym w czasach republiki.

Za prekursora etruskologii można uznać szkockiego historyka, Thomasa Dempstera, który z polecenia Wielkiego Księcia Toskanii Kosmy II napisał dzieło pt. De Etruria Regali Libri Septem.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Etruskologiczny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) archeol. związany z etruskologią, dotyczący etruskologii


Źródła:

Wiktionary

Etruskolożka

etruskolog


Patrz:etruskolog

Źródła:

SJP.pl

Etruskowie

starożytny lud mieszkający w Etrurii, krainie w środkowej Italii; Tyrrenowie


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Ettringit

minerał, uwodniony krzemian wapnia


Ettringit – bardzo rzadki minerał, będący uwodnionym siarczanem wapnia i glinu.

Nazwa pochodzi od jego typowej lokalizacji – Ettringen w Niemczech.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etui

futerał, puzderko do przechowywania drobiazgów, pokrowiec na okulary


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) hand. książk. futerał, pudełko lub kasetka do przechowania ważnych lub delikatnych przedmiotów;


Etui (fr. étui, wym. etṻi) – niewielki usztywniony pojemnik chroniący różne przedmioty użytkowe i wartościowe.

Może mieć postać jednoczęściowego rozkładanego pudełka, zamykanego pokrowca (futerału) albo prostej pochewki (otwartej lub z klapką zamykającą). Bywa wykonane z rozmaitych materiałów: metalu, skóry, tworzyw sztucznych, tkaniny, a nawet kartonu czy folii. Istotną cechą jest wykonanie z materiału dostatecznie sztywnego lub z wypełnieniem usztywniającym, często z odpowiednimi przegródkami bądź miękką wykładziną wewnętrzną. W tej postaci służy do przechowywania przedmiotów drobnych, łatwych do zgubienia względnie posiadających szczególną wartość.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etulia

rodzaj roślin z rodziny astrowatych


Źródła:

SJP.pl

Etwesz

jednostka geofizyczna


Eötvös, etwesz (E) – do 5 czerwca 1970 jednostka zmiany siły ciężkości między różnymi warstwami geologicznymi lub w różnych geograficznych miejscach używana była w geofizyce i pochodzi od nazwiska węgierskiego geofizyka Loránda Eötvösa.

1 E = 10-9 gal/cm = 10-9 s-2


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etyczka

kobieta zajmująca się etyką


Źródła:

SJP.pl

Etycznie

przysłówek sposobu

 (1.1) w sposób zgodny z etyką


Źródła:

Wiktionary

Etyczniej

stopień wyższy od przysłówka: etycznie


Źródła:

SJP.pl

Etyczność

postępowanie zgodnie z przyjętymi zasadami moralnymi, bycie etycznym


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co etyczne


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etyczny

przymiotnik od: etyka


przymiotnik

 (1.1) związany z etyką, dotyczący etyki

 (1.2) zgodny z zasadami etyki


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etyk

autor rozpraw o etyce, pisarz poruszający zagadnienia etyki; wykładowca etyki


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) eduk. filoz. specjalista w zakresie etyki

 (1.2) rzad. autor tekstów o etyce lub dotyczących etyki


Etyka (z stgr. ἦθος, ēthos – stałe miejsce zamieszkania, obyczaj, zwyczaj) – dział filozofii dotyczący powinności moralnej: moralnego dobra lub zła. Etyka wyznacza jej szczegółową treść, czyli słuszności, a także szuka ostatecznych wyjaśnień norm, genezy zła i sposobów jego przezwyciężenia.

Etykę odróżnia się od moralności i innych badających ją dyscyplin jak psychologia moralności, socjologia moralności, etologia czy teologia moralna.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etyka

1. moralność; ogół ocen i norm moralnych przyjętych w danej epoce i zbiorowości społecznej
2. nauka o moralności


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) filoz. dział filozofii zajmujący się badaniem moralności i tworzeniem systemów myślowych, z których można wyprowadzać zasady moralne;

 (1.2) kult. ogół zasad i norm postępowania przyjętych w danej epoce i środowisku

forma rzeczownika.

 (2.1) D. i B. lp. od: etyk


Etyka (z stgr. ἦθος, ēthos – stałe miejsce zamieszkania, obyczaj, zwyczaj) – dział filozofii dotyczący powinności moralnej: moralnego dobra lub zła. Etyka wyznacza jej szczegółową treść, czyli słuszności, a także szuka ostatecznych wyjaśnień norm, genezy zła i sposobów jego przezwyciężenia.

Etykę odróżnia się od moralności i innych badających ją dyscyplin jak psychologia moralności, socjologia moralności, etologia czy teologia moralna.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etykieciarka

urządzenie do nanoszenia etykiet


Etykieciarka – urządzenie mechaniczne służące do nanoszenia etykiet na wyrób. Etykieciarki zaopatrzone są w zespoły: napędowy, detekcji etykiet, detekcji opakowania, pozycjonowania produktu. Najczęściej stosowane do oklejania wyrobów są etykiety samoprzylepne drukowane na papierze lub folii, sztancowane i po oddzieleniu zbędnego ażuru pozostające na silikonowym papierze podkładowym. Etykiety bez kleju wymagają oddzielnych aplikatorów kleju, natomiast etykiety z klejem bez podkładu (typu liner less) ze względu na trudności techniczne w ich podawaniu nie znalazły szerszego zastosowania.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etykieta

1. obowiązujący sposób zachowania się w jakimś środowisku; formy towarzyskie, konwenans;
2. nalepka na towarze lub opakowaniu z informacjami o nim;
3. tabliczka z nazwą i opisem eksponatu;
4. ogólna, powierzchowna opinia o kimś


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zbiór norm i zasad panujących w określonej grupie społecznej lub środowisku;

 (1.2) nalepka na produkcie zawierająca jego nazwę, zawartość, cenę itp.



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etykietalniej

stopień wyższy od przysłówka: etykietalnie


Źródła:

SJP.pl

Etykietalny

zgodny z etykietą, ceremonialny, oficjalny


Źródła:

SJP.pl

Etykietka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zdrobn. od: etykieta

 (1.2) mała etykieta, nalepka

 (1.3) opinia o kimś, często powierzchowna


Źródła:

Wiktionary

Etykietować

1. oceniać kogoś powierzchownie, klasyfikować według uproszczonych schematów;
2. umieszczać etykietę na towarze


Źródła:

SJP.pl

Etykietowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|etykietować.


Stygmatyzacja, naznaczanie – proces nadawania określeń dotyczących zachowania jednostkom, grupom społecznym lub kategoriom społecznym, w wyniku czego przyjmują one nadane im cechy i zaczynają działać zgodnie z przypisanymi im etykietami.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Etykietowy

etykieta; etykietalny


Źródła:

SJP.pl

Etyl

rodnik alkilowy wywodzący się od węglowodoru etanu


Grupa alkilowa, potocznie alkil – fragment organicznego związku chemicznego, jednowartościowa grupa utworzona formalnie przez oderwanie jednego atomu wodoru od cząsteczki alkanu. Oznacza się ją często literą R (symbol „R”, od ang. residue, nie jest jednak dla niej zarezerwowany i może symbolizować dowolną grupę funkcyjną), a jej wzór ogólny to CnH2n+1.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etylen

1. związek organiczny, najprostszy węglowodór nienasycony; eten;
2. dwuwartościowa grupa organiczna wywodząca się z etanu; grupa etylenowa


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. zob. eten.



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etylenizacja

przyspieszenie procesu dojrzewania owoców lub warzyw przez oddziaływanie na nie gazowym etylenem


Źródła:

SJP.pl

Etylenodiamina

zasada organiczna, lotna ciecz o zapachu amoniaku; stosowana jako przyspieszacz wulkanizacji kauczuku


Etylenodiamina, skr. en – organiczny związek chemiczny z grupy amin. W warunkach normalnych jest bezbarwną cieczą o charakterystycznym zapachu podobnym do amoniaku. Jest umiarkowanie mocną zasadą aminową. Szeroko stosowana w przemyśle chemicznym jako składnik wielu syntez chemicznych. Roczna produkcja światowa w roku 1998 wyniosła ok. 500 tys. ton.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etylenowy

związany z etylenem


przymiotnik

 (1.1) chem. dotyczący etylenu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etylina

rodzaj benzyny o wyższej liczbie oktanowej uzyskanej poprzez zmieszanie jej z płynem etylowym


Etylina – nazwa handlowa benzyny silnikowej, sprzedawanej przez Centralę Produktów Naftowych, w której jako środek przeciwstukowy stosowany był tetraetyloołów, PbEt4. Z czasem zaniechano używania etyliny w pojazdach lądowych i w maszynach, na rzecz benzyny bezołowiowej, czyli takiej, w której liczbę oktanową podnoszą związki niezawierające ołowiu, np. eter tert-butylowo-metylowy (ang. MTBE).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etylinowy

etylina


Patrz:etylina

Źródła:

SJP.pl

Etylizować

wprowadzać rodnik etylowy do cząsteczki związku organicznego na miejsce atomu; etylować


Źródła:

SJP.pl

Etyloamina

organiczny związek chemiczny, bezbarwna ciecz wykorzystywana w syntezie chemicznej i przy produkcji leków


Etyloamina, etanoamina, CH
3
CH
2
NH
2
– organiczny związek chemiczny z grupy amin. Poniżej temperatury wrzenia (16,6 °C) jest bezbarwną cieczą o słonym smaku i zapachu przypominającym amoniak lub ryby. Dobrze miesza się z wodą, etanolem i eterem dietylowym. Jest wykorzystywana w syntezie chemicznej, w przetwórstwie ropy naftowej, przy produkcji leków, pestycydów, surfaktantów, inhibitorów korozji czy barwników.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etylobenzen

pochodna benzenu posiadająca grupę etylową przyłączoną do pierścienia aromatycznego


Etylobenzen – organiczny związek chemiczny z grupy węglowodorów aromatycznych, pochodna benzenu. Otrzymywany w procesie alkilacji benzenu etenem w obecności katalizatora (np. chlorku glinu). Jest stosowany jako półprodukt do syntezy styrenu, polistyrenu, kauczuków syntetycznych oraz jako rozpuszczalnik.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Etylolit

metaloorganiczny związek litu i etylu


Źródła:

SJP.pl

Etylować

wprowadzać rodnik etylowy do cząsteczki związku organicznego na miejsce atomu; etylizować


Źródła:

SJP.pl

Etylowanilina

organiczny związek chemiczny o zapachu przypominającym wanilię, stosowany w przemyśle spożywczym


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) spoż. substancja aromatyczna dodawana do żywności, silniejsza od waniliny


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etylowy

związany z etylem


przymiotnik relacyjny

 (1.1) chem. związany z etylem, dotyczący etylu; zawierający etyl


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etym.

skrót od: etymologia, etymologiczny


skrót

 (1.1) = etymologia, etymologiczny


Etymologia – dział językoznawstwa badający pochodzenie wyrazów, zmiany ich znaczenia i formy w miarę upływu czasu.

Ponadto terminem „etymologia” określa się również pochodzenie danego wyrazu. W tym sensie używane jest też określenie „źródłosłów”.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etymolog

specjalista w dziedzinie etymologii


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) jęz. naukowiec badający pochodzenie wyrazów


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etymologia

1. dział językoznawstwa badający pochodzenie i pierwotne znaczenie wyrazów
2. źródłosłów, pochodzenie wyrazu


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jęz. nauka zajmująca się pochodzeniem wyrazów;

 (1.2) jęz. pochodzenie danego wyrazu; informacja o tym pochodzeniu


Etymologia – dział językoznawstwa badający pochodzenie wyrazów, zmiany ich znaczenia i formy w miarę upływu czasu.

Ponadto terminem „etymologia” określa się również pochodzenie danego wyrazu. W tym sensie używane jest też określenie „źródłosłów”.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Etymologicznie

przysłówek

 (1.1) jęz. w myśl zasad etymologii, zgodnie z etymologią


Źródła:

Wiktionary

Etymologiczny

1. związany z pochodzeniem wyrazu;
2. związany z etymologią lub etymologiem


przymiotnik relacyjny

 (1.1) jęz. związany lub odnoszący się do etymologii


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etymologizować

badać pochodzenie wyrazów


czasownik przechodni niedokonany (dk. zetymologizować)

 (1.1) jęz. dochodzić źródła danego wyrazu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etymolożka

etymolog


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. kobieta naukowiec badająca pochodzenie wyrazów


Patrz:etymolog

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etymon

wyraz lub rdzeń uważany za podstawę etymologiczną danego wyrazu


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) jęz. podstawa etymologiczna wyrazu lub związku wyrazowego


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Etyn

najprostszy węglowodór nienasycony należący do szeregu homologicznego alkinów, bezbarwny gaz o słabym, eterycznym zapachu, wykorzystywany m.in. w spawalnictwie; acetylen (nazwa zwyczajowa)


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. najprostszy węglowodór nienasycony z szeregu homologicznego alkinów, bezbarwny gaz;


Etyn, acetylen, C
2
H
2
– organiczny związek chemiczny, najprostszy węglowodór nienasycony z szeregu homologicznego alkinów.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia