nazwa litery N
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) nazwa litery ń/Ń
En – w społeczeństwie sumeryjskim namiestnik boga na ziemi.
Według wierzeń mezopotamskich ludzie zostali stworzeni w celu odciążenia bogów od pracy codziennej. Bogowie byli właścicielami ziemi, człowiek jedynie je dzierżawił w zamian za ofiary. Pośrednikiem pomiędzy bogami a ludźmi został ustanowiony en, przez którego bogowie obdarzali ludzi swoją łaską, w zamian zaś odbierali należną im cześć. En łączył w sobie funkcje króla i kapłana i w społeczeństwie pierwotnym był symbolem płodności. Za sprawowaną przez siebie funkcję ponosił śmierć rytualną. Mieszkaniem ena było giparu (egipar) – wydzielony dla niego obszar świątynny.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
nazwisko
SJP.pl
skrótowiec, rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) = praw. europejski nakaz aresztowania;
Ena (jap. 恵那市 Ena-shi) – miasto w prefekturze Gifu na wyspie Honsiu (Honshū), w Japonii.
Wiktionary oraz Wikipedia
wywoływane przez wirusy patologiczne zmiany na liściach
SJP.pl
figura stylistyczna polegająca na użyciu wyrazu w innej od oczekiwanej formie gramatycznej, np. w innym przypadku, osobie lub liczbie
Enallage (z gr. ἐναλλαγή enallagḗ – "wymiana, przemienność") – figura retoryczna polegająca na użyciu w wypowiedzi innej formy gramatycznej niż oczekiwana, a więc poniekąd nieprawidłowej (w tym sensie, że naruszona jest logiczno-gramatyczna ciągłość wypowiedzi). Na przykład w Pieśni nad Pieśniami:
SJP.pl
Wikipedia
substancja organiczna zawierająca grupę aminową umieszczoną przy nienasyconym atomie węgla
Enaminy – aminy, w których grupa aminowa (NR/3; R = grupa alkilowa lub atom wodoru) jest przyłączona bezpośrednio do atomu węgla połączonego podwójnym wiązaniem z innym atomem węgla.
Enaminy pierwszo- (C=C-NH2) i drugorzędowe (C=C-NRH) są z natury nietrwałe i nie można ich otrzymać w formie czystej, gdyż ulegają samoistnej reakcji tautomeryzacji do odpowiedniej iminy:
SJP.pl
Wikipedia
grupa substancji organicznych zawierających grupę aminową umieszczoną przy nienasyconym atomie węgla
Enaminy – aminy, w których grupa aminowa (NR/3; R = grupa alkilowa lub atom wodoru) jest przyłączona bezpośrednio do atomu węgla połączonego podwójnym wiązaniem z innym atomem węgla.
Enaminy pierwszo- (C=C-NH2) i drugorzędowe (C=C-NRH) są z natury nietrwałe i nie można ich otrzymać w formie czystej, gdyż ulegają samoistnej reakcji tautomeryzacji do odpowiedniej iminy:
SJP.pl
Wikipedia
przedrostek
(1.1) …tworzący pierwszy człon wyrazów związanych z przeciwnością
Wiktionary
izomer występujący w dwóch postaciach, które są nienakładalnymi na siebie odbiciami lustrzanymi; izomer zwierciadlany
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) chem. cząsteczka posiadająca odpowiednik, którego struktura jest lustrzanym odbiciem jej własnej struktury;
Enancjomery – para nienakładalnych na siebie cząsteczek chemicznych, które są wzajemnymi odbiciami lustrzanymi (podobnie jak prawa i lewa dłoń). Są jednym z rodzajów stereoizomerów.
Dwa enancjomery skręcają światło spolaryzowane w przeciwnych kierunkach, a niektóre (nie wszystkie) mogą tworzyć lewo- i prawoskrętne formy krystaliczne. Oprócz tego wszystkie własności fizyczne i olbrzymia większość chemicznych są dla obu enancjomerów niemal identyczne. Istnieją tylko różnice energii niektórych wiązań chemicznych na poziomie rzędu 10−5 ich średniej energii, które mają pewien minimalny wpływ na trwałość termodynamiczną enancjomerów.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
Enancjomorfy – pary chiralnych obiektów geometrycznych. Są nienakładalne i mają się do siebie tak, jak przedmiot i jego odbicie lustrzane. Typowe przykłady to prawa i lewa rękawiczka lub prawo- i lewoskrętna skorupa ślimaka.
W krystalografii używa się tego terminu w odniesieniu do kryształów, których komórka elementarna jest chiralna i stanowi wzajemne lustrzane odbicie.
Enacjomorficzne cząsteczki chemiczne nazywane są enancjomerami (zob. chiralność cząsteczek).
Wikipedia
przeciwstawność znaczeń jakiegoś wyrazu; enantiosemia
SJP.pl
przeciwstawność znaczeń jakiegoś wyrazu; enancjosemia
SJP.pl
minerał o układzie rombowym, siarkoarsenek miedzi
Enargit (gr. enarges – "oczywisty") – minerał zaliczany do gromady siarkosoli. Jest rudą miedzi i arsenu.
SJP.pl
Wikipedia
krewny w linii żeńskiej
Enat (hebr. עינת) – kibuc położony w samorządzie regionu Derom ha-Szaron, w Dystrykcie Centralnym, w Izraelu.
Leży na granicy równiny Szaron i Szefeli w otoczeniu miast Petach Tikwa i Rosz ha-Ajin, kibucu Giwat ha-Szelosza, oraz moszawów Kefar Sirkin, Nachszonim i Mazor. Na zachód od kibucu znajduje się baza sił powietrznych Izraelskich Sił Obronnych Kefar Sirkin. Na wschód od kibucu znajduje się granica Autonomii Palestyńskiej, strzeżona przez mur bezpieczeństwa. Po stronie palestyńskie jest arabska wieś Dajr Ballut.
SJP.pl
Wikipedia
konkurencja w karate, w której para zawodników toczy wyreżyserowaną walkę
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) psych. wrogość lub niechęć skierowana wobec osób niebinarnych płciowo
Wiktionary
wyliczanka
SJP.pl
lek o działaniu psychoenergizującym; pirytynol, enerbol
SJP.pl
ewolucyjny proces prowadzący do przejmowania funkcji niższych ośrodków nerwowych przez mózg; cerebryzacja, cerebralizacja
Encefalizacja (gr. enképhalos – mózg), cerebralizacja, cerebryzacja (łac. cerebrum – mózg) – ewolucyjny proces, który prowadzi do przejmowania funkcji niższych ośrodków nerwowych przez ośrodki wyższe. Polega na koncentracji neuronów w przedniej, głowowej części ciała zwierzęcia i jest związany z wykształceniem się głowy (cefalizacja) i powstaniem mózgu. W antropologii znaczenie terminu cerebryzacja zawężane jest do ewolucyjnego wzrostu rozmiarów mózgu u naczelnych.
SJP.pl
Wikipedia
urządzenie rentgenowskie do obrazowania mózgu
SJP.pl
badanie radiologiczne mózgowia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. ogólna nazwa kilku różnych metod badania mózgu;
(1.2) med. badanie metodą encefalografii (1.1)
Encefalografia (z gr. enképhalos - mózg, gráphō - piszę) – metoda badania mózgu, wykonywana po wprowadzeniu do czaszki środka cieniującego (np. radiofarmaceutyka, powietrza).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik relacyjny
(1.1) med. związany z encefalografią, dotyczący encefalografii
SJP.pl
Wiktionary
radiologiczny obraz mózgowia
SJP.pl
martwica w określonym obszarze mózgu; rozmiękanie mózgu
SJP.pl
najważniejsza część centralnego układu nerwowego; mózg
SJP.pl
osoba cierpiąca na encefalopatię
SJP.pl
ogólne określenie rożnego rodzaju uszkodzeń mózgu
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. wet. ogólne określenie uszkodzenia mózgu przez czynniki różnego pochodzenia;
Encefalopatia (gr. enkephalikos – mózgowy; gr. pathos choroba, cierpienie, odczuwanie) – ogólne określenie uszkodzenia mózgowia przez czynniki różnego pochodzenia. Uszkodzenia mózgowia człowieka prowadzą do różnego rodzaju zaburzeń zachowania, zwanych charakteropatiami.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
ósmy według odległości od planety księżyc Saturna
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy, nazwa własna
(1.1) astr. jeden z księżyców Saturna;
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
[czytaj: enczijada lub encziljada] tortilla z ostro przyprawionym mięsem, podawana z sosem pomidorowym przyprawionym chile; enchillada
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) kulin. tradycyjne danie meksykańskie z kukurydzianej tortilli nadzianej mięsnym lub jarskim farszem, podpieczonej i serwowanej z sosem;
SJP.pl
Wiktionary
[czytaj: enczijada lub encziljada] tortilla z ostro przyprawionym mięsem, podawana z sosem pomidorowym przyprawionym chile; enchilada
SJP.pl
dawniej: książka podręczna, zwięzły podręcznik, kompendium
SJP.pl
odrębna jednostka zawartości rozpoznawana za pomocą nazwy; byt
SJP.pl
Wikipedia
Wikipedia
[czytaj: enkoder] w informatyce: urządzenie lub program do kodowania danych komputerowych; koder, kodek
SJP.pl
[czytaj: enkomienda] przymusowa praca, do której byli zmuszani Indianie na terenach znajdujących się pod kontrolą konkwistadorów
Encomienda (hiszp. encomendar: powierzać) – system niewolniczego gospodarowania i kontroli nad ludnością indiańską na podbitych przez Hiszpanię posiadłościach kolonialnych w Ameryce Łacińskiej w XVI–XVIII w.
Polegał na zmuszaniu ludności autochtonicznej do pracy na rzecz konkwistadora lub osadnika z Hiszpanii. Encomendero (ten, który uzyskał encomiendę) miał prawo do ściągania od Indian trybutu należnego koronie hiszpańskiej w zamian za opiekę nad Indianami oraz szerzenie wśród nich chrześcijaństwa. System wzorowany był na praktyce ściągania haraczu z ludności muzułmańskiej i żydowskiej w okresie rekonkwisty. Początkowo zbliżony do niewolnictwa, następnie upodobnił się do pańszczyzny.
SJP.pl
Wikipedia
Prednizolon – organiczny związek chemiczny, syntetyczny glikokortykosteroid o działaniu przeciwzapalnym, immunosupresyjnym i przeciwalergicznym.
Wikipedia
kortykosteryd podnoszący we krwi poziom hemoglobiny i liczbę erytrocytów; prednizon
Prednizon – organiczny związek chemiczny, syntetyczny glikokortykosteroid, analog kortyzolu.
SJP.pl
Wikipedia
→ encja
SJP.pl
skrót od: encyklopedia, encyklopedyczny
SJP.pl
przymiotnik relacyjny
(1.1) rel. związany z encykliką, dotyczący encykliki
SJP.pl
Wiktionary
orędzie, pismo napisane przez papieża do wiernych
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) rel. oficjalny papieski dokument doktrynalny w formie orędzia skierowany do biskupów i wiernych;
Encyklika (gr. ἐγκύκλιος, enkyklios – okólnik, pismo wędrujące) – orędzie, pismo napisane przez papieża, skierowane do biskupów i do wiernych. Tematy poruszane w encyklikach odnoszą się do spraw doktrynalnych i organizacyjnych o charakterze ogólnokościelnym. Za pierwszą encyklikę, w nowożytnym rozumieniu, należy uznać Ubi primum Benedykta XIV z 3 grudnia 1740 roku.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
wydawnictwo naukowe zawierające zbiór wiadomości ze wszystkich dziedzin wiedzy lub jednej dziedziny, w układzie alfabetycznym lub rzeczowym, w wersji książkowej lub elektronicznej
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) dzieło opisujące ogół wiedzy, uporządkowane w formie haseł;
Encyklopedia (łac. encyclopaedia z stgr. ἐνκύκλιos, enkýklios „tworzący krąg” + stgr. παιδεία, paideía „wykształcenie”) – kompendium wiedzy zapisane w formie zbioru artykułów hasłowych, złożonych z haseł (słów kluczowych) i tekstów je objaśniających (zawierających informacje dotyczące tych haseł). Hasła są ułożone w pewnym logicznym porządku, zazwyczaj alfabetycznym, dzięki czemu możliwe jest szybkie odnalezienie poszukiwanych informacji.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
stopień wyższy od przysłówka: encyklopedycznie
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) cecha tego, co encyklopedyczne
SJP.pl
Wiktionary
1. odnoszący się do encyklopedii, mający cechy encyklopedii;
2. obejmujący wiedzę z wielu dziedzin
przymiotnik
(1.1) związany z encyklopedią, dotyczący encyklopedii
(1.2) slang. w Wikipedii: taki, który nadaje się do encyklopedii
SJP.pl
Wiktionary
zdrobnienie od: encyklopedia
SJP.pl
grupa uczonych i myślicieli epoki Oświecenia, którzy doprowadzili do powstania Wielkiej encyklopedii francuskiej
Encyklopedyści – grupa francuskich filozofów, naukowców i literatów, twórców Wielkiej encyklopedii francuskiej.
Utworzenie tej encyklopedii było jednym z największych przedsięwzięć epoki oświecenia i wyrazem oświeceniowego światopoglądu. Uważa się, że encyklopedyści przygotowali podłoże intelektualne rewolucji francuskiej.
SJP.pl
Wikipedia
1. członek grupy współtwórców Wielkiej encyklopedii francuskiej;
2. człowiek mający wiedzę z wielu różnych dziedzin; erudyta
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) członek grupy twórców Wielkiej Encyklopedii Francuskiej;
(1.2) przen. człowiek inteligentny, mający wiedzę z wielu różnych dziedzin
Encyklopedyści – grupa francuskich filozofów, naukowców i literatów, twórców Wielkiej encyklopedii francuskiej.
Utworzenie tej encyklopedii było jednym z największych przedsięwzięć epoki oświecenia i wyrazem oświeceniowego światopoglądu. Uważa się, że encyklopedyści przygotowali podłoże intelektualne rewolucji francuskiej.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
1. encyklopedyczna wiedza; wszechstronność; encyklopedyczność;
2. kierunek filozoficzno-polityczny stworzony przez encyklopedystów francuskich w drugiej połowie XVIII wieku
SJP.pl
1. klawisz na klawiaturze komputerowej powodujący przeniesienie kursora na koniec linii; End;
2. część rozgrywki w curlingu
SJP.pl
Wikipedia
czterowersowa strofa spojona parzystymi rymami
SJP.pl
partia narodowo-demokratyczna; potocznie: narodowa demokracja
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) pot. polit. Narodowa Demokracja, polski ruch polityczny o ideologii nacjonalistycznej
Narodowa Demokracja, ruch narodowy, obóz narodowy lub endecja (od skrótu ND) – polski ruch polityczny o ideologii nacjonalistycznej, powstały pod koniec XIX wieku. Głównym ideologiem i współzałożycielem Narodowej Demokracji był Roman Dmowski.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związany z endecją, endekami
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z endecją, dotyczący endecji
SJP.pl
Wiktionary
→ endecki
SJP.pl
zwolenniczka endecji; narodowa demokratka
SJP.pl
potocznie: członek endecji; narodowy demokrata
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) pot. polityk lub zwolennik partii Narodowa Demokracja
SJP.pl
Wiktionary
mający cechy prawicowego stronnictwa politycznego głoszącego idee polskiego nacjonalizmu
przymiotnik jakościowy
(1.1) taki, który ma cechy endecji
SJP.pl
Wiktionary
ścieg zygzakowy wykonany na domowej maszynie
SJP.pl
stałe występowanie jakiejś choroby na danym terenie
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. stałe występowanie pewnej choroby na określonym terenie;
Endemia – termin epidemiologiczny określający stałe występowanie zachorowań na określoną chorobę (np. chorobę zakaźną) na danym obszarze w liczbie utrzymującej się przez wiele lat na podobnym poziomie.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przysłówek
(1.1) biol. ekol. na sposób endemiczny
Wiktionary
występowanie tylko na danym terenie
SJP.pl
1. występujący wyłącznie na danym obszarze;
2. uważany za powszechnie spotykany na jakimś terenie
przymiotnik relacyjny
(1.1) występujący tylko na określonym obszarze
SJP.pl
Wiktionary
roślina lub zwierzę zamieszkujące ograniczony obszar geograficzny, specyficzny dla tego gatunku
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy
(1.1) bot. zool. takson występujący tylko na danym obszarze;
Endemit – takson (przeważnie rodzina i niższy) unikatowy dla danego miejsca albo regionu, występujący na ograniczonym obszarze, niestwierdzany poza nim naturalnie. W zależności od przyjmowanego kryterium endemitem może być takson o zasięgu mniejszym od określonej powierzchni (np. 10 tys. km²) lub takson, którego zasięg zawarty jest w granicach określonego obszaru geograficznego lub typu siedliska.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
w biologii: występowanie roślin lub zwierząt wyłącznie na określonym terenie
Endemit – takson (przeważnie rodzina i niższy) unikatowy dla danego miejsca albo regionu, występujący na ograniczonym obszarze, niestwierdzany poza nim naturalnie. W zależności od przyjmowanego kryterium endemitem może być takson o zasięgu mniejszym od określonej powierzchni (np. 10 tys. km²) lub takson, którego zasięg zawarty jest w granicach określonego obszaru geograficznego lub typu siedliska.
SJP.pl
Wikipedia
rodzaj skały metamorficznej lub magmowej złożonej głównie z kwarcu; czarnokit
Czarnokity (charnockity) – skały magmowe, których nazwa pochodzi od nagrobka (był użyty jako materiał do jego budowy) Joba Charnocka w Kalkucie.
Współwystępują najczęściej z anortozytem lub norytem. Niezależnie od genezy są skałami szarawymi, średnio lub gruboziarnistymi odznaczające się bezładną bądź tylko częściowo kierunkową (gnejsową) teksturą.
SJP.pl
Wikipedia
metoda regeneracji skóry za pomocą specjalnego rodzaju masażu, stosowana głównie w kosmetyce
SJP.pl
szyć, obrabiając jednocześnie tkaniny ściegiem zygzakowym
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) szycie i jednoczesne obrębianie tkaniny ściegiem zygzakowym; często stosowane przy wykonywaniu żagli
Wiktionary
wewnętrzny listek zarodkowy
SJP.pl
[czytaj: endokarDItis] w medycynie: zapalenie wewnętrznej błony serca
SJP.pl
[czytaj: endokardjum] błona wyścielająca wszystkie struktury wewnątrz serca oraz tworząca zastawki serca; wsierdzie
SJP.pl
Endocytoza (gr. éndon ‘wewnątrz’, kýtos ‘komórka’) – proces pochłaniania przez komórkę ze środowiska zewnętrznego różnych związków chemicznych, a także wirusów, bakterii oraz innych komórek (lub ich fragmentów), zachodzący poprzez wpuklenie błony komórkowej i utworzenie endosomu (wakuoli endocytarnej). Powstały ubytek błony komórkowej rekompensowany jest natomiast dobudowywaniem jej fragmentów w procesie egzocytozy.
Wikipedia
wewnętrza warstwa listka zarodkowego
SJP.pl
Wikipedia
przymiotnik
(1.1) dotyczący endodermy
Wiktionary
dział stomatologii zachowawczej leczeniem chorób miazgi zęba, głównie z zastosowaniem leczenia kanałowego
Endodoncja – dział stomatologii zachowawczej zajmujący się rozpoznawaniem i leczeniem chorób miazgi zęba oraz rozpoznawaniem i leczeniem chorób tkanek okołowierzchołkowych. Podstawową metodą leczenia jest tu leczenie kanałowe. Wykonuje się je za pomocą bardzo cienkich (od 0,06 do 0,40 mm) narzędzi piłująco-penetrujących. W nowoczesnej endodoncji do kontroli leczenia wykorzystuje się mikroskopy operacyjne oraz endometry. Mikroskopy endodontyczne umożliwiają operatorowi wgląd do wnętrza komory zęba i kanałów, endometry zaś to elektroniczne urządzenia dające możliwość dokładnego pomiaru głębokości kanału zębowego. Następnie kanały wypełniane są za pomocą gutaperki oraz uszczelniaczy. Równolegle w leczeniu z mikroskopem i endometrem stosowana jest diagnostyka rentgenowska.
SJP.pl
Wikipedia
specjalista w dziedzinie endodoncji
SJP.pl
SJP.pl
taki, do którego przebiegu konieczne jest stałe doprowadzanie energii
SJP.pl
Endoenzym, enzym wewnątrzkomórkowy – enzym wykazujący aktywność w tej samej komórce, w której został wytworzony. Termin ten jest używany głównie w celu odróżnienia od egzoenzymów.
Wikipedia
rodzaj biologicznego markera stosowanego w epidemiologii genetycznej i psychiatrii
Endofenotyp – pojęcie stosowane w epidemiologii genetycznej, zwłaszcza w odniesieniu do genetyki zaburzeń psychicznych. Endofenotyp (fenotyp pośredni) określa kliniczny marker choroby (zaburzenia). W psychiatrii endofenotypami mogą być odmienności neurofizjologiczne, neuropsychologiczne, biochemiczne, endokrynne.
SJP.pl
Wikipedia
zwyczaj zawierania małżeństw z członkami własnej grupy społecznej, kasty, plemienia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) biol. hodowlane kojarzenie zwierząt spokrewnionych przez wspólnych przodków
(1.2) etn. socjol. praktyka i reguła kulturowa nakazująca zawieranie małżeństw wewnątrz własnej społeczności;
Endogamia (etym. gr. endon – „wewnątrz”, gameo – „zawieram małżeństwo”) – kulturowa reguła nakazująca jednostce zawieranie małżeństw (dobieranie sobie partnera) wewnątrz własnej grupy, w celu zabezpieczenia jej przed utratą członków, wzmocnienia izolacji i utrzymania odrębności. Endogamia występuje zazwyczaj w społeczeństwach uwarstwionych, służy względom prestiżowym i utrwala zróżnicowanie etniczne (kastowość).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
powstawanie zjawisk psychicznych na skutek bodźców wewnętrznych, organicznych oraz dziedziczności
SJP.pl
cecha czegoś dotyczącego przyczyn i oddziaływań wewnętrznych; endogenność
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) cecha czegoś dotyczącego przyczyn i oddziaływań z wewnątrz
Endogeniczność − zjawisko występujące w statystyce i ekonometrii. O parametrze bądź zmiennej mówi się, że jest endogeniczna, jeśli zachodzi korelacja między tym parametrem/tą zmienną a błędem losowym. Endogeniczność może być wynikiem błędu pomiarowego, autoregresji, pominiętych zmiennych (omitted variables) lub błędów w wyborze próby statystycznej. Ogólnie, przyczynowe sprzężenie zwrotne między zmienną objaśnianą a objaśniającą modelu prowadzi do endogeniczności.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
dotyczący przyczyn i oddziaływań wewnętrznych; endogenny
przymiotnik
(1.1) geol. dotyczący procesów zachodzących wewnątrz Ziemi
(1.2) med. pochodzący z wnętrza organizmu lub układu; powstały wewnętrznie
SJP.pl
Wiktionary
cecha czegoś dotyczącego przyczyn i oddziaływań wewnętrznych; endogeniczność
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) cecha czegoś co ma źródło wewnętrzne
SJP.pl
Wiktionary
dotyczący przyczyn i oddziaływań wewnętrznych; endogeniczny
przymiotnik
(1.1) biol. geol. med. psych. pochodzący z wewnątrz
SJP.pl
Wiktionary
rodzaj symbiozy, w której organizm jednego gatunku żyje wewnątrz organizmu innego gatunku
Endoikia – forma symbiozy (synoikia) między populacjami odmiennych jednostek systematycznych, polegająca na zamieszkiwaniu jednego gatunku wewnątrz drugiego, charakteryzująca się obopólnymi korzyściami dla każdego z gatunków (mutualizm).Przykładem Endoikii są bakterie jelitowe w organizmach przeżuwaczy lub wiciowce tworzące faunę jelitową termitów.
SJP.pl
Wikipedia
wewnętrzna, cienka warstwa owocni
rzeczownik, rodzaj męski
(1.1) bot. wewnętrzna część owocu, powstająca ze skórki okrywającej wewnętrzną stronę owocolistka;
Endokarp – w botanice jest to wewnętrzna część owocu, która powstaje ze skórki okrywającej wewnętrzną stronę owocolistka. Endokarp może być w postaci pestki (owoce pestkowców – brzoskwinia, morela, wiśnia, śliwka) lub skórzasty (owoc jabłoni).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
związany z endokrynologią - nauką o gruczołach dokrewnych wydzielających hormony
przymiotnik
(1.1) biol. związany z wydzielaniem wewnętrznym hormonów w organizmie
SJP.pl
Wiktionary
osoba zajmująca się endokrynologią
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) med. lekarz specjalista zajmujący się rozpoznawaniem, profilaktyką i leczeniem chorób gruczołów wydzielania wewnętrznego
rzeczownik, rodzaj żeński
(2.1) med. lekarka specjalistka endokrynologii
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
dział medycyny zajmujący się fizjologią i patologią funkcjonowania gruczołów dokrewnego wydzielania
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) nauk. nauka o wydzielaniu wewnętrznym, gruczołach, hormonach i ich działaniu;
(1.2) med. dziedzina medycyny zajmująca się zaburzeniami funkcji gruczołów wydzielania wewnętrznego
(1.3) pot. med. klinika, oddział lub pododdział w szpitalu, gdzie leczeni są pacjenci z chorobami tarczycy
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związany z endokrynologią i ginekologią
SJP.pl
przymiotnik relacyjny
(1.1) med. biol. związany z endokrynologią, dotyczący endokrynologii
SJP.pl
Wiktionary
SJP.pl
w odniesieniu do pierwiastków chemicznych: nie tworzący własnych minerałów; kryptomorficzny, endomorficzny
SJP.pl
lek cytostatyczny hamujący podział komórek, stosowany w leczeniu m.in. nowotworów złośliwych; cyklofosfamid; lek antymitotyczny
SJP.pl
jeden z hormonów regulujących wydalanie sodu przez nerki
SJP.pl
Śródchłonka, endolimfa (łac. endolympha) – płyn wypełniający struktury błędnika błoniastego. Jego ruch odpowiada za pobudzanie receptorów słuchu i układu równowagi. Charakteryzuje się, w odróżnieniu od przychłonki, wysokim stężeniem jonów potasu (K+) oraz niskim stężeniem jonów sodu (Na+).
Wikipedia
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) bot. litofit wrastający w szczeliny we wnętrzu skał
Wiktionary
SJP.pl
w medycynie: przedostanie się tkanek śluzówki macicznej poza jamę macicy; gruczolistość
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. choroba kobiet polegająca na nieprawidłowym umiejscowieniu błony śluzowej trzonu macicy;
Endometrioza, gruczolistość zewnętrzna – obecność błony śluzowej macicy (endometrium) poza jamą macicy. Ognisko endometriozy zawiera komórki gruczołowe i zrąb endometrium. Choroba najczęściej dotyczy kobiet w wieku rozrodczym.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
w medycynie: zapalenie błony śluzowej macicy
SJP.pl
błona śluzowa macicy, wyściełająca jej wnętrze
Endometrium, wyścielisko – błona śluzowa macicy ssaków, pokryta nabłonkiem walcowatym. Jest wrażliwa na hormony steroidowe, w szczególności na estrogeny i gestageny, w związku z czym zmienia się wraz z cyklem miesięcznym.
U dziewcząt przed okresem dojrzewania endometrium ma grubość od 0,3 do 0,5 mm. U kobiet miesiączkujących w okresie okołoowulacyjnym przeciętnie jest to 7–9 mm, a w drugiej fazie cyklu do 15 mm (za nieprawidłową grubość wyścieliska dla kobiet miesiączkujących uznaje się wartość powyżej 15 mm). W okresie pomenopauzalnym u kobiet stosujących hormonalną terapię zastępczą grubość endometrium nie powinna przekraczać 8 mm (5 mm u kobiet jej niestosujących). Po tym okresie jego grubość większa niż 12 mm sugeruje raka trzonu macicy.
SJP.pl
Wikipedia
mikoryza, w której strzępki grzyba wrastają do wnętrza komórek miękiszu kory pierwotnej korzenia; endomykoryza, mikoryza wewnętrzna
Mykoryza, mikoryza (mycorrhiza) – powszechnie występujące zjawisko polegające na współżyciu korzeni lub nasion roślin naczyniowych z grzybami (dotyczy około 85% gatunków roślin wyższych z całego świata). Większość przypadków mykoryzy dotyczy relacji mutualistycznej, w nielicznych przypadkach zależność przesuwa się w kierunku wykorzystywania grzyba.
SJP.pl
Wikipedia
SJP.pl
Endomitoza – podwajanie liczby chromosomów przez replikację bez podziału tuż przed mejozą. W czasie podziału mejotycznego pary identycznych chromosomów siostrzanych dzielą się odtwarzając kariotyp rodzicielski. Umożliwia to uniknięcie problemów związanych z segregacją.
Wikipedia
jeden z 3 elementów określających pokrój człowieka; przewaga endomorfii oznacza niską, szeroką, zażywną sylwetkę
SJP.pl
1. w odniesieniu do pierwiastków chemicznych: nie tworzący własnych minerałów; endokryptny, kryptomorficzny;
2. w odniesieniu do budowy ciała człowieka: niska, szeroka, zażywna sylwetka
SJP.pl
osoba o powolnym metabolizmie, mająca skłonności do odkładania się tłuszczu
Endomorfik – typ sylwetki wg typologii Sheldona. Osoba charakteryzująca się ciężką budową ciała, rozłożystym i grubym szkieletem, wolnym metabolizmem, a więc dużą masą zarówno mięśniową, jak i tłuszczową, z tendencją do tycia. Przykładem osoby z przewagą cech endomorficznych był czołowy polski kulturysta wagi ciężkiej Konrad Gaca.
SJP.pl
Wikipedia
Endomorfizm – w teorii kategorii morfizm danej struktury matematycznej w siebie. Zbiór \mathrm {End} \;{\mathcal {A}} wszystkich endomorfizmów struktury {\mathcal {A}} wraz z działaniem składania przekształceń jest monoidem (tzn. półgrupą z jedynką). W strukturach algebraicznych endomorfizmy są homomorfizmami danej struktury w siebie.
Wikipedia
mykoryza, w której strzępki grzyba wrastają do wnętrza komórek miękiszu kory pierwotnej korzenia; endomikoryza, mykoryza wewnętrzna
Mykoryza arbuskularna (endomykoryza) – rodzaj mykoryzy, w którym grzybnia wnika do wnętrza komórek korzeni roślin. Najważniejszymi strukturami mykoryzy arbuskularnej są drzewkowato rozgałęzione strzępki zwane arbuskulami, tworzące się we wnętrzu komórek kory pierwotnej korzenia. Pośredniczą one w wymianie składników pokarmowych między rośliną a arbuskularnym grzybem mykoryzowym. Grzyby tworzące ten rodzaj mykoryzy należą do gromady Glomeromycota. Wzrost ich strzępek stymulowany jest przez strigolaktony, fitohormony wydzielane przez korzenie roślin.
SJP.pl
Wikipedia
prymitywny typ mózgu u płazińców i obleńców
Endon – wieś w Anglii, w hrabstwie Staffordshire, w dystrykcie Staffordshire Moorlands. Leży 31 km na północ od miasta Stafford i 221 km na północny zachód od Londynu.
SJP.pl
Wikipedia
nazwa obiektu geograficznego w jednym z języków używanych na obszarze, na którym znajduje się ten obiekt
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) jęz. geogr. nazwa obiektu geograficznego w jednym z języków używanych na danym obszarze, gdzie dany obiekt się znajduje, używana poza miejscem występowania tego języka;
Endonim (gr. ἔνδον „wewnątrz” i ὄνομα „nazwa”) – nazwa obiektu geograficznego w jednym z języków używanych na obszarze, gdzie znajduje się ten obiekt. Jeżeli taka nazwa jest zatwierdzona przez organ nazewniczy odpowiedzialny za urzędowe ustalanie nazw danego obszaru, wtedy taka nazwa jest endonimem standaryzowanym.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
enzym z klasy hydrolaz
Endonukleazy – enzymy należące do klasy hydrolaz, które działając na DNA i RNA doprowadzają do ich rozkładu do oligonukleotydów przez rozerwanie wiązań fosfodiestrowych wewnątrz łańcucha kwasu nukleinowego.
Występują w niemal wszystkich komórkach organizmów żywych, ich obecność stwierdzono też w genomach wirusowych. Służą one komórce do cięcia, niszczenia DNA obcego lub zbędnego własnego.
SJP.pl
Wikipedia
pasożyt żyjący wewnątrz organizmu swego żywiciela, np. motylica wątrobowa, tasiemiec; entopasożyt
Pasożyt wewnętrzny (endopasożyt) – organizm cudzożywny, który żyje wewnątrz innego organizmu i dla którego organizm ten (żywiciel) jest źródłem pożywienia.
Pasożyty wewnętrzne jako patogeny często są przyczyną chorób, zwykle cechuje je duża wybiórczość pokarmowa i specjalizacja. Endopasożytami są często pierwotniaki (np. lamblie), nicienie, płazińce i grzyby. Organizm człowieka jest zarówno żywicielem pośrednim, jak i ostatecznym dla ponad pięćdziesięciu różnych pasożytów.
SJP.pl
Wikipedia
Endopeptydazy (gr. éndon ‘wewnątrz’, péptō ‘trawię’) – grupa organicznych związków chemicznych, enzymów proteolitycznych (proteaz) zaliczanych do hydrolaz. Katalizują hydrolizę wiązania peptydowego wewnątrz łańcucha polipeptydowego, rozkładając go na oligopeptydy.
Do endopeptydaz zaliczają się m.in. niektóre enzymy trawienne (pepsyna, trypsyna, chymotrypsyna).
Wikipedia
Cytoplazma – część protoplazmy komórki eukariotycznej pozostająca poza jądrem komórkowym, a w przypadku, z definicji nie posiadających jądra, komórek prokariotycznych – cała protoplazma.
Dzieli się ją na:
Wikipedia
znajdujący się wewnątrz cytoplazmy
SJP.pl
Endopodit – gałąź wewnętrzna odnóża dwugałęzistego skorupiaków i jedyna gałąź odnóża jednogałęzistego.
Endopodit wyrasta z dystalnej części protopoditu (bazipoditu). U pancerzowców złożony jest z 5 członów: ischiopoditu, meropoditu, karpopoditu, propoditu i daktylopoditu, natomiast u innych skorupiaków liczba członów może być zwiększona lub zmniejszona: w przypadku odnóży tułowiowych skrzelonogów może być nieczłonowany, a w przypadku czułków małżoraczków i odnóży tułowiowych pąkli podzielony na liczne, drobne segmenty. Zwykle jest dłuższy od egzopoditu, ale niekiedy bywa od niego krótszy, a nawet całkiem zredukowany.
Wikipedia
komórka lub tkanka zawierająca zwielokrotnioną liczbę chromosomów
SJP.pl
proteza zainstalowana wewnątrz organizmu
SJP.pl
Wikipedia
miejscowość biblijna
SJP.pl
Wikipedia
endogenny związek chemiczny (hormon peptydowy), działający przeciwbólowo podobnie do morfiny, wytwarzany przez niektóre komórki (np. neurony), wywołuje poczucie szczęścia; hormon szczęścia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) biochem. hormon peptydowy, endogenny opioid, który wywołuje zadowolenie i doskonałe samopoczucie oraz tłumi odczuwanie drętwienia i bólu;
Endorfiny (skrótowiec od „endogenne morfiny”) – grupa hormonów peptydowych, wywołują dobre samopoczucie i zadowolenie z siebie oraz generalnie wywołują wszelkie inne stany euforyczne (tzw. hormony szczęścia). Tłumią odczuwanie drętwienia i bólu. Są endogennymi opioidami.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
1. optyczny przyrząd diagnostyczny umożliwiający dokładne obejrzenie wnętrza narządów i jam ciała; wziernik;
2. optyczny przyrząd techniczny służący do oglądania trudno dostępnych obiektów, np. wewnętrznych powierzchni rurociągów, wnętrza silników pojazdów mechanicznych itp.
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) med. wziernik medyczny służący do oglądania wewnętrznych ścian narządów;
Endoskop (gr. endo „wewnątrz” i skopein „widzieć, oceniać”) – rodzaj wziernika medycznego w formie rury lub przewodu z własnym źródłem światła, służący do badania wnętrza organizmu (jamy ciała, wnętrza przewodu pokarmowego, drzewa oskrzelowego) i wykonywania małoinwazyjnych zabiegów endoskopowych. Obraz jest przekazywany przez układ soczewek i pryzmatów lub – w przypadku fiberoskopu – przez włókna szklane.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
ogół metod diagnostycznych polegających na badaniu wnętrza ciała ludzkiego przy wykorzystaniu endoskopów; wziernikowanie
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. oglądanie jam ciała za pomocą wziernika;
Endoskopia – ogólna nazwa zabiegów diagnostyczno-leczniczych w medycynie i w weterynarii, polegających na badaniu wnętrza ciała przy wykorzystaniu aparatów, zwanych endoskopami, umożliwiających doprowadzenie światła oraz optyki do wnętrza przewodu pokarmowego, oddechowego oraz jam ciała, np.: jamy otrzewnej, jamy opłucnej.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
dotyczący endoskopu
przymiotnik
(1.1) związany z endoskopem, dotyczący endoskopu
(1.2) taki, który jest wykonywany przy pomocy endoskopu
SJP.pl
Wiktionary
przyrząd do mierzenia prędkości endosmozy
SJP.pl
→ edosmoza
SJP.pl
tkanka miękiszowa nasion roślin okrytonasiennych, zawierająca odżywcze substancje zapasowe; endosperma, bielmo
SJP.pl
Wikipedia
tkanka miękiszowa nasion roślin okrytonasiennych, zawierająca odżywcze substancje zapasowe; endosperm, bielmo
SJP.pl
1. zarodnik wytworzony we wnętrzu zarodni;
2. u bakterii przetrwalnik pomagający przeżyć niekorzystny okres
SJP.pl
1. zarodnik wytworzony we wnętrzu zarodni;
2. u bakterii przetrwalnik pomagający przeżyć niekorzystny okres
SJP.pl
Wikipedia
rynienkowate wgłębienie w gardzieli bezczaszkowców i osłonic
Endostyl − wgłębienie w dolnej części gardzieli osłonic i bezczaszkowców oraz larw minogów (zobacz: ślepica). Endostyl ma kształt rynienki i jest wyścielony orzęskowym nabłonkiem wydzielającym śluz. Służy przesuwaniu zlepionego śluzem pokarmu z gardzieli do jelita. U minogów w czasie przeobrażenia z postaci larwalnej endostyl przekształca się w gruczoł tarczycy. Jest uważany za homologiczny z tarczycą kręgowców.
SJP.pl
Wikipedia
Endosymbioza – specyficzny rodzaj symbiozy, w którym komórki jednego organizmu żyją wewnątrz komórek lub tkanek drugiego.
Endosymbiont – organizm, którego środowiskiem życia jest inny organizm. Endosymbionty mogą występować w przestworach międzykomórkowych, jamistych wgłębieniach lub mogą wnikać bezpośrednio do komórki gospodarza. Endosymbiontami mogą być glony, np. sinice (Nostoc, Anabaena), zielenice (Chlorophyta), bruzdnice. W toku ewolucji może dojść do powstania interakcji pomiędzy endosymbiontem a gospodarzem. Najczęściej jest to luźna interakcja, polegająca na wykorzystywaniu ciała gospodarza jako miejsce zamieszkania endosymbionta. Można także spotkać bardziej ścisłe interakcje, np. mutualizm, czy pasożytnictwo, np. Azolla filiculoides i Anabaena azollae, czy pasożytnicze krasnorosty (Ricardia) żyjące na plesze innych krasnorostów (Laminaria). Przykładami endosymbiontów są np. zoochlorelle, zooksantelle, cyjanelle.
Wikipedia
rodzaj symbiozy, w którym komórki jednego organizmu żyją wewnątrz komórek lub tkanek drugiego
Teoria endosymbiozy – teoria stanowiąca, że mitochondria, plastydy (jak chloroplasty) i być może inne organella komórki eukariotycznej powstały na skutek endosymbiozy pomiędzy różnymi mikroorganizmami. Zgodnie z nią niektóre organella pochodzą od wolno żyjących bakterii, które dostały się do innych komórek jako endosymbionty. Mitochondria rozwinęły się więc z proteobakterii (w szczególności zaś z Rickettsiales, kladu SAR11 lub ich bliskich krewnych), chloroplasty zaś od sinic.
SJP.pl
Wikipedia
szkielet wewnętrzny kręgowców zbudowany z tkanki chrzęstnej i kostnej, nadający ciału kształt, stanowiący miejsce przyczepu mięśni i ochraniający narządy wewnętrzne
Szkielet wewnętrzny (endoszkielet) – szkielet znajdujący się wewnątrz ciała, otoczony innymi tkankami. U kręgowców składa się z kości i chrząstek. Kości pojawiają się w tych miejscach, w których jest potrzebna sztywność i wytrzymałość na obciążenia, a chrząstki tam gdzie jest potrzebna sprężystość. Na przykład nos człowieka i krtań zbudowane są z chrząstek. Chrząstki służą też jako amortyzatory w stawach. U bezkręgowców szkielet wewnętrzny bywa inaczej zbudowany. U bezkręgowych strunowców budowany jest przez strunę grzbietową. U głowonogów chrzęstny szkielet osłania niektóre narządy. U gąbek zbudowany jest z igieł o różnej budowie fizycznej i chemicznej. Podobnie jak egzoszkielet dostarcza on twardego oparcia i zaczepu dla mięśni, przez co możliwy jest ruch. Jego ewolucyjną przewagą nad egzoszkieletem jest możliwość ciągłego wzrostu bez konieczności linienia.
SJP.pl
Wikipedia
polipeptyd złożony z 21 aminokwasów
Endoteliny – grupa peptydów złożonych z 21 aminokwasów o działaniu zwężającym naczynia, wydzielane przez komórki śródbłonka naczyń krwionośnych i kanalików nerkowych. Odgrywają kluczową rolę w hemostazie naczyniowej (utrzymywanie właściwego napięcia naczyń i perfuzji naczyniowej). Mają również działanie mitogenne i proagregacyjne, a w efekcie także aterogenne.
SJP.pl
Wikipedia
utrzymywanie stałej temperatury ciała poprzez zużywanie energii metabolizmu; stałocieplność
SJP.pl
1. cecha zwierzęcia zdolnego do utrzymywania temperatury wewnętrznej ciała na względnie stałym poziomie, niezależnym od temperatury otoczenia; ciepłokrwistość, gorącokrwistość, homojotermia, homeotermia, stałocieplność;
2. cecha procesów, w których dochodzi do pochłaniania ciepła
SJP.pl
1. o zwierzęciu: zdolny do utrzymywania temperatury wewnętrznej ciała na względnie stałym poziomie, niezależnym od temperatury otoczenia; stałocieplny, ciepłokrwisty, gorącokrwisty, homojotermiczny;
2. związany z pochłanianiem ciepła
SJP.pl
ostre zakażenie organizmu wywołane obecnością drobnoustrojów we krwi; sepsa, sepsis, posocznica
SJP.pl
związek szkodliwy dla organizmu uwalniany przez bakterie w trakcie ich rozpadu
Endotoksyny – toksyny występujące w błonie zewnętrznej bakterii Gram-ujemnych. Są to kompleksy lipopolisacharydowe uwalniane po rozpadzie (lizie) komórki. Są stosunkowo trwałe chemicznie i odporne na ogrzewanie w temp. 60 °C przez kilka godzin.
SJP.pl
Wikipedia
potocznie: motocykl przeznaczony do wyścigów enduro
SJP.pl
1. sport motorowy lub rowerowy, w którym zawodnicy ścigają się częściowo po utwardzonej powierzchni, a częściowo po terenie z naturalnymi utrudnieniami;
2. zawody w enduro - sporcie;
3. motocykl lub rower przeznaczony do wyścigów enduro; endurowiec, endurówka;
4. związany z enduro - sportem
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) sport. mot. jazda motocyklami lub rowerami trasą z utrudnieniami w terenie;
(1.2) sport. mot. mistrzostwa w jeździe motocyklami lub rowerami trasą z utrudnieniami w terenie
(1.3) mot. motocykl przystosowany do jazdy terenowej
(1.4) sport. rower przystosowany do jazdy terenowej
przymiotnik relacyjny
(2.1) sport. mot. związany ze sportem enduro (1.1)
Enduro – rodzaj sportu motorowego polegający na pokonaniu trasy o nawierzchniach asfaltowych, jak i terenowych.
Trasa liczy zazwyczaj od 200 do 300 km. W czasie rajdu zawodnicy zaliczają poszczególne próby czasowe. W Polsce i w większości krajów są to próby: Cross, Enduro i SuperCross
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
potocznie: uprawiać enduro (sport motorowy lub rowerowy)
czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)
(1.1) sport. mot. uprawiać enduro
SJP.pl
Wiktionary
osoba uprawiająca enduro
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) sport. mot. zawodnik enduro
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy lub męskorzeczowy
(2.1) pot. mot. motocykl lub rower endurowy
SJP.pl
Wiktionary
motocykl lub rower wykorzystywany w enduro; enduro, endurowiec
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) pot. mot. motocykl lub rower endurowy
SJP.pl
Wiktionary
przysłówek sposobu
(1.1) sport. mot. tak jak na enduro, jak robią zawodnicy enduro
Wiktionary
→ enduro (sport); enduro
przymiotnik relacyjny
(1.1) sport. mot. odnoszący się do enduro, związany z enduro
SJP.pl
Wiktionary
mit. gr. kochanek bogini Księżyca pogrążony w wiecznym śnie; symbol delikatnej urody młodzieńczej i wiecznego snu, spokoju śmierci
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) mitgr. król Elidy, piękny młodzieniec, ukochany Selene, ukarany nieprzerwanym snem i obdarzony wieczną młodością;
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy, nazwa własna
(2.1) astr. planetoida o numerze katalogowym 342;
(2.2) astr. jeden z kraterów na powierzchni Księżyca
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
płat po wewnętrznej stronie odnóża stawonogów
Endyt, endit – płat po wewnętrznej stronie odnóża stawonogów.
U trylobitów endyty występują na prawie wszystkich przydatkach, a te z tego samego protopoditu zlewają się tworząc jedną krawędź zwaną gnatobazą. U skorupiaków endyty mogą znajdować się na prekoksopodicie, koksopodicie, bazipodicie i/lub ischiopodicie danego odnóża. Zmodyfikowanymi endytami koksopoditów szczęk pierwszej pary są występujące u sześcionogów i skorupiaków żuwka wewnętrzna i żuwka zewnętrzna. Endyty często zachowują się też na żuwaczkach sześcionogów i skorupiaków, ale w formie zlanej z pozostałą ich częścią. U torboraków endyty w formie oostegitów budują torbę lęgową.
SJP.pl
Wikipedia
dwuletnia roślina warzywna o szerokich liściach; cykoria endywia, szczerbak
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) bot. nazwa systematyczna|Cichorium endivia|L.|ref=tak., gatunek rośliny z rodziny astrowatych;
(1.2) bot. roln. roślina z gatunku endywii (1.1)
(1.3) spoż. liście endywii (1.2) używane jako jarzyna, głównie na surówki
Cykoria endywia, endywia (Cichorium endivia L.) – gatunek rośliny jednorocznej lub dwuletniej, należący do rodziny astrowatych. Endywia pochodzi z wybrzeży Morza Śródziemnego i Azji Zachodniej. Znana była już w starożytności. W Europie uprawiana od XVI wieku.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
skrót od: European Nuclear Energy Agency - Europejska Agencja Energii Atomowej
Enea S.A. – polskie przedsiębiorstwo branży energetycznej z siedzibą w Poznaniu. Grupa Kapitałowa Enea, dla której Enea S.A. jest jednostką dominującą, działa w pełnym łańcuchu wartości rynku energetycznego:
SJP.pl
Wikipedia
bohater "Illiady", bohaterski przywódca wojsk trojańskich
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) mitgr. mitrzym. syn Anchizesa, bohater wojny trojańskiej, jego dalecy potomkowie Romulus i Remus mieli założyć Rzym;
(1.2) imię|polski|m.;
Eneasz (łac. Aeneas, gr. Αἰνείας Aineías) – w mitologii greckiej i mitologii rzymskiej bohater wojny trojańskiej. Uchodził za syna króla Anchizesa i bogini Wenus (gr. Afrodyta). Był potomkiem Dardanosa, a więc i boga Zeusa.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
tytuł rzymskiej epopei narodowej autorstwa Wergiliusza
Eneida (łac. Aeneis) – rzymski poemat epicki, napisany heksametrem przez Publiusza Wergiliusza Marona, opiewający w 12 księgach o łącznym rozmiarze 9892 wierszy dzieje Trojańczyka Eneasza, legendarnego protoplasty Rzymian.
SJP.pl
Wikipedia
zabieg polegający na wprowadzeniu do odbytnicy ciepłej wody, często z dodatkiem soli lub leków, w celu spowodowania wypróżnienia; lewatywa; wlew doodbytniczy; klizma
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. zabieg płukania jelita grubego, lewatywa
Lewatywa (łac. enema) – zabieg medyczny polegający na wlewaniu przez odbyt płynu do jelita grubego w celu usunięcia mas kałowych.
W medycynie lewatywy znajdują zastosowanie jako:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
okres przejściowy między epokami kamienia i brązu; chalkolit, epoka miedzi
Chalkolit (od gr. chalkós — miedź i lithos — kamień), także eneolit lub epoka miedzi – jedna z epok prehistorii, okres przejściowy między archeologicznymi epokami kamienia i brązu, w którym u ludów neolitycznych pojawiły się pierwsze użytkowe wyroby z metalu, głównie z miedzi (narzędzia, broń, ozdoby), obok pozostających wciąż w powszechnym użyciu narzędzi wyrabianych z krzemienia i in. kamienia.
SJP.pl
Wikipedia
→ eneolit
SJP.pl
lek o działaniu psychoenergizującym; pirytynol, encefabol
SJP.pl
mieszkanka NRD; NRD-ówka
SJP.pl
obywatel NRD; NRD-owiec
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) pot. lekcew. obywatel byłego NRD
SJP.pl
Wiktionary
mieszkanka NRD; NRD-ówka
SJP.pl
przymiotnik od: NRD (Niemiecka Republika Demokratyczna, niem. (Die) Deutsche Demokratische Republik); NRD-owski, dedeerowski, dederowski, DDR-owski
przymiotnik
(1.1) związany z NRD, dotyczący NRD
SJP.pl
Wiktionary
mieszkaniec NRF (Niemieckiej Republiki Federalnej); NRF-owiec
SJP.pl
przymiotnik od: NRF (Niemiecka Republika Federalna); NRF-owski
SJP.pl
Grupa Kapitałowa Energa – polska grupa kapitałowa zajmująca się wytwarzaniem, dystrybucją i sprzedażą energii elektrycznej, dostarcza prąd do około 2,7 mln odbiorców, co stanowi ok. 17-procentowy udział w rynku obrotu energii elektrycznej.
Wikipedia
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) cecha tego, co energetyczne; cecha tych, którzy są energetyczni
SJP.pl
Wiktionary
przymiotnik
(1.1) dotyczący energetyki
(1.2) związany z energią
SJP.pl
Wiktionary
specjalista w zakresie energetyki
rzeczownik, rodzaj męski
(1.1) osoba, która pracuje w energetyce
(1.2) pot. napój energetyczny
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
dział techniki obejmujący problemy wytwarzania, gromadzenia, przetwarzania i przesyłania energii; także dział gospodarki narodowej zajmujący się tymi rzeczami
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) dział gospodarki obejmujący różne formy wytwarzania i wykorzystania energii
forma rzeczownika.
(2.1) D. i B. lp. od: energetyk
Energetyka – dział nauki i techniki, a także gałąź przemysłu, która zajmuje się przetwarzaniem dostępnych form energii na postać łatwą do wykorzystania przy zasilaniu wszelkich procesów przemysłowych, a także napędzaniu maszyn i urządzeń używanych w życiu codziennym.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
napełnianie energią życiową, zwiększanie sił witalnych
SJP.pl
pogląd filozoficzny, według którego wszystkie zjawiska przyrody są przemianami rodzajów energii
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) filoz. pogląd, który tłumaczy wszelkie zjawiska przyrody jako przemiany energii
SJP.pl
Wiktionary
1. zwiększać energię witalną;
2. dodawać energii przedmiotowi przy użyciu nadnaturalnych mocy
SJP.pl
w sposób energetyzujący, wzmagający energię
SJP.pl
1. siła wytwarzana w elektrowni;
2. skalarna wielkość fizyczna;
3. zdolność do wykonania pracy;
4. potencjał do pracy; werwa; zapał;
5. dzielność, wytrwałość
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) entuzjazm, chęć do działania
(1.2) fiz. zasób, kosztem którego możliwe jest wykonanie pracy;
Energia (gr. ενεργεια energeia od ἔργον ergon „praca”) – skalarna wielkość fizyczna charakteryzująca stan układu fizycznego (materii) jako jego zdolność do wykonania pracy.
Energia występuje w różnych postaciach np.: energia kinetyczna, energia potencjalna, energia sprężystości, energia termiczna, energia jądrowa.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przysłówek sposobu
(1.1) w sposób energiczny, stanowczo, żywo
Wiktionary
stopień wyższy od przysłówka: energicznie
SJP.pl
stopień wyższy od przymiotnika: energiczny
SJP.pl
SJP.pl
pełen energii, ruchliwy, żywy; stanowczy, zdecydowany
przymiotnik
(1.1) taki, który jest pełen energii, żywości, wigoru; stanowczy
SJP.pl
Wiktionary
SJP.pl
zużywający dużo energii w stosunku do uzyskiwanego efektu; energochłonny
SJP.pl
rzadko: zużywający niewiele energii, pozwalający oszczędzać energię; energooszczędny
SJP.pl
wytwarzający energię
SJP.pl
[czytaj: enerDŻAJzej] napój o działaniu pobudzającym; energetyk, energy drink, energy-drink
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy lub męskorzeczowy
(1.1) spoż. napój o zwiększonej zawartości takich substancji jak sole mineralne, cukry, kofeina, którego celem jest wywołanie pobudzenia
Energizer Holdings, Inc. – przedsiębiorstwo produkujące baterie i akumulatory, spółka publiczna notowana na Giełdzie Nowojorskiej (NYSE): ENR (tzw. „Wall Street”).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
dodawać energii, wigoru
SJP.pl
wzmacniający, ożywiający, regenerujący; energetyzujący
SJP.pl
1. system urządzeń elektrowni do przetwarzania energii elektrycznej; blok energetyczny;
2. rodzaj urządzenia zasilającego w samochodach i przyczepach kempingowych
SJP.pl
stopień zużywania energii przez urządzenie, maszynę, proces przemysłowy, technologiczny itp.
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) techn. ilość zużywanej energii
(1.2) cecha zużywanie energii
SJP.pl
Wiktionary
pochłaniający energię; energiochłonny
przymiotnik
(1.1) wymagający dużej ilości energii
SJP.pl
Wiktionary
specjalista w dziedzinie energoelektroniki
SJP.pl
specjalista w dziedzinie energoelektroniki
Energoelektronika, elektronika przemysłowa, elektronika mocy, elektronika siłowa – odrębna gałąź elektroniki zajmująca się zastosowaniem układów elektronicznych dużej mocy (przekształtników energoelektronicznych), głównie znajduje zastosowanie w układach napędowych o regulowanej prędkości obrotowej.
SJP.pl
Wikipedia
wytwarzający energię - fizyczną lub psychiczną; energotwórczy
SJP.pl
potocznie: napój energetyczny; energetyk, energizer
SJP.pl
SJP.pl
przymiotnik od: energooszczędność
SJP.pl
zużywający niewiele energii, pozwalający oszczędzać energię; energiooszczędny
SJP.pl
przedsiębiorstwo budowlane
SJP.pl
w medycynie alternatywnej: uzdrowiciel leczący za pomocą bioenergoterapii (energoterapii); bioterapeuta, bioenergoterapeuta
SJP.pl
SJP.pl
przymiotnik
(1.1) dotyczący energoterapii; zob. bioenergoterapeutyczny.
SJP.pl
Wiktionary
kwestionowana przez medycynę metoda uzdrawiania poprzez oddziaływania na chorego energią biologiczną terapeuty; bioenergoterapia
SJP.pl
wytwarzający energię - fizyczną lub psychiczną; energogenny
przymiotnik
(1.1) wytwarzający energię
SJP.pl
Wiktionary
potocznie: cecha tego, co zużywa wiele energii
SJP.pl
potocznie: zużywający wiele energii
SJP.pl
1. dawniej o osobie opętanej przez demona
2. przenośnie: fanatyczny zwolennik, entuzjasta
SJP.pl
SJP.pl
[czytaj: enerdżi drink] napój o działaniu pobudzającym; energizer, energetyk, energy drink
SJP.pl
Energylandia – tematyczny park rozrywki położony w Zatorze w województwie małopolskim, otwarty 14 lipca 2014. Największy park rozrywki w Polsce (powierzchnia 74 ha). Posiada rekordową liczbę 19 czynnych roller coasterów (w tym dwa typu hyper coaster), na równi z parkiem Six Flags Magic Mountain w Stanach Zjednoczonych.
Wikipedia
miasto na Ukrainie
Enerhodar (ukr. Енергодар) – miasto w południowo-wschodniej części Ukrainy, w obwodzie zaporoskim, w rejonie wasylowskim, od marca 2022 pod okupacją rosyjską.
Liczy 53 tys. mieszkańców (2012); ośrodek przemysłu metalowego i materiałów budowlanych; port rzeczny, elektrownia jądrowa.
SJP.pl
Wikipedia
[czytaj: enesku] nazwisko rumuńskie, np. George Enescu (1881 - 1955), rumuński kompozytor, dyrygent i pedagog
SJP.pl
skrót od: elektronystagmografia, elektronystagmogram; eng.
Szwajcaria:
Osoby:
Inne:
Zobacz też:
SJP.pl
Wikipedia
skrót od: elektronystagmografia, elektronystagmogram; ENG
SJP.pl
En Gedi (hebr. עין גדי) – kibuc położony w samorządzie regionu Tamar, w Dystrykcie Południowym, w Izraelu.
Leży na zachodnim brzegiem Morza Martwego, przy drodze nr 90 (Ejlat-Kirjat Szemona), w odległości 37 km na południowy wschód od Jerozolimy, 13 km na północ od twierdzy Masada, 31 km na południe od Kumran i 35 km na północ od En Bokek.
Wikipedia
[czytaj: ągażMĄ lub inGEJdżment] środowiskowo:
1. umowa o pracę, angaż;
2. zaproszenie na występy
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) książk. umowa o pracę, zwłaszcza zawiązywana z aktorem lub dotycząca pracy w instytucji artystycznej
Engagement (wymowa według IPA: [ɑ̃.ɡaʒ.mɑ̃]) – słowo pochodzenia francuskiego oznaczające umowę o pracę dla aktora lub innego artysty.
Galicyzm, kiedyś bardzo popularny, obecnie prawie nie używany w potocznej polszczyźnie.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
nazwisko
Engel (niem. anioł) – jeden z najpopularniejszych utworów grupy Rammstein. W teledysku pojawia się nawiązanie do filmu Od zmierzchu do świtu Roberta Rodrigueza. Jest to także jeden z singli promujących płytę Sehnsucht. Piosenka cieszy się dużą popularnością wśród fanów, cechuje się nieco innym stylem od reszty utworów wykonywanych przez zespół. Piosenka znalazła się na ścieżce dźwiękowej filmu Mortal Kombat 2: Unicestwienie z 1997 roku.
SJP.pl
Wikipedia
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) imię|polski|m. zdrobn. od Engelbert
Wiktionary
miasto w Szwajcarii
Engelberg (pol. Anielska Góra) – gmina polityczna i miejscowość w środkowej Szwajcarii, w kantonie Obwalden. Położona w Alpach, na wysokości 556–3 238 m n.p.m. (centrum gminy na 1 015 m n.p.m.), u podnóża Titlis (3 238 m n.p.m.), poniżej lodowca Titlisgletscher, pokrywającego północne zbocze tej góry. Zamieszkały przez 4 230 osób (31 grudnia 2021), z czego 27,1% stanowili cudzoziemcy (głównie Niemcy i Portugalczycy).
SJP.pl
Wikipedia
imię męskie
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) rzad. imię|polski|m.;
Engelbert – imię męskie pochodzenia germańskiego. Wywodzi się od nazwy jednego z plemion germańskich Angil (Anglowie) połączonego słowem beraht oznaczającym "jasny".
Engelbert imieniny obchodzi 10 lipca i 7 listopada.
Osoby noszące to imię:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
nazwisko
SJP.pl
Wikipedia
rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna
(1.1) geogr. miasto w Rosji, leżące nad Wołgą, w obwodzie saratowskim;
Inne
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z Engelsem, dotyczący Engelsa (miasta w Rosji)
Wiktionary
[czytaj: endżin] w informatyce:
1. główna część kodu danej gry komputerowej, np. Unreal Engine, CryEngine; silnik gry;
2. silnik odpowiadający za przetwarzanie grafiki trójwymiarowej, np. Havok, PhysX; silnik graficzny, silnik 3D
SJP.pl
Wikipedia
[czytaj: endżinirin(g)] zlecone działanie, polegające na opracowaniu całościowego projektu inwestycyjnego ze wstępnym kosztorysem
SJP.pl
nazwisko
SJP.pl
Wikipedia
trwały ślad, udrożnienie, zmiana powstała w korze mózgowej lub centrach podkorowych mózgu pod wpływem konkretnych przeżyć, określonych bodźców, stanowiąca podstawę pamięci; ślad pamięciowy, engrama
Engram, ślad pamięciowy – zmiana pozostawiona w układzie nerwowym przez określone przeżycie lub bodziec, stanowiącą podstawę późniejszego odtwarzania. Ślady pamięciowe pozostawiają zmiany w biochemicznej strukturze pamięci długotrwałej.
SJP.pl
Wikipedia
trwały ślad, udrożnienie, zmiana powstała w korze mózgowej lub centrach podkorowych mózgu pod wpływem konkretnych przeżyć, określonych bodźców, stanowiąca podstawę pamięci; ślad pamięciowy, engram
SJP.pl
sekwencja w DNA wspomagająca transkrypcję informacji genetycznej
Wzmacniacz transkrypcji, enhancer, sekwencja wzmacniająca – krótka (od 50 do 1500 par zasad) sekwencja w DNA eukariontów, wspomagająca i regulująca transkrypcję informacji genetycznej, zlokalizowana w dużej odległości od regulowanego promotora genu (zwykle około 1 miliona par zasad), w kierunku zgodnym z transkrypcją lub przeciwnym.
SJP.pl
Wikipedia
skrót od: enharmonia, enharmoniczny
SJP.pl
w muzykologii: możliwość zapisu dźwięku na różne sposoby, np. cis=des, występująca w systemie równomiernej temperacji
Enharmonia – cecha systemu równomiernie temperowanego, polegająca na możliwości zapisania jednego dźwięku na kilka sposobów, np. dźwięk c może być zapisany jako deses lub his.
Dźwięki o różnej nazwie i pisowni, ale tym samym brzmieniu nazywa się dźwiękami enharmonicznymi lub enharmonicznie równymi.
SJP.pl
Wikipedia
przymiotnik
(1.1) muz. związany z enharmonią
SJP.pl
Wiktionary
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z Eńcami, dotyczący Eńców
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(2.1) jęz. język eniecki
Wiktionary
przestarzale: zagadka, tajemnica; enigmat
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) zagadka, tajemnica
(1.2) hist. niemiecka maszyna szyfrująca z okresu drugiej wojny światowej;
Enigma (z gr. αινιγμα „zagadka”) – niemiecka przenośna elektromechaniczna maszyna szyfrująca, oparta na mechanizmie obracających się wirników, skonstruowana przez Artura Scherbiusa. Była produkowana przez wytwórnię Scherbius & Ritter, założoną w 1918 z inicjatywy Scherbiusa oraz innego niemieckiego inżyniera Richarda Rittera, zajmującą się konstrukcją i produkcją urządzeń elektrotechnicznych, między innymi silników asynchronicznych. Scherbius odkupił prawa patentowe do innej wirnikowej maszyny szyfrującej, opracowanej przez holenderskiego inżyniera Hugona Kocha.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przestarzale: coś tajemniczego, zagadkowego; enigma
SJP.pl
Wikipedia
przysłówek sposobu
(1.1) w sposób enigmatyczny
Wiktionary
stopień wyższy od przysłówka: enigmatycznie
SJP.pl
1. zagadkowość, tajemniczość,
2. niezrozumiałość
SJP.pl
zagadkowy, tajemniczy
przymiotnik jakościowy
(1.1) zagadkowy, trudny do zrozumienia
SJP.pl
Wiktionary
[czytaj: ążąmbmą] dokończenie w wierszu następnym zdania, członu lub zwrotu rozpoczętego w wierszu poprzednim; przerzutnia
SJP.pl
[czytaj: ążąBER] mechaniczne urządzenie do zbioru winogron
SJP.pl
typ chorału syryjskiego, pieśń śpiewana zwykle pomiędzy wersetami psalmu; kala
SJP.pl
1. rodzaj pieśni japońskiej;
2. potocznie o nieobecności;
3. potocznie o nieprzygotowaniu do lekcji
Enka (jap. 演歌) – rodzaj pieśni japońskiej o charakterze melancholijnej ballady śpiewanej w określonym stylu (genre). Uważany jest za stylistycznie podobny do tradycyjnej muzyki japońskiej. Współczesny gatunek enka jest jednak stosunkowo nową formą muzyczną, przyjmując w swoim wokalu bardziej tradycyjny styl muzyczny niż muzyka ryūkōka, popularna w latach przedwojennych.
SJP.pl
Wikipedia
enkapsulacja może odnosić się do:
Wikipedia
dzieło wykonane techniką enkaustyki
SJP.pl
SJP.pl
antyczna technika malarska polegająca na stosowaniu jako spoiwa wosku pszczelego i nakładaniu farb na gorąco
Enkaustyka – technika malarska, polegająca na stosowaniu farb w spoiwie z wosku pszczelego, czasem z dodatkiem olejów schnących dla zwiększenia płynności farby. Farby nakładano na podłoże w stanie płynnym, za pomocą podgrzewanych metalowych łopatek (cauterium). Znana była też metoda nanoszenia farb pędzlami, bardziej wygodna w wypadku malowania większych obrazów.
SJP.pl
Wikipedia
związany z NKWD, dotyczący NKWD; NKWD-owski
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z NKWD, dotyczący NKWD
SJP.pl
Wiktionary
pracownik NKWD; enkawudzista, NKWD-zista
SJP.pl
pracownik NKWD; enkawudysta, NKWD-zista
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) hist. funkcjonariusz NKWD
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) hist. funkcjonariuszka NKWD
SJP.pl
Wiktionary
peptyd opioidowy występujący w ośrodkowym układzie nerwowym, tłumiący czucie bólu
SJP.pl
w mitologii sumeryjskiej: bóg słodkiej wody, mądrości i rzemiosł
rzeczownik, rodzaj męski, nazwa własna
(1.1) mitsumer. jeden z głównych bogów stwórców, władca oceanu wód słodkich, bóstwo mądrości i magii, opiekun rzemiosł;
Enki w mitologii sumeryjskiej (Ea w mitologii babilońskiej) – bóg słodkich wód, bóg mądrości, stwórca człowieka, czczony w Eridu, w którym była poświęcona mu świątynia E-abzu. Razem z bogiem nieba Anu i bogiem Enlilem tworzył wielką triadę głównych bóstw. Jego żoną była Damgalnuna – bogini ziemi, natomiast córka Ninkasi była boginią piwa.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
enkiant dzwonkowaty - krzew ozdobny z rodziny wrzosowatych
Enkiant (Enkianthus) – rodzaj roślin należących do rodziny wrzosowatych (Ericaceae). Tworzy klad bazalny w obrębie rodziny. Obejmuje w zależności od ujęcia od ok. 12 do 17 gatunków. Rośliny te występują w Azji Wschodniej na obszarze od Himalajów do Japonii i Półwyspu Indochińskiego. W Chinach rośnie 7 gatunków, w tym cztery endemity. W Japonii dziko występują trzy gatunki rodzime. Rosną w widnych lasach i na terenach skalistych. Ich kwiaty zapylane są przez owady.
SJP.pl
Wikipedia
terytorium państwa lub jego część ze wszystkich stron otoczone przez terytorium lądowe innego państwa
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) polit. adm. geogr. terytorium państwa lub jego część otoczone ze wszystkich stron przez terytorium lądowe innego państwa;
(1.2) teren otoczony ze wszystkich stron obszarem innego rodzaju
(1.3) przen. miejsce dające poczucie bezpieczeństwa
Enklawa – terytorium otoczone ze wszystkich stron terytorium lądowym innego państwa. Jeżeli stanowi ono część jakiegoś państwa, to jest ono jego eksklawą. Na przykład San Marino stanowi enklawę w terytorium Włoch, zaś gmina Campione stanowi enklawę w terytorium Szwajcarii i eksklawę Włoch. Terminów „enklawa/eksklawa” używa się także dla określenia tego typu terytoriów w skali subnarodowej. Terminu „enklawa” używa się także w przypadku, gdy teren jednego rodzaju jest otoczony terenem innego rodzaju, np. las liściasty na terenie porośniętym lasem iglastym.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
→ enklawa
SJP.pl
SJP.pl
SJP.pl
wyraz niemający samodzielnego akcentu, np. wyraz "się" w zdaniu "Myję się rano."
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) jęz. wyraz niemający własnego akcentu i tworzący całość akcentową z wyrazem go poprzedzającym;
Enklityka (z gr. enklínein – oprzeć) – wyraz nieposiadający własnego akcentu, lecz tworzący całość akcentową z wyrazem poprzedzającym.
W języku polskim enklitykami są:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
połączenie się wyrazu niemającego akcentu z wyrazem poprzednim, akcentowanym
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) jęz. połączenie prozodyczne wyrazu niemającego akcentu z wyrazem poprzednim
SJP.pl
Wiktionary
1. urządzenie albo układ elektryczny używany do kodowania informacji; koder;
2. rodzaj przetwornika
SJP.pl
Wikipedia
→ enkoder
SJP.pl
Enkolpion (gr. εγκόλπιον en – na, kolpos – pierś) – relikwiarz noszony na piersiach przez chrześcijan, zawierający relikwie lub cytaty z Pisma Świętego. Enkolpion był niekiedy traktowany jak amulet.Przyjmuje się, że termin enkolpion pojawił się po raz pierwszy w liście Nicefora I, patriarchy Konstantynopola z roku 811 do papieża Leona III.
Wikipedia
w starożytnej Grecji pieśń ku czci bohatera, wykonywana zazwyczaj podczas pochodu
Enkomion (gr. enkómios - pochwalny) – w starożytnej Grecji pieśń pochwalna na cześć bohatera, np. zwycięzcy w zawodach sportowych, śpiewana podczas pochodu (w przeciwieństwie do epinikionu śpiewanego w czasie uczty lub uroczystości). Później również nazwa wiersza lub mowy pochwalnej.
SJP.pl
Wikipedia
proces nabywania kompetencji kulturowych poprzez uczestnictwo w jakiejś kulturze
Enkulturacja to naturalny, bezbolesny proces ponadpokoleniowego, świadomego i nieświadomego nabywania kompetencji kulturowych, tworzących system wartości danej grupy społecznej, przez uczestnictwo w danej kulturze.
Pojęcie to jest bliskie pojęciu socjalizacji.
SJP.pl
Wikipedia
w mitologii babilońskiej i sumeryjskiej: bóg ziemi i atmosfery
Enlil (sum. 𒀭𒂗𒆤 den-lil2, tłum. „Pan Wiatru/Powietrza”) – w mitologii sumeryjskiej bóg stojący na czele panteonu sumeryjskiego, jako następca boga An; syn Ziemi (Ki) i Nieba (An), małżonek Ninlil, ojciec Nanny, Nergala, Ningirsu, Ninurty i Nisaby; głównym ośrodkiem jego kultu była świątynia E-kur w mieście Nippur; jeden z czwórki wielkich bogów-stworzycieli (obok boga An, boga Enki i bogini Ninhursag).
SJP.pl
Wikipedia
Enneagram to słowo wywodzące się z języka greckiego składające się z członów: ἐννέα (ennéa, „dziewięć”) i γραμμή (gramme – „linia”).
Wikipedia
Enniusz – imię męskie pochodzenia łacińskiego, od nazwy rodu Enniuszów.
Znane osoby noszące imię Enniusz:
Wikipedia
Enniusz (239-169 p.n.e.), poeta rzymski
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) imię|polski|m.;
Enniusz, Quintus Ennius (urodzony 239 p.n.e. w Rudiae (Apulia), zmarł 169 p.n.e.) – poeta rzymski, uważany za ojca literatury rzymskiej.
Walczył na Sardynii w czasie drugiej wojny punickiej, gdzie poznał Katona Starszego, z którym przybył do Rzymu. Pracował tam jako nauczyciel i poeta. Za zasługi w dziedzinie literatury otrzymał obywatelstwo rzymskie.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik dzierżawczy - należący do Enniusza lub z nim związany
SJP.pl
przedrostek
(1.1) pierwszy człon wyrazów złożonych wskazujący na ich związek znaczeniowy z winem
Wiktionary
imię męskie
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) imię|polski|m.;
Enoch (lub Henoch) – imię męskie pochodzenia biblijnego. Wywodzi się od hebrajskiego imienia Chanok, oznaczającego „pełny poświęcenia”.
Enoch imieniny obchodzi 3 stycznia.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) miłośnik wina
Wiktionary
gatunek grzybów z rodziny obrzękowcowatych, popularny składnik kuchni azjatyckiej
Płomiennica zimowa (Flammulina velutipes (Curtis) Singer) – gatunek grzybów z rodziny obrzękowcowatych (Physalacriaceae).
SJP.pl
Wikipedia
ogólna nazwa każdego związku chemicznego należącego do grupy związków organicznych, praktycznie niewystępujących samodzielnie, a jedynie w równowadze z odpowiednimi ketonami lub aldehydami
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) chem. związek organiczny, w którym grupa hydroksylowa połączona jest z jednym końcem wiązania węgiel–węgiel;
Enole – związki organiczne, w których grupa hydroksylowa (–OH), występuje przy wiązaniu podwójnym węgiel–węgiel (HO–C=C).
Enole występują w równowadze z odpowiednimi ketonami lub aldehydami. Stan taki jest nazywany równowagą ketonowo–enolową, a sam proces przekształcania ketonu lub aldehydu w enol nazywa się enolizacją.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
grupa związków organicznych, praktycznie niewystępujących samodzielnie, a jedynie w równowadze z odpowiednimi ketonami lub aldehydami
Enole – związki organiczne, w których grupa hydroksylowa (–OH), występuje przy wiązaniu podwójnym węgiel–węgiel (HO–C=C).
Enole występują w równowadze z odpowiednimi ketonami lub aldehydami. Stan taki jest nazywany równowagą ketonowo–enolową, a sam proces przekształcania ketonu lub aldehydu w enol nazywa się enolizacją.
SJP.pl
Wikipedia
specjalista w dziedzinie nauki o produkcji, pielęgnacji i rodzajach wina; ojnolog, winoznawca
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) specjalista w dziedzinie enologii
SJP.pl
Wiktionary
nauka o produkcji, pielęgnacji i rodzajach wina; ojnologia, winoznawstwo
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) spoż. wiedza o produkcji, pielęgnacji i rodzajach wina, obejmująca również zagadnienia jego chemii, mikrobiologii oraz analizy;
Enologia (z gr. oínos = wino + lógos = nauka) – dział nauki zajmujący się kwestiami związanymi z produkcją wina; inaczej ojnologia lub winoznawstwo.
Dziedzinami pokrewnymi dla enologii są sommelierstwo, kiperstwo, winogrodnictwo czy ampelografia. W odróżnieniu od winogrodnictwa, skupiającego się na zagadnieniach uprawy winorośli, enologia zajmuje się zagadnieniami związanymi m.in. z:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związany z nauką o produkcji, pielęgnacji i rodzajach wina; ojnologiczny, winoznawczy
przymiotnik
(1.1) dotyczący enologii, winoznawstwa
SJP.pl
Wiktionary
1. związany z enolami, organicznymi związkami chemicznymi z grupą OH przy podwójnym wiązaniu węglowym;
2. kwas enolowy - niesterydowy lek przeciwzapalny
SJP.pl
→ enolog
SJP.pl
urządzenie do mierzenia mocy wina
SJP.pl
polityka: unia Cypru z Grecją
Enosis (od greckiego słowa stgr. Ένωσις hénōsis, oznaczającego unię; związek; zjednoczenie) – ruch zjednoczeniowy na Cyprze, dawniej także na Krecie, na rzecz przyłączenia do Grecji terenów związanych z nią etnicznie i historycznie.
SJP.pl
Wikipedia
imię męskie
Enosz (hebr. אֱנוֹשׁ) – postać występująca w Księdze Rodzaju, oraz w dziele rabinicznym zaliczającym się do gatunku midrasz – Księdze Jubileuszów.
Księga Rodzaju (rozdział 5) podaje iż jego ojcem był Set (został ojcem w wieku 105 lat) a synem Kenan. Żył 905 lat.
SJP.pl
Wikipedia
substancja garbnikowa zawarta w nasionach owoców używanych do produkcji wina
SJP.pl
sklep z winem, z możliwością ich spróbowania
SJP.pl
środowiskowo: osoba zwiedzająca miejsca powiązane z winem
SJP.pl
środowiskowo: kobieta zwiedzająca miejsca powiązane z winem
SJP.pl
SJP.pl
środowiskowo: turystyka związana ze zwiedzaniem winnic, poznawaniem metod produkcji wina i jego degustacją
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) turyst. enol. aktywność polegająca na odwiedzaniu miejsc związanych z produkcją wina
SJP.pl
Wiktionary
[czytaj: IjenkWIST] nazwisko obce
SJP.pl
[czytaj: enriko] włoskie imię męskie
SJP.pl
Enrique – czwarty album hiszpańskiego wokalisty Enrique Iglesiasa. Został wydany w 1999 roku.
W Polsce nagrania uzyskały status dwukrotnej platynowej płyty.
Wikipedia
Enron Corporation – amerykańskie przedsiębiorstwo energetyczne z siedzibą w Houston w Teksasie. Istniało w latach 1985–2001.
Pod koniec 2001 roku spółka ogłosiła bankructwo po skandalu związanym z fałszowaniem dokumentacji księgowej. Przed ogłoszeniem bankructwa Enron zatrudniał około 22 000 pracowników i był jednym z czołowych światowych przedsiębiorstw branży energetycznej.
Wikipedia
byt, istnienie, jestestwo
Zobacz też:
SJP.pl
Wikipedia
w poezji hiszpańskiej: utwór poetycki o nieokreślonej długości i liczbie wersów w strofie
SJP.pl
[czytaj: enszede] miasto we wschodniej Holandii
rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna
(1.1) geogr. miasto we wschodniej Holandii, w prowincji Overijssel;
Enschede – miasto we wschodniej Holandii, w prowincji Overijssel, przy granicy z Niemcami. Około 163 tys. mieszkańców.
W mieście znajduje się stacja kolejowa.
Enschede utrzymuje kontakty partnerskie z miastem Greifswald w Niemczech.
W mieście rozwinął się przemysł spożywczy oraz fotochemiczny.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
ansambl;
1. scena zespołowa w utworze dramatycznym, operze, lub operetce
2. trupa teatralna, zespół artystyczny
SJP.pl
związany z ensemblem (ansamblem); ansamblowy
SJP.pl
w starożytnym Sumerze: tytuł księcia-kapłana stojącego na czele państwa-miasta; osoba nosząca ten tytuł; później także urzędnik reprezentujący władzę królewską
SJP.pl
Wikipedia
minerał z grupy piroksenów
Enstatyt – minerał z gromady krzemianów, zaliczany do grupy piroksenów. Minerał bardzo pospolity i szeroko rozpowszechniony.
Nazwa pochodzi od gr. enstates = przeciwnik (antagonista); nawiązuje do dużej odporności tego minerału na wysoką temperaturę.
SJP.pl
Wikipedia
1. → enstatyt;
2. chondryt enstatytowy - najrzadszy meteoryt kamienny
SJP.pl
postać fantasy o wyglądzie drzewa, stworzona przez J.R.R. Tolkiena w mitologii Śródziemia
SJP.pl
Wikipedia
skrót
(1.1) = entomologia, entomologiczny
Wiktionary
poziomy układ konstrukcyjny na kolumnach, złożony z architrawu, fryzu i gzymsu; belkowanie
Belkowanie, entablatura (w architekturze klasycznej) – element konstrukcyjny leżący poziomo na kolumnach, półkolumnach i pilastrach. Składa się z trzech części: architrawu, fryzu i gzymsu.
SJP.pl
Wikipedia
SJP.pl
termodynamiczna funkcja stanu; zawartość cieplna
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) fiz. jedna z funkcji stanu, miara ilości energii zawartej w układzie pod stałym ciśnieniem;
Entalpia (zawartość ciepła) – w termodynamice wielkość fizyczna będąca funkcją stanu mająca wymiar energii, będąca też potencjałem termodynamicznym, oznaczana przez H, h,I lub \chi , którą definiuje zależność:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
→ entalpia
SJP.pl
pierwotniak z rzędu ameb pasożytujący najczęściej w przewodzie pokarmowym; entoameba
SJP.pl
choroba zakaźna wywołana przez pierwotniaki z rzędu ameb; entoameboza
SJP.pl
wybrzuszenie trzonu kolumny doryckiej; entaza; entazis
SJP.pl
Wikipedia
wybrzuszenie trzonu kolumny doryckiej; entasis; entazis
SJP.pl
wybrzuszenie trzonu kolumny doryckiej; entaza; entasis
SJP.pl
Wikipedia
Entelechia (stgr. εντελέχεια entelecheia od én télos échein – dosłownie ucelowienie) – termin Arystotelesa, oznaczający w jego filozofii wewnętrzny cel, który leży rzekomo u podstaw rozwoju materii i określa cały proces jej rozwoju.
Wikipedia
1. porozumienie Francji, Rosji i Wielkiej Brytanii utworzone w latach 1904-1907 jako przeciwwaga trójprzymierza państw centralnych: Niemiec, Austro-Węgier i Włoch; trójporozumienie;
2. w okresie I wojny światowej: koalicja 25 państw walczących z państwami centralnymi; alianci
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) hist. porozumienie Francji, Rosji i Wielkiej Brytanii utworzone w latach 1904-1907;
(1.2) hist. podczas pierwszej wojny światowej: państwa walczące z państwami centralnymi
Ententa (czyt. ãnˈtãnta, z fr. entente – porozumienie, ang. Triple Entente, potrójna ententa, trójporozumienie) – sojusz pomiędzy Francją, Wielką Brytanią i Imperium Rosyjskim. Do jego powstania dochodziło stopniowo. Był odpowiedzią na zawarte w 1882 Trójprzymierze.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
substancja psychoaktywna wywołująca przeżycia mistyczne
SJP.pl
Wikipedia
przymiotnik
(1.1) psychoaktywny i wywołujący mistyczne i duchowe doświadczenia; właściwy enteogenowi
Wiktionary
→ enteogen
SJP.pl
klawisz na klawiaturze komputera powodujący stworzenie nowego wiersza lub zatwierdzający wprowadzoną komendę; Enter
rzeczownik, rodzaj męski
(1.1) klawisz „Enter” na klawiaturze komputera
(1.2) strzałka na klawiszu (1.1)
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
operacyjne wycięcie odcinka jelita
SJP.pl
choroba przewodu pokarmowego wywołana przez pasożyty zwane owsikami; owsica
Owsica, enterobioza (łac. enterobiosis, oxyuriasis) – inwazyjna choroba pasożytnicza spowodowana przez drobnego nicienia – owsika ludzkiego (Enterobius vermicularis).
SJP.pl
Wikipedia
komórka chłonna nabłonka jelita cienkiego
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) komórka nabłonka jelita cienkiego odpowiedzialna za trawienie i wchłanianie;
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
peptydowy hormon wydzielany przez błonę śluzową jelita cienkiego
Enterogastron – hormon peptydowy przewodu pokarmowego. Wydzielany przez błonę śluzową jelita cienkiego, a dokładnie dwunastnicy pod wpływem zetknięcia się z nią tłuszczów pokarmowych. Hamuje wydzielanie soku żołądkowego (głównie kwasu solnego) i zwalnia perystaltykę żołądka, przyśpiesza i ułatwia gojenie się owrzodzeń przewodu pokarmowego.
SJP.pl
Wikipedia
enzym jelitowy uruchamiający działanie trypsynogenu
Enteropeptydaza (enterokinaza) – enzym produkowany przez enterocyty początkowego odcinka jelita cienkiego. Jest katalizatorem reakcji zamiany trypsynogenu w trypsynę, czyli w aktywną postać tego enzymu. Enzym należy do klasy endopeptydaz i odcina sześć reszt aminokwasowych.
SJP.pl
Wikipedia
paciorkowiec żyjący w przewodzie pokarmowym
SJP.pl
SJP.pl
kamień tworzący się w jelitach
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. stan patologiczny w jelitach;
Enteropatia – stan chorobowy polegający na zapaleniu jelita cienkiego, zmniejszeniu jego zdolności absorpcyjnej i zwiększeniu przepuszczalności.
Do enteropatii należą m.in.:
Wiktionary oraz Wikipedia
Enteropeptydaza (enterokinaza) – enzym produkowany przez enterocyty początkowego odcinka jelita cienkiego. Jest katalizatorem reakcji zamiany trypsynogenu w trypsynę, czyli w aktywną postać tego enzymu. Enzym należy do klasy endopeptydaz i odcina sześć reszt aminokwasowych.
Wikipedia
Wikipedia
handlowa nazwa kliochinolu, silnego środka odkażającego stosowanego w lecznictwie
SJP.pl
Stomia (z gr. στόμα – usta, otwór; inne używane nazwy: przetoka jelitowa, przetoka moczowa, sztuczny odbyt, anus, brzuszny odbyt) – celowo wytworzone połączenie światła narządu wewnętrznego ze skórą. W przypadku połączeń między narządami powstałych wskutek patologii lub powikłań, używa się słowa przetoka.
Wikipedia
substancja jadowa wydzielana przez bakterie będące pasożytami przewodu pokarmowego
Enterotoksyny – rodzaj egzotoksyn wydzielanych przez niektóre gatunki bakterii chorobotwórczych. Powodują zatrucia pokarmowe. Często odporne na ciepło, rozpuszczalne w wodzie. Wpływają na wchłanianie wody w jelicie powodując biegunkę.
Przykłady organizmów wytwarzających enterotoksyny:
SJP.pl
Wikipedia
rodzaj wirusa żyjącego w przewodzie pokarmowym i wywołującego choroby u ssaków, w tym także u ludzi; wirus enterotropowy
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) mikrobiol. rodzaj wirusa wywołującego choroby u ssaków, w tym u ludzi, najczęstszy czynnik sprawczy aseptycznego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych;
Enterowirusy – rodzaj wirusów ssRNA(+) wywołujących choroby u ssaków, w tym także u ludzi. Enterowirusy są najczęstszym czynnikiem sprawczym aseptycznego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, którego przebieg może zagrażać życiu u noworodków i osób z immunosupresją.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
[czytaj: ąTIE] funkcja zaokrąglająca w dół liczby rzeczywiste do liczb całkowitych, np. Ent(7,5)=7; podłoga
Podłoga i sufit (ang. floor and ceiling) – funkcje zaokrąglające liczby rzeczywiste do liczb całkowitych odpowiednio w dół i w górę.
SJP.pl
Wikipedia
rasa niewielkich psów pasterskich pochodzących ze Szwajcarii
Entlebucher – rasa psów należąca do grupy psów w typie pinczera i sznaucera, molosowatych, psów szwajcarskich pasterskich i ras innych. Zaklasyfikowana do sekcji szwajcarskich psów pasterskich. Nie podlega próbom pracy.
SJP.pl
Wikipedia
wyraz bez określonego znaczenia, używany w niektórych grach i zabawach dziecięcych przy liczeniu; zwykle w połączeniu z wyrazem 'pentliczek'
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) abstrakcyjny wyraz z dziecięcej wyliczanki
SJP.pl
Wiktionary
temat słowotwórczy
(1.1) wskazujący na wewnętrzne położenie czegoś
Wiktionary
pierwotniak z rzędu ameb pasożytujący najczęściej w przewodzie pokarmowym; entameba
SJP.pl
choroba zakaźna wywołana przez pierwotniaki z rzędu ameb; entameboza
SJP.pl
Wikipedia
temat słowotwórczy
(1.1) pierwszy człon wyrazów złożonych wskazujący na ich związek znaczeniowy z owadami
Wiktionary
organizm zwierzęcy lub roślinny odżywiający się żywymi owadami lub na nich pasożytujący, np. nietoperz, mrówkojad, rosiczka
Entomofag (z grec. éntomon = owad i phageín = jeść), owadożerca – zwierzę lub rzadziej roślina odżywiające się owadami – zarówno larwami, poczwarkami, jak i dorosłymi owadami. Entomofagi dzieli się na pasożyty oraz drapieżniki.
SJP.pl
Wikipedia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) biol. sposób odżywiania się organizmów polegający na żywieniu się owadami
Entomofag (z grec. éntomon = owad i phageín = jeść), owadożerca – zwierzę lub rzadziej roślina odżywiające się owadami – zarówno larwami, poczwarkami, jak i dorosłymi owadami. Entomofagi dzieli się na pasożyty oraz drapieżniki.
Wiktionary oraz Wikipedia
ogół gatunków owadów występujących na danym obszarze geograficznym, w określonym środowisku lub w określonym okresie geologicznym
SJP.pl
Wikipedia
1. zapylanie kwiatów przez owady; owadopylność, entomogamia;
2. rzadko spotykana dewiacja seksualna, w której bodźcem prowadzącym do osiągania satysfakcji seksualnej są insekty i owady
Owadopylność (entomogamia, entomofilia) – jeden z zoogamicznych sposobów zapylania oznaczający zapylanie kwiatów przez owady przenoszące pyłek.Owadopylność jest zależnością mutualistyczną, powstała na drodze koewolucji.
SJP.pl
Wikipedia
chorobliwy lęk przed owadami
Entomofobia (znana także jako insektofobia) – fobia specyficzna charakteryzująca się nadmiernym lub irracjonalnym strachem przed jedną, lub wieloma klasami insektów, zaklasyfikowana jako fobia przez DSM-5. Bardziej szczegółowe odmiany to m.in. apifobia (strach przed pszczołami), mirmekofobia (strach przed mrówkami), czy lepidopterofobia (strach przed motylami). Około 6% społeczeństwa Stanów Zjednoczonych posiada tę fobię.
SJP.pl
Wikipedia
kwiat zapylany za pośrednictwem owadów
SJP.pl
zapylanie kwiatów przez owady; owadopylność, entomofilia
Owadopylność (entomogamia, entomofilia) – jeden z zoogamicznych sposobów zapylania oznaczający zapylanie kwiatów przez owady przenoszące pyłek.Owadopylność jest zależnością mutualistyczną, powstała na drodze koewolucji.
SJP.pl
Wikipedia
specjalista w dziedzinie zoologii badającej owady; owadoznawca
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) naukowiec zajmujący się badaniami owadów
rzeczownik, rodzaj żeński
(2.1) kobieta naukowiec zajmująca się badaniami owadów
Entomolog – naukowiec lub hobbysta zajmujący się badaniami owadów, czyli entomologią.
Badania te mogą dotyczyć entomologii ogólnej (eksperymentalnej, np. anatomii lub fizjologii owadów), systematycznej (czyli klasyfikacji i filogenezy owadów) lub stosowanej (praktycznej, z punktu widzenia życia i gospodarki człowieka, np. ich szkodliwości dla upraw lub zdrowia człowieka oraz sposobów ich zwalczania). Wiedza entomologiczna jest wykorzystywana także w innych dziedzinach, m.in. w rolnictwie, leśnictwie, medycynie i weterynarii.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
dział zoologii, nauka o owadach; owadoznawstwo
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) zool. dział zoologii, nauka o owadach;
Entomologia (z gr. entomon – insekt, owad i logos – wiedza, nauka) – dział zoologii zajmujący się owadami. Dawniej używano także terminu owadoznawstwo.
Entomologię można podzielić na:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związany z dziedziną zoologii badającą owady; owadoznawczy
przymiotnik
(1.1) biol. związany z entomologią, dotyczący entomologii
SJP.pl
Wiktionary
→ entomolog; owadoznawczyni
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) zool. badaczka owadów
SJP.pl
Wiktionary
pasożyt żyjący wewnątrz organizmu swego żywiciela, np. motylica wątrobowa, tasiemiec; endopasożyt
SJP.pl
[czytaj: ątuRAŻ] otoczenie, środowisko; anturaż
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) otoczenie, środowisko
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
[czytaj: ątrSZA] krok w balecie polegający na skrzyżowaniu nóg podczas podskoku
Terminologia tańca klasycznego służy do opisu kombinacji kroków, pozycji, póz, ruchów ciała oraz wielu innych elementów z których składa się technika baletu klasycznego.
Znaczna część terminologii baletowej pochodzi z języka francuskiego.
SJP.pl
Wikipedia
[czytaj: ąTRE]
1. występy komików cyrkowych będące oddzielnym elementem przedstawienia;
2. żartobliwe: efektowne wejście gdzieś;
3. przestarzałe:
a) uroczyste wejście na salę balową;
b) opłata za wstęp
SJP.pl
komiczne widowisko w średniowiecznym teatrze hiszpańskim
SJP.pl
dawne przedsiębiorstwo teatralne lub cyrkowe; antrepryza
SJP.pl
[czytaj: ątrSOL] z francuskiego: antresola
SJP.pl
1. chaos, bezład, zamęt, dezorganizacja;
2. w termodynamice: miara stopnia rozproszenia energii i nieuporządkowania układu;
3. w teorii informacji: miara nieokreśloności, stopnia nieuporządkowania elementów w zbiorze
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) fiz. jedna z termodynamicznych funkcji stanu, jest miarą liczby sposobów, na jakie można ułożyć elementy układu bez zmiany jego parametrów makroskopowych;
(1.2) inform. mat. średnia ilość informacji przypadająca na znak symbolizujący zajście zdarzenia z pewnego zbioru zdarzeń o danych prawdopodobieństwach;
(1.3) pot. rozpad, chaos, nieporządek
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
→ entropia; entropijny
SJP.pl
→ entropia; entropiczny
SJP.pl
nieprawidłowe ustawienie krawędzi powieki, podwinięcie powieki
Entropion, entropium – podwinięcie powieki. Występuje u ludzi, a także jako dziedziczna przypadłość dotykająca psy dużych ras, mogąca spowodować długotrwałe drażnienie rogówki, w wyniku czego może dojść do jej uszkodzenia. Podobnie skutki niesie przypadłość zwana ektropion.
SJP.pl
Wikipedia
książkowo: osoba ożywiona jakąś ideą, pełna zapału do działania, zapalony wielbiciel kogoś lub czegoś; zapaleniec, zagorzalec, pasjonat, miłośnik
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) osoba pełna entuzjazmu, chęci i wiary w możliwość zrealizowania jakiejś idei; osoba żywo poruszona, pobudzona jakąś ideą
SJP.pl
Wiktionary
książkowo: kobieta ożywiona jakąś ideą, pełna zapału do działania, zapalona wielbicielka kogoś lub czegoś; pasjonatka, miłośniczka, fanka
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) kobieta pełna entuzjazmu, chęci i wiary w możliwość zrealizowania jakiejś idei; kobieta żywo poruszona, pobudzona jakąś ideą
SJP.pl
Wiktionary
dziewiętnastowieczne ugrupowanie polskich feministek
Entuzjastki – pierwsza polska grupa feministyczna, działająca w Warszawie od końca lat 30. do końca lat 40. XIX w.
SJP.pl
Wikipedia
przysłówek
(1.1) z entuzjazmem, w sposób entuzjastyczny
Wiktionary
stopień wyższy od przysłówka: entuzjastycznie
SJP.pl
1. cecha kogoś będącego w stanie zachwytu, radosnego uniesienia, podniecenia; euforyczność, ekstatyczność;
2. cecha czegoś świadczącego o odczuwanym przez kogoś entuzjazmie
SJP.pl
książkowo: będący w stanie zachwytu, radosnego uniesienia, podniecenia; euforyczny, ekstatyczny, frenetyczny, owacyjny
przymiotnik jakościowy
(1.1) trwający w stanie zachwytu, emocjonalnie zaangażowany
SJP.pl
Wiktionary
stan zachwytu, radosnego uniesienia, podniecenia; zapał, euforia, ferwor, ekstaza
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) stan zachwytu czymś; zapał, radość
SJP.pl
Wiktionary
1. rzadko: wywoływać u kogoś entuzjazm - stan radosnego podniecenia, zapalać do działania; podniecać, pobudzać, emocjonować, ekscytować;
2. entuzjazmować się - zapalać się do czegoś, odnosić się do czegoś z entuzjazmem; ekscytować się, emocjonować się, egzaltować się
SJP.pl
któryś z kolei, nieokreślony; n-ty
przymiotnik
(1.1) któryś z kolei
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
wnioskowanie dedukcyjne, w którym przemilczano jakieś przesłanki ze względu na ich oczywistość
Wnioskowanie entymematyczne, także entymemat lub entymem (z gr. ἐν θυμῶ – w umyśle) – takie wnioskowanie dedukcyjne, w którym została przemilczana któraś z przesłanek. We wnioskowaniu, w którym pominięto jakąś konieczną przesłankę, wniosek nie wynika logicznie z koniunkcji przesłanek przyjętych – mówi się wtedy jednak o wynikaniu entymematycznym. Sama pominięta przesłanka nazywa się przesłanką entymematyczną.
SJP.pl
Wikipedia
SJP.pl
odwrócenie kolejności ułożenia listków zarodkowych w czasie rozwoju zarodkowego gryzoni
Entypia – proces zachodzący podczas embriogenezy gryzoni, polegający na odwróceniu kolejności ułożenia listków zarodkowych. Dzięki niemu u tej grupy zwierząt wytwarza się specjalny typ łożyska.
SJP.pl
Wikipedia
operacja polegająca na usunięciu chorobowo zmienionego narządu lub części narządu; wyłuszczenie
Enukleacja (łac. enucleatio) – jeden z ostatecznych zabiegów na gałce ocznej wykonywany w niektórych poważnych schorzeniach jak np. nowotwory; polega na wyłuszczeniu gałki ocznej lub jej szczątków. Pacjenci poddani enukleacji gałki ocznej mogą doświadczać wrażeń fantomowych (ang. phantom eye syndrome, PES), np. w postaci nieokreślonych odczuć wizualnych w enukleowanym oku.
SJP.pl
Wikipedia
1. w literaturze: wymienienie w szeregu analogicznie zbudowanych zdań coraz to nowych elementów tej samej kategorii; wyliczenie;
2. wyszczególnienie
Enumeracja
SJP.pl
Wikipedia
→ enumeracja; enumeratywny
SJP.pl
cecha czegoś, w czym wymienione są kolejno jakieś elementy
SJP.pl
taki, w ramach którego wyliczane są kolejno jakieś elementy, np. enumeratywny katalog; enumeracyjny
SJP.pl
wyliczać, wymieniać kolejno
czasownik przechodni niedokonany
(1.1) książk. wymieniać kolejno
SJP.pl
Wiktionary
deklaracja, zwłaszcza rządowa; wypowiedź, oświadczenie, obwieszczenie
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) książk. wypowiedź, ogłoszenie, oświadczenie
SJP.pl
Wiktionary
związany z enuncjacją
SJP.pl
książkowo: deklarować coś oficjalnie; oświadczać, przedstawiać stanowisko
SJP.pl
chorobliwa skłonność do mimowolnego oddawania moczu podczas snu; enurezja
Inkontynencja, nietrzymanie (łac. incontinens- „nie trzymając przy sobie”) – objaw polegający na niekontrolowanym wydalaniu moczu (łac. incontinentia urinae) lub kału (łac. incontinentia alvi).
SJP.pl
Wikipedia
chorobliwa skłonność do mimowolnego oddawania moczu podczas snu; enureza
SJP.pl
[czytaj: inWAjrment lub ąwironMĄ]
1. przestrzeń otaczająca; otoczenie;
2. środowisko naturalne;
3. środowisko pracy programu komputerowego;
4. technika aranżacji przestrzeni plastycznej;
5. dzieło plastyczne wykorzystane do aranżacji przestrzeni
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) szt. typ działania artystycznego, w którym widz doznaje wrażeń z otaczającej go zmodyfikowanej przestrzeni;
Environment (ang. otoczenie, środowisko) to jeden ze środków wypowiedzi jakimi posługuje się sztuka współczesna. Jest to sztucznie tworzona sytuacja przestrzenna przeznaczona dla osób pasywnie w niej uczestniczących. Może to być wnętrze, w którym ściany i sprzęty najeżone są ostrymi odłamkami szkła, albo pomalowana w pionowe pasy kabina z lustrzaną podłogą i sufitem – co na osobie znajdującej się wewnątrz robi wrażenie, że jest zawieszona w szybie ciągnącym się w nieskończoność. Istnieją również bardziej skomplikowane układy, działające na zasadzie wywołania szoku.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
[czytaj: ąwuA] zakończenie utworu stanowiące dedykację bądź bezpośredni zwrot do określonej osoby; przesłanie
Tornada – ostatnia, trzywersowa zwrotka sestyny lirycznej o układzie wyrazów AB/CD/EF. Inaczej: envoi.
SJP.pl
Wikipedia
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) ideologia społeczna zajmujący się problemami ochrony środowiska
Wiktionary
teoria socjologiczna powstała w XIX wieku, zakładająca, że położenie geograficzne i środowisko społeczne ma największy wpływ na charakter człowieka; determinizm środowiskowy
SJP.pl
wieloletnie występowanie na określonym terenie choroby zakaźnej zwierząt
Enzootia – występowanie zachorowań na daną chorobę zakaźną, wśród zwierząt na danym terenie, na stałym zwiększonym poziomie.
Analogiczne zjawisko w zbiorowiskach ludzkich nazywamy endemią.
SJP.pl
Wikipedia
→ enzootia
SJP.pl
złożona cząstka białkowa pełniąca funkcje katalizatora reakcji wewnątrzustrojowych
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) med. chem. białko wytwarzane przez komórki żywe i działające jako katalizator w procesach chemicznych organizmów;
Enzymy (z gr. ἔνζυμον, od ἔν en „w” i ζύμη dzýmē „zaczyn (za)kwas”) – wielkocząsteczkowe, w większości białkowe, katalizatory przyspieszające specyficzne reakcje chemiczne poprzez obniżenie ich energii aktywacji.
Niemal wszystkie reakcje chemiczne związane z funkcjonowaniem organizmów żywych (a także wirusów) wymagają współudziału enzymów, by osiągnąć wystarczającą wydajność. Enzymy są wysoce specyficzne wobec substratów i wobec tego dany enzym katalizuje zaledwie kilka reakcji spośród wielu możliwych dla danych substratów. W ten sposób enzymy determinują procesy metaboliczne i biochemiczne związane z funkcjonowaniem organizmów żywych.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. odbywający się w wyniku działania enzymów, naturalnych katalizatorów organicznych;
2. zawierający enzymy, wykorzystujący enzymy
przymiotnik
(1.1) biochem. zachodzący z udziałem enzymów
SJP.pl
Wiktionary
specjalista w dziedzinie enzymologii
SJP.pl
nauka o enzymach
Enzymologia – dział biochemii zajmujący się enzymami; ich strukturą, właściwościami, mechanizmami działania, przebiegiem katalizowanych przez nie reakcji, funkcjami, drogami biosyntezy oraz sposobami ich izolowania i oczyszczania.
Można wyróżnić w tym dziale enzymologię porównawczą która zajmuje się ustalaniem podobieństw i różnice między enzymami u różnych gatunków.
Rozwój tego działu rozpoczął się w XIX w. od badania aktywności katalitycznej materiałów biologicznych.
SJP.pl
Wikipedia
dotyczący enzymologii
SJP.pl
niedobór ilości lub aktywności niektórych enzymów
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. niedobór lub zbyt niska aktywność niektórych enzymów
Enzymopatia – genetyczny lub nabyty niedobór ilości lub aktywności niektórych enzymów, skutkujący patologiami i nieprawidłowościami w przebiegu różnych szlaków metabolicznych .
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związany z enzymem
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z enzymem, enzymami, dotyczący enzymu
SJP.pl
Wiktionary