Ad

do... (ad 1, ad 2 itd.)


skrótowiec

 (1.1) = łac. anno Domini → rok Pański

 (1.2) = autoryzowany doradca


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Ad-Dauha

stolica Kataru; Dauha


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. stolica Kataru;


Doha albo Ad-Dauha (arab. ‏الدوحة‎ Ad-Dawḥa) – stolica i największe miasto Kataru położone na wschodnim wybrzeżu półwyspu Katar, w Zatoce Perskiej.

Miasto zostało zniszczone w 1867 w czasie wojny z Bahrajnem. W 1916 Brytyjczycy ustanowili je siedzibą swojego protektoratu. Gdy Katar uzyskał niepodległość, miasto zostało jego stolicą. W 1973 roku założono uniwersytet.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Ad.

skrót od: adiunkt


Źródła:

SJP.pl

Ada

1. imię żeńskie;
2. zdrobnienie od imion żeńskich: Adrianna, Adriana, Adela, Adelajda, Adelina


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż.;

 (1.2) zdrobn. Adelajda, Adela, Adelina, Adriana, Adrianna

 (1.3) astr. planetoida o numerze katalogowym 523;



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adad

Adad – bóg burzy, wiatru, deszczu i piorunów oraz siły niszczycielskiej, jedno z ważniejszych bóstw w mitologii babilońskiej. Geneza Adada sięga okresu sumeryjskiego. Był on utożsamiany z pomniejszym bóstwem w panteonie sumeryjskim – Iszkurem, którego cechy rozwinęły się w okresie babilońskim, a następnie asyryjskim, gdy Adadowi przypisano atrybuty i cechy wojskowe. O randze Adada świadczy włączanie jego imienia do imion królów.


Źródła:

Wikipedia

Adadżio

adagio;
1. tempo muzyczne powolne, szybsze niż lento i wolniejsze niż andante;
2. utwór muzyczny utrzymany w tempie adadżio;
3. wolny, liryczny taniec w balecie klasycznym


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) choreogr. liryczny taniec dwojga solistów, przechodzenie z pozy do pozy oraz podnoszenie tancerki przez partnera;

 (1.2) muz. powoli wykonywany utwór muzyczny lub jego część

 (1.3) muz. powolne tempo

przymiotnik

 (2.1) muz. wolny, powolny

przysłówek sposobu

 (3.1) muz. wolno, powoli


Adagio (wym. a'dadʒ͡ʲɔ wł.: wolno) – wolne tempo w utworach muzycznych (66-76 BPM), wolniejsze niż andante, szybsze niż largo.

Jest to również określenie drugiej, stałej części utworów zbudowanych na zasadzie cyklu sonatowego: sonaty, symfonii. Adagio sonatowe ma charakter liryczny lub poważny, w opozycji do dynamicznej, utrzymanej w szybkim tempie części pierwszej, jaką jest allegro sonatowe. Wielu kompozytorów nadawało tytuł Adagio wolnym częściom swoich kompozycji, np. Bruckner, w większości swoich symfonii. Adagio jako pierwsza część sonaty występuje w sonacie Księżycowej Beethovena, a tak nietypowa budowa utworu jest już zapowiedzią nowej epoki – romantyzmu w muzyce.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adagietto

[czytaj: adadżjetto] określenie wykonawcze: dość wolno; tempo nieco szybsze niż adagio


przysłówek

 (1.1) muz. dość wolno; tempo wykonania utworu nieco szybsze niż adagio


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adagio

adadżio;
1. tempo muzyczne powolne, szybsze niż lento i wolniejsze niż andante;
2. utwór muzyczny utrzymany w tempie adagio;
3. wolny, liryczny taniec w balecie klasycznym


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) muz. zob. adadżio.

przymiotnik

 (2.1) muz. zob. adadżio.

przysłówek

 (3.1) muz. zob. adadżio.



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adagissimo

[czytaj: adaDŻIss-imo] określenie wykonawcze: jak najwolniej


Źródła:

SJP.pl

Adagium

1. dawniej: przysłowie;
2. sentencja, formuła bliska przysłowiu, przekazująca myśl ogólną; klasyczną realizacją adagiów są "Adagia" Erazma z Rotterdamu


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adaks

ssak parzystokopytny z rodziny wołowatych, zaliczany do antylop; addaks


rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) syst. zool. nazwa systematyczna|Addax|Laurillard|ref=tak., rodzaj ssaka parzystokopytnego z podrodziny antylopowców;

 (1.2) zool. antylopa z rodzaju adaks (1.1)


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adalat

lek z grupy antagonistów wapnia, stosowany głównie w leczeniu choroby niedokrwiennej serca i nadciśnienia tętniczego; nifedipina; corfaden


Nifedypina (INN: nifedipine) – organiczny związek chemiczny, lek blokujący kanały wapniowe I generacji, pochodna 1,4-dihydropirydyny.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adalberg

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Adalbert

imię męskie


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|m.;


Adalbert, Adelbert – imię męskie pochodzenia germańskiego. Wywodzi się od słów oznaczających adal (ród szlachecki) i beraht (jasny, błyszczący), oznaczało „pochodzącego ze szlachetnego rodu”. Występuje w wielu odmianach, np.: Albert, Olbracht.

Żeński odpowiednik: Adalberta

Adalbert imieniny obchodzi: 23 kwietnia, 11 maja, 20 czerwca i 25 czerwca (jako wspomnienie św. Adelberta, zm. 714).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adalin

biały krystaliczny proszek, środek uspokajający i łagodnie nasenny; karbromal


Adalin – wieś w Rumunii, w okręgu Sălaj, w gminie Dragu. W 2011 roku liczyła 193 mieszkańców.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adalina

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) chem. farm. ureid kwasu bromodwuetylooctowego, biały krystaliczny proszek, środek uspokajający i łagodnie nasenny


Źródła:

Wiktionary

Adaltonid

krystaliczny związek chemiczny niespełniający prawa stałości składu; związek niestechiometryczny, bertolid


Źródła:

SJP.pl

Adam

imię męskie


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) bibl. według Księgi Rodzaju imię pierwszego człowieka na Ziemi oraz protoplasty rodu ludzkiego;

 (1.2) imię|polski|m.;

 (1.3) daw. gw-pl|Warszawa. milicjant

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (2.1) geogr. miasto w mintakacie Al-Mintakat ad-Dachilijja w Omanie

 (2.2) geogr. wzniesienie na terenie Czech w Górach Orlickich;

 (2.3) rel. miasto biblijne leżące nieopodal Sartan, utożsamiane z miejscowością Tall ad-Damija w Jordanii;


Adam – imię męskie pochodzenia semickiego. W języku hebrajskim אדום adom oznacza „czerwony”, od koloru ziemi, z której Adam był ulepiony. Bardziej jednak prawdopodobne, że Adam wywodzi się od hebrajskiego słowa adamah, które oznacza „ziemię, rolę”, wtedy znaczyłoby „rolnik”, albo „że człowiek, z ziemi powstały, do ziemi wróci”. W takim ujęciu, używane jest zazwyczaj w Starym Testamencie, chociaż w początkowych rozdziałach Starego Testamentu przyjęło się traktować je jako imię własne. Także w językach ałtajskich słowo adam oznacza „człowiek”. Współcześnie dopatruje się pochodzenia imienia w języku sumeryjskim, w którym miał oznaczać „mój ojciec” (od ada.mu), akadyjskim „zbudowany”, lub „zrodzony”', a także w arabskim „łączyć się” (od adama).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adamantan

związek organiczny używany do wytwarzania leków i polimerów akrylowych


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) biochem. farm. organiczny związek chemiczny, tricykliczny węglowodór nasycony;


Adamantan – organiczny związek chemiczny, tricykliczny węglowodór nasycony.

W temperaturze pokojowej jest białym, krystalicznym ciałem o zapachu przypominającym kamforę. Niewielkie ilości adamantanu występują w ropie naftowej i niektórych minerałach.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adamastor


Źródła:

Wikipedia

Adamaszek

dwustronna tkanina jedwabna lub bawełniana o błyszczącym wzorze na matowym tle


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) włók. wzorzysta tkanina dwustronna, z jednej strony matowa, z drugiej błyszcząca; ; Gloger.

 (1.2) stpol. aksamit


Adamaszek (łac. adamascus, franc. damas) – tkanina żakardowa, dwustronna, najczęściej jedwabna, zwykle jednobarwna, z wzorem matowym na błyszczącym tle (lub odwrotnie), uzyskiwanym przez odpowiednie dobranie splotów tkackich, najczęściej atłasowych i skośnych.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adamaszkowy

adamaszek, np. adamaszkowy obrus


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z adamaszkiem, dotyczący adamaszku, wykonany z adamaszku


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adamawa

wyżyna w Afryce Zachodniej


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. wyżyna w Afryce;

 (1.2) geogr. region w Kamerunie;

 (1.3) hist. historyczne państwo na terenie dzisiejszego środkowego Kamerunu


Afryka

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adamczak

nazwisko



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adamczewski

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Adamczuk

nazwisko



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adamczyk

nazwisko


Osoby noszące nazwisko Adamczyk:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adamek

1. zdrobnienie od: Adam (imię męskie);
2. nazwisko polskie


Adamek – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie koneckim, w gminie Stąporków.

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Wieś leżąca w powiecie chęcińskim województwa sandomierskiego należała w XVI wieku do Tarłów.

Przez wieś przechodzi zielony szlak rowerowy z Sielpii Wielkiej do Błotnicy.

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Barbary w Krasnej.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adamellit

magmowa skała głębinowa, odmiana granitu


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) odmiana granitu;


Adamellit (inaczej granit monzonitowy) – kwaśna skała głębinowa, jedna z odmian granitu.

Skład: biotyt, hornblenda, kwarc, mika, niekiedy złoto, plagioklaz, skaleń potasowy, rzadziej też piroksen.

Występuje w postaci rozległych masywów lub drobnych intruzji. W Polsce można go znaleźć w masywach granitowych na Dolnym Śląsku (m.in. w Karkonoszach, Strzelinie, Strzegomiu). Ma zastosowanie w kamieniarstwie.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adamellitowy

przymiotnik od: adamellit


Źródła:

SJP.pl

Adamiak

nazwisko


Osoby noszące nazwisko Adamiak:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adamianin

członek sekty głoszącej niewinność rajską; adamita


Źródła:

SJP.pl

Adamianka

adamianin; adamitka


Źródła:

SJP.pl

Adamici

sekta istniejąca na przełomie II i III w., głosząca powrót do rajskiej czystości


Adamici (adamianie, fosariusze) – określenie wielu grup religijnych, wywodzących się z chrześcijaństwa, naśladujących nagość Adama jako symbol pierwotnej czystości człowieka przed popełnieniem grzechu pierworodnego.

Po raz pierwszy taka grupa religijna została opisana przez Epifaniusza w II wieku, była to grupa gnostyków-antynomistów z północnej Afryki. Następnie o podobnych grupach pisali Augustyn z Hippony i Izydor z Sewilli.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adamiec

nazwisko



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adamiecki

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Adamik

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Adamin

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) miner. rzadki minerał z grupy arsenianów;


Adamin (adamit) – bardzo rzadki minerał z grupy arsenianów. Jego nazwa pochodzi od nazwiska francuskiego mineraloga Gilberta Josepha Adama (1795–1881).


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Adamina

imię żeńskie


Adamina – żeński odpowiednik imienia/nazwiska Adam. Imieniny 6 kwietnia, 16 maja i 24 grudnia. Imię pochodzi z języka hebrajskiego i oznacza ono "człowiek", a w znaczeniu biblijnym "pierwszy człowiek od Boga".

Osoby noszące to nazwisko: Juanita Adamina (Jo de Winter, żona Roberta Eggersa Adaminy).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adamita

członek sekty głoszącej niewinność rajską; adamianin


Adamici (adamianie, fosariusze) – określenie wielu grup religijnych, wywodzących się z chrześcijaństwa, naśladujących nagość Adama jako symbol pierwotnej czystości człowieka przed popełnieniem grzechu pierworodnego.

Po raz pierwszy taka grupa religijna została opisana przez Epifaniusza w II wieku, była to grupa gnostyków-antynomistów z północnej Afryki. Następnie o podobnych grupach pisali Augustyn z Hippony i Izydor z Sewilli.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adamitka

adamita; adamianka


Źródła:

SJP.pl

Adamiuk

nazwisko



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adamkiewicz

nazwisko


Osoby o tym nazwisku:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adamkowski

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Adamkowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Adamka lub z nim związany


Źródła:

SJP.pl

Adamkus

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Adamostwo

Adam z małżonką; Adamowie


Źródła:

SJP.pl

Adamów

wieś w Polsce


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. wieś w Polsce;

forma rzeczownika.

 (2.1) D. B. lm. od Adam


Miejscowości i ich części w Polsce


Inne


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adamówczanin

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Adamówki


Źródła:

Wiktionary

Adamówczanka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Adamówki


Źródła:

Wiktionary

Adamówecki

przymiotnik od: Adamówka, miasto gminne w województwie podkarpackim


przymiotnik

 (1.1) od rzeczownika Adamówka


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adamówek

nazwa dwóch wsi w województwie mazowieckim


Miejscowości i ich części w Polsce

Wg TERYT jest ich 4, w tym 2 podstawowe

Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adamowianin

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Adamowa


Źródła:

Wiktionary

Adamowianka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Adamowa


Źródła:

Wiktionary

Adamowice

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga, nazwa własna

 (1.1) geogr. wieś w Polsce;


Miejscowości i ich części w Polsce

Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Adamowicki

przymiotnik relacyjny

 (1.1) dotyczący Adamowic


Źródła:

Wiktionary

Adamowicz

nazwisko


Osoby o tym nazwisku:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adamowiczanin

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Adamowic


Źródła:

Wiktionary

Adamowiczanka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Adamowic


Źródła:

Wiktionary

Adamowie

Adam z małżonką; Adamostwo


Źródła:

SJP.pl

Adamówka

wieś w Polsce


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. wieś w Polsce;


Miejscowości i ich części w Polsce

Według TERYT jest ich 9, w tym 3 podstawowe

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adamowo

nazwa kilkunastu wsi w Polsce


Miejscowości i ich części w Polsce


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adamowski

przymiotnik od: Adamów


przymiotnik

 (1.1) dotyczący Adamowa, związany z Adamowem



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adamowy

właściwy Adamowi, charakterystyczny dla Adama


przymiotnik dzierżawczy

 (1.1) przest. gwara. należący do Adama


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adampol

wieś w Turcji


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. nazwa miejscowości w Polsce;


W Polsce

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adampolanin

mieszkaniec Adampolu


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Adampola


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adampolanka

mieszkanka Adampolu


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Adampola


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adampolski

przymiotnik od: Adampol


przymiotnik

 (1.1) dotyczący Adampola, związany z Adampolem


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adams

nazwisko



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adamski

nazwisko


Osoby o tym nazwisku:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adamson

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Adamstown

[czytaj: Adamstałn] stolica Wysp Pitcairn


rzeczownik, rodzaj nijaki lub męski, nazwa własna

 (1.1) geogr. stolica Pitcairnu;

 (1.2) nazwy kilku miejscowości na świecie;


Adamstown – jedyna miejscowość na wyspie Pitcairn, wchodzącej w skład Wysp Pitcairn – brytyjskiego terytorium zależnego. W Adamstown w 2008 mieszkało 48 mieszkańców – cała populacja wyspy. Niektórzy mieszkańcy wyspy emigrują do Nowej Zelandii, przez co liczba mieszkańców wyspy spada.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adamsyt

związek chemiczny zawierający arsen, gaz bojowy o działaniu drażniącym


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. wojsk. związek arsenoorganiczny stosowany jako duszący bojowy środek trujący z podgrupy sternitów;


Adamsyt (chlorek fenarsazyny) – arsenoorganiczny związek chemiczny stosowany jako gaz łzawiący, drażniący bojowy środek trujący z podgrupy sternitów. Nazwa pochodzi od nazwiska amerykańskiego chemika Rogera Adamsa, który go po raz pierwszy otrzymał.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adamsytowy

adamsyt


przymiotnik

 (1.1) chem. związany z adamsytem, zawierający adamsyt


Patrz:adamsyt

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adamus

nazwisko


Osoby noszące nazwisko Adamus

Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adana

miasto w Turcji


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Turcji;


Adana – miasto w Azji, w południowej Turcji nad rzeką Seyhan, ośrodek administracyjny ilu Adana.

Adana to ośrodek przemysłowo-handlowy (tekstylia) w regionie uprawy bawełny i pszenicy oraz węzeł drogowy.Znajduje się tam stacja kolejowa Adana, port lotniczy i uniwersytet.Wiele zabytków starożytnych (m.in. most rzymsko-bizantyjski z II w.) i liczne meczety. W pobliżu miasta wykopaliska hetyckie.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adańczyk

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Adany


Źródła:

Wiktionary

Adanka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Adany


Źródła:

Wiktionary

Adański

Adana (miasto w Turcji)


przymiotnik

 (1.1) od rzeczownika Adana


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adapciak

środowiskowo: wyjazd integracyjny dla nowych studentów


Źródła:

SJP.pl

Adaptabilność

zdolność komórek, tkanek i narządów organizmu do reagowania przystosowawczego na wszelkie zmiany warunków jego środowiska zewnętrznego i wewnętrznego; przystosowawczość


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) biol. zdolność do fizjologicznego reagowania przystosowawczego komórek, tkanek, narządów organizmu na zmiany warunków jego środowiska;


Adaptabilność, przystosowawczość – zdolność do adaptacji fizjologii komórek, tkanek oraz narządów do zmian warunków środowiska wewnętrznego i zewnętrznego.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adaptabilny

zdolny do reagowania na zmiany warunków środowiska


Źródła:

SJP.pl

Adaptacja

1. przystosowanie czegoś do innego użycia niż było przeznaczone;
2. przystosowanie, przetworzenie dzieła literackiego na utwór innego rodzaju, np. powieści na film, a także utwór w ten sposób przystosowany;
3. przystosowywanie się do określonych warunków


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przystosowanie do nowego sposobu użytkowania, przeróbka

 (1.2) efekt (dzieło, przedmiot, budynek) dokonanej adaptacji (1.1)

 (1.3) biol. przystosowanie się organizmu do nowych warunków;

 (1.4) dostosowanie się organów do sytuacji

 (1.5) psych. przystosowanie się do nowej sytuacji


Adaptacja – doskonaląca zmiana w celu przystosowania.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adaptacjonizm

pogląd w ramach ewolucjonizmu, według którego wszystkie fenotypowe cechy organizmów wynikają z bezpośredniego działania doboru naturalnego; selekcjonizm


Adaptacjonizm – pogląd w ramach ewolucjonizmu, przyjmujący, że wszelkie cechy fenotypowe organizmów mają charakter adaptacji i powstały w drodze doboru naturalnego.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adaptacyjno-Rehabilitacyjny

służący zarówno adaptacji, jak i rehabilitacji (np. ośrodek adaptacyjno-rehabilitacyjny)


Źródła:

SJP.pl

Adaptacyjność

zdolność przystosowywania się do zmieniających się warunków


Źródła:

SJP.pl

Adaptacyjny

przymiotnik od: adaptacja


przymiotnik

 (1.1) taki, który potrafi się zmieniać, dostosowywać do wymagań albo do otoczenia

 (1.2) techn. układ albo algorytm, który potrafi sam przestrajać swoje parametry

 (1.3) środ. taki, który dokonuje adaptacji


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adaptator

osoba dokonująca adaptacji, najczęściej artysta (reżyser, pisarz), który adaptuje utwór literacki; adaptor


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba dokonująca adaptacji


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adaptatorka

kobieta dokonująca adaptacji, najczęściej artystka (reżyser, pisarka), która adaptuje utwór literacki


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fż. od: adaptator


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adaptatorski

związany z adaptatorem lub adaptatorką (np. doświadczenie adaptatorskie, ingerencja adaptatorska)


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z adaptatorem, dotyczący adaptatora


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adaptatywny

radiacja adaptatywna - jedna z form rozprzestrzeniania się zwierząt w celu zasiedlenia nowych środowisk i osiągnięcia przystosowania ewolucyjnego


przymiotnik jakościowy

 (1.1) posiadający umiejętność łatwej adaptacji do zmiennych warunków


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adapter

1. urządzenie w gramofonie do odczytywania dźwięku z płyt gramofonowych;
2. potocznie: gramofon;
3. urządzenie lub program łączące dwa różne urządzenia, standardy, formaty, w celu zapewnienia ich prawidłowej współpracy


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) techn. główka odtwarzająca w gramofonie elektrycznym, zastępująca membranę – wkładka gramofonowa

 (1.2) pot. techn. gramofon

 (1.3) techn. element urządzenia umożliwiający zastosowanie go do innych celów, niż zostało ono przewidziane

 (1.4) roln. wymienny zespół roboczy w maszynach rolniczych, np. część przystosowująca kombajn rolniczy do zbioru kukurydzy


Adapter (w języku angielskim także adaptor), potocznie przejściówka; element adaptujący tj. przystosowujący – element umożliwiający zastosowanie urządzenia do innych celów niż zostało to pierwotnie przewidziane.

Szerzej rzecz ujmując jest to element, lub zespół elementów, łączący dwa lub więcej zespołów jakiegoś urządzenia, lub jedno urządzenie z drugim, umożliwiający ich współpracę lub pełnienie określonej funkcji.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adapterowy

adapter, np. mechanizm adapterowy


przymiotnik

 (1.1) dotyczący adapteru, związany z adapterem


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adaptogen

substancja naturalna zwiększająca zdolności adaptacyjne organizmu


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) med. nietoksyczna substancja pochodzenia roślinnego mająca zwiększać odporność na stres i wspomagać utrzymanie homeostazy organizmu;


Adaptogeny, zioła adaptacyjne, substancje adaptogenne (łac. adaptō ‘przystosować się’; gr. γένος genos ‘ród’, ‘pochodzenie’) – substancja pochodzenia naturalnego lub surowiec roślinny o korzystnym dla zdrowia nieswoistym działaniu, pomagający w adaptacji organizmu do szeroko pojętego obciążenia stresem, wspomagający utrzymanie homeostazy organizmu i niewykazujący działania modulującego oraz skutków ubocznych.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adaptogenny

zwiększający zdolności adaptacyjne organizmu


przymiotnik

 (1.1) dotyczący adaptogenu, związany z adaptogenem


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adaptometr

przyrząd do badania zdolności przystosowania się wzroku do ciemności


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) med. przyrząd okulistyczny badający zdolność przystosowywania się wzroku do ciemności;


Adaptometr – urządzenie służące do badania adaptacji pręcików w siatkówce. Badania takie przeprowadza się w całkowitej ciemności, po uprzednim wpatrywaniu się badanego w źródło mocnego światła. Trwa ono około godziny. W jego trakcie stopniowo zmniejsza się natężenie światła, określając tym samym zdolność oka do jego rozpoznawania.

Wyróżnia się adaptometry służące do szybkiego badania pierwszej (głównej) fazy adaptacji oraz urządzenia do badania pełnej adaptacji.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adaptor

osoba dokonująca adaptacji, najczęściej artysta (reżyser, pisarz), który adaptuje utwór literacki; adaptator


Źródła:

SJP.pl

Adaptować

1. dokonywać (dokonać) adaptacji (np. Wobec braku środków na założenie galerii w centrum miasta, zaczęli adaptować opuszczone hale na przedmieściach. Adaptował powieść na potrzeby telewizji.);
2. adaptować się - przystosowywać się do nowych warunków (np. Rośliny szybko adaptowały się do surowego klimatu.)


czasownik przechodni niedokonany lub dokonany (dk. zaadaptować)

 (1.1) dostosować/dostosowywać do innego użytku

 (1.2) biol. o organizmach: przystosować się/przystosowywać się w ciągu rozwoju ewolucyjnego do zmienionych warunków środowiska

 (1.3) dostosować/dostosowywać utwór literacki, np. do pokazania go na ekranie, na scenie

czasownik zwrotny niedokonany adaptować się (dk. zaadaptować się)

 (2.1) przystosować się do nowej sytuacji, nowych warunków


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adaptowalność

możliwość zaadaptowania


Źródła:

SJP.pl

Adaptowalny

dający się adaptować


Źródła:

SJP.pl

Adaptowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) dokonywanie adaptacji, przystosowywanie czegoś do innego niż pierwotny celu

 (1.2) teatr. film. dokonywanie zmian w utworze literackim w celu wystawienia go w teatrze albo zekranizowania

 (1.3) biol. przystosowywanie się organizmów do zmiennych warunków środowiska


Źródła:

Wiktionary

Adaś

(zwykle w lm - adasie) potocznie: but marki Adidas; adidas


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) imię|polski|m. zdrobn. od Adam



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adasieczek

zdrobnienie od: Adam; Adaś


Źródła:

SJP.pl

Adasiowie

Adaś z małżonką


Źródła:

SJP.pl

Adasiowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Adasia lub z nim związany


Źródła:

SJP.pl

Adaszewski

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Adat

niepisane prawo muzułmańskie opierające się na zwyczaju albo umowie ustnej, obowiązujące na jakimś terenie


Adat (arab. ‏ﻋﺎﺪة‎ ʿāda) – prawa zwyczajowe lub tradycje, na których opiera się funkcjonowanie wielu społeczności lokalnych.

Słowo adat pochodzi z języka arabskiego i oznacza przyzwyczajenia, czyny, zasady powtarzane przez długi okres. Używane było przez społeczności, które przyjmowały islam, dla odróżnienia dawnych, lokalnych praktyk od nowych, implementowanych wraz z nową religią.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adaukt

imię męskie


Adaukt – imię męskie pochodzenia łacińskiego. Wywodzi się od łac. Adauctus, od czasownika adaugeo, 'powiększam, pomnażam'.

Odpowiednikiem żeńskim była Adaucta.

Adaukt imieniny obchodzi 30 sierpnia, jako wspomnienie liturgiczne męczennika z III lub IV w. św. Adaukta.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adblock

[czytaj: adblok] rozszerzenie do przeglądarki internetowej blokujące reklamy; adblocker



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adblocker

[czytaj: adbloker] rozszerzenie do przeglądarki internetowej blokujące reklamy; adblock


Źródła:

SJP.pl

Adcult

[czytaj: edkalt] kultura reklamy


Źródła:

SJP.pl

Addaks

ssak parzystokopytny z rodziny wołowatych, zaliczany do antylop; adaks


Addaks, Addax, Addac (zm. 418) — władca (król) Alanów przebywających na Półwyspie Iberyjskim.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Addar

imię męskie


Addar – imię męskie pochodzenia biblijnego. Wywodzi się od słowa oznaczającego „wspaniały”.

Addar imieniny obchodzi 21 kwietnia.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Addend

rzadko:
1. jon lub elektrycznie obojętna cząsteczka połączone w związkach kompleksowych z jonem centralnym za pomocą specjalnego typu wiązania chemicznego; ligand;
2. składnik sumy


Ligand, addend – atom, cząsteczka lub anion w związkach kompleksowych, który jest przyłączony bezpośrednio do atomu centralnego lub kationu centralnego, zwanego centrum koordynacji albo rdzeniem kompleksu. Pojęcie ligandu (jak również atomu centralnego) nie jest jednoznaczne i w wielu przypadkach jest kwestią umowną. W chemii organicznej określenie ligand jest stosowane wymiennie z określeniem podstawnik.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Addenda

rzadko:
1. jon lub elektrycznie obojętna cząsteczka połączone w związkach kompleksowych z jonem centralnym za pomocą specjalnego typu wiązania chemicznego; ligand;
2. składnik sumy


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Addendum

addenda;
1. dodatek uzupełniający treść dzieła książkowego, np. przypis, aneks, załącznik;
2. objaśnienie, komentarz wyjaśniający jakiś tekst


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) wszelkie dodatki uzupełniające treść dzieła książkowego – przypisy, dodatki, załączniki, suplementy, aneksy itp.

 (1.2) załączniki do pisma urzędowego (np. do umowy, podania)



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Addio

[czytaj: addijo] żegnaj, bądź zdrów


Źródła:

SJP.pl

Addisabebczyk

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) rzad. mieszkaniec Addis Abeby; osoba z tego miasta


Źródła:

Wiktionary

Addisabebka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rzad. mieszkanka Addis Abeby; kobieta z tego miasta


Źródła:

Wiktionary

Addisabebski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) rzad. związany z Addis Abebą, dotyczący Addis Abeby


Źródła:

Wiktionary

Addison

nazwisko, np. Thomas Addison (1793-1860), angielski lekarz, anatomopatolog


Postacie:

Miejscowości w USA:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Additionality

[czytaj: adiszinality] zasada mówiąca o tym, że fundusze przeznaczone przez Unię Europejską na rozwój państw członkowskich mogą być tylko dodatkowym, a nie głównym źródłem finansowania programów rozwoju realizowanych przez dane państwo; dodatkowość


Źródła:

SJP.pl

Addolcendo

[czytaj: addolczendo] określenie wykonawcze: słodko, miło


Źródła:

SJP.pl

Addolorato

określenie wykonawcze: boleśnie, smutno


Źródła:

SJP.pl

Addukcja

ruch kończyny skierowany ku środkowej osi ciała; przywodzenie


Addukcja (przywodzenie) – ruch kończyny w kierunku osi ciała lub jego części. Przykładem może być ruch palców kończyny górnej w czasie zamykania dłoni lub ruch całej kończyny w stronę klatki piersiowej. W kończynie dolnej są to ruchy palców w stronę stopy.

Mięsień odpowiedzialny za ten ruch nazywany jest adduktorem. Przeciwieństwem addukcji jest abdukcja (odwodzenie).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Addukcyjny

addukcja


Patrz:addukcja

Źródła:

SJP.pl

Addukt

połączenie dwóch lub więcej związków chemicznych np. na skutek powstawania wiązań wodorowych


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. indywiduum cząsteczkowe powstałe przez połączenie najczęściej dwóch oddzielnych indywiduów w taki sposób, że nie dochodzi do utraty atomów w obrębie cząsteczek tworzących je;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adduktor

mięsień przywodzący; przywodziciel


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) anat. mięsień przywodzący kończynę do osi ciała;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Addycja

łączenie się ze sobą atomów lub cząsteczek


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) biol. mutacja polegająca na wstawieniu jednej lub większej liczby zasad

 (1.2) chem. reakcja chemiczna polegająca na przyłączeniu jednej cząsteczki do drugiej, w wyniku czego powstaje tylko jeden produkt, bez produktów ubocznych;


Addycja, przyłączenie – reakcja chemiczna polegająca na przyłączeniu jednej cząsteczki do drugiej, w wyniku czego powstaje tylko jeden produkt, bez żadnych produktów ubocznych. W chemii organicznej addycja przebiega zwykle z rozerwaniem wiązania wielokrotnego węgiel-węgiel lub węgiel-heteroatom. Istnieją jednak proste reakcje addycji, które zachodzą bez zrywania wiązań wielokrotnych, na przykład rekombinacja rodników.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Addycyjność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest addycyjne


Źródła:

Wiktionary

Addycyjny

powstały w wyniku sumowania składników; addytywny


Źródła:

SJP.pl

Addytywnie

addytywny


Patrz:addytywny

Źródła:

SJP.pl

Addytywność

jedna z własności całki oznaczonej


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co addytywne



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Addytywny

powstały w wyniku sumowania składników; addycyjny


przymiotnik

 (1.1) związany z dodawaniem, powstający przez dodawanie


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adeemowski

przymiotnik od: ADM (Administracja Domów Mieszkalnych); ADM-owski


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z ADM (Administracją Domów Mieszkalnych)


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adehadowiec

osoba z ADHD


Źródła:

SJP.pl

Adekwatnie

przysłówek sposobu

 (1.1) w sposób adekwatny


Źródła:

Wiktionary

Adekwatniej

stopień wyższy od przysłówka: adekwatnie


Źródła:

SJP.pl

Adekwatniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: adekwatny; bardziej adekwatny


Źródła:

SJP.pl

Adekwatność

zgodność z czymś


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odpowiedniość


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adekwatny

odpowiedni, zgodny z czymś


przymiotnik

 (1.1) dokładnie czemuś odpowiadający


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adela

1. imię żeńskie
2. zdrobnienie od: Adelajda, Adelina (imiona żeńskie)


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż.;


Adela – imię żeńskie pochodzenia germańskiego. Jest ono skróconą formą dwuczłonowych imion takich jak Adalberga, Adalgunda, Adelajda, Adelinda, tj. imion z pierwszym członem adal oznaczającym „szlachetny ród”, „szlachetny stan”. Skrócenie to powstało na gruncie języka francuskiego.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adelaida

imię żeńskie


Źródła:

SJP.pl

Adelaide

[czytaj: Adelejt] miasto w Australii; Adelajda


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adelajda

imię żeńskie


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż.;

 (1.2) geogr. miasto w Australii;



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adelajdziny

przymiotnik dzierżawczy - należący do Adelajdy lub z nią związany


Źródła:

SJP.pl

Adelajdzki

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Adelajdą (Adelaide), dotyczący Adelajdy


Źródła:

Wiktionary

Adelbert

imię męskie


Adalbert, Adelbert – imię męskie pochodzenia germańskiego. Wywodzi się od słów oznaczających adal (ród szlachecki) i beraht (jasny, błyszczący), oznaczało „pochodzącego ze szlachetnego rodu”. Występuje w wielu odmianach, np.: Albert, Olbracht.

Żeński odpowiednik: Adalberta

Adalbert imieniny obchodzi: 23 kwietnia, 11 maja, 20 czerwca i 25 czerwca (jako wspomnienie św. Adelberta, zm. 714).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adelczyny

przymiotnik dzierżawczy - należący do Adeli lub z nią związany


Źródła:

SJP.pl

Adelfofagia

Adelfofagia (łac. adelphophagia) – rodzaj kanibalizmu, odżywianie się zarodkami lub osobnikami tego samego miotu lub innych miotów tego samego lub pokrewnego gatunku, zjadanie osobników młodszych przez starsze lub samca przez samicę w trakcie albo po kopulacji.


Źródła:

Wikipedia

Adelina

imię żeńskie


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż.;


Imiona
W Polsce

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adelininy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Adeliny lub z nią związany


Źródła:

SJP.pl

Adeliny

przymiotnik dzierżawczy - należący do Adeli lub z nią związany


Źródła:

SJP.pl

Adelka

zdrobnienie od: Adela (imię żeńskie)


Adelolecia Hertel & Hafellner (adelka) – rodzaj grzybów z rodziny odnożycowatych (Ramalinaceae). Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do grupy porostów. W Polsce występuje jeden gatunek.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Aden

miasto w Jemenie


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w południowo-zachodnim Jemenie, nad Zatoką Adeńską;


Aden (arab. عدن, Adan) – miasto w południowo-zachodnim Jemenie, nad Zatoką Adeńską (Morze Arabskie), ok. 170 km na wschód od cieśniny Bab al-Mandab.

Jest głównym ośrodkiem administracyjnym muhafazy Adenu.

W 2004 miasto liczyło 588 938 mieszkańców (drugie pod względem liczby ludności miasto Jemenu, po Sanie). W przeciągu 17 lat (od 1987) w Adenie odnotowano intensywny ponad 71% wzrost liczby mieszkańców.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adenauer

[czytaj: adenałer] nazwisko niemieckie, m.in. Konrad Adenauer (1876-1967) - niemiecki polityk, prawnik



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adeńczyk

mieszkaniec Adenu (miasta w Jemenie)


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Adenu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adenina

związek organiczny, zasada purynowa


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) biochem. związek organiczny, składnik nukleotydów tworzących kwasy nukleinowe;


Adenina, 6-aminopuryna – organiczny związek chemiczny z grupy puryn, jedna z pięciu zasad azotowych, wchodzących w skład podstawowych nukleotydów kwasów nukleinowych (DNA i RNA). W dwuniciowych kwasach nukleinowych adenina tworzy parę komplementarną z tyminą lub uracylem za pomocą dwóch wiązań wodorowych.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adeninowy

związany z adeniną


przymiotnik relacyjny

 (1.1) biochem. związany z adeniną, dotyczący adeniny


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adenium

rodzaj roślin z rodziny toinowatych


Adenium (Adenium Roem. & Schult.) – rodzaj roślin z rodziny toinowatych. Obejmuje w zależności od ujęcia 5–6 gatunków lub tylko jeden gatunek z 5 podgatunkami. Rośliny te występują w tropikalnej i subtropikalnej Afryce kontynentalnej (poza Kotliną Konga) oraz na Półwyspie Arabskim i wyspie Sokotra. Związane są z siedliskami suchymi i dlatego są kserofitami o zgrubiałych, gruboszowatych pniach.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adenka

mieszkanka Adenu (miasta w Jemenie)


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Adenu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adenoid

migdałek gardłowy


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) anat. zob. migdałek gardłowy.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adenoidalny

adenoid


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z adenoidem, dotyczący adenoidu


Patrz:adenoid

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adenomyoma

łagodny nowotwór składający się z tkanki gruczołowej i tkanki mięśniowej gładkiej; gruczolakomięśniak


Źródła:

SJP.pl

Adenopatia

chorobowe powiększenie lub obrzęk węzłów chłonnych wskutek infekcji lub na tle nowotworowym


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. schorzenie węzłów chłonnych


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adenotom

przyrząd medyczny do usuwania migdałka gardłowego


Źródła:

SJP.pl

Adenotomia

chirurgiczne usunięcie migdałka gardłowego


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. chirurgiczny zabieg laryngologiczny polegający na usunięciu lub ścięciu przerośniętego migdałka gardłowego;


Adenotomia, adenoidektomia – chirurgiczny zabieg laryngologiczny polegający na usunięciu (przycięciu) przerośniętego migdałka gardłowego. Zabieg przeprowadza się głównie u dzieci powyżej 3 roku życia, w znieczuleniu ogólnym z intubacją. Często jest przeprowadzany razem z tonsillotomią (tonsylotomią, przycięciem migdałków podniebiennych) lub tonsillektomią (tonsylektomią, całkowitym usunięciem midałków podniebiennych).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adenowirus

wirus szeroko rozpowszechniony w przyrodzie, występujący w wielu odmianach, u człowieka najczęściej wywołujący łagodne infekcje dróg oddechowych o objawach przeziębienia; mastadenowirus


Adenowirusy (łac. Adenoviridae) – rodzina wirusów DNA, charakteryzujących się występowaniem następujących cech:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adenowirusowy

adenowirus


Patrz:adenowirus

Źródła:

SJP.pl

Adenozyna

naturalny nukleozyd występujący we wszystkich komórkach organizmu, odgrywa ważną rolę w wielu procesach biochemicznych, jest m.in. nośnikiem energii, przekazuje informację genetyczną, rozszerza naczynia krwionośne, stosowany jako lek przeciwko arytmii serca


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) biochem. nukleozyd purynowy złożony z adeniny i rybozy, pełniący ważne funkcje biologiczne, m.in. jako składnik ATP, ADP, AMP oraz jako neuroprzekaźnik; wzór chemiczny|C10H13N5O4.;


Adenozyna – organiczny związek chemiczny z grupy nukleozydów, zbudowany z adeniny połączonej z pierwszym węglem pierścienia rybozy wiązaniem β-N9-glikozydowym.

Adenozyna odgrywa ważną rolę w wielu procesach biochemicznych:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adenozynodifosforan

związek organiczny, nukleotyd złożony z rybozy, adeniny i dwóch grup fosforanowych


Adenozyno-5′-difosforan, ADP – organiczny związek chemiczny, nukleotyd złożony z rybozy, adeniny i dwóch grup fosforanowych. Jest częścią wielu koenzymów. Powstaje z ATP w wyniku przeniesienia jednej jego reszty fosforanowej na cząsteczkę, będącą jej akceptorem.

Może zostać ponownie przekształcony w ATP, dzięki fosforylacji oksydacyjnej lub wtórnie w glikolizie w cyklu Krebsa.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adenozynodifosforowy

kwas adenozynodifosforowy (ADP), nukleotyd będący połączeniem kwasu adenozynomonofosforowego (AMP) z resztą kwasu fosforowego wiązaniem wysokoenergetycznym, uczestniczący w procesach przemiany energii u wszystkich organizmów


Źródła:

SJP.pl

Adenozynodwufosforowy

kwas adenozynodifosforowy (ADP) - nukleotyd będący połączeniem kwasu adenozynomonofosforowego (AMP) z resztą kwasu fosforowego wiązaniem wysokoenergetycznym, uczestniczący w procesach przemiany energii u wszystkich organizmów


Źródła:

SJP.pl

Adenozynomonofosforan

Adenozyno-5′-monofosforan, adenozynomonofosforan, AMP – organiczny związek chemiczny, rybonukleotyd powstający w wyniku przyłączenia reszty fosforanowej do węgla 5′ adenozyny:

adenozyna + ATP → AMP + ADP

AMP może również powstawać podczas syntezy ATP z dwóch cząsteczek ADP:

2ADP → ATP + AMP

Źródła:

Wikipedia

Adenozynotrifosforan

główny nośnik energii w organizmach żywych


Adenozyno-5′-trifosforan, ATP, daw. adenozynotrójfosforan – organiczny związek chemiczny, nukleotyd adeninowy zbudowany z adenozyny z przyłączoną wiązaniem estrowym w pozycji 5′-OH grupą trifosforanową. Odgrywa on ważną rolę w biologii komórki jako wielofunkcyjny koenzym i molekularna jednostka w wewnątrzkomórkowym transporcie energii. Stanowi nośnik energii chemicznej, używanej w metabolizmie komórki. Powstaje jako magazyn energii w procesach fotosyntezy i oddychania komórkowego. Zużywają go liczne enzymy, a zgromadzona w nim energia służy do przeprowadzania różnorodnych procesów, jak biosyntezy, ruchu i podziału komórki. Tworzy się z adenozyno-5′-difosforanu, a przekazując swą energię dalej, powraca do formy ADP lub adenozyno-5′-monofosforanu (AMP). Cykl ten zachodzi bezustannie w organizmach żywych. Człowiek dorosły w ciągu doby syntetyzuje i zużywa około 85 kg adenozynotrifosforanu (ATP).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adenozynotrifosforowy

kwas adenozynotrifosforowy (ATP), nukleotyd będący połączeniem kwasu adenozynodifosforowego z resztą kwasu fosforowego wiązaniem wysokoenergetycznym, uczestniczący w procesach przemiany energii u organizmów


Źródła:

SJP.pl

Adenozynotrójfosforan

nukleotyd, zawierający trzy reszty kwasu ortofosforowego, resztę adeninową i rybozę; jeden z podstawowych związków energetycznych komórek żywych


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) biochem. nukleotyd adeninowy zbudowany z trzech reszt kwasu ortofosforowego, reszty adeninowej i rybozy;


Adenozyno-5′-trifosforan, ATP, daw. adenozynotrójfosforan – organiczny związek chemiczny, nukleotyd adeninowy zbudowany z adenozyny z przyłączoną wiązaniem estrowym w pozycji 5′-OH grupą trifosforanową. Odgrywa on ważną rolę w biologii komórki jako wielofunkcyjny koenzym i molekularna jednostka w wewnątrzkomórkowym transporcie energii. Stanowi nośnik energii chemicznej, używanej w metabolizmie komórki. Powstaje jako magazyn energii w procesach fotosyntezy i oddychania komórkowego. Zużywają go liczne enzymy, a zgromadzona w nim energia służy do przeprowadzania różnorodnych procesów, jak biosyntezy, ruchu i podziału komórki. Tworzy się z adenozyno-5′-difosforanu, a przekazując swą energię dalej, powraca do formy ADP lub adenozyno-5′-monofosforanu (AMP). Cykl ten zachodzi bezustannie w organizmach żywych. Człowiek dorosły w ciągu doby syntetyzuje i zużywa około 85 kg adenozynotrifosforanu (ATP).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adenozynotrójfosforowy

kwas adenozynotrifosforowy (ATP) - nukleotyd będący połączeniem kwasu adenozynodifosforowego z resztą kwasu fosforowego wiązaniem wysokoenergetycznym, uczestniczący w procesach przemiany energii u organizmów


Źródła:

SJP.pl

Adeński

Aden


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Adenem, dotyczący Adenu (miasta w Jemenie)


Patrz:Aden

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adept

1. człowiek kształcący się w jakiejś dziedzinie;
2. zwolennik doktryny


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba, która się kształci, szczególnie osoba zdobywająca wiedzę praktyczną

 (1.2) zwolennik jakiejś idei, doktryny



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adeptka

1. kobieta kształcąca się w jakiejś dziedzinie;
2. zwolenniczka doktryny filozoficznej, kierunku politycznego itp.


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) książk. szt. fant. kobieta zdobywająca wiedzę, w szczególności praktyczną, tajemną lub magiczną

 (1.2) książk. filoz. rel. zwolenniczka jakiejś idei, doktryny


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adermina

związek chemiczny z grupy związków heterocyklicznych, pochodna pirydyny; pirydoksyna; pirydoksal


Pirydoksyna (adermina) – organiczny związek chemiczny, pochodna pirydyny, jedna z form witaminy B6. W organizmie ulega przemianie do fosforanu pirydoksalu, aktywnej formy witaminy B6, wchodzącego w skład grup prostetycznych wielu enzymów niezbędnych w syntezie aminokwasów (np. tryptofanu), neuroprzekaźników (katecholamin, serotoniny, norepinefryny), sfingolipidów, kwasu 5-aminolewulinowego oraz metabolizmie białek (np. hemoglobiny), węglowodanów i tłuszczów.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adh

hormon syntetyzowany w podwzgórzu, działający kurcząco na naczynia krwionośne, zwiększający ciśnienie krwi i zatrzymujący wodę w ustroju; antydiuretyna, hormon antydiuretyczny, wazopresyna


Źródła:

SJP.pl

Adhan

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) rel. muzułmańskie wezwanie do modlitwy, wygłaszane m.in. przez muezina z minaretu;


Adhan (arab. أذان adhan) – wezwanie wyznawców islamu do modlitwy (salat), która należy do obowiązków każdego muzułmanina. Adhan został przyjęty przez twórcę i proroka Mahometa ok. roku 624. Wygłaszany jest z minaretu przez muezina, który pięć razy w ciągu dnia wzywa do modlitwy. Wypowiadanie i deklamacja adhan składa się z 7 formuł:


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Adhd

skrót od: Attention Deficit Hyperactivity Disorder - zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi


skrótowiec, rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) = med. psych. Attention Deficit Hyperactivity Disorder → zespół nadpobudliwości psychoruchowej


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adherencja

1. stawanie po czyjejś stronie, popieranie kogoś;
2. w biologii: zdolność grzybów, bakterii do przylegania do korzystnego dla nich podłoża


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) solidaryzowanie się z kimś, popieranie kogoś



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adherent

zwolennik, stronnik, poplecznik


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) daw. stronnik


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adherentka

książkowo: czyjaś zwolenniczka


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rzad. zwolenniczka jakiejś idei, doktryny, osoby lub ugrupowania


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adhezja

1. dawniej: przystąpienie, przyłączenie się do czegoś (np. do partii, stowarzyszenia);
2. zjawisko łączenia się powierzchniowych warstw dwóch różnych ciał zetkniętych ze sobą


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fiz. przyciąganie się wzajemne cząsteczek stykających się powierzchni różnych ciał;

 (1.2) biol. specyficzne lub niespecyficzne przyczepianie się mikroorganizmów do podłoża lub innych komórek

 (1.3) daw. przyłączenie się, przystąpienie do czegoś


Adhezja (łac. adhaesio – przyleganie) – łączenie się ze sobą powierzchniowych warstw ciał fizycznych lub faz (stałych lub ciekłych).

Adhezji nie należy mylić z kohezją, gdyż kohezja jest zjawiskiem związanym z oddziaływaniami międzycząsteczkowymi występującymi wewnątrz ciała, podczas gdy adhezja dotyczy oddziaływań powierzchniowych.

Miarą adhezji jest praca przypadająca na jednostkę powierzchni, którą należy wykonać, aby rozłączyć stykające się ciała.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adhezyjny

1. związany z adhezją (np. zjawiska adhezyjne)
2. umowa adhezyjna - w prawie: umowa, którą należy w całości przyjąć lub odrzucić, niepodlegająca negocjacjom


przymiotnik relacyjny

 (1.1) fiz. związany z adhezją, dotyczący adhezji


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adhokracja

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ustrój organizacyjny charakteryzująca się tymczasowością i zredukowaną do minimum strukturą formalną;

 (1.2) państwo lub organizacja charakteryzująca się adhokratycznym zarządem


Adhokracja (ang. adhocracy) – określenie organizacji charakteryzującej się tymczasowością (łac. ad hoc „do tego”) i zredukowaną do minimum strukturą formalną, na którą składają się zespoły powoływane w celu realizacji konkretnego zadania lub rozwiązania konkretnego problemu.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Adhortacja

papieski dokument skierowany do kapłanów i wiernych


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) daw. zachęta

 (1.2) daw. upomnienie


Adhortacja (łac. adhortatio – upomnienie, napomnienie, zachęta) – dokument zwyczajnego nauczania papieskiego o charakterze duszpasterskim, adresowany do określonej grupy osób (na przykład zakonników, rodzin) albo do całego Kościoła. Najczęściej stanowi podsumowanie Synodu Biskupów i zestawienie wniosków, jakie wypływają z synodu. Adhortacje wydawane są co kilka lat po zakończeniu danego synodu.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adhortacyjny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z adhortacją, dotyczący adhortacji


Źródła:

Wiktionary

Adi

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) zdrobn. poufała forma męskiego imienia Adrian



Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Adi.

skrót od: adiectivum (w językoznawstwie: przymiotnik)


Źródła:

SJP.pl

Adi.poss.

skrót od: adiectivum possessivum (w językoznawstwie: przymiotnik dzierżawczy); adi. poss.


Źródła:

SJP.pl

Adiabata

linia na wykresie przedstawiająca proces adiabatyczny


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fiz. krzywa odzwierciedlająca proces adiabatyczny


Przemiana adiabatyczna, proces adiabatyczny – proces termodynamiczny, podczas którego izolowany układ nie nawiązuje wymiany ciepła, lecz całość energii jest dostarczana lub odbierana z niego jako praca. Jest to idealizacja niemożliwa do zrealizowania w praktyce. Użyteczne założenie przemiany adiabatycznej w danym systemie termodynamicznym jest możliwe dzięki zastosowaniu osłon adiabatycznych lub wówczas, gdy proces zachodzi na tyle szybko, że przepływ ciepła nie zdąży nastąpić.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adiabatycznie

przysłówek sposobu

 (1.1) fiz. w sposób adiabatyczny, bez wymiany ciepła z otoczeniem


Źródła:

Wiktionary

Adiabatyczny

proces adiabatyczny, przemiana adiabatyczna: proces termodynamiczny, podczas którego nie zachodzi wymiana ciepła między układem a otoczeniem


przymiotnik relacyjny

 (1.1) fiz. taki, który przebiega bez wymiany ciepła z otoczeniem


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adiabatyzm

w fizyce, chemii: proces zmiany objętości ciała bez wymiany ciepła z otoczeniem


Źródła:

SJP.pl

Adiacencki

opłata adiacencka - opłata uiszczana przez właściciela nieruchomości, której wartość wzrosła wskutek zmiany struktury (scalenia, podziału) lub rozbudowy infrastruktury technicznej, np. doprowadzenia wody, gazu, kanalizacji itp.


Źródła:

SJP.pl

Adiafora

1. w filozofii: to, co jest moralnie obojętne (nieoceniane w kategoriach: dobro - zło);
2. w filozofii: obojętność wobec świata zewnętrznego;
3. w religii: ceremoniał, obrządek lub zwyczaj, który jest dopuszczalny, ale nie nakazany


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) filoz. rzecz, pojęcie, które jest obojętne pod względem moralnym (ani dobre ani złe);

 (1.2) rytuał religijny, który jest sprawą sumienia danej osoby; taki, który nie jest nakazany ani zakazany


Adiafora (l.mn. od stgr. ἀδιάφορον, adiaphoron – obojętne) – rzecz czy kwestia moralnie obojętna. Pojęcie wywodzi się z filozofii starożytnej. Następnie zostało przejęte przez chrześcijaństwo, gdzie oznacza obrządek, zwyczaj, ceremoniał, który jest dopuszczalny, ale nie nakazany.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adiantowate

rodzina paproci


Źródła:

SJP.pl

Adiantowaty

o cechach adiantowatych (rodzina roślin)


przymiotnik

 (1.1) bot. o cechach roślin z rodziny adiantowatych


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adiantum

gatunek paproci z rodziny adiantowatych, pochodzącej z tropikalnej dżungli Ameryki Południowej


Adiantum, niekropień, złotowłos (Adiantum) – rodzaj paproci. Liczy ponad 230 gatunków. Są to paprocie naziemne i naskalne. Najbardziej zróżnicowane są w Ameryce Południowej. Jedynym gatunkiem rosnącym dziko w Europie jest adiantum właściwe A. capillus-veneris. W polskiej florze gatunek ten ma status tylko przejściowo dziczejącego z upraw (efemerofita).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adiantyt

kopalna paproć nasienna


Źródła:

SJP.pl

Adidas

1. produkt marki Adidas;
2. potocznie: but sportowy;
3. eufemistycznie:
a) AIDS;
b) osoba chora na AIDS


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pot. sport. obuw. but sportowy z twardą podeszwą (w szczególności wyprodukowany przez firmę Adidas) (zwykle w liczbie mnogiej)

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) slang. uczn. pejor. AIDS

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (3.1) slang. uczn. pejor. osoba chora na AIDS


Adidas AG – niemieckie przedsiębiorstwo produkujące obuwie i odzież sportową, założone w 1924 przez braci Adolfa i Rudolfa Dasslerów w domu ich matki w Herzogenaurach jako Gebrüder Dassler Schuhfabrik (tłum. Fabryka obuwia braci Dassler).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adidasek

zdrobnienie od: adidas (potocznie: but sportowy)


Źródła:

SJP.pl

Adidasowy

adidas


Patrz:adidas

Źródła:

SJP.pl

Adidasy

potocznie: obuwie sportowe


Źródła:

SJP.pl

Adideacja

interpretacja znaczenia wyrazu przez skojarzenie go z innym podobnym wyrazem


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jęz. zmiana znaczenia wyrażenia poprzez skojarzenie z wyrażeniem o podobnej formie;


Adideacja – proces przekształcenia wyrazu dla osiągnięcia nowego znaczenia.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adiectivum

[czytaj: adjektiwum] w językoznawstwie: przymiotnik


Źródła:

SJP.pl

Adiektywizacja

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jęz. przekształcanie się innych części mowy w przymiotniki;


Adiektywizacja – proces tworzenia przymiotników od wyrazów innych kategorii gramatycznych lub wyrażeń.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Adiektywizować

przekształcać w przymiotnik; adjektywizować


Źródła:

SJP.pl

Adiektywizowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) jęz. przekształcanie w przymiotnik, nadawanie cech przymiotnikowych


Źródła:

Wiktionary

Adiektywny

odnoszący się do przymiotnika


Źródła:

SJP.pl

Adieu

[czytaj: adJE] forma pożegnania; bądź zdrów, do widzenia, żegnaj


wykrzyknik

 (1.1) książk. zwrot używany przy pożegnaniu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adinol

skała metamorficzna składająca się głównie z albitu i kwarcu


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) geol. rodzaj skały złożonej głównie z albitu i kwarcu;


Adinol, adinolit – rodzaj skały metamorficznej.

Składa się głównie z albitu i kwarcu (drobnokrystalicznego). Adinol ma barwę jasnoszarą, jest twardy, ma przełam muszlowy.

Powstaje na skutek metamorfozy skał osadowych, zazwyczaj ilastych, pod wpływem intruzji skał zasadowych lub gorących roztworów proweniencji magmowej, bogatych w sole sodowe i krzemionkę. Tworzy się w spągu skał wylewnych lub na kontaktach z intruzjami hipabysalnymi.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adios

[czytaj: adijos] potocznie: żegnaj, do zobaczenia


wykrzyknik

 (1.1) pot. do widzenia, do zobaczenia


Adios – jedenasty album studyjny niemieckiego zespołu industrialnego KMFDM, wydany 20 kwietnia 1999 roku przez Wax Trax! Records. Po wydaniu albumu zespół się rozpadł - członkowie En Esch i Günter Schulz założyli zespół Slick Idiot. Adios został nagrany w Seattle w USA (stan Waszyngton). Po rozpadzie, lider KMFDM Sascha Konietzko założył zespół MDFMK, po czym w 2002 roku ponowił działalność KMFDM. Wersja zremasterowana została wydana 8 maja 2007 roku.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adipocyt

komórka tłuszczowa; adypocyt


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) biol. komórka syntetyzująca i magazynująca trójglicerydy (tłuszcze proste)


Adipocyt (adypocyt, komórka tłuszczowa) – główny rodzaj komórek, z których zbudowana jest tkanka tłuszczowa. Podstawową rolą adipocytu jest synteza i magazynowanie energii pod postacią tłuszczów prostych (trójglicerydy).

Adipocyty mogą się rozrastać w dwojaki sposób: na skutek hipertrofii (zwiększenie rozmiaru komórek), hiperplazji (zwiększenie liczby komórek).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adirato

określenie wykonawcze: gniewnie, z wściekłością


Źródła:

SJP.pl

Adirondack

[czytaj: adeRONdak] obszar wyżynno-górski w USA


Adirondack (ang. Adirondack Mountains, Adirondacks) – pasmo górskie położone w północno-wschodniej części stanu Nowy Jork, niedaleko granicy z Kanadą. Większość pasma znajduje się w obrębie Parku Stanowego Adirondack, który zajmuje łącznie powierzchnię ponad 24 tysięcy kilometrów kwadratowych. Jest to największy obszar chroniony w Stanach Zjednoczonych, nie licząc Alaski. Jego łączna powierzchnia jest większa niż parków Yellowstone, Yosemite, Wielkiego Kanionu i Glacier razem wziętych. Park ten rozmiarem zbliżony jest więc do powierzchni całego stanu Vermont. Najwyższym szczytem tego łańcucha jest Mount Marcy, wznoszący się na wysokość 1629 m n.p.m.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adiu

[czytaj: adju] tylko w żartobliwych kontekstach: przepadło, skończyło się, nic z tego nie będzie (z frazeologizmu "adiu Fruziu")


wykrzyknik

 (1.1) tylko żart. Adiu Fruziu: wyrażenie wykrzyknikowe oznaczające, że coś przepadło, grozi jakaś strata, szkoda itp.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adiudykacja

1. sądowe przyznanie prawa własności;
2. przysądzenie nieruchomości na publicznej licytacji sądowej


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) praw. decyzja sądowa, przyznająca prawo własności

 (1.2) nabycie prawa własności w drodze licytacji;


Adiudykacja (łac. adiudicatio) – w prawie cywilnym przyznanie prawa własności; natomiast podczas licytacji przyznanie prawa własności rzeczy osobie przebijającej ofertę, czyli dającej najwyższą cenę za daną rzecz.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adiunkt

1. pracownik naukowo-dydaktyczny w szkołach wyższych i placówkach naukowo-badawczych;
2. w niektórych zawodach: osoba zajmująca średnie w hierarchii zawodowej stanowisko


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) stanowisko w instytucji naukowej zajmowane przez pracowników posiadających co najmniej stopień doktora;

 (1.2) tytuł zawodowy w bibliotekarstwie oraz w dokumentacji i informacji naukowej

rzeczownik, rodzaj żeński

 (2.1) kobieta zatrudniona jako adiunkt (1.1)

 (2.2) kobieta zatrudniona jako adiunkt (1.2)


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adiunktka

adiunkt


Patrz:adiunkt

Źródła:

SJP.pl

Adiunktowski

przymiotnik

 (1.1) rzad. dotyczący osoby lub stanowiska adiunkta


Źródła:

Wiktionary

Adiunktura

1. tytuł lub stanowisko adiunkta na uczelni;
2. ogół adiunktów na uczelni


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) tytuł, funkcja lub stanowisko adiunkta


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adiuretyna

ciało czynne wywołujące skurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych


Hormon antydiuretyczny, wazopresyna, adiuretyna, ADH (ang. antidiuretic hormone), AVP (ang. arginine vasopressin) – organiczny związek chemiczny z grupy oligopeptydów, pełniący u ssaków (także u człowieka) funkcję hormonu.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adiustacja

przygotowanie tekstu do druku, opracowanie stylistyczne, graficzne, ortograficzne


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) opracowanie tekstu do druku, w tym ortografii, interpunkcji i układu


Adiustacja – ręczne naniesienie na maszynopisach lub wydrukach dyspozycji dla osoby dokonującej składu i łamania tekstu. Dyspozycje te mają formę znaków korektorskich, dopisków tekstowych oraz ewentualnie innych potrzebnych oznaczeń.

Jest to czynność kończąca przygotowywanie materiałów tekstowych przez wydawcę przed wysłaniem ich do realizacji w przygotowalni poligraficznej (niegdyś zecernia, obecnie studio DTP), a następnie ponawiana podczas nanoszenia każdej korekty. Polega na opisaniu, w jaki sposób tekst powinien być sformatowany, zaznaczeniu niedostrzeżonych wcześniej usterek tekstu wraz z opisem ich poprawy, może zawierać inne potrzebne informacje (np. co zrobić w przypadku nadmiaru tekstu po sformatowaniu, sprawy organizacyjne dotyczące toku produkcji itp.).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adiustacyjny

przymiotnik od: adiustacja (np. poprawki adiustacyjne)


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z adiustacją, dotyczący adiustacji


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adiustator

osoba dokonująca adiustacji, przygotowania tekstu do druku


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba dokonująca adiustacji


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adiustatorka

kobieta dokonująca adiustacji (przygotowania tekstu do druku, opracowania stylistycznego, graficznego, ortograficznego)


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fż. od: adiustator


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adiustatorski

związany z adiustatorem lub adiustatorką (np. zespół adiustatorski)


Źródła:

SJP.pl

Adiustować

dokonywać adiustacji (przygotowywać tekst do druku)


czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) druk. wykonywać adiustację, przygotowywać tekst na potrzeby późniejszego druku


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adiustowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) przygotowywanie tekstu do druku pod względem ortograficznym, interpunkcyjnym, stylistycznym i graficznym


Źródła:

Wiktionary

Adiutancik

żartobliwie lub pogardliwie: adiutant


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) zdrobn. od: adiutant


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adiutancki

adiutant, np. służba adiutancka


przymiotnik

 (1.1) związany ze stanowiskiem adiutanta


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adiutant

oficer przyboczny wyższego dowódcy lub dowództwa


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) wojsk. żołnierz asystujący dowódcy;

 (1.2) pot. osoba, która ciągle komuś towarzyszy, nadskakuje


  1. Adiutant – oficer przydzielony w charakterze pomocnika do dowódcy, od dowódcy oddziału (batalionu, dywizjonu) wzwyż. Adiutant załatwiał sprawy personalne i kierował służbą wewnętrzną jednostki.
  2. Fligeladiutant (niem. Flügeladjutant) – dawniej oficer pełniący służbę adiutanta przy osobach panujących (adiutant przyboczny).
  3. Adiutant (fr. Adjudant) – stopień wojskowy we Francuskich Siłach Zbrojnych oraz Legii Cudzoziemskiej.
  4. Adiutant major – stanowisko w wojsku francuskim równorzędne stanowisku adiutanta formacji względnie oddziału w Wojsku Polskim.
  5. Adiutant polowy – termin używany w Polsce, w latach 1815–1830 – oznaczał adiutanta dowódcy oddziału w przeciwstawieniu do adiunkta sztabu, czyli oficera zajętego pracą kancelaryjną.
  6. Generał adiutant – funkcja w armii I Rzeczypospolitej i innych ówczesnych armiach
  7. Adiutantura – kancelaria dowództwa, na której czele stał adiutant.

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Adiutantka

adiutant


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) forma żeńska od: adiutant


Patrz:adiutant

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adiutantostwo

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) pełnienie służby adiutanta


Źródła:

Wiktionary

Adiutantować

w wojsku: pełnić obowiązki adiutanta


czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) być adiutantem, pełnić służbę obowiązki adiutanta


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adiutantowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) pełnienie służby adiutanta


Źródła:

Wiktionary

Adiutantura

1. stanowisko, funkcja adiutanta;
2. miejsce pracy adiutanta


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) urząd, stanowisko, miejsce pracy adiutanta


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adiuwant

substancja stosowana w szczepionkach, wzmagająca działanie antygenu; adjuwant



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adjani

[czytaj: ad-żaNI] nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Adjektywizować

przekształcać w przymiotnik; adiektywizować


Źródła:

SJP.pl

Adjónk

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. praktykant na administratora prywatnego majątku ziemskiego


Źródła:

Wiktionary

Adjutoryzm

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) ekol. obopólna pomoc gatunków tego samego poziomu troficznego;


Adjutoryzm (łac. adjutor lub adiutor – „pomocnik”) – wzajemna pomoc gatunków tego samego poziomu troficznego (wspólne polowania różnych gatunków ptaków drapieżnych)

Termin archaiczny, rzadko obecnie używany.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Adjuwant

substancja stosowana w szczepionkach, wzmagająca działanie antygenu; adiuwant


Źródła:

SJP.pl

Adjuwantowy

związany z adjuwantem


Źródła:

SJP.pl

Adlatus

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) przest. pomocnik, przyboczny, zaufany


Źródła:

Wiktionary

Adler

nazwisko



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adleryzm

kierunek w psychoanalizie traktujący społeczną aktywność człowieka jako formę kompensacji kompleksu niższości powstałego w dzieciństwie na skutek słabości dziecka wobec dorosłych i otaczającego je świata, uznający niemożność takiej kompensacji za prowadzącą do nerwicy


Psychologia indywidualna – synonim psychologii różnic indywidualnych, lub koncepcja opisu teorii osobowości sformułowana przez Alfreda Adlera. Alfred Adler uznawał poczucie mniejszej wartości (niższości) za zasadniczy czynnik kształtujący osobowość człowieka, determinujący zachowanie oraz prowadzący do dążeń kompensacyjnych w społeczeństwie.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adm

[czytaj: a-de-EM] skrót od: Administracja Domów Mieszkalnych


skrótowiec, rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) = Administracja Domów Mieszkalnych


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adm-Owski

ADM (Administracja Domów Mieszkalnych); adeemowski


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z ADM (Administracją Domów Mieszkalnych)


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Adm.

skrót od:
1. administrator, administracja, administracyjny; administr.;
2. admirał


Admirał (adm.) – wojskowy stopień oficerski w polskiej marynarce wojennej, odpowiadający generałowi w Wojskach Lądowych i Siłach Powietrznych. Jego odpowiedniki znajdują się także w marynarkach wojennych innych państw.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Adma

Adma – według Księgi Rodzaju (Rdz 10,19) miasto w Rowie Jordanu, zlokalizowane na granicy Kanaanu, zgładzone zgodnie z przekazem Księgi Powtórzonego Prawa (Pwt 29,24) wraz z Sodomą i Gomorą. Zgodnie z relacją Księgi Rodzaju (Rdz 14,1–10) król Admy Szinab został pokonany przez elamickiego króla Kedorlaomera.


Źródła:

Wikipedia

Admet

Admet (gr. Ἄδμητος Ádmētos, łac. Admetus) – postać z mitologii greckiej, syn Feresa i Klimeny, który panował w Tesalii jako król miasta Feraj. Był uczestnikiem wyprawy Argonautów oraz słynnego polowania na dzika kalidońskiego.


Źródła:

Wikipedia

Admin

potocznie: administrator (osoba zarządzająca czymś)


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) środ. inform. zob. administrator.


Administrator systemów komputerowych (łac. administrator „zarządca”), żargonowo sysadmin (ang. system administrator) – informatyk zajmujący się zarządzaniem systemem informatycznym i odpowiadający za jego sprawne działanie.

Wyróżnić można administratorów między innymi:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Administr.

adm.; skrót od:
1. administracja;
2. administrator;
3. administracyjny


Źródła:

SJP.pl

Administracja

1. organy władzy państwowej lub samorządowej;
2. kierownictwo jakiejś instytucji, przedsiębiorstwa itp.;
3. budynek, w którym mieści się kierownictwo jakiejś instytucji, przedsiębiorstwa itp.;
4. zarządzanie czymś; administrowanie;
5. rząd Stanów Zjednoczonych


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) system organów państwowych i samorządowych, służący sprawowaniu władzy wykonawczej w państwie;

 (1.2) kierownictwo jakiejś instytucji, przedsiębiorstwa itp.

 (1.3) zarządzanie czymś, administrowanie


Administracja (łac. administrare – być pomocnym, obsługiwać, zarządzać, ministrare – służyć) – działalność organizatorska realizowana przy pomocy aparatu urzędniczego, obejmująca zakres spraw o charakterze publicznym, regulowana przez ogólne normy prawne. W innym ujęciu może także oznaczać zarządzanie jakimikolwiek sprawami, własnymi (np. gospodarstwem domowym) lub cudzymi (np. czyimś przedsiębiorstwem).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Administracyjnie

przysłówek sposobu

 (1.1) pod względem administracji

 (1.2) na podstawie administracyjnego zarządzenia, z pominięciem drogi sądowej


Źródła:

Wiktionary

Administracyjno-Prawny

dotyczący prawa i administracji


Źródła:

SJP.pl

Administracyjnoprawny

dotyczący prawa administracyjnego


przymiotnik

 (1.1) przym. od prawo administracyjne


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Administracyjność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest administracyjne; cecha tych, którzy są administracyjni


Źródła:

Wiktionary

Administracyjny

przymiotnik od: administracja


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z administracją i administrowaniem


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Administrator

mężczyzna, który administruje, zarządza czymś; zarządca


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba zarządzająca czymś

 (1.2) inform. osoba lub grupa osób nadzorująca system komputerowy lub sieć komputerową, zwykle też przydzielająca ich użytkownikom konta i prawa dostępu