nazwa litery R
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) nazwa litery r / R
Zobacz też:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. okres w dziejach, zwykle zapoczątkowany jakimś doniosłym wydarzeniem;
2. w geologii: jeden z odcinków czasu, na jakie geologia dzieli historię Ziemi
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) hist. okres zapoczątkowany jakimś ważnym wydarzeniem - rzeczywistym lub legendarnym - który stanowi podstawę rachuby lat w kalendarzu.
(1.2) geol. jednostka podziału dziejów Ziemi;
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
całkowite usunięcie patogenu z organizmów ludzkich, zwierzęcych i innych elementów środowiska
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. całkowite wyeliminowanie choroby zakaźnej na całym świecie
Eradykacja choroby (z łac. eradicatio) – całkowite zwalczenie choroby zakaźnej na całym świecie i z niewystępowaniem wywołującego ją patogenu w organizmach ludzkich, zwierzęcych i innych elementach środowiska.
Dotychczas eradykację patogenu w populacji osiągnięto w przypadku dwóch chorób: ospy prawdziwej (w populacji człowieka), którą Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała za zwalczoną w 1980, oraz księgosuszu (w populacji przeżuwaczy), który Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) uznała za zwalczony w 2010. Ostatnie istniejące wirusy ospy prawdziwej są przechowywane w laboratoriach dla celów naukowych.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
całkowicie usunąć (usuwać) patogen z organizmów ludzkich, zwierzęcych i innych elementów środowiska
czasownik
(1.1) całkowicie usuwać choroby zakaźne na całym świecie
SJP.pl
Wiktionary
udział; uczta składkowa; dar; uczynek miłosierny
SJP.pl
program współpracy uczelni i wymiany studentów w Unii Europejskiej
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna
(1.1) europejski program wymiany studentów i wykładowców uczelni wyższych;
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
[czytaj: erazmusowiec] osoba uczestnicząca w programie międzynarodowej wymiany studentów Erasmus
SJP.pl
przymiotnik
(1.1) środ. związany z programem Erasmus
Wiktionary
Erast – imię męskie pochodzenia biblijnego. Pochodzi od greckiego imienia Erastus oznaczającego "miły". Było imieniem pomocnika św. Pawła wymienionego w Dziejach Apostolskich Erasta z Koryntu.
Erast imieniny obchodzi 26 lipca.
Wikipedia
jednostka chronostratygraficzna utworów geologicznych
Eratem – formalna jednostka chronostratygraficzna (skalna), odpowiadająca jednostce geochronologicznej (czasowej) o nazwie era. Jest częścią eonotemu, dzieli się na systemy.
SJP.pl
Wikipedia
w mitologii greckiej: muza poezji miłosnej, przedstawiana z małą lirą
rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna
(1.1) mitgr. muza poezji miłosnej, jedna z towarzyszek Apolla; córka Zeusa i Mnemosyne;
(1.2) mitgr. driada i wieszczka z Arkadii; kapłanka Pana;
(1.3) astr. planetoida o numerze katalogowym 62, z pasa głównego planetoid, odkryta w 1860 r.;
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) filoz. staroż. grecki matematyk, astronom, filozof, geograf i poeta;
Eratostenes (stgr. Ἐρατοσθένης, Eratosthenes; ur. 276 p.n.e. w Cyrenie, zm. 194 p.n.e.) – starogrecki uczony: matematyk, astronom, geodeta i geograf. Jego najważniejsze osiągnięcia to:
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik od: eratyk
SJP.pl
polodowcowy głaz narzutowy
Głaz narzutowy, eratyk, narzutniak (z łac. errare – błądzić) – fragment skały litej, przyniesiony przez lądolód.
SJP.pl
Wikipedia
imię męskie, np. Erazm z Rotterdamu (1466 lub 1467 - 1536), niderlandzki myśliciel i filozof
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) imię|polski|m.;
Erazm – imię męskie pochodzenia greckiego. Wywodzi się od słowa oznaczającego „miły”, „uprzejmy”. W dawnych źródłach mazowieckich Erazm pojawia się jako zamiennik męskiego imienia słowiańskiego Niemierza.
W Polsce imię pozostaje imieniem rzadkim. W styczniu 2024 w rejestrze PESEL, wśród publicznie dostępnych danych, wykazano 114 mężczyzn o imieniu Erazm nadanym jako imię pierwsze oraz 175 mężczyzn noszących imię Erazm jako imię drugie. Dla porównania, najczęściej nadane jako męskie imię pierwsze – Piotr, nosi 689313 osób.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
imię męskie, np. Erazm z Rotterdamu (1466 lub 1467 - 1536), niderlandzki myśliciel i filozof
Erazma – imię żeńskie, żeński odpowiednik imienia Erazm, wywodzącego się od greckiego Erasmōs, co oznacza „godny miłości, miły”.
Patronką tego imienia w Kościele katolickim jest św. Erazma, wspominana razem ze św. Dorotą, Eufemią i Teklą.
Erazma imieniny obchodzi 3 września.
SJP.pl
Wikipedia
przymiotnik
(1.1) związany z Erazmem z Rotterdamu, jego dziełami i poglądami
Wiktionary
przymiotnik dzierżawczy - należący do Erazma lub z nim związany
SJP.pl
pierwiastek chemiczny o symbolu Er
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) chem. pierwiastek chemiczny o symbolu Er i liczbie atomowej 68;
Erb (Er, łac. erbium) – pierwiastek chemiczny, lantanowiec.
Jest to jeden z czterech pierwiastków, których nazwy zostały utworzone od szwedzkiej miejscowości Ytterby (są to: erb, itr, iterb, terb). Pierwiastek został odkryty w 1843 przez Carla Mosandera.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
nazwisko
SJP.pl
Wikipedia
→ erb
przymiotnik
(1.1) dotyczący erbu
SJP.pl
Wiktionary
Recep Tayyip Erdoğan (wym. tur. [ˈɾɛdʒɛp ˈtɑːjip ˈɛɾdɔːɑn]; ur. 26 lutego 1954 w Stambule) – turecki ekonomista i polityk, przewodniczący Partii Sprawiedliwości i Rozwoju w latach 2001–2014 i ponownie od 2017, burmistrz Stambułu w latach 1994–1998, premier Turcji w latach 2003–2014, prezydent Turcji od 28 sierpnia 2014.
Wikipedia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) farm. lek mukolityczny, pochodna metioniny zawierająca dwie zablokowane grupy sulfhydrylowe
Erdosteina – organiczny związek chemiczny, lek o działaniu mukolitycznym stosowany w leczeniu przewlekłego zapalenia oskrzeli. Zawiera dwie grupy sulfhydrylowe, uwalniane w organizmie w wyniku metabolizmu pierwszego przejścia.
Jest dostępna w Polsce pod nazwą handlową Erdomed.
Wiktionary oraz Wikipedia
mit. gr. najciemniejsze miejsce w Hadesie
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) mitgr. bóg i uosobienie ciemności świata podziemnego;
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna
(2.1) mitgr. najciemniejsza część podziemnego świata zmarłych – Hadesu;
Ereb (stgr. Ἔρεβος Érebos, łac. Erebus ‘mrok’) – w mitologii greckiej bóg i uosobienie ciemności podziemnej; najciemniejszej części podziemnego świata zmarłych – Hadesu.
Należał do bóstw pierwotnych (Protogenoi). Niekiedy był utożsamiany z Tartarem. Uchodził za syna Chaosu lub Chronosa i Ananke. Z Nyks, która była jego siostrą, spłodził synów: Tanatosa (bóg śmierci), Momosa (bóg żartów) i Charona, i jedną córkę Hemerę.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
wulkan na Wyspie Rossa (Antarktyda Wschodnia)
Erebus – wulkan czynny u wybrzeża Antarktydy Wschodniej, na Wyspie Rossa (na Morzu Rossa) o wysokości 3794 m n.p.m. Jest to najaktywniejszy wulkan w Antarktyce; ostatnia jego erupcja miała miejsce w 2022 roku.
SJP.pl
Wikipedia
mit. gr. bohater ateński; Erechteusz
Erechteusz (także Erechteus, gr. Ἐρεχθεύς Erechtheús, łac. Erechtheus) – w mitologii greckiej heros ateński i król Aten.
Uchodził za syna Pandiona i Zeuksippe (według innej wersji Erichtoniosa). Był mężem Praksitei, z którą miał córki: Prokris, Orejtyję, Chtonię i Kreuzę. Gdy na Ateny napadł Eumolpos, syn Posejdona, Erechteusz zwrócił się do wyroczni delfickiej o radę. Kapłanka przepowiedziała, że jedynym ratunkiem dla kraju jest złożenie jednej z córek w ofierze. Wówczas wszystkie córki dobrowolnie poniosły śmierć, najeźdźcy zostali pokonani, a Eumolpos zginął z ręki Erechteusza. Erechteusz zginął rażony piorunem Zeusa, który uległ prośbom Posejdona o śmierć dla zabójcy syna.
SJP.pl
Wikipedia
mit. gr. bohater ateński; Erechteus
Erechteusz (także Erechteus, gr. Ἐρεχθεύς Erechtheús, łac. Erechtheus) – w mitologii greckiej heros ateński i król Aten.
Uchodził za syna Pandiona i Zeuksippe (według innej wersji Erichtoniosa). Był mężem Praksitei, z którą miał córki: Prokris, Orejtyję, Chtonię i Kreuzę. Gdy na Ateny napadł Eumolpos, syn Posejdona, Erechteusz zwrócił się do wyroczni delfickiej o radę. Kapłanka przepowiedziała, że jedynym ratunkiem dla kraju jest złożenie jednej z córek w ofierze. Wówczas wszystkie córki dobrowolnie poniosły śmierć, najeźdźcy zostali pokonani, a Eumolpos zginął z ręki Erechteusza. Erechteusz zginął rażony piorunem Zeusa, który uległ prośbom Posejdona o śmierć dla zabójcy syna.
SJP.pl
Wikipedia
nazwisko
SJP.pl
mieszkaniec RFN (Republiki Federalnej Niemiec); RFN-owiec
SJP.pl
przymiotnik od: RFN (Republika Federalna Niemiec); RFN-owski
SJP.pl
1. wzniesienie czegoś, wystawienie jakiejś budowli, założenie lub ufundowanie np. kościoła lub miasta;
2. wzwód członka
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) fizj. seks. usztywnienie i powiększenie się niektórych narządów (np. prącia, łechtaczki, sutka) w wyniku zwiększonego ciśnienia krwi;
(1.2) książk. wzniesienie, zbudowanie lub ufundowanie jakiejś budowli
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. dotyczący erekcji - ufundowania i stworzenia jakiejś budowli lub instytucji, np. dokument erekcyjny; fundacyjny;
2. dotyczący erekcji - wzwodu prącia, np. dysfunkcja erekcyjna
przymiotnik relacyjny
(1.1) odnoszący się do erekcji, dotyczący erekcji (w znaczeniu: „wzniesienie, zbudowanie lub ufundowanie jakiejś budowli”)
(1.2) odnoszący się do erekcji, dotyczący erekcji (w znaczeniu: „usztywnienie i powiększenie się niektórych narządów”)
SJP.pl
Wiktionary
klasztor, w którym zakonnicy mieszkają w odosobnieniu; pustelnia
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) klasztor;
(1.2) przen. miejsce odosobnienia
Erem, eremitorium, ermitaż (z łac. eremitorium), pustelnia (z ros. пустынь) – klasztor pustelniczy, miejsce zamieszkania eremitów, klasztor zakonników żyjących w odosobnieniu, klasztor mnichów prowadzących pustelnicze życie.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
odnoszący się do eremity, należący do eremity
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z eremem, dotyczący eremu
przymiotnik dzierżawczy
(2.1) należący do eremu, będący jego własnością
SJP.pl
Wiktionary
zakonnik żyjący w odosobnieniu, ale zachowujący wspólną regułę zakonną
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) rel. zakonnik żyjący w odosobnieniu;
(1.2) człowiek żyjący w odosobnieniu szczególnie z pobudek religijnych
Eremita lub pustelnik (gr. ἐρημίτης erēmítēs, żyjący na pustkowiu) – osoba, która z pobudek religijnych wycofuje się z życia w społeczeństwie i decyduje się na życie w izolacji i celibacie. Poświęca się modlitwie i życiu w ascezie. Utrzymuje się, jak to miało miejsce u zarania życia pustelniczego w Egipcie i Palestynie, z jałmużny lub rzemiosła.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
zakonnica żyjąca w osamotnieniu; pustelnica
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) rel. kobieta żyjąca w odosobnieniu z powodów religijnych
SJP.pl
Wiktionary
miejsce odosobnienia pustelnika lub miejsce pobytu zakonnika w zakonach pustelniczych; pustelnia
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) siedziba eremity;
(1.2) archit. niewielki pawilon w ogrodzie lub parku przeznaczony do wypoczynku na uboczu;
SJP.pl
Wiktionary
pustelnictwo;
1. życie w odosobnieniu;
2. życie zakonnika wypełnione modlitwą, pokutą i kontemplacją
Eremita lub pustelnik (gr. ἐρημίτης erēmítēs, żyjący na pustkowiu) – osoba, która z pobudek religijnych wycofuje się z życia w społeczeństwie i decyduje się na życie w izolacji i celibacie. Poświęca się modlitwie i życiu w ascezie. Utrzymuje się, jak to miało miejsce u zarania życia pustelniczego w Egipcie i Palestynie, z jałmużny lub rzemiosła.
SJP.pl
Wikipedia
rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna
(1.1) imię|polski|ż.
Wiktionary
enzymy trawienne wytwarzane przez trzustkę i jelito cienkie
SJP.pl
starożytne miasto na Eubei, obecnie grecka Nea Psara
SJP.pl
Wikipedia
dotyczący Eretrii, miasta w Grecji
SJP.pl
nadmierna pobudliwość; nadwrażliwość, nadpobudliwość
SJP.pl
potoczna nazwa stolicy Armenii; Erewań
SJP.pl
Wikipedia
mieszkaniec Erewanu; erywańczyk
SJP.pl
mieszkanka Erewanu; erywanka
SJP.pl
przymiotnik od: Erewan (stolica Armenii); erywański
SJP.pl
przymiotnik od: Erfurt, miasto w Niemczech
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z Erfurtem, dotyczący Erfurtu
SJP.pl
Wiktionary
miasto w Niemczech
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna
(1.1) geogr. miasto w centralnej części Niemiec, stolica Turyngii;
Erfurt – miasto na prawach powiatu położone w centralnej części Niemiec, stolica kraju związkowego Turyngii. Liczy ponad 200 000 mieszkańców. Największe miasto kraju związkowego, siedziba Federalnego Sądu Pracy (Bundesarbeitsgericht), dwóch uczelni (w tym założony w 1392 r. uniwersytet) oraz katolickiej diecezji erfurckiej. Duży ośrodek przemysłowy, handlowy i ogrodniczy (uprawa bobu), siedziba targów, krajowy port lotniczy założony w 1956 r., ośrodek telewizji dla dzieci (Kika).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
mieszkanka Erfurtu (miasta w Niemczech); erfurtka
SJP.pl
mieszkaniec Erfurtu
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) mieszkaniec Erfurtu
SJP.pl
Wiktionary
mieszkanka Erfurtu (miasta w Niemczech); erfurtczanka
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) mieszkanka Erfurtu
SJP.pl
Wiktionary
jednostka pracy i energii w układzie CGS
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) fiz. dawna jednostka pracy i energii
(1.2) geogr. pustynia piaszczysta z wyraźnie ukształtowanymi wydmami
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
warsztat rzemieślniczy w starożytnej Grecji
SJP.pl
Ergastoplazma (gr. ergazomai = praca; plazma pracująca) – bazofilne (zasadochłonne) obszary cytoplazmy wokół jądra komórkowego, charakteryzujące się nagromadzeniem ER-g (retikulum endoplazmatycznego granularnego, inaczej siateczki śródplazmatycznej szorstkiej), wraz z tym retikulum. Na siateczce znajdują się rybosomy, syntetyzujące białka (translacja) na podstawie kwasu mRNA, który nadaje środowisku wnętrza komórki odczyn kwaśny (zasadochłonność) przez obecność reszt fosforanowych.
Wikipedia
w starożytnym Rzymie: więzienie dla niewolników wykonujących najcięższe prace
SJP.pl
w językoznawstwie: przypadek zależny, wyrażający najczęściej sprawcę bądź narzędzie czynności, występujący m.in. w językach kaukaskich; ergatiwus, ergatyw, agentivus
Ergatyw (łac. ergativus) – przypadek w językach ergatywno-absolutywnych, określający podmiot czasownika przechodniego. Jest zbliżony znaczeniowo do polskiego narzędnika. Może oznaczać również narzędzie czynności. Częsty w językach kaukaskich, obecny też w baskijskim. Istnieje też w niektórych językach Indian w Ameryce Północnej.
SJP.pl
Wikipedia
w językoznawstwie: przypadek zależny, wyrażający najczęściej sprawcę bądź narzędzie czynności, występujący m.in. w językach kaukaskich; ergativus, ergatyw, agentivus
SJP.pl
w językoznawstwie: przypadek zależny, wyrażający najczęściej sprawcę bądź narzędzie czynności, występujący m.in. w językach kaukaskich; ergatiwus, ergativus, agentivus
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) jęz. przypadek wyrażający sprawcę lub narzędzie czynności
Ergatyw (łac. ergativus) – przypadek w językach ergatywno-absolutywnych, określający podmiot czasownika przechodniego. Jest zbliżony znaczeniowo do polskiego narzędnika. Może oznaczać również narzędzie czynności. Częsty w językach kaukaskich, obecny też w baskijskim. Istnieje też w niektórych językach Indian w Ameryce Północnej.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik
(1.1) jęz. w odniesieniu do języka: używający specjalnego przypadku (ergatywu) do określenia sprawcy czynności w zdaniu przechodnim
Wiktionary
z łaciny: (a) zatem, (a) więc; przeto, toteż
spójnik
(1.1) książk. więc, a więc, zatem
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rozpatrujący dzieło, czyjąś twórczość bez uwzględnienia innych aspektów, np. biografii autora
SJP.pl
Proces ergodyczny (stacjonarny proces ergodyczny z gr. ἔργον „praca” i ὁδός „droga”) – proces stacjonarny, dla którego wartości parametrów statystycznych po zbiorze realizacji (czyli wartość średnia, wariancja i funkcja autokorelacji) są równe wartościom tych parametrów z jego dowolnej realizacji czasowej.
SJP.pl
Wikipedia
w fizyce:
1. hipoteza ergodyczna - hipoteza mechaniki statystycznej, według której średnia stanów zespołu obiektów jest równa średniemu jednego obiektu w długim czasie;
2. proces ergodyczny - proces stochastyczny, w którym realizuje się ta hipoteza
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. psych. fobia pracy, irracjonalny lęk przed pracą
Wiktionary
przyrząd do graficznego zapisu pracy mięśni
SJP.pl
wykres przebiegu zmęczenia mięśni podczas wykonywania pracy
SJP.pl
związek organiczny pochodzenia roślinnego, z grupy witamin D, stymulujący wchłanianie jonów wapnia z przewodu pokarmowego
Ergokalcyferol (łac. ergocalciferolum), witamina D2 – organiczny związek chemiczny z grupy witamin D. Reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową organizmu, a także zapewnia właściwą mineralizację kości.
Niedobór witaminy D u dzieci jest przyczyną zahamowania wzrostu i krzywicy. Nadmiar ergokalcyferolu powoduje bóle głowy, nudności, zaburzenia widzenia i senność.
SJP.pl
Wikipedia
specjalista w zakresie ergologii
SJP.pl
1. ogólny dział biologii zajmujący się czynnościami organizmów;
2. nauka zajmująca się materialnymi wytworami rąk ludzkich w kolejnych okresach kulturowych
SJP.pl
dotyczący ergologii
SJP.pl
przyrząd do pomiaru wielkości wykonywanej pracy
Ergometr – rodzaj przyrządu pomiarowego, który służy do pomiaru ilości wykonywanej pracy przez mięśnie.
Najczęściej używane ergometry to:
SJP.pl
Wikipedia
nauka o badaniach wydolności fizycznej człowieka
SJP.pl
SJP.pl
alkaloid sporyszu, powodujący skurcz mięśni gładkich m.in. naczyń krwionośnych i macicy, stosowany w ginekologii oraz jako lek przeciwmigrenowy; ergobazyna; ergonowina
Ergometryna (łac. ergometrinum), ergobazyna, ergonowina – organiczny związek chemiczny, psychodeliczna substancja psychoaktywna, pochodna ergoliny, zaliczana do lizergamidów. Ergometryna jest jednym z głównych alkaloidów sporyszu i nasion wilców. Substancja ta wykazuje wyraźne podobieństwo strukturalne do LSD.
SJP.pl
Wikipedia
dział ergonomii zajmujący się pomiarami wydolności ludzkiego organizmu, w szczególności pomiarami sprawności ludzkich mięśni
SJP.pl
nauka o pracy (w znaczeniu sprawności i wydolności ludzkiego organizmu w zależności od różnych czynników zewnętrznych wpływających na ciało ludzkie)
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) nauka zajmująca się dostosowaniem urządzeń, przedmiotów i narzędzi do anatomicznych i psychofizycznych potrzeb użytkowników;
Ergonomia (gr. εργον, czyt. ergon – 'praca' i νομος, czyt. nomos– 'prawo') – nauka o pracy; dyscyplina naukowa zajmująca się przystosowaniem narzędzi, maszyn, środowiska oraz warunków pracy do anatomicznych i psychofizycznych możliwości człowieka.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) odprzym. cecha tego, co jest ergonomiczne
SJP.pl
Wiktionary
1. → ergonomia;
2. → ergonomika;
3. → ergonom
przymiotnik
(1.1) oparty na ergonomii; dotyczący ergonomii
SJP.pl
Wiktionary
specjalista w dziedzinie ergonomii, nauki o pracy ludzkiej z uwzględnieniem jej aspektów fizjologicznych i psychologicznych
SJP.pl
Wikipedia
SJP.pl
projekt ergonomiczny
SJP.pl
znajdujące się w mięśniach receptory, które są pobudzane przez produkty metabolizmu mięśni; receptory metaboliczne
SJP.pl
Wikipedia
związek chemiczny będący prowitaminą witaminy D2; ergosterol
SJP.pl
alkaloid sporyszu (przetrwalnika grzyba buławinki czerwonej) powodujący skurcz mięśni gładkich m.in. naczyń krwionośnych i macicy, stosowany w ginekologii oraz jako lek przeciwmigrenowy
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) biochem. alkaloid o wzorze sumarycznym wzór chemiczny|C33H35N5O5. wyodrębniany ze sporyszu, używany w medycynie m.in. do leczenia migreny ze względu na działanie powodujące skurcz naczyń krwionośnych;
Ergotamina (łac. ergotaminum) – organiczny związek chemiczny, złożony amid kwasu lizergowego; alkaloid sporyszu. Wiąże się z receptorami noradrenaliny, serotoniny i dopaminy, powoduje skurcz mięśni gładkich macicy i naczyń krwionośnych.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
psychoterapeuta leczący zaburzenia psychologiczne pracą fizyczną na przemian z odpoczynkiem
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) med. terapeuta prowadzący terapię zajęciową w rodzaju ergoterapia
SJP.pl
Wiktionary
SJP.pl
rodzaj psychoterapii, w której do leczenia zaburzeń psychologicznych stosuje się pracę fizyczną na przemian z odpoczynkiem
Ergoterapia (gr. ergo – czynię, robię) – forma terapii wykorzystująca różne rodzaje aktywności i rekreacji jako środki terapeutyczne.
Zawód ergoterapeuty powstał w XX wieku w USA dzięki różnym grupom zawodowym, w tym lekarzy, pracowników socjalnych, pielęgniarek, rzemieślników i architektów.
SJP.pl
Wikipedia
rzadko: prześladowanie, szykanowanie kogoś
SJP.pl
wyciąg ze sporyszu stosowany w lecznictwie; sporysznik
Ergotyna − silny alkaloid ekstrahowany ze sporyszu jako brązowa, amorficzna, gorzka substancja. Jego działanie w ustroju powoduje skurcze macicy, stąd stosowanie jako środek poronny.
SJP.pl
Wikipedia
przestarzale: skłonność do sporów, kłótni
Ergotyzm (łac. ignis sacer ‘święty ogień’) – efekt zatrucia alkaloidami sporyszu.
Przyczyną jest grzyb, buławinka czerwona (Claviceps purpurea), który infekuje ryż oraz inne zboża i trawy, pochodne jego alkaloidów znalazły zastosowanie w leczeniu migreny (ich stosowanie jest przyczyną niektórych zatruć). Ergotyzm jest także znany jako ogień świętego Antoniego.
SJP.pl
Wikipedia
1. Ludwig Erhard (1897-1977), niemiecki polityk i ekonomista;
2. imię męskie
Erhard – imię męskie pochodzenia germańskiego. Wywodzi się od słów era - "honor", lub "respekt" i hard - "dzielny".
Patronem tego imienia jest w Kościele katolickim św. Erhard, biskup Ratyzbony (VII wiek).
Erhard imieniny obchodzi 8 stycznia.
SJP.pl
Wikipedia
Erhard z małżonką; Erhardowie
SJP.pl
Erhard z małżonką; Erhardostwo
SJP.pl
przymiotnik dzierżawczy - należący do Erharda lub z nim związany
SJP.pl
dwustrunny chiński instrument muzyczny przypominający skrzypce; er-hu; skrzypce chińskie
Erhu (chiń. 二胡; pinyin èrhú) – chiński instrument smyczkowy, powstały w VII wieku, popularny głównie wśród mniejszości narodowych zamieszkujących północno-zachodnią część Chin, nazywany chińskimi skrzypcami.
SJP.pl
Wikipedia
[czytaj: erik] obce imię męskie
Eric – wolne i darmowe zintegrowane środowisko programistyczne (IDE) do języka Python. Korzysta z biblioteki PyQt, która jest przeniesieniem do Pythona interfejsu graficznego Qt i wtyczki edytora QScintilla.
SJP.pl
Wikipedia
obce imię męskie
Erich może dotyczyć:
SJP.pl
Wikipedia
Wikipedia
Erick – miasto w Stanach Zjednoczonych, w stanie Oklahoma, w hrabstwie Beckham.
Wikipedia
[czytaj: eRIKson] produkt marki Ericsson
Ericsson AB – szwedzkie przedsiębiorstwo o zasięgu globalnym, założone w 1876 roku w Sztokholmie przez Larsa Magnusa Ericssona. Ericsson jest dostawcą usług i infrastruktury dla operatorów telekomunikacyjnych. W skład produktów przedsiębiorstwa wchodzą: infrastruktura sieci stałych i mobilnych, internet szerokopasmowy oraz rozwiązania multimedialne. Firma Ericsson działa w 175 krajach. W 2008 roku ponad 75 000 pracowników wygenerowało dochód wysokości 32,2 miliarda USD (209 miliardów SEK). Firma jest obecna na giełdach OMX Nordic Exchange Stockholm i NASDAQ. Ericsson zarządza sieciami, które służą 195 milionom użytkowników. Ericsson posiada ok. 37 000 patentów. Ericsson posiada w Polsce biura w między innymi w Warszawie, Gdańsku i Poznaniu oraz dwa centra badawczo-rozwojowe w Łodzi i Krakowie, zatrudnia około 2300 inżynierów.
SJP.pl
Wikipedia
Eridu (sum. eridu/eridug(NUN)ki, też eri.du10/dùgki, tłum. "dobre miasto"; akad. Eridu) – starożytne miasto w południowej Mezopotamii, położone 24 km na południowy zachód od Ur. Obecnie stanowisko archeologiczne Abu Szahrajn w prowincji Zi Kar w Iraku.
Wikipedia
[czytaj: iri]
1. jezioro w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych;
2. miasto w Stanach Zjednoczonych
SJP.pl
Wikipedia
imię żeńskie
SJP.pl
imię żeńskie
Eryka – żeńska forma imienia Eryk, pochodzenia germańskiego.
W styczniu 2024 w rejestrze PESEL, wśród publicznie dostępnych danych, wykazano 4455 kobiet o imieniu Eryka nadanym jako imię pierwsze oraz 1996 kobiet noszących imię Eryka jako imię drugie. Dla porównania, najczęściej nadane jako żeńskie imię pierwsze – Anna, nosi 1072616 osób.
Eryka imieniny obchodzi razem z Erykiem: 9 lutego i 18 maja.
SJP.pl
Wikipedia
nazwisko
SJP.pl
Wikipedia
przyrząd służący do mierzenia grubości włosa wełny i tkaniny wełnianej
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) opt. przyrząd do oznaczania grubości włókna
SJP.pl
Wiktionary
minerał z grupy zeolitów
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy
(1.1) paleont. zool. nazwa systematyczna|Eryops|ref=tak., rodzaj karbońskiego, dużego, mięsożernego płaza, żyjącego na ówczesnych moczarach
Eriops (Eryops megacephalus) – wymarły wodno-lądowy, mięsożerny płaz należący do podgromady tarczogłowych i rzędu temnospondyli. Występował we wczesnym permie około 295 milionów lat temu. Znaleziony na terenie dzisiejszego Teksasu. Długość ok. 2 m. Był krępym płazem z czterema krótkimi, krzepkimi nogami, krótkim ogonem i szeroką, długą głową. Posiadał liczne ostre zęby przypominające kły. Prawdopodobnie był mięsożercą polującym na ryby, wije, ważki oraz mniejsze gady i płazy.
Dane:
Czas: 295 mln lat temu
Występowanie: Ameryka Północna
Długość ciała: 2 m
Wiktionary oraz Wikipedia
w mitologii greckiej: bogini niezgody, siostra Aresa
rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna
(1.1) mitgr. bogini i uosobienie niezgody, kłótni, sporu i rywalizacji oraz towarzyszka Aresa na polu bitwy, utożsamiana z rzymską Dyskordią;
(1.2) astr. planeta karłowata o numerze katalogowym 136199;
Eris (także Eryda; gr. Ἔρις Eris, łac. Discordia) – w mitologii greckiej uskrzydlona bogini niezgody, chaosu i nieporządku; córka Nyks (Nocy). Według innej wersji córka Zeusa i Hery, bliźniacza siostra Aresa. Utożsamiana z rzymską boginią Dyskordią. Matka Ate i Dysnomii.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
potocznie o reanimacyjnej karetce pogotowia
Erka – filatelistyczna nazwa pocztowa, oznaczająca znak polecenia z literą R (fr. recommandé), czyli międzynarodowy znak polecenia pocztowego.
Po raz pierwszy erka została wykorzystana jako nalepka w 1870 przez Prusy dla Alzacji-Lotaryngii. Posiadała nazwę Recommandirt/Nr. Podczas kongresu UPU w Paryżu w 1880 nalepkę polecenia wprowadzono do międzynarodowego obrotu. Powszechnie używany wzór ustalono w 1883. Tylko w ZSRR używano innego znaku – Z (od zakaznoje).
SJP.pl
Wikipedia
ręczny karabin maszynowy; rkm
SJP.pl
żołnierz obsługujący ręczny karabin maszynowy
SJP.pl
żołnierka obsługująca ręczny karabin maszynowy
SJP.pl
symbol erlangu, jednostki fizycznej
Austria:
Osoby:
Inne:
SJP.pl
Wikipedia
skała metamorficzna składająca się z krzemianów wapnia
Erlan – skała metamorficzna wapienno-krzemianowa, zbudowana głównie z piroksenu i plagioklazu.
Barwa ciemnoszara, szarozielona, szaroniebieska lub różowa.Struktura masywna, drobnoblastyczna, granoblastyczna.Tekstura bezładna, czasami laminowana, zafałdowana.
SJP.pl
Wikipedia
jednostka natężenia ruchu telefonicznego
SJP.pl
Wikipedia
kolba laboratoryjna w kształcie lekko trójkątnym i dość szeroką szyjką; kolba stożkowa
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) chem. środ. kolba stożkowa
Kolba stożkowa, także kolba Erlenmeyera lub zwyczajowo erlenmajerka – naczynie szklane, element podstawowego wyposażenia laboratoryjnego ogólnego przeznaczenia. Płaskodenna kolba stojąca. Nazwa kolba Erlenmeyera pochodzi od nazwiska niemieckiego chemika Emila Erlenmeyera.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
[czytaj: erm] skrót od:
1. Exchange Rate Mechanism (Mechanizm Kursów Walutowych);
2. Eucharystyczny Ruch Młodych - m-nar. ruch chrześcijański;
3. Enterprise Risk Management - metody aktywnego zarządzania ryzykiem w zakresie wszystkich rodzajów ryzyka zagrażających organizacji;
4. Enterprise Resource Management - metody zarządzania zasobami przedsiębiorstwa
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna
(1.1) rzad. imię|polski|ż.;
Ermentruda, Irmentruda – imię żeńskie pochodzenia germańskiego, składające się z członów Ermen–, od germ. ermana ("wielki, wszechogarniający" — imię półboga germańskiego), oraz trut, od germ. thrūdi ("moc, siła") pomieszanego z drūda, stwniem. trūt, drūt ("ukochany, miły"). Pierwszy człon, ermana, występował w różnych imionach także w innych odmiankach, np. Ermina i Irmina (ta ostatnia wykształcona z poprzedniej, z podwyższoną artykulacją pierwszej samogłoski pod wpływem –i– w następnej sylabie).
Wiktionary oraz Wikipedia
1. przestarzałe: siedziba pustelnika; erem; eremitorium; pustelnia; ustronie;
2. pomieszczenie na zbiory osobliwości;
3. ogrodowy pawilon o charakterze pustelni
Ermitaż (ros. Эрмита́ж), Ermitaż Państwowy (ros. Госуда́рственный Эрмита́ж) – wielkie muzeum sztuki i rzemiosła artystycznego w Petersburgu, na Nabrzeżu Pałacowym, założone w 1764 przez Katarzynę II Wielką w Małym Ermitażu (stąd nazwa); państwowa instytucja kultury, największe muzeum w Rosji i jedno z największych na świecie.
SJP.pl
Wikipedia
rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna
(1.1) imię|polski|ż.;
(1.2) gw-pl|Górny Śląsk. imię|polski|ż. Ernestyna
Erna – imię żeńskie. Skrócona forma imion Ernesta i Ernestyna.
Erna imieniny obchodzi 12 stycznia, 30 marca, 29 sierpnia.
Wiktionary oraz Wikipedia
imię męskie
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) imię|polski|m.;
Ernest – imię męskie pochodzenia germańskiego. Wywodzi się od słowa oznaczającego "powaga, zapał, walka". Patronem imienia jest Święty Ernest - opat i męczennik (zginął w 1148 roku).
Ernest imieniny obchodzi 12 stycznia, 13 marca, 27 marca, 13 lipca, 13 sierpnia i 7 listopada, 31 lipca.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
imię żeńskie
Ernesta – żeński odpowiednik imienia Ernest.
Ernesta imieniny obchodzi: 31 maja i 31 lipca.
Znane osoby noszące imię Ernesta:
SJP.pl
Wikipedia
Ernest z małżonką; Ernestowie
SJP.pl
Ernest z małżonką; Ernestostwo
SJP.pl
przymiotnik dzierżawczy - należący do Ernesta (Ernesty) lub z nim (z nią) związany
SJP.pl
imię żeńskie
rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna
(1.1) imię|polski|ż.;
Ernestyna – imię żeńskie, żeński odpowiednik imienia Ernest oznaczającego „poważny, stanowczy”. W Kościele katolickim istnieją dwie patronki tego imienia.
Innym żeńskim odpowiednikiem imienia Ernest jest Ernesta. Zdrobnienie: Ernestynka.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik dzierżawczy - należący do Ernesty lub z nią związany
SJP.pl
zdrobnienie od: Ernestyna (imię żeńskie)
SJP.pl
1. imię niemieckie;
2. nazwisko
Austria:
Niemcy:
Osoby:
SJP.pl
Wikipedia
podkreślenie erotycznego charakteru czegoś
SJP.pl
o lodowcu albo o płynącej wodzie: rozmywać, niszczyć zewnętrzne warstwy skorupy ziemskiej; powodować erozję
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) odczasownikowy od|erodować.
Wiktionary
przymiotnik
(1.1) w odniesieniu do okolicy ciała, której stymulacja powoduje podniecenie seksualne
Wiktionary
[czytaj: eroika]
1. tytuł III Symfonii Ludwiga van Beethovena;
2. tytuł filmu Andrzeja Munka
SJP.pl
Wikipedia
określenie wykonawcze: bohatersko
SJP.pl
motyl dzienny z rodziny modraszkowatych; modraszek eros
SJP.pl
1. miłość fizyczna;
2. przenośnie: prezerwatywa;
3. w filozofii Platona: mistyczne dążenie do świata wiecznych idei;
4. modraszek eros - motyl dzienny z rodziny modraszkowatych; eroides
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) mitgr. bóg i uosobienie miłości oraz namiętności cielesnej, utożsamiany z rzymskim Kupidynem (Amorem);
(1.2) imię|polski|m.
(1.3) marka kondomów
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy, nazwa własna
(2.1) astr. planetoida o numerze katalogowym 433;
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna
(3.1) geogr. adm. miasto w USA w Luizjanie
(3.2) geogr. nazwa miejscowości w USA w stanie Arkansas
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
motyw dekoracyjny przedstawiający małego, nagiego chłopca
SJP.pl
w pedagogice: polegający na stawianiu naprowadzających pytań; erotetyczny
SJP.pl
w pedagogice: polegający na stawianiu naprowadzających pytań; erotematyczny
SJP.pl
osoba z chorobliwą skłonnością do pisania utworów o tematyce erotycznej
SJP.pl
przesadna skłonność do pisania utworów o tematyce erotycznej
SJP.pl
kobieta z chorobliwą skłonnością do pisania utworów o tematyce erotycznej
SJP.pl
1. osoba przejawiająca wyjątkowo duże zainteresowania sferą seksu;
2. złośliwie: mężczyzna zajmujący się podrywaniem kobiet
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) psych. ktoś cierpiący na erotomanię
SJP.pl
Wiktionary
nadmiernie wysoki popęd płciowy, u kobiet określany mianem nimfomanii, u mężczyzn - satyriasis
Erotomania – przypadłość, w której osoba chora posiada urojone przekonanie, że inna osoba, zwykle o wyższym statusie społecznym, jest w niej zakochana. Erotomania zwana jest także syndromem de Clerambaulta (francuski psychiatra Gaëtan Gatian de Clérambault opisał ją w 1921 roku w pracy Les Psychoses Passionelles).
SJP.pl
Wikipedia
kobieta lubiąca seks i wszystko co z nim związane bardziej niż przeciętny człowiek
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) psych. kobieta cierpiąca na erotomanię
SJP.pl
Wiktionary
dotyczący erotomanii, erotomana
SJP.pl
sprawy i pojęcia związane z miłością, zmysłowością
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) odprzym. cecha tego, co jest erotyczne; cecha tych, którzy są erotyczni
SJP.pl
Wiktionary
dotyczący seksu, miłosny, zmysłowy
przymiotnik
(1.1) dotyczący erotyki, seksu
SJP.pl
Wiktionary
poetycki utwór liryczny o tematyce miłosnej
SJP.pl
Wikipedia
1. miłość zmysłowa
2. tematyka miłosna
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) ogół tego, co erotyczne, związane z erotyzmem, tematyką miłosną
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. tematyka miłosna;
2. pobudliwość płciowa
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) miłość zmysłowa, o znaczącym podłożu seksualnym
(1.2) tematyka związana z miłością, fascynacją lub pociągiem zmysłowym, seksualnym, świadcząca o pobudliwości płciowej
Erotyka (z gr. ἔρως, eros „pociąg miłosny”) – termin powszechnie rozumiany jako odnoszenie się do stanu lub antycypacji podniecenia seksualnego; natarczywy impuls seksualny, pożądanie lub myśl, a także filozoficzna kontemplacja dotycząca estetyki seksualnego pożądania, zmysłowości i miłości romantycznej.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) odczasownikowy od|erotyzować.
Wiktionary
proces niszczenia powierzchni terenu
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) geol. proces niszczenia powierzchni terenu (gruntu, skał) przez różne czynniki – wodę, wiatr, słońce, grawitację czy działalność organizmów żywych;
(1.2) fiz. techn. proces niszczenia materiałów
(1.3) inform. operacja morfologiczna w grafice komputerowej powodująca zwężanie obrazu;
(1.4) med. dekompozycja tkanki
(1.5) mikrobiol. med. proces zmniejszania się puli genowej populacji;
(1.6) socjol. społ. stopniowe niszczenie norm, wartości
(1.7) przen. rozpad, niepokojąca przemiana
Erozja – proces niszczenia powierzchni terenu przez wodę, wiatr, słońce, siłę grawitacji i działalność organizmów.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
cecha czegoś, co jest związane z erozją
SJP.pl
→ erozja
przymiotnik
(1.1) geol. dotyczący erozji
SJP.pl
Wiktionary
Wikipedia
potocznie: gra RPG lub cRPG
SJP.pl
potocznie: osoba grająca w gry fabularne (RPG)
SJP.pl
skrót
(1.1) = errata
Wiktionary
corrigenda; spis poprawek, sprostowanie omyłek w książce
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) druk. spis oraz sprostowanie omyłek zauważonych w wydrukowanej już książce, dołączone do niej w postaci wkładki lub wklejki
rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga
(2.1) druk. błędy drukarskie
Errata (łac. errata, l.mn. od erratum „błąd”), rzadziej: corrigenda (łac. „wymagające poprawy”) – wykaz błędów w treści publikacji poligraficznej, które zostały zauważone dopiero po wydrukowaniu nakładu. Errata może być luźną kartką włożoną między karty publikacji lub (rzadziej) może zostać wydrukowana na ostatniej stronie ostatniej składki bądź na wyklejce (patrz: oprawa). Errata zawiera, oprócz błędów, także ich dokładne umiejscowienie oraz sprostowanie i posiada najczęściej układ tabelaryczny. Erraty stosuje się zwykle w książkach.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
środowiskowo: błąd w pracy systemu lub programu komputerowego
SJP.pl
Wikipedia
[czytaj: er-zac] namiastka, surogat, substytut; erzac
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) namiastka jakiejś rzeczy lub podróbka, coś zastępczego, gorszej jakości
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
w fizyce: jednostka natężenia pola magnetycznego w elektromagnetycznym układzie jednostek miar, opartym na układzie CGS (skrót: Oe)
Ersted (symbol: Oe) – jednostka natężenia pola magnetycznego w układzie CGS.
SJP.pl
Wikipedia
skrót od: erudycyjny
SJP.pl
wszechstronna wiedza, rozległe wykształcenie; wiedza książkowa, oczytanie, uczoność, erudycyjność
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) rozległy zasób książkowej wiedzy; gruntowne wykształcenie
SJP.pl
Wiktionary
wszechstronna wiedza, rozległe wykształcenie; wiedza książkowa, oczytanie, uczoność, erudycja
SJP.pl
związany z erudycją, oparty na erudycji - rozległej wiedzy; erudytywny, uczony, wszechstronny, encyklopedyczny
SJP.pl
osoba o wszechstronnej wiedzy, rozległym wykształceniu, oczytaniu; chodząca encyklopedia
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) człowiek posiadający szeroką wiedzę
SJP.pl
Wiktionary
kobieta o wszechstronnej wiedzy, rozległym wykształceniu, oczytaniu; chodząca encyklopedia
SJP.pl
związany z erudycją, oparty na erudycji - rozległej wiedzy; erudycyjny, uczony, wszechstronny, encyklopedyczny
SJP.pl
kwas erukowy - jednonienasycony kwas tłuszczowy występujący w niektórych odmianach rzepaku
SJP.pl
wybuch wulkanu
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) geol. wybuch wulkanu;
(1.2) astr. wybuch gazu na Słońcu
Erupcja wulkanu, wybuch wulkanu – zjawisko wydostawania się na powierzchnię Ziemi lub do atmosfery jakiegokolwiek materiału wulkanicznego (magmy, materiałów piroklastycznych, substancji lotnych: gazów, pary).
Ze względu na formę erupcji wyróżnia się:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przysłówek
(1.1) w sposób właściwy erupcji
Wiktionary
związany z erupcją
przymiotnik relacyjny
(1.1) geol. związany z erupcją, dotyczący erupcji
SJP.pl
Wiktionary
obrzęd w judaizmie pozwalający na wykonanie w czasie święta pewnych czynności zakazanych przez prawo żydowskie
Eruw, ejruw (hebr. עירוב "zmieszanie") – zwyczaj występujący w judaizmie, mający na celu uchylenie zakazów obowiązujących żydów w szabat. Dokładne przepisy dotyczące eruwu zawarte są w Talmudzie w traktacie Eruwin. Występują m.in. takie rodzaje eruw jak:
SJP.pl
Wikipedia
imię męskie
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) imię|polski|m.;
Erwin – imię męskie pochodzenia germańskiego, powstałe z wyrazów heri – „drużyna wojenna” oraz wini – „przyjaciel”, oznaczające „ten, który chętnie wojuje”. Pojawia się również jako: Ermin, Hermin i Irmin.
Imię rzadko nadawane. W styczniu 2025 r. w rejestrze PESEL, wśród publicznie dostępnych danych dotyczących osób żyjących, wykazano 4374 mężczyzn o imieniu Erwin nadanym jako imię pierwsze.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
imię żeńskie
rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna
(1.1) imię|polski|ż.
forma rzeczownika.
(2.1) D. i B. lp. od: Erwin
Erwina – żeński odpowiednik imienia Erwin.
Erwina imieniny obchodzi: 19 stycznia, 16 kwietnia, 24 kwietnia, 25 kwietnia, 26 kwietnia i 18 lipca.
Znane osoby noszące imię Erwina:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik dzierżawczy - należący do Erwiny lub z nią związany
SJP.pl
Erwin z małżonką; Erwinowie
SJP.pl
Erwin z małżonką; Erwinostwo
SJP.pl
przymiotnik dzierżawczy - należący do Erwina lub z nim związany
SJP.pl
zdrobnienie od: Eryk (imię męskie)
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna
(1.1) mitgr. zob. Eris.
Eris (także Eryda; gr. Ἔρις Eris, łac. Discordia) – w mitologii greckiej uskrzydlona bogini niezgody, chaosu i nieporządku; córka Nyks (Nocy). Według innej wersji córka Zeusa i Hery, bliźniacza siostra Aresa. Utożsamiana z rzymską boginią Dyskordią. Matka Ate i Dysnomii.
Wiktionary oraz Wikipedia
łac. Eridanus; gwiazdozbiór nieba południowego
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) mitgr. bóg i uosobienie rzeki o tej samej nazwie; syn tytana Okeanosa i tytanidy Tetydy; jedno z bóstw wodnych;
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna
(2.1) astr. gwiazdozbiór równikowy i nieba południowego; zawiera jasną gwiazdę – Achernara; w Polsce widoczny częściowo zimą; góruje o północy w listopadzie; jedna z największych konstelacji;
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
dawniej: ufundować lub fundować coś
czasownik przechodni niedokonany
(1.1) hist. kośc. wznosić, fundować
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) odczasownikowy od|erygować.
Erygowanie (łac. erigo – wznoszę) – pojęcie z prawa kanonicznego Kościoła katolickiego odnoszące się do założenia lub ufundowania kaplicy, kościoła, klasztoru, parafii lub diecezji przez uroczysty dekret biskupa lub Stolicy Apostolskiej.
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik
(1.1) ufundowany
Wiktionary
imię męskie
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) imię|polski|m.;
forma rzeczownika|rodzaj=żeński.
(2.1) D. lm. od: Eryka
Eryk – imię męskie pochodzenia skandynawskiego. Nadawane wielu jarlom i królom szwedzkim i duńskim. Pochodzenie tego imienia podaje się ze staro-wysoko-niemieckiego, gdzie era znaczy: honor, cześć, oraz richi – bogaty. Całość zaś oznacza osobę zasobną w honor lub władcę, który zaszczytnie króluje. Jego popularność sięga czasów króla szwedzkiego Eryka zmarłego w 1160. Inne spotykane znaczenie to „wieczny władca” od ei(r) co oznacza w staronordyjskim „wieczny” i ríkr – w staronordyjskim „władca”.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
imię żeńskie
rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna
(1.1) imię|polski|ż.
forma rzeczownika.
(2.1) D. i B. lp. od Eryk
Eryka – żeńska forma imienia Eryk, pochodzenia germańskiego.
W styczniu 2024 w rejestrze PESEL, wśród publicznie dostępnych danych, wykazano 4455 kobiet o imieniu Eryka nadanym jako imię pierwsze oraz 1996 kobiet noszących imię Eryka jako imię drugie. Dla porównania, najczęściej nadane jako żeńskie imię pierwsze – Anna, nosi 1072616 osób.
Eryka imieniny obchodzi razem z Erykiem: 9 lutego i 18 maja.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
Eryk z małżonką; Erykowie
SJP.pl
Eryk z małżonką; Erykostwo
SJP.pl
przymiotnik dzierżawczy - należący do Eryka (Eryki) lub z nim (z nią) związany
SJP.pl
każda z trzech bogiń zemsty, które prześladowały zdrajców, wiarołomców i przestępców; Eumenida, eumenida, Erynia
SJP.pl
Wikipedia
dyskutant prowadzący spory, stosujący zasady erystyki
SJP.pl
→ erysta
SJP.pl
taki, który odnosi się do erystyki - sztuki prowadzenia zaciętych sporów słownych, zwłaszcza z zastosowaniem nielojalnych i podstępnych środków
SJP.pl
sztuka prowadzenia sporów, dyskutowania, obalania argumentów przeciwnika i przekonywania o słuszności własnych tez, zwłaszcza przy zastosowaniu nielojalnych, podchwytliwych środków językowych i pozajęzykowych, rozwinięta w starożytnej Grecji, głównie przez sofistów
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) sztuka prowadzenia sporów;
Erystyka – sztuka doprowadzania sporów do korzystnego rozwiązania bez względu na prawdę materialną. Słowo pochodzi z klasycznego języka greckiego – eristikós, czyli kłótliwy, od éris oznaczający kłótnię, spór, walkę oraz imię bogini niezgody, córki Nocy, towarzyszki Aresa na polu bitwy, będącej uosobieniem waśni, niezgody i kłótni.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
zaczerwienienie części skóry wywołane przekrwieniem; rumień
Rumień – termin medyczny oznaczający miejscowe zaczerwienienie skóry.
Zaczerwienienie jest wynikiem rozszerzenia powierzchownych naczyń krwionośnych. Może wystąpić z przyczyn emocjonalnych, alergii, przegrzania, ale często jest oznaką stanów chorobowych.
SJP.pl
Wikipedia
państwo w Afryce ze stolicą w Asmarze; Erytreja, Państwo Erytrea
rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna
(1.1) geogr. polit. państwo we wschodniej Afryce ze stolicą w Asmarze;
Erytrea, oficjalnie Państwo Erytrea (tigrinia ኤርትራ – Ertra, ሃግሬ ኤርትራ – Hagere Ertra; arab. إرتريا – Iritrija, دولة إرتريا – Daulat Iritrija) – państwo w Afryce Wschodniej, położone nad Morzem Czerwonym. Graniczy z Etiopią (912 km), Dżibuti (109 km) i Sudanem (605 km). Erytrea liczy 121,1 tys. km² powierzchni. W 2013 roku w Erytrei mieszkało 5,7 mln mieszkańców. Gęstość zaludnienia wynosi 47 osób na kilometr kwadratowy. W państwie obowiązują dwa języki urzędowe: arabski oraz tigrinia. W użyciu jest także język angielski. Stolicą Erytrei jest Asmara. W kraju obowiązuje waluta nakfa. Państwo dzieli się na sześć regionów. Kraj uzyskał niepodległość od Etiopii 24 maja 1993 roku.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
państwo w Afryce ze stolicą w Asmarze; Erytrea, Państwo Erytrea
SJP.pl
obywatel Erytrei
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) obywatel Erytrei
SJP.pl
Wiktionary
obywatelka Erytrei
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) obywatelka Erytrei
SJP.pl
Wiktionary
przymiotnik od: Erytrea
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z Erytreą, dotyczący Erytrei
SJP.pl
Wiktionary
Wikipedia
komórka macierzysta erytrocytu, występująca w szpiku kostnym
SJP.pl
Wikipedia
choroba hemolityczna noworodków
SJP.pl
związany z erytroblastami, komórkami macierzystymi krwi, np. białaczka erytroblastyczna
SJP.pl
czerwone ciałko krwi, krwinka czerwona
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) med. składnik morfotyczny krwi;
Erytrocyt (gr. erythros czerwony + kytos komórka), krwinka czerwona, czerwone ciałko krwi – morfotyczny składnik krwi, którego głównym zadaniem jest przenoszenie tlenu z płuc do pozostałych tkanek organizmu.
Po raz pierwszy erytrocyty zostały zaobserwowane i precyzyjnie opisane jako okrągłe spłaszczone w środku komórki przez Antonie van Leeuwenhoeka w XVII w.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
choroba polegająca na zwiększeniu liczby stałych składników krwi zwłaszcza erytrocytów, czerwienica prawdziwa, choroba Vaqeza
Nadkrwistość, czerwienica, policytemia (łac. polycythemia) – zwiększenie masy krwinek czerwonych (RCM). Termin policytemia często jest stosowany zamiennie z terminem erytrocytemia, przy czym są to osobne pojęcia. W ścisłym znaczeniu policytemia jest zwiększeniem masy czy objętości erytrocytów niezależnie od innych elementów morfotycznych. Z kolei erytrocytemia jest wzrostem koncentracji erytrocytów, co laboratoryjnie może być mierzone jako wzrost liczby erytrocytów (RBC), wzrost hematokrytu (HCT) czy wzrost stężenia hemoglobiny (Hb), które zależą nie tylko od wzrostu masy krwinek czerwonych, ale również od spadku objętości osocza.
SJP.pl
Wikipedia
ogólny stan zapalny całej lub prawie całej powierzchni skóry
SJP.pl
zajęcie ponad 90% powierzchni skóry przez chorobę, przejawiające się jej zaczerwienieniem i złuszczaniem
Erytrodermia (łac. erythrodermia) – uogólnione zajęcie skóry przez chorobę, przejawiające się zaczerwienieniem i złuszczaniem na ponad 90% powierzchni skóry. Leczenie jest przyczynowe.
SJP.pl
Wikipedia
SJP.pl
czerwony barwnik występujący w chromatoforach, komórkach barwnych skóry
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) chem. spoż. organiczny związek chemiczny, alifatyczny alkohol czterowodorotlenowy z grupy cukroli stosowany jako substancja słodząca
Wiktionary
zaburzenie naczyniowo-ruchowe: napadowe bóle kończyn dolnych, ich zaczerwienienie i obrzęk wskutek nagłego rozszerzenia tętniczek
Bolesny rumień kończyn (łac. erythromelalgia) – rzadka choroba, przebiegająca z napadowym zaczerwienieniem i ociepleniem kończyn, głównie palców, z towarzyszącym silnym bólem o charakterze pieczenia. Występuje częściej w obrębie stóp niż dłoni.
SJP.pl
Wikipedia
antybiotyk o spektrum działania podobnym do penicyliny, skuteczny w zakażeniach gronkowcami i paciorkowcami
Erytromycyna (łac. erythromycinum) – mieszanina organicznych związków chemicznych, antybiotyków z grupy makrolidów właściwych, wytwarzanych przez promieniowce Saccharopolyspora erythraea, której głównym składnikiem jest erytromycyna A, oraz erytromycyny B i C (nie więcej niż 5% każdej). Hamują syntezę białka poprzez wiązanie z podjednostką 50S rybosomu.
SJP.pl
Wikipedia
SJP.pl
glikoproteinowa substancja hormonalna, wytwarzana w nerkach, pobudzająca dzielenie się i dojrzewanie komórek szpiku w kierunku erytroblastów, z których powstają erytrocyty
Erytropoetyna (skrót EPO, ATC: B 03 XA 01) – glikoproteinowy hormon peptydowy, którego główną funkcją jest stymulacja różnych etapów erytropoezy. Zwiększa liczbę erytrocytów, stężenie hemoglobiny i liczbę retikulocytów. Nie ma wpływu na powstawanie krwinek białych, nie działa cytotoksycznie na szpik kostny. Erytropoetyna jest wydalana z moczem.
SJP.pl
Wikipedia
proces powstawania w szpiku krwinek czerwonych, czyli erytrocytów
Erytropoeza – proces namnażania i różnicowania erytrocytów w szpiku kostnym oraz różnych innych narządach (np. śledzionie), regulowany w głównej mierze przez erytropoetynę. Do jego prawidłowego przebiegu wymagana jest obecność wielu związków chemicznych (m.in. witaminy B12 i kwasu foliowego).
SJP.pl
Wikipedia
jad wytwarzany przez bakterie chorobotwórcze, niszczący krwinki czerwone
SJP.pl
cukier prosty z grupy aldoz, składnik samoopalaczy
Erytroza – organiczny związek chemiczny, cukier prosty z grupy aldoz o czterech atomach węgla (aldotetroza). Występuje w dwóch stereoizomerycznych formach D i L. Formą występującą w naturze jest D-erytroza. Epimerem erytrozy jest treoza.
SJP.pl
Wikipedia
organiczny związek chemiczny, barwnik spożywczy
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) spoż. wiśniowoczerwony smołowy barwnik dodawany do niektórych typów żywności (np. do owoców konserwowych, osłonek kiełbas oraz do herbatników), leków, tabletek, past do zębów, zakazany w niektórych krajach;
Erytrozyna, sól sodowa tetrajodofluoresceiny, E127 – organiczny związek chemiczny, wiśniowoczerwony smołowy barwnik spożywczy.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
różowoczerwony minerał, uwodniony arsenian kobaltu; kwiat kobaltowy
Erytryn (kwiat kobaltowy) – minerał z gromady arsenianów. Należy do minerałów bardzo rzadkich.
Nazwa pochodzi od gr. erythros = czerwony, nawiązując do barwy minerału.
SJP.pl
Wikipedia
rodzaj roślin z rodziny bobowatych; koralodrzew
Koralodrzew, erytryna (Erythrina L.) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych. Obejmuje ok. 120 gatunków. Zasięg rodzaju obejmuje całą strefę tropikalną i subtropikalną, przy czym największe zróżnicowanie jest w Ameryce Środkowej, gdzie rośnie 50 gatunków. W Ameryce Południowej jest ich ok. 20, 38 obecnych jest w Afryce z Madagaskarem, 12 występuje w Azji i Australii. Ze względu na znaczenie użytkowe wiele gatunków zostało szeroko rozprzestrzenionych poza swym pierwotnym zasięgiem. Są to drzewa i krzewy rosnące w lasach nizinnych i górskich zwykle na obszarach okresowo suchych, rzadziej na terenach podmokłych i w dolinach rzek, często też w formacjach zaroślowych i trawiastych. Kwiaty zapylane są przez ptaki, dla których w porze suchej, gdy kwitną, ich nektar jest istotnym źródłem węglowodanów i wody.
SJP.pl
Wikipedia
chemiczny związek organiczny w formie kryształków rozpuszczalnych w wodzie i trudno rozpuszczalnych w alkoholu, w smaku słodki
Erytrytol – organiczny związek chemiczny, alifatyczny alkohol czterowodorotlenowy z grupy cukroli. Jest dodatkiem do żywności, stosowanym jako substancja słodząca (E968).
Erytrytol jest związkiem typu mezo i nie wykazuje aktywności optycznej (w przeciwieństwie do swojego diastereoizomeru, treitolu, występującego w formie prawo- i lewoskrętnej).
Czteroazotan erytrytu ma właściwości wybuchowe.
SJP.pl
Wikipedia
organiczny związek chemiczny używany jako słodzik
Erytrytol – organiczny związek chemiczny, alifatyczny alkohol czterowodorotlenowy z grupy cukroli. Jest dodatkiem do żywności, stosowanym jako substancja słodząca (E968).
Erytrytol jest związkiem typu mezo i nie wykazuje aktywności optycznej (w przeciwieństwie do swojego diastereoizomeru, treitolu, występującego w formie prawo- i lewoskrętnej).
Czteroazotan erytrytu ma właściwości wybuchowe.
SJP.pl
Wikipedia
stolica Armenii; potocznie też: Erewań lub Erewan
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna
(1.1) geogr. stolica Armenii;
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
mieszkaniec Erywania; erewańczyk
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) mieszkaniec Erywania
SJP.pl
Wiktionary
mieszkanka Erywania; erewanka
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) mieszkanka Erywania
SJP.pl
Wiktionary
przymiotnik od: Erywań; erewański
przymiotnik
(1.1) odnoszący się do miasta Erywań
SJP.pl
Wiktionary
[czytaj: er-zac] namiastka, surogat, substytut; ersatz
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) namiastka, produkt zastępczy
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
[czytaj: erc-HERcog] tytuł niektórych panujących książąt niemieckich z arystokratycznych rodów w latach 1356 do 1918; arcyksiążę
Arcyksiążę (niem. Erzherzog, łac. archidux), forma żeńska arcyksiężna (niem. Erzherzogin) – od 1356 do 1918 roku tytuł władców Arcyksięstwa Austriackiego. Od roku 1438 tytuł arystokratyczny książąt i księżniczek austriackich domu Habsburgów, od XVI wieku nadawany wszystkim członkom dynastii.
SJP.pl
Wikipedia
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z Erzjanami, dotyczący Erzjan
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(2.1) jęz. język (dialekt) erzjański;
Wiktionary
[czytaj: Er-zurum]
1. jednostka administracyjna w Turcji, położona w regionie Wschodnia Anatolia;
2. miasto we wschodniej Turcji, ośrodek administracyjny i stolica prowincji Erzurum
rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna
(1.1) geogr. miasto we wschodniej Turcji;
Erzurum (orm. Կարին – Karin, gr. Θεοδοσιούπολις – Theodosioupolis) – miasto we wschodniej Turcji, na Wyżynie Armeńskiej, ośrodek administracyjny i stolica prowincji Erzurum. Według ostatniego spisu ludności miasto jest zamieszkiwane przez około 361 tysięcy mieszkańców. W 2021 w aglomeracji mieszka 756 tys. osób. Miasto leży na płaskowyżu, na wysokości około 1950 m n.p.m. u podnóży Gór Pontyjskich.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia