Ak

[czytaj: a-KA] skrót od: Armia Krajowa


skrótowiec, rodzaj żeński lub nijaki

 (1.1) = hist. wojsk. Armia Krajowa;

 (1.2) = eduk. Akademia Krakowska;

 (1.3) = kośc. Akcja Katolicka;

skrótowiec, rodzaj męski lub nijaki

 (2.1) = wojsk. automat Kałasznikowa;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Ak-Owiec

członek AK (Armii Krajowej); akowiec


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) hist. żołnierz Armii Krajowej


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Ak-Owski

AK (Armia Krajowa); akowski


przymiotnik relacyjny

 (1.1) hist. związany z AK, należący do AK (Armii Krajowej)


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aka

wymawiać nieakcentowane "o" jak samogłoskę zbliżoną do "a" (w języku rosyjskim oraz białoruskim)



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akaba

1. miasto w południowo-zachodniej Jordanii;
2. zatoka w północnej części Morza Czerwonego


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akać

wymawiać nieakcentowane "o" jak samogłoskę zbliżoną do "a" (w języku rosyjskim oraz białoruskim)


Źródła:

SJP.pl

Akacja

drzewo lub krzew z rodziny motylkowatych


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) dendr. nazwa systematyczna|Acacia|Mill.|ref=tak., rodzaj drzew i krzewów należący do rodziny mimozowatych;

 (1.2) dendr. tropikalne drzewo lub krzew z rodzaju akacja (1.1)

 (1.3) hist. żegl. rodzaj bizantyjskich jedno- albo dwumasztowych okrętów z ożaglowaniem rejowym

 (1.4) dendr. pot. drzewo z gatunku robinia akacjowa (nazwa systematyczna|Robinia pseudoacacia|L.|ref=tak.);

 (1.5) akacje – uczn. lekcje


Akacja (Acacia Mill.) – rodzaj drzew i krzewów należący do rodziny bobowatych i podrodziny brezylkowych (dawniej w mimozowych). W dawnym, tradycyjnym ujęciu zaliczano tu ok. 1450 gatunków bardzo szeroko rozprzestrzenionych w strefie międzyzwrotnikowej i na przyległych obszarach stref umiarkowanych. W wąskim ujęciu dominującym współcześnie rodzaj obejmuje ok. 1030–1080 gatunków występujących głównie w Australii (1045 gatunków, z czego 941 to endemity), poza tym obecnych w południowo-wschodniej Azji, wyspach zachodniego Pacyfiku, dwa gatunki rosną na Madagaskarze i Maskarenach. Część gatunków rozprzestrzenia się jako inwazyjne, a Acacia mearnsii uznana została za jeden ze 100 najbardziej inwazyjnych gatunków na świecie.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akacjowaty

przymiotnik jakościowy

 (1.1) przypominający akację


Źródła:

Wiktionary

Akacjowiec

ogończyk akacjowiec - gatunek motyla z rodziny modraszkowatych


Źródła:

SJP.pl

Akacjowy

przymiotnik od: akacja


przymiotnik

 (1.1) składający się z akacji

 (1.2) wykonany z drewna lub innej części akacji

 (1.3) będący częścią akacji

 (1.4) związany z akacją


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akacjusz

imię męskie


Achacy – imię męskie najprawdopodobniej pochodzenia greckiego. W takim przypadku pochodzi ono od wyrazu achátēs – „agat”. Może również pochodzić od greckiego imienia Ἀκακίος Akakios (od ἀκακός akakos – „niewinny”, „nieznający zła”), albo od greckiego wyrazu ἀγαθός agathos – „dobry”. Jego żeńskim odpowiednikiem są Achacja i Akacja.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akad

1. starożytne państwo w Mezopotamii;
2. stolica starożytnego państwa o tej samej nazwie



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akademia

1. wyższa uczelnia o profilu specjalistycznym;
2. instytucja gromadząca wybitnych przedstawicieli nauki lub sztuki;
3. uroczystość publiczna


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) eduk. szkoła wyższa;

 (1.2) nauk. instytucja, towarzystwo naukowe

 (1.3) uroczyste zebranie publiczne poświęcone osobie lub wydarzeniu

 (1.4) przest. muzyka poważna

 (1.5) przest. koncert muzyki poważnej

 (1.6) uczn. przen. szkoła zawodowa


Uroczyste spotkanie okolicznościowe społeczności (szkolnej, akademickiej, pracowniczej itp.), np. pierwszomajowa lub z okazji Barbórki


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akademicki

1. związany z akademią (np. wykład akademicki, wyróżnienia akademickie); akademijny;
2. związany z akademizmem (np. malarstwo akademickie)


przymiotnik

 (1.1) eduk. dotyczący uczelni wyższej, studiów i studentów

 (1.2) szt. odnoszący się do akademizmu

 (1.3) odnoszący się do akademii (instytucji zrzeszającej uczonych lub artystów)

 (1.4) taki, który jest teoretyczny; nie jest praktyczny

 (1.5) zgodny z określonymi, utartymi wzorami


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akademickość

akademicki


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co akademickie; trzymanie się utartych wzorów, poprawność, szablonowość


Patrz:akademicki

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akademiczka

słuchaczka wyższej uczelni; studentka


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) nauk. członkini akademii

 (1.2) szt. przedstawicielka akademizmu

 (1.3) daw. eduk. słuchaczka uczelni wyższej


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akademiczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) daw. zob. akademickość.


Źródła:

Wiktionary

Akademiczny

akademicki; dawniej:
1. dotyczący akademii związany z akademią; akademijny;
2. trzymający się utartych wzorów; szablonowy


przymiotnik relacyjny

 (1.1) daw. zob. akademicki.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akademijny

akademia; akademicki, akademiowy


Źródła:

SJP.pl

Akademik

1. członek akademii;
2. dawniej: profesor wyższej uczelni;
3. słuchacz wyższej uczelni; student


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) nauk. członek akademii

 (1.2) szt. przedstawiciel akademizmu

 (1.3) daw. eduk. uczeń akademii, słuchacz uczelni wyższej

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) stud. dom akademicki;

 (2.2) uczn. internat



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akademika

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) daw. uroczysty popis; uroczystość

forma rzeczownika.

 (2.1) D. lp. od: akademik mrz.

 (2.2) D. i B. lp. od: akademik mos.


Źródła:

Wiktionary

Akademikowy

związany z akademikiem, dotyczący akademika


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z akademikiem, dotyczący akademika


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akademiowy

akademia; akademijny, akademicki


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z akademią, dotyczący akademii


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akademista

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) przest. akademik (student)


Źródła:

Wiktionary

Akademizacja

1. podniesienie jakiejś szkoły do rangi akademii;
2. nacechowanie czegoś akademizmem


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) nadawanie czemuś cech akademizmu

 (1.2) stawanie się akademickim

 (1.3) przekształcanie uczelni w akademię


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akademizm

kierunek w sztuce postulujący podporządkowanie twórczości regułom klasycznym i naśladowanie wzorców uznanych za doskonałe


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) ścisłe trzymanie się form tradycyjnych, klasycznych w sztukach pięknych

 (1.2) kierunek w sztuce polegający na stosowaniu reguł estetyki antycznej;


Akademizm – kierunek w sztuce europejskiej rozwijający się od XVII do XIX wieku, skupiający się na malarstwie i rzeźbie. Polegał na odwoływaniu się do zasad i ideałów sztuki antycznej oraz renesansowej, a także naśladowaniu dzieł uznanych za doskonałe, preferujący tematykę historyczną, religijną i mitologiczną. Propagowany głównie przez akademie sztuk pięknych.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akademizować

czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) szt. tworzyć według reguł akademizmu


Źródła:

Wiktionary

Akademizowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) szt. tworzenie dzieł według reguł estetyki antycznej


Źródła:

Wiktionary

Akademos

Akademos – w mitologii greckiej heros attycki, który wskazał Dioskurom miejsce, gdzie Tezeusz więził ich siostrę Helenę.

Ateńczycy poświęcili mu gaj nad rzeką Kefisos. Grób Akademosa, otoczony świętym gajem platanowym nad brzegiem rzeki znajdował się na Keramejkosie, odległy o sześć stadiów od Aten. Od imienia herosa pochodzi słowo „akademia” – w gaju, w którym znajduje się jego grób, działała Akademia Platońska.


Źródła:

Wikipedia

Akademski

przymiotnik

 (1.1) stpol. akademicki


Źródła:

Wiktionary

Akademus

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) gw-pl|Lwów. akademik, dom studencki


Źródła:

Wiktionary

Akadia

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) hist. geogr. dawna kolonia francuska w Ameryce Północnej;

 (1.2) pot. obszar w Ameryce Północnej zamieszkały przez Akadian, obejmujący głównie wschód prowincji Nowy Brunszwik


Akadia (fr. Acadie, ang. Acadia) – kolonia francuska w Ameryce Północnej. Akadia zajmowała obszar od wschodnich wybrzeży kontynentu, do ujścia Rzeki św. Wawrzyńca. Od południa graniczyła z Nową Anglią (z dzisiejszym Maine).


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Akadiański

przymiotnik

 (1.1) odnoszący się do Akadii

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) jęz. odmiana języka francuskiego używana w prowincjach atlantyckich Kanady;


Źródła:

Wiktionary

Akadowie

lud semicki zamieszkujący w starożytności Mezopotamię; Akadyjczycy


Akadyjczycy, Akadowie – odłam ludów semickich, które osiedliły się w III tysiącleciu p.n.e. we wschodniej Mezopotamii, tj. na obszarze, znajdującym się pod wpływem kultury Sumerów.

Akadowie pod panowaniem Szarrukina pod koniec III tysiąclecia p.n.e. rozpoczęli swoją ekspansję na wschód z miasta Akad, którego położenie dotychczas nie zostało odkryte. W miarę podbojów kraju Sumerów, stworzyli imperium, obejmujące swymi granicami obszary od Zatoki Perskiej do Morza Śródziemnego oraz zhołdowali tereny położone nad Tygrysem, a także Asyrię, część Syrii i Azję Mniejszą.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akadyjczycy

lud semicki zamieszkujący w starożytności Mezopotamię; Akadowie



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akadyjczyk

mieszkaniec Akadu


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) staroż. mieszkaniec Akadu

 (1.2) mieszkaniec Akadii


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akadyjka

mieszkanka Akadu


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) staroż. mieszkanka Akadu

 (1.2) mieszkanka Akadii


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akadyjski

związany z Akadem; akadzki


przymiotnik

 (1.1) dotyczący Akadu lub/i państwa akadyjskiego

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) jęz. język semicki, używany w Mezopotamii od połowy III tysiąclecia p.n.e. do początków I tysiąclecia n.e.;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akadyjskojęzyczny

przymiotnik

 (1.1) taki, który posługuje się językiem akadyjskim

 (1.2) taki, którego mieszkańcy posługują się językiem akadyjskim

 (1.3) spisany, stworzony w języku akadyjskim


Źródła:

Wiktionary

Akadzki

przymiotnik od: Akad (starożytne państwo semickie lub stolica tego państwa); akadyjski


przymiotnik relacyjny

 (1.1) hist. dotyczący Akadu lub Akadyjczyków


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akalkulia

upośledzenie zdolności liczenia związane z organicznym uszkodzeniem mózgu


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. zaburzenie zdolności procesów liczenia;


Akalkulia (łac. calculo – liczę) – utrata lub upośledzenie zdolności wykonywania nawet najprostszych działań arytmetycznych związane z organicznym uszkodzeniem mózgu (zwykle lewego bocznego obszaru ciemieniowo-potylicznego u osób praworęcznych), występujące często razem z zaburzeniami mowy oraz afazją ruchową. Jest odmianą agnozji wzrokowej.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akan

grupa ludów afrykańskich


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) jęz. język (lub makrojęzyk) z podgrupy kwa rodziny języków nigero-kongijskich


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akanie

wymowa nieakcentowanego "o" jako samogłoski zbliżonej do "a" (w języku rosyjskim oraz białoruskim)


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) jęz. charakterystyczny dla języków białoruskiego i rosyjskiego sposób wymawiania nieakcentowanego o jak samogłoski podobnej do a;


Akanie – nieodróżnianie nieakcentowanych /a/, /e/ i /o/. Występuje w języku rosyjskim (коро́ва (korowa) – [kɐˈrovə] 'krowa') i w języku białoruskim (карова karowa 'ts.', Лукашэнка Łukaszenka), cechuje wszystkie gwary południowego narzecza języka rosyjskiego i znacznej części narzecza środkowego. Jest skutkiem silnego akcentu dynamicznego. Brak akania to okanie.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akant

1. krzew, bylina ozdobna;
2. motyw dekoracyjny w różnych dziedzinach sztuki wykorzystujący wizerunek liści


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) bot. nazwa systematyczna|Acanthus|L.|ref=tak., rodzaj roślin, bylin lub krzewów, z rodziny akantowatych; .

 (1.2) archit. motyw dekoracyjny w formie stylizowanych liści, gałązek i kwiatów akantu (1.1);

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (2.1) pot. środ. opiekun klienta, account manager


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akantella

stadium rozwojowe kolcogłowów, kiedy larwa traci kolce i przekształca się w małego kolcogłowa


Źródła:

SJP.pl

Akantocefaloza

choroba pasożytnicza atakująca układ pokarmowy świń i szczurów


Akantocefaloza (gr. ákantha – kolec, kephalé – głowa) – inwazyjna choroba pasożytnicza układu pokarmowego wywołana przez dojrzałe kolcogłowy powodujące miejscowe zapalenie błony śluzowej jelita cienkiego. Występuje u kręgowców, zwłaszcza u trzody chlewnej, ptaków i ryb. U ryb słodkowodnych jest wywoływana przez kolcogłowy z rodzaju Acanthocephalus, a u zwierząt lądowych – z rodzaju Macracanthorhynchus.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akantocyt

u człowieka: nieprawidłowy erytrocyt z nieregularnymi, długimi, ostro zakończonymi wypustkami cytoplazmy


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) biol. nieprawidłowo uformowana krwinka czerwona posiadająca nieregularnie rozmieszczone, zaostrzone wypustki cytoplazmatyczne;


Akantocyt – u człowieka, nieprawidłowy erytrocyt z nieregularnymi, długimi, ostro zakończonymi wypustkami cytoplazmy.

Podobne wypustki cytoplazmy, ale bardziej tępe i bardziej regularnie rozmieszczone, posiadają echinocyty.

Obecność akantocytów w osadzie moczu wskazuje na kłębuszkowe zapalenie nerek.

Obecność akantocytów we krwi obwodowej nosi miano akantocytozy.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akantocytoza

obecność akantocytów we krwi obwodowej


Akantocyt – u człowieka, nieprawidłowy erytrocyt z nieregularnymi, długimi, ostro zakończonymi wypustkami cytoplazmy.

Podobne wypustki cytoplazmy, ale bardziej tępe i bardziej regularnie rozmieszczone, posiadają echinocyty.

Obecność akantocytów w osadzie moczu wskazuje na kłębuszkowe zapalenie nerek.

Obecność akantocytów we krwi obwodowej nosi miano akantocytozy.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akantoda

przedstawiciel gromady najstarszych wymarłych szczękowców, blisko spokrewnionych z rybami kostnymi


Źródła:

SJP.pl

Akantody

gromada najstarszych wymarłych szczękowców, zasiedlających wody morskie i śródlądowe przez około 150 milionów lat, blisko spokrewnionych z rybami kostnymi; fałdopłetwe


Fałdopłetwe, akantody (Acanthodii) – gromada wymarłych ryb słodkowodnych i morskich łączących cechy późniejszych ryb chrzęstnych i kostnych. Z powodu licznych kolców w płetwach i spodniej części ciała nazywane są czasem kolczastymi rekinami (gr. ákantha oznacza kolec).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akantolityczny

akantoliza


Patrz:akantoliza

Źródła:

SJP.pl

Akantoliza

utrata połączenia pomiędzy komórkami naskórka, powodująca powstawanie pęcherza


Akantoliza (łac. acantholysis) – utrata łączności między komórkami warstwy kolczystej naskórka (stratum spinosum) poprzez zanikanie mostków międzykomórkowych.Komórki leżą luźno w powstałych wolnych przestrzeniach, mają okrągły kształt, duże, często nieprawidłowe jądra. Barwią się metodą Maya-Grünwalda-Giemsy w charakterystyczny sposób (obrąbek cytoplazmy wybarwia się na ciemnoniebiesko). Można ją wykryć w wymazie z dna pęcherza testem cytologicznym Tzancka.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akantowate

rodzina roślin charakterystycznych dla krajów tropikalnych całego świata; akantusowate


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akantowaty

o cechach akantowatych (rodzina roślin)


przymiotnik

 (1.1) bot. o cechach roślin z rodziny akantowatych


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akantowy

związany z akantem


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z akantem, dotyczący akantu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akantusowate

rodzina roślin charakterystycznych dla krajów tropikalnych całego świata; akantowate


Źródła:

SJP.pl

Akantusowaty

o cechach akantusowatych (rodzina roślin)


przymiotnik

 (1.1) bot. o cechach roślin z rodziny akantusowatych


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akantyt

ciemnoszary minerał z grupy siarczków o metalicznym połysku


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) miner. minerał z grupy siarczków, jednoskośna odmiana argentytu ;


Akantyt – minerał z grupy siarczków, jednoskośna odmiana argentytu. Nazwa pochodzi od gr. akanta = strzała i nawiązuje do wyglądu tego minerału.

Wzór chemiczny akantytu to Ag2S (siarczek srebra). Substancja ta jest dwupostaciowa. W przedziale temperatury 179 °C do 586 °C trwała jest odmiana regularna tzw. b-argentyt. Przy obniżaniu temperatury odmiana regularna ulega przemianie poliformicznej w odmianę rombową tzw. akantyt.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akap

zwolennik akapu; akapowiec, anarchokapitalista, ankap


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) slang. polit. anarchokapitalizm


Anarchokapitalizm (znany również jako „akap” lub „ankap”) – libertariański i indywidualistyczny system polityczny, który opowiada się za eliminacją monopolu usług państwa na rzecz prywatnych agencji ochrony na wolnym rynku. Twórcą tego terminu jest amerykański ekonomista, historyk i teoretyk polityczny Murray Rothbard. W społeczeństwie anarchokapitalistycznym egzekwowanie prawa, sądy i wszystkie inne usługi bezpieczeństwa byłyby zapewniane przez prywatne podmioty gospodarcze, takie jak prywatne agencje ochrony. Pomimo swojej nazwy, anarchokapitalizm przeważnie nie jest uznawany za formę anarchizmu.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akaparacja

działanie zmierzające do kontroli nad sprzedażą jakiegoś produktu lub ich grupy, w celu zapewnienia sobie możliwości dyktowania ceny na te towary; spekulacja


Źródła:

SJP.pl

Akapicik

zdrobnienie od: akapit


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od akapit


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akapit

1. początkowy wiersz nowego ustępu, zwykle wcięty lub ozdobiony inicjałem,
2. ustęp tekstu zaczynający się od nowego wiersza


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) fragment tekstu rozpoczynający się od nowego wiersza;


Akapit (łac. a capite, od głowy, od początku) – podstawowy sposób dzielenia łamu na rozpoznawalne wzrokiem mniejsze fragmenty w celu zwiększenia czytelności tekstu. Podstawowa jednostka logiczna dłuższego tekstu, składająca się z jednego lub wielu zdań stanowiących pewną całość treściową (myśl). Zadaniem akapitu jest wyraźne zaznaczenie nowej myśli w bieżącym wątku wypowiedzi.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akapitowy

związany z akapitem, dotyczący akapitu


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z akapitem, dotyczący akapitu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akapowiec

zwolennik akapu; akap, anarchokapitalista, ankap


Źródła:

SJP.pl

Akara

ryba pochodząca z dorzecza Amazonki, hodowana jako rybka akwariowa


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ryba z rodziny pielęgnicowatych;


Akara – nazwa kilku gatunków ryb z rodziny pielęgnicowatych wcześniej zaliczanych do rodzaju Aequidens, obecnie również z innych rodzajów:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akarboza

organiczny związek chemiczny stosowany jako inhibitor w lekach diabetologicznych


Akarboza (łac. acarbosum) – organiczny związek chemiczny, inhibitor α-glukozydaz (glukomylazy, sacharazy, maltazy, izomaltazy) występujący w lekach diabetologicznych. Blokuje ona enzymy jelitowe przekształcające węglowodany złożone w proste, a tym samym powoduje spadek poziomu cukru po posiłku, obniża insulinooporność, zmniejsza poziom insuliny, zwiększa asymilację glukozy oraz powoduje spadek glikemii na czczo.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akariota

organizmy zbudowane z komórek niezawierających jądra komórkowego; bezjądrowe


Prokarionty, prokarioty, organizmy prokariotyczne (Prokaryota, Procaryota) – mikroorganizmy, w większości jednokomórkowe, których komórka nie zawiera jądra komórkowego oraz organelli komórkowych charakterystycznych dla eukariontów. Nazwa pochodzi od greckich słów pros („przed”) i karyon („orzech”, „jądro”). Pozostałe synonimy to: akariobionty, akariota, organizmy akariotyczne, anukleobionty, bezjądrowce, bezjądrowe, prokariota, protokarionty, przedjądrowce.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akarka

1. zdrobnienie od: akara;
2. akarka paskowana (prążkowana) - gatunek słodkowodnej ryby z rodziny pielęgnicowatych; akara prążkowana, akara paskowana


Źródła:

SJP.pl

Akaroid

żywica naturalna pochodzenia roślinnego do wyrobu lakierów i politur


Źródła:

SJP.pl

Akarolog

zoolog badający roztocza


Źródła:

SJP.pl

Akarologia

dział zoologii, nauka o roztoczach


Akarologia (z gr.: ἀκάρι, „akari”, gatunek roztocza oraz λόγος, „logos”, nauka) — dyscyplina zoologiczna zajmująca się naukowym badaniem roztoczy (Acari), obszernego i zróżnicowanego gatunkowo rzędu drobnych pajęczaków (Arachnida), subdyscyplina arachnologii.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akarycyd

Akarycydy, środki roztoczobójcze – substancje chemiczne zabijające larwy oraz imagines roztoczy (Acari), a także niszczące ich jaja. Są one stosowane zwłaszcza do zwalczania tych gatunków roztoczy, które żerują na roślinach uprawnych. Niektóre z nich są jednak szkodliwe również dla różnych pożytecznych owadów (np. pszczół miodnych).

Najpopularniejsze akarycydy to: azobenzen, chlorofenson, dicofon oraz tetradifon.


Źródła:

Wikipedia

Akataleksa

występowanie całej stopy w klauzuli (na końcu wersu)


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) liter. występowanie pełnych stóp w całym wierszu; brak kataleksy


Kataleksa – w wierszu iloczasowym zjawisko skrócenia stopy kończącej wers lub człon wersowy o jedną lub dwie sylaby stanowiące część lub całość tezy.

W wierszu sylabotonicznym zjawisko skrócenia stopy kończącej wers lub człon wersowy o jedną lub dwie sylaby nieakcentowane.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akatalektyczny

akataleksa


przymiotnik relacyjny

 (1.1) liter. związany z akataleksą, dotyczący akataleksy


Patrz:akataleksa

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akatalepsja

podkreślana przez zwolenników sceptycyzmu niemożliwość poznania świata oraz prawdy


Źródła:

SJP.pl

Akataleptyczny

akatalepsja


Patrz:akatalepsja

Źródła:

SJP.pl

Akatolicki

przymiotnik od: akatolik


przymiotnik relacyjny

 (1.1) niekatolicki


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akatoliczka

członkini wyznania niekatolickiego


Źródła:

SJP.pl

Akatolik

członek wyznania niekatolickiego


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) przest. rel. członek jakiegoś wyznania chrześcijańskiego niekatolickiego


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akatyst

hymn ku czci Bogurodzicy, śpiewany w cztery pierwsze soboty Wielkiego Postu


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) rel. muz. rodzaj hymnu liturgicznego ku czci Chrystusa lub świętych, spotykany zwłaszcza w wielkopostnej tradycji chrześcijaństwa wschodniego, śpiewany na stojąco podczas szczególnych nabożeństw;


Akatyst (z cs. а҆ка́фїстъ, stgr. Ἀκάθιστος), rzadziej akafist – rodzaj hymnu liturgicznego, typowego dla chrześcijańskich kościołów wschodnich, zwłaszcza posługujących się językiem greckim, przede wszystkim dla Cerkwi prawosławnej. Akatyst składa się z mniejszych form poezji liturgicznej – kondakionów i ikosów (zazwyczaj 12 kondakionów i 12 ikosów). Treścią hymnu jest pochwała Jezusa Chrystusa, świętego Krzyża, Matki Boskiej lub świętych, zwłaszcza męczenników. Akatysty są zawsze śpiewane na stojąco a cappella. Niekiedy stanowią zasadniczą część szczególnych nabożeństw, co dotyczy zwłaszcza najbardziej znanego Akatystu ku czci Bogurodzicy.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akatystowy

przymiotnik

 (1.1) związany z akatystem, dotyczący akatystu


Źródła:

Wiktionary

Akaustobiolit

niepalna skała osadowa pochodzenia organicznego


Źródła:

SJP.pl

Akbar

Źródła:

Wikipedia

Akcedencyjny

przymiotnik od: akcedencja


Źródła:

SJP.pl

Akceleracja

1. w różnych naukach: przyśpieszenie czegoś;
2. w biologii i psychologii: przyśpieszenie rozwoju w wyniku przemian cywilizacyjnych lub sztucznej stymulacji


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przyspieszenie


Akceleracja (łac. acceleratio: przyspieszenie) – w fizjologii oznacza międzypokoleniowe przyspieszenie rozwoju i dojrzewania, a więc wcześniejsze osiąganie kolejnych etapów rozwoju lub wcześniejsze (w porównaniu z innymi narządami) wykształcenie się jakiegoś narządu w rozwoju zarodka. W psychologii jest to przyspieszenie rozwoju cech psychicznych.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akceleracjonista

zwolennik teorii zakładającej, że opór wobec kapitalizmu jest niemożliwy, dlatego też należy przyspieszać jego rozrost tak, by system sam się załamał


Źródła:

SJP.pl

Akceleracjonizm

teoria zakładająca, że opór wobec kapitalizmu jest niemożliwy, dlatego też należy przyspieszać jego rozrost tak, by system sam się załamał


Akceleracjonizm (ang. accelerationism, od słowa acceleration czyli „przyspieszenie”) – szereg marksistowskich i reakcyjnych idei w teorii krytycznej i społecznej, które wzywają do drastycznej intensyfikacji wzrostu kapitalistycznego, zmian technologicznych, sabotażu infrastruktury i innych procesów społecznych w celu zdestabilizowania istniejących systemów i stworzenia radykalnej transformacji społecznej.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akceleracyjny

dotyczący akceleracji


przymiotnik

 (1.1) związany z przyspieszeniem lub przyspieszaniem, akceleracją; służący do przyspieszania


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcelerator

1. urządzenie do nadawania cząstkom naładowanym wielkich energii;
2. urządzenie do przyspieszania lub zwalniania ruchu samochodowego silnika spalinowego; pedał gazu;
3. akcelerator graficzny - specjalna karta graficzna, wykonująca niezbędne do tworzenia obrazu obliczenia


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) fiz. przyrząd do przyspieszania elektrycznie naładowanych cząstek;

 (1.2) techn. pedał gazu



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akceleratorowy

związany z akceleratorem


Źródła:

SJP.pl

Akcelerograf

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) techn. samozapisujący przyrząd do pomiaru przyspieszenia


Źródła:

Wiktionary

Akcelerometr

miernik przyspieszenia; przyśpieszeniomierz; przyspieszeniomierz


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zob. przyspieszeniomierz.


Przyspieszeniomierz, akcelerometr, akceleromierz - urządzenie lub tylko przetwornik mierzący przyspieszenie, któremu poddawany jest jego element czynny.

Przyspieszenie wyznaczane jest poprzez pomiar siły między elastycznie zawieszoną masą czujnika a jego obudową. Czujnik przyspieszeniomierza mierzy siłę zarówno wynikającą ze zmian ruchu czujnika jak i grawitacji. W zależności od konstrukcji urządzenia, akcelerometr mierzy przyspieszenie w jednej, dwóch jak i trzech osiach, a także przyspieszenia kątowe wywołane obrotami (tzw sześcioosiowy). Mierzone przyspieszenie jest odnoszone do wartości przyspieszenia ziemskiego. Urządzenie może korygować otrzymane wyniki o przyspieszenie ziemskie, a także określać ustawienia czujnika względem pionu.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akcencik

zdrobnienie od: akcent


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od akcent


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcencista

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) żartowniś, dowcipniś


Źródła:

Wiktionary

Akcent

1. wyróżnienie sylaby w wyrazie lub jednego z wyrazów w zdaniu za pomocą artykulacji, zaakcentowania, intonacji; także: znak graficzny służący temu wyróżnieniu;
2. potocznie o sposobie wymawiania wyrazów;
3. w muzyce: wyróżnienie dźwięku lub akordu; także: znak oznaczający to wyróżnienie;
4. przenośnie: wyróżniający się, charakterystyczny element czegoś


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) jęz. wyróżnienie za pomocą środków fonetycznych niektórych sylab w obrębie wyrazu;

 (1.2) muz. wyraźniejsze, silniejsze podkreślenie jakiegoś dźwięku lub współbrzmienia;

 (1.3) typogr. znak diakrytyczny oznaczający m.in. akcent (1.1)

 (1.4) przen. szczegół wyróżniający się z otoczenia

 (1.5) jęz. specyficzny sposób wymawiania słów, często w połączeniu z charakterystyczną intonacją zdaniową

 (1.6) przest. werwa, fantazja, animusz

 (1.7) szt. archit. ogrod. element kompozycyjny wyróżniający się (kolorem, fakturą, kształtem) z tła całości



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akcentacja

akcentuacja;
1. sposób, typ akcentowania w jakimś języku;
2. zaznaczanie akcentów w tekście;
3. ogół akcentów w tekście


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jęz. fonet. zob. akcentuacja.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcentacyjny

dotyczący akcentacji


przymiotnik relacyjny

 (1.1) fonet. związany z akcentacją, dotyczący akcentacji


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcentolog

specjalista w dziedzinie akcentologii


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) jęz. specjalista w zakresie akcentologii


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcentologia

dziedzina językoznawstwa zajmująca się badaniem akcentu, intonacji i iloczasu


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jęz. dział językoznawstwa badający akcent, iloczas i intonację


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcentologiczny

przymiotnik od: akcentologia


przymiotnik relacyjny

 (1.1) jęz. związany z akcentologią


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcentować

1. wyróżniać sylabę w wyrazie lub jeden z wyrazów w zdaniu za pomocą artykulacji, zaakcentowania, intonacji;
2. kłaść nacisk na coś;
3. w muzyce: wyróżniać dźwięk lub akord


czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) jęz. wyróżniać sylabę w wyrazie lub wyraz w zdaniu

 (1.2) przen. podkreślać jakieś cechy, kłaść na coś nacisk

 (1.3) muz. wyróżniać dźwięk lub akord w melodii


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcentowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) jęz. wyróżnianie sylaby w wyrazie lub wyrazu w zdaniu poprzez sposób ich wypowiadania


Źródła:

Wiktionary

Akcentowany

forma czasownika.

 (1.1) imiesłów przymiotnikowy bierny od czasownika: akcentować

przymiotnik

 (2.1) w jakiś sposób wyróżniany, wzmacniany lub podkreślany


Źródła:

Wiktionary

Akcentowy

związany z akcentem, dotyczący akcentu


przymiotnik relacyjny

 (1.1) fonet. związany z akcentem, dotyczący akcentu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcentuacja

akcentacja;
1. sposób, typ akcentowania w jakimś języku;
2. zaznaczanie akcentów w tekście;
3. ogół akcentów w tekście


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jęz. fonet. system akcentowania w danym języku

 (1.2) jęz. fonet. zaznaczanie akcentów


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcentuacyjnie

przysłówek sposobu

 (1.1) w sposób akcentuacyjny


Źródła:

Wiktionary

Akcentuacyjny

dotyczący akcentu lub zasad akcentowania


przymiotnik relacyjny

 (1.1) jęz. związany z akcentuacją, dotyczący akcentuacji


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcentująco

z naciskiem, z nasileniem


Źródła:

SJP.pl

Akcentysta

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) daw. żartowniś, dowcipniś


Źródła:

Wiktionary

Akcepcik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od akcept


Źródła:

Wiktionary

Akcepcja

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ekon. klauzula na dokumencie płatniczym (wekslu) w wymianie krajowej lub międzynarodowej, wyrażająca zobowiązanie dłużnika, na którego dokument jest wystawiony, wypłaty sumy dłużnej

 (1.2) daw. przyjęcie


Źródła:

Wiktionary

Akcept

1. zobowiązanie do uiszczenia w terminie sumy oznaczonej na wekslu lub czeku; akceptacja;
2. taki zaakceptowany weksel lub czek;
3. dawniej: zgoda na coś, uznanie czegoś za dobre, prawidłowe; akceptacja, aprobata


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) ekon. zobowiązanie się do uiszczenia na zlecenie sumy wymienionej na wekslu lub czeku

 (1.2) daw. aprobata


Akcept (łac. acceptus – przyjęty) – w potocznym języku prawniczym oznacza przyjęcie przekazu. Jest to jednostronna czynność prawna związana ze stosunkiem przekazu będąca oświadczeniem woli dłużnika złożonym w dowolnej formie, którego skutkiem jest przyjęcie do spełnienia świadczenia (głównie pieniężnego).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akceptacja

1. zgoda na coś, uznanie czegoś za dobre, prawidłowe; aprobata;
2. formalna zgoda na coś, zwykle pisemna;
3. pogodzenie się z czymś, czego nie sposób zmienić;
4. uznanie czyichś cech, czyjegoś postępowania za zgodne ze spodziewanymi;
5. zobowiązanie do uiszczenia w terminie sumy oznaczonej na wekslu lub czeku; akcept


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wyrażenie zgody


Akceptacja (z łac. acceptatio, dosł. „przyjmowanie”) – uznanie czegoś, aprobata, potwierdzenie czegoś, pogodzenie się z czymś, czego nie można zmienić, uznanie czyichś cech postępowania za zgodne z oczekiwaniami, a także formalna zgoda na jakieś działania, zwykle wyrażona podpisem na odpowiednim dokumencie i niekoniecznie wynikająca z ich pozytywnej oceny, także wyrażenie zgody przez osobę uprawnioną dla sposobu załatwienia sprawy lub aprobatę treści pisma.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akceptacyjny

dotyczący akceptacji


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z akceptacją, dotyczący akceptacji


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akceptant

osoba, która zaakceptowała weksel (rzadziej czek)


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) ekon. osoba przyjmująca na siebie zobowiązanie zapłacenia w określonym terminie i miejscu wymienionej w wekslu sumy;


Akceptant – odbiorca inny niż konsument, na rzecz którego agent rozliczeniowy świadczy usługę płatniczą. Jest to podmiot, który przyjmuje płatności kartą, czyli zgadza się, aby za sprzedawane przez niego towary lub usługi płacić z wykorzystaniem karty płatniczej.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akceptantka

akceptant


Patrz:akceptant

Źródła:

SJP.pl

Akceptor

w półprzewodniku: atom domieszki lub defekt sieci krystalicznej, wychwytujący jeden z elektronów pasma walencyjnego kryształu, tworząc dodatnio naładowaną dziurę, biorącą udział w przewodzeniu prądu


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. cząsteczka, pojedynczy atom lub jon, który przyjmuje elektron, proton, grupę funkcyjną lub określony jon od innych cząsteczek w trakcie reakcji chemicznej;


Akceptor – cząsteczka, pojedynczy atom lub jon, który przyjmuje elektron, proton, grupę funkcyjną lub określony jon od innych cząsteczek w trakcie reakcji chemicznej. Cząsteczki dostarczające (przeciwne akceptorowym) nazywane są donorami.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akceptować

zgadzać się z czymś, wyrażać zgodę


czasownik przechodni niedokonany (dk. zaakceptować)

 (1.1) aprobować coś

 (1.2) formalnie godzić się na coś

 (1.3) godzić się z czymś, czego nie można zmienić


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akceptowalność

akceptowalny


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co akceptowalne; cecha tych, którzy są akceptowalni


Akceptowalność, akceptabilność – termin odnoszący się do wypowiedzeń, oznaczający zgodność danego wypowiedzenia z poczuciem językowym odbiorców komunikatu, inaczej jego sensowność. Brak elementu akceptowalności w komunikacie językowym nie oznacza jego niegramatyczności. Twórcą koncepcji akceptowalności jest Noam Chomsky.


Patrz:akceptowalny

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akceptowalny

taki, który daje się zaakceptować


przymiotnik

 (1.1) możliwy do zaakceptowania, do przyjęcia

 (1.2) jęz. zgodny z poczuciem językowym, gramatyczny i sensowny;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akceptowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) wyrażanie zgody, aprobaty, akceptacji


Źródła:

Wiktionary

Akceptowy

związany z akceptem


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z akceptem, dotyczący akceptu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akceptujący

zgadzać się z czymś, wyrażać zgodę


Źródła:

SJP.pl

Akces

przystąpienie do czegoś, udział w czymś; akcesja


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) przystąpienie do czegoś, wzięcie udziału w czymś


Akces (łac. accessus) – dawniej procedura stosowana podczas wyboru papieża na konklawe. Jeśli w pisemnym głosowaniu (scrutinium) żaden z kandydatów nie uzyskał wymaganej większości 2/3 (ewentualnie jeśli kardynałowie chcieli uczynić dokonany już wybór jednomyślnym), dopuszczano zmianę preferencji wyborczych przez głosujących kardynałów poprzez „przejście” (accessus) na innego kandydata, niż głosowali (najczęściej na tego, który uzyskał najwięcej głosów). Wyniki takiego kandydata ze scrutinium i akcesu się sumowało. Do XVII wieku akces przeprowadzano ustnie, poprzez publiczną deklarację kardynała „accedo domino Cardinali ....”, jednak w 1621 Grzegorz XV zarządził, że procedura akcesu także powinna być pisemna.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akcesik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od akces


Źródła:

Wiktionary

Akcesja

1. przystąpienie do czegoś, udział w czymś; akces;
2. w bibliotece: ewidencjonowanie zakupionych i otrzymanych książek, czasopism itp.


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) czynności wykonywane przy włączaniu do zbiorów bibliotecznych dokumentów;

 (1.2) wyodrębniony dział nabytków

 (1.3) znak umieszczany na książce na odwrocie karty tytułowej zawierający m.in. numer pozycji

 (1.4) akces, przyłączenie się



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akcesor

przestarzale: osoba przystępująca do czegoś, wchodząca do spółki


Źródła:

SJP.pl

Akcesorium

1. drobny przedmiot będący uzupełnieniem, dodatkiem do czegoś;
2. drobny przedmiot przydatny do wykonywania określonych czynności


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) urz. hand. drobny przedmiot stanowiący dodatkowe wyposażenie

 (1.2) książk. przedmiot charakterystyczny dla jakiegoś zawodu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcesoryczny

1. dodatkowy, ale odgrywający pewną rolę, niepodstawowy; akcesoryjny;
2. minerały akcesoryczne - minerały występujące tylko w niewielkiej ilości (niemające wpływu na klasyfikowanie skał)


przymiotnik relacyjny

 (1.1) zob. akcesoryjny.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcesoryjny

dodatkowy, ale odgrywający pewną rolę, niepodstawowy (elementy akcesoryjne); akcesoryczny


przymiotnik relacyjny

 (1.1) dodatkowy, uzupełniający, drugorzędny


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcesowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z akcesem, dotyczący akcesu


Źródła:

Wiktionary

Akcesyjny

przymiotnik od: akcesja (np. procedura akcesyjna, księga akcesyjna)


przymiotnik relacyjny

 (1.1) dotyczący akcesji, związany z akcesją


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcesyt

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) daw. pozwolenie, zezwolenie


Źródła:

Wiktionary

Akcik

zdrobnienie od: akt


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od: akt


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcja

1. działanie, szczególnie zorganizowane, zmierzające do osiągnięcia jakiegoś celu;
2. typ fabuły w dziele literackim i filmowym;
3. działanie bojowe, walka;
4. papier wartościowy, dokument udziałowy w spółce akcyjnej


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) działanie zorganizowane

 (1.2) przebieg zdarzeń powiązanych następstwem chronologicznym, lub więzią przyczynowo-skutkową;

 (1.3) sport. działania ofensywne, atak

 (1.4) praw. ekon. papier wartościowy wystawiany posiadaczowi części kapitału spółki akcyjnej (często w lm);

 (1.5) pot. zdarzenie, wydarzenie

 (1.6) gwara. więzienna: wydarzenie

 (1.7) gwara. więzienna: przestępstwo

 (1.8) gwara. więzienna: wybryk



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akcje

1. działanie, szczególnie zorganizowane, zmierzające do osiągnięcia jakiegoś celu;
2. typ fabuły w dziele literackim i filmowym;
3. działanie bojowe, walka;
4. papier wartościowy, dokument udziałowy w spółce akcyjnej


Akcja – papier wartościowy łączący w sobie prawa o charakterze majątkowym i niemajątkowym, wynikające z uczestnictwa akcjonariusza w spółce akcyjnej, komandytowo-akcyjnej lub prostej spółce akcyjnej. Także ogół praw i obowiązków akcjonariusza w spółce lub część kapitału akcyjnego.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akcjogram

graficzne przedstawienie notowań giełdowych


Źródła:

SJP.pl

Akcjonalista

dawniej: akcjonariusz


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) daw. zob. akcjonariusz.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcjonariat

ogół osób i podmiotów gospodarczych posiadających udziały (akcje) w danej firmie


Akcjonariusz – wspólnik spółki akcyjnej lub spółki komandytowo-akcyjnej będący posiadaczem akcji wyemitowanych przez taką spółkę. Podmiot nabywający akcje spółki staje się jej akcjonariuszem. Akcjonariuszem może zostać osoba fizyczna, osoba prawna, jak również jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej (np. osobowa spółka handlowa). W spółce komandytowo-akcyjnej akcjonariusze są – obok komplementariuszy – jedną z dwóch kategorii wspólników i co do zasady pełnią w tej spółce funkcję bierną.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akcjonariusz

1. wspólnik w spółce akcyjnej;
2. wspólnik w spółce komandytowo-akcyjnej, który nie odpowiada za jej zobowiązania


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) ekon. właściciel akcji spółki akcyjnej;


Akcjonariusz – wspólnik spółki akcyjnej lub spółki komandytowo-akcyjnej będący posiadaczem akcji wyemitowanych przez taką spółkę. Podmiot nabywający akcje spółki staje się jej akcjonariuszem. Akcjonariuszem może zostać osoba fizyczna, osoba prawna, jak również jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej (np. osobowa spółka handlowa). W spółce komandytowo-akcyjnej akcjonariusze są – obok komplementariuszy – jedną z dwóch kategorii wspólników i co do zasady pełnią w tej spółce funkcję bierną.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akcjonariuszka

posiadaczka akcji przedsiębiorstwa akcyjnego


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fż. od: akcjonariusz


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcjonistka

akcjonista


Patrz:akcjonista

Źródła:

SJP.pl

Akcjonizm

nurt w sztuce współczesnej mający zbliżyć sztukę do codziennego życia



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akcjum

przylądek w zachodniej Grecji


Akcjum, (łac. Actium, gr. Άκτιο – Aktio, czyli położone na przylądk-u/-ach) – miasto w zachodniej części Grecji w Akarnanii na przylądku o tej samej nazwie, przy wejściu do Zatoki Ambrakijskiej.

W czasach starożytnych Akcjum było miejscem kultu Apollina Aktiosa. Należało wówczas do miasta Anaktorion. W pobliżu tego miasta 2 września 31 r. p.n.e. odbyła się bitwa pod Akcjum, w której zwycięzcą został Oktawian.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akcjusz

Źródła:

Wikipedia

Akcydencja

akcydens; przestarzale:
1. przypadkowa, zmienna cecha jakiejś rzeczy;
2. dochód uboczny, dodatkowa opłata pobierana przy cle


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) dodatkowa opłata przy cleniu przywożonych towarów

 (1.2) daw. przypadłość

 (1.3) daw. dochód uboczny, często nielegalny


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcydens

1. przypadkowa, zmienna cecha jakiejś rzeczy; akcydencja;
2. dochód uboczny, dodatkowa opłata pobierana przy cle; akcydencja;
3. druk okolicznościowy; druk akcydensowy


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) druk. druk o charakterze użytkowym lub okolicznościowym, np. zaproszenie, menu, ulotka, afisz, katalog etc.;

 (1.2) cecha ulotna rzeczy, niewpływająca na jej istotę

 (1.4) daw. ekon. dodatek do stałego uposażenia księdza



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akcydensik

dawniej, żartobliwie: akcydens - dochód uboczny, zwykle nielegalny


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od: akcydens


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcydensista

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) zecer składający druki akcydensowe


Źródła:

Wiktionary

Akcydensistka

akcydensista


Patrz:akcydensista

Źródła:

SJP.pl

Akcydensowy

1. przymiotnik od: akcydens (w znaczeniu druku, np. drukarnia akcydensowa);
2. przestarzale: związany z akcydencją (akcydensem), np. opłata akcydensowa


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z akcydensem, dotyczący akcydensu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcydentalizm

pogląd filozoficzny zaprzeczający powiązaniu zjawisk w sposób konieczny, uważający prawa nauki za subiektywne konstrukcje ludzkiego umysłu, negujący powiązanie zjawisk w stopniu umożliwiającym przewidzenie większości rzeczy, co nie wynika z braków nauki, ale z przypadkowości wpisanej w naturę świata; kontyngentyzm


Kontyngentyzm (łac. contingens - zdarzający się; także akcydentalizm) - koncepcja filozoficzna zakładająca, że zjawiska zachodzące w świecie mają w różnym stopniu charakter przypadkowy i nie są ze sobą związane przyczynowo. Według tej koncepcji pewne zdarzenia lub procesy nie wynikają z wiedzy naukowej, lecz z samej istoty rzeczywistości.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akcydentalnie

przysłówek sposobu

 (1.1) nieistotnie


Źródła:

Wiktionary

Akcydentalność

akcydentalny


Patrz:akcydentalny

Źródła:

SJP.pl

Akcydentalny

książkowo: przypadkowy


przymiotnik relacyjny

 (1.1) książk. przypadkowy, okolicznościowy, nieistotny, dodatkowy


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcyja

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) stpol. proces sądowy


Źródła:

Wiktionary

Akcyjka

zdrobnienie od: akcja


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zdrobn. od: akcja


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcyjniak

potocznie: film akcji


Źródła:

SJP.pl

Akcyjnie

przysłówek sposobu

 (1.1) w sposób polegający na doraźnym organizowaniu akcji


Źródła:

Wiktionary

Akcyjność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest akcyjne; cecha tych, którzy są akcyjni


Źródła:

Wiktionary

Akcyjny

1. związany z akcją (np. charakter akcyjny);
2. związany z akcjami (np. kapitał akcyjny)


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z akcją, dotyczący akcji


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcyza

1. rodzaj pośredniego podatku nakładanego przez państwo na niektóre artykuły spożywcze, przedmioty użytkowe i usługi, wkalkulowany w ich cenę; podatek akcyzowy; także: kwota tego podatku;
2. urząd pobierający ten podatek


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ekon. rodzaj podatku pośredniego nakładanego na niektóre towary celem ograniczenia ich konsumpcji;


Podatek akcyzowy (Akcyza, z łac. accisia) – podatek pośredni nakładany na niektóre wyroby konsumpcyjne.

Akcyza jest nakładana na dobra, aby ograniczyć ich spożycie lub ze względu na wysoką akumulację zysku (niskie koszty produkcji, a wysokie spożycie). Obecnie stała się obszernym i łatwym wpływem pieniędzy dla budżetu państwa poprzez nakładanie na tzw. dobra infrastrukturalne (energia, paliwa itp.) lub konsumowane na masową skalę (np. używki).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akcyźnik

urzędnik państwowy pobierający akcyzę


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) adm. urzędnik pobierający akcyzę


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akcyzowy

akcyza


przymiotnik relacyjny

 (1.1) dotyczący akcyzy


Patrz:akcyza

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akebia

azjatyckie pnącze, którego owoce są stosowane w medycynie naturalnej w zaburzeniach laktacji


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) bot. nazwa systematyczna|Akebia|ref=tak., rodzaj roślin okrytonasiennych z rodziny krępieniowatych;


Akebia (Akebia) – rodzaj roślin okrytonasiennych zaliczanych do rodziny krępieniowatych Lardizabalaceae. Obejmuje 5 gatunków. Rośliny te występują we wschodniej Azji (Chiny, Korea, Japonia). W naturze rośliny te rosną na terenach skalistych, w zaroślach, zawsze tam, gdzie mogą rozwinąć się w miejscach nasłonecznionych. Na obszarach górskich rosną do rzędnej 1500 m n.p.m. Kwitną wiosną.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akedia

apatia, obojętność, beztroska, wyczerpanie; acedia


Źródła:

SJP.pl

Akefaliczny

1. w sztukach plastycznych: bezgłowy, przedstawiony bez głowy, niemający początku (o przedstawianych stworach);
2. wiersz akefaliczny - wiersz antyczny, który nie ma elementu początkowego


Źródła:

SJP.pl

Akerman

dawna nazwa Białogrodu nad Dniestrem


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. hist. Białogród nad Dniestrem


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akermanit

minerał z gromady krzemianów grupowych


Melilit – minerał z gromady krzemianów grupowych. Nazwa pochodzi z gr. meli czyli miód oraz lithos czyli skała/kamień.

Melility to krzemiany grupowe Ca2Mg i Ca2Al oraz ich analogon strukturalny Ca2Zn (hardystonit). Skrajnymi ogniwami szeregu melilitów są:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akermański

Akerman


przymiotnik

 (1.1) geogr. związany z Akermanem (obecnie: Białogród nad Dniestrem)


Patrz:Akerman

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aketon

gruby, pikowany kaftan średniowieczny, zakładany pod zbroję; gambeson, przeszywanica


Przeszywanica (aketon, gambeson) – gruby, pikowany kaftan zakładany pod zbroję w średniowieczu.

Przeszywanica wykonana była z wielu warstw płótna (lnianego lub jutowego) albo skóry, zszytych ze sobą (stąd nazwa). Najczęściej zakładano ją pod kolczugę, w celu pochłonięcia energii ciosu i ochrony ciała przed obrażeniami miażdżonymi, przed czym nie bronił giętki pancerz kolczy. Biedniejsi wojownicy (głównie piechota) często używali przeszywanicy jako jedynej ochrony tułowia. Także pod zbroje płytowe zakładano przeszywanicę, często wzmocnioną naszytą nań plecionką kolczą w miejscach niechronionych przez zbroję.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akia

rodzaj sanek używanych przez Eskimosów


Akia (Akia) – najprawdopodobniej jeden z najwcześniejszych władców miasta-państwa Aszur, panujący być może na przełomie XXI i XX wieku p.n.e.

Akia wzmiankowany jest w Asyryjskiej liście królów, która wymienia go jako 29 władcę Asyrii. Występuje on tam jako trzeci z tzw. „sześciu królów [których imiona zostały zapisane na] cegłach, (ale) których limmu nie zostali spisani/znalezieni”. Jako jego poprzednik wymieniany jest Kikkia, a jako jego następca Puzur-Aszur I, ale nie wiadomo czy chodzi tu o członków tej samej rodziny/dynastii. W kopiach B i C Asyryjskiej listy królów jego imię brzmi tak samo: Akia (zapisywane A-ki-a).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akinakes

krótki miecz brązowy obosieczny z VII wieku p.n.e., używany przez Scytów


Akinakes (gr. ἀκινάκης) lub akinaka (pers. akīnakah) – scytyjski sztylet lub krótki miecz, od VIII wieku p.n.e. charakterystyczny dla kultury Scytów, a następnie przejęty przez Persów.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akinety

komórki przetrwalnikowe o charakterze spory, występujące u nitkowatych form sinic i u niektórych glonów żyjących w szybko zmieniających się siedliskach, np. wysychających kałużach


Akinety – rodzaj przetrwalników występujący u nitkowatych form sinic i u niektórych innych glonów, żyjących w szybko zmieniających się warunkach. W niesprzyjających warunkach środowiska (np. przy zbyt niskiej temperaturze lub braku wody) komórki tych glonów zamieniają się różnego rodzaju przetrwalniki (akinety, hypnospory, hypnoscyty).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akinetyczny

akineza


Patrz:akineza

Źródła:

SJP.pl

Akineza

akinezja;
1. brak zdolności wykonywania ruchów na skutek uszkodzenia obwodowego narządu ruchu;
2. u zwierząt: znieruchomienie będące reakcją obronną; bezruch


Akinezja, akineza – objaw chorobowy przejawiający się zubożeniem ruchowym lub całkowitym bezruchem. Występuje m.in. u chorych na chorobę Parkinsona. Szczególnie zauważalne jest w akinezji zubożenie ruchów mimicznych twarzy (tzw. „maskowatość twarzy”, amimia). Czasami towarzyszą jej bradylalia (spowolnienie mowy) oraz mikrografia (pisanie małymi literami).

Wymuszona akineza występuje u niektórych zwierząt, jako mechanizm obronny, np. u dydelfów czarnouchych.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akinezja

akineza;
1. brak zdolności wykonywania ruchów na skutek uszkodzenia obwodowego narządu ruchu;
2. u zwierząt: znieruchomienie będące reakcją obronną; bezruch


Akinezja, akineza – objaw chorobowy przejawiający się zubożeniem ruchowym lub całkowitym bezruchem. Występuje m.in. u chorych na chorobę Parkinsona. Szczególnie zauważalne jest w akinezji zubożenie ruchów mimicznych twarzy (tzw. „maskowatość twarzy”, amimia). Czasami towarzyszą jej bradylalia (spowolnienie mowy) oraz mikrografia (pisanie małymi literami).

Wymuszona akineza występuje u niektórych zwierząt, jako mechanizm obronny, np. u dydelfów czarnouchych.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akira

japońskie imię męskie


Akira (jap. アキラ) – manga autorstwa Katsuhiro Ōtomo, publikowana w magazynie „Shūkan Young Magazine” wydawnictwa Kōdansha od 20 grudnia 1982 do 25 czerwca 1990.

Na podstawie mangi powstał pełnometrażowy film anime, którego premiera odbyła się w 1988 roku. Ponadto planowany jest aktorski film live action, którego próby jego produkcji podejmowano kilkukrotnie, jednak wciąż nie wiadomo, kiedy powstanie i kiedy odbędzie się jego premiera.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akita

rasa psa domowego pochodząca z Japonii


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kynol. każda z dwóch ras psów: akita inu i akita amerykańska;

 (1.2) pies jednej z ras akita (1.1)



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akka

1. rodzaj roślin z rodziny mirtowatych;
2. akka Sellowa - ciepłolubna roślina drzewiasta z rodziny mirtowatych; fejhoa


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto portowe w Izraelu, w Dystrykcie Północnym;


Akka (hebr. ‏עכו‎, Akko; arab. ‏عكا‎, Akka; ang. Akko; w językach zachodnioeuropejskich na ogół zwane Akra, fr. Saint-Jean-d’Acre) – miasto położone w Dystrykcie Północnym w Izraelu.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akkański

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Akką, dotyczący Akki


Źródła:

Wiktionary

Aklamacja

przyjęcie czegoś jednomyślnie, bez głosowania


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jednogłośny wybór, uznanie czegoś

 (1.2) daw. obyczajowy powitalny okrzyk ku czci wysoko postawionych osób


Aklamacja (łac. acclamatio z ad „do, z” i clamo „wołam”; consensus ordinum „zgoda stanów”) – sposób przyjęcia ustawy lub wniosku w demokratycznych organach władzy ustawodawczej.

Wniosek zostaje przyjęty poprzez aklamację, gdy zostaje zaakceptowany jednomyślnie przez całe zgromadzenie bez organizowania głosowania (może zostać poparty okrzykami lub oklaskami).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aklamacyjny

dotyczący aklamacji


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z aklamacją, dotyczący aklamacji, wyrażony przez aklamację


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aklamować

witać, powitać okrzykiem; uznawać, uznać


czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) daw. witać okrzykiem


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aklamowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) daw. witanie okrzykiem


Źródła:

Wiktionary

Aklasowy

nienależący do żadnej klasy społecznej; bezklasowy


Źródła:

SJP.pl

Aklimacja

naturalna reakcja organizmu na nietypowe dla niego (np. sztucznie stworzone) warunki


Aklimatyzacja – rodzaj adaptacji; spowodowane zmianą miejsca pobytu, zachodzące w naturalnych warunkach, przystosowanie się do nowych dla danego organizmu warunków klimatycznych. W zakres aklimatyzacji wchodzą przystosowania do klimatu, czasu i wysokości. Przystosowanie zachodzące w warunkach laboratoryjnych, do sztucznie wytwarzanych warunków, nazywamy aklimacją.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Aklimatyzacja

przystosowywanie, przyzwyczajanie się do panujących warunków


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) biol. przystosowanie się organizmów roślinnych i zwierzęcych do nowego środowiska;

 (1.2) przen. przystosowanie się do nowej sytuacji


Aklimatyzacja – rodzaj adaptacji; spowodowane zmianą miejsca pobytu, zachodzące w naturalnych warunkach, przystosowanie się do nowych dla danego organizmu warunków klimatycznych. W zakres aklimatyzacji wchodzą przystosowania do klimatu, czasu i wysokości. Przystosowanie zachodzące w warunkach laboratoryjnych, do sztucznie wytwarzanych warunków, nazywamy aklimacją.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aklimatyzacyjny

dotyczący aklimatyzacji


przymiotnik relacyjny

 (1.1) biol. związany z aklimatyzacją, dotyczący aklimatyzacji


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aklimatyzować

1. przystosowywać (rzadziej przystosować) organizm do panujących warunków;
2. aklimatyzować się - o organizmie lub przenośnie o kimś: przyzwyczajać się (rzadziej przyzwyczaić się), przystosowywać się (rzadziej przystosować się) do panujących warunków


czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) biol. przystosowywać organizm do odmiennych warunków otoczenia

czasownik zwrotny niedokonany aklimatyzować się (dk. brak)

 (2.1) biol. o organizmie: przystosowywać się do odmiennych warunków otoczenia

 (2.2) rzad. przen. dostosowywać się do nowej sytuacji


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aklimatyzowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) dostosowywanie się do nowych warunków lub sytuacji


Źródła:

Wiktionary

Aklina

linia łącząca na mapie geograficznej miejsca, w których odchylenie igły magnetycznej równe jest zeru


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) geogr. linia łącząca na mapie miejsca, gdzie odchylenie igły magnetycznej równe jest zeru;


Aklina lub inaczej równik magnetyczny – jedna z izoklin, czyli umownych linii na powierzchni Ziemi lub na mapie specjalnej-geofizycznej, łączących punkty o jednakowej inklinacji magnetycznej (o jednakowym nachyleniu magnetycznym); nazwa „aklina” odnosi się do izokliny, dla której inklinacja jest równa 0°.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akme

1. według starożytnych Greków: okres najwyższego rozkwitu władz intelektualnych, przypadający u ludzi mniej więcej czterdziestoletnich, umożliwiający ustalenie przybliżonej daty działalności autorów mniej znanych
2. książkowo: szczyt lub punkt krytyczny czegoś: życia, dziejów, choroby itd.


Akme (stgr. ἀκμή – ostrze, szczyt, punkt kulminacyjny) – pojęcie używane w piśmiennictwie starożytnej Grecji na oznaczenie punktu kulminacyjnego, rozkwitu, okresu najpełniejszego rozwoju czy szczytu działalności.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akmeista

przedstawiciel akmeizmu, poeta tworzący w duchu akmeizmu


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) przedstawiciel, zwolennik akmeizmu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akmeistka

przedstawicielka akmeizmu, poetka tworząca w duchu akmeizmu


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przedstawicielka, zwolenniczka akmeizmu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akmeistyczny

dotyczący akmeizmu lub akmeistów


przymiotnik relacyjny

 (1.1) liter. związany z akmeizmem, dotyczący akmeizmu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akmeizm

kierunek w poezji rosyjskiej pierwszej połowy międzywojnia, głoszący odwrót od symbolicznej i mistycznej poezji, nawołujący do ukazywania w utworach piękna realnego świata za pomocą prostego języka


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) liter. przeciwstawiający się symbolizmowi modernistyczny kierunek w poezji i literaturze rosyjskiej przypadający na początek XX wieku;


Akmeizm (od akme, gr. akmḗ „szczyt, wyższy stopień czegoś, pora rozkwitu”; także adamizm, klaryzm) – modernistyczny kierunek w poezji i literaturze rosyjskiej przypadający na lata 1912–1932, odmiana neoklasycyzmu. Wyszedł on od krytyki symbolizmu przeprowadzonej przez młodych twórców z istniejącej w latach 1911–1914 grupy „Cech poetów”. Inicjatorem powstania ruchu był Nikołaj Gumilow, a głównymi jego przedstawicielami byli Osip Mandelsztam, Anna Achmatowa, Michaił Kuzmin, Siergiej Gorodiecki. Głównym organem akmeistów było czasopismo „Apollon”.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akmolski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Akmołą, dotyczący Akmoły (współcz. Astana)


Źródła:

Wiktionary

Akmon

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) bud. rodzaj bloków betonowych służących do budowy falochronów narzutowych i w ochronie brzegu morskiego


Źródła:

Wiktionary

Akognitywizm

pogląd etyczny zakładający nieistnienie obiektywnych wartości etycznych i moralnych, uznający je za wynikające z jednostkowego bądź zbiorowego przeświadczenia; nonkognitywizm, antykognitywizm


Źródła:

SJP.pl

Akolada

klamra łącząca większą ilość pięciolinii w utworach na wiele głosów, instrumentów lub na dwie ręce


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) muz. druk. pionowa linia lub klamra łącząca pięciolinie, na których notuje się partie instrumentów lub głosów jednego utworu wykonywane jednocześnie;



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akolita

1. kleryk z nadanym czwartym, ostatnim z niższych święceń kapłańskich (mający m.in. prawo do udzielania komunii);
2. dawniej: ministrant biorący udział w uroczystej liturgii;
3. rzadko: przenośnie o czyimś stronniku, popleczniku


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) kośc. osoba, której udzielono posługi akolitatu;

 (1.2) książk. czyjś stronnik, poplecznik, towarzysz


Akolita (z greckiego ἀκόλουθος „akólouthos” – „towarzyszący, idący za kimś” lub ἀκολουθέω „akóloutheo” – „iść za kimś, naśladować, towarzyszyć”) – chrześcijanin ustanowiony do pomocy kapłanowi i diakonowi w sprawowaniu liturgii.

Niekiedy, zważywszy na okoliczności, dopuszcza się do służby przy ołtarzu inne osoby świeckie, niebędące ustanowionymi przez władzę kościelną (ministrantów). Wówczas akolitom powierza się troskę o prawidłowe przygotowanie tych osób.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akolitat

obrzęd ustanowienia kogoś akolitą


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) kośc. jedna ze współczesnych posług w Kościele;

 (1.2) kośc. obrzęd ustanowienia akolity


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akolitka

świeca trzymana przez akolitę


Źródła:

SJP.pl

Akolut

doświadczenie zmysłowe


Źródła:

SJP.pl

Akomodacja

1. w fizjologii: przystosowanie się układu optycznego oka do wyraźnego widzenia z danej odległości;
2. w psychologii: doskonalenie natury poznawczej pod wpływem nowych doświadczeń;
3. w językoznawstwie: zmiana brzmienia głoski w wyniku wymowy razem z głoskami ją otaczającymi (np. "w" w "ławka" wymawiane jako "f")


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. dostosowanie się układu optycznego oka do ostrego widzenia

 (1.2) przystosowanie sposobów katechizacji misyjnej do warunków życia ludności nauczanej

 (1.3) dostosowanie warunków oferty zakwaterowania

 (1.4) jęz. formalne podporządkowanie się podrzędnika wymogom nadrzędnika;

 (1.5) psych. zmiana istniejących lub tworzenie nowych struktur poznawczych w celu przystosowania się do nowych warunków środowiska;


Akomodacja (łac. accommodatio czyli przystosowanie) – umiejętność dostosowania istniejącego układu do panujących warunków;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akomodacyjność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest akomodacyjne


Źródła:

Wiktionary

Akomodacyjny

dotyczący akomodacji (np. zdolności akomodacyjne oka; zmiany akomodacyjne)


przymiotnik relacyjny

 (1.1) biol. psych. zdolny do akomodacji, przystosowania się; polegający na akomodacji, przystosowaniu się


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akomodować

1. w fizjologii: przystosować, przystosowywać układ optyczny oka do wyraźnego widzenia z danej odległości;
2. w psychologii: udoskonalić, doskonalić naturę poznawczą pod wpływem nowych doświadczeń; 3 w językoznawstwie: zmienić, zmieniać brzmienie głoski w wyniku wymowy razem z głoskami ją otaczającymi (np. "w" w "ławka" wymawiane jako "f")


czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) med. o układzie optycznym oka: przystosowywać się do wyraźnego widzenia z różnej odległości

 (1.2) daw. odpowiadać, zadowalać, przystosowywać

czasownik zwrotny niedokonany akomodować się (dk. brak)

 (2.1) daw. podporządkowywać się, stosować się, harmonizować z czymś


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akomodowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) fizj. przystosowywanie się układu optycznego oka do wyraźnego widzenia przedmiotów znajdujących się w różnej odległości


Źródła:

Wiktionary

Akompaniament

1. partia instrumentalna w utworze muzycznym, towarzysząca głównej partii wykonywanej przez głos solowy lub zespół; także: wykonywanie takiej partii instrumentalnej;
2. przenośnie o czymś (głównie o dźwiękach) co towarzyszy czemuś


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) muz. instrumentalne tło głównej partii;

 (1.2) muz. wykonywanie akompaniamentu (1.1), towarzyszenie grą soliście lub zespołowi

 (1.3) przen. głosy i dźwięki będące tłem do czegoś


Akompaniament – partia instrumentalna, która jest tłem wątku melodycznego. Akompaniament to również sposób gry na instrumencie, polegający na budowaniu tła dla partii danego instrumentu solowego lub głosu według schematu (najczęściej poprzez wybijanie rytmu lub dodanie akordów).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akompaniamentowy

przymiotnik

 (1.1) muz. rzad. dotyczący akompaniamentu; służący za akompaniament


Źródła:

Wiktionary

Akompaniator

osoba, która akompaniuje (wykonuje, towarzyszącą głównej partii melodycznej, partię instrumentalną)


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) muz. wykonawca akompaniamentu


Akompaniament – partia instrumentalna, która jest tłem wątku melodycznego. Akompaniament to również sposób gry na instrumencie, polegający na budowaniu tła dla partii danego instrumentu solowego lub głosu według schematu (najczęściej poprzez wybijanie rytmu lub dodanie akordów).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akompaniatorka

akompaniator


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) muz. wykonawczyni akompaniamentu


Patrz:akompaniator

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akompaniować

wykonywać, towarzyszącą głównej partii melodycznej, partię instrumentalną


czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) muz. instrumentalnie towarzyszyć głównej partii, wykonywać jej tło


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akompaniowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) muz. wykonywanie akompaniamentu


Źródła:

Wiktionary

Akond

perski duchowny zajmujący się sprawami prawnymi; achund


Źródła:

SJP.pl

Akonit

trująca bylina z rodziny jaskrowatych, mająca zastosowanie w farmacji; tojad


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) bot. zob. tojad.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akonitowy

akonit


Patrz:akonit

Źródła:

SJP.pl

Akonityna

silnie trujący związek organiczny z grupy alkaloidów występujący w bulwach akonitu


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) biochem. bardzo silnie trujący związek chemiczny z grupy alkaloidów, występujący głównie w bulwach i liściach tojadu;


Akonityna – organiczny związek chemiczny, alkaloid o złożonej budowie chemicznej. Jest jedną z najsilniejszych trucizn roślinnych, występuje w liściach, łodygach i korzeniach tojadu mocnego (Aconitum firmum).

Akonityna łatwo wchłania się przez skórę i błony śluzowe, większe dawki mogą wywołać porażenie ośrodka oddechowego, a podawanie sodu zwiększa toksyczność akonityny. Dawka śmiertelna wynosi około 3 mg akonityny, około 2 gramy surowca roślinnego oraz około 20 ml nalewki.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akonto

zaliczka na poczet należności


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) ekon. zadatek na spłatę z tytułu należności


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akor

Akor – biblijna dolina, położona na północny zachód od Jerycha w pobliżu miasta Aj. Współcześnie jest utożsamiana z doliną Al-Bukaja. Według Księgi Jozuego (Joz 7,24–26) w Akor został ukamienowany Akan.


Źródła:

Wikipedia

Akord

1. w muzyce: współbrzmienie co najmniej trzech różnych dźwięków;
2. system płacy, w którym (w najprostszej wersji) jest ona uzależniona od wykonanych sztuk a nie od ilości przepracowanego czasu


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) muz. równoczesne współbrzmienie co najmniej trzech dźwięków;

 (1.2) ekon. zarz. system wynagrodzeń uzależniający je od mierzalnych skutków pracy

 (1.3) przen. odznaczający się, czasem dominujący, element czegoś


Akord – następstwo lub współbrzmienie co najmniej trzech dźwięków o różnej wysokości i nazwie.

Następstwo lub współbrzmienie kilku dźwięków oddalonych o oktawę lub jej wielokrotności nie stanowi akordu. Powoduje jedynie wzmocnienie dźwięku najniższego i wzbogacenie jego barwy.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akordeon

instrument muz.; idiofon języczkowy (dęty), rodzaj harmonii ręcznej


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) muz. rodzaj instrumentu muzycznego z grupy aerofonów;


Akordeon (fr. accordéon) – instrument muzyczny zaliczany do grupy aerofonów bądź idiofonów dętych (patrz niżej). Jest rodzajem harmonii, opartym na stroikach przelotowych. Prąd powietrza wytworzony przez ręcznie poruszany miech, wprawiając w drganie stroik wywołuje dźwięk. Początkowo działał przy użyciu miechów nożnych, które z czasem zostały zastąpione przez miech ręczny. Instrument ten z prawej strony ma klawiaturę klawiszową (lub guziki w przypadku akordeonu guzikowego), a z lewej guziki (dźwięki basowe, akordy) oraz – choć nie zawsze – manuał melodyczny zwany barytonem.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akordeonik

zdrobnienie od: akordeon


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od akordeon


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akordeonista

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) muz. mężczyzna, chłopiec grający na akordeonie


Źródła:

Wiktionary

Akordeonistka

akordeonista


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) muz. kobieta, dziewczyna grająca na akordeonie


Patrz:akordeonista

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akordeonowy

związany z akordeonem


przymiotnik

 (1.1) muz. dotyczący akordeonu, związany z akordeonem


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akordnik

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) gwara. robotnik pracujący na akord


Źródła:

Wiktionary

Akordowiec

osoba pracująca na akord


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pracownik pracujący na akord, otrzymujący wynagrodzenie w systemie akordowym


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akordowo

przysłówek

 (1.1) ekon. w sposób akordowy, uzależniony od ilości wykonanej pracy


Źródła:

Wiktionary

Akordowy

1. związany z akordem (w znaczeniu systemu płacy), np. akordowi robotnicy;
2. związany z akordem (w znaczeniu współbrzmienia dźwięków), np. akordowy akompaniament


przymiotnik relacyjny

 (1.1) muz. związany z akordami

 (1.2) ekon. związany z pracą na akord (systemem pracy w którym wynagrodzenie zależy od ilości wykonanej pracy)


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akordyka

dział harmonii zajmujący się akordami, ich funkcją i budową


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) muz. dział harmonii badający budowę i łączenie akordów


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akordzik

zdrobnienie od akord


Źródła:

SJP.pl

Akordzista

środowiskowo: osoba uzależniona od wielu substancji psychoaktywnych; politoksykoman


Źródła:

SJP.pl

Akowiec

członek AK (Armii Krajowej); AK-owiec


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) hist. żołnierz Armii Krajowej


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akowski

przymiotnik od: AK (Armia Krajowa); AK-owski


przymiotnik relacyjny

 (1.1) hist. związany z AK, należący do AK (Armii Krajowej)


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akr

anglosaska jednostka miary powierzchni, wynosząca 4046,86 metrów kwadratowych


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) anglosaska jednostka powierzchni gruntów, równa ok. 4047 m2;


Akr (ang. acre) – jednostka miary powierzchni gruntów używana w krajach anglosaskich.

Był to obszar, który mógł zostać zaorany przez pług zaprzęgnięty w parę wołów w ciągu jednego dnia.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akra

anglosaska jednostka miary powierzchni, wynosząca 4046,86 metrów kwadratowych


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto, stolica Ghany;

 (1.2) geogr. hist. starożytne miasto na Krymie;

 (1.3) geogr. hist. jerozolimska twierdza Seleucydów w II w. p.n.e. w Jerozolimie;


Akra (ang. Accra) – stolica, największe miasto i główny port Ghany, siedziba dystryktu stołecznego, położona nad Zatoką Gwinejską. Największy ośrodek gospodarczy i naukowo-kulturalny kraju. Przemysł głównie spożywczy, drzewny i meblarski.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akrania

wada rozwojowa polegająca na całkowitym lub częściowym braku kości czaszki


Akrania, bezczaszkowie – letalne zaburzenie rozwojowe polegające na niewykształceniu kości pokrywy czaszki. Występuje zazwyczaj razem z anencefalią (bezmózgowiem).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akrasia

[czytaj: akrasja] brak samokontroli, działanie wbrew własnemu osądowi


Źródła:

SJP.pl

Akratofor

zbiornik ciśnieniowy otoczony płaszczem chłodzącym; wykorzystywany w przemyśle spożywczym


Źródła:

SJP.pl

Akrecja

spadanie rozproszonej materii na powierzchnie gwiazdy



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akrecyjny

dotyczący akrecji


Źródła:

SJP.pl

Akredytacja

1. oficjalne upoważnienie dla dyplomaty (pełnienie obowiązków przy rządzie państwa) lub dziennikarza (pełnienie obowiązków w organizacjach, instytucjach, przy festiwalach, wydarzeniach sportowych itp.);
2. w szkolnictwie wyższym: sprawdzenie poziomu nauczania danej jednostki i wydanie na tej podstawie przez komisję państwową oficjalnego dokumentu, upoważniającego tę jednostkę do nauczania


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) oficjalna zgoda potrzebna dziennikarzom lub dyplomatom do wykonywania swoich zadań w danym miejscu


Akredytacja (z fr. accréditer, „upełnomocnić”) – udzielenie pełnomocnictwa.

Ogólnie termin akredytacja oznacza postępowanie, w którym upoważniona jednostka wydaje oświadczenie, że określony podmiot jest kompetentny do wykonywania określonych zadań. Wiąże się to z inspekcją dotyczącą postępowania i jakości usług wykonywanych przez akredytowany podmiot.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akredytacyjny

dotyczący akredytacji


przymiotnik

 (1.1) polit. adm. związany z akredytacją, dotyczący akredytacji


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akredytować

1. udzielić (udzielać) akredytacji (oficjalne upoważnić dyplomatę lub dziennikarza do pełnienia funkcji w danym miejscu);
2. w szkolnictwie wyższym: dokonać (dokonywać) akredytacji (sprawdzić poziom nauczania danej jednostki i wydać na tej podstawie oficjalny dokument, upoważniający tę jednostkę do nauczania)


czasownik przechodni dwuaspektowy

 (1.1) udzielać akredytacji

 (1.2) daw. poręczać, potwierdzać

czasownik zwrotny niedokonany lub dokonany akredytować się

 (2.1) dokonywać akredytacji


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akredytowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|akredytować.


Źródła:

Wiktionary

Akredytowany

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) daw. osoba, na imię której wydano akredytywę

forma czasownika.

 (2.1) imiesłów przymiotnikowy bierny od: akredytować


Źródła:

Wiktionary

Akredytywa

1. forma bezgotówkowych rozliczeń, w której bank dłużnika wyodrębnia określoną kwotę z jego środków i wypłaca ją wierzycielowi po spełnieniu przez niego określonych warunków (np. dostarczeniu partii towarów)
2. dokument potwierdzający tę formę rozliczeń


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ekon. forma bezgotówkowych rozliczeń krajowych i zagranicznych realizowanych za pośrednictwem banku, wykorzystywana przy zawieraniu transakcji, którym towarzyszą różne zwiększone ryzyka;

 (1.2) ekon. dokument stwierdzający warunki akredytywy (1.1)

 (1.3) ekon. polecenie wypłaty klientowi określonej sumy w banku


Akredytywa – forma płatności w rozliczeniach zarówno zagranicznych, jak i w krajowych. Jest ona wykorzystywana przy zawieraniu transakcji, którym towarzyszy różnego rodzaju zwiększone ryzyko (np. związane z kontrahentem, właściwą realizacją kontraktu, jakością produktów, opóźnieniem, brakiem zapłaty), gdyż je redukuje.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akritarchy

Acritarcha, akritarchy, akrytarchy – grupa bardzo drobnych (zwykle 0,01–0,5 mm), jednokomórkowych skamieniałości, o ścianach zbudowanych z substancji organicznej i nieustalonej przynależności systematycznej. R. Buick jako element definicji podaje, ze muszą mieć minimum 50 mikrometrów (0,05 mm), według M. Jachowicz akritarchy mają maksymalnie 5 mm.


Źródła:

Wikipedia

Akroamatyczny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) eduk. polegający na słownym przekazywaniu uczniom wiedzy w formie gotowej do przyswojenia


Źródła:

Wiktionary

Akrobacja

ćwiczenie sportowe lub cyrkowe wymagające znacznych umiejętności oraz wysokiej sprawności fizycznej


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) widowiskowe ćwiczenie, często niebezpieczne, które wymaga wielkiej sprawności;

 (1.2) zob. akrobatyka.



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akrobacyjny

dotyczący akrobacji


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z akrobacją, dotyczący akrobacji


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akrobata

1. artysta cyrkowy;
2. wykonawca akrobacji


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) człowiek wykonujący akrobacje, zwykle w cyrku lub sporcie

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) ornit. zob. kuglarz.


Zobacz też

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akrobatka

akrobata


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta, która wykonuje akrobacje sportowe lub cyrkowe

 (1.2) zool. nazwa systematyczna|Acrobates|Desmarest|ref=tak., niewielki torbacz z rodziny akrobatkowatych, wyposażony w błonę lotną, zamieszkujący lasy eukaliptusowe na wschodnim wybrzeżu Australii;


Akrobatka (Acrobates) – rodzaj ssaków z rodziny akrobatkowatych (Acrobatidae).


Patrz:akrobata

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akrobatki

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) syst. zool. nazwa systematyczna|Acrobatidae|Aplin|ref=tak., rodzina nadrzewnych torbaczy z rzędu dwuprzodozębowców;


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Akrobatkowate

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) syst. zool. nazwa systematyczna|Acrobatidae|K.P. Aplin|ref=tak., rodzina małych torbaczy nadrzewnych z rzędu dwuprzodozębowców;


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Akrobatycznie

przysłówek sposobu

 (1.1) na sposób akrobatyczny


Źródła:

Wiktionary

Akrobatyczny

1. związany z akrobatyką (akrobacją);
2. przenośnie: polegający na sprycie i zręczności; cyrkowy, karkołomny


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z akrobatyką, dotyczący akrobatyki


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akrobatyka

sztuka cyrkowa lub dziedzina sportu obejmująca wykonywanie akrobacji


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) sport. dziedzina sportu lub sztuki cyrkowej polegająca na wykonywaniu trudnych, pokazowych ćwiczeń gimnastycznych

 (1.2) wyjątkowa zręczność w postępowaniu związanym z ryzykiem


Akrobatyka (gr. akrobateo – „stąpać po krawędzi, wspinać się”, akra – „najdalszy”, bateo lub pateo – „pokrywać”) – ewolucje cielesne o dużym stopniu trudności, które wykraczają poza przeciętne ludzkie umiejętności. Akrobatyka nie stanowi sportu, a określa rodzinę sportów.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akrocyjanoza

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. stan niebolesnej sinicy obwodowej, bez zaburzeń czucia


Akrocyjanoza – niegroźne zaburzenie naczynioworuchowe polegające na stałym zaczerwienieniu palców w wyniku skurczu arterioli skóry, w wyniku czego przepływ krwi przez naczynia włosowate jest zwolniony, a z hemoglobiny uwalnia nadmierna ilość tlenu. Skóra ma zabarwienie sinopurpurowe, jest chłodniejsza. Od objawu Raynauda odróżnia się brakiem charakterystycznej sekwencji objawów i brakiem bolesności. Nie wymaga leczenia.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Akrodynia

wzmożona pobudliwość nerwowa u dzieci, wywołująca m.in. podwyższone ciśnienie i zaczerwienienie dłoni i nosa


Akrodynia (Choroba Seltera, Feera i Swifta) – zespół chorobowy wieku wczesnego dzieciństwa, charakteryzujący się wzmożoną pobudliwością nerwową, rozdrażnieniem, apatią i nadmiernym ślinieniem.

Przyczyną tej choroby jest prawdopodobny kontakt małego dziecka ze związkami rtęci (zatrucie rtęcią). Charakterystycznymi objawami wskazującymi na tę chorobę jest zaczerwienienie rąk i nosa, występuje nadmierne pocenie się, ciśnienie w krwi jest podwyższone.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akrofobia

chorobliwy lęk przed miejscami usytuowanymi bardzo wysoko, obawa przed przebywaniem w takich miejscach; lęk wysokości


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. psych. chorobliwy lęk wysokości;


Akrofobia, potocznie lęk wysokości (stgr. ἄκρος – szczyt) – lęk przed przebywaniem na dużej wysokości i przed spadnięciem.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akroleina

związek organiczny, najprostszy aldehyd nienasycony


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) chem. trująca, drażniąca ciecz, najprostszy aldehyd nienasycony;


Akroleina – organiczny związek chemiczny z grupy aldehydów. Najprostszy możliwy aldehyd nienasycony; jak wszystkie tego rodzaju aldehydy, jest stosunkowo nietrwały. Niewielkie ilości kwasu lub zasady powodują jej gwałtowną polimeryzację do poliakroleiny.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akrolit

w sztuce starożytnej Grecji: posąg wykonany z co najmniej dwóch materiałów


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) szt. staroż. w starożytnej Grecji: posąg wykonany z dwóch materiałów;


Akrolit (stgr. ἀκρόλιθος akrolithos od akro – skrajny i lithos – kamień) – starożytny posąg kultowy wykonany z różnorodnych materiałów.

Nazwą tą określano statuy wykonane archaiczną techniką łączenia dwóch odmiennych materiałów, najczęściej drewna z kamieniem lub kamienia z brązem. Częstą praktyką było wykonywanie głowy i kończyn posągu (nieokrytych części ciała) z marmuru lub innego kamienia (wapienia), a korpusu z drewna polichromowanego albo obitego blachą (złotą lub brązową). Dodatkowo rzeźby te często odziewano w długie, ozdobne szaty, podobnie jak praktykuje się to dotychczas ze statuami i figurami religijnymi w niektórych katolickich krajach południowej Europy (Hiszpania, Włochy).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akromegalia

choroba spowodowana nadmierną produkcją hormonu wzrostu przez przysadkę mózgową


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. choroba spowodowana nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu, występuje u osób dorosłych i powoduje przerost kości i rozrost tkanek miękkich;


Akromegalia (łac. acromegalia) – choroba spowodowana nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu (somatotropiny) przez hormonalnie czynnego gruczolaka komórek kwasochłonnych przedniego płata przysadki mózgowej. Akromegalia występuje u osób dorosłych, u których skończony został proces wzrastania kości, a nasady kości długich uległy mineralizacji i zrośnięciu. U dzieci i młodzieży nadmiar hormonu wzrostu powoduje gigantyzm, odróżniający się od akromegalii nadmiernym wzrostem kości długich.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akromonogram

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) liter. utwór wierszowany, w którym każdy kolejny wers zaczyna się od litery kończącej wers poprzedni;


Akromonogram, wiersz akromonograficzny (gr. ákron = początek = monógrammos = jednoliterowy) – specyficzna odmiana utworu wierszowanego, polegająca na tym, że ostatnia litera danego wersu jest taka sama, jak pierwsza litera wersu następnego.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Akromonogramatyczny

akromonogram


Patrz:akromonogram

Źródła:

SJP.pl

Akron

najbardziej zewnętrzna część głowowa u stawonogów, z obecnymi oczami; płat przedgębowy



Inne miejscowości w USA:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akronim

wyraz utworzony w wyniku skrócenia grupy wyrazów, będących zwykle jakąś nazwą; skrótowiec


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) jęz. skrótowiec;


Skrótowiec, in. akronim (stgr. ἄκρος ákros „skrajny” + ὄνομα ónoma „imię, nazwa”) – słowo utworzone przez skrócenie wyrażenia składającego się z dwóch lub więcej słów, powstające z pierwszych liter lub pierwszych sylab poszczególnych wyrazów. Istnieje także niewielka grupa skrótowców powstałych ze skrócenia jednego słowa. W ujęciu słowotwórczym skrótowce to specyficzna klasa derywatów (wyrazów pochodnych). Derywaty te funkcjonują zarówno w języku mówionym, jak i w postaci pisanej, co odróżnia je od skrótów sensu stricto, będących jedynie konwencjonalnym sposobem zapisu wyrazów lub ich połączeń.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akronimiczny

przymiotnik

 (1.1) przym. od akronim


Źródła:

Wiktionary

Akropetalny

przebiegający od dołu do góry, np. transport wody w roślinie


Źródła:

SJP.pl

Akropol

w starożytnej Grecji: część miasta położona na wzgórzu, później ośrodek kultu religijnego


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. wzgórze w Atenach;


Akropol (gr. ἀκρόπολις akrópolis, od ἄκρος akros ‘najwyższy’, ‘skrajny’ i πόλις pólis ‘miasto’) – w starożytnej Grecji osiedle, miasto lub jego część znajdująca się na wysokim wzgórzu, cytadela z pałacami i świątyniami.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akropolis

w starożytnej Grecji: położona na wzgórzu część miasta; akropol



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akropolski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Akropolem, dotyczący Akropolu (wzgórza ateńskiego)


Źródła:

Wiktionary

Akrosom

swoista odmiana lizosomu, powłoka okrywająca główkę plemnika


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akrosomalny

ciąg procesów doprowadzający do połączenia plemnika i komórki jajowej i powstania zygoty


Źródła:

SJP.pl

Akrostych

wiersz, w którym pierwsze litery wersów tworzą wyraz lub zdanie


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) liter. utwór wierszowany, w którym początkowe litery lub słowa wersów albo zwrotek tworzą wyraz bądź zdanie;


Akrostych (gr. akróstichos od ákros – zewnętrzny, szczytowy, końcowy i stíchos – wiersz) – utwór wierszowany, w którym niektóre z kolumn liter, sylab lub wyrazów dają dodatkowo całe wyrazy, frazy lub zdania. Kolumny takie mogą być czytane w dół, w górę, lub naprzemiennie. Najczęściej takie kolumny są tworzone przez pierwsze lub ostatnie litery kolejnych wersów, lub też mogą być określane poprzez tzw. średniówkę, czyli inne elementy podziału wewnątrzwierszowego. Akrostychy można również tworzyć innymi metodami, np. wykorzystując te same elementy kolejnych zwrotek. Odmianą akrostychu jest abecedariusz, w którym kolejne wersy zaczynają się kolejnymi literami alfabetu.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akrostychowy

akrostych


Patrz:akrostych

Źródła:

SJP.pl

Akroter

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zob. akroterion.


Źródła:

Wiktionary

Akroterion

ozdoba umieszczana na wierzchołku dachu lub w jego narożnikach; naszczytnik


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) archit. dekoracyjny element na szczycie i krańcach frontonu wykonany z terakoty, kamienia lub brązu


Akroterion, akroterium (naszczytnik) – terakotowa, marmurowa lub brązowa dekoracja, która wieńczyła szczyt i boczne narożniki frontonu w klasycznych budowlach greckich i rzymskich.W najwcześniejszym okresie występowania (VII w. p.n.e.) miał kształt terakotowej, kolistej tarczy, z czasem przybrał formy bardziej skomplikowane: palmety, woluty, liści akantu, trójnogów, zwierząt lub postaci mitologicznych. Postacie przedstawione na akroterionach często uzupełniały rzeźbiarskie sceny znajdujące się na tympanonach.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akroterium

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) zob. akroterion.


Akroterion, akroterium (naszczytnik) – terakotowa, marmurowa lub brązowa dekoracja, która wieńczyła szczyt i boczne narożniki frontonu w klasycznych budowlach greckich i rzymskich.W najwcześniejszym okresie występowania (VII w. p.n.e.) miał kształt terakotowej, kolistej tarczy, z czasem przybrał formy bardziej skomplikowane: palmety, woluty, liści akantu, trójnogów, zwierząt lub postaci mitologicznych. Postacie przedstawione na akroterionach często uzupełniały rzeźbiarskie sceny znajdujące się na tympanonach.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Akrotiri

terytorium zależne Wielkiej Brytanii, położone na Cyprze



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akrotomofilia

dewiacja seksualna polegająca na pociągu do osób bez kończyn lub ich części


Akrotomofilia (gr. akron „kończyna”, tomein „ciąć”, philein „kochać”) – rodzaj parafilii seksualnej, w której jedynym lub preferowanym sposobem osiągania satysfakcji seksualnej jest kontakt z osobami o amputowanych kończynach.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akrybia

dokładność, staranność w pracy nad tekstem


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) dokładność, sumienność w wykonaniu, w szczególności w odniesieniu do prac filologicznych


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akrychina

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) chem. farm. związek organiczny, żółty, gorzki proszek, stosowany jako środek przeciwmalaryczny i przeciwrobaczy


Źródła:

Wiktionary

Akrydyna

związek organiczny, występujący w smole pogazowej


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) biochem. organiczny związek chemiczny z grupy heterocyklicznych związków aromatycznych, o strukturze podobnej do antracenu, ale z atomem azotu w jednym z pierścieni


Akrydyna, dibenzopirydyna – heterocykliczny, trójpierścieniowy, organiczny związek chemiczny o szkielecie węglowym antracenu, zawierający heteroatom azotu. Występuje w smole pogazowej, w postaci czystej tworzy krystaliczne igły. Używana jest do produkcji barwników (np. oranżu akrydyny) i leków (np. rywanolu) oraz w analizie chemicznej i jako wskaźnik fluorescencyjny. Jest szkodliwa, wywołuje podrażnienia błon śluzowych i egzemy.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akrydynowy

związany z akrydyną


Źródła:

SJP.pl

Akryjczyk

mieszkaniec Akry


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Akry


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akryjka

mieszkanka Akry


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Akry


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akryjski

Akra (stolica Ghany)


przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do Akry, stolicy Ghany


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akryl

tworzywo sztuczne, bezbarwna, przezroczysta masa plastyczna


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pot. żywica poliakrylowa

 (1.2) pot. szkło akrylowe

 (1.3) farba na bazie akrylu (1.1) stosowana w budownictwie, poligrafii i plastykaastyce;

 (1.4) szt. technika malarska wykorzystująca farby akrylowe;

 (1.5) szt. praca plastycznyastyczna wykonana w technice wykorzystującej farby akrylowe



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akrylamid

organiczny związek chemiczny, amid kwasu akrylowego


Akrylamid, akryloamid, C
3
H
5
NO
– organiczny związek chemiczny, amid kwasu akrylowego. Stosowany m.in. jako monomer przy produkcji poliakrylamidu.

Akrylamid tworzy się w reakcji pomiędzy aminokwasami (szczególnie silnie z asparaginą) i cukrami redukującymi w wyniku tzw. reakcji Maillarda. Może powstawać już w temperaturze 120 °C, optimum to 140–180 °C. Akrylamid przyczynia się do występowania m.in. nowotworów przewodu pokarmowego oraz uszkadza układ nerwowy (jest neurotoksyną).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akrylan

ester kwasu akrylowego


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. sól lub ester kwasu akrylowego (CH₂=CH–COOH), powstające w wyniku reakcji tego kwasu z zasadą (sól) lub alkoholem (ester)


Akrylany (lub niepoprawnie z angielskiego akrylaty) – sole lub estry kwasu akrylowego o wzorze ogólnym CH2=CHCOOR (gdzie R – reszta organiczna lub dowolny kation). Zawierają grupę winylową (-HC=CH2), w której dwa atomy węgla połączone podwójnym wiązaniem są jednocześnie związane z grupą karboksylową. Akrylany i metakrylany (pochodne kwasu metakrylowego, (CH2=C(CH3)COOH) łatwo tworzą polimery (poliakrylany) ze względu na dużą aktywność wiązania podwójnego.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akrylany

ester kwasu akrylowego


Akrylany (lub niepoprawnie z angielskiego akrylaty) – sole lub estry kwasu akrylowego o wzorze ogólnym CH2=CHCOOR (gdzie R – reszta organiczna lub dowolny kation). Zawierają grupę winylową (-HC=CH2), w której dwa atomy węgla połączone podwójnym wiązaniem są jednocześnie związane z grupą karboksylową. Akrylany i metakrylany (pochodne kwasu metakrylowego, (CH2=C(CH3)COOH) łatwo tworzą polimery (poliakrylany) ze względu na dużą aktywność wiązania podwójnego.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akrylonitryl

związek chemiczny (nitryl kwasu akrylowego), jeden z podstawowych surowców w przemyśle tworzyw sztucznych


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. związek chemiczny, nitryl kwasu akrylowego, cyjanek winylu, bezbarwna ciecz trująca o nieprzyjemnym zapachu;


Akrylonitryl – organiczny związek chemiczny z grupy nitryli, stosowany głównie jako monomer do syntezy poliakrylonitrylu, jego kopolimerów oraz jako ważny substrat w wielu innych syntezach organicznych.

W temperaturze pokojowej jest to ruchliwa, lotna, bezbarwna lub żółta ciecz, o przykrym, duszącym zapachu.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akrylonitrylowy

przymiotnik od: akrylonitryl


Źródła:

SJP.pl

Akrylowo-Silikonowy

zawierający akryl i silikon (np. farba akrylowo-silikonowa)


Źródła:

SJP.pl

Akrylowy

zawierający akryl lub wykonany z akrylu


przymiotnik relacyjny

 (1.1) chem. zawierający akryl, wykonany z akrylu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aks

skrót od: Akademicki Klub Sportowy


skrótowiec

 (1.1) = sport. Akademicki Klub Sportowy


Aks (hindi: अक्स, tłumaczenie: „Zarzut”) – bollywoodzki thriller wyreżyserowany w 2001 przez debiutanta Rakeysh Omprakash Mehra, później autora Rang De Basanti. W rolach głównych Amitabh Bachchan i Manoj Bajpai.

W filmie można spotkać wątki z hollywoodzkich filmów Mission: Impossible (z Tomem Cruise’em), Fallen (z Denzelem Washingtonem) i Face/Off (z Johnem Travoltą i Nicolasem Cage’em).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aksa

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. techn.


Źródła:

Wiktionary

Aksamicik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od aksamit


Źródła:

Wiktionary

Aksamit

ceniona, miękka, jedwabna tkanina, po jednej stronie mająca gęsty, błyszczący meszek


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) włók. tkanina bawełniana z krótką okrywą włosową z jedwabnych, wełnianych lub bawełnianych nici;


Aksamit (dawn. oksamit, łac. examitum) – tkanina bawełniana z krótką okrywą włosową (bawełnianą, jedwabną lub wełnianą) uzyskiwana przez wprowadzenie między nitki osnowy i wątku dodatkowych nitek runowych w formie pętelek, które pozostawiono nierozcięte (aksamit pętelkowy) lub rozcinano (aksamit strzyżony). Produkuje się też aksamity, w których stosuje się obie te techniki. Aksamit należy do grupy tkanin z okrywą włókienną, zwanych pluszami.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aksamitek

jednoroczna roślina kwiatowa z rodziny astrowatych, uprawiana jako roślina ozdobna; aksamitka


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) bot. zob. aksamitka.

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) zool. nazwa systematyczna|Clubiona|ref=tak., pająk osiadły z rodziny nazwa systematyczna|Drassidae.


Aksamitkowate (Barbourisiidae) – monogatunkowa rodzina ryb z rzędu beryksokształtnych (Beryciformes).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aksamitka

1. jednoroczna roślina kwiatowa z rodziny astrowatych, uprawiana jako roślina ozdobna; aksamitek;
2. wstążka z aksamitu;
3. krowiak aksamitka - grzyb jadalny


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wstążeczka z aksamitu, najczęściej noszona pod szyją;

 (1.2) bot. nazwa systematyczna|Tagetes|ref=tak., kwitnąca roślina ozdobna;

 (1.3) mikol. rodzaj grzyba; zob. ponurnik aksamitny.



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aksamitkówka

aksamitkówka złota - gatunek grzybów z rodziny pieczarkowatych


Źródła:

SJP.pl

Aksamitnie

przysłówek

 (1.1) od: aksamitny


Źródła:

Wiktionary

Aksamitnik

rodzaj małego ptaka z rzędu wróblowych


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) daw. rzemieślnik obijający meble itp. aksamitem i innymi tkaninami


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aksamitnikowate

o cechach aksamitnikowatych (rodzina pająków)


Aksamitnikowate (Clubionidae) – rodzina pająków z grupy Araneomorphae, należąca do kladu Entelegynae, liczy 15 rodzajów obejmujących 639 gatunków, występujących niemal na całym świecie; w Polsce stwierdzono obecność 27 gatunków.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Aksamitnikowaty

o cechach aksamitnikowatych (rodzina pająków)


Źródła:

SJP.pl

Aksamitność

aksamitny


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co aksamitne


Patrz:aksamitny

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aksamitny

1. zrobiony z aksamitu (np. aksamitny obrus);
2. mający cechy aksamitu: miękki i gładki (np. aksamitny głos)


przymiotnik relacyjny

 (1.1) wykonany z aksamitu

przymiotnik jakościowy

 (2.1) przen. gładki, miękki, delikatny


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aksamitowiec

roślina z rodziny marantowatych, występująca w Ameryce Południowej i Wschodnich Indiach


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) bot. nazwa systematyczna|Maranta|ref=tak., roślina z rodziny marantowatych (nazwa systematyczna|Marantaceae|ref=tak.), rosnąca w południowej Ameryce i we wschodnich Indiach


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aksel

skok w łyżwiarstwie figurowym; axel


Axel, Aksel


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akselbant

wojskowy, galowy sznur naramienny


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) wojsk. gruby, pleciony sznur ozdobny, w niektórych armiach noszony na prawym ramieniu przy mundurze oficerskim (generalskim) lub galowym;


Akselbant (niem. Achsel – „dół pachowy”, Band – „taśma”), sznur galowy – ozdobny pleciony sznur naramienny, będący częścią stroju, głównie wojskowego. Noszone przy mundurze galowym jako odznaka początkowo członków straży przybocznej i świty (najwcześniej spotykane we Francji – od XVII wieku), następnie używane przez generałów, oficerów sztabu generalnego, adiutantów i żandarmerię. Z czasem pojawiły się we wszystkich armiach europejskich.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aksenia

w biologii: bierna odporność roślin na czynniki patogenne


Aksenia – bierna odporność roślin na patogeny, jest odpornością konstytutywną, czyli istniejącą niezależnie od kontaktu z patogenem. Formą aksenii są przystosowania anatomiczno-morfologiczne zapewniające barierę przed wniknięciem czynników chorobotwórczych. Barierami takimi są kutykula lub woskowy nalot pokrywający liście oraz nieliczne i małe aparaty szparkowe. Aksenia obejmuje także przystosowania fizjologiczno-chemiczne istniejące w roślinie przez cały czas.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Aksentowicz

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Akseroftol

witamina A, w organizmie zwierzęcym powstaje w wątrobie z prowitaminy A (karotenu); retinol


Retinol (akseroftol), C20H29OH – organiczny związek chemiczny, alkohol nienasycony zaliczany do grupy karotenoidów, wraz z innymi retinoidami pełni funkcję witaminy A. Po raz pierwszy został wyodrębniony w 1931 roku.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Aksionow

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Aksis

ssak z rodziny jeleniowatych; czytal


Aksis (Axis) – rodzaj ssaków z podrodziny jeleni (Cervinae) w obrębie rodziny jeleniowatych (Cervidae).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Aksjalność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest aksjalne


Źródła:

Wiktionary

Aksjalny

położony w górnej części czegoś, na górnym końcu


Źródła:

SJP.pl

Aksjarchizm

pogląd filozoficzny, który zakłada, że wartości regulują lub wyjaśniają naturalny porządek rzeczy i który upatruje w moralności przyczyny przebiegu wszelkich zdarzeń


Źródła:

SJP.pl

Aksjolog

specjalista w dziedzinie aksjologii


Źródła:

SJP.pl

Aksjologia

nauka o wartościach


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) nauk. nauka o wartościach;

 (1.2) filoz. konkretny system wartości


Aksjologia (gr. αξιοs – godny, cenny + λογοs – nauka) – nauka o wartościach.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aksjologiczność

cecha kogoś lub czegoś powiązanego z systemem wartości


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest aksjologiczne; cecha tych, którzy są aksjologiczni


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aksjologiczny

dotyczący aksjologii, wynikający z aksjologii; także: nacechowany pod względem wartości, wartościujący (np. kategorie aksjologiczne)


przymiotnik relacyjny

 (1.1) filoz. związany z aksjologią, dotyczący aksjologii


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aksjologizacja

proces, w którym coś zaczyna podlegać wartościowaniu


Źródła:

SJP.pl

Aksjoma

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) daw. zob. aksjomat.


Źródła:

Wiktionary

Aksjomacik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od aksjomat


Źródła:

Wiktionary

Aksjomat

pewnik;
1. twierdzenie uważane za oczywiste, niepodważalne, niewymagające dowodów; dogmat;
2. w logice: założenie przyjmowane bez dowodu w systemie dedukcyjnym


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) mat. log. element aksjomatyki, czyli tak wybranego zestawu twierdzeń, że na ich bazie daje się wyprowadzić wszystkie pozostałe twierdzenia danej teorii matematycznej;

 (1.2) przen. uznana prawda


Aksjomat, postulat, pewnik (gr. ἀξίωμα axíōma, godność, pewność, oczywistość) – jedno z podstawowych pojęć logiki matematycznej. Od czasów Euklidesa uznawano, że aksjomaty to zdania przyjmowane za prawdziwe, których nie dowodzi się w obrębie danej teorii matematycznej.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aksjomatyczny

przyjęty z założenia jako pewnik; oczywisty


przymiotnik

 (1.1) oparty na aksjomatach


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aksjomatyka

ogół aksjomatów danej dziedziny


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) log. układ aksjomatów, z którego można wyprowadzić wszystkie twierdzenia danej nauki lub teorii


Aksjomat, postulat, pewnik (gr. ἀξίωμα axíōma, godność, pewność, oczywistość) – jedno z podstawowych pojęć logiki matematycznej. Od czasów Euklidesa uznawano, że aksjomaty to zdania przyjmowane za prawdziwe, których nie dowodzi się w obrębie danej teorii matematycznej.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aksjomatyzacja

ujęcie twierdzeń w jakiejś nauce w spójny system aksjomatów


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) postępowanie mające na celu przedstawienie danej teorii w postaci systemu aksjomatów

 (1.2) efekt aksjomatyzacji (1.1)


Aksjomat, postulat, pewnik (gr. ἀξίωμα axíōma, godność, pewność, oczywistość) – jedno z podstawowych pojęć logiki matematycznej. Od czasów Euklidesa uznawano, że aksjomaty to zdania przyjmowane za prawdziwe, których nie dowodzi się w obrębie danej teorii matematycznej.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aksjometr

przyrząd do nawigacji na statku, wskazujący położenie steru w stosunku do płaszczyzny symetrii okrętu


Aksjometr – przyrząd pokazujący w stopniach wychylenie płetwy sterowej w stosunku do osi symetrii jednostki pływającej.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Aksjon

hipotetyczna cząstka subatomowa


Aksjon – hipotetyczna cząstka subatomowa zaproponowana w teorii Peccei–Quinn w 1977, żeby wyjaśnić zachowanie symetrii CP w oddziaływaniach silnych, czyli m.in. brak obserwowalnego momentu dipolowego neutronu. Nie mają ładunku elektrycznego ani spinu.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) stpol. z Akwizgranu, akwizgrański


Źródła:

Wiktionary

Aksoida

powierzchnia zakreślana w przestrzeni przez oś obrotu poruszającego się ciała sztywnego


Źródła:

SJP.pl

Aksolema

Aksolema – cienka błona komórkowa otaczająca neuryt (akson).


Źródła:

Wikipedia

Aksolotl

larwa płazów ogoniastych


rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) zool. forma larwalna niektórych płazów zdolna do rozmnażania płciowego


Aksolotl (nah. āxōlōtl [aːˈʃoːloːt͡ɬ] (l. poj.) lub āxōlōmeh [aːˈʃoːloːmeʔ] (l. mn) – neoteniczna, wodna forma niektórych płazów ogoniastych z rodzaju Ambystoma w obrębie rodziny ambystomowatych (Ambystomatidae).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aksometr

przyrząd okulistyczny do pomiaru osi oka; osiomierz


Źródła:

SJP.pl

Akson

wypustka komórki nerwowej służąca do przewodzenia impulsów; neuryt; włókno osiowe


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) biol. nitkowate przedłużenie komórki nerwowej;


Akson, włókno nerwowe, neuryt, włókno osiowe, wypustka osiowa – element neuronu odpowiedzialny za przekazywanie informacji z ciała komórki do kolejnych neuronów lub komórek efektorowych (mięśniowych, gruczołowych). Może być okryty osłonką. Jest z reguły dłuższy od dendrytów i, w odróżnieniu od nich, w komórce występuje pojedynczo (choć może być rozgałęziony).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aksonema

część rdzenna rzęsek i wici


Aksonema – kompleks 9 par mikrotubul obwodowych oraz jednej pary centralnej, stanowiący aparat ruchowy rzęsek i wici (ruch odbywa się dzięki przesuwaniu się dyneiny wzdłuż mikrotubul).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Aksonometr

przyrząd do wykonywania rzutów równoległych na płaszczyznę


Źródła:

SJP.pl

Aksonometria

sposób przedstawiania figur przestrzennych na płaszczyźnie (tzw. rzutni aksonometrycznej) dowolnie ustawionej względem układu osi współrzędnych przestrzennych; rzutowanie równoległe; perspektywa równoległa


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rodzaj rzutu równoległego, odwzorowanie przestrzeni na płaszczyznę z wykorzystaniem prostokątnego układu osi


Aksonometria (gr. akson + metreo) – rodzaj rzutu równoległego, odwzorowanie przestrzeni na płaszczyznę z wykorzystaniem prostokątnego układu osi. Cechą odróżniającą aksonometrię od innych rodzajów rzutu równoległego jest dążenie do zachowania prawdziwych wymiarów rzutowanych obiektów przynajmniej w jednym, wybranym kierunku. Niektóre rodzaje aksonometrii pozwalają również zachować wielkości kątów, równoległych do obranej płaszczyzny.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aksonometryczny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) mat. geom. związany z aksonometrią, dotyczący aksonometrii


Źródła:

Wiktionary

Aksonowy

przymiotnik od: akson


Źródła:

SJP.pl

Aksopodia

nibynóżki (kurczliwe wypustki ciała) u niektórych pierwotniaków


Nibynóżki, pseudopodia (pseudo- + gr. podós ‘noga’) – ruchliwe wypustki cytoplazmatyczne o zmiennym kształcie, powstające wskutek nacisku cytoplazmy na otaczającą ją błonę komórkową. Występują u niektórych pierwotniaków, np.: korzenionóżek (ameb), otwornic, promienic, a także w niektórych komórkach eukariotycznych, np. leukocytach, monocytach i archeocytach. Spełniają zasadniczo trzy funkcje:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Aksopodium

typ nibynóżki u niektórych pierwotniaków


Źródła:

SJP.pl

Aksostyl

osiowa, przechodząca przez całe ciało wiciowców organella oporowa


Źródła:

SJP.pl

Aksu

rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Chinach, w Regionie Autonomicznym Sinciang-Ujgur, nad rzeką Aksu He;



Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Aksum

1. starożytne królestwo położone w północnej części dzisiejszej Etiopii i Erytrei;
2. miasto w północnej Etiopii


Aksum – starożytne królestwo, które istniało w latach 80 p.n.e. do 825 r., położone w północnej części dzisiejszej Etiopii i Erytrei. Jego stolicą było Aksum.

Rozwijało się dzięki kontaktom handlowym między Półwyspem Arabskim i Afryką, np. z królestwem Meroe, z którego sprowadzało m.in. kość słoniową, kauczuk, przyprawy korzenne i dostarczało je na szlaki handlowe. Z portu w Adulis przewożono towary do basenu Morza Śródziemnego, a także do Indii i na Cejlon. Okres świetności przeżywało w III-VI wieku – rozszerzyło swe granice w kierunku południowym i zachodnim i stało się jedną z potęg ówczesnego świata bliskowschodniego. W połowie IV wieku, w czasach panowania Ezany, Aksum przyjęło chrześcijaństwo za pośrednictwem kupców syryjskich. W tymże wieku podporządkowało sobie Kusz. O znaczeniu i bogactwie państwa świadczyła złota moneta bita przez Ezanę, początkowo ozdobiona nowiem i dwiema gwiazdami, następnie, po przyjęciu chrześcijaństwa, wyobrażeniem krzyża.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Aksumski

Aksum


Patrz:Aksum

Źródła:

SJP.pl

Aksynit

minerał, borokrzemian wapnia, manganu, magnezu i żelaza


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) miner. minerał z gromady krzemianów;


Aksynit – rzadki minerał z gromady krzemianów.

Nazwa pochodzi od greckiego słowa "axe" – topór (ze względu na formę kryształów).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aksynomancja

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ezot. wróżba z rozżarzonego topora


Źródła:

Wiktionary

Akt

1. działanie, czyn;
2. część utworu scenicznego;
3. przedstawienie nagiej postaci ludzkiej w malarstwie, rzeźbie lub fotografice;
4. różnie rozumiane pojęcie filozoficzne


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) czyn, działanie

 (1.2) teatr. część sztuki teatralnej;

 (1.3) szt. fot. zdjęcie lub obraz nagiej modelki lub modela;

 (1.4) urz. praw. urzędowy lub prawny dokument

 (1.5) oficjalna uroczystość towarzysząca ważnemu zdarzeniu


Akt (łac. actus „czyn, działanie” od ago, agere „czynić, działać, robić”) – przedstawienie nagiego ciała ludzkiego w sztuce, zazwyczaj wykonane w oparciu o studium z żywego modela. Akt jest jednym z najważniejszych tematów malarskich i fotograficznych w dziejach sztuki, oraz podstawowym tematem rzeźby. Akt może pojawić się jako samodzielny temat bądź jako część większej kompozycji. Jest uważany za podstawę artystycznego wykształcenia.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akta

dokument urzędowy, prawny


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zbiór dokumentów lub ksiąg zawierających zapisy urzędowe

 (1.2) uczn. dziennik szkolny

 (1.3) uczn. papierosy


Akta – grupa dokumentów o podobnej treści (Akta sprawy) złączona w jeden ciąg w celu łatwiejszego ich przechowywania.

Rodzaje akt:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aktant

1. w gramatyce narracyjnej: wzór postaci działającej w utworze;
2. wykonawca jakiejś czynności; agens


Źródła:

SJP.pl

Aktau

rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Kazachstanie, administracyjne centrum obwodu mangystauskiego;


Aktau (kaz. Ақтау, Aqtaw, w latach 1964–1991 Szewczenko) – miasto obwodowe w zachodnim Kazachstanie, na półwyspie Mangystau i zarazem stolica obwodu mangystauskiego, port nad Morzem Kaspijskim.

Powstało w 1961 roku w związku z odkryciem na półwyspie Mangystau bogatych złóż ropy naftowej i gazu; połączony rurociągiem naftowym z pobliskimi ośrodkami eksploatacji ropy naftowej – Uzeń i Żetybaj. W 2018 podpisano tutaj Konwencję o Statusie Prawnym Morza Kaspijskiego.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Akteon

w mitologii greckiej: myśliwy beocki


Literatura

Muzyka

Mitologia


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Aktinidia

drzewiaste pnącze z rodziny aktinidiowatych, na ogół dwupienne, uprawiane dla soczystych owoców, rosnące w Azji


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) bot. azjatyckie pnącze o jadalnych owocach kiwi;


Aktinidia (Actinidia Lindl.) – rodzaj pnączy z rodziny aktinidiowatych. Obejmuje ok. 55, 60 lub 75 gatunków. Występują w Azji wschodniej i południowej, od Japonii po Indonezję, z największym zróżnicowaniem w Chinach (44 gatunki są endemitami tego kraju). Rosną zwykle w lasach i zaroślach.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aktinidiowate

rodzina pnączy z rzędu wrzosowców, niektóre gatunki uprawiane dla smacznych owoców inne jako rośliny ozdobne


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Aktinidiowaty

o cechach aktinidiowatych (rodzina roślin)


przymiotnik

 (1.1) bot. o cechach roślin z rodziny aktinidiowatych


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktinotrocha

pływająca larwa należąca do czułkowców


Aktinotrocha, aktinotrochula (gr. aktís – promień, trochós – koło) – wolno żyjąca, wydłużona larwa trochoforopodobna kryzelnic (Phoronida). W górnej części o kształcie parasola znajduje się płytka apikalna i czułki. Obecność czułków na episferze odróżnia aktinotrochę od trochofory. Dolna część ciała larwy zakończona jest wieńcem rzęsek służących jej do pływania.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Aktinula

planktoniczna larwa występująca w cyklu rozwojowym niektórych stułbiopławów, przypominająca budową polipa; aktynula


Źródła:

SJP.pl

Aktiubiński

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Aktiubińskiem, dotyczący Aktiubińska


Źródła:

Wiktionary

Aktl.

skrót od: aktualizacja (czytany jako cały, odmienny wyraz)


Źródła:

SJP.pl

Aktobe

rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Kazachstanie, administracyjne centrum obwodu aktobskiego;


Aktobe, Aktiubińsk (kaz. Ақтөбе, Aktöbe; ros. Актобе, Aktobie) – miasto obwodowe, największe w zachodniej części Kazachstanu, leży nad rzeką Ilek. Ośrodek administracyjny obwodu aktobskiego. Miasto zostało założone w 1869 roku.

Rozwinęło się tutaj hutnictwo żelaza i chromu, przemysł maszynowy, chemiczny i lekki.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Aktobski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Aktobe, dotyczący Aktobe


Źródła:

Wiktionary

Aktograf

aparat rejestrujący ruch ciała


Źródła:

SJP.pl

Aktogram

zapis aktywności ruchowej organizmu zarejestrowany przez aktograf


Aktogram – wykres aktywności osobowej organizmu w określonym czasie. Przedstawiony jest najczęściej w 24-godzinnym układzie dobowym.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Aktomiozyna

kompleks dwóch białek: aktyny i miozyny; aktynomiozyna


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) biochem. powstający w wyniku skurczu mięśnia kompleks dwóch białek: aktyny i miozyny;


Aktomiozyna – nierozpuszczalny w wodzie kompleks dwóch białek: aktyny i miozyny. Powstaje w czasie skurczu mięśnia, jest zaliczana do białek kurczliwych. Jest enzymem rozkładającym ATP.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aktor

1. artysta sceniczny, estradowy lub filmowy;
2. przenośnie: uczestnik jakiegoś wydarzenia, sprawca


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba, która gra rolę w teatrze lub w filmie;

 (1.2) stpol. powód (w sądzie)


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aktorat

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) daw. praw. wpis sprawy, sprawa wpisana do rejestru sądowego

 (1.2) daw. praw. koszty sprawy sądowej


Źródła:

Wiktionary

Aktoreczka

zdrobnienie od: aktorka


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. zdrobn. od: aktorka


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktorka

1. kobieta grająca rolę na scenie teatralnej, w filmie, w słuchowiskach radiowych i przedstawieniach telewizyjnych;
2. uczestniczka jakiegoś wydarzenia


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) film. teatr. kobieta, która w teatrze lub na filmie udaje jakąś postać, bohatera


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aktornik

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) reg-pl|Poznań. aktor


Źródła:

Wiktionary

Aktorować

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) daw. zachowywać się jak aktor; grać, udawać


Źródła:

Wiktionary

Aktorski

przymiotnik od: aktor


przymiotnik relacyjny

 (1.1) dotyczący aktorów lub aktorstwa


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktorsko

przysłówek

 (1.1) od: aktorski


Źródła:

Wiktionary

Aktorstwo

1. zawód aktora;
2. potocznie: ogół aktorów;
3. udawanie czegoś, sztuczne zachowanie się


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) sztuka aktorska, zawód aktorski, powołanie aktorskie

 (1.2) ogół aktorów

 (1.3) nieszczere, sztuczne zachowanie; udawanie, hipokryzja


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktorus

środowiskowo: doświadczony aktor


Źródła:

SJP.pl

Aktorzenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|aktorzyć.


Źródła:

Wiktionary

Aktorzyć

potocznie:
1. udawać, symulować coś, np. faul;
2. grać w filmie, przedstawieniu


czasownik niedokonany

 (1.1) pot. udawać, symulować coś

 (1.2) pot. grać w filmie, przedstawieniu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktorzyca

pogardliwie: aktorka; aktorzyna, aktoreczka


Źródła:

SJP.pl

Aktorzyk

pogardliwie i z przekąsem o aktorze, zwłaszcza słabym


Źródła:

SJP.pl

Aktorzyna

(r. męski) lekceważąco: marny aktor


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pot. lekcew. z politowaniem lub lekceważeniem o aktorze, zwłaszcza kiepskim


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktorzysko

zgrubienie od: aktor


Źródła:

SJP.pl

Aktotwórca

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) praw. adm. osoba fizyczna lub osoba prawna (urząd, przedsiębiorstwo, organizacja itp.), która wytwarza i gromadzi akta;


Aktotwórca – urząd, instytucja, przedsiębiorstwo, organizacja, osoba fizyczna itp., która w wyniku swojej działalności wytwarza i gromadzi akta.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Aktotwórczy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z tworzeniem akt, dotyczący tworzenia akt


Źródła:

Wiktionary

Aktówka

teczka służąca do przechowywania akt, dokumentów


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) płaska torba na dokumenty


Aktówka – prostokątna, sztywna torba, zwykle ze skóry lub z materiału imitującego skórę. Używana najczęściej przez prawników i biznesmenów do przenoszenia ważnych dokumentów. Często zamykana na zamek szyfrowy lub klucz.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aktówkowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z aktówką, dotyczący aktówki


Źródła:

Wiktionary

Aktowy

przymiotnik od: akt (zwykle: dokument lub dzieło przedstawiające nagą postać)


Źródła:

SJP.pl

Aktualia

rzeczy współczesne, bieżące lub informacje o nich; aktualności (częściej)


rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) książk. wydarzenia, sprawy, rzeczy aktualne


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktualista

zwolennik doktryny filozoficznej usiłującej wyprowadzić świat rzeczy z samego aktu, z czystego stawania się


Źródła:

SJP.pl

Aktualistyczny

aktualizm


przymiotnik relacyjny

 (1.1) filoz. związany z aktualizmem, dotyczący aktualizmu


Patrz:aktualizm

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktualizacja

czynienie czegoś aktualnym, odpowiadającym nowym realiom


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) czynienie czegoś aktualnym, uwspółcześnienie, modernizacja


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktualizacyjny

dotyczący aktualizacji


Źródła:

SJP.pl

Aktualizator

program do aktualizacji oprogramowania


Źródła:

SJP.pl

Aktualizm

w geologii: kierunek zajmujący się wyjaśnianiem zjawisk zachodzących w odległej przeszłości na podstawie obserwacji podobnych zjawisk zachodzących obecnie


Aktualizm (aktualizm geologiczny, zwany również uniformitaryzmem lub uniformitarianizmem) – zasada geologiczna przyjmująca, że czynniki fizyczne i chemiczne oddziałujące na Ziemię i na skorupę ziemską, a zatem także procesy fizyczne i chemiczne, były w przeszłości podobne do dzisiejszych, co pozwala na podstawie współczesnych obserwacji określać przebieg dawnych procesów geologicznych. Metoda ta streszcza się w haśle „teraźniejszość jest kluczem do przeszłości”, a na podstawie obserwacji procesów zachodzących współcześnie można wnioskować, co działo się na Ziemi nawet wiele milionów lat temu. Należy jednak uwzględnić, że niektóre czynniki mimo wszystko ulegają zmianie, jak choćby obecność tlenu w atmosferze albo traw na stokach etc.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Aktualizować

1. czynić aktualnym, dostosowywać do współczesności; uaktualniać, uwspółcześniać, modernizować, unowocześniać;
2. aktualizować się - w filozofii: przechodzić od stanu potencjalnego do istnienia realnego


czasownik przechodni niedokonany

 (1.1) czynić aktualnym


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktualizowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|aktualizować.


Źródła:

Wiktionary

Aktualnie

przysłówek czasu

 (1.1) obecnie, w tej chwili, teraz


Źródła:

Wiktionary

Aktualniej

stopień wyższy od przysłówka: aktualnie


Źródła:

SJP.pl

Aktualniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: aktualny; bardziej aktualny


Źródła:

SJP.pl

Aktualność

bycie aktualnym


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) bycie zgodnym ze stanem obecnym


Akt (łac. actus, gr. ενέργεια „energia”) – pojęcie, należące do podstawowych terminów metafizyki klasycznej, biorące swój początek w filozofii Arystotelesa, a następnie rozwijane przez średniowieczną myśl scholastyczną.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aktualności

aktualne wydarzenia lub informacje o nich; aktualia (rzadziej)


Aktualności – regionalny serwis informacyjny TVP3 Katowice, nadawany od 1961 roku. Jego poprzednikiem była Śląska Kronika Telewizyjna, emitowana od 7 grudnia 1957 do 28 kwietnia 1961 roku. Pierwszą spikerką Telewizji Katowice w 1957 r. została Liliana Czarska. Od 1 lipca 2024 po zmianach w TVP3 Katowice szefem redakcji został Tomasz Nieć.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Aktualny

dotyczący tego, co się dzieje obecnie, ważny w czasie obecnym (np. aktualny temat, aktualne informacje)


przymiotnik

 (1.1) dotyczący teraźniejszości

 (1.2) zachowujący ważność w danej chwili


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktuarialny

związany z ubezpieczaniem, ubezpieczeniami


Źródła:

SJP.pl

Aktuariat

1. urząd aktuariusza;
2. wyznaczanie wielkości świadczeń, składek oraz odszkodowań ubezpieczeniowych;
3. ludzie zajmujący się wyznaczaniem wielkości świadczeń, składek oraz odszkodowań ubezpieczeniowych


Matematyka ubezpieczeniowa (aktuariat, nauki aktuarialne, matematyka aktuarialna) – dział matematyki stosowanej obejmujący zagadnienia m.in. rachunku prawdopodobieństwa, statystyki, matematyki finansowej, metod numerycznych i koncentrujący się na zastosowaniach w dziedzinie ubezpieczeń.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Aktuariusz

1. pracownik firmy ubezpieczeniowej; ekspert ubezpieczeniowy;
2. dawniej: urzędnik opiekujący się aktami sądowymi; pisarz sądowy


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) ekon. specjalista z zakresu matematyki finansowej, obliczania ryzyka oraz wyceny projektów finansowych;


Aktuariusz – profesjonalista z dziedziny obliczania ryzyka oraz wartości bieżącej projektów finansowych, w szczególności długoterminowych lub obarczonych ryzykiem. Tradycyjnie profesja aktuariusza związana jest z branżą ubezpieczeń, reasekuracji oraz planów emerytalnych (w Polsce: wycena rezerw na świadczenia pracownicze).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aktuariuszka

aktuariusz


Patrz:aktuariusz

Źródła:

SJP.pl

Aktyn

bardzo rzadki, promieniotwórczy pierwiastek chemiczny o symbolu Ac


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. radioaktywny pierwiastek chemiczny o symbolu Ac i liczbie atomowej 89;


Aktyn (Ac, łac. actinium) – nietrwały pierwiastek chemiczny zaliczany do aktynowców lub skandowców.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aktyna

białko kurczliwe włókien mięśniowych


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) biochem. biol. wielofunkcyjne białko, które jest jednym z kluczowych elementów cytoszkieletu w komórkach eukariotycznych


Aktyna – kurczliwe białko budujące filamenty cienkie miofibryli oraz mikrofilamenty. Wraz z miozyną tworzy aktomiozynę. Występuje w dwóch postaciach:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aktyniczność

stopień oddziaływania światła na światłoczułe materiały fotograficzne


Źródła:

SJP.pl

Aktyniczny

aktyniczne światło o zakresie długości fal (barw) odpowiadających barwoczułości materiału fotograficznego i powodujące dzięki temu naświetlenie


Źródła:

SJP.pl

Aktyno-

temat słowotwórczy

 (1.1) pierwszy człon wyrazów złożonych wskazujący na ich związek znaczeniowy z promieniem, promieniowaniem, promieniotwórczością


Źródła:

Wiktionary

Aktynograf

aktynometr zaopatrzony w urządzenie samopiszące


Źródła:

SJP.pl

Aktynolit

minerał z grupy amfiboli, krzemian wapnia, magnezu i żelaza


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) daw. miner. nazwa minerałów tremolit i ferroaktynolit;


Szereg izomorficzny aktynolitu – roztwór stały Ca-amfiboli obejmujący następujące minerały:

Nazwa „aktynolit” w odniesieniu do minerału nie jest aktualna.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aktynolitowy

związany z aktynolitem


Źródła:

SJP.pl

Aktynolog

specjalista w dziedzinie aktynologii


Źródła:

SJP.pl

Aktynometr

przyrząd do pomiaru promieniowania słonecznego


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) fiz. techn. przyrząd służący do dokładnego mierzenia promieniowania słonecznego


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktynometria

nauka zajmująca się pomiarami promieniowania Słońca, Ziemi i atmosfery


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) nauk. fiz. dział nauki zajmujący się pomiarami promieniowania w atmosferze ziemskiej


Aktynometria – nauka o promieniowaniu Słońca, Ziemi i atmosfery. Zajmuje się pomiarami promieniowania bezpośredniego, rozproszonego i pochłoniętego w atmosferze, a także wyznaczaniem promieniowania efektywnego oraz bilansu promieniowania Ziemi i atmosfery.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aktynometryczny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) fiz. związany z aktynometrią lub aktynometrem, dotyczący aktynometrii lub aktynometru


Źródła:

Wiktionary

Aktynomikoza

choroba zakaźna ludzi i zwierząt, wywołana przez promieniowca Actinomyces bovis; promienica


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. zob. promienica.


Promienica, aktynomikoza (łac. Actinomycosis) – przewlekła choroba zakaźna ludzi i zwierząt (głównie bydła). U zwierząt jest wywołana przez promieniowce Actinomyces bovis, u człowieka drobnoustrojem chorobotwórczym jest gatunek Actinomyces israeli.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aktynomiozyna

kompleks dwóch białek: aktyny i miozyny; aktomiozyna


Źródła:

SJP.pl

Aktynomycyna

antybiotyk hamujący podział komórki, stosowany w chemioterapii nowotworów; cytostatyk


Daktynomycyna (Aktynomycyna D; łac. Dactinomycinum) – antybiotyk z grupy cytostatyków; hamuje syntezę DNA, RNA i białek; stosowany w leczeniu nowotworów wieku dziecięcego (guz Wilmsa, mięsak Ewinga), mięsaków tkanek miękkich, nowotworów zarodkowych jajników i jądra oraz ciążowej choroby trofoblastycznej.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Aktynon

naturalny promieniotwórczy izotop radonu, powstający przy rozpadzie aktynu


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. radon-219, naturalnie występujący izotop radonu o symbolu An powstający na skutek radioaktywnego rozpadu aktynu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktynostela

typ walca osiowego charakteryzujący się gwiaździstym układem tkanek przewodzących


Źródła:

SJP.pl

Aktynowce

grupa 14 pierwiastków chemicznych wydzielonych z układu okresowego: tor, protaktyn, uran, neptun, pluton, ameryk, kiur, berkel, kaliforn, einstein, ferm, mendelew, nobel i lorens


Aktynowce – grupa pierwiastków chemicznych wydzielona z układu okresowego. Ich nieoficjalny wspólny symbol to An.

Grupa ta liczy 15 metali: aktyn, tor, protaktyn, uran, neptun, pluton, ameryk, kiur, berkel, kaliforn, einstein, ferm, mendelew, nobel, lorens.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Aktynowiec

każdy z pierwiastków z rodziny aktynowców: tor, protaktyn, uran, neptun, pluton, ameryk, kiur, berkel, kaliforn, einstein, ferm, mendelew, nobel lub lorens


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. radioaktywny metal z grupy pierwiastków chemicznych ósmego okresu, w najczęstszym rozumieniu o liczbach atomowych od 83 (aktynu) do 103 (lorensu);


Aktynowce – grupa pierwiastków chemicznych wydzielona z układu okresowego. Ich nieoficjalny wspólny symbol to An.

Grupa ta liczy 15 metali: aktyn, tor, protaktyn, uran, neptun, pluton, ameryk, kiur, berkel, kaliforn, einstein, ferm, mendelew, nobel, lorens.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aktynowy

przymiotnik od: aktyn


przymiotnik

 (1.1) dotyczący aktynu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktyntasza

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. aktówka


Źródła:

Wiktionary

Aktynula

planktoniczna larwa występująca w cyklu rozwojowym niektórych stułbiopławów, przypominająca budową polipa; aktinula


Źródła:

SJP.pl

Aktyw

aktywna grupa członków organizacji lub partii


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) najbardziej wartościowa, aktywna grupa w obrębie organizacji

 (1.2) hist. w PRL-u: członkowie władz PZPR wszelkich szczebli, a w szerszym znaczeniu także członkowie sprzymierzonych z PZPR stronnictw i związków zawodowych;

 (1.3) hist. eufem. w PRL-u: członek doraźnie powoływanych bojówek partyjnych służących do rozpędzania protestów


Aktyw (łac. activus – czynny) – określenie odnoszące się do członków danej organizacji, wykazujących się największą aktywnością.

W okresie PRL termin ten stosowano w nowomowie politycznej w następujących znaczeniach:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aktywa

1. ekonomia: środki gospodarcze (m.in. nieruchomości, towary) gotowe do dyspozycji w danym momencie przez jednostkę gospodarczą będącą w ich posiadaniu;
2. przenośnie: mocne strony kogoś lub czegoś


rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) księg. kontrolowane przez jednostkę gospodarczą zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, które użyte spowodują wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych;


Aktywa (z łac. activus ‘czynny’ od actus ‘czyn’, actum ‘rzecz zrobiona’ od ago, agere ‘prowadzić; czynić; działać’) – kontrolowane przez jednostkę gospodarczą zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, uzyskane w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych. Jeśli zasób majątkowy nie spełnia któregoś z powyższych kryteriów, nie może być ujęty w bilansie.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aktywacja

1. w chemii i fizyce: wzmaganie działania jakiegoś procesu, mechanizmu, organizmu;
2. w telekomunikacji: przyłączenie telefonu do odpowiedniej sieci, rozpoczynające i gwarantujące jego działanie


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) chem. fiz. wzmaganie działania jakiegoś procesu, mechanizmu, organizmu

 (1.2) techn. przyłączenie telefonu do odpowiedniej sieci, rozpoczynające i gwarantujące jego działanie


Aktywacja, aktywowanie – nadanie czemuś gotowości do działania. Pojęcie słownikowe mające konkretne odniesienia w wielu dziedzinach.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aktywacyjność

aktywacyjny


Patrz:aktywacyjny

Źródła:

SJP.pl

Aktywacyjny

dotyczący aktywacji (np. analiza aktywacyjna, usługi aktywacyjne)


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z aktywacją, dotyczący aktywacji, służący do aktywacji


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktywator

1. substancja przyspieszająca pewną reakcję po zmieszaniu jej z katalizatorem; promotor;
2. w informatyce: program komputerowy uwierzytelniający wpisywany numer seryjny, zapobiegający piractwu komputerowemu


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) coś, co uruchamia, przyspiesza albo wzmacnia działanie jakiegoś procesu, reakcji chemicznej czy urządzenia



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aktywista

członek organizacji, partii itp. mocno zaangażowany w jej działalność


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) bardzo czynny członek organizacji walczący w imię określonych praw lub przekonań

 (1.2) hist. zwolennik kierunku polityki polskiej okresu pierwszej wojny światowej, dążącego do współpracy z okupującymi Niemcami i Austro-Węgrami


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktywistka

aktywista


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fż. od: aktywista


Patrz:aktywista

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktywistowski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) rzad. związany z aktywistą, dotyczący aktywisty


Źródła:

Wiktionary

Aktywistycznie

aktywistyczny


Patrz:aktywistyczny

Źródła:

SJP.pl

Aktywistyczny

odnoszący się do aktywizmu


Źródła:

SJP.pl

Aktywizacja

czynienie czegoś aktywnym; także: pobudzanie do działania


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pobudzanie do działania; uruchamianie aktywności


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktywizacyjny

dotyczący aktywizacji


Źródła:

SJP.pl

Aktywizator

człowiek aktywizujący, uaktywniający innych


Źródła:

SJP.pl

Aktywizatorka

aktywizator


Patrz:aktywizator

Źródła:

SJP.pl

Aktywizm

aktywność, czynna postawa uczestniczenia w życiu organizacyjnym


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) czynna postawa; bycie aktywnym

 (1.2) hist. kierunek polityczny w okresie I wojny światowej zabiegający o powiązanie polskiej polityki z Niemcami i Austro-Węgrami

 (1.3) filoz. przekonanie myślicielskie o pierwszeństwie aktywności i zmiany nad stałością


Aktywizm — działania i wysiłki na rzecz promowania, utrudniania, kierowania lub interweniowania w reformy społeczne, polityczne, ekonomiczne lub środowiskowe z pragnieniem wprowadzenia zmian w odbiorze społecznym obszaru będącego tematem działań.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aktywizować

czynić coś aktywnym, pobudzać do działania; ożywiać


czasownik przechodni niedokonany (dk. zaktywizować)

 (1.1) pobudzać do działania, wprowadzać w stan aktywności

 (1.2) włączać coś, co było nieaktywne

czasownik zwrotny niedokonany aktywizować się (dk. zaktywizować się)

 (2.1) stawać się aktywnym


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktywizowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) książk. pobudzanie do aktywności, działania


Źródła:

Wiktionary

Aktywizujący

czynić coś aktywnym, pobudzać do działania; ożywiać


Patrz:aktywizować

Źródła:

SJP.pl

Aktywnie

przysłówek sposobu

 (1.1) w sposób aktywny


Źródła:

Wiktionary

Aktywniej

stopień wyższy od przysłówka: aktywnie


Źródła:

SJP.pl

Aktywniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: aktywny


Źródła:

SJP.pl

Aktywność

bycie aktywnym


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) działanie, przejawianie inicjatywy, branie udziału

 (1.2) chem. pozorne efektywne stężenie substancji w roztworze;



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Aktywnościowy

aktywność


Patrz:aktywność

Źródła:

SJP.pl

Aktywny

1. działający lub skłonny do działania, czynny, dynamiczny;
2. w chemii: zdolny do reakcji chemicznej lub mający wpływ na jej przebieg;
3. o wulkanie: czynny, niewygasły


przymiotnik

 (1.1) biorący w czymś żywy udział, przejawiający inicjatywę; czynny; działający

 (1.2) chem. zdolny do reakcji chemicznej lub przyspieszający ją


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktywować

1. w chemii i fizyce: wzmagać działanie jakiegoś procesu, mechanizmu, organizmu;
2. w telekomunikacji: przyłączać telefon (zwłaszcza komórkowy) do odpowiedniej sieci, rozpoczynając i gwarantując jego działanie


czasownik przechodni dwuaspektowy

 (1.1) sprawiać, że coś staje się aktywne


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Aktywowalność

aktywowalny


Patrz:aktywowalny

Źródła:

SJP.pl

Aktywowalny

dający się aktywować


Źródła:

SJP.pl

Aktywowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) czynienie czegoś aktywnym


Źródła:

Wiktionary

Akubus

wóz napędzany akumulatorami elektrycznymi


Źródła:

SJP.pl

Akuczi

rodzaj gryzoni z rodziny agutiowatych


Akuczi (Myoprocta) – rodzaj ssaków z rodziny agutiowatych (Dasyproctidae).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akulturacja

1. przyjmowanie wzorców kulturowych przez jednostkę
2. wytwór procesu akulturacji, kultura


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) socjol. przyjęcie przez osobę lub grupę kultury innej grupy


Akulturacja – termin stosowany w naukach społecznych (m.in. antropologia, etnologia, pedagogika, psychologia, socjologia) oraz naukach o zarządzaniu (m.in. zarządzanie międzykulturowe, kultura organizacji) na określenie zjawisk zachodzących na styku kultur pomiędzy ludźmi (jednostkami i grupami).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akulturacyjny

dotyczący akulturacji


Źródła:

SJP.pl

Akumulacja

1. gromadzenie (się) czegoś, zbieranie (się) czegoś;
2. w ekonomii: zwiększanie środków inwestycyjnych oraz zasobów i rezerw finansowych w przeciwieństwie do wydatkowania na bieżącą konsumpcję


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) książk. gromadzenie lub nagromadzenie się czegoś

 (1.2) ekon. przeznaczanie części dochodu narodowego na inwestycje;

 (1.3) geol. proces gromadzenia się osadów na powierzchni ziemi albo na dnie basenów wodnych, powodowany zazwyczaj działalnością wiatru, wody lub lodowców, prowadzący do powstania skał osadowych;



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akumulacyjny

dotyczący akumulacji (np. zjawiska akumulacyjne, tendencje akumulacyjne)


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z akumulacją, gromadzeniem

 (1.2) geol. związany z akumulacją


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akumulator

urządzenie do gromadzenia energii, doładowywane wielokrotnie


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) techn. urządzenie służące do magazynowania energii (elektrycznej, mechanicznej lub cieplnej)

 (1.2) inform. rejestr procesora przechowujący wynik operacji



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akumulatorek

zdrobnienie od: akumulator


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) techn. bateria, którą można ponownie naładować

 (1.2) zdrobn. od: akumulator


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akumulatornia

pomieszczenie, w którym pracują akumulatory


Źródła:

SJP.pl

Akumulatorowo-Sieciowy

zasilany prądem z akumulatora lub z sieci


Źródła:

SJP.pl

Akumulatorowy

akumulator, np. wózek akumulatorowy, bateria akumulatorowa


przymiotnik relacyjny

 (1.1) techn. związany z akumulatorem; wykorzystujący akumulator do zasilania


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akumulować

gromadzić, skupiać, zbierać


czasownik przechodni niedokonany (dk. zakumulować)

 (1.1) dokonywać akumulacji

czasownik zwrotny niedokonany akumulować się (dk. zakumulować się)

 (2.1) być akumulowanym


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akuna

kanadyjska firma produkująca zdrową żywność


Akuna – australijski jacht o napędzie parowym.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akunin

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Akupresura

niekonwencjonalna metoda leczenia, polegająca na naciskaniu określonych punktów ciała pacjenta


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. wywodząca się z Chin tradycyjna metoda leczenia polegająca na naciskaniu, masowaniu i opukiwaniu ciała;


Akupresura – pseudomedyczna metoda leczenia pochodząca z Chin, znana już 7 tysięcy lat temu. Polega na dotykaniu, głaskaniu, uciskaniu lub opukiwaniu określonych miejsc na ciele człowieka. Akupresura jest "miękką" wersją akupunktury. Pomimo niewykazanej naukowo skuteczności, według jej zwolenników jest ona cennym uzupełnieniem medycyny konwencjonalnej.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akupresurowy

akupresura


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z akupresurą, dotyczący akupresury


Patrz:akupresura

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akupresurzysta

osoba fachowo stosująca wobec kogoś akupresurę


Źródła:

SJP.pl

Akupresurzystka

akupresurzysta


Patrz:akupresurzysta

Źródła:

SJP.pl

Akupunkt

miejsce zakończeń nerwowych w skórze lub tkance podskórnej, szczególnie wrażliwe na stymulację przez nakłucie, ucisk lub masaż


Źródła:

SJP.pl

Akupunktura

dalekowschodnia metoda leczenia, polegająca na wbijaniu igieł w określone punkty ciała pacjenta; nakłuwanie, igłoterapia


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. sztuka leczenia polegająca na wbijaniu igieł w określone miejsca na ciele człowieka;


Akupunktura (z łac. acus „igła”, punctura „(u)kłucie”; chiń. 針灸 zhēnjiǔ) – technika leczenia wywodząca się z Dalekiego Wschodu (Chiny, Japonia, Mongolia). Jest obecnie uznawana w wielu krajach jako uzupełnienie medycyny konwencjonalnej, chociaż nie ma naukowych dowodów na jej skuteczność, a analizy badań klinicznych wskazują na silną stronniczość tych, które są prowadzone w krajach Dalekiego Wschodu.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akupunkturowy

związany z akupunkturą


przymiotnik

 (1.1) związany z akupunkturą


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akupunkturzysta

osoba fachowo stosująca wobec kogoś akupunkturę


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) med. specjalista leczący akupunkturą


Akupunktura (z łac. acus „igła”, punctura „(u)kłucie”; chiń. 針灸 zhēnjiǔ) – technika leczenia wywodząca się z Dalekiego Wschodu (Chiny, Japonia, Mongolia). Jest obecnie uznawana w wielu krajach jako uzupełnienie medycyny konwencjonalnej, chociaż nie ma naukowych dowodów na jej skuteczność, a analizy badań klinicznych wskazują na silną stronniczość tych, które są prowadzone w krajach Dalekiego Wschodu.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akupunkturzystka

akupunkturzysta


Patrz:akupunkturzysta

Źródła:

SJP.pl

Akurat

przysłówek:
1. podkreślający wyraz, któremu towarzyszy; właśnie;
2. oznaczający: w tym czasie; właśnie;
3. mający charakter wykrzyknienia, wyrażający zaprzeczenie, niedowierzanie itp.


partykuła

 (1.1) podkreślenie dokładności informacji; właśnie tak / tyle / …

 (1.2) podkreślenie, wskazanie obiektu lub obiektów wyróżnionych spośród innych

przysłówek czasu

 (2.1) wskazanie chwili, w której ma lub miało miejsce zdarzenie lub że chwilę wcześniej się zakończyło

wykrzyknik

 (3.1) zaprzeczenie, protest wobec zastanego stanu lub wcześniejszej wypowiedzi


Akurat – polski zespół muzyczny założony w 1994 roku w Bielsku-Białej.

Graną przez zespół muzykę trudno zaliczyć do jednego, konkretnego nurtu muzycznego. Zawiera ona w sobie elementy rocka, ska, reggae, punk rocka, pop oraz funk rocka. Członkowie grupy określają swoją muzykę jako poezję ska-kaną. Cechą charakterystyczną ich tekstów jest zabawa słowami.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akuratnie

przysłówek sposobu

 (1.1) pot. dokładnie, starannie, porządnie

 (1.2) gw-pl|Poznań. starannie

przysłówek czasu

 (2.1) łódź. właśnie w tym momencie, wtedy

 (2.2) łódź. właśnie, akurat akurat, właśnie


Źródła:

Wiktionary

Akuratniej

stopień wyższy od przysłówka: akuratnie; bardziej akuratnie


Źródła:

SJP.pl

Akuratniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: akuratny; bardziej akuratny


Źródła:

SJP.pl

Akuratność

akuratny


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest akuratne; cecha tych, którzy są akuratni


Patrz:akuratny

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akuratny

dokładny, punktualny


przymiotnik jakościowy

 (1.1) daw. dokładny, staranny

 (1.2) łódź. dokładny, staranny

 (1.4) gw-pl|Poznań. dokładny, staranny


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akustoelektronika

Akustoelektronika – gałąź elektroniki bazująca na zjawisku propagacji akustycznych fal powierzchniowych (AFP) w kryształach (najczęściej piezoelektrycznych) i oddziaływaniu tych fal z nośnikami ładunków elektrycznych.

Akustoelektronika zajmuje się teorią oraz praktycznymi aspektami konstrukcji takich układów z AFP jak:


Źródła:

Wikipedia

Akustooptyczny

akustooptyka


Patrz:akustooptyka

Źródła:

SJP.pl

Akustyczka

akustyk


Patrz:akustyk

Źródła:

SJP.pl

Akustyczniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: akustyczny


Źródła:

SJP.pl

Akustyczno-Artykulacyjny

dotyczący akustyki i artykulacji


Źródła:

SJP.pl

Akustyczno-Optyczny

dotyczący zarówno akustyki, jak i optyki (np. sygnalizatory akustyczno-optyczne)


Źródła:

SJP.pl

Akustyczność

właściwości wnętrza pod względem słyszalności dźwięków


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest akustyczne


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akustyczny

1. dotyczący dźwięku; zapewniający odpowiednie rozchodzenie się dźwięku (np. akustyczne wnętrze sali koncertowej);
2. nieizolujący hałasów (akustyczne mieszkanie w bloku)


przymiotnik

 (1.1) odnoszący się do zjawisk dźwiękowych

 (1.2) fiz. odpowiednio przenoszący dźwięk, z dobrą akustyką

 (1.3) muz. dotyczący instrumentu wyposażonego w naturalny rezonator i do muzyki wykonywanej na nim

 (1.4) muz. używający niezelektryfikowanych, tradycyjnych instrumentów

 (1.5) techn. nieizolujący od hałasów


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akustyk

1. fizyk specjalizujący się w akustyce;
2. specjalista od rozchodzenia się fal dźwiękowych w pewnym pomieszczeniu lub na pewnej przestrzeni


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) specjalista w dziedzinie akustyki – nauki o falach dźwiękowych

 (1.2) specjalista zajmujący się jakością dźwięku i obsługą sprzętu nagłaśniającego


Akustyka (stgr. ἀκουστός akustós „słyszalny” od ἀκούω akuo „słyszę”) – dział fizyki i techniki zajmujący się zjawiskami związanymi z powstawaniem, propagacją i oddziaływaniem fal akustycznych. Ze względu na różnorodność działów akustyka jest obecnie traktowana jako nauka interdyscyplinarna, obejmująca poświęconą zagadnieniom podstawowym akustykę ogólną, oraz szereg działów akustyki stosowanej, zajmujących się praktycznym zastosowaniem zjawisk akustycznych.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akustyka

1. dział fizyki i techniki obejmujący naukę o wytwarzaniu, odbiorze i rozchodzeniu się fal sprężystych w ośrodku gazowym, ciekłym i stałym;
2. warunki rozchodzenia się fal dźwiękowych w pewnym pomieszczeniu lub na pewnej przestrzeni


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fiz. dział fizyki, nauka o dźwięku i rozchodzeniu się fal sprężystych w różnych ośrodkach

 (1.2) fiz. muz. warunki wnętrza decydujące o rozchodzeniu się w nim dźwięków

forma rzeczownika.

 (2.1) D. i B. lp. od: akustyk


Akustyka (stgr. ἀκουστός akustós „słyszalny” od ἀκούω akuo „słyszę”) – dział fizyki i techniki zajmujący się zjawiskami związanymi z powstawaniem, propagacją i oddziaływaniem fal akustycznych. Ze względu na różnorodność działów akustyka jest obecnie traktowana jako nauka interdyscyplinarna, obejmująca poświęconą zagadnieniom podstawowym akustykę ogólną, oraz szereg działów akustyki stosowanej, zajmujących się praktycznym zastosowaniem zjawisk akustycznych.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akuszer

1. dawniej: osoba specjalizująca się w odbieraniu porodów; położnik, położny;
2. osoba lub zjawisko wywołujące określony stan rzeczy, np. akuszer nacjonalizmu


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) med. zob. położnik.

 (1.2) przen. osoba, która czynnie wspomaga jakąś przemianę lub powstanie czegoś


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akuszeria

gałąź medycyny dotycząca przebiegu ciąży, porodu i okresu poporodowego; położnictwo


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) daw. określenie położnictwa


Położnictwo – dziedzina medycyny zajmująca się fizjologicznym okresem ciąży, porodu i połogu. Ściśle związana z ginekologią.W starożytności położnictwo opierało się wyłącznie na intuicji. Współczesne położnictwo oparte jest na podstawach naukowych, które budowano od XVI w. (Ambroise Paré i in.) W Polsce wchodzi w zakres specjalizacji lekarskiej położnictwo i ginekologia, której konsultantem krajowym od 1 sierpnia 2017 jest prof. dr hab. Krzysztof Czajkowski.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akuszerka

pielęgniarka specjalizująca się w odbieraniu porodów; położna


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przest. położna;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akuszerski

przymiotnik od: akuszer


przymiotnik relacyjny

 (1.1) przest. med. związany z osobą lub zawodem akuszera, akuszerstwem


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akuszerstwo

położnictwo; dział medycyny dotyczący teorii i praktyki w zakresie ciąży, porodu i płodu


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) przest. położnictwo


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akuszeryjny

przymiotnik od: akuszeria


Źródła:

SJP.pl

Akut

akcent samogłoski krótkiej


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) fonet. akcent ostry;


Akcent ostry (akut, akcent silny) – znak diakrytyczny w postaci ukośnej kreski, o kształcie prostym lub nieznacznego klina, wznoszącej się od lewej do prawej (np. τό). Stosowany w alfabecie łacińskim, cyrylicy tylko do oznaczania akcentu i w alfabecie greckim tylko w samogłoskach.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akutancja

Akutancja, ostrość konturowa, efekt konturowy, efekt brzegowy – parametr w optyce określający szerokość przejścia tonalnego w obszarze konturu, czyli na granicy wyraźnie kontrastowych szczegółów obrazu.

W przyrządach optycznych akutancja jest pochodną zdolności rozdzielczej obiektywu oraz jego ostrości.


Źródła:

Wikipedia

Akutowy

związany z akutem


przymiotnik relacyjny

 (1.1) fonet. związany z akutem, dotyczący akutu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akuzatiwus

akuzatiwus, akuzatyw, biernik; w językoznawstwie:
1. czwarty przypadek w polskiej deklinacji, odpowiadający na pytania: kogo? co?, który w zdaniu pełni funkcję dopełnienia bliższego;
2. forma wyrazowa tego przypadka


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) gram. zob. biernik.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akuzator

dawniej: oskarżyciel


Źródła:

SJP.pl

Akuzatyw

accusativus, akuzatiwus, biernik; w językoznawstwie:
1. czwarty przypadek w polskiej deklinacji, odpowiadający na pytania: kogo? co?, który w zdaniu pełni funkcję dopełnienia bliższego;
2. forma wyrazowa tego przypadka


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) gram. biernik


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akuzatywny

akuzatyw


Patrz:akuzatyw

Źródła:

SJP.pl

Akuzmatyczny

przymiotnik

 (1.1) o dźwięku: bez związku ze źródłem


Źródła:

Wiktionary

Akwaaerobik

wodna gimnastyka w rytmie muzyki; aqua aerobic, aqua aerobik


Źródła:

SJP.pl

Akwadag

zawiesina grafitu koloidalnego w wodzie, używana do pokrywania wewnętrznych powierzchni lamp elektronowych


Źródła:

SJP.pl

Akwaforcista

grafik wykorzystujący akwafortę w swej twórczości


Źródła:

SJP.pl

Akwaforcistka

akwaforcista


Patrz:akwaforcista

Źródła:

SJP.pl

Akwaforta

kwasoryt;
1. technika graficzna wklęsła, w której obraz otrzymuje się poprzez odbijanie wytrawionego kwasem rysunku na płycie miedzianej;
2. rycina wykonana tą techniką


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) szt. technika trawienia płyt z naniesionym rysunkiem i wykonywania z nich odbitek;

 (1.2) szt. grafika wykonana techniką akwaforty (1.1)


Akwaforta, kwasoryt (wł. acquaforte – mocna woda, czyli kwas azotowy) – technika graficzna wklęsła, także odbitka otrzymana tą techniką. Technika akwaforty została wynaleziona na przełomie XV i XVI wieku, a spopularyzowano ją w XVI wieku.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akwafortowy

związany z akwafortą


Źródła:

SJP.pl

Akwakultura

1. hodowla zwierząt i roślin wodnych;
2. nauka o hodowli zwierząt i roślin wodnych


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ekol. ryb. forma gospodarki ludzkiej, mająca na celu zwiększenie pozyskiwania żywności (rzadziej innych produktów) ze środowiska wodnego;


Akwakultura – forma gospodarki ludzkiej, mająca na celu zwiększenie pozyskiwania żywności (rzadziej innych produktów) ze środowiska wodnego; polega na hodowli wybranych rodzajów organizmów wodnych, głównie zwierzęcych, w naturalnych lub sztucznych zbiornikach wodnych – słodko- lub słonowodnych. Najprostszą i najpospolitszą odmianą akwakultury jest zapewnienie korzystnych warunków do bytowania licznym przedstawicielom danego gatunku użytkowego (ryb, mięczaków i in.) w mniej lub bardziej wydzielonej części akwenu. Bardziej intensywną formą jest hodowla w stawach, basenach lub wielkich, zanurzonych w wodzie pojemnikach (sadzach). W takich przypadkach stosuje się dokarmianie, zapewnia, o ile to konieczne, odpowiedni przepływ wody czy natlenianie, ochronę przed drapieżnikami i chorobami, a nawet podgrzewanie wody (np. próby hodowli ryb w basenach z wodą geotermalną) itp. W przypadku organizmów osiadłych (np. glony, ostrygi) zabiegi hodowlane polegają głównie na zwiększeniu powierzchni, na której mogłyby się osiedlać, przez układanie na dnie odpowiednich przedmiotów, np. zużytych opon samochodowych, zawieszanie sieci, sznurów, itp.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akwalung

aparat tlenowy do nurkowania


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zespół urządzeń i czynników oddechowych pozwalających nurkowi na swobodne nurkowanie i przebywanie pod wodą;


Akwalung (ang. Aqua-Lung, od łac. aqua - woda i ang. lung - płuco) – sprzęt, aparat umożliwiający przebywanie płetwonurkowi pod wodą. Akwalung wynaleźli w 1943 Jacques-Yves Cousteau i Emile Gagnan.

Akwalung składa się z:



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akwalungowy

akwalung


Patrz:akwalung

Źródła:

SJP.pl

Akwamanila

dawne ozdobne naczynie na wodę, służące do polewania rąk, używane między innymi przy chrześcijańskich obrzędach religijnych


Akwamanile (akwamanila, akwamanilla) (łac. aqua – woda, manus – ręka) - metalowe lub ceramiczne naczynie na wodę do polewania rąk przy obrzędach liturgicznych.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akwamanile

dawne ozdobne naczynie na wodę, służące do polewania rąk, używane między innymi przy chrześcijańskich obrzędach religijnych


Akwamanile (akwamanila, akwamanilla) (łac. aqua – woda, manus – ręka) - metalowe lub ceramiczne naczynie na wodę do polewania rąk przy obrzędach liturgicznych.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akwamaryn

kamień szlachetny w kolorze wody morskiej, odmiana berylu; akwamaryna


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) miner. przezroczysty minerał o niebieskawozielonej barwie, odmiana berylu;

 (1.2) jubil. drogocenny kamień szlachetny


Akwamaryn (łac. aqua marina „woda morska”) – minerał, będący krzemianem glinu i berylu; błękitny lub niebieskozielony (w zależności od ilości domieszek związków żelaza) kamień szlachetny, będący przezroczystą odmianą berylu.

Nazwę akwamaryn wprowadził w 1609 Anselmus de Boodt w swoim dziele Gemmarum et Lapidum Historiia.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akwamaryna

kamień szlachetny w kolorze wody morskiej, odmiana berylu; akwamaryn


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) miner. zob. akwamaryn.

 (1.2) barwa niebieskawozielona



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akwamarynowy

związany z akwamaryną


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z akwamaryną, dotyczący akwamaryny

przymiotnik jakościowy

 (2.1) mający kolor akwamaryny


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akwametria

Akwametria – zespół metod z zakresu chemii analitycznej ilościowej obejmującej metody oznaczania zawartości wody w substancjach nieorganicznych, organicznych i ich mieszaninach, w postaci ciekłej (np. oleje), stałej (np. produkty farmaceutyczne, susze roślinne, mąka) lub gazowej. Do metod akwametrycznych zalicza się metody, w przypadku których selektywnie oznaczana jest woda (np. miareczkowanie lub chromatografię), co wyklucza powszechnie stosowaną metodę grawimetryczną (suszarkową), służącą do zgrubnego oznaczania zawartości wody wraz z innymi składnikami lotnymi.


Źródła:

Wikipedia

Akwanauta

[czytaj: akfanałta] osoba prowadząca badania podwodne (zwykle płetwonurek z akwalungiem)


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba prowadząca badania podwodne dna morskiego


Oceanonauta, akwanauta – osoba uczestnicząca w eksploracji głębin mórz i oceanów. Do oceanonautów zaliczyć można oprócz nurków, również osoby uczestniczące w podwodnych eksperymentach i projektach badawczych.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akwanautka

akwanauta


Patrz:akwanauta

Źródła:

SJP.pl

Akwanautyczny

[czytaj: akfanałtyczny] dotyczący akwanautyki (np. badania akwanautyczne, sprzęt akwanautyczny)


Źródła:

SJP.pl

Akwanautyka

[czytaj: akfanałtyka] badania podwodne, głównie nad możliwościami długotrwałego przebywania człowieka pod wodą


Źródła:

SJP.pl

Akwapark

obiekt rekreacyjny złożony z wielu wodnych atrakcji, np. zjeżdżalni, sauny, trampoliny, sztucznej rzeki; aquapark, aqua park, park wodny


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akwaparkowy

akwapark; aquaparkowy


Źródła:

SJP.pl

Akwaplan

narty wodne


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) sport. inaczej → narty wodne


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akwaponiczny

akwaponika


Patrz:akwaponika

Źródła:

SJP.pl

Akwaponika

system produkcji żywności łączący konwencjonalną akwakulturę (hodowlę wodnej fauny w zbiornikach) z hydroponiką (uprawą roślin w wodzie)


Akwaponika to system produkcji żywności łączący konwencjonalną akwakulturę (hodowlę wodnej fauny w zbiornikach) z hydroponiką (uprawa roślin w wodzie) w wytworzonym symbiotycznym środowisku. W konwencjonalnej akwakulturze ekskrementy zwierząt kumulują się w wodzie, zwiększając jej toksyczność. W systemie akwaponicznym woda z akwakultury zasila system hydroponiczny, gdzie produkty uboczne rozkładane są przez bakterie na azotany i azotyny, które następnie wchłaniane są przez rośliny jako produkty odżywcze. Oczyszczona w ten sposób woda wraca do akwakultury.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akwaporyna

integralne białko błonowe tworzące kanały uczestniczące w procesie transportu wody


Akwaporyny (AQP z ang. aquaporin) – integralne białka błonowe, które tworząkanały, uczestniczące w procesie transportu wody (a także niektórych innych cząsteczek o podobnych rozmiarach np. glicerolu) przez półprzepuszczalne błony komórek organizmów żywych.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akwarela

1. farba malarska o spoiwie rozpuszczalnym w wodzie; farba akwarelowa, wodna;
2. technika malarska polegająca na używaniu farb akwarelowych;
3. obraz malowany farbami akwarelowymi lub malowany inną techniką, a następnie lawowany


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) szt. rozpuszczalna w wodzie farba stosowana w malarstwie

 (1.2) szt. technika malowania akwarelami (1.1);

 (1.3) szt. obraz namalowany akwarelami (1.1)


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akwarelista

artysta malujący akwarelą


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) szt. malarz malujący obrazy farbami akwarelowymi


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akwarelistka

artystka malująca akwarelami


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) szt. malarka malująca obrazy farbami akwarelowymi


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akwarelka

zdrobnienie od: akwarela


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zdrobn. od: akwarela (obraz)


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akwarelowy

związany z akwarelą (np. farby akwarelowe, obrazek akwarelowy)


przymiotnik relacyjny

 (1.1) szt. związany z akwarelą, dotyczący akwareli, wykonany akwarelami


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akwariarstwo

akwarystyka; wiedza z zakresu hodowli w akwariach roślin i zwierząt, również sama hodowla tych organizmów


Źródła:

SJP.pl

Akwariarz

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pot. akwarysta


Źródła:

Wiktionary

Akwariowy

przymiotnik od: akwarium


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z akwarium, dotyczący hodowli w akwarium


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akwarium

zbiornik na wodę, zwykle szklany, przeznaczony do hodowli roślin, ryb i in. organizmów wodnych; bywa wyposażone w urządzenia utrzymujące określone warunki środowiska wodnego


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) duży, przezroczysty, prostopadłościenny zbiornik na wodę

 (1.2) hodowla wodna (np. ryb) urządzona w akwarium (1.1)

 (1.3) budynek w ogrodzie zoologicznym z ekspozycją ryb

 (1.4) uczn. tramwaj

 (1.5) uczn. szkoła

 (1.6) pot. przeszklone pomieszczenie


Akwarium (łac. aquarium, „naczynie na wodę”) – sztuczny zbiornik wodny o zróżnicowanych rozmiarach i kształtach, z co najmniej jedną ścianą z materiału przezroczystego, zwykle ze szkła, służący do hodowli oraz prezentacji organizmów żyjących w środowisku słodko- lub słonowodnym.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akwarydy

trzy roje meteorów związane z kometą Halleya


Akwarydy – trzy roje meteorów związane z kometą Halleya (m.in. Eta Akwarydy widoczne między 24 IV a 20 V). Radiant roju znajduje się w konstelacji Wodnika. Pozostałe dwa roje można obserwować pomiędzy 24 VII a 6 VIII, maksimum przypada w 28 VII.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akwaryjny

akwarium


Patrz:akwarium

Źródła:

SJP.pl

Akwarysta

hodowca ryb i roślin akwariowych; akwariarz


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) książk. hodowca zwierząt i roślin akwariowych


Akwarysta – osoba zajmująca się akwarystyką w ramach relaksu (hobbysta, miłośnik) lub zawodowo (specjalista w zakresie akwarystyki, hodowca zwierząt lub roślin akwariowych). Akwaryści działają samodzielnie, zrzeszają się w klubach lub stowarzyszeniach akwarystów.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akwarystka

wiedza oparta na obserwacjach i doświadczeniach z zakresu hodowli zwierząt i roślin w akwariach


Źródła:

SJP.pl

Akwarystyczno-Zoologiczny

związany z akwarystyką i zoologią (np. sklep akwarystyczno-zoologiczny)


Źródła:

SJP.pl

Akwarystyczny

akwarystyka


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z akwarystyką, dotyczący akwarystyki


Patrz:akwarystyka

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akwarystyka

wiedza oparta na obserwacjach i doświadczeniach z zakresu hodowli zwierząt i roślin w akwariach


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) hodowla zwierząt wodnych w akwarium

 (1.2) wiedza na tematy związane z taką hodowlą


Akwarystyka – dziedzina wiedzy dotycząca hodowli wodnych zwierząt i roślin w akwarium, amatorskie lub zawodowe zajmowanie się hodowlą organizmów wodnych w akwariach. Ze względu na środowisko, z którego pochodzą hodowane organizmy, wyróżnia się akwarystykę słodkowodną oraz morską. Osoba zajmująca się akwarystyką to akwarysta.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akwaterapia

ogół zabiegów leczniczych z użyciem wody w różnych stanach skupienia; aquaterapia, wodolecznictwo, hydroterapia, hydropatia


Hydroterapia, dział fizjoterapii, inaczej wodolecznictwo, akwaterapia (łac. aqua = woda) – metoda leczenia bodźcowego polegająca na zewnętrznym stosowaniu wody o różnych stanach skupienia: ciekłej, stałej lub gazowej. Podstawę leczniczego działania stanowi odpowiednia temperatura lub ciśnienie wody użytej odpowiednio do danej terapii.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akwaterrarium

odmiana wiwarium będąca połączeniem terrarium (część lądowa) i akwarium (część wodna)


Akwaterrarium – odmiana wiwarium zawierająca wycinek przestrzeni wodnej i część służącą jako ląd. Przeznaczone do hodowli zwierząt wodno-lądowych takich jak np. żółwie wodno-lądowe. Najczęściej jest to akwarium wypełnione wodą, a część lądową stanowi podwieszana lub pływająca wysepka, bądź wystające z wody góry kamieni lub korzenie.

Akwaterraria bardzo często występują w akwariach publicznych i oceanariach. W Polsce znajduje się w Aquarium i Muzeum Przyrodnicze w Krakowie.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akwatinta

akwatynta;
1. technika graficzna polegająca na pokrywaniu płyty werniksem i usuwaniu z niej całych płaszczyzn, a następnie użyciu na niej kwasu azotowego;
2. rycina, odbitka wykonana tą techniką


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) szt. podobna do akwaforty technika polegająca na trawieniu płaszczyzn;

 (1.2) szt. grafika wykonana akwatintą (1.1)


Akwatinta — odmiana techniki druku wklęsłego zbliżona do akwaforty, niegdyś stosowana jako jedna z metod odtwarzania obrazów i rysunków, dzisiaj wykorzystywana już tylko jako technika artystyczna, a więc zaliczana do grafiki warsztatowej.

Wykonanie formy drukowej w tej metodzie polega na:1. pokryciu płyty metalowej sproszkowaną kalafonią lub pyłem asfaltowym, które podgrzane topią się i przylegają do niej, 2. naniesieniu obrazu poprzez zasłonięcie wybranych fragmentów powierzchni metalu werniksem, 3. następnie trawieniu odsłoniętego metalu kwasem azotowym.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akwatorium

akwen portowy, miejsce postoju i manewrowania statków


Akwatorium – termin o takim samym znaczeniu jak akwen, ale stosowany wobec obszarów wody o konkretnym znaczeniu.

Akwatorium portowe to wewnętrzna część powierzchni wodnej portu lub przystani. Jest ona otoczona budowlami wodnymi, takimi jak nabrzeża czy falochrony, oraz ewentualnie innymi formami linii brzegowej, np. brzegiem rzeki. Zamiast falochronu, granicę akwatorium portowego mogą wyznaczać np. boje, pławy lub budowle hydrotechniczne. W skład akwatorium portowego wchodzą następujące akweny: awanport, baseny portowe, doki, kanały portowe.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akwatyczny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) książk. związany z żywiołem wody, dotyczący wody (jeziora, rzeki, morza)

 (1.2) szt. zajmujący się tematyką żywiołu wody, traktujący o nim


Źródła:

Wiktionary

Akwatynta

akwatinta;
1. technika graficzna polegająca na pokrywaniu płyty werniksem i usuwaniu z niej całych płaszczyzn, a następnie użyciu na niej kwasu azotowego;
2. rycina, odbitka wykonana tą techniką


Źródła:

SJP.pl

Akwawibron

1. urządzenie do leczniczego lub rehabilitacyjnego hydromasażu;
2. zabieg takiego masażu


Źródła:

SJP.pl

Akwawita

dawniej: wódka, gorzałka; okowita


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przest. wódka


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akwedukcik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od akwedukt


Źródła:

Wiktionary

Akwedukt

w starożytności, średniowieczu, obecnie przede wszystkim w melioracjach: wodociąg wraz z konstrukcją nośną doprowadzający wodę z dalekich źródeł do miasta, wykorzystujący naturalny spadek terenu


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) kanał wodociągowy, rurociąg podziemny lub nadziemny, doprowadzający wodę z odległych źródeł na ogół do miast przy wykorzystaniu siły ciążenia ziemskiego;


Akwedukt (łac. aquae ductus, ‘ciąg wodny’) – kanał wodociągowy, rurociąg podziemny lub nadziemny, doprowadzający wodę z odległych źródeł – na ogół do miast – przy wykorzystaniu siły ciążenia ziemskiego. Może być umieszczony na arkadach poprowadzonych nad rzekami lub nierównościami terenu. Akweduktem nazywany jest również most kanału wodnego.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akweduktowy

przymiotnik od: akwedukt


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z akweduktem, dotyczący akweduktu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akwen

1. obszar wodny;
2. część portu wodnego


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) każdy dowolnie zdefiniowany/określony obszar wód zarówno portowych jak i wód otwartych, zarówno morskich jak i śródlądowych


Akwen (łac. aqua) – dowolnie określony obszar wodny, np. akwen północnego Atlantyku, akwen Morza Bałtyckiego, akwen redy, akwen portu, akweny śródlądowe, akweny rzeczne, akwen słono- lub słodkowodny.

Termin utworzony analogicznie do słowa teren (łac. terra – ziemia) od łacińskiego słowa aqua = woda. Z tego względu wyrażenie akwen wodny jest krytykowanym pleonazmem.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akwenowy

akwen


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z akwenem, dotyczący akwenu


Patrz:akwen

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akwila

imię żeńskie


Akwila – imię męskie pochodzenia łacińskiego, wywodzące się od Aquila (słowa oznaczającego "orzeł"). W Nowym Testamencie opisany jest Akwila. Wśród znanych nosicieli tego imienia byli też św. Akwila, męczennik oraz tłumacz Akwila z Synopy.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akwileja

miasto we Włoszech


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto i gmina w północno-wschodnich Włoszech; w starożytności ważne miasto, później siedziba patriarchy;


Akwileja (łac. Aquileia, wł. Aquileia, friulski Acuilee, słoweński Oglej) – miasto i gmina w północno-wschodnich Włoszech w regionie Friuli-Wenecja Julijska. Ważny ośrodek turystyczny.

Według danych na rok 2004 gminę zamieszkiwało 3330 osób, 92,5 os./km².


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akwilejczyk

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Akwilei


Źródła:

Wiktionary

Akwilejka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Akwilei


Źródła:

Wiktionary

Akwilejski

Akwileja (miasto we Włoszech)


przymiotnik relacyjny

 (1.1) dotyczący Akwilei, związany z Akwileją


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akwilina

imię żeńskie


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Akwilininy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Akwiliny lub z nią związany


Źródła:

SJP.pl

Akwiliny

przymiotnik dzierżawczy - należący do Akwili lub z nią związany


Źródła:

SJP.pl

Akwilon

porywisty wiatr północny lub północno-wschodni


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) mitrzym. bóg wiatru północnego, utożsamiany z greckim Boreaszem;


Akwilon (łac. Aquilo, gr. Βορέας Boréas, Borrás) – w mitologii rzymskiej bóg i uosobienie wiatru północnego i północnej strony świata.

Uosabiał gwałtowny, burzliwy, mroźny i niebezpieczny dla żeglarzy wiatr. Był utożsamiany z greckim Boreaszem.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akwilonaris

dostojka akwilonaris - motyl dzienny z rodziny rusałkowatych


Źródła:

SJP.pl

Akwin

miejscowość we Włoszech


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miejscowość i gmina we Włoszech, w regionie Lacjum;


Akwin (wł. Aquino, łac. Aquinum) – miejscowość i gmina we Włoszech, w regionie Lacjum, w prowincji Frosinone, 12 km na północ od Cassino.

Według danych na rok 2004 gminę zamieszkuje 5337 osób, 280,9 os./km².

W Akwinie urodził się Juwenalis i cesarz rzymski Pesceniusz Niger. W położonym 8 km na północ zamku Roccasecca urodził się syn hrabiego Akwinu św. Tomasz.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akwinata

Tomasz Akwinata (1225 - 1274) - chrześcijański filozof i teolog; św. Tomasz z Akwinu


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) hist. rel. przydomek Tomasza z Akwinu, świętego Kościoła katolickiego;


Tomasz z Akwinu, także Akwinata (łac. Thomas de Aquino; ur. w 1224 albo w 1225 w Roccasecca, zm. 7 marca 1274 w Fossanuova) – włoski filozof scholastyczny, teolog, członek Zakonu Kaznodziejskiego (dominikanów). Uważany za jednego z najwybitniejszych myślicieli w dziejach chrześcijaństwa. Święty Kościoła katolickiego; jeden z doktorów Kościoła, który nauczając przekazywał owoce swej kontemplacji (łac. contemplata aliis tradere).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akwińczyk

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Akwinu, osoba rodem z Akwinu


Źródła:

Wiktionary

Akwinit

silnie trująca ciecz o ostrej woni stosowana do dezynsekcji pomieszczeń, również jako gaz bojowy; chloropikryna


Źródła:

SJP.pl

Akwiński

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Akwinem, dotyczący Akwinu


Źródła:

Wiktionary

Akwirowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) rzad. prowadzenie akwizycji


Źródła:

Wiktionary

Akwitańczyk

mieszkaniec Akwitanii (regionu we Francji)


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Akwitanii


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akwitania

region we Francji


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. kraina historyczna w południowo-zachodniej Francji ze stolicą w Bordeaux;


Akwitania (fr. Aquitaine) – kraina historyczna i dawny region administracyjny we Francji, położony na wybrzeżu atlantyckim w południowo-zachodniej części kraju. Region graniczył z Hiszpanią oraz regionami: Poitou-Charentes, Limousin i Midi-Pireneje.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akwitanka

mieszkanka Akwitanii (regionu we Francji)


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Akwitanii


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akwitański

Akwitania


przymiotnik

 (1.1) dotyczący Akwitanii, związany z Akwitanią, pochodzący z Akwitanii


Patrz:Akwitania

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akwizgran

miasto w Niemczech; Aachen


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. niemieckie miasto na prawach powiatu w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia, bezpośrednio przy granicy z Belgią i Holandią;


Akwizgran (niem. Aachen, Bad Aachen; fr. Aix-la-Chapelle; niderl. Aken) – miasto uzdrowiskowe na prawach powiatu w Niemczech, w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia, w rejencji Kolonia, siedziba regionu miejskiego Akwizgran. Leży bezpośrednio przy granicy z Belgią i Holandią.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akwizgrańczyk

mieszkaniec Akwizgranu


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Akwizgranu; ktoś pochodzący z Akwizgranu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akwizgranka

mieszkanka Akwizgranu


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Akwizgranu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akwizgrański

Akwizgran


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Akwizgranem, pochodzący z Akwizgranu


Patrz:Akwizgran

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Akwizycja

zbieranie zamówień na towary lub usługi


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) hand. pozyskiwanie klientów, zbieranie zamówień w imieniu danej firmy

 (1.2) pozyskiwanie, gromadzenie zasobów


Akwizycja (z łac. acquisitio – nabywanie) – nabycie, nabytek.

W marketingu to:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akwizycyjny

dotyczący akwizycji


Źródła:

SJP.pl

Akwizytor

domokrążca;
1. człowiek zajmujący się akwizycją; agent;
2. potocznie: osoba chodząca po domach i oferująca rozmaite towary lub usługi


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba trudniąca się akwizycją

 (1.2) uczn. handlarz narkotykami


Akwizycja (z łac. acquisitio – nabywanie) – nabycie, nabytek.

W marketingu to:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Akwizytorka

akwizytor


Patrz:akwizytor

Źródła:

SJP.pl

Akwizytorski

przymiotnik od: akwizytor


Źródła:

SJP.pl

Akwizytorstwo

zajęcie akwizytora


Źródła:

SJP.pl

Akworyna

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) biochem. u meduz: enzym katalizujący utlenianie w obecności wapnia;


Akworyna – enzym katalizujący utlenianie w obecności wapnia. W reakcji następuje uwolnienie dwutlenku węgla i emisja światła o długości fali 466 nm. Enzym występuje u meduz.

Akworyna wraz z białkiem zielonej fluorescencji została wykorzystana do wizualizacji komórek nerwowych w mózgu muszki owocowej oraz obserwacji regulacji neuronów.



Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Akyn

ludowy poeta i pieśniarz; żyrau; aszyk; ozan


Akyn – w tradycjach narodów Azji Środkowej ludowy poeta improwizator, pieśniarz wykonujący przy akompaniamencie tradycyjnego instrumentu muzycznego utwory swoje lub tradycyjne, najczęściej o charakterze lirycznym lub epickim. Tradycyjnym instrumentem wykorzystywanym przez akynów była dombra, aczkolwiek wielu twórców, zwłaszcza w nowszych czasach, korzystało także np. z kobyzu.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia