dążenie do zrównania ludzi pod względem warunków życiowych i praw; wyrównanie
SJP.pl
dążący do równouprawnienia, zrównania
przymiotnik
(1.1) filoz. zgodny z zasadami egalitaryzmu; dążący do równości, równouprawnienia
SJP.pl
Wiktionary
zwolennik egalitaryzmu
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) polit. zwolennik egalitaryzmu społecznego
SJP.pl
Wiktionary
SJP.pl
wyrażający dążenie do niwelowania różnic, równouprawnienia ludzi; równościowy
SJP.pl
zrównanie, ujednolicenie
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) socjol. polit. książk. zrównanie, ujednolicenie
SJP.pl
Wiktionary
pogląd społeczno-polityczny uznający za podstawę sprawiedliwego ustroju społecznego zasadę równości wszystkich ludzi
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) polit. socjol. koncepcja głosząca, iż zasada równości obywateli powinna być podstawą sprawiedliwego ustroju społecznego;
Egalitaryzm (od fr. égalitairé – dążący do równości) – pogląd społeczno-polityczny uznający za podstawę sprawiedliwego ustroju społecznego zasady całkowitej równości między ludźmi pod względem ekonomicznym, społecznym i politycznym (przeciwieństwo elitaryzmu).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
równouprawnienie pod każdym względem
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) zrównanie w prawach
SJP.pl
Wiktionary
SJP.pl
imię męskie
SJP.pl
Wikipedia
nazwa określająca zespół kultur kształtujących się w III i II tysiącleciu p.n.e. w basenie Morza Egejskiego; kultura egejska
Kultura egejska, Egea – termin określający trzy kultury rozwijające się na terenach Grecji (zarówno kontynentalnej jak i wyspach Morza Egejskiego) w III i II tysiącleciu p.n.e. (neolit i epoka brązu), czyli:
SJP.pl
Wikipedia
1. związany z Morzem Egejskim;
2. kultura egejska - cywilizacje, które rozwinęły się w basenie Morza Egejskiego w II i III tysiącleciu p.n.e.
przymiotnik
(1.1) dotyczący Morza Egejskiego
(1.2) dotyczący kultury egejskiej
SJP.pl
Wiktionary
miasto na Węgrzech
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna
(1.1) geogr. miasto w północno-wschodnich Węgrzech;
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
mieszkaniec Egeru
SJP.pl
inaczej: powiernica, doradczyni
SJP.pl
Wikipedia
mieszkanka Egeru
SJP.pl
→ Eger
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z Egerem, dotyczący Egeru
SJP.pl
Wiktionary
dawniej: wydzielanie, wydalanie
SJP.pl
mit. gr. król ateński, ojciec Tezeusza
Egeusz (także Ajgeus, gr. Αἰγεύς Aigeús, łac. Aegeus) – w mitologii greckiej król Aten.
Uchodził za syna Pandiona i ojca (według innych wersji ojczyma) Tezeusza. Z Medeą, która była jego drugą żoną, miał syna Medosa.
SJP.pl
Wikipedia
przymiotnik dzierżawczy - należący do Egeusza lub z nim związany
SJP.pl
nazwisko
Osoby o tym nazwisku:
SJP.pl
Wikipedia
[czytaj: eghed] ironicznie o intelektualiście; jajogłowy
SJP.pl
[czytaj: egnog] poncz z surowych żółtek kurzych jaj i mleka, z dodatkiem wanilii, miodu, cynamonu i gałki muszkatołowej; egg nog
Egg nog (ang. eggnog, egg-nog) – słodki napój na bazie surowych żółtek jaj kurzych (ewentualnie całych jaj) i mleka (na Karaibach może to być mleczko kokosowe) z dodatkiem wanilii, cynamonu, miodu oraz świeżo startej gałki muszkatołowej. Często podawany jako alkoholowy (rodzaj ponczu); zazwyczaj serwowany silnie schłodzony, lecz także na gorąco (wtedy przyrządzony ze składników wymieszanych bez mleka, z późniejszym dodaniem wrzącego mleka).
SJP.pl
Wikipedia
1. w mitologii greckiej: tarcza Zeusa wykonana przez Hefajstosa, pokryta kozią skórą;
2. patronat, opieka
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) mitgr. tarcza Zeusa wykuta przez Hefajstosa;
(1.2) przen. opieka, patronat
Egida (gr. αιγίς aigís ‘kozia skóra’, łac. aegis) – w mitologii greckiej tarcza boga Zeusa i bogini Ateny.
Została wykuta przez Hefajstosa (w innej wersji: zrobiona ze skóry kozy Amaltei). Była ona atrybutem boga nieba i piorunów (Zeusa). Dała (jeszcze wtedy bardzo młodemu) Zeusowi zwycięstwo nad jego ojcem Kronosem, który wcześniej pożarł swoje dzieci – starsze rodzeństwo Zeusa.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
imię męskie
SJP.pl
Wikipedia
wieś w Polsce
Egiertowo (kaszub. Egertowò, niem. Eggertshütte) – wieś kaszubska w Polsce na wschodnich obrzeżach Kaszubskiego Parku Krajobrazowego, położona w województwie pomorskim, w powiecie kartuskim, w gminie Somonino, na skrzyżowaniu drogi krajowej nr 20 Stargard – Szczecinek – Gdynia z drogą wojewódzka nr 224 Wejherowo – Tczew.
SJP.pl
Wikipedia
rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna
(1.1) geogr. wyspa grecka na Morzu Egejskim, w archipelagu Wysp Argosarońskich;
(1.2) geogr. adm. gmina (dimos) w Grecji obejmująca wyspy Eginę (1.1) i Moni
(1.3) geogr. greckie miasto portowe, stolica wyspy Eginy (1.1)
(1.4) mitgr. nimfa z mitów greckich, córka boga Asoposa uprowadzona przez Zeusa
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z Eginą, dotyczący Eginy
Wiktionary
skrót od: egipski
SJP.pl
Wikipedia
obywatel Egiptu
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) mieszkaniec Egiptu
SJP.pl
Wiktionary
obywatelka Egiptu
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) mieszkanka Egiptu
Egipcjanka – potoczna nazwa antykwy linearnej szeryfowej, charakteryzującej się prostymi formami wykorzystującymi prawidła geometrii (prostokąt, kwadrat, trójkąt, koło, owal) i pionową lub prawie pionową osią liter okrągłych (cechy wspólne z groteskiem), obecnością wyraźnych, prostokątnych (belkowych) szeryfów (cecha odróżniająca od grotesku) i silną konstrukcją znaków.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
dotyczący Egiptu
przymiotnik relacyjny
(1.1) odnoszący się do Egiptu, dotyczący Egiptu, pochodzący z Egiptu
SJP.pl
Wiktionary
dotyczący Egiptu i Chaldei
SJP.pl
→ egipski
SJP.pl
państwo w Afryce ze stolicą w Kairze; Arabska Republika Egiptu
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna
(1.1) geogr. polit. państwo w Afryce i częściowo w Azji, ze stolicą w Kairze;
(1.2) geogr. hist. starożytna cywilizacja na terenie współczesnego Egiptu (1.1)
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
badacz dziejów i kultury starożytnego Egiptu
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) specjalista w dziedzinie egiptologii
Egiptologia – nauka zajmująca się badaniem historii starożytnego Egiptu.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
nauka badająca dzieje i kulturę starożytnego Egiptu
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) archeol. nauka badająca historię i kulturę starożytnego Egiptu;
Egiptologia – nauka zajmująca się badaniem historii starożytnego Egiptu.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związany z badaniem dziejów i kultury starożytnego Egiptu
przymiotnik
(1.1) archeol. hist. dotyczący egiptologa lub egiptologii
SJP.pl
Wiktionary
SJP.pl
żartobliwie: Egipt jako atrakcja turystyczna
SJP.pl
rodzaj roślinożernego dinozaura z rodziny tytanozaurów
Egiptozaur (Aegyptosaurus) – roślinożerny dinozaur żyjący w kredzie - około 95 milionów lat temu - na terenie dzisiejszego Egiptu. Jego nazwa oznacza "egipskiego jaszczura". Zauropod spokrewniony z saltazaurem
Czworonożny, wagi około 30 ton i osiągał około 15 - 16 metrów długości.
SJP.pl
Wikipedia
minerał z grupy piroksenów, krzemian sodu i żelaza
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) geol. miner. minerał z grupy krzemianów łańcuchowych, zaliczany do grupy piroksenów, wzór chemiczny NaFe3+(Si2O6);
Egiryn – minerał z grupy krzemianów łańcuchowych, zaliczany do grupy piroksenów – klinopiroksen. Minerał należy do grupy minerałów rzadkich.Wraz z jadeitem oraz kosmochlorem tworzy szereg jadeitu.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
→ egiryn
SJP.pl
mit. gr. syn Tyestesa, kochanek Klitajmestry, żony Agamemnona
Ajgistos (także Egist; gr. Αἴγισθος Aigisthos, łac. Aegisthus) – postać w mitologii greckiej. Był synem Tiestesa i jego córki, Pelopii oraz bratankiem Atreusza. Poślubił Klitajmestrę, z którą spłodził Aletesa i Erigone.
SJP.pl
Wikipedia
zdobić szkło, wykorzystując ciemny lakier do wykonania ornamentu na szybie oraz złotą lub srebrną folię jako tło
SJP.pl
technika zdobienia szkła
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) odczasownikowy od|eglomizować.
SJP.pl
Wiktionary
Eglon – postać biblijna ze Starego Testamentu.
Król Moabu w czasach Sędziów. Pokonał Izrael i zdobył Jerycho, utrzymując władzę nad Izraelitami przez osiemnaście lat. Został zamordowany przez Ehuda.Pojawia się w Księdze Sędziów 3,12-26
Wikipedia
1. nazwisko, np. hrabia Egmont, książę de Gavre (1522 - 1568) bohater wojny o wyzwolenie Niderlandów od dominacji hiszpańskiej;
2. tytuł uwertury operowej Beethovena inspirowanej życiem tego bohatera
SJP.pl
Wikipedia
1. przenośnie: godność, duma, honor;
2. w psychoanalizie:
a) część psychiki człowieka (obok id i superego) decydująca o przystąpieniu do działania; świadomość;
b) mechanizmy wewnętrzne i cechy psychiczne regulujące zachowanie człowieka; jaźń, indywidualność, osobowość
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) psych. świadoma część osobowości;
Ego (pol. ja, jaźń; łac. ego; niem. Ich) – jedna z trzech struktur osobowości w modelu psychoanalitycznym, obok id i superego; często rozumiane w znaczeniu ja jednostki ludzkiej.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
[czytaj: egokasting] zindywidualizowane korzystanie z mediów, koncentrowanie się na tym, co jest nam znane
SJP.pl
kobieta przesadnie zajmująca się własną osobą, własnymi przeżyciami, przeceniająca siebie przy jednoczesnym niedocenianiu i nieuwzględnianiu punktu widzenia innych osób; samolubka, egotystka, egoistka
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) kobieta uważająca, że świat „kręci się” wokół niej
SJP.pl
Wiktionary
przysłówek sposobu
(1.1) w sposób egocentryczny
Wiktionary
postawa życiowa, zgodnie z którą traktuje się własną osobę jako najważniejszy punkt świata, przecenia się siebie przy jednoczesnym niedocenianiu i nieuwzględnianiu punktu widzenia innych ludzi; egocentryzm, egotyzm, samolubstwo, samolubność, sobkostwo
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) odprzym. cecha tego, co jest egocentryczne; cecha tych, którzy są egocentryczni
SJP.pl
Wiktionary
skoncentrowany wyłącznie na sobie, samolubny
przymiotnik
(1.1) związany z egocentryzmem, świadczący o traktowaniu siebie jako najważniejszy/centralny punkt świata
SJP.pl
Wiktionary
człowiek przesadnie zajmujący się własną osobą, własnymi przeżyciami, przeceniający siebie przy jednoczesnym niedocenianiu i nieuwzględnianiu punktu widzenia innych osób; samolub, egotysta, egoista, sobek
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) osoba nie biorąca pod uwagę czyichś opinii, uważająca, że „świat kręci się wokół niej”
Egocentryzm (łac. ego – ja + centrum – środek) – postrzeganie świata zewnętrznego polegające na centralnym umiejscowieniu własnej osoby w świecie. Niezdolność do tolerowania innych poglądów i postaw niż własne.
Egocentryzm jest pojęciem nacechowanym pejoratywnie, chociaż nie zawsze jest uważany za zjawisko złe etycznie w nauce (np. u Jana Piageta lub jako funkcja tworzenia własnego ja).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
książkowo: postawa życiowa, zgodnie z którą traktuje się własną osobę jako najważniejszy punkt świata, przecenia się siebie przy jednoczesnym niedocenianiu i nieuwzględnianiu punktu widzenia innych ludzi; egoizm, egotyzm, samolubstwo, samolubność, sobkostwo
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) psych. tok rozumowania, który polega na centralnym umiejscowieniu własnej osoby w świecie;
(1.2) pejor. przecenianie swojego znaczenia w świecie, postrzeganie siebie jako ośrodka wszystkiego, odbieranie wszystkich wydarzeń w stosunku do własnej osoby
Egocentryzm (łac. ego – ja + centrum – środek) – postrzeganie świata zewnętrznego polegające na centralnym umiejscowieniu własnej osoby w świecie. Niezdolność do tolerowania innych poglądów i postaw niż własne.
Egocentryzm jest pojęciem nacechowanym pejoratywnie, chociaż nie zawsze jest uważany za zjawisko złe etycznie w nauce (np. u Jana Piageta lub jako funkcja tworzenia własnego ja).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
w historii i socjologii: tekst pisany w pierwszej osobie, opisujący wydarzenia historyczne, zmiany społeczne, np. list, autobiografia, pamiętnik
SJP.pl
charakterystyczne, nosowe brzmienie głosu chorego na zapalenie płuc i opłucnej
Egofonia (łac. ægophonia), rzadziej kozi bek – objaw chorobowy występujący przy zapaleniu opłucnej lub zapaleniu płuc. Podczas osłuchiwania klatki piersiowej pacjent wypowiada słowo Ee. Dla osłuchującego lekarza słyszalne jest natomiast słowo A.
SJP.pl
Wikipedia
kierunek w literaturze początku XX w., zwłaszcza w Rosji, odmiana futuryzmu głosząca postrzeganie świata przez swoją intuicję i koncentrowanie się autora na sobie
SJP.pl
człowiek, którego cechuje egoizm, samolubny, myślący tylko o swoim szczęściu; samolub, egotysta, egocentryk, sobek
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) osoba kierująca się własnym interesem bez zwracania uwagi na potrzeby innych
Egoizm (łac. ego – ja) – nadmierna albo wyłączna miłość do siebie. Egoista kieruje się przeważnie własnym dobrem i interesem, nie zwracając zbytniej uwagi na potrzeby i oczekiwania innych. Odnosi wszystko do siebie, patrzy na świat poprzez pryzmat „ja”, nie uznaje wewnętrznie systemu wartości społecznie akceptowanych.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
kobieta, którą cechuje egoizm, samolubna, myśląca tylko o swoim szczęściu; kobieta samolub, egotystka, egocentryczka
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) kobieta kierująca się własnym interesem bez zwracania uwagi na potrzeby innych
SJP.pl
Wiktionary
przysłówek sposobu
(1.1) w sposób egoistyczny
Wiktionary
stopień wyższy od przysłówka: egoistycznie
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) odprzym. cecha tego, co jest egoistyczne; cecha tych, którzy są egoistyczni
Wiktionary
samolubny;
1. myślący tylko o swoim szczęściu, lekceważący potrzeby innych ludzi;
2. świadczący o takich cechach, np. egoistyczne zachowanie
przymiotnik
(1.1) charakterystyczny dla egoisty i egoizmu
SJP.pl
Wiktionary
postawa charakteryzująca się nadmierną lub wyłączną miłością samego siebie, podporządkowaniem własnym potrzebom interesów innych ludzi, myśleniem wyłącznie o sobie i swoich korzyściach; egocentryzm, egotyzm, samolubstwo, sobkostwo, samolubność
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) filoz. psych. postawa życiowa cechująca się przedkładaniem własnego dobra lub korzyści ponad wszystko inne;
(1.2) pot. pejor. dbanie tylko o siebie, o własną wygodę
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. w filozofii: badanie jaźni, świadomego istnienia; według niektórych koncepcji istota filozofii;
2. w psychologii: postrzeganie zewnętrznego świata i innych ludzi przez pryzmat własnej osoby
SJP.pl
→ egologia
SJP.pl
nadmierne koncentrowanie się na samym sobie
SJP.pl
imię męskie
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) imię|polski|m.;
Egon – imię męskie, alternatywna forma imienia Egbert.
Egon imieniny obchodzi: 15 lipca, 1 września.
Osoby noszące imię Egon:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
zdrobnienie od: Egon (imię męskie)
SJP.pl
Egon z małżonką; Egonowie
SJP.pl
Egon z małżonką; Egonostwo
SJP.pl
przymiotnik dzierżawczy - należący do Egona lub z nim związany
SJP.pl
zastanawianie się nad własnymi procesami psychicznymi, doznaniami, motywami postępowania, cechami charakteru itp.
SJP.pl
uważanie samego siebie za boga
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) filoz. uważanie siebie samego za boga
Egoteizm (łac. ego ja + gr. theos bóg) – termin filozoficzny, oznaczający uważanie przez jednostkę samej siebie za boga.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
→ egotysta
SJP.pl
w psychologii: tendencja do przesadnego zajmowania się własną osobą, własnymi przeżyciami, kierowanie uwagi otoczenia na siebie; egotyzm, egocentryzm, egoizm, samolubstwo, sobkostwo, samolubność
SJP.pl
odznaczający się egotyzmem
SJP.pl
człowiek, którego cechuje egotyzm, przesadnie zajmujący się własną osobą, własnymi przeżyciami, kierujący na siebie uwagę otoczenia; samolub, egocentryk, egotysta, sobek
SJP.pl
człowiek, którego cechuje egotyzm, przesadnie zajmujący się własną osobą, własnymi przeżyciami, kierujący na siebie uwagę otoczenia; samolub, egocentryk, egoista, sobek
Egotyzm (łac. ego – ja) – pęd do utrzymywania i rozwijania korzystnej opinii o własnej osobie. Zazwyczaj towarzyszy mu wyolbrzymiona pozytywna opinia o swoich cechach osobistych i własnej ważności. Zazwyczaj zawiera intelektualne, fizyczne, społeczne i inne typy przeszacowania. Często występuje wraz z egomanią.
SJP.pl
Wikipedia
kobieta, którą cechuje egotyzm, przesadnie zajmująca się własną osobą, własnymi przeżyciami, kierująca na siebie uwagę otoczenia; kobieta samolub, egocentryczka, egoistka
SJP.pl
→ egotyzm
SJP.pl
w psychologii: tendencja do przesadnego zajmowania się własną osobą, własnymi przeżyciami, kierowanie uwagi otoczenia na siebie; egocentryzm, egoizm, samolubstwo, sobkostwo, samolubność
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) psych. przesadne kierowanie własnej i cudzej uwagi na siebie, zajmowanie się tylko swoją osobą;
Egotyzm (łac. ego – ja) – pęd do utrzymywania i rozwijania korzystnej opinii o własnej osobie. Zazwyczaj towarzyszy mu wyolbrzymiona pozytywna opinia o swoich cechach osobistych i własnej ważności. Zazwyczaj zawiera intelektualne, fizyczne, społeczne i inne typy przeszacowania. Często występuje wraz z egomanią.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) neol. określenie na przeniesienie filmowego lub książkowego pierwowzoru do postaci gry komputerowej lub konsolowej
Egranizacja – stworzenie gry komputerowej na podstawie dzieła literackiego lub filmowego. Jest to neologizm powstały z połączenia słów ekranizacja i gra. Produkcja może bazować na całym utworze lub na filmie albo jego części. Niektóre egranizacje nie są dokładnym odzwierciedleniem pierwowzorów – opierają się na świecie przedstawionym np. w książce lub dotyczą odrębnej, oryginalnej historii z danego uniwersum. Termin ten jest często używany przez redaktorów „CD-Action”.
Wiktionary oraz Wikipedia
1. dawna ozdoba kapelusza z piór lub drogich kamieni popularna w końcu XVIII wieku;
2. czapla biała;
3. wyładowanie elektryczności w postaci bladoniebieskiego wachlarzyka świetlnego
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) hist. pióra, zwykle godowe pióra czapli, wykorzystywane jako ozdoba kapelusza i kobiecej fryzury albo ich imitacja z metalu i klejnotów
(1.2) ornit. nazwa systematyczna|Egretta alba|ref=tak., duży śnieżnobiały ptak; czapla biała
(1.3) ornit. długie, ozdobne pióra czapli wyrastające na ich grzbietach w okresie godowym
SJP.pl
Wiktionary
ozdoba w postaci kolorowego pióropusza przytwierdzana do kapeluszy lub innych nakryć głowy, a także zdobiąca niegdyś hełmy średniowiecznych rycerzy; forga
SJP.pl
czerwone wino węgierskie, przeważnie o charakterze półwytrawnym lub wytrawnym
SJP.pl
walec maszyny papierniczej, wyrównujący strukturę i powierzchnię papieru
SJP.pl
zawód polegający na wykonywaniu osprzętu służącego do sporządzania hologramów lub znaków wodnych papierów wartościowych za pomocą precyzyjnych urządzeń pomiarowych i wykonawczych
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) zawód polegający na wykonywaniu osprzętu do nanoszenia hologramów i znaków wodnych na papiery wartościowe
SJP.pl
Wiktionary
skrót od: egzemplarz; egzempl.
skrót
(1.1) = egzemplarz
SJP.pl
Wiktionary
czasownik przechodni dokonany (ndk. brak)
(1.1) śrpol. wywołać u kogoś gniew
Wiktionary
przestarzale: przypisywanie czemuś nadmiernego znaczenia; wyolbrzymianie czegoś, przejaskrawianie
SJP.pl
przestarzale: wyolbrzymiać, przejaskrawiać, przesadzać
SJP.pl
przestarzale: wyolbrzymiać, przejaskrawiać, przesadzać
SJP.pl
1. dawniej: przymusowe ściąganie należności państwa w naturze i pieniądzach;
2. obwód, w którym pobierano podatki
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) hist. pobór podatków przez państwo
(1.2) hist. obwód, w którym pobierano podatek
SJP.pl
Wiktionary
przestarzale: poborca podatków stałych; eksaktor
SJP.pl
zbytnia wylewność w okazywaniu uczuć i nienaturalność w uzewnętrznianiu myśli; afektacja
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) przesadne demonstrowanie uczuć, niewspółmierne do ich siły, nieadekwatne do poziomu emocjonalnego sytuacji, oraz nadmierne lub pełne zaangażowania i zachwytu wyrażanie myśli
SJP.pl
Wiktionary
związek organiczny, makrocykliczny lakton; stosowany w perfumerii jako utrwalacz zapachu
Egzaltolid (lakton kwasu 15-hydroksypentadekanowego) – makrocykliczny związek zapachowy, stosowany w produkcji perfum do utrwalania i harmonizowania zapachu. Ma zapach przypominający piżmo (z nutą ambry), dzięki czemu może być zamiennikiem tych naturalnych substancji zapachowych pochodzenia zwierzęcego, zawierających podobne związki wielkopierścieniowe (np. muskon, cyweton, ambretolid).
SJP.pl
Wikipedia
keton cykliczny, bezbarwna, krystaliczna substancja o zapachu piżma; stosowany w przemyśle perfumeryjnym
SJP.pl
egzaltować się - wpadać w stan podniecenia, ogólnego zachwytu, zapalać się
SJP.pl
afektowany;
1. nienaturalny, wyrażany w przesadny sposób;
2. mający skłonności do takiego wyrażania
przymiotnik
(1.1) mający cechy egzaltacji
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) daw. egzamin
Wiktionary
przymiotnik relacyjny
(1.1) daw. egzaminacyjny
Wiktionary
sprawdzian;
1. oficjalne sprawdzenie czyjejś wiedzy lub umiejętności;
2. sytuacja, w której ukazuje się prawdziwa wartość kogoś lub czegoś
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) eduk. procedura sprawdzania wiedzy teoretycznej lub praktycznej
(1.2) przen. sytuacja, w której ukazuje się prawdziwa wartość kogoś lub czegoś
Egzamin (łac. examen – badanie) – jedna z form sprawdzania wiedzy. Stosuje się ją w szkołach, w instytucjach, np. w ramach rekrutacji na stanowiska w urzędach państwowych albo w weryfikacji kandydatów na duchownych.
W klasyfikacji systemów egzaminacyjnych wyróżnia się:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przysłówek sposobu
(1.1) w sposób egzaminacyjny; tak, jak na egzaminie
Wiktionary
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z egzaminem, dotyczący egzaminu
Wiktionary
osoba przeprowadzająca egzamin
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) osoba przeprowadzająca egzamin, także. osoba oceniająca arkusze egzaminacyjne
SJP.pl
Wiktionary
kobieta przeprowadzająca egzamin
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) kobieta przeprowadzająca egzamin
SJP.pl
Wiktionary
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z osobą lub stanowiskiem egzaminatora
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) odprzym. rzad. cecha tego, co egzaminatorskie; to, co charakterystyczne dla egzaminatora (egzaminatorów)
Wiktionary
1. sprawdzać czyjeś wiadomości lub umiejętności;
2. być sprawdzianem czyichś wiadomości lub umiejętności, np. egzaminuje nas życie;
3. dociekliwie wypytywać kogoś;
4. sprawdzać stan lub użyteczność czegoś, np. egzaminować swoją talię
czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)
(1.1) przeprowadzać egzamin, poddawać coś lub kogoś egzaminowi
(1.2) przen. badać, obserwować, wypytywać
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) przeprowadzanie egzaminu, poddawanie czegoś lub kogoś egzaminowi
(1.2) przen. badanie, obserwowanie, wypytywanie
Wiktionary
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z egzaminem, dotyczący egzaminu
Wiktionary
wykwity skórne towarzyszące niektórym infekcjom wirusowym
SJP.pl
erozja lodowcowa, żłobienie, rysowanie i wygładzanie skał podłoża przez przesuwający się lodowiec
Egzaracja – jeden z trzech procesów erozji glacjalnej (obok detrakcji i detersji), tłumaczony jako zdzieranie.
Dotyczy utworów nieskonsolidowanych, znajdujących się w podłożu lodowca. Są one deformowane i przesuwane pod wpływem przemieszczającego się lodu, a część przymarza do stopy lodowca i jest włączana w jego obręb. Procesy te są obecnie rozpatrywane w ramach glacitektoniki, czyli deformacji podłoża podlodowcowego, które są analogiczne do zjawisk tektonicznych. Do struktur glacitektonicznych należą fałdy, łuski, nasunięcia oraz depresje glacitektoniczne, które są w istocie zagłębieniami egzaracyjnymi.
SJP.pl
Wikipedia
namiestnik cesarza Bizancjum w posiadłościach italskich i afrykańskich
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) hist. tytuł naczelnika prowincji egzarchatu;
(1.2) biskup zarządzający egzarchatem
(1.3) namiestnik patriarchy
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. teren jurysdykcji egzarchy w Kościele wschodnim;
2. w cesarstwie bizantyjskim: teren podległy władzy namiestnika cesarskiego;
3. egzarchat bułgarski - Kościół prawosławny w Bułgarii, który został wyłączony spod władzy patriarchatu w 1870 roku
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) hist. urząd namiestnika w cesarstwie bizantyńskim
(1.2) hist. jednostka podziału administracyjnego w cesarstwie bizantyńskim znajdująca się pod zarządem egzarchy
(1.3) rel. obszar położony poza głównym terenem działania danego Kościoła poddany władzy kanonicznej przedstawiciela patriarchy;
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przestarzałe: stan wielkiego rozdrażnienia; furia, rozjątrzenie
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) daw. stan wielkiego rozdrażnienia
SJP.pl
Wiktionary
czasownik przechodni niedokonany (dk. wyegzasperować)
(1.1) przest. doprowadzać do rozpaczy lub rozdrażnienia
Wiktionary
1. teolog komentujący teksty biblijne
2. filolog zajmujący się egzegezą; komentator
3. w starożytnej Grecji: tłumacz wyroczni, praw i obyczajów
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) jęz. językoznawca zajmujący się egzegezą
(1.2) teol. biblista badający teksty biblijne
(1.3) hist. tłumaczący i komentujący wyrocznie w antycznej Helladzie
(1.4) hist. urzędnik odpowiedzialny za nadzór nad kultem ateńskim
SJP.pl
Wiktionary
→ egzegeta
SJP.pl
związany z egzegezą Pisma Świętego i egzegetyką
przymiotnik
(1.1) związany z egzegezą
SJP.pl
Wiktionary
w religioznawstwie: nauka zajmująca się badaniem, objaśnianiem i komentowaniem tekstu Biblii
SJP.pl
1. filologiczna krytyka tekstu;
2. objaśnianie, interpretacja tekstów biblijnych;
3. w starożytnej Grecji: objaśnianie sensu wyroczni, praw
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) jęz. teol. badanie, wyjaśnianie i komentowanie tekstów;
Egzegeza (stgr. ἐξήγησις exḗgēsis – „wyjaśnienie, wyprowadzenie”) – badanie i krytyczna interpretacja tekstów, zwłaszcza świętych i utworów hagiograficznych (opowiadających o żywotach świętych). Egzegeza jest sztuką rozumienia i wykładni ukrytych w utworach prawd, alegorii, symbolicznych kodów sensów teologicznych; poznawania warstwy metaforycznej.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. wykonanie zasądzonej kary:
a) stracenie osoby skazanej na karę śmierci;
b) ściągnięcie uznanej prawnie należności;
c) dawniej: wykonanie kary cielesnej; wychłostanie, ubiczowanie;
2. realizacja np. uchwał sejmowych lub innych aktów prawnych
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) wykonanie wyroku śmierci
(1.2) praw. przymusowe ściąganie należności, z których zapłaceniem jakaś osoba lub instytucja zalega
(1.3) praw. wykonanie wyroku, orzeczenia, decyzji administracyjnej lub uchwały organu kolegialnego
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związany z egzekucją
przymiotnik
(1.1) związany z egzekucjami, straceniami, służący do straceń
(1.2) praw. związany z procesem odzyskiwania należnego sobie majątku poprzez instytucje sądu, komornika lub innych organów
(1.3) hist. związany z szesnastowiecznym ruchem reformatorskim szlachty polskiej;
(1.4) książk. związany z wykonaniem, wprowadzeniem czegoś w życie np. ustawy, wyroków sądowych
SJP.pl
Wiktionary
1. urzędnik państwowy ściągający należność od dłużników na podstawie orzeczeń sądowych; komornik;
2. wykonawca wyroków sądowych;
3. środowiskowo: piłkarz wykonujący rzut karny
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) wykonawca wyroku sądowego, testamentu, zarządzeń władz itp.
(1.2) środ. sport. piłkarz wykonujący rzut karny
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. urzędniczka państwowa ściągająca należność od dłużników na podstawie orzeczeń sądowych
2. kobieta, pełniąca funkcję wykonawcy wyroków sądowych
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) wykonawczyni wyroku sądowego, testamentu, zarządzeń władz itp.
(1.2) środ. sport. piłkarka wykonująca rzut karny
SJP.pl
Wiktionary
1. władza wykonawcza realizująca postanowienia władzy ustawodawczej;
2. organ wykonawczy państwa lub partii; zarząd, rząd
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) praw. polit. władza wykonawcza w państwie
(1.2) polit. organ wykonawczy w partiach politycznych i organizacjach społecznych
(1.3) pot. posiedzenie, sesja, obrady egzekutywy (1.2)
(1.4) przest. zdolność wykonania aktu prawnego
(1.5) hist. w czasie II wojny światowej zakonspirowana komórka Armii Krajowej, która wykonywała wyroki śmierci wydane przez Polskie Państwo Podziemne
Władza wykonawcza, egzekutywa – jedna z władz określonych w koncepcji podziału władz, jest władzą bezpośrednio zarządzającą sprawami państwa. Sprawują ją rząd i głowa państwa (prezydent, monarcha, organ kolegialny). Wyznacza kierunki rozwoju państwa, ustala instrumenty prowadzenia polityki państwowej, wybiera strategię jej realizacji. Egzekutywa umożliwia stosowanie ustawodawstwa wprowadzanego przez legislatywę.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
część ceremoniału pogrzebowego
rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga
(1.1) element ceremonii pogrzebowej
Egzekwie (łac. exequiae) – towarzyszenie do grobu. W Kościele katolickim ceremonie pogrzebowe ze wszystkimi obrzędami lub część liturgii brewiarzowej za zmarłych (jutrznia czy nieszpory).
Liturgia żałobna (łac. Officium defunctorum) ma szczególne znaczenie dla chrześcijan, jest bowiem etapem przejścia z życia doczesnego do życia wiecznego. "Exequiarum Ordo" - modlitwy za zmarłych sięgają do hymnów i psalmów mówiących o zbawieniu wiecznym.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. wymagać wykonania czegoś, np. zadania lub obowiązku;
2. dochodzić wykonania orzeczeń sądowych
czasownik przechodni
(1.1) wymagać wykonania czegoś
(1.2) zmuszać, doprowadzać do spełnienia pewnych zobowiązań
SJP.pl
Wiktionary
SJP.pl
dający się egzekwować
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) odczasownikowy od|egzekwować.
Wiktionary
alergiczna choroba skóry
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. nieinfekcyjny stan zapalny głównie wierzchniej warstwy skóry objawiający się świądem, zaczerwienieniem, pęcherzykami i złuszczaniem naskórka
Wyprysk (łac. eczema) – choroba skóry o nieinfekcyjnym podłożu zapalnym (alergicznym lub niealergicznym) polegająca na zapaleniu jej wierzchnich warstw (naskórek i warstwa brodawkowata skóry właściwej).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
struktura tektoniczna powstała wskutek przebicia się plastycznego jądra antykliny przez młodsze, sztywniejsze skały nadkładu; diapir, wysad
Wysad, egzemat – forma występowania złoża. Jest to złoże powstałe pod wpływem ruchów tektonicznych przez wciśnięcie skał starszych w leżące nad nimi młodsze utwory.
Wysady tworzą wyłącznie skały, które pod wpływem wysokich ciśnień stają się plastyczne, przeważnie jest to sól lub ił. Wysady noszą nazwę słupów, diapirów. Często górna partia wysadów przykryta jest czapą, powstałą w wyniku wyługowania rozpuszczalnych związków.
SJP.pl
Wikipedia
1. w prawie kanonicznym: przeniesienie osoby lub zakonu pod jurysdykcję innego (zwykle wyższego) przełożonego kościelnego;
2. dawniej: przywilej zwalniający z jakiegoś obowiązku prawnego
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) przywilej uwalniający od obowiązku nakazanego prawem
(1.2) uwolnienie spod jurysdykcji bezpośredniego zwierzchnika kościelnego, a poddanie wyższemu
(1.3) daw. wykup majątku oddanego w zastaw
(1.4) hist. w prawie staropolskim: czasowy immunitet żołnierzy od sądów innych niż wojskowe, nadawany przez sejm lub hetmanów
Egzempcja (łac. exemptio 'wybranie; wyjęcie' od ex 'od-, wy-, z' i emptio od emere 'brać; kupować') – określenie pochodzące z prawa kanonicznego, oznaczające przeniesienie osoby albo zespołu osób (np. zakonu) spod jurysdykcji jednego przełożonego kościelnego pod władzę innego, najczęściej wyżej postawionego w hierarchii, np. spod władzy ordynariusza lub proboszcza i poddanie go bezpośrednio wyższemu przełożonemu.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związany z egzempcją
SJP.pl
skrót od: egzemplarz; egz.
SJP.pl
określający konkretną jednostkę; osobniczy; specyficzny
SJP.pl
1. jedna sztuka z grupy jednorodnych przedmiotów;
2. przedstawiciel jakiegoś typu, gatunku; okaz;
3. ironicznie: ktoś posiadający negatywną cechę lub wyróżniający się z grupy innych osób; indywiduum
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) jeden przedmiot z grupy jednorodnych przedmiotów
SJP.pl
Wiktionary
SJP.pl
1. wyjaśnianie czegoś przy pomocy przykładów;
2. przykład
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) wyjaśnianie czegoś za pomocą przykładów
(1.2) wyjaśniający przykład
SJP.pl
Wiktionary
związany z egzemplifikacją
SJP.pl
dokonywać egzemplifikacji
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) daw. wojsk. ćwiczenia wojskowe, musztra
Wiktionary
czasownik niedokonany (dk. brak)
(1.1) przest. ćwiczyć
czasownik zwrotny niedokonany egzercytować się (dk. brak)
(2.1) przest. ćwiczyć się, wprawiać się
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) odczasownikowy od|egzercytować.
Wiktionary
miejsce na napis na monecie lub medalu
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) numizm. oddzielona od ryciny przestrzeń u dołu medalu lub monety, na której zwykle zawarta jest dewiza lub data wybicia;
Ekserga (łac. exergum od gr. εξεργον – dosł. „spoza dzieła”) albo egzerga (z wymowy fr. exergue) – dolna część pola monety, oddzielona od niego poziomą linią, zwaną cięciwą.
Określana polskim terminem odcinek (zapożyczonym z niem. Abschnitt). Najczęściej znajdują się w nim oznaczenia mennicze (np. symbol mennicy, znak emisyjny, cyfra własna itp.) bądź data wybicia danego numizmatu; rzadziej bywa niewypełniony.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
maksymalna praca, jaką określona materia może wykonać w procesie termodynamicznym przy przechodzeniu do stanu równowagi z otoczeniem
Egzergia – maksymalna praca, jaką układ termodynamicznie otwarty może wykonać w danym otoczeniu przechodząc do stanu równowagi z otoczeniem. Otoczenie traktuje się jako zbiornik nieużytecznej energii i materii o stałej temperaturze. Maksymalną energię uzyskuje się w procesie odwracalnym.
SJP.pl
Wikipedia
odmiana amylazy - enzymu odgrywającego ważną rolę w trawieniu
SJP.pl
uczony specjalizujący się w egzobiologii; kosmobiolog, astrobiolog
SJP.pl
dziedzina biologii, nauka badająca możliwość występowania życia poza Ziemią; astrobiologia, kosmobiologia, ksenobiologia
SJP.pl
Wikipedia
związany z egzobiologią (np. egzobiologiczne poszukiwania wody, egzobiologiczne eksperymenty); kosmobiologiczny, astrobiologiczny
SJP.pl
SJP.pl
będący organizmem żyjącym w kosmosie lub związany z takim organizmem
SJP.pl
proces wydalania pęcherzyków, zawierających transportowaną substancję, z komórki wraz z częścią jej błony
Egzocytoza (gr. éxō ‘na zewnątrz’, kýtos ‘komórka’) – proces usuwania z komórki eukariotycznej różnych substancji, dla których błona komórkowa jest nieprzepuszczalna. Odbywa się on za pośrednictwem błoniastych pęcherzyków, które zlewają się z błoną komórkową, uwalniając zgromadzoną wewnątrz substancję do przestrzeni międzykomórkowej. Pęcherzyki te powstają najczęściej w retikulum endoplazmatycznym lub w aparacie Golgiego, chociaż mogą być nimi również wakuole (pokarmowe lub autofagowe). Na drodze egzocytozy usuwane są z komórki m.in.:
SJP.pl
Wikipedia
tkanka występująca w korzeniu większości roślin, pełniąca funkcję ochronną; podskórnia
Egzoderma, skórnia, podskórnia – tkanka roślinna pochodzenia miękiszowego, znajdująca się pod ryzodermą. Ściany komórek egzodermy ulegają korkowaceniu, przez co egzoderma pełni powyżej strefy włośnikowej korzenia funkcję ochronną. Do korkowacenia dochodzi gdy włośniki zaczynają więdnąć. W starszych strefach korzenia egzoderma zastępuje skórkę korzenia.
SJP.pl
Wikipedia
przebiegający z wydzieleniem energii
SJP.pl
enzym produkowany przez komórkę w jej wnętrzu a działający poza nią
Egzoenzymy – termin stosowany wobec enzymów, posiadający dwa znaczenia:
SJP.pl
Wikipedia
rodzaj zeza (zez utajony rozbieżny)
SJP.pl
wytrzeszcz gałek ocznych
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. rzad. wytrzeszcz; nadmierne, chorobliwe wysunięcie gałek ocznych
SJP.pl
Wiktionary
nakaz zawierania małżeństw z osobą spoza danej grupy społecznej, szczepu, organizacji, narodowości, zespołu krewnych itp.
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) kult. etn. system norm kulturowych, który wymusza małżeństwo poza własną grupą;
Egzogamia – zakaz zawierania małżeństw wewnątrz określonej grupy (poszerzonej rodziny, klanu egzogamicznego), utożsamiany przez jej członków z zakazem kazirodztwa, mimo że wyznacza szerszą grupę, niż jednostki blisko spokrewnione.
Najczęstszą zbiorowością egzogamiczną w społeczeństwach pierwotnych jest klan egzogamiczny, zazwyczaj posiadający własny totem. W społeczeństwach podzielonych na dwa klany lub inne jednostki egzogamiczne, określane są one mianem mojetów (połów).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
cecha czegoś dotyczącego przyczyn i oddziaływań zewnętrznych; egzogenność
SJP.pl
dotyczący przyczyn i oddziaływań zewnętrznych; egzogenny
przymiotnik
(1.1) pochodzący z zewnątrz
(1.2) wywołany przez czynnik z zewnątrz
SJP.pl
Wiktionary
cecha czegoś dotyczącego przyczyn i oddziaływań zewnętrznych; egzogeniczność
SJP.pl
dotyczący przyczyn i oddziaływań zewnętrznych; egzogeniczny
przymiotnik
(1.1) biol. pochodzący z zewnątrz organizmu
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) inform. jądro systemu operacyjnego o minimalnym poziomie abstrakcji, zapewniające jedynie ochronę zasobów
Wiktionary
cienka warstwa zewnętrzna owocni tworząca skórkę owocu
Egzokarp – zewnętrzna warstwa okrywająca owoc, która powstaje z zewnętrznej skórki słupka.
SJP.pl
Wikipedia
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) astr. księżyc obiegający egzoplanetę itp.;
Egzoksiężyc – naturalny satelita orbitujący wokół planety pozasłonecznej lub innego podobnego obiektu nieznajdującego się w Układzie Słonecznym. Biorąc pod uwagę istnienie licznych księżyców w naszym układzie planetarnym, wnioskuje się, że najprawdopodobniej istnieją one także wokół wielu innych planet pozasłonecznych. Większość dotychczas odkrytych planet pozasłonecznych należy do typu gazowych olbrzymów, które w Układzie Słonecznym mają liczne naturalne satelity (zobacz listy naturalnych satelitów Jowisza i Saturna).
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) bot. litofit zasiedlający powierzchnię skał
Epilit, epilitofit, egzolitofit – roślina rosnąca na powierzchni skały, jeden z rodzajów litofitów. Nazwa pochodzi z języka greckiego: lithos – kamień, phyte – roślina. Do epilitów należą głównie porosty, mchy oraz w miejscach wilgotnych glony.
Wiktionary oraz Wikipedia
sekwencja genu kodująca aminokwasy w cząsteczce białka; ekson
Ekson, egzon (z ang. exon – expressed region, „region ulegający ekspresji”) – region DNA lub pierwotnego transkryptu RNA, który pozostaje w dojrzałym, funkcjonalnym RNA po wycięciu intronów podczas splicingu. Sekwencje eksonowe poprzedzielane intronami występują w komórkach eukariotycznych i archaeonach. Część genomu odpowiadająca kompletnemu zestawowi eksonów organizmu lub komórki to eksom.
SJP.pl
Wikipedia
w prawie: uwolnienie się od odpowiedzialności na zasadzie ryzyka
Egzoneracja (okoliczności egzoneracyjne) – stany faktyczne oraz prawne, na które może powołać się zobowiązany do naprawienia szkody w celu zwolnienia się od odpowiedzialności na zasadzie ryzyka. Są nimi:
SJP.pl
Wikipedia
SJP.pl
zaadoptowana do własnego języka obca nazwa geograficzna np. Paryż (fr. Paris)
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) jęz. geogr. zaadaptowana na potrzeby własnego języka nazwa obiektu geograficznego inna od nazwy używanej w języku lub językach oficjalnych na obszarze, gdzie dany obiekt geograficzny się znajduje;
Egzonim (od gr. ἔξω, éksō, „poza” i ὄνομα, ónoma, „nazwa”) – nazwa używana w danym języku na określenie ludów lub obiektów geograficznych występujących poza obszarem funkcjonowania danej kultury. Egzonim odróżnia się swoją formą od endonimu, czyli określenia funkcjonującego w języku miejscowym, sformułowania używanego przez mieszkańców obcego obszaru geograficznego. Np. angielski egzonim Prague, odnoszący się do miasta Pragi, odpowiada czeskiemu endonimowi Praha.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
Egzonukleazy – enzymy należące do grupy esteraz (jednej z klas hydrolaz), które, działając na jedno- lub dwuniciowe DNA i RNA, powodują odłączenie nukleotydów od końców ich łańcuchów.
Wikipedia
Egzopeptydazy – grupa organicznych związków chemicznych, enzymów proteolitycznych (proteaz) zaliczanych do hydrolaz. Katalizują odłączanie od łańcuchów peptydowych skrajnych, zwykle pojedynczych, aminokwasów. Istnieją również jednak tzw. peptydazy dipeptydylowe, które powodują odłączanie dipeptydów od łańcucha peptydowego.
Wśród egzopeptydaz wyróżnia się karboksypeptydazy (działające od C-końca peptydów) oraz aminopeptydazy (działające od N-końca).
Wikipedia
planeta krążąca wokół gwiazdy innej niż Słońce; planeta pozasłoneczna
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) astr. planeta położona poza Układem Słonecznym, najczęściej w innym układzie planetarnym;
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
zewnętrzna, obwodowa część cytoplazmy komórkowej
SJP.pl
w dawnej Polsce: nadużycie władzy, głównie królewskiej
SJP.pl
dawniej: człowiek wykraczający przeciw obowiązującemu prawu; przestępca
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) daw. człowiek łamiący prawo, przestępca
SJP.pl
Wiktionary
osoba odprawiająca egzorcyzmy
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) kośc. osoba uprawniona do odprawienia egzorcyzmu;
Egzorcysta – osoba sprawująca egzorcyzm, czyli liturgiczny obrzęd wypędzania złego ducha bądź demona, bądź też niszczenia jego wpływów.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rodzaj niższych, niesakramentalnych święceń w Kościele katolickim i wschodnim
SJP.pl
SJP.pl
charakterystyczny dla egzorcyzmu i związanych z nim rytuałów
przymiotnik relacyjny
(1.1) rel. związany z egzorcyzmami, dotyczący egzorcyzmów
SJP.pl
Wiktionary
1. w Kościele katolickim: obrzęd liturgiczny mający na celu wypędzenie szatana;
2. zaklęcie negujące wpływ groźnych sił nadprzyrodzonych
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) kośc. obrzęd liturgiczny, który ma usuwać wpływ szatana na osoby, miejsca lub rzeczy;
(1.2) kośc. modlitwa, która ma usuwać wpływ szatana
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
czasownik przechodni niedokonany
(1.1) rel. odprawiać egzorcyzmy
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) odczasownikowy od|egzorcyzmować.
Wiktionary
forma czasownika.
(1.1) imiesłów przymiotnikowy bierny od czasownika: egzorcyzmować
przymiotnik
(2.1) taki, nad którym odprawiono egzorcyzmy
Wiktionary
1. w Kościele katolickim: obrzęd liturgiczny mający na celu wypędzenie szatana;
2. zaklęcie negujące wpływ groźnych sił nadprzyrodzonych
SJP.pl
Wikipedia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) biochem. ogólna nazwa związku organicznego, peptydu opioidowego o właściwościach morfinopodobnych, podobnego w działaniu do endorfin a pochodzącego głównie z mąki pszennej
Wiktionary
kazanie wygłaszane po pogrzebie lub w rocznicę śmierci
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) rel. kazanie pogrzebowe lub rocznicowe
(1.2) rel. krótka zachęta w formie kazania wygłaszana przed spowiedzią
(1.3) przen. żart. moralizująca przemowa
Egzorta (łac. exhortatio – napomnienie) – rodzaj krótkiego kazania, wygłaszanego przez kapłana podczas pogrzebu bądź w rocznicę śmierci.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
nazwa stosowana czasem na określenie najbardziej zewnętrznej części atmosfery ziemskiej, powyżej 600-1000 km
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) meteorol. zewnętrzna warstwa atmosfery Ziemi;
Egzosfera – najbardziej zewnętrzna warstwa atmosfery planety lub księżyca. Egzosfera zwana jest inaczej sferą rozpraszania, sferą dyssypacji.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
sferyczny pęcherzyk błonowy wydzielany przez większość komórek eukariotycznych
Egzosomy (ang. exosomes) – należące do, pęcherzyków zewnątrzkomórkowych, sferyczne pęcherzyki błonowe, wydzielane przez większość komórek eukariotycznych.
Ich zawartość (ang. cargo) mogą stanowić różne cząsteczki biologiczne (białka, lipidy, DNA czy RNA). Odgrywają one istotną rolę zarówno w stanach fizjologicznych, jak i chorobowych (reakcje immunologiczne, nowotwory).
SJP.pl
Wikipedia
→ egzosom
SJP.pl
→ egzosom
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) biol. rodzaj zarodników wytwarzanych na zewnątrz komórki macierzystej poprzez odcinanie ich sukcesywnie na końcach tej komórki;
Egzospory – rodzaj zarodników wytwarzanych poza zarodnią poprzez odcinanie pojedynczych komórek na końcach konidiów (strzępek zarodnikotwórczych, u grzybów) lub tylko części komórek macierzystych (bazydiospory sinic).
Wiktionary oraz Wikipedia
zewnętrzna warstwa błony komórkowej ziarna pyłku kwiatowego; egzyna
Exosporium, egzosporium – w biologii jedna z warstw ściany komórkowej:
SJP.pl
Wikipedia
zrośnięcie zęba z kością lub narośl kostna tworząca się na końcowej części kikuta po amputacji kończyny
Chrzęstniak (łac. chondroma) – łagodny nowotwór tkanki chrzęstnej, różnicujący się w kierunku chrząstki szklistej.
SJP.pl
Wikipedia
1. szkielet zewnętrzny, występujący u niektórych mięczaków i stawonogów;
2. rodzaj pancerza zakładanego na ciało, który dzięki zainstalowanym siłownikom zwiększa możliwości fizyczne, np. siłę mięśni
SJP.pl
Wikipedia
roślina pochodząca z innego klimatu
SJP.pl
pomieszczenie dla egzotycznych roślin i zwierząt
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) obiekt lub pomieszczenie, w którym trzymane są egzotyczne rośliny lub zwierzęta;
Egzotarium (z gr. ἔξω 'na zewnątrz') – pomieszczenie, w którym przetrzymuje się zwierzęta i rośliny egzotyczne. Może pełnić wiele funkcji, najczęściej pełni funkcje edukacyjne i demonstracyjne dla zwiedzających (podobnie jak ogród zoologiczny czy akwarium). Niekiedy może także pełnić funkcję schroniska dla zwierząt egzotycznych czy centrum rehabilitacji gadów i płazów egzotycznych.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. wydzielanie ciepła powiązane z reakcją chemiczną;
2. utrzymywanie temperatury ciała zwierzęcia wyższej niż temperatura otoczenia dzięki zewnętrznym źródłom ciepła; ektotermia
SJP.pl
1. cecha zwierzęcia zmieniającego temperaturę ciała w zależności od temperatury otoczenia; ektotermiczność, zimnokrwistość, zmiennocieplność, poikilotermia, pojkilotermia, poikilotermiczność;
2. cecha procesów, w których dochodzi do wydzielania ciepła
SJP.pl
1. w chemii: związany z wydzielaniem ciepła;
2. o zwierzęciu: zmieniający temperaturę ciała w zależności od temperatury otoczenia; zimnokrwisty, ektotermiczny, zmiennocieplny, poikilotermiczny, pojkilotermiczny
SJP.pl
stopień wyższy od przysłówka: egzoterycznie
SJP.pl
stopień wyższy od przymiotnika: egzoteryczny
SJP.pl
cecha czegoś, co jest przeznaczone dla ogółu
SJP.pl
przeznaczony dla ogółu, dostępny, popularny
przymiotnik
(1.1) książk. przeznaczony dla ogółu, dostępny, popularny
SJP.pl
Wiktionary
SJP.pl
o organizmie: wydalający toksyny na zewnątrz
SJP.pl
toksyna produkowana przez bakterie, wydalana na zewnątrz ich organizmu; ektotoksyna
Egzotoksyny (ektotoksyny) – silne toksyny białkowe wydzielane do środowiska przez żywe komórki bakteryjne, wytwarzane głównie przez bakterie Gram-dodatnie m.in. laseczkę tężca (Clostridium tetani) i inne bakterie z rodzaju Clostridium (np. C. septicum, C. botulinum), gronkowca złocistego (Staphylococcus aureus), oraz rzadziej bakterie Gram-ujemne, np. przecinkowiec cholery.
SJP.pl
Wikipedia
→ egzotyk
SJP.pl
przysłówek
(1.1) w sposób egzotyczny
Wiktionary
stopień wyższy od przysłówka: egzotycznie
SJP.pl
stopień wyższy od przymiotnika: egzotyczny
SJP.pl
egzotyka, egzotyzm;
1. cecha czegoś typowego dla krajów o odmiennym klimacie, krajobrazie i kulturze;
2. cecha czegoś odmiennego, rzadko spotykanego
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) odprzym. cecha tego, co jest egzotyczne; cecha tych, którzy są egzotyczni
SJP.pl
Wiktionary
1. właściwy krajom o całkowicie odmiennym klimacie i cywilizacji; obcy, cudzoziemski
2. niecodzienny, niezwykły, ciekawy, osobliwy
przymiotnik
(1.1) typowy dla dalekich krajów o odmiennej kulturze i klimacie
(1.2) o urlopie, wyjeździe, itp.: spędzany w dalekich krajach
(1.3) niezwykły, osobliwy, rzadko spotykany
(1.4) fiz. o materii, cząstce: nie złożona z barionów podlegających Modelowi Standardowemu;
SJP.pl
Wiktionary
1. roślina lub zwierzę pochodzące z krajów egzotycznych
2. przedmiot, wytwór mający cechy egzotyczne
Egzotyk – fragment zwięzłej skały (otoczak, blok skalny i większe od bloków) nie związany genetycznie z osadem, w którym się zawiera i bardzo silnie się od niego różniący. Często też o nieznanym miejscu utworzenia. Przykładem egzotyków są bloki skalne spotykane we fliszu karpackim, pochodzące ze skał budujących wybrzeża mórz, w których odkładał się materiał, z którego z czasem wykształcił się flisz.
SJP.pl
Wikipedia
egzotyzm;
1. ogół cech typowych dla krajów o odmiennym klimacie, krajobrazie i kulturze;
2. przedmioty lub zjawiska mające takie cechy;
3. ogół cech czegoś odmiennego, rzadko spotykanego
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) zespół cech właściwych krajom/regionom o innym klimacie i cywilizacji
forma rzeczownika.
(2.1) D. B. lp. od: egzotyk
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
czynienie czegoś egzotycznym; używanie, wprowadzanie egzotyzmów
SJP.pl
1. wyraz lub frazeologizm pochodzenia obcego, nazywający obce realia, szczególnie obszarów i kultur odległych; ksenizm;
2. ogół cech typowych dla krajów o odmiennym klimacie, krajobrazie i kulturze; egzotyka;
3. ogół cech czegoś odmiennego, rzadko spotykanego; egzotyka
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zafascynowanie obcą kulturą
Egzotyzm (gr. eksotikos – daleki, cudzoziemski) – zapożyczenie językowe, nazywające obce realia. Z powodu związku tego typu nazw z obcymi dla języka polskiego desygnatami ich stosowanie w określonych sytuacjach jest konieczne. Egzotyzmy nie świadczą o historycznych kontaktach polszczyzny z językami, z których pochodzą. Przykłady egzotyzmów: ajatollah, hunwejbin, kimono itd.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
czynić coś egzotycznym - właściwym krajom o odmiennym klimacie i o odmiennej cywilizacji
SJP.pl
dawniej: wygnaniec, banita; egzulant, eksulant, wywołaniec
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) daw. banita, osoba wygnana
SJP.pl
Wiktionary
dawniej: wygnaniec, banita; egzul, eksulant, wywołaniec
Egzulant, eksulant (od łac. exsulans, exsulantis - wygnaniec) – szlachcic, który opuścił swój majątek po utracie przez Rzeczpospolitą terenów, na których on się znajdował, na rzecz Rosji lub Imperium Osmańskiego, uchodząc w nowe granice państwa. Szlachta ta zachowała pełnię praw politycznych. Zbierały się sejmiki utraconych ziem, wybierano posłów na Sejm oraz nadawano urzędy związane z województwami, które nie wchodziły już w skład Rzeczypospolitej.
SJP.pl
Wikipedia
zewnętrzna warstwa błony komórkowej ziarna pyłku kwiatowego; egzosporium
Egzyna – zewnętrzna warstwa ściany komórkowej zarodników mszaków, paprotników i mikrospory u nasiennych. W wąskim znaczeniu ściana otaczająca ziarno pyłku u roślin nasiennych, podczas gdy jej odpowiednik u zarodników określany jest nazwą exosporium (egzospora).
SJP.pl
Wikipedia
warunki życia, istnienie, byt
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) istnienie, byt, życie i jego warunki
(1.2) filoz. rzeczywistość, istnienie, byt
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
w filozofii: dotyczący egzystencjalisty lub egzystencjalizmu - kierunku filozoficznego
SJP.pl
kierunek filozoficzny, którego przedmiotem analizy jest indywidualna egzystencja człowieka, podkreślający odpowiedzialność człowieka za jego czyny; filozofia egzystencjalna
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) filoz. współczesny kierunek filozoficzny, którego przedmiotem badań są indywidualne losy jednostki ludzkiej;
(1.2) psych. holistyczna teoria osobowości i szkoła terapeutyczna, zrodzona na gruncie ruchu humanistycznego w psychologii;
Egzystencjalizm (od łacińskiego słowa existentia — istnienie), czyli „filozofia egzystencji” – XX-wieczny nurt filozoficzny, literacki i kulturowy dotyczący życia i ludzkiej egzystencji w świecie, wyborów moralnych oraz ról życiowych, a także miejsca, w którym się znajdujemy.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
cecha czegoś odnoszącego się do istnienia człowieka
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) filoz. zdolność istnienia będąca cechą bytu
SJP.pl
Wiktionary
1. w filozofii: odnoszący się do istnienia, dotyczący istnienia;
2. filozofia egzystencjalna - kierunek filozoficzny, którego przedmiotem analizy jest indywidualna egzystencja człowieka, jego miejsce i rola w świecie oraz który odrzucał społeczny i historyczny determinizm, któremu podlegać miałoby życie jednostki ludzkiej; egzystencjalizm;
3. w językoznawstwie: zdanie egzystencjalne - zdanie logiczne, proste, mające charakter stwierdzenia, że coś istnieje lub nie istnieje;
4. w logice: kwantyfikator egzystencjalny - operator, który wiąże zmienne wolne w funkcji zdaniowej, czyniąc z niej zdanie stwierdzające istnienie obiektów; czyta się go najczęściej "istnieje takie x, że..."
przymiotnik
(1.1) książk. dotyczący egzystencji
SJP.pl
Wiktionary
przestarzale: egzystencjalny
SJP.pl
1. być, istnieć; bytować;
2. funkcjonować w świadomości, w kulturze itp.;
3. wieść ograniczone życie, nie móc rozwijać się w pełni
czasownik
(1.1) być, istnieć
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) odczasownikowy od|egzystować.
Wiktionary
płat po zewnętrznej ścianie odnóża stawonogów
Egzyt, egzit – zewnętrzny płat protopoditu odnóża niektórych stawonogów.
Egzyt prekoksopoditu określany jest jako preepipodit i spotykany m.in. u bezpancerzowców i cienkopancerzowców. Bardziej powszechnie występuje egzyt koksopoditu zwany epipoditem, spotykany u trylobitów, ostrogonów i niektórych skorupiaków. Często pełni funkcje oddechowe. Egzyt bazipoditu ma zwykle często formę członowanej gałęzi, zwanej egzopoditem, a jego obecność uważana jest za pierwotną wśród stawonogów.
SJP.pl
Wikipedia