[czytaj: a-KA] skrót od: Armia Krajowa
skrótowiec, rodzaj żeński lub nijaki
(1.1) = hist. wojsk. Armia Krajowa;
(1.2) = eduk. Akademia Krakowska;
(1.3) = kośc. Akcja Katolicka;
skrótowiec, rodzaj męski lub nijaki
(2.1) = wojsk. automat Kałasznikowa;
SJP.pl
Wiktionary
członek AK (Armii Krajowej); akowiec
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) hist. żołnierz Armii Krajowej
SJP.pl
Wiktionary
→ AK (Armia Krajowa); akowski
przymiotnik relacyjny
(1.1) hist. związany z AK, należący do AK (Armii Krajowej)
SJP.pl
Wiktionary
wymawiać nieakcentowane "o" jak samogłoskę zbliżoną do "a" (w języku rosyjskim oraz białoruskim)
SJP.pl
Wikipedia
1. miasto w południowo-zachodniej Jordanii;
2. zatoka w północnej części Morza Czerwonego
SJP.pl
Wikipedia
wymawiać nieakcentowane "o" jak samogłoskę zbliżoną do "a" (w języku rosyjskim oraz białoruskim)
SJP.pl
drzewo lub krzew z rodziny motylkowatych
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) dendr. nazwa systematyczna|Acacia|Mill.|ref=tak., rodzaj drzew i krzewów należący do rodziny mimozowatych;
(1.2) dendr. tropikalne drzewo lub krzew z rodzaju akacja (1.1)
(1.3) hist. żegl. rodzaj bizantyjskich jedno- albo dwumasztowych okrętów z ożaglowaniem rejowym
(1.4) dendr. pot. drzewo z gatunku robinia akacjowa (nazwa systematyczna|Robinia pseudoacacia|L.|ref=tak.);
(1.5) akacje – uczn. lekcje
Akacja (Acacia Mill.) – rodzaj drzew i krzewów należący do rodziny bobowatych i podrodziny brezylkowych (dawniej w mimozowych). W dawnym, tradycyjnym ujęciu zaliczano tu ok. 1450 gatunków bardzo szeroko rozprzestrzenionych w strefie międzyzwrotnikowej i na przyległych obszarach stref umiarkowanych. W wąskim ujęciu dominującym współcześnie rodzaj obejmuje ok. 1030–1080 gatunków występujących głównie w Australii (1045 gatunków, z czego 941 to endemity), poza tym obecnych w południowo-wschodniej Azji, wyspach zachodniego Pacyfiku, dwa gatunki rosną na Madagaskarze i Maskarenach. Część gatunków rozprzestrzenia się jako inwazyjne, a Acacia mearnsii uznana została za jeden ze 100 najbardziej inwazyjnych gatunków na świecie.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik jakościowy
(1.1) przypominający akację
Wiktionary
ogończyk akacjowiec - gatunek motyla z rodziny modraszkowatych
SJP.pl
przymiotnik od: akacja
przymiotnik
(1.1) składający się z akacji
(1.2) wykonany z drewna lub innej części akacji
(1.3) będący częścią akacji
(1.4) związany z akacją
SJP.pl
Wiktionary
imię męskie
Achacy – imię męskie najprawdopodobniej pochodzenia greckiego. W takim przypadku pochodzi ono od wyrazu achátēs – „agat”. Może również pochodzić od greckiego imienia Ἀκακίος Akakios (od ἀκακός akakos – „niewinny”, „nieznający zła”), albo od greckiego wyrazu ἀγαθός agathos – „dobry”. Jego żeńskim odpowiednikiem są Achacja i Akacja.
SJP.pl
Wikipedia
1. starożytne państwo w Mezopotamii;
2. stolica starożytnego państwa o tej samej nazwie
SJP.pl
Wikipedia
1. wyższa uczelnia o profilu specjalistycznym;
2. instytucja gromadząca wybitnych przedstawicieli nauki lub sztuki;
3. uroczystość publiczna
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) eduk. szkoła wyższa;
(1.2) nauk. instytucja, towarzystwo naukowe
(1.3) uroczyste zebranie publiczne poświęcone osobie lub wydarzeniu
(1.4) przest. muzyka poważna
(1.5) przest. koncert muzyki poważnej
(1.6) uczn. przen. szkoła zawodowa
Uroczyste spotkanie okolicznościowe społeczności (szkolnej, akademickiej, pracowniczej itp.), np. pierwszomajowa lub z okazji Barbórki
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. związany z akademią (np. wykład akademicki, wyróżnienia akademickie); akademijny;
2. związany z akademizmem (np. malarstwo akademickie)
przymiotnik
(1.1) eduk. dotyczący uczelni wyższej, studiów i studentów
(1.2) szt. odnoszący się do akademizmu
(1.3) odnoszący się do akademii (instytucji zrzeszającej uczonych lub artystów)
(1.4) taki, który jest teoretyczny; nie jest praktyczny
(1.5) zgodny z określonymi, utartymi wzorami
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) odprzym. cecha tego, co akademickie; trzymanie się utartych wzorów, poprawność, szablonowość
SJP.pl
Wiktionary
słuchaczka wyższej uczelni; studentka
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) nauk. członkini akademii
(1.2) szt. przedstawicielka akademizmu
(1.3) daw. eduk. słuchaczka uczelni wyższej
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) daw. zob. akademickość.
Wiktionary
akademicki; dawniej:
1. dotyczący akademii związany z akademią; akademijny;
2. trzymający się utartych wzorów; szablonowy
przymiotnik relacyjny
(1.1) daw. zob. akademicki.
SJP.pl
Wiktionary
→ akademia; akademicki, akademiowy
SJP.pl
1. członek akademii;
2. dawniej: profesor wyższej uczelni;
3. słuchacz wyższej uczelni; student
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) nauk. członek akademii
(1.2) szt. przedstawiciel akademizmu
(1.3) daw. eduk. uczeń akademii, słuchacz uczelni wyższej
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(2.1) stud. dom akademicki;
(2.2) uczn. internat
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) daw. uroczysty popis; uroczystość
forma rzeczownika.
(2.1) D. lp. od: akademik mrz.
(2.2) D. i B. lp. od: akademik mos.
Wiktionary
związany z akademikiem, dotyczący akademika
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z akademikiem, dotyczący akademika
SJP.pl
Wiktionary
→ akademia; akademijny, akademicki
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z akademią, dotyczący akademii
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) przest. akademik (student)
Wiktionary
1. podniesienie jakiejś szkoły do rangi akademii;
2. nacechowanie czegoś akademizmem
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) nadawanie czemuś cech akademizmu
(1.2) stawanie się akademickim
(1.3) przekształcanie uczelni w akademię
SJP.pl
Wiktionary
kierunek w sztuce postulujący podporządkowanie twórczości regułom klasycznym i naśladowanie wzorców uznanych za doskonałe
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) ścisłe trzymanie się form tradycyjnych, klasycznych w sztukach pięknych
(1.2) kierunek w sztuce polegający na stosowaniu reguł estetyki antycznej;
Akademizm – kierunek w sztuce europejskiej rozwijający się od XVII do XIX wieku, skupiający się na malarstwie i rzeźbie. Polegał na odwoływaniu się do zasad i ideałów sztuki antycznej oraz renesansowej, a także naśladowaniu dzieł uznanych za doskonałe, preferujący tematykę historyczną, religijną i mitologiczną. Propagowany głównie przez akademie sztuk pięknych.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)
(1.1) szt. tworzyć według reguł akademizmu
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) szt. tworzenie dzieł według reguł estetyki antycznej
Wiktionary
Akademos – w mitologii greckiej heros attycki, który wskazał Dioskurom miejsce, gdzie Tezeusz więził ich siostrę Helenę.
Ateńczycy poświęcili mu gaj nad rzeką Kefisos. Grób Akademosa, otoczony świętym gajem platanowym nad brzegiem rzeki znajdował się na Keramejkosie, odległy o sześć stadiów od Aten. Od imienia herosa pochodzi słowo „akademia” – w gaju, w którym znajduje się jego grób, działała Akademia Platońska.
Wikipedia
przymiotnik
(1.1) stpol. akademicki
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) gw-pl|Lwów. akademik, dom studencki
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna
(1.1) hist. geogr. dawna kolonia francuska w Ameryce Północnej;
(1.2) pot. obszar w Ameryce Północnej zamieszkały przez Akadian, obejmujący głównie wschód prowincji Nowy Brunszwik
Akadia (fr. Acadie, ang. Acadia) – kolonia francuska w Ameryce Północnej. Akadia zajmowała obszar od wschodnich wybrzeży kontynentu, do ujścia Rzeki św. Wawrzyńca. Od południa graniczyła z Nową Anglią (z dzisiejszym Maine).
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik
(1.1) odnoszący się do Akadii
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(2.1) jęz. odmiana języka francuskiego używana w prowincjach atlantyckich Kanady;
Wiktionary
lud semicki zamieszkujący w starożytności Mezopotamię; Akadyjczycy
Akadyjczycy, Akadowie – odłam ludów semickich, które osiedliły się w III tysiącleciu p.n.e. we wschodniej Mezopotamii, tj. na obszarze, znajdującym się pod wpływem kultury Sumerów.
Akadowie pod panowaniem Szarrukina pod koniec III tysiąclecia p.n.e. rozpoczęli swoją ekspansję na wschód z miasta Akad, którego położenie dotychczas nie zostało odkryte. W miarę podbojów kraju Sumerów, stworzyli imperium, obejmujące swymi granicami obszary od Zatoki Perskiej do Morza Śródziemnego oraz zhołdowali tereny położone nad Tygrysem, a także Asyrię, część Syrii i Azję Mniejszą.
SJP.pl
Wikipedia
lud semicki zamieszkujący w starożytności Mezopotamię; Akadowie
SJP.pl
Wikipedia
mieszkaniec Akadu
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) staroż. mieszkaniec Akadu
(1.2) mieszkaniec Akadii
SJP.pl
Wiktionary
mieszkanka Akadu
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) staroż. mieszkanka Akadu
(1.2) mieszkanka Akadii
SJP.pl
Wiktionary
związany z Akadem; akadzki
przymiotnik
(1.1) dotyczący Akadu lub/i państwa akadyjskiego
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(2.1) jęz. język semicki, używany w Mezopotamii od połowy III tysiąclecia p.n.e. do początków I tysiąclecia n.e.;
SJP.pl
Wiktionary
przymiotnik
(1.1) taki, który posługuje się językiem akadyjskim
(1.2) taki, którego mieszkańcy posługują się językiem akadyjskim
(1.3) spisany, stworzony w języku akadyjskim
Wiktionary
przymiotnik od: Akad (starożytne państwo semickie lub stolica tego państwa); akadyjski
przymiotnik relacyjny
(1.1) hist. dotyczący Akadu lub Akadyjczyków
SJP.pl
Wiktionary
upośledzenie zdolności liczenia związane z organicznym uszkodzeniem mózgu
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. zaburzenie zdolności procesów liczenia;
Akalkulia (łac. calculo – liczę) – utrata lub upośledzenie zdolności wykonywania nawet najprostszych działań arytmetycznych związane z organicznym uszkodzeniem mózgu (zwykle lewego bocznego obszaru ciemieniowo-potylicznego u osób praworęcznych), występujące często razem z zaburzeniami mowy oraz afazją ruchową. Jest odmianą agnozji wzrokowej.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
grupa ludów afrykańskich
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) jęz. język (lub makrojęzyk) z podgrupy kwa rodziny języków nigero-kongijskich
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
wymowa nieakcentowanego "o" jako samogłoski zbliżonej do "a" (w języku rosyjskim oraz białoruskim)
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) jęz. charakterystyczny dla języków białoruskiego i rosyjskiego sposób wymawiania nieakcentowanego o jak samogłoski podobnej do a;
Akanie – nieodróżnianie nieakcentowanych /a/, /e/ i /o/. Występuje w języku rosyjskim (коро́ва (korowa) – [kɐˈrovə] 'krowa') i w języku białoruskim (карова karowa 'ts.', Лукашэнка Łukaszenka), cechuje wszystkie gwary południowego narzecza języka rosyjskiego i znacznej części narzecza środkowego. Jest skutkiem silnego akcentu dynamicznego. Brak akania to okanie.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. krzew, bylina ozdobna;
2. motyw dekoracyjny w różnych dziedzinach sztuki wykorzystujący wizerunek liści
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) bot. nazwa systematyczna|Acanthus|L.|ref=tak., rodzaj roślin, bylin lub krzewów, z rodziny akantowatych; .
(1.2) archit. motyw dekoracyjny w formie stylizowanych liści, gałązek i kwiatów akantu (1.1);
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(2.1) pot. środ. opiekun klienta, account manager
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
stadium rozwojowe kolcogłowów, kiedy larwa traci kolce i przekształca się w małego kolcogłowa
SJP.pl
choroba pasożytnicza atakująca układ pokarmowy świń i szczurów
Akantocefaloza (gr. ákantha – kolec, kephalé – głowa) – inwazyjna choroba pasożytnicza układu pokarmowego wywołana przez dojrzałe kolcogłowy powodujące miejscowe zapalenie błony śluzowej jelita cienkiego. Występuje u kręgowców, zwłaszcza u trzody chlewnej, ptaków i ryb. U ryb słodkowodnych jest wywoływana przez kolcogłowy z rodzaju Acanthocephalus, a u zwierząt lądowych – z rodzaju Macracanthorhynchus.
SJP.pl
Wikipedia
u człowieka: nieprawidłowy erytrocyt z nieregularnymi, długimi, ostro zakończonymi wypustkami cytoplazmy
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) biol. nieprawidłowo uformowana krwinka czerwona posiadająca nieregularnie rozmieszczone, zaostrzone wypustki cytoplazmatyczne;
Akantocyt – u człowieka, nieprawidłowy erytrocyt z nieregularnymi, długimi, ostro zakończonymi wypustkami cytoplazmy.
Podobne wypustki cytoplazmy, ale bardziej tępe i bardziej regularnie rozmieszczone, posiadają echinocyty.
Obecność akantocytów w osadzie moczu wskazuje na kłębuszkowe zapalenie nerek.
Obecność akantocytów we krwi obwodowej nosi miano akantocytozy.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
obecność akantocytów we krwi obwodowej
Akantocyt – u człowieka, nieprawidłowy erytrocyt z nieregularnymi, długimi, ostro zakończonymi wypustkami cytoplazmy.
Podobne wypustki cytoplazmy, ale bardziej tępe i bardziej regularnie rozmieszczone, posiadają echinocyty.
Obecność akantocytów w osadzie moczu wskazuje na kłębuszkowe zapalenie nerek.
Obecność akantocytów we krwi obwodowej nosi miano akantocytozy.
SJP.pl
Wikipedia
przedstawiciel gromady najstarszych wymarłych szczękowców, blisko spokrewnionych z rybami kostnymi
SJP.pl
gromada najstarszych wymarłych szczękowców, zasiedlających wody morskie i śródlądowe przez około 150 milionów lat, blisko spokrewnionych z rybami kostnymi; fałdopłetwe
Fałdopłetwe, akantody (Acanthodii) – gromada wymarłych ryb słodkowodnych i morskich łączących cechy późniejszych ryb chrzęstnych i kostnych. Z powodu licznych kolców w płetwach i spodniej części ciała nazywane są czasem kolczastymi rekinami (gr. ákantha oznacza kolec).
SJP.pl
Wikipedia
SJP.pl
utrata połączenia pomiędzy komórkami naskórka, powodująca powstawanie pęcherza
Akantoliza (łac. acantholysis) – utrata łączności między komórkami warstwy kolczystej naskórka (stratum spinosum) poprzez zanikanie mostków międzykomórkowych.Komórki leżą luźno w powstałych wolnych przestrzeniach, mają okrągły kształt, duże, często nieprawidłowe jądra. Barwią się metodą Maya-Grünwalda-Giemsy w charakterystyczny sposób (obrąbek cytoplazmy wybarwia się na ciemnoniebiesko). Można ją wykryć w wymazie z dna pęcherza testem cytologicznym Tzancka.
SJP.pl
Wikipedia
rodzina roślin charakterystycznych dla krajów tropikalnych całego świata; akantusowate
SJP.pl
Wikipedia
o cechach akantowatych (rodzina roślin)
przymiotnik
(1.1) bot. o cechach roślin z rodziny akantowatych
SJP.pl
Wiktionary
związany z akantem
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z akantem, dotyczący akantu
SJP.pl
Wiktionary
rodzina roślin charakterystycznych dla krajów tropikalnych całego świata; akantowate
SJP.pl
o cechach akantusowatych (rodzina roślin)
przymiotnik
(1.1) bot. o cechach roślin z rodziny akantusowatych
SJP.pl
Wiktionary
ciemnoszary minerał z grupy siarczków o metalicznym połysku
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) miner. minerał z grupy siarczków, jednoskośna odmiana argentytu ;
Akantyt – minerał z grupy siarczków, jednoskośna odmiana argentytu. Nazwa pochodzi od gr. akanta = strzała i nawiązuje do wyglądu tego minerału.
Wzór chemiczny akantytu to Ag2S (siarczek srebra). Substancja ta jest dwupostaciowa. W przedziale temperatury 179 °C do 586 °C trwała jest odmiana regularna tzw. b-argentyt. Przy obniżaniu temperatury odmiana regularna ulega przemianie poliformicznej w odmianę rombową tzw. akantyt.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
zwolennik akapu; akapowiec, anarchokapitalista, ankap
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) slang. polit. anarchokapitalizm
Anarchokapitalizm (znany również jako „akap” lub „ankap”) – libertariański i indywidualistyczny system polityczny, który opowiada się za eliminacją monopolu usług państwa na rzecz prywatnych agencji ochrony na wolnym rynku. Twórcą tego terminu jest amerykański ekonomista, historyk i teoretyk polityczny Murray Rothbard. W społeczeństwie anarchokapitalistycznym egzekwowanie prawa, sądy i wszystkie inne usługi bezpieczeństwa byłyby zapewniane przez prywatne podmioty gospodarcze, takie jak prywatne agencje ochrony. Pomimo swojej nazwy, anarchokapitalizm przeważnie nie jest uznawany za formę anarchizmu.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
działanie zmierzające do kontroli nad sprzedażą jakiegoś produktu lub ich grupy, w celu zapewnienia sobie możliwości dyktowania ceny na te towary; spekulacja
SJP.pl
zdrobnienie od: akapit
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zdrobn. od akapit
SJP.pl
Wiktionary
1. początkowy wiersz nowego ustępu, zwykle wcięty lub ozdobiony inicjałem,
2. ustęp tekstu zaczynający się od nowego wiersza
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) fragment tekstu rozpoczynający się od nowego wiersza;
Akapit (łac. a capite, od głowy, od początku) – podstawowy sposób dzielenia łamu na rozpoznawalne wzrokiem mniejsze fragmenty w celu zwiększenia czytelności tekstu. Podstawowa jednostka logiczna dłuższego tekstu, składająca się z jednego lub wielu zdań stanowiących pewną całość treściową (myśl). Zadaniem akapitu jest wyraźne zaznaczenie nowej myśli w bieżącym wątku wypowiedzi.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związany z akapitem, dotyczący akapitu
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z akapitem, dotyczący akapitu
SJP.pl
Wiktionary
zwolennik akapu; akap, anarchokapitalista, ankap
SJP.pl
ryba pochodząca z dorzecza Amazonki, hodowana jako rybka akwariowa
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) ryba z rodziny pielęgnicowatych;
Akara – nazwa kilku gatunków ryb z rodziny pielęgnicowatych wcześniej zaliczanych do rodzaju Aequidens, obecnie również z innych rodzajów:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
organiczny związek chemiczny stosowany jako inhibitor w lekach diabetologicznych
Akarboza (łac. acarbosum) – organiczny związek chemiczny, inhibitor α-glukozydaz (glukomylazy, sacharazy, maltazy, izomaltazy) występujący w lekach diabetologicznych. Blokuje ona enzymy jelitowe przekształcające węglowodany złożone w proste, a tym samym powoduje spadek poziomu cukru po posiłku, obniża insulinooporność, zmniejsza poziom insuliny, zwiększa asymilację glukozy oraz powoduje spadek glikemii na czczo.
SJP.pl
Wikipedia
organizmy zbudowane z komórek niezawierających jądra komórkowego; bezjądrowe
Prokarionty, prokarioty, organizmy prokariotyczne (Prokaryota, Procaryota) – mikroorganizmy, w większości jednokomórkowe, których komórka nie zawiera jądra komórkowego oraz organelli komórkowych charakterystycznych dla eukariontów. Nazwa pochodzi od greckich słów pros („przed”) i karyon („orzech”, „jądro”). Pozostałe synonimy to: akariobionty, akariota, organizmy akariotyczne, anukleobionty, bezjądrowce, bezjądrowe, prokariota, protokarionty, przedjądrowce.
SJP.pl
Wikipedia
1. zdrobnienie od: akara;
2. akarka paskowana (prążkowana) - gatunek słodkowodnej ryby z rodziny pielęgnicowatych; akara prążkowana, akara paskowana
SJP.pl
żywica naturalna pochodzenia roślinnego do wyrobu lakierów i politur
SJP.pl
zoolog badający roztocza
SJP.pl
dział zoologii, nauka o roztoczach
Akarologia (z gr.: ἀκάρι, „akari”, gatunek roztocza oraz λόγος, „logos”, nauka) — dyscyplina zoologiczna zajmująca się naukowym badaniem roztoczy (Acari), obszernego i zróżnicowanego gatunkowo rzędu drobnych pajęczaków (Arachnida), subdyscyplina arachnologii.
SJP.pl
Wikipedia
Akarycydy, środki roztoczobójcze – substancje chemiczne zabijające larwy oraz imagines roztoczy (Acari), a także niszczące ich jaja. Są one stosowane zwłaszcza do zwalczania tych gatunków roztoczy, które żerują na roślinach uprawnych. Niektóre z nich są jednak szkodliwe również dla różnych pożytecznych owadów (np. pszczół miodnych).
Najpopularniejsze akarycydy to: azobenzen, chlorofenson, dicofon oraz tetradifon.
Wikipedia
występowanie całej stopy w klauzuli (na końcu wersu)
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) liter. występowanie pełnych stóp w całym wierszu; brak kataleksy
Kataleksa – w wierszu iloczasowym zjawisko skrócenia stopy kończącej wers lub człon wersowy o jedną lub dwie sylaby stanowiące część lub całość tezy.
W wierszu sylabotonicznym zjawisko skrócenia stopy kończącej wers lub człon wersowy o jedną lub dwie sylaby nieakcentowane.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik relacyjny
(1.1) liter. związany z akataleksą, dotyczący akataleksy
SJP.pl
Wiktionary
podkreślana przez zwolenników sceptycyzmu niemożliwość poznania świata oraz prawdy
SJP.pl
SJP.pl
przymiotnik od: akatolik
przymiotnik relacyjny
(1.1) niekatolicki
SJP.pl
Wiktionary
członkini wyznania niekatolickiego
SJP.pl
członek wyznania niekatolickiego
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) przest. rel. członek jakiegoś wyznania chrześcijańskiego niekatolickiego
SJP.pl
Wiktionary
hymn ku czci Bogurodzicy, śpiewany w cztery pierwsze soboty Wielkiego Postu
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) rel. muz. rodzaj hymnu liturgicznego ku czci Chrystusa lub świętych, spotykany zwłaszcza w wielkopostnej tradycji chrześcijaństwa wschodniego, śpiewany na stojąco podczas szczególnych nabożeństw;
Akatyst (z cs. а҆ка́фїстъ, stgr. Ἀκάθιστος), rzadziej akafist – rodzaj hymnu liturgicznego, typowego dla chrześcijańskich kościołów wschodnich, zwłaszcza posługujących się językiem greckim, przede wszystkim dla Cerkwi prawosławnej. Akatyst składa się z mniejszych form poezji liturgicznej – kondakionów i ikosów (zazwyczaj 12 kondakionów i 12 ikosów). Treścią hymnu jest pochwała Jezusa Chrystusa, świętego Krzyża, Matki Boskiej lub świętych, zwłaszcza męczenników. Akatysty są zawsze śpiewane na stojąco a cappella. Niekiedy stanowią zasadniczą część szczególnych nabożeństw, co dotyczy zwłaszcza najbardziej znanego Akatystu ku czci Bogurodzicy.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik
(1.1) związany z akatystem, dotyczący akatystu
Wiktionary
niepalna skała osadowa pochodzenia organicznego
SJP.pl
Wikipedia
przymiotnik od: akcedencja
SJP.pl
1. w różnych naukach: przyśpieszenie czegoś;
2. w biologii i psychologii: przyśpieszenie rozwoju w wyniku przemian cywilizacyjnych lub sztucznej stymulacji
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) przyspieszenie
Akceleracja (łac. acceleratio: przyspieszenie) – w fizjologii oznacza międzypokoleniowe przyspieszenie rozwoju i dojrzewania, a więc wcześniejsze osiąganie kolejnych etapów rozwoju lub wcześniejsze (w porównaniu z innymi narządami) wykształcenie się jakiegoś narządu w rozwoju zarodka. W psychologii jest to przyspieszenie rozwoju cech psychicznych.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
zwolennik teorii zakładającej, że opór wobec kapitalizmu jest niemożliwy, dlatego też należy przyspieszać jego rozrost tak, by system sam się załamał
SJP.pl
teoria zakładająca, że opór wobec kapitalizmu jest niemożliwy, dlatego też należy przyspieszać jego rozrost tak, by system sam się załamał
Akceleracjonizm (ang. accelerationism, od słowa acceleration czyli „przyspieszenie”) – szereg marksistowskich i reakcyjnych idei w teorii krytycznej i społecznej, które wzywają do drastycznej intensyfikacji wzrostu kapitalistycznego, zmian technologicznych, sabotażu infrastruktury i innych procesów społecznych w celu zdestabilizowania istniejących systemów i stworzenia radykalnej transformacji społecznej.
SJP.pl
Wikipedia
dotyczący akceleracji
przymiotnik
(1.1) związany z przyspieszeniem lub przyspieszaniem, akceleracją; służący do przyspieszania
SJP.pl
Wiktionary
1. urządzenie do nadawania cząstkom naładowanym wielkich energii;
2. urządzenie do przyspieszania lub zwalniania ruchu samochodowego silnika spalinowego; pedał gazu;
3. akcelerator graficzny - specjalna karta graficzna, wykonująca niezbędne do tworzenia obrazu obliczenia
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) fiz. przyrząd do przyspieszania elektrycznie naładowanych cząstek;
(1.2) techn. pedał gazu
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związany z akceleratorem
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) techn. samozapisujący przyrząd do pomiaru przyspieszenia
Wiktionary
miernik przyspieszenia; przyśpieszeniomierz; przyspieszeniomierz
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zob. przyspieszeniomierz.
Przyspieszeniomierz, akcelerometr, akceleromierz - urządzenie lub tylko przetwornik mierzący przyspieszenie, któremu poddawany jest jego element czynny.
Przyspieszenie wyznaczane jest poprzez pomiar siły między elastycznie zawieszoną masą czujnika a jego obudową. Czujnik przyspieszeniomierza mierzy siłę zarówno wynikającą ze zmian ruchu czujnika jak i grawitacji. W zależności od konstrukcji urządzenia, akcelerometr mierzy przyspieszenie w jednej, dwóch jak i trzech osiach, a także przyspieszenia kątowe wywołane obrotami (tzw sześcioosiowy). Mierzone przyspieszenie jest odnoszone do wartości przyspieszenia ziemskiego. Urządzenie może korygować otrzymane wyniki o przyspieszenie ziemskie, a także określać ustawienia czujnika względem pionu.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
zdrobnienie od: akcent
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zdrobn. od akcent
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) żartowniś, dowcipniś
Wiktionary
1. wyróżnienie sylaby w wyrazie lub jednego z wyrazów w zdaniu za pomocą artykulacji, zaakcentowania, intonacji; także: znak graficzny służący temu wyróżnieniu;
2. potocznie o sposobie wymawiania wyrazów;
3. w muzyce: wyróżnienie dźwięku lub akordu; także: znak oznaczający to wyróżnienie;
4. przenośnie: wyróżniający się, charakterystyczny element czegoś
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) jęz. wyróżnienie za pomocą środków fonetycznych niektórych sylab w obrębie wyrazu;
(1.2) muz. wyraźniejsze, silniejsze podkreślenie jakiegoś dźwięku lub współbrzmienia;
(1.3) typogr. znak diakrytyczny oznaczający m.in. akcent (1.1)
(1.4) przen. szczegół wyróżniający się z otoczenia
(1.5) jęz. specyficzny sposób wymawiania słów, często w połączeniu z charakterystyczną intonacją zdaniową
(1.6) przest. werwa, fantazja, animusz
(1.7) szt. archit. ogrod. element kompozycyjny wyróżniający się (kolorem, fakturą, kształtem) z tła całości
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
akcentuacja;
1. sposób, typ akcentowania w jakimś języku;
2. zaznaczanie akcentów w tekście;
3. ogół akcentów w tekście
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) jęz. fonet. zob. akcentuacja.
SJP.pl
Wiktionary
dotyczący akcentacji
przymiotnik relacyjny
(1.1) fonet. związany z akcentacją, dotyczący akcentacji
SJP.pl
Wiktionary
specjalista w dziedzinie akcentologii
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) jęz. specjalista w zakresie akcentologii
SJP.pl
Wiktionary
dziedzina językoznawstwa zajmująca się badaniem akcentu, intonacji i iloczasu
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) jęz. dział językoznawstwa badający akcent, iloczas i intonację
SJP.pl
Wiktionary
przymiotnik od: akcentologia
przymiotnik relacyjny
(1.1) jęz. związany z akcentologią
SJP.pl
Wiktionary
1. wyróżniać sylabę w wyrazie lub jeden z wyrazów w zdaniu za pomocą artykulacji, zaakcentowania, intonacji;
2. kłaść nacisk na coś;
3. w muzyce: wyróżniać dźwięk lub akord
czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)
(1.1) jęz. wyróżniać sylabę w wyrazie lub wyraz w zdaniu
(1.2) przen. podkreślać jakieś cechy, kłaść na coś nacisk
(1.3) muz. wyróżniać dźwięk lub akord w melodii
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) jęz. wyróżnianie sylaby w wyrazie lub wyrazu w zdaniu poprzez sposób ich wypowiadania
Wiktionary
forma czasownika.
(1.1) imiesłów przymiotnikowy bierny od czasownika: akcentować
przymiotnik
(2.1) w jakiś sposób wyróżniany, wzmacniany lub podkreślany
Wiktionary
związany z akcentem, dotyczący akcentu
przymiotnik relacyjny
(1.1) fonet. związany z akcentem, dotyczący akcentu
SJP.pl
Wiktionary
akcentacja;
1. sposób, typ akcentowania w jakimś języku;
2. zaznaczanie akcentów w tekście;
3. ogół akcentów w tekście
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) jęz. fonet. system akcentowania w danym języku
(1.2) jęz. fonet. zaznaczanie akcentów
SJP.pl
Wiktionary
przysłówek sposobu
(1.1) w sposób akcentuacyjny
Wiktionary
dotyczący akcentu lub zasad akcentowania
przymiotnik relacyjny
(1.1) jęz. związany z akcentuacją, dotyczący akcentuacji
SJP.pl
Wiktionary
z naciskiem, z nasileniem
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) daw. żartowniś, dowcipniś
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zdrobn. od akcept
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) ekon. klauzula na dokumencie płatniczym (wekslu) w wymianie krajowej lub międzynarodowej, wyrażająca zobowiązanie dłużnika, na którego dokument jest wystawiony, wypłaty sumy dłużnej
(1.2) daw. przyjęcie
Wiktionary
1. zobowiązanie do uiszczenia w terminie sumy oznaczonej na wekslu lub czeku; akceptacja;
2. taki zaakceptowany weksel lub czek;
3. dawniej: zgoda na coś, uznanie czegoś za dobre, prawidłowe; akceptacja, aprobata
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) ekon. zobowiązanie się do uiszczenia na zlecenie sumy wymienionej na wekslu lub czeku
(1.2) daw. aprobata
Akcept (łac. acceptus – przyjęty) – w potocznym języku prawniczym oznacza przyjęcie przekazu. Jest to jednostronna czynność prawna związana ze stosunkiem przekazu będąca oświadczeniem woli dłużnika złożonym w dowolnej formie, którego skutkiem jest przyjęcie do spełnienia świadczenia (głównie pieniężnego).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. zgoda na coś, uznanie czegoś za dobre, prawidłowe; aprobata;
2. formalna zgoda na coś, zwykle pisemna;
3. pogodzenie się z czymś, czego nie sposób zmienić;
4. uznanie czyichś cech, czyjegoś postępowania za zgodne ze spodziewanymi;
5. zobowiązanie do uiszczenia w terminie sumy oznaczonej na wekslu lub czeku; akcept
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) wyrażenie zgody
Akceptacja (z łac. acceptatio, dosł. „przyjmowanie”) – uznanie czegoś, aprobata, potwierdzenie czegoś, pogodzenie się z czymś, czego nie można zmienić, uznanie czyichś cech postępowania za zgodne z oczekiwaniami, a także formalna zgoda na jakieś działania, zwykle wyrażona podpisem na odpowiednim dokumencie i niekoniecznie wynikająca z ich pozytywnej oceny, także wyrażenie zgody przez osobę uprawnioną dla sposobu załatwienia sprawy lub aprobatę treści pisma.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
dotyczący akceptacji
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z akceptacją, dotyczący akceptacji
SJP.pl
Wiktionary
osoba, która zaakceptowała weksel (rzadziej czek)
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) ekon. osoba przyjmująca na siebie zobowiązanie zapłacenia w określonym terminie i miejscu wymienionej w wekslu sumy;
Akceptant – odbiorca inny niż konsument, na rzecz którego agent rozliczeniowy świadczy usługę płatniczą. Jest to podmiot, który przyjmuje płatności kartą, czyli zgadza się, aby za sprzedawane przez niego towary lub usługi płacić z wykorzystaniem karty płatniczej.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
w półprzewodniku: atom domieszki lub defekt sieci krystalicznej, wychwytujący jeden z elektronów pasma walencyjnego kryształu, tworząc dodatnio naładowaną dziurę, biorącą udział w przewodzeniu prądu
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) chem. cząsteczka, pojedynczy atom lub jon, który przyjmuje elektron, proton, grupę funkcyjną lub określony jon od innych cząsteczek w trakcie reakcji chemicznej;
Akceptor – cząsteczka, pojedynczy atom lub jon, który przyjmuje elektron, proton, grupę funkcyjną lub określony jon od innych cząsteczek w trakcie reakcji chemicznej. Cząsteczki dostarczające (przeciwne akceptorowym) nazywane są donorami.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
zgadzać się z czymś, wyrażać zgodę
czasownik przechodni niedokonany (dk. zaakceptować)
(1.1) aprobować coś
(1.2) formalnie godzić się na coś
(1.3) godzić się z czymś, czego nie można zmienić
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) odprzym. cecha tego, co akceptowalne; cecha tych, którzy są akceptowalni
Akceptowalność, akceptabilność – termin odnoszący się do wypowiedzeń, oznaczający zgodność danego wypowiedzenia z poczuciem językowym odbiorców komunikatu, inaczej jego sensowność. Brak elementu akceptowalności w komunikacie językowym nie oznacza jego niegramatyczności. Twórcą koncepcji akceptowalności jest Noam Chomsky.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
taki, który daje się zaakceptować
przymiotnik
(1.1) możliwy do zaakceptowania, do przyjęcia
(1.2) jęz. zgodny z poczuciem językowym, gramatyczny i sensowny;
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) wyrażanie zgody, aprobaty, akceptacji
Wiktionary
związany z akceptem
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z akceptem, dotyczący akceptu
SJP.pl
Wiktionary
zgadzać się z czymś, wyrażać zgodę
SJP.pl
przystąpienie do czegoś, udział w czymś; akcesja
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) przystąpienie do czegoś, wzięcie udziału w czymś
Akces (łac. accessus) – dawniej procedura stosowana podczas wyboru papieża na konklawe. Jeśli w pisemnym głosowaniu (scrutinium) żaden z kandydatów nie uzyskał wymaganej większości 2/3 (ewentualnie jeśli kardynałowie chcieli uczynić dokonany już wybór jednomyślnym), dopuszczano zmianę preferencji wyborczych przez głosujących kardynałów poprzez „przejście” (accessus) na innego kandydata, niż głosowali (najczęściej na tego, który uzyskał najwięcej głosów). Wyniki takiego kandydata ze scrutinium i akcesu się sumowało. Do XVII wieku akces przeprowadzano ustnie, poprzez publiczną deklarację kardynała „accedo domino Cardinali ....”, jednak w 1621 Grzegorz XV zarządził, że procedura akcesu także powinna być pisemna.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zdrobn. od akces
Wiktionary
1. przystąpienie do czegoś, udział w czymś; akces;
2. w bibliotece: ewidencjonowanie zakupionych i otrzymanych książek, czasopism itp.
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) czynności wykonywane przy włączaniu do zbiorów bibliotecznych dokumentów;
(1.2) wyodrębniony dział nabytków
(1.3) znak umieszczany na książce na odwrocie karty tytułowej zawierający m.in. numer pozycji
(1.4) akces, przyłączenie się
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przestarzale: osoba przystępująca do czegoś, wchodząca do spółki
SJP.pl
1. drobny przedmiot będący uzupełnieniem, dodatkiem do czegoś;
2. drobny przedmiot przydatny do wykonywania określonych czynności
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) urz. hand. drobny przedmiot stanowiący dodatkowe wyposażenie
(1.2) książk. przedmiot charakterystyczny dla jakiegoś zawodu
SJP.pl
Wiktionary
1. dodatkowy, ale odgrywający pewną rolę, niepodstawowy; akcesoryjny;
2. minerały akcesoryczne - minerały występujące tylko w niewielkiej ilości (niemające wpływu na klasyfikowanie skał)
przymiotnik relacyjny
(1.1) zob. akcesoryjny.
SJP.pl
Wiktionary
dodatkowy, ale odgrywający pewną rolę, niepodstawowy (elementy akcesoryjne); akcesoryczny
przymiotnik relacyjny
(1.1) dodatkowy, uzupełniający, drugorzędny
SJP.pl
Wiktionary
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z akcesem, dotyczący akcesu
Wiktionary
przymiotnik od: akcesja (np. procedura akcesyjna, księga akcesyjna)
przymiotnik relacyjny
(1.1) dotyczący akcesji, związany z akcesją
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) daw. pozwolenie, zezwolenie
Wiktionary
zdrobnienie od: akt
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zdrobn. od: akt
SJP.pl
Wiktionary
1. działanie, szczególnie zorganizowane, zmierzające do osiągnięcia jakiegoś celu;
2. typ fabuły w dziele literackim i filmowym;
3. działanie bojowe, walka;
4. papier wartościowy, dokument udziałowy w spółce akcyjnej
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) działanie zorganizowane
(1.2) przebieg zdarzeń powiązanych następstwem chronologicznym, lub więzią przyczynowo-skutkową;
(1.3) sport. działania ofensywne, atak
(1.4) praw. ekon. papier wartościowy wystawiany posiadaczowi części kapitału spółki akcyjnej (często w lm);
(1.5) pot. zdarzenie, wydarzenie
(1.6) gwara. więzienna: wydarzenie
(1.7) gwara. więzienna: przestępstwo
(1.8) gwara. więzienna: wybryk
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. działanie, szczególnie zorganizowane, zmierzające do osiągnięcia jakiegoś celu;
2. typ fabuły w dziele literackim i filmowym;
3. działanie bojowe, walka;
4. papier wartościowy, dokument udziałowy w spółce akcyjnej
Akcja – papier wartościowy łączący w sobie prawa o charakterze majątkowym i niemajątkowym, wynikające z uczestnictwa akcjonariusza w spółce akcyjnej, komandytowo-akcyjnej lub prostej spółce akcyjnej. Także ogół praw i obowiązków akcjonariusza w spółce lub część kapitału akcyjnego.
SJP.pl
Wikipedia
graficzne przedstawienie notowań giełdowych
SJP.pl
dawniej: akcjonariusz
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) daw. zob. akcjonariusz.
SJP.pl
Wiktionary
ogół osób i podmiotów gospodarczych posiadających udziały (akcje) w danej firmie
Akcjonariusz – wspólnik spółki akcyjnej lub spółki komandytowo-akcyjnej będący posiadaczem akcji wyemitowanych przez taką spółkę. Podmiot nabywający akcje spółki staje się jej akcjonariuszem. Akcjonariuszem może zostać osoba fizyczna, osoba prawna, jak również jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej (np. osobowa spółka handlowa). W spółce komandytowo-akcyjnej akcjonariusze są – obok komplementariuszy – jedną z dwóch kategorii wspólników i co do zasady pełnią w tej spółce funkcję bierną.
SJP.pl
Wikipedia
1. wspólnik w spółce akcyjnej;
2. wspólnik w spółce komandytowo-akcyjnej, który nie odpowiada za jej zobowiązania
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) ekon. właściciel akcji spółki akcyjnej;
Akcjonariusz – wspólnik spółki akcyjnej lub spółki komandytowo-akcyjnej będący posiadaczem akcji wyemitowanych przez taką spółkę. Podmiot nabywający akcje spółki staje się jej akcjonariuszem. Akcjonariuszem może zostać osoba fizyczna, osoba prawna, jak również jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej (np. osobowa spółka handlowa). W spółce komandytowo-akcyjnej akcjonariusze są – obok komplementariuszy – jedną z dwóch kategorii wspólników i co do zasady pełnią w tej spółce funkcję bierną.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
posiadaczka akcji przedsiębiorstwa akcyjnego
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) fż. od: akcjonariusz
SJP.pl
Wiktionary
SJP.pl
nurt w sztuce współczesnej mający zbliżyć sztukę do codziennego życia
SJP.pl
Wikipedia
przylądek w zachodniej Grecji
Akcjum, (łac. Actium, gr. Άκτιο – Aktio, czyli położone na przylądk-u/-ach) – miasto w zachodniej części Grecji w Akarnanii na przylądku o tej samej nazwie, przy wejściu do Zatoki Ambrakijskiej.
W czasach starożytnych Akcjum było miejscem kultu Apollina Aktiosa. Należało wówczas do miasta Anaktorion. W pobliżu tego miasta 2 września 31 r. p.n.e. odbyła się bitwa pod Akcjum, w której zwycięzcą został Oktawian.
SJP.pl
Wikipedia
Wikipedia
akcydens; przestarzale:
1. przypadkowa, zmienna cecha jakiejś rzeczy;
2. dochód uboczny, dodatkowa opłata pobierana przy cle
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) dodatkowa opłata przy cleniu przywożonych towarów
(1.2) daw. przypadłość
(1.3) daw. dochód uboczny, często nielegalny
SJP.pl
Wiktionary
1. przypadkowa, zmienna cecha jakiejś rzeczy; akcydencja;
2. dochód uboczny, dodatkowa opłata pobierana przy cle; akcydencja;
3. druk okolicznościowy; druk akcydensowy
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) druk. druk o charakterze użytkowym lub okolicznościowym, np. zaproszenie, menu, ulotka, afisz, katalog etc.;
(1.2) cecha ulotna rzeczy, niewpływająca na jej istotę
(1.4) daw. ekon. dodatek do stałego uposażenia księdza
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
dawniej, żartobliwie: akcydens - dochód uboczny, zwykle nielegalny
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zdrobn. od: akcydens
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) zecer składający druki akcydensowe
Wiktionary
SJP.pl
1. przymiotnik od: akcydens (w znaczeniu druku, np. drukarnia akcydensowa);
2. przestarzale: związany z akcydencją (akcydensem), np. opłata akcydensowa
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z akcydensem, dotyczący akcydensu
SJP.pl
Wiktionary
pogląd filozoficzny zaprzeczający powiązaniu zjawisk w sposób konieczny, uważający prawa nauki za subiektywne konstrukcje ludzkiego umysłu, negujący powiązanie zjawisk w stopniu umożliwiającym przewidzenie większości rzeczy, co nie wynika z braków nauki, ale z przypadkowości wpisanej w naturę świata; kontyngentyzm
Kontyngentyzm (łac. contingens - zdarzający się; także akcydentalizm) - koncepcja filozoficzna zakładająca, że zjawiska zachodzące w świecie mają w różnym stopniu charakter przypadkowy i nie są ze sobą związane przyczynowo. Według tej koncepcji pewne zdarzenia lub procesy nie wynikają z wiedzy naukowej, lecz z samej istoty rzeczywistości.
SJP.pl
Wikipedia
przysłówek sposobu
(1.1) nieistotnie
Wiktionary
SJP.pl
książkowo: przypadkowy
przymiotnik relacyjny
(1.1) książk. przypadkowy, okolicznościowy, nieistotny, dodatkowy
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) stpol. proces sądowy
Wiktionary
zdrobnienie od: akcja
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) zdrobn. od: akcja
SJP.pl
Wiktionary
potocznie: film akcji
SJP.pl
przysłówek sposobu
(1.1) w sposób polegający na doraźnym organizowaniu akcji
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) odprzym. cecha tego, co jest akcyjne; cecha tych, którzy są akcyjni
Wiktionary
1. związany z akcją (np. charakter akcyjny);
2. związany z akcjami (np. kapitał akcyjny)
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z akcją, dotyczący akcji
SJP.pl
Wiktionary
1. rodzaj pośredniego podatku nakładanego przez państwo na niektóre artykuły spożywcze, przedmioty użytkowe i usługi, wkalkulowany w ich cenę; podatek akcyzowy; także: kwota tego podatku;
2. urząd pobierający ten podatek
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) ekon. rodzaj podatku pośredniego nakładanego na niektóre towary celem ograniczenia ich konsumpcji;
Podatek akcyzowy (Akcyza, z łac. accisia) – podatek pośredni nakładany na niektóre wyroby konsumpcyjne.
Akcyza jest nakładana na dobra, aby ograniczyć ich spożycie lub ze względu na wysoką akumulację zysku (niskie koszty produkcji, a wysokie spożycie). Obecnie stała się obszernym i łatwym wpływem pieniędzy dla budżetu państwa poprzez nakładanie na tzw. dobra infrastrukturalne (energia, paliwa itp.) lub konsumowane na masową skalę (np. używki).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
urzędnik państwowy pobierający akcyzę
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) adm. urzędnik pobierający akcyzę
SJP.pl
Wiktionary
→ akcyza
przymiotnik relacyjny
(1.1) dotyczący akcyzy
SJP.pl
Wiktionary
azjatyckie pnącze, którego owoce są stosowane w medycynie naturalnej w zaburzeniach laktacji
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) bot. nazwa systematyczna|Akebia|ref=tak., rodzaj roślin okrytonasiennych z rodziny krępieniowatych;
Akebia (Akebia) – rodzaj roślin okrytonasiennych zaliczanych do rodziny krępieniowatych Lardizabalaceae. Obejmuje 5 gatunków. Rośliny te występują we wschodniej Azji (Chiny, Korea, Japonia). W naturze rośliny te rosną na terenach skalistych, w zaroślach, zawsze tam, gdzie mogą rozwinąć się w miejscach nasłonecznionych. Na obszarach górskich rosną do rzędnej 1500 m n.p.m. Kwitną wiosną.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
apatia, obojętność, beztroska, wyczerpanie; acedia
SJP.pl
1. w sztukach plastycznych: bezgłowy, przedstawiony bez głowy, niemający początku (o przedstawianych stworach);
2. wiersz akefaliczny - wiersz antyczny, który nie ma elementu początkowego
SJP.pl
dawna nazwa Białogrodu nad Dniestrem
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna
(1.1) geogr. hist. Białogród nad Dniestrem
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
minerał z gromady krzemianów grupowych
Melilit – minerał z gromady krzemianów grupowych. Nazwa pochodzi z gr. meli czyli miód oraz lithos czyli skała/kamień.
Melility to krzemiany grupowe Ca2Mg i Ca2Al oraz ich analogon strukturalny Ca2Zn (hardystonit). Skrajnymi ogniwami szeregu melilitów są:
SJP.pl
Wikipedia
→ Akerman
przymiotnik
(1.1) geogr. związany z Akermanem (obecnie: Białogród nad Dniestrem)
SJP.pl
Wiktionary
gruby, pikowany kaftan średniowieczny, zakładany pod zbroję; gambeson, przeszywanica
Przeszywanica (aketon, gambeson) – gruby, pikowany kaftan zakładany pod zbroję w średniowieczu.
Przeszywanica wykonana była z wielu warstw płótna (lnianego lub jutowego) albo skóry, zszytych ze sobą (stąd nazwa). Najczęściej zakładano ją pod kolczugę, w celu pochłonięcia energii ciosu i ochrony ciała przed obrażeniami miażdżonymi, przed czym nie bronił giętki pancerz kolczy. Biedniejsi wojownicy (głównie piechota) często używali przeszywanicy jako jedynej ochrony tułowia. Także pod zbroje płytowe zakładano przeszywanicę, często wzmocnioną naszytą nań plecionką kolczą w miejscach niechronionych przez zbroję.
SJP.pl
Wikipedia
rodzaj sanek używanych przez Eskimosów
Akia (Akia) – najprawdopodobniej jeden z najwcześniejszych władców miasta-państwa Aszur, panujący być może na przełomie XXI i XX wieku p.n.e.
Akia wzmiankowany jest w Asyryjskiej liście królów, która wymienia go jako 29 władcę Asyrii. Występuje on tam jako trzeci z tzw. „sześciu królów [których imiona zostały zapisane na] cegłach, (ale) których limmu nie zostali spisani/znalezieni”. Jako jego poprzednik wymieniany jest Kikkia, a jako jego następca Puzur-Aszur I, ale nie wiadomo czy chodzi tu o członków tej samej rodziny/dynastii. W kopiach B i C Asyryjskiej listy królów jego imię brzmi tak samo: Akia (zapisywane A-ki-a).
SJP.pl
Wikipedia
krótki miecz brązowy obosieczny z VII wieku p.n.e., używany przez Scytów
Akinakes (gr. ἀκινάκης) lub akinaka (pers. akīnakah) – scytyjski sztylet lub krótki miecz, od VIII wieku p.n.e. charakterystyczny dla kultury Scytów, a następnie przejęty przez Persów.
SJP.pl
Wikipedia
komórki przetrwalnikowe o charakterze spory, występujące u nitkowatych form sinic i u niektórych glonów żyjących w szybko zmieniających się siedliskach, np. wysychających kałużach
Akinety – rodzaj przetrwalników występujący u nitkowatych form sinic i u niektórych innych glonów, żyjących w szybko zmieniających się warunkach. W niesprzyjających warunkach środowiska (np. przy zbyt niskiej temperaturze lub braku wody) komórki tych glonów zamieniają się różnego rodzaju przetrwalniki (akinety, hypnospory, hypnoscyty).
SJP.pl
Wikipedia
→ akineza
SJP.pl
akinezja;
1. brak zdolności wykonywania ruchów na skutek uszkodzenia obwodowego narządu ruchu;
2. u zwierząt: znieruchomienie będące reakcją obronną; bezruch
Akinezja, akineza – objaw chorobowy przejawiający się zubożeniem ruchowym lub całkowitym bezruchem. Występuje m.in. u chorych na chorobę Parkinsona. Szczególnie zauważalne jest w akinezji zubożenie ruchów mimicznych twarzy (tzw. „maskowatość twarzy”, amimia). Czasami towarzyszą jej bradylalia (spowolnienie mowy) oraz mikrografia (pisanie małymi literami).
Wymuszona akineza występuje u niektórych zwierząt, jako mechanizm obronny, np. u dydelfów czarnouchych.
SJP.pl
Wikipedia
akineza;
1. brak zdolności wykonywania ruchów na skutek uszkodzenia obwodowego narządu ruchu;
2. u zwierząt: znieruchomienie będące reakcją obronną; bezruch
Akinezja, akineza – objaw chorobowy przejawiający się zubożeniem ruchowym lub całkowitym bezruchem. Występuje m.in. u chorych na chorobę Parkinsona. Szczególnie zauważalne jest w akinezji zubożenie ruchów mimicznych twarzy (tzw. „maskowatość twarzy”, amimia). Czasami towarzyszą jej bradylalia (spowolnienie mowy) oraz mikrografia (pisanie małymi literami).
Wymuszona akineza występuje u niektórych zwierząt, jako mechanizm obronny, np. u dydelfów czarnouchych.
SJP.pl
Wikipedia
japońskie imię męskie
Akira (jap. アキラ) – manga autorstwa Katsuhiro Ōtomo, publikowana w magazynie „Shūkan Young Magazine” wydawnictwa Kōdansha od 20 grudnia 1982 do 25 czerwca 1990.
Na podstawie mangi powstał pełnometrażowy film anime, którego premiera odbyła się w 1988 roku. Ponadto planowany jest aktorski film live action, którego próby jego produkcji podejmowano kilkukrotnie, jednak wciąż nie wiadomo, kiedy powstanie i kiedy odbędzie się jego premiera.
SJP.pl
Wikipedia
rasa psa domowego pochodząca z Japonii
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) kynol. każda z dwóch ras psów: akita inu i akita amerykańska;
(1.2) pies jednej z ras akita (1.1)
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. rodzaj roślin z rodziny mirtowatych;
2. akka Sellowa - ciepłolubna roślina drzewiasta z rodziny mirtowatych; fejhoa
rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna
(1.1) geogr. miasto portowe w Izraelu, w Dystrykcie Północnym;
Akka (hebr. עכו, Akko; arab. عكا, Akka; ang. Akko; w językach zachodnioeuropejskich na ogół zwane Akra, fr. Saint-Jean-d’Acre) – miasto położone w Dystrykcie Północnym w Izraelu.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z Akką, dotyczący Akki
Wiktionary
przyjęcie czegoś jednomyślnie, bez głosowania
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) jednogłośny wybór, uznanie czegoś
(1.2) daw. obyczajowy powitalny okrzyk ku czci wysoko postawionych osób
Aklamacja (łac. acclamatio z ad „do, z” i clamo „wołam”; consensus ordinum „zgoda stanów”) – sposób przyjęcia ustawy lub wniosku w demokratycznych organach władzy ustawodawczej.
Wniosek zostaje przyjęty poprzez aklamację, gdy zostaje zaakceptowany jednomyślnie przez całe zgromadzenie bez organizowania głosowania (może zostać poparty okrzykami lub oklaskami).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
dotyczący aklamacji
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z aklamacją, dotyczący aklamacji, wyrażony przez aklamację
SJP.pl
Wiktionary
witać, powitać okrzykiem; uznawać, uznać
czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)
(1.1) daw. witać okrzykiem
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) daw. witanie okrzykiem
Wiktionary
nienależący do żadnej klasy społecznej; bezklasowy
SJP.pl
naturalna reakcja organizmu na nietypowe dla niego (np. sztucznie stworzone) warunki
Aklimatyzacja – rodzaj adaptacji; spowodowane zmianą miejsca pobytu, zachodzące w naturalnych warunkach, przystosowanie się do nowych dla danego organizmu warunków klimatycznych. W zakres aklimatyzacji wchodzą przystosowania do klimatu, czasu i wysokości. Przystosowanie zachodzące w warunkach laboratoryjnych, do sztucznie wytwarzanych warunków, nazywamy aklimacją.
SJP.pl
Wikipedia
przystosowywanie, przyzwyczajanie się do panujących warunków
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) biol. przystosowanie się organizmów roślinnych i zwierzęcych do nowego środowiska;
(1.2) przen. przystosowanie się do nowej sytuacji
Aklimatyzacja – rodzaj adaptacji; spowodowane zmianą miejsca pobytu, zachodzące w naturalnych warunkach, przystosowanie się do nowych dla danego organizmu warunków klimatycznych. W zakres aklimatyzacji wchodzą przystosowania do klimatu, czasu i wysokości. Przystosowanie zachodzące w warunkach laboratoryjnych, do sztucznie wytwarzanych warunków, nazywamy aklimacją.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
dotyczący aklimatyzacji
przymiotnik relacyjny
(1.1) biol. związany z aklimatyzacją, dotyczący aklimatyzacji
SJP.pl
Wiktionary
1. przystosowywać (rzadziej przystosować) organizm do panujących warunków;
2. aklimatyzować się - o organizmie lub przenośnie o kimś: przyzwyczajać się (rzadziej przyzwyczaić się), przystosowywać się (rzadziej przystosować się) do panujących warunków
czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)
(1.1) biol. przystosowywać organizm do odmiennych warunków otoczenia
czasownik zwrotny niedokonany aklimatyzować się (dk. brak)
(2.1) biol. o organizmie: przystosowywać się do odmiennych warunków otoczenia
(2.2) rzad. przen. dostosowywać się do nowej sytuacji
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) dostosowywanie się do nowych warunków lub sytuacji
Wiktionary
linia łącząca na mapie geograficznej miejsca, w których odchylenie igły magnetycznej równe jest zeru
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) geogr. linia łącząca na mapie miejsca, gdzie odchylenie igły magnetycznej równe jest zeru;
Aklina lub inaczej równik magnetyczny – jedna z izoklin, czyli umownych linii na powierzchni Ziemi lub na mapie specjalnej-geofizycznej, łączących punkty o jednakowej inklinacji magnetycznej (o jednakowym nachyleniu magnetycznym); nazwa „aklina” odnosi się do izokliny, dla której inklinacja jest równa 0°.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. według starożytnych Greków: okres najwyższego rozkwitu władz intelektualnych, przypadający u ludzi mniej więcej czterdziestoletnich, umożliwiający ustalenie przybliżonej daty działalności autorów mniej znanych
2. książkowo: szczyt lub punkt krytyczny czegoś: życia, dziejów, choroby itd.
Akme (stgr. ἀκμή – ostrze, szczyt, punkt kulminacyjny) – pojęcie używane w piśmiennictwie starożytnej Grecji na oznaczenie punktu kulminacyjnego, rozkwitu, okresu najpełniejszego rozwoju czy szczytu działalności.
SJP.pl
Wikipedia
przedstawiciel akmeizmu, poeta tworzący w duchu akmeizmu
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) przedstawiciel, zwolennik akmeizmu
SJP.pl
Wiktionary
przedstawicielka akmeizmu, poetka tworząca w duchu akmeizmu
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) przedstawicielka, zwolenniczka akmeizmu
SJP.pl
Wiktionary
dotyczący akmeizmu lub akmeistów
przymiotnik relacyjny
(1.1) liter. związany z akmeizmem, dotyczący akmeizmu
SJP.pl
Wiktionary
kierunek w poezji rosyjskiej pierwszej połowy międzywojnia, głoszący odwrót od symbolicznej i mistycznej poezji, nawołujący do ukazywania w utworach piękna realnego świata za pomocą prostego języka
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) liter. przeciwstawiający się symbolizmowi modernistyczny kierunek w poezji i literaturze rosyjskiej przypadający na początek XX wieku;
Akmeizm (od akme, gr. akmḗ „szczyt, wyższy stopień czegoś, pora rozkwitu”; także adamizm, klaryzm) – modernistyczny kierunek w poezji i literaturze rosyjskiej przypadający na lata 1912–1932, odmiana neoklasycyzmu. Wyszedł on od krytyki symbolizmu przeprowadzonej przez młodych twórców z istniejącej w latach 1911–1914 grupy „Cech poetów”. Inicjatorem powstania ruchu był Nikołaj Gumilow, a głównymi jego przedstawicielami byli Osip Mandelsztam, Anna Achmatowa, Michaił Kuzmin, Siergiej Gorodiecki. Głównym organem akmeistów było czasopismo „Apollon”.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z Akmołą, dotyczący Akmoły (współcz. Astana)
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) bud. rodzaj bloków betonowych służących do budowy falochronów narzutowych i w ochronie brzegu morskiego
Wiktionary
pogląd etyczny zakładający nieistnienie obiektywnych wartości etycznych i moralnych, uznający je za wynikające z jednostkowego bądź zbiorowego przeświadczenia; nonkognitywizm, antykognitywizm
SJP.pl
klamra łącząca większą ilość pięciolinii w utworach na wiele głosów, instrumentów lub na dwie ręce
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) muz. druk. pionowa linia lub klamra łącząca pięciolinie, na których notuje się partie instrumentów lub głosów jednego utworu wykonywane jednocześnie;
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. kleryk z nadanym czwartym, ostatnim z niższych święceń kapłańskich (mający m.in. prawo do udzielania komunii);
2. dawniej: ministrant biorący udział w uroczystej liturgii;
3. rzadko: przenośnie o czyimś stronniku, popleczniku
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) kośc. osoba, której udzielono posługi akolitatu;
(1.2) książk. czyjś stronnik, poplecznik, towarzysz
Akolita (z greckiego ἀκόλουθος „akólouthos” – „towarzyszący, idący za kimś” lub ἀκολουθέω „akóloutheo” – „iść za kimś, naśladować, towarzyszyć”) – chrześcijanin ustanowiony do pomocy kapłanowi i diakonowi w sprawowaniu liturgii.
Niekiedy, zważywszy na okoliczności, dopuszcza się do służby przy ołtarzu inne osoby świeckie, niebędące ustanowionymi przez władzę kościelną (ministrantów). Wówczas akolitom powierza się troskę o prawidłowe przygotowanie tych osób.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
obrzęd ustanowienia kogoś akolitą
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) kośc. jedna ze współczesnych posług w Kościele;
(1.2) kośc. obrzęd ustanowienia akolity
SJP.pl
Wiktionary
świeca trzymana przez akolitę
SJP.pl
doświadczenie zmysłowe
SJP.pl
1. w fizjologii: przystosowanie się układu optycznego oka do wyraźnego widzenia z danej odległości;
2. w psychologii: doskonalenie natury poznawczej pod wpływem nowych doświadczeń;
3. w językoznawstwie: zmiana brzmienia głoski w wyniku wymowy razem z głoskami ją otaczającymi (np. "w" w "ławka" wymawiane jako "f")
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. dostosowanie się układu optycznego oka do ostrego widzenia
(1.2) przystosowanie sposobów katechizacji misyjnej do warunków życia ludności nauczanej
(1.3) dostosowanie warunków oferty zakwaterowania
(1.4) jęz. formalne podporządkowanie się podrzędnika wymogom nadrzędnika;
(1.5) psych. zmiana istniejących lub tworzenie nowych struktur poznawczych w celu przystosowania się do nowych warunków środowiska;
Akomodacja (łac. accommodatio czyli przystosowanie) – umiejętność dostosowania istniejącego układu do panujących warunków;
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) odprzym. cecha tego, co jest akomodacyjne
Wiktionary
dotyczący akomodacji (np. zdolności akomodacyjne oka; zmiany akomodacyjne)
przymiotnik relacyjny
(1.1) biol. psych. zdolny do akomodacji, przystosowania się; polegający na akomodacji, przystosowaniu się
SJP.pl
Wiktionary
1. w fizjologii: przystosować, przystosowywać układ optyczny oka do wyraźnego widzenia z danej odległości;
2. w psychologii: udoskonalić, doskonalić naturę poznawczą pod wpływem nowych doświadczeń; 3 w językoznawstwie: zmienić, zmieniać brzmienie głoski w wyniku wymowy razem z głoskami ją otaczającymi (np. "w" w "ławka" wymawiane jako "f")
czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)
(1.1) med. o układzie optycznym oka: przystosowywać się do wyraźnego widzenia z różnej odległości
(1.2) daw. odpowiadać, zadowalać, przystosowywać
czasownik zwrotny niedokonany akomodować się (dk. brak)
(2.1) daw. podporządkowywać się, stosować się, harmonizować z czymś
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) fizj. przystosowywanie się układu optycznego oka do wyraźnego widzenia przedmiotów znajdujących się w różnej odległości
Wiktionary
1. partia instrumentalna w utworze muzycznym, towarzysząca głównej partii wykonywanej przez głos solowy lub zespół; także: wykonywanie takiej partii instrumentalnej;
2. przenośnie o czymś (głównie o dźwiękach) co towarzyszy czemuś
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) muz. instrumentalne tło głównej partii;
(1.2) muz. wykonywanie akompaniamentu (1.1), towarzyszenie grą soliście lub zespołowi
(1.3) przen. głosy i dźwięki będące tłem do czegoś
Akompaniament – partia instrumentalna, która jest tłem wątku melodycznego. Akompaniament to również sposób gry na instrumencie, polegający na budowaniu tła dla partii danego instrumentu solowego lub głosu według schematu (najczęściej poprzez wybijanie rytmu lub dodanie akordów).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik
(1.1) muz. rzad. dotyczący akompaniamentu; służący za akompaniament
Wiktionary
osoba, która akompaniuje (wykonuje, towarzyszącą głównej partii melodycznej, partię instrumentalną)
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) muz. wykonawca akompaniamentu
Akompaniament – partia instrumentalna, która jest tłem wątku melodycznego. Akompaniament to również sposób gry na instrumencie, polegający na budowaniu tła dla partii danego instrumentu solowego lub głosu według schematu (najczęściej poprzez wybijanie rytmu lub dodanie akordów).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) muz. wykonawczyni akompaniamentu
SJP.pl
Wiktionary
wykonywać, towarzyszącą głównej partii melodycznej, partię instrumentalną
czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)
(1.1) muz. instrumentalnie towarzyszyć głównej partii, wykonywać jej tło
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) muz. wykonywanie akompaniamentu
Wiktionary
perski duchowny zajmujący się sprawami prawnymi; achund
SJP.pl
trująca bylina z rodziny jaskrowatych, mająca zastosowanie w farmacji; tojad
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) bot. zob. tojad.
SJP.pl
Wiktionary
→ akonit
SJP.pl
silnie trujący związek organiczny z grupy alkaloidów występujący w bulwach akonitu
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) biochem. bardzo silnie trujący związek chemiczny z grupy alkaloidów, występujący głównie w bulwach i liściach tojadu;
Akonityna – organiczny związek chemiczny, alkaloid o złożonej budowie chemicznej. Jest jedną z najsilniejszych trucizn roślinnych, występuje w liściach, łodygach i korzeniach tojadu mocnego (Aconitum firmum).
Akonityna łatwo wchłania się przez skórę i błony śluzowe, większe dawki mogą wywołać porażenie ośrodka oddechowego, a podawanie sodu zwiększa toksyczność akonityny. Dawka śmiertelna wynosi około 3 mg akonityny, około 2 gramy surowca roślinnego oraz około 20 ml nalewki.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
zaliczka na poczet należności
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) ekon. zadatek na spłatę z tytułu należności
SJP.pl
Wiktionary
Akor – biblijna dolina, położona na północny zachód od Jerycha w pobliżu miasta Aj. Współcześnie jest utożsamiana z doliną Al-Bukaja. Według Księgi Jozuego (Joz 7,24–26) w Akor został ukamienowany Akan.
Wikipedia
1. w muzyce: współbrzmienie co najmniej trzech różnych dźwięków;
2. system płacy, w którym (w najprostszej wersji) jest ona uzależniona od wykonanych sztuk a nie od ilości przepracowanego czasu
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) muz. równoczesne współbrzmienie co najmniej trzech dźwięków;
(1.2) ekon. zarz. system wynagrodzeń uzależniający je od mierzalnych skutków pracy
(1.3) przen. odznaczający się, czasem dominujący, element czegoś
Akord – następstwo lub współbrzmienie co najmniej trzech dźwięków o różnej wysokości i nazwie.
Następstwo lub współbrzmienie kilku dźwięków oddalonych o oktawę lub jej wielokrotności nie stanowi akordu. Powoduje jedynie wzmocnienie dźwięku najniższego i wzbogacenie jego barwy.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
instrument muz.; idiofon języczkowy (dęty), rodzaj harmonii ręcznej
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) muz. rodzaj instrumentu muzycznego z grupy aerofonów;
Akordeon (fr. accordéon) – instrument muzyczny zaliczany do grupy aerofonów bądź idiofonów dętych (patrz niżej). Jest rodzajem harmonii, opartym na stroikach przelotowych. Prąd powietrza wytworzony przez ręcznie poruszany miech, wprawiając w drganie stroik wywołuje dźwięk. Początkowo działał przy użyciu miechów nożnych, które z czasem zostały zastąpione przez miech ręczny. Instrument ten z prawej strony ma klawiaturę klawiszową (lub guziki w przypadku akordeonu guzikowego), a z lewej guziki (dźwięki basowe, akordy) oraz – choć nie zawsze – manuał melodyczny zwany barytonem.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
zdrobnienie od: akordeon
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zdrobn. od akordeon
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) muz. mężczyzna, chłopiec grający na akordeonie
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) muz. kobieta, dziewczyna grająca na akordeonie
SJP.pl
Wiktionary
związany z akordeonem
przymiotnik
(1.1) muz. dotyczący akordeonu, związany z akordeonem
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) gwara. robotnik pracujący na akord
Wiktionary
osoba pracująca na akord
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) pracownik pracujący na akord, otrzymujący wynagrodzenie w systemie akordowym
SJP.pl
Wiktionary
przysłówek
(1.1) ekon. w sposób akordowy, uzależniony od ilości wykonanej pracy
Wiktionary
1. związany z akordem (w znaczeniu systemu płacy), np. akordowi robotnicy;
2. związany z akordem (w znaczeniu współbrzmienia dźwięków), np. akordowy akompaniament
przymiotnik relacyjny
(1.1) muz. związany z akordami
(1.2) ekon. związany z pracą na akord (systemem pracy w którym wynagrodzenie zależy od ilości wykonanej pracy)
SJP.pl
Wiktionary
dział harmonii zajmujący się akordami, ich funkcją i budową
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) muz. dział harmonii badający budowę i łączenie akordów
SJP.pl
Wiktionary
zdrobnienie od akord
SJP.pl
środowiskowo: osoba uzależniona od wielu substancji psychoaktywnych; politoksykoman
SJP.pl
członek AK (Armii Krajowej); AK-owiec
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) hist. żołnierz Armii Krajowej
SJP.pl
Wiktionary
przymiotnik od: AK (Armia Krajowa); AK-owski
przymiotnik relacyjny
(1.1) hist. związany z AK, należący do AK (Armii Krajowej)
SJP.pl
Wiktionary
anglosaska jednostka miary powierzchni, wynosząca 4046,86 metrów kwadratowych
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) anglosaska jednostka powierzchni gruntów, równa ok. 4047 m2;
Akr (ang. acre) – jednostka miary powierzchni gruntów używana w krajach anglosaskich.
Był to obszar, który mógł zostać zaorany przez pług zaprzęgnięty w parę wołów w ciągu jednego dnia.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
anglosaska jednostka miary powierzchni, wynosząca 4046,86 metrów kwadratowych
rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna
(1.1) geogr. miasto, stolica Ghany;
(1.2) geogr. hist. starożytne miasto na Krymie;
(1.3) geogr. hist. jerozolimska twierdza Seleucydów w II w. p.n.e. w Jerozolimie;
Akra (ang. Accra) – stolica, największe miasto i główny port Ghany, siedziba dystryktu stołecznego, położona nad Zatoką Gwinejską. Największy ośrodek gospodarczy i naukowo-kulturalny kraju. Przemysł głównie spożywczy, drzewny i meblarski.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
wada rozwojowa polegająca na całkowitym lub częściowym braku kości czaszki
Akrania, bezczaszkowie – letalne zaburzenie rozwojowe polegające na niewykształceniu kości pokrywy czaszki. Występuje zazwyczaj razem z anencefalią (bezmózgowiem).
SJP.pl
Wikipedia
[czytaj: akrasja] brak samokontroli, działanie wbrew własnemu osądowi
SJP.pl
zbiornik ciśnieniowy otoczony płaszczem chłodzącym; wykorzystywany w przemyśle spożywczym
SJP.pl
spadanie rozproszonej materii na powierzchnie gwiazdy
SJP.pl
Wikipedia
dotyczący akrecji
SJP.pl
1. oficjalne upoważnienie dla dyplomaty (pełnienie obowiązków przy rządzie państwa) lub dziennikarza (pełnienie obowiązków w organizacjach, instytucjach, przy festiwalach, wydarzeniach sportowych itp.);
2. w szkolnictwie wyższym: sprawdzenie poziomu nauczania danej jednostki i wydanie na tej podstawie przez komisję państwową oficjalnego dokumentu, upoważniającego tę jednostkę do nauczania
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) oficjalna zgoda potrzebna dziennikarzom lub dyplomatom do wykonywania swoich zadań w danym miejscu
Akredytacja (z fr. accréditer, „upełnomocnić”) – udzielenie pełnomocnictwa.
Ogólnie termin akredytacja oznacza postępowanie, w którym upoważniona jednostka wydaje oświadczenie, że określony podmiot jest kompetentny do wykonywania określonych zadań. Wiąże się to z inspekcją dotyczącą postępowania i jakości usług wykonywanych przez akredytowany podmiot.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
dotyczący akredytacji
przymiotnik
(1.1) polit. adm. związany z akredytacją, dotyczący akredytacji
SJP.pl
Wiktionary
1. udzielić (udzielać) akredytacji (oficjalne upoważnić dyplomatę lub dziennikarza do pełnienia funkcji w danym miejscu);
2. w szkolnictwie wyższym: dokonać (dokonywać) akredytacji (sprawdzić poziom nauczania danej jednostki i wydać na tej podstawie oficjalny dokument, upoważniający tę jednostkę do nauczania)
czasownik przechodni dwuaspektowy
(1.1) udzielać akredytacji
(1.2) daw. poręczać, potwierdzać
czasownik zwrotny niedokonany lub dokonany akredytować się
(2.1) dokonywać akredytacji
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) odczasownikowy od|akredytować.
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) daw. osoba, na imię której wydano akredytywę
forma czasownika.
(2.1) imiesłów przymiotnikowy bierny od: akredytować
Wiktionary
1. forma bezgotówkowych rozliczeń, w której bank dłużnika wyodrębnia określoną kwotę z jego środków i wypłaca ją wierzycielowi po spełnieniu przez niego określonych warunków (np. dostarczeniu partii towarów)
2. dokument potwierdzający tę formę rozliczeń
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) ekon. forma bezgotówkowych rozliczeń krajowych i zagranicznych realizowanych za pośrednictwem banku, wykorzystywana przy zawieraniu transakcji, którym towarzyszą różne zwiększone ryzyka;
(1.2) ekon. dokument stwierdzający warunki akredytywy (1.1)
(1.3) ekon. polecenie wypłaty klientowi określonej sumy w banku
Akredytywa – forma płatności w rozliczeniach zarówno zagranicznych, jak i w krajowych. Jest ona wykorzystywana przy zawieraniu transakcji, którym towarzyszy różnego rodzaju zwiększone ryzyko (np. związane z kontrahentem, właściwą realizacją kontraktu, jakością produktów, opóźnieniem, brakiem zapłaty), gdyż je redukuje.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
Acritarcha, akritarchy, akrytarchy – grupa bardzo drobnych (zwykle 0,01–0,5 mm), jednokomórkowych skamieniałości, o ścianach zbudowanych z substancji organicznej i nieustalonej przynależności systematycznej. R. Buick jako element definicji podaje, ze muszą mieć minimum 50 mikrometrów (0,05 mm), według M. Jachowicz akritarchy mają maksymalnie 5 mm.
Wikipedia
przymiotnik relacyjny
(1.1) eduk. polegający na słownym przekazywaniu uczniom wiedzy w formie gotowej do przyswojenia
Wiktionary
ćwiczenie sportowe lub cyrkowe wymagające znacznych umiejętności oraz wysokiej sprawności fizycznej
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) widowiskowe ćwiczenie, często niebezpieczne, które wymaga wielkiej sprawności;
(1.2) zob. akrobatyka.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
dotyczący akrobacji
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z akrobacją, dotyczący akrobacji
SJP.pl
Wiktionary
1. artysta cyrkowy;
2. wykonawca akrobacji
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) człowiek wykonujący akrobacje, zwykle w cyrku lub sporcie
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy
(2.1) ornit. zob. kuglarz.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
→ akrobata
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) kobieta, która wykonuje akrobacje sportowe lub cyrkowe
(1.2) zool. nazwa systematyczna|Acrobates|Desmarest|ref=tak., niewielki torbacz z rodziny akrobatkowatych, wyposażony w błonę lotną, zamieszkujący lasy eukaliptusowe na wschodnim wybrzeżu Australii;
Akrobatka (Acrobates) – rodzaj ssaków z rodziny akrobatkowatych (Acrobatidae).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga
(1.1) syst. zool. nazwa systematyczna|Acrobatidae|Aplin|ref=tak., rodzina nadrzewnych torbaczy z rzędu dwuprzodozębowców;
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga
(1.1) syst. zool. nazwa systematyczna|Acrobatidae|K.P. Aplin|ref=tak., rodzina małych torbaczy nadrzewnych z rzędu dwuprzodozębowców;
Wiktionary oraz Wikipedia
przysłówek sposobu
(1.1) na sposób akrobatyczny
Wiktionary
1. związany z akrobatyką (akrobacją);
2. przenośnie: polegający na sprycie i zręczności; cyrkowy, karkołomny
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z akrobatyką, dotyczący akrobatyki
SJP.pl
Wiktionary
sztuka cyrkowa lub dziedzina sportu obejmująca wykonywanie akrobacji
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) sport. dziedzina sportu lub sztuki cyrkowej polegająca na wykonywaniu trudnych, pokazowych ćwiczeń gimnastycznych
(1.2) wyjątkowa zręczność w postępowaniu związanym z ryzykiem
Akrobatyka (gr. akrobateo – „stąpać po krawędzi, wspinać się”, akra – „najdalszy”, bateo lub pateo – „pokrywać”) – ewolucje cielesne o dużym stopniu trudności, które wykraczają poza przeciętne ludzkie umiejętności. Akrobatyka nie stanowi sportu, a określa rodzinę sportów.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. stan niebolesnej sinicy obwodowej, bez zaburzeń czucia
Akrocyjanoza – niegroźne zaburzenie naczynioworuchowe polegające na stałym zaczerwienieniu palców w wyniku skurczu arterioli skóry, w wyniku czego przepływ krwi przez naczynia włosowate jest zwolniony, a z hemoglobiny uwalnia nadmierna ilość tlenu. Skóra ma zabarwienie sinopurpurowe, jest chłodniejsza. Od objawu Raynauda odróżnia się brakiem charakterystycznej sekwencji objawów i brakiem bolesności. Nie wymaga leczenia.
Wiktionary oraz Wikipedia
wzmożona pobudliwość nerwowa u dzieci, wywołująca m.in. podwyższone ciśnienie i zaczerwienienie dłoni i nosa
Akrodynia (Choroba Seltera, Feera i Swifta) – zespół chorobowy wieku wczesnego dzieciństwa, charakteryzujący się wzmożoną pobudliwością nerwową, rozdrażnieniem, apatią i nadmiernym ślinieniem.
Przyczyną tej choroby jest prawdopodobny kontakt małego dziecka ze związkami rtęci (zatrucie rtęcią). Charakterystycznymi objawami wskazującymi na tę chorobę jest zaczerwienienie rąk i nosa, występuje nadmierne pocenie się, ciśnienie w krwi jest podwyższone.
SJP.pl
Wikipedia
chorobliwy lęk przed miejscami usytuowanymi bardzo wysoko, obawa przed przebywaniem w takich miejscach; lęk wysokości
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. psych. chorobliwy lęk wysokości;
Akrofobia, potocznie lęk wysokości (stgr. ἄκρος – szczyt) – lęk przed przebywaniem na dużej wysokości i przed spadnięciem.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związek organiczny, najprostszy aldehyd nienasycony
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) chem. trująca, drażniąca ciecz, najprostszy aldehyd nienasycony;
Akroleina – organiczny związek chemiczny z grupy aldehydów. Najprostszy możliwy aldehyd nienasycony; jak wszystkie tego rodzaju aldehydy, jest stosunkowo nietrwały. Niewielkie ilości kwasu lub zasady powodują jej gwałtowną polimeryzację do poliakroleiny.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
w sztuce starożytnej Grecji: posąg wykonany z co najmniej dwóch materiałów
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) szt. staroż. w starożytnej Grecji: posąg wykonany z dwóch materiałów;
Akrolit (stgr. ἀκρόλιθος akrolithos od akro – skrajny i lithos – kamień) – starożytny posąg kultowy wykonany z różnorodnych materiałów.
Nazwą tą określano statuy wykonane archaiczną techniką łączenia dwóch odmiennych materiałów, najczęściej drewna z kamieniem lub kamienia z brązem. Częstą praktyką było wykonywanie głowy i kończyn posągu (nieokrytych części ciała) z marmuru lub innego kamienia (wapienia), a korpusu z drewna polichromowanego albo obitego blachą (złotą lub brązową). Dodatkowo rzeźby te często odziewano w długie, ozdobne szaty, podobnie jak praktykuje się to dotychczas ze statuami i figurami religijnymi w niektórych katolickich krajach południowej Europy (Hiszpania, Włochy).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
choroba spowodowana nadmierną produkcją hormonu wzrostu przez przysadkę mózgową
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. choroba spowodowana nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu, występuje u osób dorosłych i powoduje przerost kości i rozrost tkanek miękkich;
Akromegalia (łac. acromegalia) – choroba spowodowana nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu (somatotropiny) przez hormonalnie czynnego gruczolaka komórek kwasochłonnych przedniego płata przysadki mózgowej. Akromegalia występuje u osób dorosłych, u których skończony został proces wzrastania kości, a nasady kości długich uległy mineralizacji i zrośnięciu. U dzieci i młodzieży nadmiar hormonu wzrostu powoduje gigantyzm, odróżniający się od akromegalii nadmiernym wzrostem kości długich.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) liter. utwór wierszowany, w którym każdy kolejny wers zaczyna się od litery kończącej wers poprzedni;
Akromonogram, wiersz akromonograficzny (gr. ákron = początek = monógrammos = jednoliterowy) – specyficzna odmiana utworu wierszowanego, polegająca na tym, że ostatnia litera danego wersu jest taka sama, jak pierwsza litera wersu następnego.
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
najbardziej zewnętrzna część głowowa u stawonogów, z obecnymi oczami; płat przedgębowy
Inne miejscowości w USA:
SJP.pl
Wikipedia
wyraz utworzony w wyniku skrócenia grupy wyrazów, będących zwykle jakąś nazwą; skrótowiec
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) jęz. skrótowiec;
Skrótowiec, in. akronim (stgr. ἄκρος ákros „skrajny” + ὄνομα ónoma „imię, nazwa”) – słowo utworzone przez skrócenie wyrażenia składającego się z dwóch lub więcej słów, powstające z pierwszych liter lub pierwszych sylab poszczególnych wyrazów. Istnieje także niewielka grupa skrótowców powstałych ze skrócenia jednego słowa. W ujęciu słowotwórczym skrótowce to specyficzna klasa derywatów (wyrazów pochodnych). Derywaty te funkcjonują zarówno w języku mówionym, jak i w postaci pisanej, co odróżnia je od skrótów sensu stricto, będących jedynie konwencjonalnym sposobem zapisu wyrazów lub ich połączeń.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik
(1.1) przym. od akronim
Wiktionary
przebiegający od dołu do góry, np. transport wody w roślinie
SJP.pl
w starożytnej Grecji: część miasta położona na wzgórzu, później ośrodek kultu religijnego
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna
(1.1) geogr. wzgórze w Atenach;
Akropol (gr. ἀκρόπολις akrópolis, od ἄκρος akros ‘najwyższy’, ‘skrajny’ i πόλις pólis ‘miasto’) – w starożytnej Grecji osiedle, miasto lub jego część znajdująca się na wysokim wzgórzu, cytadela z pałacami i świątyniami.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
w starożytnej Grecji: położona na wzgórzu część miasta; akropol
SJP.pl
Wikipedia
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z Akropolem, dotyczący Akropolu (wzgórza ateńskiego)
Wiktionary
swoista odmiana lizosomu, powłoka okrywająca główkę plemnika
SJP.pl
Wikipedia
ciąg procesów doprowadzający do połączenia plemnika i komórki jajowej i powstania zygoty
SJP.pl
wiersz, w którym pierwsze litery wersów tworzą wyraz lub zdanie
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) liter. utwór wierszowany, w którym początkowe litery lub słowa wersów albo zwrotek tworzą wyraz bądź zdanie;
Akrostych (gr. akróstichos od ákros – zewnętrzny, szczytowy, końcowy i stíchos – wiersz) – utwór wierszowany, w którym niektóre z kolumn liter, sylab lub wyrazów dają dodatkowo całe wyrazy, frazy lub zdania. Kolumny takie mogą być czytane w dół, w górę, lub naprzemiennie. Najczęściej takie kolumny są tworzone przez pierwsze lub ostatnie litery kolejnych wersów, lub też mogą być określane poprzez tzw. średniówkę, czyli inne elementy podziału wewnątrzwierszowego. Akrostychy można również tworzyć innymi metodami, np. wykorzystując te same elementy kolejnych zwrotek. Odmianą akrostychu jest abecedariusz, w którym kolejne wersy zaczynają się kolejnymi literami alfabetu.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zob. akroterion.
Wiktionary
ozdoba umieszczana na wierzchołku dachu lub w jego narożnikach; naszczytnik
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) archit. dekoracyjny element na szczycie i krańcach frontonu wykonany z terakoty, kamienia lub brązu
Akroterion, akroterium (naszczytnik) – terakotowa, marmurowa lub brązowa dekoracja, która wieńczyła szczyt i boczne narożniki frontonu w klasycznych budowlach greckich i rzymskich.W najwcześniejszym okresie występowania (VII w. p.n.e.) miał kształt terakotowej, kolistej tarczy, z czasem przybrał formy bardziej skomplikowane: palmety, woluty, liści akantu, trójnogów, zwierząt lub postaci mitologicznych. Postacie przedstawione na akroterionach często uzupełniały rzeźbiarskie sceny znajdujące się na tympanonach.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) zob. akroterion.
Akroterion, akroterium (naszczytnik) – terakotowa, marmurowa lub brązowa dekoracja, która wieńczyła szczyt i boczne narożniki frontonu w klasycznych budowlach greckich i rzymskich.W najwcześniejszym okresie występowania (VII w. p.n.e.) miał kształt terakotowej, kolistej tarczy, z czasem przybrał formy bardziej skomplikowane: palmety, woluty, liści akantu, trójnogów, zwierząt lub postaci mitologicznych. Postacie przedstawione na akroterionach często uzupełniały rzeźbiarskie sceny znajdujące się na tympanonach.
Wiktionary oraz Wikipedia
terytorium zależne Wielkiej Brytanii, położone na Cyprze
SJP.pl
Wikipedia
dewiacja seksualna polegająca na pociągu do osób bez kończyn lub ich części
Akrotomofilia (gr. akron „kończyna”, tomein „ciąć”, philein „kochać”) – rodzaj parafilii seksualnej, w której jedynym lub preferowanym sposobem osiągania satysfakcji seksualnej jest kontakt z osobami o amputowanych kończynach.
SJP.pl
Wikipedia
dokładność, staranność w pracy nad tekstem
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) dokładność, sumienność w wykonaniu, w szczególności w odniesieniu do prac filologicznych
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) chem. farm. związek organiczny, żółty, gorzki proszek, stosowany jako środek przeciwmalaryczny i przeciwrobaczy
Wiktionary
związek organiczny, występujący w smole pogazowej
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) biochem. organiczny związek chemiczny z grupy heterocyklicznych związków aromatycznych, o strukturze podobnej do antracenu, ale z atomem azotu w jednym z pierścieni
Akrydyna, dibenzopirydyna – heterocykliczny, trójpierścieniowy, organiczny związek chemiczny o szkielecie węglowym antracenu, zawierający heteroatom azotu. Występuje w smole pogazowej, w postaci czystej tworzy krystaliczne igły. Używana jest do produkcji barwników (np. oranżu akrydyny) i leków (np. rywanolu) oraz w analizie chemicznej i jako wskaźnik fluorescencyjny. Jest szkodliwa, wywołuje podrażnienia błon śluzowych i egzemy.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związany z akrydyną
SJP.pl
mieszkaniec Akry
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) mieszkaniec Akry
SJP.pl
Wiktionary
mieszkanka Akry
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) mieszkanka Akry
SJP.pl
Wiktionary
→ Akra (stolica Ghany)
przymiotnik relacyjny
(1.1) odnoszący się do Akry, stolicy Ghany
SJP.pl
Wiktionary
tworzywo sztuczne, bezbarwna, przezroczysta masa plastyczna
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) pot. żywica poliakrylowa
(1.2) pot. szkło akrylowe
(1.3) farba na bazie akrylu (1.1) stosowana w budownictwie, poligrafii i plastykaastyce;
(1.4) szt. technika malarska wykorzystująca farby akrylowe;
(1.5) szt. praca plastycznyastyczna wykonana w technice wykorzystującej farby akrylowe
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
organiczny związek chemiczny, amid kwasu akrylowego
Akrylamid, akryloamid, C
3H
5NO – organiczny związek chemiczny, amid kwasu akrylowego. Stosowany m.in. jako monomer przy produkcji poliakrylamidu.
Akrylamid tworzy się w reakcji pomiędzy aminokwasami (szczególnie silnie z asparaginą) i cukrami redukującymi w wyniku tzw. reakcji Maillarda. Może powstawać już w temperaturze 120 °C, optimum to 140–180 °C. Akrylamid przyczynia się do występowania m.in. nowotworów przewodu pokarmowego oraz uszkadza układ nerwowy (jest neurotoksyną).
SJP.pl
Wikipedia
ester kwasu akrylowego
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) chem. sól lub ester kwasu akrylowego (CH₂=CH–COOH), powstające w wyniku reakcji tego kwasu z zasadą (sól) lub alkoholem (ester)
Akrylany (lub niepoprawnie z angielskiego akrylaty) – sole lub estry kwasu akrylowego o wzorze ogólnym CH2=CHCOOR (gdzie R – reszta organiczna lub dowolny kation). Zawierają grupę winylową (-HC=CH2), w której dwa atomy węgla połączone podwójnym wiązaniem są jednocześnie związane z grupą karboksylową. Akrylany i metakrylany (pochodne kwasu metakrylowego, (CH2=C(CH3)COOH) łatwo tworzą polimery (poliakrylany) ze względu na dużą aktywność wiązania podwójnego.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
ester kwasu akrylowego
Akrylany (lub niepoprawnie z angielskiego akrylaty) – sole lub estry kwasu akrylowego o wzorze ogólnym CH2=CHCOOR (gdzie R – reszta organiczna lub dowolny kation). Zawierają grupę winylową (-HC=CH2), w której dwa atomy węgla połączone podwójnym wiązaniem są jednocześnie związane z grupą karboksylową. Akrylany i metakrylany (pochodne kwasu metakrylowego, (CH2=C(CH3)COOH) łatwo tworzą polimery (poliakrylany) ze względu na dużą aktywność wiązania podwójnego.
SJP.pl
Wikipedia
związek chemiczny (nitryl kwasu akrylowego), jeden z podstawowych surowców w przemyśle tworzyw sztucznych
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) chem. związek chemiczny, nitryl kwasu akrylowego, cyjanek winylu, bezbarwna ciecz trująca o nieprzyjemnym zapachu;
Akrylonitryl – organiczny związek chemiczny z grupy nitryli, stosowany głównie jako monomer do syntezy poliakrylonitrylu, jego kopolimerów oraz jako ważny substrat w wielu innych syntezach organicznych.
W temperaturze pokojowej jest to ruchliwa, lotna, bezbarwna lub żółta ciecz, o przykrym, duszącym zapachu.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik od: akrylonitryl
SJP.pl
zawierający akryl i silikon (np. farba akrylowo-silikonowa)
SJP.pl
zawierający akryl lub wykonany z akrylu
przymiotnik relacyjny
(1.1) chem. zawierający akryl, wykonany z akrylu
SJP.pl
Wiktionary
skrót od: Akademicki Klub Sportowy
skrótowiec
(1.1) = sport. Akademicki Klub Sportowy
Aks (hindi: अक्स, tłumaczenie: „Zarzut”) – bollywoodzki thriller wyreżyserowany w 2001 przez debiutanta Rakeysh Omprakash Mehra, później autora Rang De Basanti. W rolach głównych Amitabh Bachchan i Manoj Bajpai.
W filmie można spotkać wątki z hollywoodzkich filmów Mission: Impossible (z Tomem Cruise’em), Fallen (z Denzelem Washingtonem) i Face/Off (z Johnem Travoltą i Nicolasem Cage’em).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) gw-pl|Górny Śląsk. techn. oś
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zdrobn. od aksamit
Wiktionary
ceniona, miękka, jedwabna tkanina, po jednej stronie mająca gęsty, błyszczący meszek
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) włók. tkanina bawełniana z krótką okrywą włosową z jedwabnych, wełnianych lub bawełnianych nici;
Aksamit (dawn. oksamit, łac. examitum) – tkanina bawełniana z krótką okrywą włosową (bawełnianą, jedwabną lub wełnianą) uzyskiwana przez wprowadzenie między nitki osnowy i wątku dodatkowych nitek runowych w formie pętelek, które pozostawiono nierozcięte (aksamit pętelkowy) lub rozcinano (aksamit strzyżony). Produkuje się też aksamity, w których stosuje się obie te techniki. Aksamit należy do grupy tkanin z okrywą włókienną, zwanych pluszami.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
jednoroczna roślina kwiatowa z rodziny astrowatych, uprawiana jako roślina ozdobna; aksamitka
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) bot. zob. aksamitka.
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy
(2.1) zool. nazwa systematyczna|Clubiona|ref=tak., pająk osiadły z rodziny nazwa systematyczna|Drassidae.
Aksamitkowate (Barbourisiidae) – monogatunkowa rodzina ryb z rzędu beryksokształtnych (Beryciformes).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. jednoroczna roślina kwiatowa z rodziny astrowatych, uprawiana jako roślina ozdobna; aksamitek;
2. wstążka z aksamitu;
3. krowiak aksamitka - grzyb jadalny
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) wstążeczka z aksamitu, najczęściej noszona pod szyją;
(1.2) bot. nazwa systematyczna|Tagetes|ref=tak., kwitnąca roślina ozdobna;
(1.3) mikol. rodzaj grzyba; zob. ponurnik aksamitny.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
aksamitkówka złota - gatunek grzybów z rodziny pieczarkowatych
SJP.pl
przysłówek
(1.1) od: aksamitny
Wiktionary
rodzaj małego ptaka z rzędu wróblowych
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) daw. rzemieślnik obijający meble itp. aksamitem i innymi tkaninami
SJP.pl
Wiktionary
o cechach aksamitnikowatych (rodzina pająków)
Aksamitnikowate (Clubionidae) – rodzina pająków z grupy Araneomorphae, należąca do kladu Entelegynae, liczy 15 rodzajów obejmujących 639 gatunków, występujących niemal na całym świecie; w Polsce stwierdzono obecność 27 gatunków.
SJP.pl
Wikipedia
o cechach aksamitnikowatych (rodzina pająków)
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) cecha tego, co aksamitne
SJP.pl
Wiktionary
1. zrobiony z aksamitu (np. aksamitny obrus);
2. mający cechy aksamitu: miękki i gładki (np. aksamitny głos)
przymiotnik relacyjny
(1.1) wykonany z aksamitu
przymiotnik jakościowy
(2.1) przen. gładki, miękki, delikatny
SJP.pl
Wiktionary
roślina z rodziny marantowatych, występująca w Ameryce Południowej i Wschodnich Indiach
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) bot. nazwa systematyczna|Maranta|ref=tak., roślina z rodziny marantowatych (nazwa systematyczna|Marantaceae|ref=tak.), rosnąca w południowej Ameryce i we wschodnich Indiach
SJP.pl
Wiktionary
skok w łyżwiarstwie figurowym; axel
Axel, Aksel
SJP.pl
Wikipedia
wojskowy, galowy sznur naramienny
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) wojsk. gruby, pleciony sznur ozdobny, w niektórych armiach noszony na prawym ramieniu przy mundurze oficerskim (generalskim) lub galowym;
Akselbant (niem. Achsel – „dół pachowy”, Band – „taśma”), sznur galowy – ozdobny pleciony sznur naramienny, będący częścią stroju, głównie wojskowego. Noszone przy mundurze galowym jako odznaka początkowo członków straży przybocznej i świty (najwcześniej spotykane we Francji – od XVII wieku), następnie używane przez generałów, oficerów sztabu generalnego, adiutantów i żandarmerię. Z czasem pojawiły się we wszystkich armiach europejskich.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
w biologii: bierna odporność roślin na czynniki patogenne
Aksenia – bierna odporność roślin na patogeny, jest odpornością konstytutywną, czyli istniejącą niezależnie od kontaktu z patogenem. Formą aksenii są przystosowania anatomiczno-morfologiczne zapewniające barierę przed wniknięciem czynników chorobotwórczych. Barierami takimi są kutykula lub woskowy nalot pokrywający liście oraz nieliczne i małe aparaty szparkowe. Aksenia obejmuje także przystosowania fizjologiczno-chemiczne istniejące w roślinie przez cały czas.
SJP.pl
Wikipedia
nazwisko
SJP.pl
witamina A, w organizmie zwierzęcym powstaje w wątrobie z prowitaminy A (karotenu); retinol
Retinol (akseroftol), C20H29OH – organiczny związek chemiczny, alkohol nienasycony zaliczany do grupy karotenoidów, wraz z innymi retinoidami pełni funkcję witaminy A. Po raz pierwszy został wyodrębniony w 1931 roku.
SJP.pl
Wikipedia
nazwisko
SJP.pl
ssak z rodziny jeleniowatych; czytal
Aksis (Axis) – rodzaj ssaków z podrodziny jeleni (Cervinae) w obrębie rodziny jeleniowatych (Cervidae).
SJP.pl
Wikipedia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) odprzym. cecha tego, co jest aksjalne
Wiktionary
położony w górnej części czegoś, na górnym końcu
SJP.pl
pogląd filozoficzny, który zakłada, że wartości regulują lub wyjaśniają naturalny porządek rzeczy i który upatruje w moralności przyczyny przebiegu wszelkich zdarzeń
SJP.pl
specjalista w dziedzinie aksjologii
SJP.pl
nauka o wartościach
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) nauk. nauka o wartościach;
(1.2) filoz. konkretny system wartości
Aksjologia (gr. αξιοs – godny, cenny + λογοs – nauka) – nauka o wartościach.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
cecha kogoś lub czegoś powiązanego z systemem wartości
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) odprzym. cecha tego, co jest aksjologiczne; cecha tych, którzy są aksjologiczni
SJP.pl
Wiktionary
dotyczący aksjologii, wynikający z aksjologii; także: nacechowany pod względem wartości, wartościujący (np. kategorie aksjologiczne)
przymiotnik relacyjny
(1.1) filoz. związany z aksjologią, dotyczący aksjologii
SJP.pl
Wiktionary
proces, w którym coś zaczyna podlegać wartościowaniu
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) daw. zob. aksjomat.
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zdrobn. od aksjomat
Wiktionary
pewnik;
1. twierdzenie uważane za oczywiste, niepodważalne, niewymagające dowodów; dogmat;
2. w logice: założenie przyjmowane bez dowodu w systemie dedukcyjnym
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) mat. log. element aksjomatyki, czyli tak wybranego zestawu twierdzeń, że na ich bazie daje się wyprowadzić wszystkie pozostałe twierdzenia danej teorii matematycznej;
(1.2) przen. uznana prawda
Aksjomat, postulat, pewnik (gr. ἀξίωμα axíōma, godność, pewność, oczywistość) – jedno z podstawowych pojęć logiki matematycznej. Od czasów Euklidesa uznawano, że aksjomaty to zdania przyjmowane za prawdziwe, których nie dowodzi się w obrębie danej teorii matematycznej.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przyjęty z założenia jako pewnik; oczywisty
przymiotnik
(1.1) oparty na aksjomatach
SJP.pl
Wiktionary
ogół aksjomatów danej dziedziny
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) log. układ aksjomatów, z którego można wyprowadzić wszystkie twierdzenia danej nauki lub teorii
Aksjomat, postulat, pewnik (gr. ἀξίωμα axíōma, godność, pewność, oczywistość) – jedno z podstawowych pojęć logiki matematycznej. Od czasów Euklidesa uznawano, że aksjomaty to zdania przyjmowane za prawdziwe, których nie dowodzi się w obrębie danej teorii matematycznej.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
ujęcie twierdzeń w jakiejś nauce w spójny system aksjomatów
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) postępowanie mające na celu przedstawienie danej teorii w postaci systemu aksjomatów
(1.2) efekt aksjomatyzacji (1.1)
Aksjomat, postulat, pewnik (gr. ἀξίωμα axíōma, godność, pewność, oczywistość) – jedno z podstawowych pojęć logiki matematycznej. Od czasów Euklidesa uznawano, że aksjomaty to zdania przyjmowane za prawdziwe, których nie dowodzi się w obrębie danej teorii matematycznej.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przyrząd do nawigacji na statku, wskazujący położenie steru w stosunku do płaszczyzny symetrii okrętu
Aksjometr – przyrząd pokazujący w stopniach wychylenie płetwy sterowej w stosunku do osi symetrii jednostki pływającej.
SJP.pl
Wikipedia
hipotetyczna cząstka subatomowa
Aksjon – hipotetyczna cząstka subatomowa zaproponowana w teorii Peccei–Quinn w 1977, żeby wyjaśnić zachowanie symetrii CP w oddziaływaniach silnych, czyli m.in. brak obserwowalnego momentu dipolowego neutronu. Nie mają ładunku elektrycznego ani spinu.
SJP.pl
Wikipedia
przymiotnik relacyjny
(1.1) stpol. z Akwizgranu, akwizgrański
Wiktionary
powierzchnia zakreślana w przestrzeni przez oś obrotu poruszającego się ciała sztywnego
SJP.pl
Aksolema – cienka błona komórkowa otaczająca neuryt (akson).
Wikipedia
larwa płazów ogoniastych
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy
(1.1) zool. forma larwalna niektórych płazów zdolna do rozmnażania płciowego
Aksolotl (nah. āxōlōtl [aːˈʃoːloːt͡ɬ] (l. poj.) lub āxōlōmeh [aːˈʃoːloːmeʔ] (l. mn) – neoteniczna, wodna forma niektórych płazów ogoniastych z rodzaju Ambystoma w obrębie rodziny ambystomowatych (Ambystomatidae).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przyrząd okulistyczny do pomiaru osi oka; osiomierz
SJP.pl
wypustka komórki nerwowej służąca do przewodzenia impulsów; neuryt; włókno osiowe
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) biol. nitkowate przedłużenie komórki nerwowej;
Akson, włókno nerwowe, neuryt, włókno osiowe, wypustka osiowa – element neuronu odpowiedzialny za przekazywanie informacji z ciała komórki do kolejnych neuronów lub komórek efektorowych (mięśniowych, gruczołowych). Może być okryty osłonką. Jest z reguły dłuższy od dendrytów i, w odróżnieniu od nich, w komórce występuje pojedynczo (choć może być rozgałęziony).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
część rdzenna rzęsek i wici
Aksonema – kompleks 9 par mikrotubul obwodowych oraz jednej pary centralnej, stanowiący aparat ruchowy rzęsek i wici (ruch odbywa się dzięki przesuwaniu się dyneiny wzdłuż mikrotubul).
SJP.pl
Wikipedia
przyrząd do wykonywania rzutów równoległych na płaszczyznę
SJP.pl
sposób przedstawiania figur przestrzennych na płaszczyźnie (tzw. rzutni aksonometrycznej) dowolnie ustawionej względem układu osi współrzędnych przestrzennych; rzutowanie równoległe; perspektywa równoległa
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) rodzaj rzutu równoległego, odwzorowanie przestrzeni na płaszczyznę z wykorzystaniem prostokątnego układu osi
Aksonometria (gr. akson + metreo) – rodzaj rzutu równoległego, odwzorowanie przestrzeni na płaszczyznę z wykorzystaniem prostokątnego układu osi. Cechą odróżniającą aksonometrię od innych rodzajów rzutu równoległego jest dążenie do zachowania prawdziwych wymiarów rzutowanych obiektów przynajmniej w jednym, wybranym kierunku. Niektóre rodzaje aksonometrii pozwalają również zachować wielkości kątów, równoległych do obranej płaszczyzny.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik relacyjny
(1.1) mat. geom. związany z aksonometrią, dotyczący aksonometrii
Wiktionary
przymiotnik od: akson
SJP.pl
nibynóżki (kurczliwe wypustki ciała) u niektórych pierwotniaków
Nibynóżki, pseudopodia (pseudo- + gr. podós ‘noga’) – ruchliwe wypustki cytoplazmatyczne o zmiennym kształcie, powstające wskutek nacisku cytoplazmy na otaczającą ją błonę komórkową. Występują u niektórych pierwotniaków, np.: korzenionóżek (ameb), otwornic, promienic, a także w niektórych komórkach eukariotycznych, np. leukocytach, monocytach i archeocytach. Spełniają zasadniczo trzy funkcje:
SJP.pl
Wikipedia
typ nibynóżki u niektórych pierwotniaków
SJP.pl
osiowa, przechodząca przez całe ciało wiciowców organella oporowa
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna
(1.1) geogr. miasto w Chinach, w Regionie Autonomicznym Sinciang-Ujgur, nad rzeką Aksu He;
Wiktionary oraz Wikipedia
1. starożytne królestwo położone w północnej części dzisiejszej Etiopii i Erytrei;
2. miasto w północnej Etiopii
Aksum – starożytne królestwo, które istniało w latach 80 p.n.e. do 825 r., położone w północnej części dzisiejszej Etiopii i Erytrei. Jego stolicą było Aksum.
Rozwijało się dzięki kontaktom handlowym między Półwyspem Arabskim i Afryką, np. z królestwem Meroe, z którego sprowadzało m.in. kość słoniową, kauczuk, przyprawy korzenne i dostarczało je na szlaki handlowe. Z portu w Adulis przewożono towary do basenu Morza Śródziemnego, a także do Indii i na Cejlon. Okres świetności przeżywało w III-VI wieku – rozszerzyło swe granice w kierunku południowym i zachodnim i stało się jedną z potęg ówczesnego świata bliskowschodniego. W połowie IV wieku, w czasach panowania Ezany, Aksum przyjęło chrześcijaństwo za pośrednictwem kupców syryjskich. W tymże wieku podporządkowało sobie Kusz. O znaczeniu i bogactwie państwa świadczyła złota moneta bita przez Ezanę, początkowo ozdobiona nowiem i dwiema gwiazdami, następnie, po przyjęciu chrześcijaństwa, wyobrażeniem krzyża.
SJP.pl
Wikipedia
→ Aksum
SJP.pl
minerał, borokrzemian wapnia, manganu, magnezu i żelaza
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) miner. minerał z gromady krzemianów;
Aksynit – rzadki minerał z gromady krzemianów.
Nazwa pochodzi od greckiego słowa "axe" – topór (ze względu na formę kryształów).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) ezot. wróżba z rozżarzonego topora
Wiktionary
1. działanie, czyn;
2. część utworu scenicznego;
3. przedstawienie nagiej postaci ludzkiej w malarstwie, rzeźbie lub fotografice;
4. różnie rozumiane pojęcie filozoficzne
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) czyn, działanie
(1.2) teatr. część sztuki teatralnej;
(1.3) szt. fot. zdjęcie lub obraz nagiej modelki lub modela;
(1.4) urz. praw. urzędowy lub prawny dokument
(1.5) oficjalna uroczystość towarzysząca ważnemu zdarzeniu
Akt (łac. actus „czyn, działanie” od ago, agere „czynić, działać, robić”) – przedstawienie nagiego ciała ludzkiego w sztuce, zazwyczaj wykonane w oparciu o studium z żywego modela. Akt jest jednym z najważniejszych tematów malarskich i fotograficznych w dziejach sztuki, oraz podstawowym tematem rzeźby. Akt może pojawić się jako samodzielny temat bądź jako część większej kompozycji. Jest uważany za podstawę artystycznego wykształcenia.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
dokument urzędowy, prawny
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zbiór dokumentów lub ksiąg zawierających zapisy urzędowe
(1.2) uczn. dziennik szkolny
(1.3) uczn. papierosy
Akta – grupa dokumentów o podobnej treści (Akta sprawy) złączona w jeden ciąg w celu łatwiejszego ich przechowywania.
Rodzaje akt:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. w gramatyce narracyjnej: wzór postaci działającej w utworze;
2. wykonawca jakiejś czynności; agens
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna
(1.1) geogr. miasto w Kazachstanie, administracyjne centrum obwodu mangystauskiego;
Aktau (kaz. Ақтау, Aqtaw, w latach 1964–1991 Szewczenko) – miasto obwodowe w zachodnim Kazachstanie, na półwyspie Mangystau i zarazem stolica obwodu mangystauskiego, port nad Morzem Kaspijskim.
Powstało w 1961 roku w związku z odkryciem na półwyspie Mangystau bogatych złóż ropy naftowej i gazu; połączony rurociągiem naftowym z pobliskimi ośrodkami eksploatacji ropy naftowej – Uzeń i Żetybaj. W 2018 podpisano tutaj Konwencję o Statusie Prawnym Morza Kaspijskiego.
Wiktionary oraz Wikipedia
w mitologii greckiej: myśliwy beocki
SJP.pl
Wikipedia
drzewiaste pnącze z rodziny aktinidiowatych, na ogół dwupienne, uprawiane dla soczystych owoców, rosnące w Azji
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) bot. azjatyckie pnącze o jadalnych owocach kiwi;
Aktinidia (Actinidia Lindl.) – rodzaj pnączy z rodziny aktinidiowatych. Obejmuje ok. 55, 60 lub 75 gatunków. Występują w Azji wschodniej i południowej, od Japonii po Indonezję, z największym zróżnicowaniem w Chinach (44 gatunki są endemitami tego kraju). Rosną zwykle w lasach i zaroślach.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rodzina pnączy z rzędu wrzosowców, niektóre gatunki uprawiane dla smacznych owoców inne jako rośliny ozdobne
SJP.pl
Wikipedia
o cechach aktinidiowatych (rodzina roślin)
przymiotnik
(1.1) bot. o cechach roślin z rodziny aktinidiowatych
SJP.pl
Wiktionary
pływająca larwa należąca do czułkowców
Aktinotrocha, aktinotrochula (gr. aktís – promień, trochós – koło) – wolno żyjąca, wydłużona larwa trochoforopodobna kryzelnic (Phoronida). W górnej części o kształcie parasola znajduje się płytka apikalna i czułki. Obecność czułków na episferze odróżnia aktinotrochę od trochofory. Dolna część ciała larwy zakończona jest wieńcem rzęsek służących jej do pływania.
SJP.pl
Wikipedia
planktoniczna larwa występująca w cyklu rozwojowym niektórych stułbiopławów, przypominająca budową polipa; aktynula
SJP.pl
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z Aktiubińskiem, dotyczący Aktiubińska
Wiktionary
skrót od: aktualizacja (czytany jako cały, odmienny wyraz)
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna
(1.1) geogr. miasto w Kazachstanie, administracyjne centrum obwodu aktobskiego;
Aktobe, Aktiubińsk (kaz. Ақтөбе, Aktöbe; ros. Актобе, Aktobie) – miasto obwodowe, największe w zachodniej części Kazachstanu, leży nad rzeką Ilek. Ośrodek administracyjny obwodu aktobskiego. Miasto zostało założone w 1869 roku.
Rozwinęło się tutaj hutnictwo żelaza i chromu, przemysł maszynowy, chemiczny i lekki.
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z Aktobe, dotyczący Aktobe
Wiktionary
aparat rejestrujący ruch ciała
SJP.pl
zapis aktywności ruchowej organizmu zarejestrowany przez aktograf
Aktogram – wykres aktywności osobowej organizmu w określonym czasie. Przedstawiony jest najczęściej w 24-godzinnym układzie dobowym.
SJP.pl
Wikipedia
kompleks dwóch białek: aktyny i miozyny; aktynomiozyna
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) biochem. powstający w wyniku skurczu mięśnia kompleks dwóch białek: aktyny i miozyny;
Aktomiozyna – nierozpuszczalny w wodzie kompleks dwóch białek: aktyny i miozyny. Powstaje w czasie skurczu mięśnia, jest zaliczana do białek kurczliwych. Jest enzymem rozkładającym ATP.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. artysta sceniczny, estradowy lub filmowy;
2. przenośnie: uczestnik jakiegoś wydarzenia, sprawca
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) osoba, która gra rolę w teatrze lub w filmie;
(1.2) stpol. powód (w sądzie)
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) daw. praw. wpis sprawy, sprawa wpisana do rejestru sądowego
(1.2) daw. praw. koszty sprawy sądowej
Wiktionary
zdrobnienie od: aktorka
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) pot. zdrobn. od: aktorka
SJP.pl
Wiktionary
1. kobieta grająca rolę na scenie teatralnej, w filmie, w słuchowiskach radiowych i przedstawieniach telewizyjnych;
2. uczestniczka jakiegoś wydarzenia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) film. teatr. kobieta, która w teatrze lub na filmie udaje jakąś postać, bohatera
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) reg-pl|Poznań. aktor
Wiktionary
czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)
(1.1) daw. zachowywać się jak aktor; grać, udawać
Wiktionary
przymiotnik od: aktor
przymiotnik relacyjny
(1.1) dotyczący aktorów lub aktorstwa
SJP.pl
Wiktionary
przysłówek
(1.1) od: aktorski
Wiktionary
1. zawód aktora;
2. potocznie: ogół aktorów;
3. udawanie czegoś, sztuczne zachowanie się
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) sztuka aktorska, zawód aktorski, powołanie aktorskie
(1.2) ogół aktorów
(1.3) nieszczere, sztuczne zachowanie; udawanie, hipokryzja
SJP.pl
Wiktionary
środowiskowo: doświadczony aktor
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) odczasownikowy od|aktorzyć.
Wiktionary
potocznie:
1. udawać, symulować coś, np. faul;
2. grać w filmie, przedstawieniu
czasownik niedokonany
(1.1) pot. udawać, symulować coś
(1.2) pot. grać w filmie, przedstawieniu
SJP.pl
Wiktionary
pogardliwie: aktorka; aktorzyna, aktoreczka
SJP.pl
pogardliwie i z przekąsem o aktorze, zwłaszcza słabym
SJP.pl
(r. męski) lekceważąco: marny aktor
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) pot. lekcew. z politowaniem lub lekceważeniem o aktorze, zwłaszcza kiepskim
SJP.pl
Wiktionary
zgrubienie od: aktor
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) praw. adm. osoba fizyczna lub osoba prawna (urząd, przedsiębiorstwo, organizacja itp.), która wytwarza i gromadzi akta;
Aktotwórca – urząd, instytucja, przedsiębiorstwo, organizacja, osoba fizyczna itp., która w wyniku swojej działalności wytwarza i gromadzi akta.
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z tworzeniem akt, dotyczący tworzenia akt
Wiktionary
teczka służąca do przechowywania akt, dokumentów
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) płaska torba na dokumenty
Aktówka – prostokątna, sztywna torba, zwykle ze skóry lub z materiału imitującego skórę. Używana najczęściej przez prawników i biznesmenów do przenoszenia ważnych dokumentów. Często zamykana na zamek szyfrowy lub klucz.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z aktówką, dotyczący aktówki
Wiktionary
przymiotnik od: akt (zwykle: dokument lub dzieło przedstawiające nagą postać)
SJP.pl
rzeczy współczesne, bieżące lub informacje o nich; aktualności (częściej)
rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga
(1.1) książk. wydarzenia, sprawy, rzeczy aktualne
SJP.pl
Wiktionary
zwolennik doktryny filozoficznej usiłującej wyprowadzić świat rzeczy z samego aktu, z czystego stawania się
SJP.pl
przymiotnik relacyjny
(1.1) filoz. związany z aktualizmem, dotyczący aktualizmu
SJP.pl
Wiktionary
czynienie czegoś aktualnym, odpowiadającym nowym realiom
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) czynienie czegoś aktualnym, uwspółcześnienie, modernizacja
SJP.pl
Wiktionary
dotyczący aktualizacji
SJP.pl
program do aktualizacji oprogramowania
SJP.pl
w geologii: kierunek zajmujący się wyjaśnianiem zjawisk zachodzących w odległej przeszłości na podstawie obserwacji podobnych zjawisk zachodzących obecnie
Aktualizm (aktualizm geologiczny, zwany również uniformitaryzmem lub uniformitarianizmem) – zasada geologiczna przyjmująca, że czynniki fizyczne i chemiczne oddziałujące na Ziemię i na skorupę ziemską, a zatem także procesy fizyczne i chemiczne, były w przeszłości podobne do dzisiejszych, co pozwala na podstawie współczesnych obserwacji określać przebieg dawnych procesów geologicznych. Metoda ta streszcza się w haśle „teraźniejszość jest kluczem do przeszłości”, a na podstawie obserwacji procesów zachodzących współcześnie można wnioskować, co działo się na Ziemi nawet wiele milionów lat temu. Należy jednak uwzględnić, że niektóre czynniki mimo wszystko ulegają zmianie, jak choćby obecność tlenu w atmosferze albo traw na stokach etc.
SJP.pl
Wikipedia
1. czynić aktualnym, dostosowywać do współczesności; uaktualniać, uwspółcześniać, modernizować, unowocześniać;
2. aktualizować się - w filozofii: przechodzić od stanu potencjalnego do istnienia realnego
czasownik przechodni niedokonany
(1.1) czynić aktualnym
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) odczasownikowy od|aktualizować.
Wiktionary
przysłówek czasu
(1.1) obecnie, w tej chwili, teraz
Wiktionary
stopień wyższy od przysłówka: aktualnie
SJP.pl
stopień wyższy od przymiotnika: aktualny; bardziej aktualny
SJP.pl
bycie aktualnym
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) bycie zgodnym ze stanem obecnym
Akt (łac. actus, gr. ενέργεια „energia”) – pojęcie, należące do podstawowych terminów metafizyki klasycznej, biorące swój początek w filozofii Arystotelesa, a następnie rozwijane przez średniowieczną myśl scholastyczną.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
aktualne wydarzenia lub informacje o nich; aktualia (rzadziej)
Aktualności – regionalny serwis informacyjny TVP3 Katowice, nadawany od 1961 roku. Jego poprzednikiem była Śląska Kronika Telewizyjna, emitowana od 7 grudnia 1957 do 28 kwietnia 1961 roku. Pierwszą spikerką Telewizji Katowice w 1957 r. została Liliana Czarska. Od 1 lipca 2024 po zmianach w TVP3 Katowice szefem redakcji został Tomasz Nieć.
SJP.pl
Wikipedia
dotyczący tego, co się dzieje obecnie, ważny w czasie obecnym (np. aktualny temat, aktualne informacje)
przymiotnik
(1.1) dotyczący teraźniejszości
(1.2) zachowujący ważność w danej chwili
SJP.pl
Wiktionary
związany z ubezpieczaniem, ubezpieczeniami
SJP.pl
1. urząd aktuariusza;
2. wyznaczanie wielkości świadczeń, składek oraz odszkodowań ubezpieczeniowych;
3. ludzie zajmujący się wyznaczaniem wielkości świadczeń, składek oraz odszkodowań ubezpieczeniowych
Matematyka ubezpieczeniowa (aktuariat, nauki aktuarialne, matematyka aktuarialna) – dział matematyki stosowanej obejmujący zagadnienia m.in. rachunku prawdopodobieństwa, statystyki, matematyki finansowej, metod numerycznych i koncentrujący się na zastosowaniach w dziedzinie ubezpieczeń.
SJP.pl
Wikipedia
1. pracownik firmy ubezpieczeniowej; ekspert ubezpieczeniowy;
2. dawniej: urzędnik opiekujący się aktami sądowymi; pisarz sądowy
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) ekon. specjalista z zakresu matematyki finansowej, obliczania ryzyka oraz wyceny projektów finansowych;
Aktuariusz – profesjonalista z dziedziny obliczania ryzyka oraz wartości bieżącej projektów finansowych, w szczególności długoterminowych lub obarczonych ryzykiem. Tradycyjnie profesja aktuariusza związana jest z branżą ubezpieczeń, reasekuracji oraz planów emerytalnych (w Polsce: wycena rezerw na świadczenia pracownicze).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
bardzo rzadki, promieniotwórczy pierwiastek chemiczny o symbolu Ac
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) chem. radioaktywny pierwiastek chemiczny o symbolu Ac i liczbie atomowej 89;
Aktyn (Ac, łac. actinium) – nietrwały pierwiastek chemiczny zaliczany do aktynowców lub skandowców.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
białko kurczliwe włókien mięśniowych
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) biochem. biol. wielofunkcyjne białko, które jest jednym z kluczowych elementów cytoszkieletu w komórkach eukariotycznych
Aktyna – kurczliwe białko budujące filamenty cienkie miofibryli oraz mikrofilamenty. Wraz z miozyną tworzy aktomiozynę. Występuje w dwóch postaciach:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
stopień oddziaływania światła na światłoczułe materiały fotograficzne
SJP.pl
aktyniczne światło o zakresie długości fal (barw) odpowiadających barwoczułości materiału fotograficznego i powodujące dzięki temu naświetlenie
SJP.pl
temat słowotwórczy
(1.1) pierwszy człon wyrazów złożonych wskazujący na ich związek znaczeniowy z promieniem, promieniowaniem, promieniotwórczością
Wiktionary
aktynometr zaopatrzony w urządzenie samopiszące
SJP.pl
minerał z grupy amfiboli, krzemian wapnia, magnezu i żelaza
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) daw. miner. nazwa minerałów tremolit i ferroaktynolit;
Szereg izomorficzny aktynolitu – roztwór stały Ca-amfiboli obejmujący następujące minerały:
Nazwa „aktynolit” w odniesieniu do minerału nie jest aktualna.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związany z aktynolitem
SJP.pl
specjalista w dziedzinie aktynologii
SJP.pl
przyrząd do pomiaru promieniowania słonecznego
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) fiz. techn. przyrząd służący do dokładnego mierzenia promieniowania słonecznego
SJP.pl
Wiktionary
nauka zajmująca się pomiarami promieniowania Słońca, Ziemi i atmosfery
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) nauk. fiz. dział nauki zajmujący się pomiarami promieniowania w atmosferze ziemskiej
Aktynometria – nauka o promieniowaniu Słońca, Ziemi i atmosfery. Zajmuje się pomiarami promieniowania bezpośredniego, rozproszonego i pochłoniętego w atmosferze, a także wyznaczaniem promieniowania efektywnego oraz bilansu promieniowania Ziemi i atmosfery.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik relacyjny
(1.1) fiz. związany z aktynometrią lub aktynometrem, dotyczący aktynometrii lub aktynometru
Wiktionary
choroba zakaźna ludzi i zwierząt, wywołana przez promieniowca Actinomyces bovis; promienica
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. zob. promienica.
Promienica, aktynomikoza (łac. Actinomycosis) – przewlekła choroba zakaźna ludzi i zwierząt (głównie bydła). U zwierząt jest wywołana przez promieniowce Actinomyces bovis, u człowieka drobnoustrojem chorobotwórczym jest gatunek Actinomyces israeli.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
kompleks dwóch białek: aktyny i miozyny; aktomiozyna
SJP.pl
antybiotyk hamujący podział komórki, stosowany w chemioterapii nowotworów; cytostatyk
Daktynomycyna (Aktynomycyna D; łac. Dactinomycinum) – antybiotyk z grupy cytostatyków; hamuje syntezę DNA, RNA i białek; stosowany w leczeniu nowotworów wieku dziecięcego (guz Wilmsa, mięsak Ewinga), mięsaków tkanek miękkich, nowotworów zarodkowych jajników i jądra oraz ciążowej choroby trofoblastycznej.
SJP.pl
Wikipedia
naturalny promieniotwórczy izotop radonu, powstający przy rozpadzie aktynu
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) chem. radon-219, naturalnie występujący izotop radonu o symbolu An powstający na skutek radioaktywnego rozpadu aktynu
SJP.pl
Wiktionary
typ walca osiowego charakteryzujący się gwiaździstym układem tkanek przewodzących
SJP.pl
grupa 14 pierwiastków chemicznych wydzielonych z układu okresowego: tor, protaktyn, uran, neptun, pluton, ameryk, kiur, berkel, kaliforn, einstein, ferm, mendelew, nobel i lorens
Aktynowce – grupa pierwiastków chemicznych wydzielona z układu okresowego. Ich nieoficjalny wspólny symbol to An.
Grupa ta liczy 15 metali: aktyn, tor, protaktyn, uran, neptun, pluton, ameryk, kiur, berkel, kaliforn, einstein, ferm, mendelew, nobel, lorens.
SJP.pl
Wikipedia
każdy z pierwiastków z rodziny aktynowców: tor, protaktyn, uran, neptun, pluton, ameryk, kiur, berkel, kaliforn, einstein, ferm, mendelew, nobel lub lorens
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) chem. radioaktywny metal z grupy pierwiastków chemicznych ósmego okresu, w najczęstszym rozumieniu o liczbach atomowych od 83 (aktynu) do 103 (lorensu);
Aktynowce – grupa pierwiastków chemicznych wydzielona z układu okresowego. Ich nieoficjalny wspólny symbol to An.
Grupa ta liczy 15 metali: aktyn, tor, protaktyn, uran, neptun, pluton, ameryk, kiur, berkel, kaliforn, einstein, ferm, mendelew, nobel, lorens.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik od: aktyn
przymiotnik
(1.1) dotyczący aktynu
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) gw-pl|Górny Śląsk. aktówka
Wiktionary
planktoniczna larwa występująca w cyklu rozwojowym niektórych stułbiopławów, przypominająca budową polipa; aktinula
SJP.pl
aktywna grupa członków organizacji lub partii
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) najbardziej wartościowa, aktywna grupa w obrębie organizacji
(1.2) hist. w PRL-u: członkowie władz PZPR wszelkich szczebli, a w szerszym znaczeniu także członkowie sprzymierzonych z PZPR stronnictw i związków zawodowych;
(1.3) hist. eufem. w PRL-u: członek doraźnie powoływanych bojówek partyjnych służących do rozpędzania protestów
Aktyw (łac. activus – czynny) – określenie odnoszące się do członków danej organizacji, wykazujących się największą aktywnością.
W okresie PRL termin ten stosowano w nowomowie politycznej w następujących znaczeniach:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. ekonomia: środki gospodarcze (m.in. nieruchomości, towary) gotowe do dyspozycji w danym momencie przez jednostkę gospodarczą będącą w ich posiadaniu;
2. przenośnie: mocne strony kogoś lub czegoś
rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga
(1.1) księg. kontrolowane przez jednostkę gospodarczą zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, które użyte spowodują wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych;
Aktywa (z łac. activus ‘czynny’ od actus ‘czyn’, actum ‘rzecz zrobiona’ od ago, agere ‘prowadzić; czynić; działać’) – kontrolowane przez jednostkę gospodarczą zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, uzyskane w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych. Jeśli zasób majątkowy nie spełnia któregoś z powyższych kryteriów, nie może być ujęty w bilansie.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. w chemii i fizyce: wzmaganie działania jakiegoś procesu, mechanizmu, organizmu;
2. w telekomunikacji: przyłączenie telefonu do odpowiedniej sieci, rozpoczynające i gwarantujące jego działanie
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) chem. fiz. wzmaganie działania jakiegoś procesu, mechanizmu, organizmu
(1.2) techn. przyłączenie telefonu do odpowiedniej sieci, rozpoczynające i gwarantujące jego działanie
Aktywacja, aktywowanie – nadanie czemuś gotowości do działania. Pojęcie słownikowe mające konkretne odniesienia w wielu dziedzinach.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
dotyczący aktywacji (np. analiza aktywacyjna, usługi aktywacyjne)
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z aktywacją, dotyczący aktywacji, służący do aktywacji
SJP.pl
Wiktionary
1. substancja przyspieszająca pewną reakcję po zmieszaniu jej z katalizatorem; promotor;
2. w informatyce: program komputerowy uwierzytelniający wpisywany numer seryjny, zapobiegający piractwu komputerowemu
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) coś, co uruchamia, przyspiesza albo wzmacnia działanie jakiegoś procesu, reakcji chemicznej czy urządzenia
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
członek organizacji, partii itp. mocno zaangażowany w jej działalność
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) bardzo czynny członek organizacji walczący w imię określonych praw lub przekonań
(1.2) hist. zwolennik kierunku polityki polskiej okresu pierwszej wojny światowej, dążącego do współpracy z okupującymi Niemcami i Austro-Węgrami
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) fż. od: aktywista
SJP.pl
Wiktionary
przymiotnik relacyjny
(1.1) rzad. związany z aktywistą, dotyczący aktywisty
Wiktionary
SJP.pl
odnoszący się do aktywizmu
SJP.pl
czynienie czegoś aktywnym; także: pobudzanie do działania
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) pobudzanie do działania; uruchamianie aktywności
SJP.pl
Wiktionary
dotyczący aktywizacji
SJP.pl
człowiek aktywizujący, uaktywniający innych
SJP.pl
SJP.pl
aktywność, czynna postawa uczestniczenia w życiu organizacyjnym
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) czynna postawa; bycie aktywnym
(1.2) hist. kierunek polityczny w okresie I wojny światowej zabiegający o powiązanie polskiej polityki z Niemcami i Austro-Węgrami
(1.3) filoz. przekonanie myślicielskie o pierwszeństwie aktywności i zmiany nad stałością
Aktywizm — działania i wysiłki na rzecz promowania, utrudniania, kierowania lub interweniowania w reformy społeczne, polityczne, ekonomiczne lub środowiskowe z pragnieniem wprowadzenia zmian w odbiorze społecznym obszaru będącego tematem działań.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
czynić coś aktywnym, pobudzać do działania; ożywiać
czasownik przechodni niedokonany (dk. zaktywizować)
(1.1) pobudzać do działania, wprowadzać w stan aktywności
(1.2) włączać coś, co było nieaktywne
czasownik zwrotny niedokonany aktywizować się (dk. zaktywizować się)
(2.1) stawać się aktywnym
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) książk. pobudzanie do aktywności, działania
Wiktionary
czynić coś aktywnym, pobudzać do działania; ożywiać
SJP.pl
przysłówek sposobu
(1.1) w sposób aktywny
Wiktionary
stopień wyższy od przysłówka: aktywnie
SJP.pl
stopień wyższy od przymiotnika: aktywny
SJP.pl
bycie aktywnym
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) działanie, przejawianie inicjatywy, branie udziału
(1.2) chem. pozorne efektywne stężenie substancji w roztworze;
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
1. działający lub skłonny do działania, czynny, dynamiczny;
2. w chemii: zdolny do reakcji chemicznej lub mający wpływ na jej przebieg;
3. o wulkanie: czynny, niewygasły
przymiotnik
(1.1) biorący w czymś żywy udział, przejawiający inicjatywę; czynny; działający
(1.2) chem. zdolny do reakcji chemicznej lub przyspieszający ją
SJP.pl
Wiktionary
1. w chemii i fizyce: wzmagać działanie jakiegoś procesu, mechanizmu, organizmu;
2. w telekomunikacji: przyłączać telefon (zwłaszcza komórkowy) do odpowiedniej sieci, rozpoczynając i gwarantując jego działanie
czasownik przechodni dwuaspektowy
(1.1) sprawiać, że coś staje się aktywne
SJP.pl
Wiktionary
SJP.pl
dający się aktywować
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) czynienie czegoś aktywnym
Wiktionary
wóz napędzany akumulatorami elektrycznymi
SJP.pl
rodzaj gryzoni z rodziny agutiowatych
Akuczi (Myoprocta) – rodzaj ssaków z rodziny agutiowatych (Dasyproctidae).
SJP.pl
Wikipedia
1. przyjmowanie wzorców kulturowych przez jednostkę
2. wytwór procesu akulturacji, kultura
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) socjol. przyjęcie przez osobę lub grupę kultury innej grupy
Akulturacja – termin stosowany w naukach społecznych (m.in. antropologia, etnologia, pedagogika, psychologia, socjologia) oraz naukach o zarządzaniu (m.in. zarządzanie międzykulturowe, kultura organizacji) na określenie zjawisk zachodzących na styku kultur pomiędzy ludźmi (jednostkami i grupami).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
dotyczący akulturacji
SJP.pl
1. gromadzenie (się) czegoś, zbieranie (się) czegoś;
2. w ekonomii: zwiększanie środków inwestycyjnych oraz zasobów i rezerw finansowych w przeciwieństwie do wydatkowania na bieżącą konsumpcję
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) książk. gromadzenie lub nagromadzenie się czegoś
(1.2) ekon. przeznaczanie części dochodu narodowego na inwestycje;
(1.3) geol. proces gromadzenia się osadów na powierzchni ziemi albo na dnie basenów wodnych, powodowany zazwyczaj działalnością wiatru, wody lub lodowców, prowadzący do powstania skał osadowych;
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
dotyczący akumulacji (np. zjawiska akumulacyjne, tendencje akumulacyjne)
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z akumulacją, gromadzeniem
(1.2) geol. związany z akumulacją
SJP.pl
Wiktionary
urządzenie do gromadzenia energii, doładowywane wielokrotnie
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) techn. urządzenie służące do magazynowania energii (elektrycznej, mechanicznej lub cieplnej)
(1.2) inform. rejestr procesora przechowujący wynik operacji
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
zdrobnienie od: akumulator
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) techn. bateria, którą można ponownie naładować
(1.2) zdrobn. od: akumulator
SJP.pl
Wiktionary
pomieszczenie, w którym pracują akumulatory
SJP.pl
zasilany prądem z akumulatora lub z sieci
SJP.pl
→ akumulator, np. wózek akumulatorowy, bateria akumulatorowa
przymiotnik relacyjny
(1.1) techn. związany z akumulatorem; wykorzystujący akumulator do zasilania
SJP.pl
Wiktionary
gromadzić, skupiać, zbierać
czasownik przechodni niedokonany (dk. zakumulować)
(1.1) dokonywać akumulacji
czasownik zwrotny niedokonany akumulować się (dk. zakumulować się)
(2.1) być akumulowanym
SJP.pl
Wiktionary
kanadyjska firma produkująca zdrową żywność
Akuna – australijski jacht o napędzie parowym.
SJP.pl
Wikipedia
nazwisko
SJP.pl
niekonwencjonalna metoda leczenia, polegająca na naciskaniu określonych punktów ciała pacjenta
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. wywodząca się z Chin tradycyjna metoda leczenia polegająca na naciskaniu, masowaniu i opukiwaniu ciała;
Akupresura – pseudomedyczna metoda leczenia pochodząca z Chin, znana już 7 tysięcy lat temu. Polega na dotykaniu, głaskaniu, uciskaniu lub opukiwaniu określonych miejsc na ciele człowieka. Akupresura jest "miękką" wersją akupunktury. Pomimo niewykazanej naukowo skuteczności, według jej zwolenników jest ona cennym uzupełnieniem medycyny konwencjonalnej.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z akupresurą, dotyczący akupresury
SJP.pl
Wiktionary
osoba fachowo stosująca wobec kogoś akupresurę
SJP.pl
SJP.pl
miejsce zakończeń nerwowych w skórze lub tkance podskórnej, szczególnie wrażliwe na stymulację przez nakłucie, ucisk lub masaż
SJP.pl
dalekowschodnia metoda leczenia, polegająca na wbijaniu igieł w określone punkty ciała pacjenta; nakłuwanie, igłoterapia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) med. sztuka leczenia polegająca na wbijaniu igieł w określone miejsca na ciele człowieka;
Akupunktura (z łac. acus „igła”, punctura „(u)kłucie”; chiń. 針灸 zhēnjiǔ) – technika leczenia wywodząca się z Dalekiego Wschodu (Chiny, Japonia, Mongolia). Jest obecnie uznawana w wielu krajach jako uzupełnienie medycyny konwencjonalnej, chociaż nie ma naukowych dowodów na jej skuteczność, a analizy badań klinicznych wskazują na silną stronniczość tych, które są prowadzone w krajach Dalekiego Wschodu.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związany z akupunkturą
przymiotnik
(1.1) związany z akupunkturą
SJP.pl
Wiktionary
osoba fachowo stosująca wobec kogoś akupunkturę
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) med. specjalista leczący akupunkturą
Akupunktura (z łac. acus „igła”, punctura „(u)kłucie”; chiń. 針灸 zhēnjiǔ) – technika leczenia wywodząca się z Dalekiego Wschodu (Chiny, Japonia, Mongolia). Jest obecnie uznawana w wielu krajach jako uzupełnienie medycyny konwencjonalnej, chociaż nie ma naukowych dowodów na jej skuteczność, a analizy badań klinicznych wskazują na silną stronniczość tych, które są prowadzone w krajach Dalekiego Wschodu.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
przysłówek:
1. podkreślający wyraz, któremu towarzyszy; właśnie;
2. oznaczający: w tym czasie; właśnie;
3. mający charakter wykrzyknienia, wyrażający zaprzeczenie, niedowierzanie itp.
partykuła
(1.1) podkreślenie dokładności informacji; właśnie tak / tyle / …
(1.2) podkreślenie, wskazanie obiektu lub obiektów wyróżnionych spośród innych
przysłówek czasu
(2.1) wskazanie chwili, w której ma lub miało miejsce zdarzenie lub że chwilę wcześniej się zakończyło
wykrzyknik
(3.1) zaprzeczenie, protest wobec zastanego stanu lub wcześniejszej wypowiedzi
Akurat – polski zespół muzyczny założony w 1994 roku w Bielsku-Białej.
Graną przez zespół muzykę trudno zaliczyć do jednego, konkretnego nurtu muzycznego. Zawiera ona w sobie elementy rocka, ska, reggae, punk rocka, pop oraz funk rocka. Członkowie grupy określają swoją muzykę jako poezję ska-kaną. Cechą charakterystyczną ich tekstów jest zabawa słowami.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przysłówek sposobu
(1.1) pot. dokładnie, starannie, porządnie
(1.2) gw-pl|Poznań. starannie
przysłówek czasu
(2.1) łódź. właśnie w tym momencie, wtedy
(2.2) łódź. właśnie, akurat akurat, właśnie
Wiktionary
stopień wyższy od przysłówka: akuratnie; bardziej akuratnie
SJP.pl
stopień wyższy od przymiotnika: akuratny; bardziej akuratny
SJP.pl
→ akuratny
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) odprzym. cecha tego, co jest akuratne; cecha tych, którzy są akuratni
SJP.pl
Wiktionary
dokładny, punktualny
przymiotnik jakościowy
(1.1) daw. dokładny, staranny
(1.2) łódź. dokładny, staranny
(1.4) gw-pl|Poznań. dokładny, staranny
SJP.pl
Wiktionary
Akustoelektronika – gałąź elektroniki bazująca na zjawisku propagacji akustycznych fal powierzchniowych (AFP) w kryształach (najczęściej piezoelektrycznych) i oddziaływaniu tych fal z nośnikami ładunków elektrycznych.
Akustoelektronika zajmuje się teorią oraz praktycznymi aspektami konstrukcji takich układów z AFP jak:
Wikipedia
SJP.pl
→ akustyk
SJP.pl
stopień wyższy od przymiotnika: akustyczny
SJP.pl
dotyczący akustyki i artykulacji
SJP.pl
dotyczący zarówno akustyki, jak i optyki (np. sygnalizatory akustyczno-optyczne)
SJP.pl
właściwości wnętrza pod względem słyszalności dźwięków
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) odprzym. cecha tego, co jest akustyczne
SJP.pl
Wiktionary
1. dotyczący dźwięku; zapewniający odpowiednie rozchodzenie się dźwięku (np. akustyczne wnętrze sali koncertowej);
2. nieizolujący hałasów (akustyczne mieszkanie w bloku)
przymiotnik
(1.1) odnoszący się do zjawisk dźwiękowych
(1.2) fiz. odpowiednio przenoszący dźwięk, z dobrą akustyką
(1.3) muz. dotyczący instrumentu wyposażonego w naturalny rezonator i do muzyki wykonywanej na nim
(1.4) muz. używający niezelektryfikowanych, tradycyjnych instrumentów
(1.5) techn. nieizolujący od hałasów
SJP.pl
Wiktionary
1. fizyk specjalizujący się w akustyce;
2. specjalista od rozchodzenia się fal dźwiękowych w pewnym pomieszczeniu lub na pewnej przestrzeni
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) specjalista w dziedzinie akustyki – nauki o falach dźwiękowych
(1.2) specjalista zajmujący się jakością dźwięku i obsługą sprzętu nagłaśniającego
Akustyka (stgr. ἀκουστός akustós „słyszalny” od ἀκούω akuo „słyszę”) – dział fizyki i techniki zajmujący się zjawiskami związanymi z powstawaniem, propagacją i oddziaływaniem fal akustycznych. Ze względu na różnorodność działów akustyka jest obecnie traktowana jako nauka interdyscyplinarna, obejmująca poświęconą zagadnieniom podstawowym akustykę ogólną, oraz szereg działów akustyki stosowanej, zajmujących się praktycznym zastosowaniem zjawisk akustycznych.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. dział fizyki i techniki obejmujący naukę o wytwarzaniu, odbiorze i rozchodzeniu się fal sprężystych w ośrodku gazowym, ciekłym i stałym;
2. warunki rozchodzenia się fal dźwiękowych w pewnym pomieszczeniu lub na pewnej przestrzeni
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) fiz. dział fizyki, nauka o dźwięku i rozchodzeniu się fal sprężystych w różnych ośrodkach
(1.2) fiz. muz. warunki wnętrza decydujące o rozchodzeniu się w nim dźwięków
forma rzeczownika.
(2.1) D. i B. lp. od: akustyk
Akustyka (stgr. ἀκουστός akustós „słyszalny” od ἀκούω akuo „słyszę”) – dział fizyki i techniki zajmujący się zjawiskami związanymi z powstawaniem, propagacją i oddziaływaniem fal akustycznych. Ze względu na różnorodność działów akustyka jest obecnie traktowana jako nauka interdyscyplinarna, obejmująca poświęconą zagadnieniom podstawowym akustykę ogólną, oraz szereg działów akustyki stosowanej, zajmujących się praktycznym zastosowaniem zjawisk akustycznych.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. dawniej: osoba specjalizująca się w odbieraniu porodów; położnik, położny;
2. osoba lub zjawisko wywołujące określony stan rzeczy, np. akuszer nacjonalizmu
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) med. zob. położnik.
(1.2) przen. osoba, która czynnie wspomaga jakąś przemianę lub powstanie czegoś
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
gałąź medycyny dotycząca przebiegu ciąży, porodu i okresu poporodowego; położnictwo
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) daw. określenie położnictwa
Położnictwo – dziedzina medycyny zajmująca się fizjologicznym okresem ciąży, porodu i połogu. Ściśle związana z ginekologią.W starożytności położnictwo opierało się wyłącznie na intuicji. Współczesne położnictwo oparte jest na podstawach naukowych, które budowano od XVI w. (Ambroise Paré i in.) W Polsce wchodzi w zakres specjalizacji lekarskiej położnictwo i ginekologia, której konsultantem krajowym od 1 sierpnia 2017 jest prof. dr hab. Krzysztof Czajkowski.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
pielęgniarka specjalizująca się w odbieraniu porodów; położna
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) przest. położna;
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik od: akuszer
przymiotnik relacyjny
(1.1) przest. med. związany z osobą lub zawodem akuszera, akuszerstwem
SJP.pl
Wiktionary
położnictwo; dział medycyny dotyczący teorii i praktyki w zakresie ciąży, porodu i płodu
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) przest. położnictwo
SJP.pl
Wiktionary
przymiotnik od: akuszeria
SJP.pl
akcent samogłoski krótkiej
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) fonet. akcent ostry;
Akcent ostry (akut, akcent silny) – znak diakrytyczny w postaci ukośnej kreski, o kształcie prostym lub nieznacznego klina, wznoszącej się od lewej do prawej (np. τό). Stosowany w alfabecie łacińskim, cyrylicy tylko do oznaczania akcentu i w alfabecie greckim tylko w samogłoskach.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
Akutancja, ostrość konturowa, efekt konturowy, efekt brzegowy – parametr w optyce określający szerokość przejścia tonalnego w obszarze konturu, czyli na granicy wyraźnie kontrastowych szczegółów obrazu.
W przyrządach optycznych akutancja jest pochodną zdolności rozdzielczej obiektywu oraz jego ostrości.
Wikipedia
związany z akutem
przymiotnik relacyjny
(1.1) fonet. związany z akutem, dotyczący akutu
SJP.pl
Wiktionary
akuzatiwus, akuzatyw, biernik; w językoznawstwie:
1. czwarty przypadek w polskiej deklinacji, odpowiadający na pytania: kogo? co?, który w zdaniu pełni funkcję dopełnienia bliższego;
2. forma wyrazowa tego przypadka
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) gram. zob. biernik.
SJP.pl
Wiktionary
dawniej: oskarżyciel
SJP.pl
accusativus, akuzatiwus, biernik; w językoznawstwie:
1. czwarty przypadek w polskiej deklinacji, odpowiadający na pytania: kogo? co?, który w zdaniu pełni funkcję dopełnienia bliższego;
2. forma wyrazowa tego przypadka
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) gram. biernik
SJP.pl
Wiktionary
→ akuzatyw
SJP.pl
przymiotnik
(1.1) o dźwięku: bez związku ze źródłem
Wiktionary
wodna gimnastyka w rytmie muzyki; aqua aerobic, aqua aerobik
SJP.pl
zawiesina grafitu koloidalnego w wodzie, używana do pokrywania wewnętrznych powierzchni lamp elektronowych
SJP.pl
grafik wykorzystujący akwafortę w swej twórczości
SJP.pl
SJP.pl
kwasoryt;
1. technika graficzna wklęsła, w której obraz otrzymuje się poprzez odbijanie wytrawionego kwasem rysunku na płycie miedzianej;
2. rycina wykonana tą techniką
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) szt. technika trawienia płyt z naniesionym rysunkiem i wykonywania z nich odbitek;
(1.2) szt. grafika wykonana techniką akwaforty (1.1)
Akwaforta, kwasoryt (wł. acquaforte – mocna woda, czyli kwas azotowy) – technika graficzna wklęsła, także odbitka otrzymana tą techniką. Technika akwaforty została wynaleziona na przełomie XV i XVI wieku, a spopularyzowano ją w XVI wieku.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związany z akwafortą
SJP.pl
1. hodowla zwierząt i roślin wodnych;
2. nauka o hodowli zwierząt i roślin wodnych
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) ekol. ryb. forma gospodarki ludzkiej, mająca na celu zwiększenie pozyskiwania żywności (rzadziej innych produktów) ze środowiska wodnego;
Akwakultura – forma gospodarki ludzkiej, mająca na celu zwiększenie pozyskiwania żywności (rzadziej innych produktów) ze środowiska wodnego; polega na hodowli wybranych rodzajów organizmów wodnych, głównie zwierzęcych, w naturalnych lub sztucznych zbiornikach wodnych – słodko- lub słonowodnych. Najprostszą i najpospolitszą odmianą akwakultury jest zapewnienie korzystnych warunków do bytowania licznym przedstawicielom danego gatunku użytkowego (ryb, mięczaków i in.) w mniej lub bardziej wydzielonej części akwenu. Bardziej intensywną formą jest hodowla w stawach, basenach lub wielkich, zanurzonych w wodzie pojemnikach (sadzach). W takich przypadkach stosuje się dokarmianie, zapewnia, o ile to konieczne, odpowiedni przepływ wody czy natlenianie, ochronę przed drapieżnikami i chorobami, a nawet podgrzewanie wody (np. próby hodowli ryb w basenach z wodą geotermalną) itp. W przypadku organizmów osiadłych (np. glony, ostrygi) zabiegi hodowlane polegają głównie na zwiększeniu powierzchni, na której mogłyby się osiedlać, przez układanie na dnie odpowiednich przedmiotów, np. zużytych opon samochodowych, zawieszanie sieci, sznurów, itp.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
aparat tlenowy do nurkowania
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zespół urządzeń i czynników oddechowych pozwalających nurkowi na swobodne nurkowanie i przebywanie pod wodą;
Akwalung (ang. Aqua-Lung, od łac. aqua - woda i ang. lung - płuco) – sprzęt, aparat umożliwiający przebywanie płetwonurkowi pod wodą. Akwalung wynaleźli w 1943 Jacques-Yves Cousteau i Emile Gagnan.
Akwalung składa się z:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
→ akwalung
SJP.pl
dawne ozdobne naczynie na wodę, służące do polewania rąk, używane między innymi przy chrześcijańskich obrzędach religijnych
Akwamanile (akwamanila, akwamanilla) (łac. aqua – woda, manus – ręka) - metalowe lub ceramiczne naczynie na wodę do polewania rąk przy obrzędach liturgicznych.
SJP.pl
Wikipedia
dawne ozdobne naczynie na wodę, służące do polewania rąk, używane między innymi przy chrześcijańskich obrzędach religijnych
Akwamanile (akwamanila, akwamanilla) (łac. aqua – woda, manus – ręka) - metalowe lub ceramiczne naczynie na wodę do polewania rąk przy obrzędach liturgicznych.
SJP.pl
Wikipedia
kamień szlachetny w kolorze wody morskiej, odmiana berylu; akwamaryna
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) miner. przezroczysty minerał o niebieskawozielonej barwie, odmiana berylu;
(1.2) jubil. drogocenny kamień szlachetny
Akwamaryn (łac. aqua marina „woda morska”) – minerał, będący krzemianem glinu i berylu; błękitny lub niebieskozielony (w zależności od ilości domieszek związków żelaza) kamień szlachetny, będący przezroczystą odmianą berylu.
Nazwę akwamaryn wprowadził w 1609 Anselmus de Boodt w swoim dziele Gemmarum et Lapidum Historiia.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
kamień szlachetny w kolorze wody morskiej, odmiana berylu; akwamaryn
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) miner. zob. akwamaryn.
(1.2) barwa niebieskawozielona
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
związany z akwamaryną
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z akwamaryną, dotyczący akwamaryny
przymiotnik jakościowy
(2.1) mający kolor akwamaryny
SJP.pl
Wiktionary
Akwametria – zespół metod z zakresu chemii analitycznej ilościowej obejmującej metody oznaczania zawartości wody w substancjach nieorganicznych, organicznych i ich mieszaninach, w postaci ciekłej (np. oleje), stałej (np. produkty farmaceutyczne, susze roślinne, mąka) lub gazowej. Do metod akwametrycznych zalicza się metody, w przypadku których selektywnie oznaczana jest woda (np. miareczkowanie lub chromatografię), co wyklucza powszechnie stosowaną metodę grawimetryczną (suszarkową), służącą do zgrubnego oznaczania zawartości wody wraz z innymi składnikami lotnymi.
Wikipedia
[czytaj: akfanałta] osoba prowadząca badania podwodne (zwykle płetwonurek z akwalungiem)
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) osoba prowadząca badania podwodne dna morskiego
Oceanonauta, akwanauta – osoba uczestnicząca w eksploracji głębin mórz i oceanów. Do oceanonautów zaliczyć można oprócz nurków, również osoby uczestniczące w podwodnych eksperymentach i projektach badawczych.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
[czytaj: akfanałtyczny] dotyczący akwanautyki (np. badania akwanautyczne, sprzęt akwanautyczny)
SJP.pl
[czytaj: akfanałtyka] badania podwodne, głównie nad możliwościami długotrwałego przebywania człowieka pod wodą
SJP.pl
obiekt rekreacyjny złożony z wielu wodnych atrakcji, np. zjeżdżalni, sauny, trampoliny, sztucznej rzeki; aquapark, aqua park, park wodny
SJP.pl
Wikipedia
→ akwapark; aquaparkowy
SJP.pl
narty wodne
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) sport. inaczej → narty wodne
SJP.pl
Wiktionary
SJP.pl
system produkcji żywności łączący konwencjonalną akwakulturę (hodowlę wodnej fauny w zbiornikach) z hydroponiką (uprawą roślin w wodzie)
Akwaponika to system produkcji żywności łączący konwencjonalną akwakulturę (hodowlę wodnej fauny w zbiornikach) z hydroponiką (uprawa roślin w wodzie) w wytworzonym symbiotycznym środowisku. W konwencjonalnej akwakulturze ekskrementy zwierząt kumulują się w wodzie, zwiększając jej toksyczność. W systemie akwaponicznym woda z akwakultury zasila system hydroponiczny, gdzie produkty uboczne rozkładane są przez bakterie na azotany i azotyny, które następnie wchłaniane są przez rośliny jako produkty odżywcze. Oczyszczona w ten sposób woda wraca do akwakultury.
SJP.pl
Wikipedia
integralne białko błonowe tworzące kanały uczestniczące w procesie transportu wody
Akwaporyny (AQP z ang. aquaporin) – integralne białka błonowe, które tworząkanały, uczestniczące w procesie transportu wody (a także niektórych innych cząsteczek o podobnych rozmiarach np. glicerolu) przez półprzepuszczalne błony komórek organizmów żywych.
SJP.pl
Wikipedia
1. farba malarska o spoiwie rozpuszczalnym w wodzie; farba akwarelowa, wodna;
2. technika malarska polegająca na używaniu farb akwarelowych;
3. obraz malowany farbami akwarelowymi lub malowany inną techniką, a następnie lawowany
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) szt. rozpuszczalna w wodzie farba stosowana w malarstwie
(1.2) szt. technika malowania akwarelami (1.1);
(1.3) szt. obraz namalowany akwarelami (1.1)
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
artysta malujący akwarelą
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) szt. malarz malujący obrazy farbami akwarelowymi
SJP.pl
Wiktionary
artystka malująca akwarelami
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) szt. malarka malująca obrazy farbami akwarelowymi
SJP.pl
Wiktionary
zdrobnienie od: akwarela
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) zdrobn. od: akwarela (obraz)
SJP.pl
Wiktionary
związany z akwarelą (np. farby akwarelowe, obrazek akwarelowy)
przymiotnik relacyjny
(1.1) szt. związany z akwarelą, dotyczący akwareli, wykonany akwarelami
SJP.pl
Wiktionary
akwarystyka; wiedza z zakresu hodowli w akwariach roślin i zwierząt, również sama hodowla tych organizmów
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) pot. akwarysta
Wiktionary
przymiotnik od: akwarium
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z akwarium, dotyczący hodowli w akwarium
SJP.pl
Wiktionary
zbiornik na wodę, zwykle szklany, przeznaczony do hodowli roślin, ryb i in. organizmów wodnych; bywa wyposażone w urządzenia utrzymujące określone warunki środowiska wodnego
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) duży, przezroczysty, prostopadłościenny zbiornik na wodę
(1.2) hodowla wodna (np. ryb) urządzona w akwarium (1.1)
(1.3) budynek w ogrodzie zoologicznym z ekspozycją ryb
(1.4) uczn. tramwaj
(1.5) uczn. szkoła
(1.6) pot. przeszklone pomieszczenie
Akwarium (łac. aquarium, „naczynie na wodę”) – sztuczny zbiornik wodny o zróżnicowanych rozmiarach i kształtach, z co najmniej jedną ścianą z materiału przezroczystego, zwykle ze szkła, służący do hodowli oraz prezentacji organizmów żyjących w środowisku słodko- lub słonowodnym.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
trzy roje meteorów związane z kometą Halleya
Akwarydy – trzy roje meteorów związane z kometą Halleya (m.in. Eta Akwarydy widoczne między 24 IV a 20 V). Radiant roju znajduje się w konstelacji Wodnika. Pozostałe dwa roje można obserwować pomiędzy 24 VII a 6 VIII, maksimum przypada w 28 VII.
SJP.pl
Wikipedia
→ akwarium
SJP.pl
hodowca ryb i roślin akwariowych; akwariarz
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) książk. hodowca zwierząt i roślin akwariowych
Akwarysta – osoba zajmująca się akwarystyką w ramach relaksu (hobbysta, miłośnik) lub zawodowo (specjalista w zakresie akwarystyki, hodowca zwierząt lub roślin akwariowych). Akwaryści działają samodzielnie, zrzeszają się w klubach lub stowarzyszeniach akwarystów.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
wiedza oparta na obserwacjach i doświadczeniach z zakresu hodowli zwierząt i roślin w akwariach
SJP.pl
związany z akwarystyką i zoologią (np. sklep akwarystyczno-zoologiczny)
SJP.pl
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z akwarystyką, dotyczący akwarystyki
SJP.pl
Wiktionary
wiedza oparta na obserwacjach i doświadczeniach z zakresu hodowli zwierząt i roślin w akwariach
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) hodowla zwierząt wodnych w akwarium
(1.2) wiedza na tematy związane z taką hodowlą
Akwarystyka – dziedzina wiedzy dotycząca hodowli wodnych zwierząt i roślin w akwarium, amatorskie lub zawodowe zajmowanie się hodowlą organizmów wodnych w akwariach. Ze względu na środowisko, z którego pochodzą hodowane organizmy, wyróżnia się akwarystykę słodkowodną oraz morską. Osoba zajmująca się akwarystyką to akwarysta.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
ogół zabiegów leczniczych z użyciem wody w różnych stanach skupienia; aquaterapia, wodolecznictwo, hydroterapia, hydropatia
Hydroterapia, dział fizjoterapii, inaczej wodolecznictwo, akwaterapia (łac. aqua = woda) – metoda leczenia bodźcowego polegająca na zewnętrznym stosowaniu wody o różnych stanach skupienia: ciekłej, stałej lub gazowej. Podstawę leczniczego działania stanowi odpowiednia temperatura lub ciśnienie wody użytej odpowiednio do danej terapii.
SJP.pl
Wikipedia
odmiana wiwarium będąca połączeniem terrarium (część lądowa) i akwarium (część wodna)
Akwaterrarium – odmiana wiwarium zawierająca wycinek przestrzeni wodnej i część służącą jako ląd. Przeznaczone do hodowli zwierząt wodno-lądowych takich jak np. żółwie wodno-lądowe. Najczęściej jest to akwarium wypełnione wodą, a część lądową stanowi podwieszana lub pływająca wysepka, bądź wystające z wody góry kamieni lub korzenie.
Akwaterraria bardzo często występują w akwariach publicznych i oceanariach. W Polsce znajduje się w Aquarium i Muzeum Przyrodnicze w Krakowie.
SJP.pl
Wikipedia
akwatynta;
1. technika graficzna polegająca na pokrywaniu płyty werniksem i usuwaniu z niej całych płaszczyzn, a następnie użyciu na niej kwasu azotowego;
2. rycina, odbitka wykonana tą techniką
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) szt. podobna do akwaforty technika polegająca na trawieniu płaszczyzn;
(1.2) szt. grafika wykonana akwatintą (1.1)
Akwatinta — odmiana techniki druku wklęsłego zbliżona do akwaforty, niegdyś stosowana jako jedna z metod odtwarzania obrazów i rysunków, dzisiaj wykorzystywana już tylko jako technika artystyczna, a więc zaliczana do grafiki warsztatowej.
Wykonanie formy drukowej w tej metodzie polega na:1. pokryciu płyty metalowej sproszkowaną kalafonią lub pyłem asfaltowym, które podgrzane topią się i przylegają do niej, 2. naniesieniu obrazu poprzez zasłonięcie wybranych fragmentów powierzchni metalu werniksem, 3. następnie trawieniu odsłoniętego metalu kwasem azotowym.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
akwen portowy, miejsce postoju i manewrowania statków
Akwatorium – termin o takim samym znaczeniu jak akwen, ale stosowany wobec obszarów wody o konkretnym znaczeniu.
Akwatorium portowe to wewnętrzna część powierzchni wodnej portu lub przystani. Jest ona otoczona budowlami wodnymi, takimi jak nabrzeża czy falochrony, oraz ewentualnie innymi formami linii brzegowej, np. brzegiem rzeki. Zamiast falochronu, granicę akwatorium portowego mogą wyznaczać np. boje, pławy lub budowle hydrotechniczne. W skład akwatorium portowego wchodzą następujące akweny: awanport, baseny portowe, doki, kanały portowe.
SJP.pl
Wikipedia
przymiotnik relacyjny
(1.1) książk. związany z żywiołem wody, dotyczący wody (jeziora, rzeki, morza)
(1.2) szt. zajmujący się tematyką żywiołu wody, traktujący o nim
Wiktionary
akwatinta;
1. technika graficzna polegająca na pokrywaniu płyty werniksem i usuwaniu z niej całych płaszczyzn, a następnie użyciu na niej kwasu azotowego;
2. rycina, odbitka wykonana tą techniką
SJP.pl
1. urządzenie do leczniczego lub rehabilitacyjnego hydromasażu;
2. zabieg takiego masażu
SJP.pl
dawniej: wódka, gorzałka; okowita
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) przest. wódka
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zdrobn. od akwedukt
Wiktionary
w starożytności, średniowieczu, obecnie przede wszystkim w melioracjach: wodociąg wraz z konstrukcją nośną doprowadzający wodę z dalekich źródeł do miasta, wykorzystujący naturalny spadek terenu
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) kanał wodociągowy, rurociąg podziemny lub nadziemny, doprowadzający wodę z odległych źródeł na ogół do miast przy wykorzystaniu siły ciążenia ziemskiego;
Akwedukt (łac. aquae ductus, ‘ciąg wodny’) – kanał wodociągowy, rurociąg podziemny lub nadziemny, doprowadzający wodę z odległych źródeł – na ogół do miast – przy wykorzystaniu siły ciążenia ziemskiego. Może być umieszczony na arkadach poprowadzonych nad rzekami lub nierównościami terenu. Akweduktem nazywany jest również most kanału wodnego.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik od: akwedukt
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z akweduktem, dotyczący akweduktu
SJP.pl
Wiktionary
1. obszar wodny;
2. część portu wodnego
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) każdy dowolnie zdefiniowany/określony obszar wód zarówno portowych jak i wód otwartych, zarówno morskich jak i śródlądowych
Akwen (łac. aqua) – dowolnie określony obszar wodny, np. akwen północnego Atlantyku, akwen Morza Bałtyckiego, akwen redy, akwen portu, akweny śródlądowe, akweny rzeczne, akwen słono- lub słodkowodny.
Termin utworzony analogicznie do słowa teren (łac. terra – ziemia) od łacińskiego słowa aqua = woda. Z tego względu wyrażenie akwen wodny jest krytykowanym pleonazmem.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
→ akwen
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z akwenem, dotyczący akwenu
SJP.pl
Wiktionary
imię żeńskie
Akwila – imię męskie pochodzenia łacińskiego, wywodzące się od Aquila (słowa oznaczającego "orzeł"). W Nowym Testamencie opisany jest Akwila. Wśród znanych nosicieli tego imienia byli też św. Akwila, męczennik oraz tłumacz Akwila z Synopy.
SJP.pl
Wikipedia
miasto we Włoszech
rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna
(1.1) geogr. miasto i gmina w północno-wschodnich Włoszech; w starożytności ważne miasto, później siedziba patriarchy;
Akwileja (łac. Aquileia, wł. Aquileia, friulski Acuilee, słoweński Oglej) – miasto i gmina w północno-wschodnich Włoszech w regionie Friuli-Wenecja Julijska. Ważny ośrodek turystyczny.
Według danych na rok 2004 gminę zamieszkiwało 3330 osób, 92,5 os./km².
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) mieszkaniec Akwilei
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) mieszkanka Akwilei
Wiktionary
→ Akwileja (miasto we Włoszech)
przymiotnik relacyjny
(1.1) dotyczący Akwilei, związany z Akwileją
SJP.pl
Wiktionary
imię żeńskie
SJP.pl
Wikipedia
przymiotnik dzierżawczy - należący do Akwiliny lub z nią związany
SJP.pl
przymiotnik dzierżawczy - należący do Akwili lub z nią związany
SJP.pl
porywisty wiatr północny lub północno-wschodni
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) mitrzym. bóg wiatru północnego, utożsamiany z greckim Boreaszem;
Akwilon (łac. Aquilo, gr. Βορέας Boréas, Borrás) – w mitologii rzymskiej bóg i uosobienie wiatru północnego i północnej strony świata.
Uosabiał gwałtowny, burzliwy, mroźny i niebezpieczny dla żeglarzy wiatr. Był utożsamiany z greckim Boreaszem.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
dostojka akwilonaris - motyl dzienny z rodziny rusałkowatych
SJP.pl
miejscowość we Włoszech
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna
(1.1) geogr. miejscowość i gmina we Włoszech, w regionie Lacjum;
Akwin (wł. Aquino, łac. Aquinum) – miejscowość i gmina we Włoszech, w regionie Lacjum, w prowincji Frosinone, 12 km na północ od Cassino.
Według danych na rok 2004 gminę zamieszkuje 5337 osób, 280,9 os./km².
W Akwinie urodził się Juwenalis i cesarz rzymski Pesceniusz Niger. W położonym 8 km na północ zamku Roccasecca urodził się syn hrabiego Akwinu św. Tomasz.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
Tomasz Akwinata (1225 - 1274) - chrześcijański filozof i teolog; św. Tomasz z Akwinu
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) hist. rel. przydomek Tomasza z Akwinu, świętego Kościoła katolickiego;
Tomasz z Akwinu, także Akwinata (łac. Thomas de Aquino; ur. w 1224 albo w 1225 w Roccasecca, zm. 7 marca 1274 w Fossanuova) – włoski filozof scholastyczny, teolog, członek Zakonu Kaznodziejskiego (dominikanów). Uważany za jednego z najwybitniejszych myślicieli w dziejach chrześcijaństwa. Święty Kościoła katolickiego; jeden z doktorów Kościoła, który nauczając przekazywał owoce swej kontemplacji (łac. contemplata aliis tradere).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) mieszkaniec Akwinu, osoba rodem z Akwinu
Wiktionary
silnie trująca ciecz o ostrej woni stosowana do dezynsekcji pomieszczeń, również jako gaz bojowy; chloropikryna
SJP.pl
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z Akwinem, dotyczący Akwinu
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) rzad. prowadzenie akwizycji
Wiktionary
mieszkaniec Akwitanii (regionu we Francji)
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) mieszkaniec Akwitanii
SJP.pl
Wiktionary
region we Francji
rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna
(1.1) geogr. kraina historyczna w południowo-zachodniej Francji ze stolicą w Bordeaux;
Akwitania (fr. Aquitaine) – kraina historyczna i dawny region administracyjny we Francji, położony na wybrzeżu atlantyckim w południowo-zachodniej części kraju. Region graniczył z Hiszpanią oraz regionami: Poitou-Charentes, Limousin i Midi-Pireneje.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
mieszkanka Akwitanii (regionu we Francji)
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) mieszkanka Akwitanii
SJP.pl
Wiktionary
przymiotnik
(1.1) dotyczący Akwitanii, związany z Akwitanią, pochodzący z Akwitanii
SJP.pl
Wiktionary
miasto w Niemczech; Aachen
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna
(1.1) geogr. niemieckie miasto na prawach powiatu w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia, bezpośrednio przy granicy z Belgią i Holandią;
Akwizgran (niem. Aachen, Bad Aachen; fr. Aix-la-Chapelle; niderl. Aken) – miasto uzdrowiskowe na prawach powiatu w Niemczech, w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia, w rejencji Kolonia, siedziba regionu miejskiego Akwizgran. Leży bezpośrednio przy granicy z Belgią i Holandią.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
mieszkaniec Akwizgranu
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) mieszkaniec Akwizgranu; ktoś pochodzący z Akwizgranu
SJP.pl
Wiktionary
mieszkanka Akwizgranu
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) mieszkanka Akwizgranu
SJP.pl
Wiktionary
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z Akwizgranem, pochodzący z Akwizgranu
SJP.pl
Wiktionary
zbieranie zamówień na towary lub usługi
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) hand. pozyskiwanie klientów, zbieranie zamówień w imieniu danej firmy
(1.2) pozyskiwanie, gromadzenie zasobów
Akwizycja (z łac. acquisitio – nabywanie) – nabycie, nabytek.
W marketingu to:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
dotyczący akwizycji
SJP.pl
domokrążca;
1. człowiek zajmujący się akwizycją; agent;
2. potocznie: osoba chodząca po domach i oferująca rozmaite towary lub usługi
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) osoba trudniąca się akwizycją
(1.2) uczn. handlarz narkotykami
Akwizycja (z łac. acquisitio – nabywanie) – nabycie, nabytek.
W marketingu to:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
przymiotnik od: akwizytor
SJP.pl
zajęcie akwizytora
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) biochem. u meduz: enzym katalizujący utlenianie w obecności wapnia;
Akworyna – enzym katalizujący utlenianie w obecności wapnia. W reakcji następuje uwolnienie dwutlenku węgla i emisja światła o długości fali 466 nm. Enzym występuje u meduz.
Akworyna wraz z białkiem zielonej fluorescencji została wykorzystana do wizualizacji komórek nerwowych w mózgu muszki owocowej oraz obserwacji regulacji neuronów.
Wiktionary oraz Wikipedia
ludowy poeta i pieśniarz; żyrau; aszyk; ozan
Akyn – w tradycjach narodów Azji Środkowej ludowy poeta improwizator, pieśniarz wykonujący przy akompaniamencie tradycyjnego instrumentu muzycznego utwory swoje lub tradycyjne, najczęściej o charakterze lirycznym lub epickim. Tradycyjnym instrumentem wykorzystywanym przez akynów była dombra, aczkolwiek wielu twórców, zwłaszcza w nowszych czasach, korzystało także np. z kobyzu.
SJP.pl
Wikipedia