Ep

1. skrót od: Episkopat Polski;
2. skrót od: Extended Play - oznaczenie płyt muzycznych będących czymś pośrednim między singlem a albumem długogrającym


EP (od: extended play), minialbum, czwórka, pot. epka – nagranie muzyczne, które zawiera więcej utworów niż singel, ale zwykle nie kwalifikuje się jako album lub LP. Współczesne minialbumy zawierają zazwyczaj co najmniej trzy utwory, a maksymalnie sześć, i są uważane za „tańsze i mniej czasochłonne” dla artysty w produkcji w porównaniu do albumów. Określenie EP początkowo (po 1948) odnosiło się do typu płyt winylowych odtwarzanych z prędkością 45 obr./min (standardowa płyta [SP] 75, płyta długogrająca [LP] 33⅓ obr./min), współcześnie określenie jest stosowane również do średniej długości płyt CD/DVD i muzyki w formacie plików do pobrania.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Ep-Ka

potocznie: album muzyczny dłuższy od singla i krótszy od albumu długogrającego; minialbum, epka


Źródła:

SJP.pl

Ep.

skrót od: episcopus (z łaciny: biskup)


Źródła:

SJP.pl

Epa

skrót od: European Pressphoto Agency, międzynarodowa agencja fotograficzna


Źródła:

SJP.pl

Epachtozaur

rodzaj czworonożnego, roślinożernego dinozaura z grupy tytanozaurów


Epachtozaur (Epachthosaurus sciuttoi) – czworonożny, roślinożerny zauropod z grupy tytanozaurów (Titanosauria), spokrewniony z saltazaurem.

Znaczenie jego nazwy – ciężki jaszczur.

Żył w epoce późnej kredy (ok. 75 mln lat temu) na terenach Ameryki Południowej. Długość ciała ok. 15-20 m, masa ok. 30 t. Jego szczątki znaleziono w Argentynie (Patagonia, prowincja Chubut, ranczo Laguna Palacios - 30 km na północ od miasta Buen Pasto).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epafras

Epafras, św. Epafras z Kolosy, gr. Ἐπαφρᾶς (zm. w I wieku) – postać z Nowego Testamentu, założyciel i głowa Kościoła w Kolosach, uczeń św. Pawła z Tarsu, święty Kościoła katolickiego.


Źródła:

Wikipedia

Epafrodyt

Epafrodyt – postać biblijna wymieniana w Nowym Testamencie, uczeń św. Pawła, święty Kościoła katolickiego i Cerkwi prawosławnej.

Wymieniony przez apostoła Pawła w napisanym między 56 a 57 rokiem w Efezie lub 61 a 63 r. w Rzymie Liście do Filipian (2,25-30 BT), chrześcijanin z Filippi. W czasie misji dostarczenia datków do Rzymu zachorował, a po powrocie do zdrowia wraz z Tymoteuszem z Efezu z polecenia apostoła został posłańcem do Filipian, dostarczając list z podziękowaniami.


Źródła:

Wikipedia

Epakta

liczby określające fazę Księżyca przypadającą na pierwszy dzień roku


Źródła:

SJP.pl

Epanadiploza

figura stylistyczna; powtórzenie tego samego wyrazu lub zwrotu na początku i na końcu jakiegoś segmentu wypowiedzi


Źródła:

SJP.pl

Epanafora

rzad. anafora


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) liter. jęz. zob. anafora.


Anafora (gr. ἀναφορά anaphorá „podniesienie”), także epanafora (gr. ἐπαναφορά epanaphorá) – celowe powtórzenie tego samego słowa lub zwrotu na początku kolejnych segmentów wypowiedzi. Stosowana jest w poezji i oratorstwie, szczególnie często w krótkich utworach


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Epanalepsa

Epanalepsa (gr. ἐπανάληψις epanálēpsis, łac. resumptio, pol. powtórzenie bezpośrednie) – figura retoryczna, powtórzenie na końcu wypowiedzi wyrazu lub grupy wyrazów, które znajdują się na jej początku, np. ang. The king is dead, long live the king.


Źródła:

Wikipedia

Epanalepsis

figura stylistyczna polegająca na bezpośrednim powtórzeniu tego samego wyrazu w zdaniu


Źródła:

SJP.pl

Epanastrofa

Anastrofa (gr. ἀναστροφή anastrophḗ „odwrócenie”), epanastrofa (gr. ἐπαναστροφή epanastrophḗ) – figura retoryczna polegająca na powtórzeniu wyrazów w odwróconym porządku. Np. zamiast „Witam was, lordowie”, „was witam, lordowie”. Często używana przez mistrza Yodę w filmie Gwiezdne wojny.


Źródła:

Wikipedia

Epanodos

figura retoryczna, uzupełnienie tego, co wcześniej powiedziano w sensie ogólniejszym


Epanodos (gr. ἐπάνοδος epánodos, forma zlatynizowana epanodus; łac. regressio) – figura retoryczna, uzupełnienie, zaakcentowanie czegoś, co zostało już wcześniej wyrażone lub też powrót do głównego tematu mowy po wprowadzeniu dygresji.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Eparch

zarządca eparchii; eparcha


Eparchia (gr. ἐπαρχία 'prowincja' z ἐπι- 'nad-' i ἀρχός 'władca') – we wschodnim chrześcijaństwie terytorium podległe metropolicie, a od V wieku biskupowi, czyli odpowiednik zachodniej diecezji.

Termin wywodzi się od używanej we wschodniej części cesarstwa rzymskiego nazwy prowincji – eparchia, po reformie terytorialnej Dioklecjana wchodzącej w skład większej jednostki terytorialnej – diecezji.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Eparcha

zarządca eparchii; eparcha


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Eparchia

1. w starożytności: prowincja rzymska lub bizantyjska;
2. w Kościele wschodnim: nazwa diecezji


Eparchia (gr. ἐπαρχία 'prowincja' z ἐπι- 'nad-' i ἀρχός 'władca') – we wschodnim chrześcijaństwie terytorium podległe metropolicie, a od V wieku biskupowi, czyli odpowiednik zachodniej diecezji.

Termin wywodzi się od używanej we wschodniej części cesarstwa rzymskiego nazwy prowincji – eparchia, po reformie terytorialnej Dioklecjana wchodzącej w skład większej jednostki terytorialnej – diecezji.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epatować

wprawiać innych w zdumienie, osłupienie; zdumiewać, zadziwiać, szokować


czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) wywoływać duże wrażenie; szokować


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Epatowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|epatować.


Źródła:

Wiktionary

Epdm

skrótowiec, rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. techn. tworzywo sztuczne, rodzaj elastomeru, terpolimer otrzymywany z monomerów etylenowo-propylenowo-dienowych;


Źródła:

Wiktionary

Epe

skrótowiec

 (1.1) polit. = Europejska Polityka Energetyczna


Epe – miasto w Nigerii, w stanie Lagos. Według danych szacunkowych na rok 2009 liczy 81 951 mieszkańców.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Epeisodion

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) liter. partia dialogowa między partiami chóralnymi w dramacie antycznym;


Epejsodion (gr. epeisódion) – fragment dramatu greckiego (tak tragedii jak i komedii), który obejmuje bezpośrednie wystąpienia postaci w wypowiedziach o charakterze dialogów lub monologów. Epeisodion stanowi pierwotną formę występujących w późniejszych utworach dramaturgicznych aktów. Poszczególne epejsodia, których było od trzech do pięciu (najczęściej trzy), oddzielane były od siebie pieśniami chóru − stasimonami.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Epejroforeza

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) geol. poziome ruchy kontynentów skutkujące zmianami ich położenia względem siebie i względem biegunów;


Wędrówka kontynentów, epejroforeza (od stgr. ἤπειρος ēpeiros – ‘ląd, kontynent’ oraz φόρησις phórēsis – ‘noszenie’) – ruch kontynentów powodujący zmianę ich położenia względem siebie oraz względem biegunów geograficznych i magnetycznych.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Epejrogenetyczny

epejrogeneza


Patrz:epejrogeneza

Źródła:

SJP.pl

Epejrogeneza

powolne, pionowe ruchy skorupy ziemskiej, powodujące podnoszenie się lub zapadanie pewnych obszarów ziemi; epirogeneza


Epejrogeneza, ruchy lądotwórcze, ruchy epejrogeniczne (gr. ἤπειρος „ląd” i γένεσις „tworzenie”) – ruchy tektoniczne przebiegające spokojnie, w codziennym życiu niezauważalnie, powoli podnoszące lub obniżające znaczne obszary lądów, z prędkością rzędu mm lub cm na rok.

Nie powodują zmian w układzie warstw skalnych. Są to m.in. ruchy wywołane izostazją. Powodują m.in. transgresję morską i regresję.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epejrokratyczny

w geologii: okres epejrokratyczny - okres w historii Ziemi charakteryzujący się niskim poziomem wód mórz i oceanów i znacznym zasięgiem lądów; okres geokratyczny


Źródła:

SJP.pl

Epejsodion

część tragedii greckiej; epejzodion


Epejsodion (gr. epeisódion) – fragment dramatu greckiego (tak tragedii jak i komedii), który obejmuje bezpośrednie wystąpienia postaci w wypowiedziach o charakterze dialogów lub monologów. Epeisodion stanowi pierwotną formę występujących w późniejszych utworach dramaturgicznych aktów. Poszczególne epejsodia, których było od trzech do pięciu (najczęściej trzy), oddzielane były od siebie pieśniami chóru − stasimonami.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epejzodion

część tragedii greckiej; epejsodion


Źródła:

SJP.pl

Ependyma

tkanka glejowa, nabłonek tworzący wyściółkę komór mózgu i kanału środkowego rdzenia kręgowego


Wyściółka (łac. ependyma, ang. ependyma) – jednowarstwowy szereg komórek sześciennych wyściełających jamy ośrodkowego układu nerwowego: komór mózgu i wodociągu mózgu, a także kanału środkowego rdzenia kręgowego. Wywodzi się z nabłonka cewy nerwowej. Komórki wyściółki, inaczej ependymocyty, są typem komórek glejowych, posiadają liczne mikrokosmki na powierzchni zwróconej do światła komór. Na powierzchni podstawnej ependymocytów znajdują się liczne wgłobienia i wypustki, za pomocą których komórki te łączą się z astrocytami.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Ependymocyt

komórka wyścielająca komory mózgu i kanał rdzenia kręgowego, wnikająca w tkankę nerwową


Źródła:

SJP.pl

Epeng

skrótowiec, rodzaj męski

 (1.1) Europejski program energetyczny na rzecz naprawy gospodarczej


Źródła:

Wiktionary

Epentetyczny

epenteza


Patrz:epenteza

Źródła:

SJP.pl

Epenteza

w językoznawstwie: wtórne wytworzenie się elementu głoskowego wewnątrz wyrazu, wywołane głównie czynnikami fonetycznymi


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epexegesis

z greki: wyjaśnienie; w literaturze: dodanie elementu wyjaśniającego lub uzupełniającego do zakończonego zdania


Apozycja (łac. appositio) – użycie dwóch wyrazów (zwykle rzeczowników) w tej samej formie fleksyjnej, czyli w związku zgody. Drugie (najczęściej) słowo jest przydawką lub dopowiedzeniem pierwszego.

Przykłady apozycji: miasto Łódź, na rzece Wiśle, z prezesem Nowakiem.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epi-

przedrostek

 (1.1) pierwszy człon wyrazów złożonych, mający znaczenie: zewnętrzny, poprzedzający coś, następujący po czymś, położony nad czymś


Źródła:

Wiktionary

Epibazydium

właściwa podstawka grzybów złożonopodstawkowych


Epibazydium (łac. epibasidium, l. mn. epibasidia) – część podstawek z grupy fragmobazydiów u grzybów. Pojęcie to wprowadził niemiecki mykolog Walther Neuhoff. Według niego fragmobazydia (które nazywał heterobazydiami) składają się z hipobasidium i epibasidium. Epibazydium znajduje się pomiędzy właściwą podstawką a sterygmą. Spolszczoną nazwę epibazydium podaje Słownik Języka Polskiego.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epiblast

zewnętrzny listek zarodkowy


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epiblema

powierzchniowa warstwa komórek w strefie włośnikowej korzenia, pełniąca funkcję okrywającą, chłonną i wydalniczą



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epibolia

typ gastrulacji polegający na obrastaniu jednej partii komórek przez inną


Epibolia – typ ruchu gastrulacyjnego, polegający na rozrastaniu się warstwy komórkowej, co prowadzi do obrastania, czyli pokrywania innej warstwy. Najczęściej zachodzi w wyniku spłaszczania i dzielenia się lub tylko dzielenia komórek ułożonych w nabłonek, a także w wyniku interkalacji.

Epibolia występuje zwykle jako proces uzupełniający inne sposoby gastrulacji (np. u płazów). Jako jedyny proces gastrulacji występuje bardzo rzadko (np. u żebropławów).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epicardium

[czytaj: epikardium] cienka, łącznotkankowa błona pokrywająca z zewnątrz mięsień sercowy, stanowiąca wewnętrzną blaszkę osierdzia; nasierdzie


Nasierdzie (łac. epicardium) – błona surowicza stanowiąca wewnętrzną (trzewną) warstwę osierdzia. Składa się głównie z tkanki łącznej, która spełnia funkcję warstwy ochronnej.

Osierdzie trzewne produkuje płyn osierdziowy, który w cyklu pracy serca zmniejsza tarcie pomiędzy zewnętrzną i wewnętrzną blaszką osierdzia. Podczas skurczu komór fala depolaryzacji porusza się od wsierdzia do nasierdzia.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epicedion

epicedium;
1. w greckiej liryce chóralnej: pieśń żałobna
2. mowa lub poemat na cześć osoby zmarłej


Źródła:

SJP.pl

Epicedium

epicedion;
1. w greckiej liryce chóralnej: pieśń żałobna
2. mowa lub poemat na cześć osoby zmarłej


Epicedium (gr. epikedeion) – literacki utwór żałobny, którego twórcą jest Symonides. Ma określony schemat retoryczny:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epicentralny

dotyczący miejsca na powierzchni Ziemi położonego najbliżej ogniska trzęsienia ziemi


Źródła:

SJP.pl

Epicentrum

miejsce na powierzchni Ziemi położone najbliżej ogniska trzęsienia ziemi


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) geofiz. obszar na powierzchni Ziemi, znajdujący się bezpośrednio nad ogniskiem trzęsienia ziemi

 (1.2) przen. punkt, w którym dane zjawisko występuje w nasilonym stopniu


Epicentrum (z gr. ἐπι- „nad-” i łac. centrum „środek”) – punkt na powierzchni skorupy ziemskiej położony w najbliższej odległości, tj. pionowo nad ogniskiem trzęsienia ziemi, czyli hipocentrum. Obszar położony wokół epicentrum, zwany obszarem epicentralnym, jest miejscem największych zniszczeń.

Termin „epicentrum” jest bardzo często niepoprawnie stosowany na określenie hipocentrum, zwłaszcza gdy hipocentrum znajduje się pod dnem morza.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Epichejremat

Epichejremat (gr. ἐπιχείρημα 'dowód' od ἐπιχειρέω 'wziąć w rękę', ἐπι 'na' χείρ 'ręka') – schemat wnioskowania lub samo wnioskowanie według takiego schematu, stanowiący układ sylogizmów uporządkowanych tak, że przesłanki pierwszego sylogizmu są wnioskami dwu innych sylogizmów, zaś przesłanki tamtych sylogizmów są ewentualnie wnioskami innych.

Na przykład:





Źródła:

Wikipedia

Epichlorohydryna

pochodna chloru, lotna, nietrwała, bardzo reaktywna ciecz o zapachu chloroformu


Epichlorohydryna – organiczny związek chemiczny z grupy epoksydów zawierający boczną grupę chlorometylową.

W warunkach przemysłowych epichlorohydrynę uzyskuje się poprzez chlorowanie propylenu do chlorku allilu, a następnie epoksydację tego ostatniego.

Znajduje zastosowanie w wytwarzaniu żywic epoksydowych.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epichloryt

niedokładnie poznany minerał


Źródła:

SJP.pl

Epicki

1. charakterystyczny dla epiki;
2. opisowy, opowiadający;
3. potocznie: wspaniały, cudowny, fantastyczny; zacny


przymiotnik

 (1.1) liter. związany z epiką

 (1.2) slang. niebywały, najlepszy, bardzo dobry, wspaniały, wyjątkowy; także. imponujący, spektakularny


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Epicko

przysłówek

 (1.1) właściwie dla epiki, w sposób epicki


Źródła:

Wiktionary

Epickość

cecha tego, co jest właściwe epice, traktuje temat rozlegle; opisowość, narracyjność


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co epickie


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Epicondylitis

[czytaj: epikondyLItis] w medycynie: zapalenie ścięgna położonego bocznie w stosunku do stawu łokciowego; łokieć tenisisty


Źródła:

SJP.pl

Epicykl

w geocentrycznej mechanice nieba: okrąg, po którym porusza się ciało niebieskie, sam poruszający się po większym okręgu zwanym deferensem


Epicykl – okrąg, po którym porusza się dana planeta, którego środek z kolei krąży po deferencie. Wprowadzenie pojęcia epicyklu w teorii geocentrycznej miało na celu wyjaśnienie obserwowanego na niebie ruchu wstecznego planet zewnętrznych.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epicykliczny

epicykl


Patrz:epicykl

Źródła:

SJP.pl

Epicykloida

krzywa płaska zakreślana przez ustalony punkt okręgu toczącego się zewnętrznie po drugim okręgu


Epicykloida – krzywa, jaką zakreśla ustalony punkt okręgu toczącego się bez poślizgu na zewnątrz innego, nieruchomego okręgu. Epicykloida jest szczególnym przypadkiem epitrochoidy.

Kształt epicykloidy zależy od stosunku {\tfrac {R}{r}} promieni okręgów, nieruchomego do toczącego się. Gdy promienie są równe otrzymuje się krzywą sercową, z grecka zwaną kardioidą (sercowata od gr. καρδιά – serce).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epiczka

epik


Patrz:epik

Źródła:

SJP.pl

Epiczny

należący do epiki; właściwy, charakterystyczny dla epiki, ujmujący rozlegle dany temat; epicki


Źródła:

SJP.pl

Epid.

skrót od: epidemia, epidemiczny, epidemiologia, epidemiologiczny


Źródła:

SJP.pl

Epidemia

1. nagłe pojawienie się wśród ludności (także zwierząt) na danym obszarze i w określonym czasie wzrostu liczby zachorowań na daną chorobę, najczęściej zakaźną
2. powszechne, nagminne występowanie czegoś


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. duża liczba zachorowań na tę samą chorobę, na tym samym obszarze i w tym samym czasie;


Epidemia (z gr. επιδημία: επι: epi „na”, δήμος: demos „ludzie”) – występowanie w określonym czasie i na określonym terenie przypadków zachorowań lub innych zjawisk związanych ze zdrowiem w liczbie większej niż oczekiwana. Epidemie o niewielkiej liczbie przypadków zachorowań ograniczone do określonego obszaru i czasu określa się terminem ognisko epidemiczne.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Epidemicznie

przysłówek

 (1.1) jak podczas epidemii


Źródła:

Wiktionary

Epidemiczność

1. cecha czegoś związanego z dużą liczbą zachorowań;
2. cecha czegoś związanego z częstym występowaniem czegoś


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) stan epidemii; posiadanie cech epidemii


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Epidemiczny

1. związany z dużą liczbą zachorowań; epidemijny;
2. związany z częstym występowaniem czegoś, np. epidemiczne rozmiary


przymiotnik relacyjny

 (1.1) med. wet. związany z epidemią, dotyczący epidemii


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Epidemijny

związany z dużą liczbą zachorowań; epidemiczny


Źródła:

SJP.pl

Epidemiolog

specjalista w dziedzinie epidemiologii


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) med. lekarz specjalista zajmujący się zapobieganiem i zwalczaniem epidemii

rzeczownik, rodzaj żeński

 (2.1) med. lekarka specjalistka epidemiologii


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Epidemiologia

dział medycyny zajmujący się badaniem przyczyn powstania, rozwoju, rozprzestrzeniania się i leczeniem chorób zakaźnych oraz innych schorzeń niezakaźnych, masowo występujących w określonych populacjach ludzkich


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) nauk. med. nauka zajmująca się czynników wpływających na powstawanie i szerzenie się epidemii, a także sposobami zwalczania i zapobiegania epidemiom;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Epidemiologicznie

przysłówek

 (1.1) med. w myśl zasad epidemiologii, zgodnie z epidemiologią


Źródła:

Wiktionary

Epidemiologiczny

epidemiologia


przymiotnik relacyjny

 (1.1) med. związany z epidemiologią, dotyczący epidemiologii


Patrz:epidemiologia

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Epidemiolożka

epidemiolog


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) lekarka specjalistka zajmująca się zwalczaniem pandemii


Patrz:epidemiolog

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Epiderma

inaczej: naskórek


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) bot. zewnętrzna warstwa komórek pokrywająca całą powierzchnię rośliny;

 (1.2) zool. jednowarstwowy nabłonek pokrywający ciało bezkręgowców


Epiderma, skórka – w szerokim znaczeniu jest to tkanka roślinna okrywająca, obejmująca zarówno powierzchniową warstwę komórek pędu, jak i korzenia.

W ściślejszym znaczeniu epiderma definiowana jest jako skórka pędu roślin naczyniowych – powierzchniowa powłoka łodygi, liści i organów generatywnych, podczas gdy skórkę korzenia nazywa się ryzodermą (epiblemą).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Epidermalny

epiderma


Patrz:epiderma

Źródła:

SJP.pl

Epidian

nazwa handlowa produkowanych w Polsce żywic epoksydowych


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epidiaskop

aparat projekcyjny do wyświetlania obrazów zarówno w świetle odbitym, jak i w przechodzącym


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) techn. urządzenie projekcyjne będące połączeniem diaskopu i episkopu, służące do wyświetlania pojedynczych obrazów nieruchomych zarówno w świetle odbitym, jak i przechodzącym (przezroczy, folii, stron książki, fotografii itp.);


Epidiaskop (gr. επι – na + διασκοπεω – patrzę przez) − urządzenie projekcyjne służące do wyświetlania obrazów statycznych (nieruchomych) na ścianie lub typowym białym ekranie projekcyjnym, będące połączeniem episkopu i diaskopu, czyli umożliwiające prezentację w powiększeniu materiałów oświetlonych światłem odbitym lub przechodzącym.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Epidiaskopowy

związany z epidiaskopem


Źródła:

SJP.pl

Epidot

minerał, zasadowy krzemian wapnia, glinu i żelaza o barwie zazwyczaj zielonej w różnych odcieniach


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) miner. pospolity minerał z grupy krzemianów o szeroko rozpowszechnionym zasięgu, kruchy, przezroczysty, w zależności od kierunku obserwacji zmienia swoją barwę od ciemnozielonej do żółtozielonej, Ca2(Fe,Al)Al2(SiO4)(Si2O7)O(OH);


Epidot – pospolity minerał z grupy krzemianów o szeroko rozpowszechnionym zasięgu. Nazwa pochodzi od greckiego epidosis = dodatek, ponieważ przez długi czas był uważany za odmianę turmalinu i po wyodrębnieniu konieczne było uzupełnienie klasyfikacji.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Epifan

imię męskie


Epifaniusz, Epifani – imię męskie pochodzenia greckiego. Wywodzi się od słowa oznaczającego „objawienie się, ukazanie się bóstwa”, „ten, który przyszedł na świat”. Jego żeński odpowiednik to Epifania.

W Polsce imię rzadkie. W styczniu 2025 r. w rejestrze PESEL, wśród publicznie dostępnych danych dotyczących osób żyjących, wykazano 4 mężczyzn o imieniu Epifaniusz nadanym jako imię pierwsze oraz 6 mężczyzn noszących imię Epifaniusz jako imię drugie.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epifani

imię męskie


Epifaniusz, Epifani – imię męskie pochodzenia greckiego. Wywodzi się od słowa oznaczającego „objawienie się, ukazanie się bóstwa”, „ten, który przyszedł na świat”. Jego żeński odpowiednik to Epifania.

W Polsce imię rzadkie. W styczniu 2025 r. w rejestrze PESEL, wśród publicznie dostępnych danych dotyczących osób żyjących, wykazano 4 mężczyzn o imieniu Epifaniusz nadanym jako imię pierwsze oraz 6 mężczyzn noszących imię Epifaniusz jako imię drugie.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epifania

1. niezwykłe doznanie, olśnienie;
2. w religii: ukazanie się, objawienie


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rel. objawienie

 (1.2) książk. olśnienie, wyjątkowe doznanie



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Epifaniczny

przymiotnik od: epifania


Źródła:

SJP.pl

Epifanijny

przymiotnik od: epifania


przymiotnik

 (1.1) dotyczący epifanii


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Epifaniusz

imię męskie


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|m.;


Epifaniusz, Epifani – imię męskie pochodzenia greckiego. Wywodzi się od słowa oznaczającego „objawienie się, ukazanie się bóstwa”, „ten, który przyszedł na świat”. Jego żeński odpowiednik to Epifania.

W Polsce imię rzadkie. W styczniu 2025 r. w rejestrze PESEL, wśród publicznie dostępnych danych dotyczących osób żyjących, wykazano 4 mężczyzn o imieniu Epifaniusz nadanym jako imię pierwsze oraz 6 mężczyzn noszących imię Epifaniusz jako imię drugie.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Epifauna

zwierzęta żyjące na dnie zbiorników wodnych


Epifauna (epibentos) – zwierzęta bentosowe (stale przebywające w pobliżu dna) żyjące na powierzchni dna; organizmy te są albo przytwierdzone do powierzchni podłoża albo swobodnie poruszają się po nim. Te wodne gatunki zwierząt mogą być przyczepione do podłoża specjalnie ukształtowanymi wypustkami lub przyssawkami bądź bisiorem, zrośnięte z podłożem albo przebywające w wydrążonych otworach lub kanalikach. Jako podłoże wykorzystywane są dna zbiorników wodnych, skały, inne organizmy oraz kadłuby statków.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epifenomen

zjawisko towarzyszące zjawisku podstawowemu, lecz nie mające wpływu na jego przebieg


Epifenomen — w znaczeniu słownikowym zjawisko (fenomen) wtórne, współwystępujące ze zjawiskiem podstawowym, lecz nie wywierające istotnego wpływu na jego przebieg. Jako termin teoretyczny obecny początkowo głównie w medycynie, współcześnie posługuje się nim epifenomenalizm, stanowisko w filozofii umysłu.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epifenomenalizm

teoria głosząca, że własność określonego zjawiska powstaje przez inne jego własności i nie ma mocy przyczynowej


Epifenomenalizm – pogląd filozoficzny według którego myśli oraz uczucia są epifenomenami fizycznych stanów mózgu, a nie realnymi procesami.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epifenomenizm

teoria mówiąca, że świadomość jest odbiciem zjawisk organicznych


Źródła:

SJP.pl

Epifilum

roślina z rodziny kaktusowatych, rosnąca w międzyzwrotnikowej strefie Ameryki; filokaktus; zygokaktus


Źródła:

SJP.pl

Epifit

roślina żerująca (nie pasożytująca) na innych roślinach


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) bot. roślina nie będąca pasożytem, która rośnie na innej roślinie służącej jej jako podpora;


Epifit (gr. epi – na, phyton – roślina), porośle, aerofit – roślina rosnąca na innej roślinie, ale zwykle nie prowadząca pasożytniczego trybu życia. Korzysta z innego gatunku jako podpory, a odżywia się najczęściej samodzielnie. W ekosystemach lądowych wyrasta często w miejscach, gdzie gromadzi się martwa materia organiczna (np. w rozwidleniu pędu) lub osiedla się na pędach innych roślin pobierając składniki odżywcze i wodę z powietrza i niesionych przez nie pyłów, opadów i detrytusu. Nieliczne epifity wykształcają ssawki i wyzyskują w różnym zakresie swego żywiciela (np. jemiołowate i loganiowate). Epifityzm jest szczególnie częsty wśród drobnych organizmów wodnych, które jako peryfiton porastają organy makrofitów.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Epifitia

masowe występowanie na określonym terenie i w określonym czasie zachorowań roślin na jakąś chorobę; epifitoza


Źródła:

SJP.pl

Epifitoza

masowe występowanie na określonym terenie i w określonym czasie zachorowań roślin na jakąś chorobę; epifitia


Epifitoza (gr. epi ‘na’, ‘przy’, ‘nad’, ‘zewnętrzny’, ‘tylny’, ‘poprzedni’, ‘poprzedzający’ (w czasie); fito ‘roślina’) – masowe występowanie zachorowań na jedną chorobę w danym czasie i miejscu wśród roślin. Analogicznym pojęciem u zwierząt jest epidemia.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epifitycznie

epifityczny


Patrz:epifityczny

Źródła:

SJP.pl

Epifityczny

związany z epifitami, roślinami żyjącymi na innych roślinach, ale niebędącymi pasożytami (np. mchy, paprocie, storczyki, porosty)


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z epifitem, odnoszący się do epifitu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Epifiza

Epifiza (łac. epiphysis, l. mn. epiphyses) – element anatomiczny odnóży niektórych motyli.

Epifiza ma postać blaszkowatej ostrogi lub wyrostka. Położona jest na wewnętrznej powierzchni goleni przednich odnóży. Wyposażona jest w grupę gęstych, szczoteczkowatych szczecinek. Narząd ten to prawdopodobnie przekształcona szczecinka. Służy on do czyszczenia czułków. Motyl wkłada czułek za epifizę i przeciąga go czyszcząc w ten sposób.


Źródła:

Wikipedia

Epifonem

Epifonem (gr. ἐπιφώνημα epiphṓnēma, łac. acclāmātiō) – figura retoryczna, wyrazista sentencja podsumowująca poprzednio wyrażone treści.


Źródła:

Wikipedia

Epifora

figura stylistyczna polegająca na użyciu tego samego wyrazu lub grupy wyrazów na końcu kolejnych wersów; conversio; epistrofa


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) liter. jedna z figur stylistycznych polegająca na powtórzeniu słowa lub zwrotu na końcu kilku następujących po sobie wersów lub zdań


Epifora (gr. ἐπιφορά epiphorá), także epistrofa (gr. ἐπιστροφή epistrophḗ), conversio – powtórzenie tego samego słowa lub zwrotu na końcu kolejnych segmentów wypowiedzi.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Epiforyczny

epifora


przymiotnik relacyjny

 (1.1) liter. związany z epiforą, dotyczący epifory


Patrz:epifora

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Epifraza

figura stylistyczna, dopowiedzenie uzupełniające już pozornie zakończoną całość składniową i myślową


Epifraza (gr. ἐπιφράσις epiphrásis) – figura retoryczna polegająca na dopełnieniu skończonego zdania nowym, często zaskakującym, dowcipnym elementem, który zmienia sens całości, np:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epigamia

w starożytnej Grecji: prawo wzajemne zawierania małżeństw między obywatelami różnych państw


Źródła:

SJP.pl

Epigeiczny

kiełkowanie epigeiczne - kiełkowanie, w którym hipokotyl wydłuża się i powoduje wynoszenie liścieni ponad powierzchnię gleby; kiełkowanie nadziemne


Źródła:

SJP.pl

Epigenetyczka

specjalistka zajmująca się badaniem zmian ekspresji genów, które nie są związane ze zmianami w DNA


Źródła:

SJP.pl

Epigenetycznie

epigenetyczny


Patrz:epigenetyczny

Źródła:

SJP.pl

Epigenetyczny

epigeneza, epigenetyka


przymiotnik relacyjny

 (1.1) biol. med. związany z dziedzicznością pozagenową, dotyczący dziedziczności pozagenowej


Patrz:epigeneza, epigenetyka

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Epigenetyk

specjalista zajmujący się badaniem zmian ekspresji genów, które nie są związane ze zmianami w DNA


Źródła:

SJP.pl

Epigenetyka

nauka zajmująca się badaniem zmian ekspresji genów, które nie są związane ze zmianami w DNA


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) biol. med. badanie dziedziczności pozagenowej;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Epigeneza

1. w biologii: teoria, według której rozwój zarodka polega na różnicowaniu się jednorodnych komórek powstałych z podziału zygoty, a następnie stopniowym wyodrębnianiu organów ciała;
2. w geologii: proces przeobrażania powstałej uprzednio skały pod wpływem nowych czynników zewnętrznych



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epigenit

minerał zawierający siarczek miedzi, żelaza i arsenu


Źródła:

SJP.pl

Epiglottis

w medycynie: płaska, ruchoma chrząstka zamykająca wejście do krtani w momencie połykania; nagłośnia


Źródła:

SJP.pl

Epignoza

górna część fryzowego zakończenia rynny gotyckiej


Źródła:

SJP.pl

Epigon

naśladowca wielkich, utalentowanych poprzedników


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) książk. pejor. nietwórczy, pozbawiony oryginalności naśladowca wielkich, utalentowanych poprzedników; kontynuator nieaktualnych idei, prądów, stylów



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Epigonizm

w filozofii, literaturze i sztuce: naśladowanie wybitnych poprzedników, kontynuowanie nieaktualnych koncepcji, idei; epigoństwo


Epigonizm (z łac. epigonus „pogrobowiec”) – nietwórcze, bierne naśladowanie dawniejszych wzorców kulturalnych, intelektualnych i artystycznych, połączone z ich konwencjonalizacją – szczególnie w sytuacji, gdy wzorce te zostały zakwestionowane lub przezwyciężone. Epigonizm polega na imitowaniu wzorców dobrze poznanych i cenionych przez twórcę. Bywa spotykany w różnych dziedzinach kultury: w literaturze, sztuce i nauce. Występuje przede wszystkim na przełomie epok literackich, gdy zjawiska nowatorskie współistnieją z dawnymi.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epigonka

bierna naśladowczyni wybitnych poprzedników


Źródła:

SJP.pl

Epigoński

dotyczący epigona, epigonizmu


przymiotnik

 (1.1) książk. taki jak epigon: wtórny, nieoryginalny


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Epigoństwo

w filozofii, literaturze i sztuce: naśladowanie wybitnych poprzedników, kontynuowanie nieaktualnych koncepcji, idei; epigonizm


Źródła:

SJP.pl

Epigraf

motto, przysłowie lub krótki fragment jakiegoś utworu umieszczone przez autora na początku dzieła


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) hist. napis wykuty w kamieniu lub wycięty w drewnie, stanowiący element architektury, pomnika, nagrobka;

 (1.2) liter. cytat lub aforyzm przed tekstem utworu


Epigraf, inskrypcja (łac. inscriptio = napis) – napis wyryty w twardym materiale (drewno, metal, kamień, ceramika). Występuje najczęściej na grobowcach, pomnikach, tablicach i monetach. Popularnym przykładem inskrypcji są inskrypcje nagrobne. Odczytywaniem i interpretacją epigrafów zajmuje się nauka pomocnicza historii – epigrafika.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Epigraficzka

epigrafik


Patrz:epigrafik

Źródła:

SJP.pl

Epigraficznie

przysłówek

 (1.1) na sposób epigraficzny


Źródła:

Wiktionary

Epigraficzny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z epigrafiką, odnoszący się do epigrafiki


Źródła:

Wiktionary

Epigrafik

historyk specjalizujący się w badaniu napisów utworzonych na twardym materiale


Źródła:

SJP.pl

Epigrafika

dziedzina historii zajmująca się badaniem dawnych napisów utworzonych na twardym materiale (kamieniu, metalu, drewnie)


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) nauka badająca napisy wykonane na materiałach twardych;


Epigrafika (gr. epigraphḗ = napis) – dyscyplina badawcza polegająca na zbieraniu, analizowaniu i publikowaniu napisów (epigrafów) wykonanych na materiale twardym (kamieniu, metalu, drewnie itp.). Bywa zaliczana do nauk pomocniczych historii. Jest dzielona według języków i typów pisma, za pomocą których napisy zostały wykonane. Epigrafika wspomaga badanie geografii dialektów, zmian językowych, ale także i stopnia znajomości pisma w danej populacji.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Epigram

epigramat;
1. krótki, satyryczny lub żartobliwy utwór poetycki;
2. wierszowany napis umieszczany na grobowcach i pomnikach w starożytności


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zob. epigramat.


Epigramat, epigram (stgr. ἐπίγραμμα epigramma „inskrypcja”) – krótki utwór poetycki w formie aforyzmu, wywodzący się z napisów informacyjnych w starożytnej Grecji zamieszczanych na grobach, pomnikach lub ofiarach wotywnych. Tekst inskrypcji krótki, przeważnie dwuwierszowy, pisany dystychem elegijnym.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Epigramacik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od epigramat


Źródła:

Wiktionary

Epigramat

epigram;
1. krótki, satyryczny lub żartobliwy utwór poetycki;
2. wierszowany napis umieszczany na grobowcach i pomnikach w starożytności


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) liter. krótki utwór poetycki mający charakter satyryczny bądź dydaktyczny;

 (1.2) hist. krótki wierszowany napis umieszczany na nagrobkach i pomnikach (zwłaszcza w starożytności)


Epigramat, epigram (stgr. ἐπίγραμμα epigramma „inskrypcja”) – krótki utwór poetycki w formie aforyzmu, wywodzący się z napisów informacyjnych w starożytnej Grecji zamieszczanych na grobach, pomnikach lub ofiarach wotywnych. Tekst inskrypcji krótki, przeważnie dwuwierszowy, pisany dystychem elegijnym.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Epigramatyczka

epigramatyk


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta pisząca epigramaty


Patrz:epigramatyk

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Epigramatycznie

przysłówek sposobu

 (1.1) przysł. od epigramatyczny


Źródła:

Wiktionary

Epigramatyczność

cecha czegoś związanego z epigramatem - krótkim utworem poetyckim o treści satyrycznej


Źródła:

SJP.pl

Epigramatyczny

epigramat (utwór); epigramowy


przymiotnik

 (1.1) przym. od epigramat


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Epigramatyk

autor epigramów, krótkich utwór poetyckich o dowcipnej treści i zaskakującej puencie


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba pisząca epigramaty


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Epigramowy

epigram (utwór); epigramatyczny


Źródła:

SJP.pl

Epik

pisarz piszący prozą, autor utworów epickich


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) liter. twórca epiki

forma rzeczownika.

 (2.1) D. lm. od: epika


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Epika

jeden z trzech rodzajów literackich obejmujący utwory, których dominującą formą wypowiedzi jest narracja i opis


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) liter. rodzaj literacki;

 (1.2) rzad. opowiadanie, narracyjność

forma rzeczownika.

 (2.1) D., B. lp. od: epik


Epika (gr. ἐπικός epikós „słowny”) – jeden z trzech rodzajów literackich (obok liryki i dramatu). Ukształtowała się z ustnych sag, podań, legend i mitów o przeszłości.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Epikleza

modlitwa w liturgii chrześcijańskiej


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rel. modlitwa liturgiczna odmawiana przez prezbitera podczas eucharystii, wzywająca Boga do uświęcenia darów chleba i wina oraz uczestników zgromadzenia;


Epikleza (gr. wezwanie) – prośba skierowana do Boga, aby pobłogosławił lub uświęcił rzecz stworzoną (por. 1. List do Tymoteusza 4, 1-5). W anaforze kanonu mszalnego epikleza jest modlitwą błagalną, aby Duch Święty zstąpił na dary ofiarne i przemienił je w ciało i krew Jezusa Chrystusa dla duchowego pożytku tych, którzy je przyjmują.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Epikontynentalność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest epikontynentalne


Źródła:

Wiktionary

Epikontynentalny

przymiotnik

 (1.1) geol. położony nad kontynentem, na jego powierzchni


Źródła:

Wiktionary

Epikotyl

krótka górna część łodygi zarodka z wykształconymi na szczycie zawiązkami liści i pączkiem szczytowym


Epikotyl (gr. epí – na, kotýle – czarka) – u zarodka roślin część łodygi znajdująca się pomiędzy liścieniami (lub liścieniem) a pąkiem szczytowym. Podczas kiełkowania nasiona epikotyl rośnie na długość. Wyróżniany jest do miejsca, w którym powstaje pierwszy węzeł z liśćmi młodocianymi.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Epikruza

jedna lub dwie sylaby nieakcentowane na końcu wersu w wierszu sylabotonicznym


Źródła:

SJP.pl

Epikrytyczny

epikryza


Patrz:epikryza

Źródła:

SJP.pl

Epikryza

ostatni zapis w szpitalnej historii choroby, w którym podaje się ostateczną diagnozę, skrócony zapis przebiegu choroby, zastosowane leczenie i stan pacjenta w momencie wypisania


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. podsumowanie danych z postępowania lekarskiego wraz z zaleceniami dalszego leczenia;


Epikryza (gr. epicrisis) – nazwa medyczna, służąca do określenia analizy postępowania lekarskiego, wydawanego po zakończeniu całego postępowania z chorym na wszystkich etapach procesu diagnostyczno-leczniczego.Obejmuje więc zwięzłe podsumowanie danych z: