Śl.

skrót od: śląski


skrót

 (1.1) = śląski


Etnolekt śląski (śl. ślōnskŏ gŏdka, ślōnsko godka, ślůnsko godka), w dialektologii polskiej dialekt śląski, czasem też gwara śląska – zespół gwar śląskich, być może łączących się w kilka dialektów, którym posługuje się rdzenna ludność Górnego Śląska. Na kształtowanie się słownictwa etnolektu miały wpływ zapożyczenia z języków: literackiego polskiego, czeskiego (szczególnie z narzecza morawskiego, traktowanego niekiedy jako odrębny język), niemieckiego (najczęściej z germańskiego dialektu śląskiego) oraz częściowo słowackiego. W mowie tej konsekwentnie dominuje dzisiaj fonologia i morfologia słowiańska i przeważa takiż źródłosłów. Dyskusyjna jest kwestia statusu mowy śląskiej. W publikacjach językoznawczych śląszczyzna uznawana jest za dialekt języka polskiego. Jednakże znaczna część wyrażeń bliższa jest językowi staropolskiemu niż współczesnej polszczyźnie standardowej. W Narodowym Spisie Powszechnym w 2002 r. używanie śląskiego w kontaktach domowych zadeklarowało 56,6 tys. osób. W spisie z 2011 było już 529 tys. takich deklaracji, a w spisie z 2021 – 458 tys. Język śląski został uwzględniony w normie ISO 639-3, gdzie Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna – ISO przydzieliła mu kod: „SZL”.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Ślabrać

czasownik

 (1.1) poznań. - brudzić


Źródła:

Wiktionary

Ślabranie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|ślabrać.


Źródła:

Wiktionary

Ślabrotać

czasownik

 (1.1) poznań. mówić niewyraźnie i szybko, krzyczeć, ględzić


Źródła:

Wiktionary

Ślabrotanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|ślabrotać.


Źródła:

Wiktionary

Ślączka

nazwisko



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Ślad

1. znak odciśnięty np. po przejściu człowieka, przejeździe pojazdu; trop;
2. pozostałość po czymś, znak świadczący o tym, że coś istniało, działo się;
3. znikoma ilość czegoś


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) oznaka przejścia, przejechania, przelotu kogoś lub czegoś

 (1.2) pozostałość po wydarzeniu lub po obecności kogoś lub czegoś

 (1.3) niewielka ilość

 (1.4) muz. ścieżka dźwiękowa w urządzeniach i oprogramowaniu służącym do rejestracji dźwięku

 (1.5) mat. suma elementów na głównej przekątnej macierzy kwadratowej;



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Śladami

1. znak odciśnięty np. po przejściu człowieka, przejeździe pojazdu; trop;
2. pozostałość po czymś, znak świadczący o tym, że coś istniało, działo się;
3. znikoma ilość czegoś


Źródła:

SJP.pl

Śladem

1. znak odciśnięty np. po przejściu człowieka, przejeździe pojazdu; trop;
2. pozostałość po czymś, znak świadczący o tym, że coś istniało, działo się;
3. znikoma ilość czegoś


Źródła:

SJP.pl

Śladować

dawniej: iść czyimś śladem, tropić kogoś; śledzić


Źródła:

SJP.pl

Śladówka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) sport. pot. narta do uprawiania narciarstwa rekreacyjnego


Źródła:

Wiktionary

Śladowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest śladowe


Źródła:

Wiktionary

Śladowski

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Śladowy

ślad


Patrz:ślad

Źródła:

SJP.pl

Ślamazara

(r. męski) mężczyzna, chłopiec powolny, flegmatyczny, poruszający się anemicznie


rzeczownik, rodzaj żeński lub męskoosobowy

 (1.1) pot. lekcew. osoba robiąca wszystko powoli, często również nieudolnie


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Ślamazarnie

przysłówek

 (1.1) w sposób ślamazarny, bardzo powoli, często nieudolnie


Źródła:

Wiktionary

Ślamazarniej

stopień wyższy od przysłówka: ślamazarnie


Źródła:

SJP.pl

Ślamazarniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: ślamazarny


Źródła:

SJP.pl

Ślamazarność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest ślamazarne; cecha tych, którzy są ślamazarni


Źródła:

Wiktionary

Ślamazarny

przymiotnik

 (1.1) powolny, flegmatyczny, mało energiczny


Źródła:

Wiktionary

Śląsk

1. historyczna dzielnica Polski; Śląsk Opolski;
2. ludowy zespół pieśni i tańca;
3. wrocławski klub sportowy;
4. wydawnictwo działające w latach 1954-92


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. terytorium historyczne (kraina geograficzna i historyczna) w dorzeczu górnej i środkowej Odry;

 (1.2) pot. posp. województwo śląskie;

 (1.3) pot. posp. obszar konurbacji katowickiej;


Śląsk (śl. Ślōnsk, Ślůnsk; niem. Schlesien; dś. Schläsing; cz. Slezsko; łac. Silesia) – kraina historyczna, położona na terenie Polski, Czech i Niemiec, w dorzeczu górnej i środkowej Odry. Od XV–XVI wieku zaczęto wyróżniać podział na Dolny Śląsk i Górny Śląsk. Historyczną stolicą całego obszaru Śląska jest Wrocław.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Śląska

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) spoż. kulin. rodzaj kiełbasy z mięsa wieprzowego

forma przymiotnika.

 (2.1) ż. lp. od: śląski


Źródła:

Wiktionary

Śląskie

potocznie: kluski śląskie


rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna

 (1.1) geogr. region w południowej Polsce


Województwo śląskie – jednostka samorządu terytorialnego i jednostka podziału administracyjnego Polski o powierzchni 12 333,09 km², położona na obszarze Niziny Śląskiej, Wyżyny Śląsko-Krakowskiej, Kotliny Oświęcimskiej, Pogórza Zachodniobeskidzkiego, Beskidów Zachodnich. Obejmuje wschodnią część Górnego Śląska i zachodnią część zachodniej Małopolski, w tym Zagłębie Dąbrowskie, zachodnie Zagłębie Krakowskie, Żywiecczyznę i Częstochowę. Zamieszkuje je około 4 375 947 osób. Jest województwem o najwyższym stopniu urbanizacji i gęstości zaludnienia. Siedzibą władz województwa są Katowice.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Śląsko

przymiotnik od: Śląsk


przysłówek

 (1.1) na sposób śląski, po śląsku


Śląsko – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie mazowieckim, w powiecie lipskim, w gminie Lipsko, przy drodze krajowej nr 79.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa radomskiego.

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Świętej Trójcy w Lipsku.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Śląskość

zespół cech charakterystycznych dla Śląska, Ślązaków


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co śląskie


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Śląskowo

Śląskowo – wieś w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie rawickim, w gminie Jutrosin.


Źródła:

Wikipedia

Śląszczyzna

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jęz. gwara śląska

 (1.2) przest. ogół cech śląskich


Etnolekt śląski (śl. ślōnskŏ gŏdka, ślōnsko godka, ślůnsko godka), w dialektologii polskiej dialekt śląski, czasem też gwara śląska – zespół gwar śląskich, być może łączących się w kilka dialektów, którym posługuje się rdzenna ludność Górnego Śląska. Na kształtowanie się słownictwa etnolektu miały wpływ zapożyczenia z języków: literackiego polskiego, czeskiego (szczególnie z narzecza morawskiego, traktowanego niekiedy jako odrębny język), niemieckiego (najczęściej z germańskiego dialektu śląskiego) oraz częściowo słowackiego. W mowie tej konsekwentnie dominuje dzisiaj fonologia i morfologia słowiańska i przeważa takiż źródłosłów. Dyskusyjna jest kwestia statusu mowy śląskiej. W publikacjach językoznawczych śląszczyzna uznawana jest za dialekt języka polskiego. Jednakże znaczna część wyrażeń bliższa jest językowi staropolskiemu niż współczesnej polszczyźnie standardowej. W Narodowym Spisie Powszechnym w 2002 r. używanie śląskiego w kontaktach domowych zadeklarowało 56,6 tys. osób. W spisie z 2011 było już 529 tys. takich deklaracji, a w spisie z 2021 – 458 tys. Język śląski został uwzględniony w normie ISO 639-3, gdzie Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna – ISO przydzieliła mu kod: „SZL”.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Ślaz

roślina zielna z rodziny ślazowatych, o barwnych, dużych kwiatach osadzonych w kątach liści lub w szczytowych gronach, rosnąca w Eurazji, Afryce i Ameryce Północnej; malwa


rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) zob. malwa.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Ślązaczka

mieszkanka Śląska


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Śląska;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Ślązak

potocznie: koń śląski


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Śląska;


Osoby:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Ślazik

roślina z rodziny ślazowatych


Źródła:

SJP.pl

Ślazować

czasownik niedokonany

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. schodzić


Źródła:

Wiktionary

Ślazowate

o cechach ślazowatych (rodzina roślin)


Ślazowate, malwowate (Malvaceae Juss.) – rodzina roślin należąca do rzędu ślazowców (Malvales). Obejmuje 244 rodzaje z 4225 gatunkami. Są to rośliny zielne, krzewy i drzewa szeroko rozprzestrzenione na Ziemi, we wszystkich niemal strefach klimatycznych. Większość gatunków występuje w strefie tropikalnej. Podrodziny Malvoideae i Bombacoideae najbardziej zróżnicowane są na kontynentach amerykańskich, Byttnerioideae, Grewioideae i Sterculioideae rozprzestrzenione są w strefie równikowej, a rośliny z podrodziny Tilioideae rosną na półkuli północnej.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Ślazowaty

o cechach ślazowatych (rodzina roślin)


Źródła:

SJP.pl

Ślazowiec

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) ent. nazwa systematyczna|Trachys troglodytiformis|Obenberger|ref=tak., chrząszcz z rodziny bogatkowatych

 (1.2) ent. nazwa systematyczna|Carcharodus alceae|Esper|ref=tak., motyl dzienny z rodziny powszelatkowatych

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) bot. nazwa systematyczna|Sida|L.|ref=tak., roślina wieloletnia z rodziny ślazowatych;


Ślazowiec (Sida L.) – rodzaj roślin z rodziny ślazowatych. Należy do niego co najmniej 249 gatunków. Występują one na wszystkich kontynentach w strefie międzyzwrotnikowej i częściowo w strefach umiarkowanych na półkuli północnej sięgając po wschodnie Chiny i Japonię oraz wschodnie i środkowe Stany Zjednoczone, a na półkuli południowej po południową Australię i Afrykę oraz północną Argentynę. Większość gatunków rośnie na kontynentach amerykańskich. Drugim centrum zróżnicowania rodzaju jest Australia, gdzie występuje ok. 90 gatunków. Rośliny te na ogół rosną w miejscach nasłonecznionych, na glebach przepuszczalnych.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Ślazówka

roślina z rodziny ślazowatych


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) bot. nazwa systematyczna|Lavatera|L.|ref=tak., rodzaj roślin z rodziny ślazowatych;

 (1.2) bot. roślina z rodzaju ślazówka (1.1)

 (1.3) lud. ślaz dziki (nazwa systematyczna|Malva sylvestris|L.|ref=tak.)


Ślazówka (Lavatera L.) – rodzaj roślin z rodziny ślazowatych. Klasyfikacja taksonomiczna rodzaju jest kłopotliwa ze względu na nieprecyzyjny jego rozdział w stosunku do rodzaju ślaz (Malva). W zależności od ujęcia należy tu od 10–12 do około 25 gatunków. Rośliny te występują w Makaronezji, obszarze Morza Śródziemnego, w Azji i Australii oraz Kalifornii. Rosną na klifach i innych terenach nadmorskich, na terenach skalistych i nieużytkach. W Polsce rośnie dziko ślazówka turyngska L. thuringiaca, a jako gatunek dziczejący (efemerofit) także ślazówka letnia, ś. trzymiesięczna (L. trimestris), poza tym kilka gatunków jest uprawianych jako rośliny ozdobne.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Ślazowo

Ślazowo – osada w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie pyrzyckim, w gminie Przelewice.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa szczecińskiego.


Źródła:

Wikipedia

Ślazowy

1. otrzymany ze ślazu (rośliny zielnej);
2. o artykułach cukierniczych: zawierający wyciąg ze ślazu


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany ze ślazem, dotyczący ślazu

 (1.2) otrzymywany ze ślazu lub zawierający ślaz

przymiotnik jakościowy

 (2.1) taki, który ma smak lub zapach ślazu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Ślebioda

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Śleboda

nazwisko


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) góry. wolność


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Ślęcin

Ślęcin – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie jędrzejowskim, w gminie Nagłowice. Leży przy drodze krajowej nr 78.

W dobie Sejmu Wielkiego Ślęcin należał do powiatu lelowskiego.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.


Źródła:

Wikipedia

Ślęczeć

robić coś długo i mozolnie, tkwić nad czymś


Źródła:

SJP.pl

Ślęczek

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) pogard. przezwisko osoby niezaproszonej na wesele, lecz podglądającej przez okno lub stojącej przy drzwiach


Źródła:

Wiktionary

Ślęczka

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Śledcza

kobieta prowadząca śledztwo


Źródła:

SJP.pl

Śledczy

1. związany ze śledztwem;
2. prowadzący śledztwo;
3. areszt śledczy - pomieszczenie, w którym przetrzymuje się osoby tymczasowo aresztowane


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany ze śledztwem, dotyczący śledztwa

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (2.1) osoba prowadząca śledztwo


Śledczy – polski dwumiesięcznik z grupy Focusa o charakterze reportersko-śledczym wydawany od lipca 2010 do listopada 2013 roku przez polską filię niemieckiego wydawnictwa Gruner+Jahr Polska.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Śledź

1. jadalna ryba morska
2. zabawa urządzana w ostatki (ostatni dzień karnawału)
3. hak wbijany w ziemię do zaczepiania oń linki


rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) icht. jadalna ryba morska;

 (1.2) kulin. danie ze śledzia (1.1)

 (1.3) daw. środ. więz. stójkowy, policjant

 (1.4) pejor. mieszkaniec Gdyni

 (1.5) daw. środ. polit. sędzia śledczy

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) metalowy klin zakończony haczykiem wbijany w ziemię w celu naciągnięcia linek utrzymujących konstrukcję namiotu

 (2.2) lwów. krawat

 (2.3) pot. przyjęcie w ostatni wieczór karnawału

 (2.4) żegl. jeden z typów trasy regat;

forma czasownika.

 (3.1) 2. os. lp. rozk. od śledzić