skrótowiec
(1.1) = klub sportowy
(1.2) = kara śmierci
Wiktionary
x.; skrót od:
1. ksiądz;
2. książę
skrót, rodzaj męskoosobowy
(1.1) = ksiądz
(1.2) = książę
skrót, rodzaj żeński
(2.1) = księżna
(2.2) = księżniczka
(2.3) = księga
skrót, rodzaj nijaki
(3.1) = księstwo
SJP.pl
Wiktionary
organiczny związek chemiczny, którego pochodne tworzą grupę barwników ksantenowych
Ksanten – organiczny związek chemiczny barwy żółtej, rozpuszczalny w eterze etylowym. Ksanten jest używany jako substrat w syntezie chemicznej do otrzymywania wielu innych związków m.in. tioksantenu.Wiele pochodnych ksantenu, nazywanych zwyczajowo ksantenami, tworzy grupę barwników ksantenowych, które w większości mają właściwości fluorescencyjne.
SJP.pl
Wikipedia
jeden z barwników roślinnych, nadający żółte lub brunatne zabarwienie, wykorzystywany pomocniczo w procesie fotosyntezy
Ksantofile – grupa organicznych związków chemicznych, barwników roślinnych należących do karotenoidów, tlenowe pochodne karotenów. Ksantofile są pomocniczymi barwnikami fotosyntezy. Pełnią także funkcję przeciwutleniaczy, przez co chronią komórkę, a zwłaszcza chloroplasty przed szkodliwym działaniem reaktywnych form tlenu. Dzięki wielu sprzężonym wiązaniom podwójnym nadają żółtą, pomarańczową lub czerwoną barwę kwiatom, owocom, a także żółtku jaj (luteina).
SJP.pl
Wikipedia
jeden z barwników roślinnych, nadający żółte lub brunatne zabarwienie, wykorzystywany pomocniczo w procesie fotosyntezy
Ksantofile – grupa organicznych związków chemicznych, barwników roślinnych należących do karotenoidów, tlenowe pochodne karotenów. Ksantofile są pomocniczymi barwnikami fotosyntezy. Pełnią także funkcję przeciwutleniaczy, przez co chronią komórkę, a zwłaszcza chloroplasty przed szkodliwym działaniem reaktywnych form tlenu. Dzięki wielu sprzężonym wiązaniom podwójnym nadają żółtą, pomarańczową lub czerwoną barwę kwiatom, owocom, a także żółtku jaj (luteina).
SJP.pl
Wikipedia
przymiotnik od: ksantofil
SJP.pl
związek organiczny, wodoroester kwasu dwutiowęglowego; kwas ksantogenowy
SJP.pl
w medycynie: widzenie wyłącznie w kolorze żółtym
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) nazwa szóstego miesiąca u starożytnych Macedończyków, odpowiadającego marcowi - kwietniowi
Wiktionary
zasada purynowa, występująca w tkankach roślinnych i zwierzęcych
Ksantyna (2,6-dihydroksypuryna) – organiczny związek chemiczny, jedna z zasad purynowych, bezpośredni prekursor kwasu moczowego. Metylowymi pochodnymi ksantyny są kofeina, teobromina i teofilina, natomiast pochodna deoksygenowana w pozycji 2 to hipoksantyna (2-deoksyksantyna). Reszta ksantyny stanowi zasadę heterocykliczną w nukleozydzie ksantozynie.
Obecność ksantyny została wykryta w meteorycie Murchison. Badania wykluczyły ziemskie pochodzenie cząsteczek.
SJP.pl
Wikipedia
przymiotnik od: ksantyna
SJP.pl
potocznie o zrzędliwej, kłótliwej kobiecie
Ksantypa (stgr. Ξανθίππη) (V/IV w. p.n.e.) – Atenka, żona Sokratesa. Postać przysłowiowa za sprawą przypisywanego jej nieznośnego charakteru.
SJP.pl
Wikipedia
[czytaj: ka-es-a-PE lub potocznie: ksap] skrót od: Krajowa Szkoła Administracji Publicznej
SJP.pl
imię żeńskie
Ksawera, Ksaweryna – żeński odpowiednik imienia Ksawery. Jego patronką jest św. Franciszka Ksawera Cabrini.
Ksawera imieniny obchodzi 22 grudnia.
Znane osoby noszące to imię:
SJP.pl
Wikipedia
Ksawery z małżonką; Ksawerowie
SJP.pl
nazwa wielu miejscowości w Polsce
SJP.pl
Wikipedia
nazwa wielu miejscowości w Polsce
SJP.pl
→ Ksawerów
SJP.pl
przymiotnik dzierżawczy - należący do Ksawerego lub z nim związany
SJP.pl
imię męskie
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) imię|polski|m.;
Ksawery – imię męskie. Pochodzi od nazwy miejscowości, z której pochodził św. Franciszek Ksawery (Javier). Początkowo używane tylko w złożeniu z Franciszkiem (analogicznie do Kantego). Oboczna, bardziej archaiczna pisownia – Xawery.
Ksawery imieniny obchodzi: 31 stycznia i 3 grudnia - wspomnienie liturgiczne św. Franciszka Ksawerego.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
imię żeńskie
Ksawera, Ksaweryna – żeński odpowiednik imienia Ksawery. Jego patronką jest św. Franciszka Ksawera Cabrini.
Ksawera imieniny obchodzi 22 grudnia.
Znane osoby noszące to imię:
SJP.pl
Wikipedia
przymiotnik dzierżawczy - należący do Ksawery lub z nią związany
SJP.pl
efekt bezpośredniego wpływu gamety męskiej z innej rośliny na rozwój zarodka
rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna
(1.1) imię|polski|ż.;
Ksenia – imię żeńskie pochodzenia greckiego. Wywodzi się od słowa oznaczającego „gościnna” (Ξενία, dosł. „życzliwa dla obcych”), popularne zwłaszcza w krajach prawosławnych: rosyjskie Ксения (Ksienija), Аксиния (Aksinija), ukraińskie Ксенія (Ksenija), Ксеня (Ksenia) oraz pochodne Оксана (Oksana), białoruskie Ксенія (Ksenìâ), czeskie Xenie, słowackie Xeni.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik dzierżawczy - należący do Kseni lub z nią związany
SJP.pl
wyraz lub frazeologizm pochodzenia obcego, nazywający obce realia, szczególnie obszarów i kultur odległych; egzotyzm
SJP.pl
temat słowotwórczy
(1.1) pierwszy człon wyrazów złożonych wskazujący na ich związek znaczeniowy z czymś obcym, odmiennym
Wiktionary
dziedzina biologii, nauka badająca możliwość występowania życia poza Ziemią; astrobiologia, kosmobiologia, egzobiologia
SJP.pl
Wikipedia
SJP.pl
substancja chemiczna niebędąca naturalnym składnikiem żywego organizmu; substancja obca, egzogenna
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) med. biochem. związek chemiczny, który jest obcy dla danego środowiska i nie występuje w nim naturalnie
Ksenobiotyki (z gr. ksenos – obcy i bios – życie) – związki chemiczne, które są obce dla organizmu i nie spotyka się z nimi w naturze, nie są przez niego wytwarzane, a które jednocześnie wykazują aktywność biologiczną. Zalicza się do nich leki i wiele szkodliwych substancji wprowadzonych sztucznie do środowiska (trucizny, kancerogeny, mutageny, teratogeny).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
sympatyk cudzoziemców i cudzoziemszczyzny
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) osoba pozytywnie nastawiona do cudzoziemców
SJP.pl
Wiktionary
sympatia dla cudzoziemców i cudzoziemszczyzny
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) książk. sympatia dla cudzoziemców i cudzoziemszczyzny
(1.2) seks. upodobanie do podejmowania kontaktów seksualnych z osobami obcymi
Ksenofilia (stgr. ξένος ksenós – obcy, gość; φιλία, philia – „przyjaźń” lub „upodobanie”) – bezkrytycznie manifestowana otwartość i sympatia wobec wszystkiego, co odmienne w danej kulturze.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
→ ksenofil
SJP.pl
→ ksenofil
SJP.pl
człowiek wrogo nastawiony do cudzoziemców
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) osoba negatywnie, wrogo nastawiona do obcokrajowców oraz tego, co obce, pochodzące z zagranicy
SJP.pl
Wiktionary
niechętne, wrogie nastawienie do innych narodów i ich kultury
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) psych. niechęć, wrogość, lęk wobec obcokrajowców i wszystkiego, co obce, zagraniczne, cudzoziemskie;
Ksenofobia – postawa charakteryzująca się lękiem, niechęcią a nawet wrogością względem przedstawicieli obcych narodów, kultur czy grup społecznych, często rozszerzająca się na wszystko co z nimi związane. Osoba przejawiająca ksenofobię to ksenofob.
Ksenofobia może stać się immanentną wartością powszechnie akceptowaną w społeczeństwie lub w pewnych grupach społecznych. Jej przeciwieństwami są za to ksenolatria (kult obcości) oraz ksenofilia (umiłowanie odmienności, inności).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przysłówek
(1.1) w sposób ksenofobiczny, zgodnie z ksenofobią
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) cecha tego, co ksenofobiczne; cecha tych, którzy są ksenofobiczni
Wiktionary
wrogi w stosunku do cudzoziemców i cudzoziemszczyzny
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z ksenofobią; stanowiący przejaw ksenofobii
SJP.pl
Wiktionary
kobieta przejawiająca silną niechęć do cudzoziemców
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) kobieta negatywnie, wrogo nastawiona do obcokrajowców oraz tego, co obce, pochodzące z zagranicy
SJP.pl
Wiktionary
1. powieściopisarz grecki z przełomu II i III wieku; Ksenofont z Efezu, Ksenofont z Cypru;
2. grecki pisarz, historyk, żołnierz (ok. 430 p.n.e. - ok. 355 p.n.e.); Ksenofont z Aten
Ksenofont (gr. Ξενοφῶν, Ksenophon) z Aten (ok. 430 p.n.e. – ok. 355 p.n.e.) – grecki pisarz, historyk, żołnierz.
SJP.pl
Wikipedia
przymiotnik dzierżawczy - należący do Ksenofonta lub z nim związany
SJP.pl
w botanice: zapylenie pyłkiem innej rośliny; zapylenie krzyżiwe
Zapylenie krzyżowe (ksenogamia, allogamia) – rodzaj zapylenia, podczas którego pyłek dostający się na słupek pochodzi z pręcików kwiatu tego samego gatunku rośliny, ale znajdującego się na innej roślinie. W ten sposób uzyskuje się osobniki potomne o zróżnicowanym składzie genetycznym.
SJP.pl
Wikipedia
fragment obcej skały występujący w obrębie skały magmowej; porwak
Ksenolit (gr. ξένος „obcy”, λίθος „kamień”) – fragment skały (porwak) różniący się od skały magmowej, w której się znajduje. Najczęściej jest to fragment wyrwany przez magmę ze skał otaczających (porwak wulkaniczny), lub jego pozostałość.
SJP.pl
Wikipedia
fikcyjna pozaziemska forma życia
Ksenomorf (Xenomorph, Internecivus raptus, Linguafoeda acheronsis; z gr. kseonos + morphe – obcy kształt) – fikcyjna pozaziemska forma życia, zwana też Obcym, występująca w wielu filmach, komiksach, książkach oraz grach z serii Obcy (ang. Alien). Postać ksenomorfa stworzył szwajcarski malarz Hans Rudolf Giger.
SJP.pl
Wikipedia
występowanie minerałów w skałach w nieprawidłowych postaciach krystalograficznych
Ksenomorfizm – występowanie minerałów w postaci kryształów o symetrii nie odpowiadającej ich budowie wewnętrznej.
Minerał ma obcy kształt a jego postać jest uwarunkowana kształtami osobników sąsiadujących = minerał allotriomorficzny, anhedralny.
SJP.pl
Wikipedia
pierwiastek chemiczny o symbolu Xe i liczbie atomowej 54, gaz szlachetny wykorzystywany m.in. jako wypełniacz elektronowych lamp błyskowych
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) chem. pierwiastek chemiczny o symbolu Xe i liczbie atomowej 54;
Ksenon (Xe, łac. xenon) – pierwiastek chemiczny z grupy gazów szlachetnych w układzie okresowym.
Nazwa pochodzi z gr. ksénos „dziwny”, „obcy”. Został odkryty w 1898 r. przez W. Ramsaya i Morrisa Traversa jako pozostałość po frakcjonowanej destylacji skroplonego kryptonu.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik od: ksenon
przymiotnik
(1.1) przym. od ksenon
SJP.pl
Wiktionary
rodzaj teropoda z grupy abelizauroidów
Ksenotarsozaur (Xenotarsosaurus) – rodzaj teropoda z grupy abelizauroidów (Abelisauroidea).
Żył w późnej kredzie na terenach współczesnej Ameryki Południowej. Jego szczątki znaleziono w Argentynie. Został opisany w 1986 roku przez Martíneza i współpracowników na podstawie skamieniałości odkrytych w osadach formacji Bajo Barreal w prowincji Chubut.
SJP.pl
Wikipedia
przeszczepianie tkanek lub organów z organizmu jednego gatunku na organizm innego gatunku; heteroplastyka, heterotransplantacja
Ksenotransplantacja (od gr. ξένος ksenos, czyli obcy lub gość) – przeszczepienie narządu lub tkanki od osobnika należącego do innego gatunku (na przykład wymiana uszkodzonej zastawki serca u człowieka na zastawkę zwierzęcą). Ksenotransplantacja była dawniej zwana heterotransplantacją.
SJP.pl
Wikipedia
minerał występujący w pegmatytach, fosforan itru
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) miner. rodzaj rzadkiego minerału o barwie brunatnej;
Ksenotym – rzadki minerał, z gromady fosforanów, odkryty został w 1832 roku. Nazwa pochodzi od gr. ksenos = obcy i time = cześć (czcić), co wiąże się z bardzo zmiennym składem chemicznym tego minerału, w którym itr bywa często podstawiany przez tor i uran.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przedstawiciel rzędu wymarłych ssaków kopytnych
SJP.pl
rząd wymarłych ssaków kopytnych
Piroteria – rząd wymarłych łożyskowców z nadrzędu Meridiungulata.
Uważa się niekiedy, że pochodzą od ksenungulatów (Xenungulata) – monotypowego rzędu obejmującego rodzaj Carodnia.
SJP.pl
Wikipedia
król perski (ur. ok. 517 p.n.e., zm. 465 p.n.e.)
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna
(1.1) hist. imię|polski|m., noszone przez kilku starożytnych mezopotamskich i lewantyńskich władców
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik dzierżawczy - należący do Kserksesa lub z nim związany
SJP.pl
skrót od: Komitet Społeczno-Ekonomiczny Rady Ministrów - organ polskiego rządu zajmujący się sprawami ekonomicznymi i społecznymi
SJP.pl
xero (rzadziej);
1. kopia tekstu lub rysunku wykonana kserokopiarką; kserokopia;
2. urządzenie do kopiowania tekstów i rysunków; kserograf, kserokopiarka;
3. miejsce, w którym wykonuje się kserokopie
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) pot. techn. kserograf
(1.2) pot. kserokopia
(1.3) pot. punkt usługowy, w którym znajduje się ksero (1.1)
w funkcji przymiotnika
(2.1) pot. kserograficzny
Kserokopiarka – urządzenie umożliwiające tworzenie kopii dokumentów i dwuwymiarowych elementów graficznych.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
temat słowotwórczy
(1.1) pierwszy człon wyrazów złożonych wskazujący na ich związek z czynnością kserowania
(1.2) pierwszy człon wyrazów złożonych wskazujący na ich związek z tym, co suche
Wiktionary
SJP.pl
w botanice: rodzaj higroskopowych ruchów roślin
Kserochazja – rodzaj ruchów roślin zaliczany do ruchów higroskopowych. Mechanizm kserochazji polega na nierównomiernym kurczeniu się wysychających błon i ścian komórkowych martwych komórek. Zwilżenie powoduje ruch przeciwny. Wykorzystywany jest przy otwieraniu się owoców w celu wyrzucenia nasion.
Ruchy kserochastyczne występują m.in. w rodzinie ożwiowatych (Loasaceae) oraz u zerwy kłosowej (Phyteuma spicatum).
SJP.pl
Wikipedia
organizm dobrze przystosowany do życia w suchym środowisku (np. kaktusy, wielbłądy, niektóre gatunki węży)
Kserofil (gr. xērós – suchy, philéō – lubię) – termin stosowany w ekologii na określenie gatunków rozwijających się w środowisku ubogim w wodę, przystosowanych do warunków o małej wilgotności. Charakteryzują się oszczędną gospodarką wodną.
SJP.pl
Wikipedia
o roślinach: przystosowany do życia w suchach miejscach; sucholubny
SJP.pl
roślina sucholubna, przystosowana do życia w warunkach suszy; suchorost, suchorośl
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) bot. roślina sucholubna (przystosowana do życia na obszarach suchych)
Kserofity, rośliny sucholubne, rośliny kserofilne – rośliny przystosowane fizjologicznie i anatomicznie do życia w suchych miejscach takich jak step, pustynia, półpustynia, wydmy, piaski, skały. Przystosowanie się do życia w takich warunkach nazywa się kseromorfizmem. Kserofity rosną w klimacie suchym i gorącym i w siedliskach, w których nieraz przez dłuższy czas brakuje wody, ale niektóre gatunki rosną także w klimacie zimnym i wysoko w górach, gdzie fizjologiczna susza wywołana jest nie brakiem wody, lecz innymi czynnikami uniemożliwiającymi jej pobieranie; niską temperaturą lub dużym zasoleniem.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik od: kserofit
SJP.pl
→ kserofit; kserofitowy
SJP.pl
organizm źle przystosowany do życia w suchym środowisku
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy lub męskorzeczowy
(1.1) biol. organizm nieznoszący środowiska suchego
SJP.pl
Wiktionary
przymiotnik
(1.1) biol. nieznoszący środowiska suchego
Wiktionary
środek leczniczy o właściwościach antyseptycznych i przeciwzapalnych, stosowany zewnętrznie w postaci mazidła lub proszku
SJP.pl
Wikipedia
wysychanie spojówek i rogówki, najczęściej wskutek awitaminozy
Kseroftalmia, zespół suchego oka - objaw chorobowy polegający na wysychaniu spojówki, rogówki, a nawet całego oka.
SJP.pl
Wikipedia
urządzenie do kopiowania tekstów i rysunków; kserokopiarka, ksero
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) techn. urządzenie do kopiowania materiałów drukowanych lub odręcznych
Kserokopiarka – urządzenie umożliwiające tworzenie kopii dokumentów i dwuwymiarowych elementów graficznych.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
metoda reprodukcji obrazów oparta na zjawisku fotoprzewodnictwa; elektrofotografia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) techn. metoda kopiowania dokumentów i obrazów za pomocą elektrostatycznego naładowania i suchego druku, stosowana m.in. w kserokopiarkach i drukarkach laserowych
Kserokopiarka – urządzenie umożliwiające tworzenie kopii dokumentów i dwuwymiarowych elementów graficznych.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik relacyjny
(1.1) druk. związany z kserografią, dotyczący kserografii
Wiktionary
wykonywać kopię tekstu lub rysunku metodą kserograficzną; kserować
SJP.pl
odbitka wykonana fotokopiarką
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) biur. kopia dokumentu sporządzona przy użyciu kserokopiarki
SJP.pl
Wiktionary
urządzenie do kopiowania tekstów i rysunków; kserograf, ksero
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) techn. urządzenie do kopiowania materiałów drukowanych lub odręcznych;
Kserokopiarka – urządzenie umożliwiające tworzenie kopii dokumentów i dwuwymiarowych elementów graficznych.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
w odniesieniu do rośliny: przystosowany do życia w suchym środowisku; kserotyczny
SJP.pl
ogół cech życiowej postaci, świadczących o przystosowaniu rośliny do życia w warunkach skąpego uwilgocenia
Kseromorfizm (gr. kserós - suchy + morphé - postać, kształt ciała) – ogół zmian morfologicznych i anatomicznych przystosowujących organizm do życia w warunkach suszy lub niskiej wilgotności.
Do indukcji zmian związanych z kseromorfizmem dochodzi pod wpływem dłuższego niedoboru wody. Efektem braku wody są zmiany o charakterze morfologicznym i anatomicznym. W roślinie zwiększa się ilość sklerenchymy oraz drewna. Na liściach pojawiają się włoski. Wzrost pędu jest ograniczony a intensywnie rozrastają się korzenie. Formą kseromorfizmu jest też wykształcenie cierni. U mezofitów kseromorfizm jest potęgowany w warunkach niedoboru azotu.
SJP.pl
Wikipedia
Kseroterm – gatunek rośliny, występujący w siedliskach ciepłych i ubogich w wodę (np. murawa kserotermiczna).
Wikipedia
w odniesieniu do rośliny: przystosowany do życia w suchym środowisku; kseromorficzny
SJP.pl
powielać teksty lub rysunki za pomocą kserokopiarki; odbijać na ksero
czasownik przechodni niedokonany (dk. skserować)
(1.1) robić kserokopię
SJP.pl
Wiktionary
potocznie: kopia dokumentu, rękopisu itp. wykonana za pomocą kserokopiarki bądź fotokopiarki; kserokopia, fotokopia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) biur. pot. kopia dokumentu sporządzona przy użyciu kserokopiarki
SJP.pl
Wiktionary
skrótowiec
(1.1) = praw. kodeks spółek handlowych;
Wiktionary oraz Wikipedia
litera grecka
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) czternasta litera alfabetu greckiego, ξ;
(1.2) hist. litera wczesnej cyrylicy pochodząca od ksi (1.1), ѯ;
Ksi (stgr. ξῦ, nw.gr. ξι, pisana Ξξ) – czternasta litera alfabetu greckiego oznaczająca zbitkę spółgłosek „ks”. W greckim systemie liczbowym oznaczała liczbę 60.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
duchowny chrześcijański
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) rel. chrześcijański duchowny, posiadający święcenia kapłańskie lub ordynowany na tę funkcję;
(1.2) stpol. książę
(1.3) stpol. pan, władca
Ksiądz – we współczesnym rozumieniu tego słowa – duchowny chrześcijański. W Kościele katolickim, Cerkwi prawosławnej oraz Kościele luterańskim potoczne określenie prezbitera. W niektórych Kościołach protestanckich osoba, której powierzono urząd kościelny poprzez ordynację.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
żona Ksiądza
SJP.pl
nazwisko polskie
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) gwara. kociewska księżniczka
Wiktionary
1. → Książ; książański;
2. → Książ Wielkopolski;
3. → Książ Wielki
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z Książem, dotyczący Książa
SJP.pl
Wiktionary
zdrobnienie od: księstwo; księstewko
SJP.pl
1. kompleks zamkowo-parkowy będący częścią Książańskiego Parku Krajobrazowego;
2. dzielnica w północnej części Wałbrzycha;
3. marka polskiego piwa
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna
(1.1) geogr. dzielnica Wałbrzycha z zamkiem o tej samej nazwie;
(1.2) geogr. toponim, nazwa kilku wsi w Polsce
(1.3) zob. Książ Mały.
(1.4) zob. Książ Śląski.
(1.5) zob. Książ Wielki.
(1.6) zob. Książ Wielkopolski.
Książ (niem. pierwotnie Vorstinburg, potem Fürstenstein, a w latach 1945–1947 „Książno”) – zabytkowy zamek w kompleksie zamkowym, zlokalizowany w wałbrzyskiej dzielnicy Książ na Pogórzu Wałbrzyskim, będący częścią Książańskiego Parku Krajobrazowego. Jest trzecim co do wielkości zamkiem w Polsce (po Zamku w Malborku i Zamku Królewskim na Wawelu), zajmując około 42 840 m² powierzchni. Znajduje się na Szlaku Zamków Piastowskich. Obiektem od 1991 roku zarządza spółka Zamek Książ w Wałbrzychu.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
mieszkaniec Książa, Książa Wielkiego, Książa Wielkopolskiego
SJP.pl
mieszkanka Książa, Książa Wielkiego, Książa Wielkopolskiego
SJP.pl
→ Książ; ksiąski
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z Książem, dotyczący Książa
SJP.pl
Wiktionary
1. książęce dziecko;
2. władca małego księstwa
Książątko – polski czarno-biały film fabularny z 1937 roku.
SJP.pl
Wikipedia
zniszczona książka
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) mała książka
(1.2) zniszczona książka
(1.3) marna książka, bezwartościowa
SJP.pl
Wiktionary
1. niekoronowany władca państwa lub pewnego terytorium;
2. członek rodziny panującej;
3. członek rodu arystokratycznego dziedziczący tytuł lub mający go z nadania
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) władca księstwa, monarcha niekoronowany na króla;
(1.2) wysoki tytuł szlachecki
(1.3) syn monarchy
Książę – tytuł przysługujący:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
książę będący jednocześnie kardynałem
SJP.pl
przymiotnik od: Książki (wieś)
SJP.pl
dotyczący księcia, należący do księcia (np. książęcy tytuł, dwór książęcy)
przymiotnik relacyjny
(1.1) odnoszący się do księcia, związany z księciem
SJP.pl
Wiktionary
zdrobnienie od: książka
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) pot. zdrobn. od: książka
(1.2) mała książka
(1.3) kilkustronicowy dokument w formie małej książki
SJP.pl
Wiktionary
przymiotnik od: książeczka
SJP.pl
1. arkusze papieru zadrukowane tekstem, złożone i oprawione razem;
2. dzieło literackie wydane w tej postaci;
3. pewna liczba oprawionych razem arkuszy papieru, przeznaczonych do zapisów, np. książka rachunkowa;
4. książka mówiona - nagranie dźwiękowe z odczytywanym przez lektora tekstem książki; audioksiążka, książka audio, książka do słuchania, audiobook
SJP.pl
Wikipedia
Wikipedia
1. niekoronowany władca państwa lub pewnego terytorium;
2. członek rodziny panującej;
3. członek rodu arystokratycznego dziedziczący tytuł lub mający go z nadania
Książę – tytuł przysługujący:
SJP.pl
Wikipedia
skrót od: książkowy (czytany jako cały, odmienny wyraz)
skrót
(1.1) = książkowy
SJP.pl
Wiktionary
1. arkusze papieru zadrukowane tekstem, złożone i oprawione razem;
2. dzieło literackie wydane w tej postaci;
3. pewna liczba oprawionych razem arkuszy papieru, przeznaczonych do zapisów, np. książka rachunkowa;
4. książka mówiona - nagranie dźwiękowe z odczytywanym przez lektora tekstem książki; audioksiążka, książka audio, książka do słuchania, audiobook
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) bibliot. dokument piśmienniczy w postaci publikacji wielostronicowej o określonej liczbie stron, o charakterze trwałym;
(1.2) treść książki (1.1) (np. powieść)
(1.3) oprawiony plik arkuszy papieru przeznaczony do zapisków
(1.4) karc. brydż minimalna liczba wziątek minus jedna potrzebna do pokonania przeciwnika w danej rozgrywce
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
potocznie: miłośniczka książek
SJP.pl
1. arkusze papieru zadrukowane tekstem, złożone i oprawione razem;
2. dzieło literackie wydane w tej postaci;
3. pewna liczba oprawionych razem arkuszy papieru, przeznaczonych do zapisów, np. książka rachunkowa;
4. książka mówiona - nagranie dźwiękowe z odczytywanym przez lektora tekstem książki; audioksiążka, książka audio, książka do słuchania, audiobook
rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga
(1.1) geogr. miejscowość w województwie kujawsko-pomorskim;
Książki (niem. Ksionsken, 1878–1920, 1939–1945 Hohenkirch) – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie wąbrzeskim, w gminie Książki.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Książki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
nazwisko
SJP.pl
kobieta uzależniona od czytania książek
SJP.pl
żartobliwie: osoba czytająca mnóstwo książek; mól książkowy, książkojad, bibliofag
SJP.pl
uzależnienie od czytania książek
SJP.pl
żartobliwie: osoba czytająca mnóstwo książek; mól książkowy, książkoholik, bibliofag
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) żart. człowiek czytający bardzo dużo książek
SJP.pl
Wiktionary
ruch społeczny polegający na celowym zostawianiu książek w miejscach publicznych dla potencjalnych czytelników, zainicjowany w 2001 roku w USA; bookcrossing
SJP.pl
1. automat do sprzedaży książek;
2. automat służący do odbierania i oddawania zbiorów bibliotecznych; bibliotekomat
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) bibliot. automat do odbioru zamówionych książek w publicznej bibliotece
SJP.pl
Wiktionary
żartobliwie: wyrób książkopodobny - książka o niewielkiej wartości literackiej; czytadło
SJP.pl
przysłówek sposobu
(1.1) w formie książki
(1.2) w sposób właściwy dla publikacji książkowych, literacko
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) odprzym. cecha tego, co jest książkowe; cecha tych, którzy są książkowi
Wiktionary
żartobliwie: niechęć do czytania książek; księgowstręt
SJP.pl
przymiotnik od: książka
przymiotnik
(1.1) odnoszący się do książki, zawarty w książce
(1.2) jęz. zaczerpnięty z książek, wysublimowany, wyszukany
(1.3) urz. figurujący w księdze, zwłaszcza handlowej
SJP.pl
Wiktionary
1. miejsce przechowywania i udostępniania książek i rękopisów; księgozbiór, biblioteka;
2. przedsiębiorstwo handlu książkami
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) miejsce gromadzenia i przechowywania księgozbioru
(1.2) przedsiębiorstwo handlujące książkami
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) gwara. stud. studentka, która cały czas zajmuje się książkami i odrzuca zaloty kolegów
Wiktionary
zespół cech wyglądu mężczyzny, spośród których najbardziej charakterystyczne są: brak zarostu, starannie uczesane włosy oraz szykowne ubranie inspirowane epoką napoleońską
SJP.pl
o mężczyznach: przesadnie dbający o własny wygląd i dobre maniery, chodzący w doskonale skrojonych płaszczach i mundurach na wzór epoki napoleońskiej
SJP.pl
poufale, nieco żartobliwie o księciu
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) daw. żona księdza obrządku greckiego
(1.2) daw. żona księdza ewangelickiego
Wiktionary
→ ksiądz (przestarzale); księży, księżowski
SJP.pl
skrót od: księgowość, księgowy (czytany jako cały, odmienny wyraz)
SJP.pl
duża książka
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) opasła książka
(1.2) część dzieła literackiego
(1.3) rejestr, zbiór dokumentów
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) przest. pomocnik księgarza
Wiktionary
zdrobnienie od: księgarnia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) zdrobn. od: księgarnia
(1.2) pot. mała księgarnia
SJP.pl
Wiktionary
pracownica księgarni
SJP.pl
1. sklep, gdzie sprzedawane są książki, czasopisma itp.;
2. dawniej: pomieszczenie przeznaczone na księgozbiór; biblioteka; książnica
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) sklep z książkami, czasopismami, mapami itp.;
Księgarnia – przedsiębiorstwo handlowe zajmujące się detaliczną, a czasami hurtową sprzedażą książek, a także innych wydawnictw i artykułów pokrewnych takich jak czasopisma, mapy, czy przewodniki. A także jednostka operatywno-wykonawcza wchodząca w skład przedsiębiorstwa księgarskiego, będąca stałym punktem detalicznej sprzedaży książek i innych wydawnictw, dysponująca lokalem wyposażonym w odpowiednia urządzenia służące do ekspozycji i sprzedaży.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik od: księgarz, księgarnia
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) hand. handel książkami
(1.2) zaw. profesja księgarza
(1.3) ogół księgarzy
Księgarstwo – działalność gospodarcza polegająca na rozpowszechnianiu książek zgodnie z programem wydawniczym dzięki sieci księgarń.
Termin „księgarstwo” występuje w dwóch znaczeniach:
Wiktionary oraz Wikipedia
pracownik księgarni
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) hand. sprzedawca w księgarni
(1.2) daw. wydawca i sprzedawca książek
Księgarz – osoba zajmująca się sprzedażą książek i innych wydawnictw.
W zakresie działań księgarza jest również udzielania fachowej informacji klientom, propagowanie czytelnictwa, organizacja spotkań autorskich, uczestnictwo w targach i kiermaszach. Zawód wymaga uzupełniania wiedzy o nowościach wydawniczych.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) żona księgarza
Wiktionary
w anatomii: jedna z komór czterokomorowego żołądka zwierząt przeżuwających
rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga
(1.1) anat. trzeci z przedżołądków przeżuwaczy;
forma rzeczownika.
(2.1) M. lm. od księga
Księgi (łac. omasum, psalterium) – trzecia po żwaczu i czepcu część żołądka (trzeci przedżołądek) przeżuwaczy, połączony z czepcem i trawieńcem. U bydła domowego położony jest na prawo od żwacza i ku tyłowi od czepca, ma kształt okrągłego, nieco spłaszczonego worka. Wypełniony jest wysokimi, cienkimi fałdami błony śluzowej, przypominającymi kartki książki (stąd nazwa).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
Wikipedia
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) daw. kradzież książki
(1.2) daw. plagiat
Wiktionary
choroba wirusowa bydła, wywoływana przez wirus księgosuszu z rodzaju morbillivirus rodziny paramyxoviridae
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) wet. ostra choroba zakaźna bydła powodowana przez wirusy z rzędu Mononegavirales;
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
kobieta zajmująca się księgami rachunkowymi
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) księg. kobieta zajmująca się zawodowo prowadzeniem ksiąg rachunkowych
forma przymiotnika.
(2.1) ż. od: księgowy
SJP.pl
Wiktionary
dokonywać zapisów operacji finansowych i informacji o majątku w księgach rachunkowych
SJP.pl
1. prowadzenie ksiąg rachunkowych firmy lub instytucji;
2. dział firmy lub instytucji prowadzący księgi rachunkowe
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) ekon. systematyczne rejestrowanie przychodów i wydatków przedsiębiorstwa;
(1.2) ekon. adm. dział biura, przedsiębiorstwa, instytucji, którego zadaniem jest prowadzenie ksiąg rachunkowych
Księgowość (przestarzale buchalteria) – podstawowy element składowy rachunkowości. Księgowość stanowi część rejestracyjną rachunkowości.
Księgowość polega na rejestracji w ujęciu pieniężnym, a niekiedy w ujęciu ilościowym, odpowiednio udokumentowanych zdarzeń gospodarczych, które powodują zmiany w majątku jednostki gospodarującej i źródłach jego pochodzenia.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
żartobliwie: niechęć do czytania książek; książkowstręt
SJP.pl
przymiotnik od: księga
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) księg. osoba zajmująca się zawodowo prowadzeniem ksiąg rachunkowych
przymiotnik
(2.1) związany z księgowością
Księgowy (buchalter) - pracownik działu księgowości, osoba zajmująca się wszelkimi czynnościami związanymi z prowadzeniem ksiąg rachunkowych podmiotów gospodarczych.
Do zadań księgowego należy m.in. ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych dla potrzeb wewnętrznych (informowanie kierownictwa jednostki o stanie firmy) oraz zewnętrznych (rozliczenia podatkowe i statystyczne) oraz obliczanie i rozliczanie zobowiązań podatkowych przedsiębiorstwa.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zbiór książek, druków, rękopisów
Wiktionary
artystyczna nalepka z imieniem i nazwiskiem lub godłem właściciela umieszczana na wewnętrznej stronie okładki; ekslibris, ekslibrys (rzadko), ex libris (rzadko), znak własnościowy
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) bibliot. znak własnościowy wklejany na wewnętrznej okładce książki
SJP.pl
Wiktionary
specjalista w dziedzinie nauki o książce; biblioznawca, bibliolog
SJP.pl
związany z nauką o książce; biblioznawczy, bibliologiczny
SJP.pl
specjalistka w dziedzinie nauki o książce
SJP.pl
nauka o książce; bibliologia, biblioznawstwo
Bibliologia, księgoznawstwo – nauka humanistyczna, której przedmiotem badań jest książka we wszystkich jej aspektach, czyli jako obiekt materialny, nośnik treści, a także społeczne narzędzie kultury. Zajmuje się ona zarówno książką dawną, jak i współczesną, oraz instytucjami z nią związanymi, tj. wydawnictwa, drukarnie, księgarnie, biblioteki, ośrodki informacji.
SJP.pl
Wikipedia
przełożona klasztoru żeńskiego
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) przest. przełożona klasztoru żeńskiego
(1.3) kapłanka
Opat (łac. abbas – „ojciec”, aram. ܐܒܐ abba – „ojciec”) – wyższy przełożony w męskich zakonach katolickich należących do kręgu zakonów mniszych. Odpowiednikiem w zakonach żeńskich jest ksieni (żeńska forma słowa ksiądz).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) jadalna część wnętrzności ryby lub wieloryba
Wiktionary
nazwisko
Osoby o tym nazwisku:
SJP.pl
Wikipedia
zdrobnienie od: księstwo; ksiąstewko
SJP.pl
terytorium pod władaniem księcia
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) polit. rządzone przez księcia (princeps) państwo lub jego część;
(1.2) polit. rządzone przez księcia (dux) państwo lub jego część;
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, liczba mnoga
(2.1) książę z małżonką
Księstwo – państwo, którego panujący monarcha nosi tytuł księcia lub księżnej królewskiej krwi (łac. Princeps). Księstwem jest też feudalna, lub terytorialna część większej monarchii. Określenie pojawiło się w średniowieczu, gdyż wtedy ta forma monarchii była powszechna.
Księstwem określano także dzielnicę państwa podporządkowaną władcy zwierzchniemu (seniorowi).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
forma rzeczownika|rodzaj=męskoosobowy.
(1.1) plural|ksiądz.
rzeczownik zbiorowy, rodzaj żeński
(2.1) daw. księża (1.1)
Miejscowości w Polsce:
Inne:
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik od: Księżak
SJP.pl
mieszkaniec Łowickiego
Księżak – wieś sołecka w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie piaseczyńskim, w gminie Tarczyn.
Nazwa ma rodowód XIX-wieczny (1883 rok). Teren, na którym założono osadę należał do człowieka o nazwisku Księżak, bądź do Księżaka, tj. osadnika przybyłego z księstwa łowickiego.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego.
SJP.pl
Wikipedia
mieszkanka Łowickiego
SJP.pl
małżonka księcia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) kobieta, która sprawuje władzę w księstwie
(1.2) żona księcia
(1.3) członkini rodu, której nadano tytuł książęcy
Książę – tytuł przysługujący:
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
córka księcia
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) córka księcia i/lub księżnej
(1.2) córka króla i/lub królowej
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik od: Księżopole
SJP.pl
→ ksiądz; księży
przymiotnik dzierżawczy
(1.1) należący do księdza
przymiotnik relacyjny
(2.1) dotyczący księdza, związany z księdzem
SJP.pl
Wiktionary
Księżpol (pierwotnie Księżopole, dawniej Kniaźpol, ukr. Княжпіль, ros. Княжполь) – wieś gminna w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie biłgorajskim, w gminie Księżpol.
Wieś jest sołectwem, siedzibą gminy wiejskiej Księżpol. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 1210 mieszkańców i była największą co do liczby ludności miejscowością gminy.
Wikipedia
pobłażliwie lub lekceważąco o księdzu rzymsko-katolickim; księżulo, księżulko, księżunio
SJP.pl
pobłażliwie lub lekceważąco o księdzu rzymsko-katolickim; księżulo, księżulek, księżunio
SJP.pl
pobłażliwie lub lekceważąco o księdzu rzymsko-katolickim; księżulko, księżulek, księżunio
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) pogard. żart. ksiądz
SJP.pl
Wiktionary
pobłażliwie lub lekceważąco o księdzu rzymsko-katolickim; księżulek, księżulko, księżulo
SJP.pl
→ ksiądz; księżowski
przymiotnik dzierżawczy
(1.1) należący do księdza
przymiotnik relacyjny
(2.1) dotyczący księdza, związany z księdzem
forma rzeczownika.
(3.1) D. lm. od: ksiądz
(3.2) D., C. i Ms. lp. od: księża
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. Księżyc postrzegany jako tarcza na niebie lub jej część;
2. ciało niebieskie krążące dokoła jakiejś planety
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna
(1.1) astr. jedyny naturalny satelita Ziemi, drugi po Słońcu najjaśniejszy obiekt na niebie;
(1.2) mitgr. rzad. zob. Selene.
(1.3) mitrzym. rzad. zob. Luna.
Księżyc (łac. Luna, stgr. Σελήνη Selḗnē; pol. fraz. „Srebrny Glob”, „srebrny glob”; pol. przest. gw. poet. „miesiąc”; pol. przest. poet. „luna” lub „łuna”) – jedyny naturalny satelita Ziemi (nie licząc tzw. księżyców Kordylewskiego, które są obiektami pyłowymi i przez niektórych badaczy uważane za obiekty przejściowe). Jest piątym co do wielkości księżycem w Układzie Słonecznym. Przeciętna odległość od środka Ziemi do środka Księżyca to 384 399 km, co stanowi mniej więcej trzydziestokrotność średnicy ziemskiej. Średnica Księżyca wynosi 3474 km, nieco więcej niż 1/4 średnicy Ziemi. Oznacza to, że objętość Księżyca wynosi około 1/50 objętości kuli ziemskiej. Przyspieszenie grawitacyjne na jego powierzchni to 1,622 m/s², czyli 1/6 przyspieszenia na Ziemi.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
Krowieńczak księżycoróg, księżycoróg (Copris lunaris) – gatunek chrząszcza z rodziny poświętnikowatych. Występuje na pastwiskach Europy i Azji, gdzie żywi się odchodami bydła i koni. Parka wspólnie kopie komorę lęgową, a samica opiekuje się potomstwem aż do osiągnięcia przez nie stadium owada dorosłego.
Wikipedia
podobny do księżyca
SJP.pl
żartobliwie: bimber (w domyśle: pędzony sekretnie nocą przy świetle księżyca); samogon, samizdat, krzakówka
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) pot. żart. spoż. nielegalnie pędzona wódka, rzekomo nocą, przy świetle księżyca
(1.2) icht. nazwa systematyczna|Leuresthes tenuis|ref=tak., gatunek małej morskiej ryby z rodziny Atherinopsidae, znanej głównie z powodu pory odbywania tarła oraz nietypowego dla ryb miejsca składania ikry;
(1.3) pot. muz. rodzaj akordeonu z klawiszami ułożonymi w kształt półksiężyca
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
1. cecha tego, co ma związek z księżycem;
2. zupełny brak realizmu w czymś
SJP.pl
1. dotyczący Księżyca;
2. odbijany przez księżyc;
3. wyznaczany przez bieg księżyca;
4. niemożliwy do zrealizowania; nierealistyczny
przymiotnik
(1.1) związany z Księżycem, dotyczący Księżyca
(1.2) ekspr. zob. nierealny.
SJP.pl
Wiktionary
domniemany mieszkaniec Księżyca; Selenita
SJP.pl
żartobliwie: ksiądz, zwykle młody
SJP.pl
ekspresywnie: ksiądz
SJP.pl
młodzieżowo: młoda kobieta, którą łatwo poderwać
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) pot. młoda kobieta, postrzegana w kontekście seksualnym
SJP.pl
Wiktionary
środowiskowo: flirty, zwłaszcza na łonie natury; umizgi, zaloty, zalecanki, amory
SJP.pl
skrótowiec
(1.1) = Katolickie Stowarzyszenie Lekarzy Polskich
Wiktionary
skrótowiec
(1.1) = Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych;
Wiktionary
najstarszego typu posąg kultowy w greckich świątyniach, drewniany, w kształcie słupa z opracowaną głową
Ksoanon (stgr. ξόανον xóanon, lm ξόανα xóana) – najstarszy typ starogreckiego posągu kultowego wyciosany z drewna i dekorowany szatami.
SJP.pl
Wikipedia
1. cecha osoby odbierającej wszystkie rzeczy z otaczającego świata, jakby odnosiły się do niej;
2. → ksobny
Urojenia ksobne (inaczej urojenie odnoszące) – rodzaj urojenia, podczas którego istnieje przekonanie, iż jest się przedmiotem szczególnego zainteresowania otoczenia. Osoby z urojeniami ksobnymi przywiązują osobiste znaczenie do działań, uwag lub stwierdzeń innych ludzi oraz do obiektów i wydarzeń, które w rzeczywistości takiego osobistego znaczenia nie mają. Chory z urojeniami ksobnymi uważa, że niewinne uwagi i zachowania innych osób odnoszą się do niej, np. ludzie na ulicy rozmawiają właśnie o nim. Urojenia ksobne występują w prawdziwej paranoi (tzw. paranoia sensitiva). Osoba doznająca urojeń ksobnych jest w pełni przekonana, że jej obserwacje są prawdziwe i nie potrzebuje w celu ich potwierdzenia żadnych dowodów.
SJP.pl
Wikipedia
skierowany ku sobie, idący ku sobie
SJP.pl
kolorowa fotografia trójwymiarowa
Ksografia (ang. Xograph process; z fr. xographie na wzór xérographie) – proces druku barwnej fotografii autostereoskopowej, wynaleziony przez firmę Visual Photographics z Nowego Jorku.
Efekt trójwymiarowości osiągano poprzez zastosowanie do fotografii specjalnego ciężkiego aparatu montowanego na samochodzie ciężarowym (czym zajmowała się firma Xograph Company); druk w postaci uporządkowanego diagonalnego wzoru kropek oraz naniesienie warstwy plastiku na wydruk, która działała jak pryzmat.
SJP.pl
Wikipedia
SJP.pl
[czytaj: ka-esPE]
1. skrót od: Komenda Stołeczna Policji;
2. skrót od: Katolicka Szkoła Podstawowa
SJP.pl
skrótowiec
(1.1) = Komitet Samoobrony Społecznej;
Wiktionary
syczenie węża, gęsi itp.
SJP.pl
inaczej: sykać
SJP.pl
inaczej: syknąć
SJP.pl
inaczej: syknąć
SJP.pl
toksyczna substancja chemiczna używana do konserwacji drewna
SJP.pl
Wikipedia
jeden z budulców roślinnych ścian komórkowych
SJP.pl
jeden z budulców roślinnych ścian komórkowych
SJP.pl
drewno
Drewno, ksylem (z gr. ksylos – drewno) – złożona tkanka roślinna roślin naczyniowych, zajmująca przestrzeń między rdzeniem a kambium. Jej główną funkcją jest rozprowadzanie wody i rozpuszczonych w niej soli mineralnych, pobieranych przez korzenie, po całej roślinie. U roślin strefy klimatów umiarkowanych wiosną, gdy rozpoczyna się okres wegetacji transportuje również substancje odżywcze z elementów spichrzowych (są to głównie korzenie i pnie) do rozwijających się pędów i liści. Większość komórek wchodzących w skład drewna ma zdrewniałe ścianki, przez co drewno pełni również funkcję mechaniczną.
SJP.pl
Wikipedia
przymiotnik od: ksylem
SJP.pl
węglowodór aromatyczny; dimetylobenzen
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) chem. węglowodór aromatyczny używany głównie jako rozpuszczalnik;
Ksyleny – organiczne związki chemiczne z grupy węglowodorów aromatycznych, dimetylowe pochodne benzenu. Stosowane są głównie jako wysokowrzące rozpuszczalniki organiczne.
Ksylen występuje jako trzy izomery strukturalne o wzorze sumarycznym C
8H
10, różniące się pozycją dwóch grup metylowych w stosunku do siebie, w pierścieniu benzenowym: 1,2 (orto), 1,3 (meta) i 1,4 (para). Własności wszystkich trzech izomerów są do siebie dość zbliżone, choć różnią się one nieco reaktywnością w reakcji Friedla-Craftsa, oraz temperaturą topnienia i wrzenia.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik od: ksylen
przymiotnik relacyjny
(1.1) chem. związany z ksylenem; zawierający ksylen
SJP.pl
Wiktionary
węglowodór aromatyczny; dimetylobenzen
Ksyleny – organiczne związki chemiczne z grupy węglowodorów aromatycznych, dimetylowe pochodne benzenu. Stosowane są głównie jako wysokowrzące rozpuszczalniki organiczne.
Ksylen występuje jako trzy izomery strukturalne o wzorze sumarycznym C
8H
10, różniące się pozycją dwóch grup metylowych w stosunku do siebie, w pierścieniu benzenowym: 1,2 (orto), 1,3 (meta) i 1,4 (para). Własności wszystkich trzech izomerów są do siebie dość zbliżone, choć różnią się one nieco reaktywnością w reakcji Friedla-Craftsa, oraz temperaturą topnienia i wrzenia.
SJP.pl
Wikipedia
1. kruszący materiał wybuchowy;
2. alkohol cukrowy o pięciu atomach węgla w cząsteczce, używany m.in. jako dodatek do żywności w celu zastąpienia cukru; ksylitol;
3. młoda odmiana węgla brunatnego wykazująca wyraźną strukturę drewna; lignit
SJP.pl
słodzik, najczęściej z drzewa brzozy, będący alternatywą dla cukru; ksylit, cukier brzozowy
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) chem. spoż. zredukowana pochodna ksylozy stosowana w przemyśle spożywczym jako dodatek służący do słodzenia żywności;
Ksylitol, zwycz. cukier brzozowy, E967 – organiczny związek chemiczny, pięciowęglowy alkohol polihydroksylowy o słodkim smaku (cukrol), zredukowana pochodna ksylozy.
Stosowany w przemyśle spożywczym do słodzenia jako zamiennik cukru (słodzik), głównie gum do żucia i cukierków ze względu na brak działania próchnicotwórczego. Zalecany również dla diabetyków, ponieważ jest metabolizowany z niewielkim udziałem insuliny. Ma wielokrotnie niższy indeks glikemiczny (IG:8) niż glukoza (IG:100) czy sacharoza (IG:70). FDA uznało ksylitol za substancję, która nie wywołuje próchnicy. W roku 1996 JEFCA (organ doradczy WHO i FAO) nie określiło górnej granicy spożycia (ADI – dopuszczalna dzienna dawka) i jednocześnie stwierdziło, że wcześniejsze niekorzystne wyniki badań na zwierzętach przeprowadzone w latach 70. XX w. nie mają zastosowania dla ludzi. Ksylitol wytwarza się naturalnie w organizmie człowieka w ilości ok. 15 g dziennie w procesach trawienia. Jego spożycie może sprzyjać likwidacji płytki nazębnej, jak również np. pomagać w leczeniu zakażenia jamy ustnej drożdżakowcami z rodzaju Candida (w przeciwieństwie do cukrów takich jak sacharoza, glukoza czy galaktoza).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
→ ksylitol
SJP.pl
temat słowotwórczy
(1.1) pierwszy człon wyrazów złożonych wskazujący na ich związek znaczeniowy z drewnem lub drzewem
Wiktionary
organizm odżywiający się drewnem, zazwyczaj groźny szkodnik lasów i drewna, np. kornik
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy
(1.1) zool. organizm odżywiający się drewnem;
Ksylofag, drewnojad (gr. xýlon drewno, phageín jeść) – gatunek saproksyliczny odżywiający się drewnem, głównie owady (termity, niektóre kornikowate). Przykładem ksylofaga jest chrząszcz Morinus funereus z rodziny kózkowatych.
Ksylofagi najliczniej występują w lasach, zwłaszcza lasach naturalnych. Należą do nich groźne szkodniki drzew.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
perkusyjny instrument muzyczny zbudowany z jednego lub kilku rzędów drewnianych płytek, w które uderza się pałeczkami
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) muz. samobrzmiący instrument perkusyjny (idiofon uderzany), w którym dźwięk powstaje na skutek uderzenia w szereg płytek różnej długości;
Ksylofon (gr. ξύλον 'drewno' i φωνή 'dźwięk, głos'), harmonika słomiana, gigelyra – instrument muzyczny z grupy idiofonów uderzanych, składający się z szeregu strojonych sztabek z twardego drewna najczęściej palisandru (wibratorów, od których wielkości zależy wysokość dźwięku), ułożonych w jednym lub więcej rzędach i uderzanych pałeczkami.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
SJP.pl
przymiotnik od: ksylofon
przymiotnik relacyjny
(1.1) muz. związany z ksylofonem, dotyczący ksylofonu
SJP.pl
Wiktionary
substancja obca w błonniku zdrewniałym (ligninie)
SJP.pl
książka drzeworytnicza
ksylograf (z gr. ξυλον, ksylon - drzewo, γραφο, graphō - piszę) – książka, w której zarówno obrazy, jak i tekst objaśniający zostały odbite z jednego klocka drzeworytniczego. Tą techniką posługiwano się w średniowieczu. Jeszcze w ostatnim trzydziestoleciu XV wieku i na początku wieku XVI przy jej pomocy odbijane były głównie teksty popularnej literatury religijnej.
SJP.pl
Wikipedia
ręczne przygotowanie formy do druku wypukłego za pomocą rytowania w drewnie
Ksylografia (gr. ksýlon 'drewno' i gráphein 'skrobać; rytować; rysować; pisać') – dawne określenie sztuki drzeworytu. Dotyczy głównie techniki druku książek, gdzie tekst oraz ilustracje zostały wycięte w jednym klocku – matrycy. Druki wykonane tą metodą określane są mianem książki blokowej.
SJP.pl
Wikipedia
substancja wybuchowa powstająca na skutek działania stężonego kwasu azotowego na skrobię
SJP.pl
lek o działaniu znieczulającym; lignokaina, lidokaina
Lidokaina (łac. lidocainum), lignokaina, ksylokaina – organiczny związek chemiczny, pochodna acetanilidu. Stosowana jako środek miejscowo znieczulający. Przeważnie podawana jest przezskórnie w formie aerozolu lub żelu. W stomatologii najczęściej używany w postaci dwuprocentowego roztworu chlorowodorku lidokainy w ampułkach (w czystej postaci albo z dodatkiem adrenaliny lub noradrenaliny). W lecznictwie lidokaina stosowana jest zarówno w postaci wolnej zasady, jak i w postaci chlorowodorku.
SJP.pl
Wikipedia
rozpuszczalnik lub paliwo lotnicze
SJP.pl
tworzywo otrzymywane z mieszaniny tlenku magnezu, chlorku magnezu, trocin, piasku i pigmentów; skałodrzew
Spoiwo magnezjowe – materiał budowlany należący do spoiw mineralnych powietrznych. Otrzymywane jest z wapieni dolomitowych poddanych wypalaniu w temperaturze od 800 °C do 900 °C z dodatkiem chlorku lub siarczku magnezowego. W wyniku wypalania otrzymywany jest tlenek magnezu MgO. Tlenek magnezu w połączeniu z rozpuszczonym w wodzie chlorkiem magnezu (MgCl2) nazywany jest cementem Sorela (Stanisław Sorel wynalazł spoiwo magnezowe w 1867 r.) stosowany był do wykonywania zapraw magnezjowych. Spoiwo magnezjowe po związaniu tworzy twardszą i bardziej odporną na czynniki zewnętrzne powłokę niż inne spoiwa powietrzne. Stosowane było do wykonywania tynków oraz po połączeniu z trocinami lub wiórami z drewna: posadzek bezspoinowych, płytek okładzinowych, podokienników i różnych detali architektonicznych.
SJP.pl
Wikipedia
przymiotnik od: ksylolit
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z ksylolitem, dotyczący ksylolitu
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) farm. lek sympatykomimetyczny, pochodna imidazoliny;
Ksylometazolina – organiczny związek chemiczny, pochodna imidazoliny zawierająca podstawioną grupę benzylową. Stosowana (podobnie jak jej hydroksylowa pochodna, oksymetazolina) jako lek o działaniu sympatykomimetycznym, głównie bezpośrednio na receptory α-adrenergiczne.
Wiktionary oraz Wikipedia
przyrząd do ksylometrowania; naczynie do zanurzania drewna w wodzie w celu pomiaru jego miąższości
SJP.pl
Wikipedia
Wikipedia
ksylomka strix - gatunek motyla z rodziny sówkowatych
SJP.pl
monosacharyd z grupy pentoz; cukier drzewny
Ksyloza (inaczej cukier drzewny, C5H10O5) – węglowodan, monosacharyd wchodzący w skład hemiceluloz w postaci ksylanów.
W temperaturze pokojowej jest to biała substancja krystaliczna, łatwo rozpuszczalna w wodzie, etanolu i benzynie. Znajduje zastosowanie w przemyśle spożywczym jako środek do konserwowania owoców, produkcji lodów i wyrobów cukierniczych.
SJP.pl
Wikipedia
imię żeńskie
rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna
(1.1) imię|polski|ż.;
Ksymena, Xymena – imię żeńskie pochodzenia hebrajskiego, żeński odpowiednik imienia Szymon, ukształtowany za pośrednictwem dawnego języka hiszpańskiego.
Imię pozostaje w Polsce imieniem rzadkim, choć liczba imienniczek wzrasta. W 2001 roku imię Ksymena nosiło 385 kobiet, a formę Xymena – 90, natomiast w styczniu 2024 w rejestrze PESEL, wśród publicznie dostępnych danych dotyczących osób żyjących, wykazano 399 kobiet o imieniu Ksymena i 120 kobiet o imieniu Xymena nadanym jako imię pierwsze. Dla porównania, najczęściej nadane jako żeńskie imię pierwsze – Anna, nosi (w 2024 roku) 1072616 osób.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
przymiotnik dzierżawczy - należący do Ksymeny lub z nią związany
SJP.pl
ksywka;
1. pseudo, przezwisko
2. gwara przestępcza
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) gwara. więz. przezwisko
(1.2) gwara. więz. przestępcza gwara
Pseudonim (z stgr. ψευδώνυμος pseudonymos, dosł. „pod fałszywym imieniem; w skrócie: ps. lub pseud.) – indywidualna nazwa danej osoby, inna niż jej oficjalne imię i nazwisko.
Najczęściej pseudonim stosowany jest w celu ukrycia oficjalnych personaliów, czasami też jego nadanie ma ułatwić zapamiętanie jakiejś osoby lub ma podkreślać czyjeś cechy osobowe czy fizyczne.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
ksywa;
1. pseudo, przezwisko
2. gwara przestępcza
SJP.pl
indyjski rycerz, członek kasty rycerskiej w Indiach
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
(1.1) indyjski rycerz, członek warny;
Kszatrija (dewanagari क्षत्रिय, trl. kṣatriya) – członek drugiej najwyższej warny w hinduizmie. Należeli do niej rycerze oraz władcy i rządcy. Głównym celem, do którego powinien dążyć kszatrija jest dharma.
Bhagawadgita wymienia cechy, jakimi kszatrijowie winni się odznaczać:
Czasami za ojca warny kszatrijów uważano mędrca Angirasa (Manusmryti, III,198), również wywodzeni z ramion Puruszy.
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
poeta indyjski żyjący w XI wieku
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) przekazywanie komuś wiedzy lub/i umiejętności, nauczanie
(1.2) stwarzanie warunków do rozwoju czyichś zdolności i nabywania przezeń wiedzy oraz umiejętności
Kształcenie – całość doświadczeń składających się na proces zdobywania przez jednostkę umiejętności, wiedzy oraz rozumienia otaczającego ją świata.
Kształcenie obejmuje zarówno proces nauczania jak i uczenia się. Pojęcie kształcenie często utożsamia się z formalnym kształceniem w instytucjach systemu szkolnictwa. W szerszym rozumieniu, obejmuje ono także kształcenie nieformalne, mające źródło w codziennych doświadczeniach, rodzinnych, kontaktach z rówieśnikami i informacjami pochodzącymi z mass mediów. Podkreśla się także znaczenie szeroko rozumianego kształcenia ustawicznego (uczenia się przez całe życie).
Wiktionary oraz Wikipedia
przekazujący, poszerzający pewien zasób wiedzy, rozwijający umiejętności w jakiejś dziedzinie
SJP.pl
czasownik przechodni niedokonany (dk. wykształcić)
(1.1) przekazywać swoją wiedzę lub/i umiejętności
(1.2) stwarzać warunki do rozwoju czyichś zdolności i nabywania przezeń wiedzy i umiejętności
(1.3) rozwijać lub utrwalać określone cechy charakteru
czasownik zwrotny niedokonany kształcić się (dk. wykształcić się)
(2.1) zdobywać wiedzę, umiejętności
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zdrobn. od kształt
Wiktionary
ogólny zarys czegoś; forma; postać
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
(1.1) zarys przedmiotu, inny przedmiot, figura lub bryła, które ten przedmiot przypomina
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia
Kształtka – gotowy element mechanizmu, urządzenia lub prefabrykat o kształcie niewymagającym dalszej obróbki mechanicznej lub chemicznej. Kształtki – zwykle w zależności od stosowanego materiału i zastosowania – otrzymuje się w procesach odlewania, kucia, wykrawania, tłoczenia, wtrysku i in.
Wikipedia
stopień wyższy od przysłówka: kształtnie
SJP.pl
stopień wyższy od przymiotnika: kształtny
SJP.pl
rzeczownik, rodzaj żeński
(1.1) odprzym. cecha tego, co jest kształtne; cecha tych, którzy są kształtni
Wiktionary
przymiotnik
(1.1) (o rzeczy) ładnie ukształtowany
(1.2) (o osobie) zgrabny, wyglądający przyjemnie dla oka
Wiktionary
nadawać kształt, formę; formować
czasownik przechodni niedokonany
(1.1) nadawać kształt rzeczom
(1.2) wpływać na coś
czasownik zwrotny niedokonany kształtować się
(2.1) o rzeczach materialnych: przybierać kształt, wygląd
(2.2) o abstraktach: przyjmować formę
(2.3) osiągać jakiś poziom, pewną liczbę
SJP.pl
Wiktionary
rzeczownik, rodzaj nijaki
(1.1) odczasownikowy od|kształtować.
Wiktionary
element budowlany, cegła o specjalnym kształcie lub odpowiednio wygięty element stalowy
SJP.pl
wyrób walcowany o dużej długości i różnym kształcie przekroju poprzecznego
Kształtownik, profil – element konstrukcyjny o dużej długości względem wymiarów stałego przekroju poprzecznego (rozumiany także jako pręt), wykonany najczęściej ze stali walcowanej lub giętej na zimno, stopów aluminium lub wytłoczony z tworzywa sztucznego (np. PVC).
SJP.pl
Wikipedia
przymiotnik od: kształt
przymiotnik relacyjny
(1.1) związany z kształtem, dotyczący kształtu
SJP.pl
Wiktionary
nadawać kształt, formę; formować
SJP.pl
ogólny zarys czegoś; forma; postać
rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga
(1.1) figura, sylwetka człowieka
forma rzeczownika|rodzaj=męskorzeczowy.
(2.1) M., B. i W. lm. od: kształt
SJP.pl
Wiktionary
ptak łowny z rodziny siewek
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy
(1.1) ornit. nazwa systematyczna|Gallinago gallinago|ref=tak., mały, długodzioby, jasnobrązowy ptak eurazjatycki;
(Bekas) kszyk, bekas kszyk, bekas baranek (Gallinago gallinago) – gatunek średniej wielkości ptaka wędrownego z rodziny bekasowatych (Scolopacidae).
SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia