Dy

odmiana sapropelu, ciemnego mułu gnilnego zbiorników wodnych, składająca się ze związków pochodzących z rozkładu materii roślinnej



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dyakowski

nazwisko


Dyakowski – polski herb szlachecki, odmiana herbu Trąby, przyniesiony z Węgier.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dyba

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dybać

czaić się, czatować na kogoś, coś


czasownik niedokonany

 (1.1) czyhać, czatować na kogoś lub na coś


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dybalski

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dybanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dybać.


Źródła:

Wiktionary

Dybaś

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dybała

czaić się, czatować na kogoś, coś



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dybciak

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dybek

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dybel

1. specjalny świder stolarski;
2. metalowy lub drewniany kołek obustronnie zaostrzony


Źródła:

SJP.pl

Dybicz

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dybiec

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dybka

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dybki

nazwisko


W Polsce

Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dybkowski

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dyblarka

maszyna służąca do dyblowania


Źródła:

SJP.pl

Dyblik

dyblik liniaczek - motyl z rodziny miernikowcowatych


Źródła:

SJP.pl

Dyblować

łączyć drewniane elementy, ręcznie lub maszynowo, przy użyciu metalowych kołków (dybli)


Źródła:

SJP.pl

Dyboski

nazwisko



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dybów

1. w średniowieczu: kłody lub deski z otworami, w które zakuwano ręce i nogi więźnia
2. uchwyt służący do połączenia dwóch części masztu statku wodnego


W Polsce
Zobacz też

Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dybowski

Dybów


Dybowski – polski herb szlachecki, odmiana herbu Nałęcz.


Patrz:Dybów

Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dybrach

stopa wierszowa złożona z dwóch krótkich sylab


Źródła:

SJP.pl

Dybuk

według wierzeń żydowskich: zły duch lub dusza zmarłego wcielająca się w osoby żyjące


rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) rel. ezot. w mistycyzmie i folklorze żydowskim dusza zmarłego, która zawładnęła ciałem żywej osoby; zły duch, który wstępuje w żywego człowieka i nadaje mu obcą osobowość;


Dybuk (hebr. ‏דבוק‎ dibuk dosł. „przylgnięcie”; jid. ‏דיבוק‎ dibek) – w mistycyzmie i folklorze żydowskim zjawisko zawładnięcia ciałem żywego człowieka przez ducha zmarłej osoby. Dybukiem nazywa się też samego ducha, duszę zmarłego, która nie może zaznać spoczynku (czy też, wśród zwolenników kabały, reinkarnacji) z powodu popełnionych grzechów i szuka osoby żyjącej, aby wtargnąć w jej ciało. Wedle niektórych mistyków podatne na opanowanie przez dybuka miały być osoby grzeszne, zaś duchy przejawiać miały szczególną aktywność w noc święta Jom Kipur (Dzień Pojednania, Sądny Dzień).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dyby

1. w średniowieczu: kłody lub deski z otworami, w które zakuwano ręce i nogi więźnia
2. uchwyt służący do połączenia dwóch części masztu statku wodnego


rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) drewniane pęta zamykane na ręce, głowę a niekiedy i nogi skazańca;

spójnik

 (2.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. gdyby


Dyby – pierwotne pęta drewniane, w postaci desek lub kłód z otworami umożliwiającymi zamknięcie rąk i nóg więźnia. Nazwą tą często określa się też gąsior lub kłodę.

Nie wiadomo, czy wynalazek ten sprowadzono do Polski z Niemiec, jednak nazwa zdaje się pochodzić z języka niemieckiego, ponieważ używano ich wobec złodziei (niem. Dieb). Dyby składają się z dwóch części z wycięciami na nogi lub ręce (w wersji „nożnej” dyby działają podobnie do kłody). Po zamknięciu obie części zbijano gwoździami drewnianymi lub zamykano na kłódkę.Czasem stosowano zamknięcie w dyby na dłuższy okres w charakterze kary, najczęściej pozbawiając skazanego pożywienia.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dyć

1. w gwarze śląskiej: przecież, owszem, rzeczywiście;
2. w staropolszczyźnie: ależ


partykuła

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. przecież

 (1.2) gw-pl|Górny Śląsk. owszem

 (1.3) gw-pl|Górny Śląsk. rzeczywiście

wykrzyknik

 (2.1) stpol. ależ


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dycha

potocznie: dziesięć, dziesiątka, zwłaszcza dziesięć złotych


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zgrub. dziesiątka (wszystkie znaczenia), zwykle dziesięć złotych

 (1.2) gw-pl|Śląsk Cieszyński. med. astma

 (1.3) harc. potoczna nazwa na namiot wojskowy typu 10

forma czasownika.

 (2.1) 3. os. lp. ter. od: dychać


10 (dziesięć) – liczba naturalna następująca po 9 i poprzedzająca 11.Warunek podzielności zapisanej w systemie dziesiętnym liczby przez 10 jest spełniony wówczas, gdy ostatnia cyfra dzielnej to zero.

10 jest także podstawą najczęściej stosowanego systemu pozycyjnego – dziesiętnego. Prawdopodobnie wynika to z posiadania przez ludzi 10 palców u rąk.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dychać

dawniej: oddychać, zwłaszcza z trudem, ciężko; dyszeć, sapać


czasownik nieprzechodni niedokonany

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński, Górny Śląsk, Kraków, Bukowina, Podhale. oddychać, odpoczywać


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dychawica

przewlekła, zapalna choroba dróg oddechowych, charakteryzująca się nadreaktywnością oskrzeli oraz ich skurczem, samoistnie lub farmakologicznie odwracalnym; astma


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. astma oskrzelowa (choroba zwierząt i ludzi)



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dychawiczność

dychawiczny


Patrz:dychawiczny

Źródła:

SJP.pl

Dychawiczny

1. medycynie: dotyczący dychawicy, wywołany tą chorobą;
2. z trudem oddychający, słaby;
3. o urządzeniach: źle działający, stary


Źródła:

SJP.pl

Dychnąć

czasownik nieprzechodni dokonany

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. odpocząć


Źródła:

Wiktionary

Dychnóć

czasownik przechodni dokonany

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. ukraść


Źródła:

Wiktionary

Dychnonć

czasownik dokonany

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. odpocząć


Źródła:

Wiktionary

Dychogamia

wytwarzanie przez jednego osobnika gamet męskich i żeńskich w różnym czasie, zapobiegające samozapłodnieniu; dichogamia


Dichogamia, dychogamia – wytwarzanie przez jednego osobnika gamet męskich i żeńskich w różnym czasie. Jest to jeden z mechanizmów mający na celu zapobieganie niekorzystnemu samozapłodnieniu. Wyróżnia się dwa rodzaje dichogamii:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dychorej

w starożytnej wersyfikacji: czterozgłoskowa stopa wierszowa; podwójny chorej (trochej), dichorej, dytrochej


Źródła:

SJP.pl

Dychotomia

podział czegoś na dwie części, zwłaszcza wykluczające się; dwuczłonowość, dwudzielność


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) filoz. podział pewnej klasy na dwie, zwykle przeciwstawne, grupy elementów lub zestawienie par przeciwstawnych pojęć

 (1.2) para przeciwstawnych pojęć lub dwie części pewnej klasy przedmiotów


Dychotomia (gr. dichotomos – przecięty na dwie części) – dwudzielność; podział na dwie części, wzajemnie się wykluczające i uzupełniające do całości.

Podział dychotomiczny zbioru X polega na wyróżnieniu w nim dwóch podzbiorów – A i B – które:

  1. są rozłączne, tj. nie mają wspólnych elementów;
  2. wyczerpują zbiór X – w skład X nie wchodzi nic spoza A i B, czyli każdy element zbioru X należy albo do podzbioru A, albo do B.

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dychotomiczność

podział jakiejś całości na dwie różne części


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) podział na dwie części


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dychotomiczny

1. dwudzielny, dwojaki;
2. podzielony na dwie przeciwstawne części


przymiotnik relacyjny

 (1.1) dwojaki, dwuczęściowy, dwudzielny

 (1.2) podzielony na dwie przeciwstawne części


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dychotomizacja

dzielenie czegoś na dwie części, kategorie, grupy itp.; dualizacja


Źródła:

SJP.pl

Dychotymizowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dychotymizować.


Źródła:

Wiktionary

Dychów

wieś w Polsce


Dychów (dawna niem. nazwa Deichow)) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Bobrowice.

W latach 1954–1958 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dychów, po jej zniesieniu w gromadzie Bobrowice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dychromatyczny

dwubarwny, dwukolorowy; dichromatyczny


Źródła:

SJP.pl

Dycht

przysłówek sposobu

 (1.1) reg-pl|Poznań. całkiem, zupełnie

przymiotnik

 (2.1) gw-pl|Warmia, Mazury. duży

 (2.2) gw-pl|Warmia, Mazury. gęsty


Źródła:

Wiktionary

Dychu

w potocznym wyrażeniu: ani słychu, ani dychu - brak jakiejkolwiek wieści, brak znaku życia


Źródła:

SJP.pl

Dyck

[czytaj: dajk] nazwisko, m.in. Antoon van Dyck (1599-1641), flamandzki malarz


Źródła:

SJP.pl

Dycki

zaimek przysłowny upowszechniający

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. zawsze


Źródła:

Wiktionary

Dyczek

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dyczewski

nazwisko


Osoby o tym nazwisku:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dyczkowski

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dyda

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dydak

nazwisko


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) rzad. imię|polski|m.;


Dydak – imię męskie pochodzenia greckiego, które oznacza „nauczający”, od gr. διδαχή (didache) (zob. też: dydaktyka). Prawdopodobnie hiszpańskie imię Diego, od imienia Jakuba (Santiago – Sanctus Iacobus; Diego, Diago) lub jako pochodzące z greki, ze słowa didax- 'doktryna, dyscyplina nauki'. Nie można też wykluczyć iberyjskiego (przedindoeuropejskiego) pochodzenia imienia. Patronem imienia jest św. Dydak, biskup Kadyksu.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dydakowy

przymiotnik dzierżawczy

 (1.1) od Dydak


Źródła:

Wiktionary

Dydaktyczka

dydaktyk


Patrz:dydaktyk

Źródła:

SJP.pl

Dydaktycznie

przysłówek

 (1.1) w sposób dydaktyczny


Źródła:

Wiktionary

Dydaktyczność

dydaktyczny


Patrz:dydaktyczny

Źródła:

SJP.pl

Dydaktyczny

1. związany z nauczaniem, dydaktyką; pedagogiczny;
2. książkowo: moralizatorski, pouczający


przymiotnik

 (1.1) związany z dydaktyką

 (1.2) wykonany w celu pouczania


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dydaktyk

1. specjalista w zakresie metod nauczania i uczenia się;
2. dobry pedagog, człowiek mający zdolności wychowawcze


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) naukowiec specjalizujący się w zakresie dydaktyki

 (1.2) książk. zdolny pedagog

forma rzeczownika.

 (2.1) D. plural|dydaktyka.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dydaktyka

1. dział pedagogiki, nauka o metodach nauczania i uczenia się
2. moralizowanie, pouczanie; dydaktyzm


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pedag. nauka o sposobach uczenia

 (1.2) książk. moralizowanie, dydaktyzm

 (1.3) środ. wykładanie, godziny pracownika naukowego spędzone na wykładaniu

forma rzeczownika.

 (2.1) D. i B. lp. od: dydaktyk


Dydaktyka – jedna z głównych gałęzi nauk pedagogicznych, która zajmuje się procesami nauczania i uczenia się, wszelkimi przedmiotami na kolejnych poziomach tych procesów, od przedszkola do studiów wyższych, a także mających miejsce poza instytucjami oświatowymi, przy zwykłych czynnościach. Jest to zatem nauka o systemie poprawnie uzasadnionych twierdzeń i hipotez dotyczących procesu, zależności i prawidłowości nauczania a uczenia się oraz sposobów kształtowania tego procesu przez człowieka.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dydaktyzm

moralizowanie, pouczanie; dydaktyka


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) książk. zespół cech stanowiący o walorach wychowawczych i edukacyjnych


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dydek

dytek; dawniej:
1. drobna moneta;
2. pieniądz


rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) daw. pot. drobna moneta zdawkowa w I Rzeczypospolitej, także ogólne żartobliwe określenie ówczesnych pieniędzy

 (1.2) poznań. pierś kobiety, rzad. zwierzęcia


Osoby o tym nazwisku:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dydelf

nieduży ssak drapieżny z rodziny dydelfów, torbacz żyjący w lasach Ameryki Północnej i Środkowej; opossum, opos, szczur workowaty


rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) zool. nazwa systematyczna|Didelphis|Linnaeus|ref=tak., ogoniasty ssak ze spiczastym pyskiem i krótkimi kończynami, z podrodziny dydelfów, występujący w Ameryce;


Dydelf (Didelphis) – rodzaj ssaków z podrodziny dydelfów (Didelphinae) w obrębie rodziny dydelfowatych (Didelphidae).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dydelfowate

rodzina niewielkich (największe są wielkości kota) ssaków z rzędu torbaczy, zamieszkujących Amerykę Środkową i Południową, o długim, chwytnym ogonie, cenione dla futra; dydelfy; oposy; szczury workowate


Dydelfowate, szczury workowate (Didelphidae) – rodzina ssaków z rzędu dydelfokształtnych (Didelphimorphia). Obejmuje gatunki wszystkożernych, niewielkich ssaków podobnych do szczura. W zapisach kopalnych są znane z pokładów górnej kredy.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dydelfowaty

o cechach dydelfowatych (rodzina ssaków)


Źródła:

SJP.pl

Dydelfy

rodzina niewielkich (największe są wielkości kota) ssaków z rzędu torbaczy, zamieszkujących Amerykę Środkową i Południową, o długim, chwytnym ogonie, cenione dla futra; oposy; dydelfowate; szczury workowate


Dydelfy (Didelphinae) – podrodzina ssaków z rodziny dydelfowatych (Didelphidae).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dydeński

przymiotnik od: Dydnia; dydniański


Źródła:

SJP.pl

Dydko

kaduk, diabeł, czart


Dydko, didko, ditko, dytko, dydo – nadprzyrodzona istota z polskiego folkloru, pierwotnie demon z wierzeń słowiańskich, później zdegradowany do roli straszydła.

Postać dydka wywodzi się od znanego na Rusi demona opiekuńczego domu (por. domowik), po chrystianizacji zdegradowanego do roli diabła, zwłaszcza leśnego, ostatecznie zaś do roli nocnego straszydła, którym straszono dzieci (por. bobo).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dydnia

wieś w Polsce


Dydnia – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie brzozowskim, w gminie Dydnia. Leży na Pogórzu Dynowskim, na wschód od Brzozowa, 8 km na południe od Niewistki.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dydnia. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Dydnia.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dydniański

przymiotnik od: Dydnia; dydeński


Źródła:

SJP.pl

Dydo

Dydona


Źródła:

SJP.pl

Dydolić

kroić coś tępym nożem


Źródła:

SJP.pl

Dydona

legendarna założycielka Kartaginy


Dydona (Elissa; łac. Dido, poetycka forma Didona pochodzi od Wergiliusza) – według Eneidy legendarna założycielka Kartaginy i jej pierwsza królowa.

Według przekazu starożytnych historyków Timajosa i Pompejusza Trogusa w IX wieku p.n.e. z Tyru miała zbiec grupa jego mieszkańców na północne wybrzeża Afryki, niedaleko fenickiej kolonii Utyki. Przywódczynią kolonistów była Dydona (zwana też Eliszą lub Elissą), która uciekła, ponieważ jej brat Pigmalion zabił jej męża Acharbasa (w Eneidzie: Sycheusza lub Sycheja). W jej otoczeniu znajdowali się bogaci Fenicjanie (nie jest wyjaśnione dlaczego, prawdopodobnie to oni uciekali), w drodze zatrzymali się na Cyprze, skąd zabrano arcykapłana i dużą grupę dziewcząt. Gdy wysiedli na ląd, otoczyli ich miejscowi Numidyjczycy i zaczęły się pertraktacje. Ostatecznie Dydonie użyczono takiego skrawka ziemi na wybrzeżu, jaki obejmie skóra wołu. Dydona pocięła więc ją na wąskie paski i objęła nimi miejsce, na którym wzniesiono Byrsę (stgr. βύρσα – skóra) – akropol Kartaginy. Imię Elissy zostało zmienione przez tubylców na Dydona, co oznacza „wędrowniczka”. Wcześniejsze imię pochodzi od fenickiego bóstwa Ela – być może więc Elissa była w Fenicji jego kapłanką.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dyduch

nazwisko


Osoby o tym nazwisku:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dydycz

nazwisko


Antoni Pacyfik Dydycz (ur. 24 sierpnia 1938 w Serpelicach) – polski duchowny rzymskokatolicki, kapucyn, doktor nauk humanistycznych w zakresie historii, biskup diecezjalny drohiczyński w latach 1994–2014, od 2014 biskup senior diecezji drohiczyńskiej.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dydym

mieszanina pierwiastków ziem rzadkich zwłaszcza neodymu i prazeodymu, uważana dawniej za pierwiastek, stosowana do barwienia szkieł filtrów optycznych


Dydym (także didym) – nazwa zaproponowana w 1841 roku przez C. G. Mosandera dla rzekomego pierwiastka chemicznego mającego być jednym z lantanowców (proponowany symbol to Di). Później jednak okazało się, że jest to mieszanina dwóch pierwiastków, nazwanych w 1885 roku przez Auera von Welsbacha neodymem i prazeodymem.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dyfamacja

zniesławienie


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) daw. zniszczenie dobrej opinii o kimś przez publiczne rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji na jego temat


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dyfamacyjny

dyfamacja


Patrz:dyfamacja

Źródła:

SJP.pl

Dyfamować

czasownik

 (1.1) daw. gw-pl|Kresy. obrażać


Źródła:

Wiktionary

Dyfeomorficzny

dyfeomorfizm


Patrz:dyfeomorfizm

Źródła:

SJP.pl

Dyfeomorfizm

izomorfizm rozmaitości różniczkowych


Dyfeomorfizm – izomorfizm rozmaitości różniczkowych, tj. odwzorowanie bijektywne pomiędzy rozmaitościami różniczkowymi, które jest różniczkowalne oraz takie, iż odwzorowanie do niego odwrotne jest również różniczkowalne.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dyfer

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) środ. mot. dyferencjał, mechanizm różnicowy


Źródła:

Wiktionary

Dyferencja

dawniej:
1. różnica;
2. sporna sprawa, zwłaszcza o majątek


Źródła:

SJP.pl

Dyferencjacja

wyodrębnianie się wyspecjalizowanych składników z jakiejś całości


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zróżnicowanie, różnicowanie się, wyodrębnianie się różnorodnych składników z całości



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dyferencjacyjny

dyferencjacja


Patrz:dyferencjacja

Źródła:

SJP.pl

Dyferencjalny

1. wykazujący jakąś różnicę między dwoma przedmiotami lub zjawiskami;
2. w matematyce: różniczkowy


Źródła:

SJP.pl

Dyferencjał

mechanizm umożliwiający obracanie się kół z różną prędkością, stosowany w pojazdach; mechanizm różnicowy


Mechanizm różnicowy, przekładnia różnicowa, potocznie dyferencjał (od „dyferencja”, daw. różnica) – przekładnia mechaniczna zębata, wynaleziona w starożytnych Chinach przez Ma Juna w III w.n.e., stosowana od czasów Carla Benza w układzie napędowym pojazdów.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dyferencyjny

dawniej: dotyczący sporu, będący przedmiotem sporu; sporny


Źródła:

SJP.pl

Dyfilobotrioza

choroba pasożytnicza człowieka i zwierząt, wywoływana przez tasiemca bruzdogłowca szerokiego


Źródła:

SJP.pl

Dyfrakcja

zjawisko fizyczne dotyczące zmiany kierunku rozchodzenia się fal na krawędzi przeszkody; uginanie się fal


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fiz. zjawisko fizyczne polegające na ugięciu fali na krawędziach przeszkody lub szczeliny, co powoduje jej rozchodzenie się w kierunkach innych niż prostoliniowy


Dyfrakcja (ugięcie fali) – zespół zjawisk związanych ze zmianą kierunku rozchodzenia się fali będący odstępstwem od praw optyki geometrycznej. Dyfrakcję w węższym znaczeniu określa się jako ugięcie światła wokół krawędzi przeszkody lub otworu w obszarze cienia przeszkody.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dyfrakcyjny

związany z dyfrakcją


Źródła:

SJP.pl

Dyfraktometr

przyrząd optyczny do badania struktury przedmiotów z wykorzystaniem dyfrakcji fal zachodzącej na badanym przedmiocie


Dyfraktometr – przyrząd pomiarowy służący do analizy struktury substancji krystalicznych na podstawie ich obrazów dyfrakcyjnych.

Dyfraktometr rejestruje kierunki (kąty odbłysku) oraz natężenia ugiętych wiązek promieniowania. W zależności od rodzaju użytego promieniowania dyfraktometry dzieli się na rentgenowskie (stosowane najczęściej), neutronowe i elektronowe.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dyfteria

ostra choroba zakaźna wywołana zarazkiem maczugowca; błonica; dyfteryt


Błonica – choroba zakaźna, najczęściej występująca u dzieci, wywoływana przez maczugowiec błonicy. Głównym czynnikiem chorobotwórczym jest wytwarzany przez niektóre szczepy tych bakterii jad: toksyna błonicza.

W Polsce wprowadzono obowiązkowe szczepienia ochronne (w postaci szczepionki Di-Per-Te, DPT/DTP).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dyfteryt

ostra choroba zakaźna wywołana zarazkiem maczugowca; błonica; dyfteria


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) med. błonica


Błonica – choroba zakaźna, najczęściej występująca u dzieci, wywoływana przez maczugowiec błonicy. Głównym czynnikiem chorobotwórczym jest wytwarzany przez niektóre szczepy tych bakterii jad: toksyna błonicza.

W Polsce wprowadzono obowiązkowe szczepienia ochronne (w postaci szczepionki Di-Per-Te, DPT/DTP).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dyfterytowy

dyfteryt


Patrz:dyfteryt

Źródła:

SJP.pl

Dyfterytyczny

dyfteryt


Patrz:dyfteryt

Źródła:

SJP.pl

Dyftong

połączenie dwóch samogłosek w jednej sylabie; dwugłoska


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) jęz. dźwięk samogłoskowy o zmiennym przebiegu artykulacji, będący złożeniem samogłoski i półsamogłoski; przez użytkowników języka postrzegany jako złożenie dwóch samogłosek;


Dyftong, dwugłoska (stgr. δίφθογγος diphthongos „dwubrzmiący”) – pojedyncza samogłoska (na ogół długa) o zmiennym przebiegu artykulacji, co sprawia, że ucho ludzkie słyszy dwa dźwięki, mimo że są one zespolone niejako w jeden i mają właściwości pojedynczej samogłoski.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dyftongiczny

dyftong; dyftongowy


Źródła:

SJP.pl

Dyftongizacja

proces przekształcania się samogłoski w dwugłoskę


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fonet. proces przekształcania się samogłoski w dyftong;


Dyftongizacja – proces powstawania dwugłosek (czyli dyftongów) z samogłosek prostych (czyli monoftongów). Występuje m.in. w języku czeskim (np. [] > [ou]) i w niektórych gwarach polskich, np. podhalańskiej.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dyftongowy

dyftong; dyftongiczny


Źródła:

SJP.pl

Dyftyk

dywdyk; tyftyk;
1. dawniej: tkanina wełniana, jedwabna lub bawełniana; ubiór z tej tkaniny;
2. dawniej: jedwabna kapa na konia


Źródła:

SJP.pl

Dyfundować

ulegać dyfuzji; samorzutnie przenikać, mieszać się


Źródła:

SJP.pl

Dyfuzja

chem., fiz. mieszanie się gazów, cieczy i ciał stałych przy bezpośrednim zetknięciu


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fiz. proces samorzutnego rozprzestrzeniania się cząsteczek lub energii w materialnym ośrodku – gazie, cieczy, ciele stałym lub plazmaazmie;

 (1.2) zob. dyfuzja kulturowa.

 (1.3) zob. dyfuzja odpowiedzialności.

 (1.4) zob. dyfuzja innowacji.


Dyfuzja (łac. diffusio „rozprzestrzenianie”) – proces samorzutnego rozprzestrzeniania i przenikania się cząsteczek lub energii w każdym ośrodku (o temperaturze T > 0 K) (np. w gazie, cieczy lub ciele stałym itd.), będący konsekwencją chaotycznych zderzeń cząsteczek dyfundującej substancji między sobą lub z cząsteczkami otaczającego ją ośrodka.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dyfuzjonista

zwolennik poglądu przypisującego szczególne znaczenie procesowi przenikania elementów jednej kultury do innej


Źródła:

SJP.pl

Dyfuzjonistyczny

dyfuzjonizm


Patrz:dyfuzjonizm

Źródła:

SJP.pl

Dyfuzjonizm

pogląd przypisujący szczególne znaczenie procesowi przenikania elementów jednej kultury do innej


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dyfuzor

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) techn. przewód z rosnącym przekrojem poprzecznym, powodującym spowolnienie przepływu cieczy lub gazu i rozproszenie ich strumienia;

 (1.2) techn. element rozpraszający fale dźwiękowe lub świetlne

 (1.3) fryzj. nakładka na suszarkę o okrągłej podstawie, która ułatwia stylizację włosów


Dyfuzor – kanał przepływowy z rosnącym przekrojem poprzecznym, np. stożkowo rozszerzający się lub spiralny odcinek rury, kanał międzyłopatkowy ograniczony łopatkami sprężarki przepływowej lub pompy wirowej. W dyfuzorze (w wyniku wzrostu przekroju poprzecznego) następuje spowolnienie przepływu płynu, co odpowiada przemianie energii kinetycznej strumienia w energię ciśnienia.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Dyfuzyjność

dyfuzyjny


Patrz:dyfuzyjny

Źródła:

SJP.pl

Dyfuzyjny

związany z dyfuzją; otrzymywany przez dyfuzję


Źródła:

SJP.pl

Dyg

kobiecy ukłon: jednoczesne ugięcie kolana i lekki skłon głową z odciągnięciem rękami sukienki na boki


Dygnięcie (dyg) – ukłon dziewczęcy i kobiecy, polegający na jednoczesnym ugięciu kolana oraz lekkim skłonie głowy, wraz z rozsunięciem rękami fałdów sukienki na boki. Współcześnie rzadko stosowany. Wymóg jego wykonywania związany jest z etykietą i protokołem dyplomatycznym, obowiązuje podczas ceremonii przywitania z głowami koronowanymi.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dygać

1. kłaniać się, wykonując dyg
2. potocznie:
a) iść po coś
b) podnosić coś ciężkiego
c) dygać się - bać się


czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. dygnąć)

 (1.1) zwykle o dziewczynie kłaniać się, lekko uginając nogi

 (1.2) pot. biec

 (1.3) środ. uczn. bać się, martwić się

 (1.4) środ. wojsk. robić pompki lub przysiady; ćwiczyć mięśnie

czasownik przechodni niedokonany (dk. dygnąć)

 (2.1) pot. podnosić, nieść ciężką rzecz


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dyganie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dygać.


Źródła:

Wiktionary

Dygas

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dygasiński

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dygat

nazwisko, np. Stanisław Dygat (1914 - 1978), polski pisarz i scenarzysta filmowy


Źródła:

SJP.pl

Dygda

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|m., fikcyjne, pojawiające się jedynie w związku frazeologicznym


Źródła:

Wiktionary

Dygenit

minerał, siarczek miedzi


Źródła:

SJP.pl

Dygest

dawniej: księga zawierająca zbiór praw


Źródła:

SJP.pl

Dygestia

dawniej: trawienie; digestia


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) daw. trawienie


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dygestorium

oszklona komora laboratoryjna, z której za pomocą wentylatora lub naturalnego ciągu usuwane są szkodliwe gazy; digestorium


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) chem. laboratoryjna przeszklona komora, zaopatrzona w wentylację wywiewną;


Dygestorium, wyciąg laboratoryjny – przeszklona komora o kształcie dużej szafy, zaopatrzona w wydajny wentylator stale wydmuchujący z niej powietrze poza teren laboratorium (najczęściej umiejscowiony na dachu). Jej podstawowym zadaniem jest zapobieganie wydostawania się do atmosfery laboratorium szkodliwych substancji (trucizn, agresywnych lub nieprzyjemnie pachnących gazów itp.), a także ochrona przed ewentualnymi pożarami i eksplozjami. Dygestoria stosuje się w laboratoriach chemicznych, biologicznych, analitycznych i przy niektórych rodzajach produkcji przemysłowej.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dygitacja

w geologii: drugorzędny fałd powstały w płaszczowinie


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fałdy na powierzchni grzbietowej lub czołowej płaszczowiny;

 (1.2) wypychanie jednej cieczy przez drugą w ruchu nieregularnym;


Dygitacja (od łac. digitus – palec) – w geologii – określenie fałdu w płaszczowinie skalnej odgałęziającego się od głównej masy płaszczowiny.

Terminem dygitacja, palczastość określa się również wypychanie jednej cieczy przez drugą w ruchu nieregularnym, w formie palców lub języków.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dygitalina

glikozyd nasercowy występujący w liściach naparstnicy


Źródła:

SJP.pl

Dygitalizacja

digitalizacja, cyfryzacja;
1. nadawanie postaci cyfrowej różnego rodzaju danym; digityzacja;
2. upowszechnienie się umiejętności korzystania z techniki cyfrowej w różnych dziedzinach życia


Cyfryzacja (inaczej digitalizacja) – proces przekształcania informacji analogowej do postaci cyfrowej (tj. czytelny dla komputerów i urządzeń cyfrowych).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dygitalizacyjny

dygitalizacja; digitalizacyjny


Źródła:

SJP.pl

Dygitalizator

urządzenie przetwarzające sygnał analogowy na sygnał cyfrowy; digitalizator, digitizer, dygitalizer, dyskretyzator, konwertor analogowo-cyfrowy


Źródła:

SJP.pl

Dygitalizer

urządzenie przetwarzające sygnał analogowy na sygnał cyfrowy; digitizer, digitalizator, dyskretyzator, konwertor analogowo-cyfrowy


Źródła:

SJP.pl

Dygitalizować

nadawać czemuś (muzyce, obrazowi, danym) postać cyfrową; digitalizować, cyfryzować


Źródła:

SJP.pl

Dygitalny

wykorzystujący technikę cyfrową; cyfrowy, digitalny, digitalowy, dygitalowy


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z technologią cyfrową


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dygitalowy

wykorzystujący technikę cyfrową; cyfrowy, digitalny, dygitalny, digitalowy


Źródła:

SJP.pl

Dyglosja

stan, kiedy wersja literacka danego języka w takim stopniu odbiega od wersji potocznej, że można je uznać za odrębne języki


Dyglosja (z gr. διγλωσσία, diglossia „dwujęzyczność”) – sytuacja, w której jedna społeczność językowa posługuje się dwiema odmianami języka (systemami językowymi), spełniającymi różne funkcje i mającymi własny zakres zastosowania. Charles Ferguson opisał dyglosję jako kontrast między dwoma wariantami językowymi, wyższym (H, high) i niższym (L, low). Stanowi formę społecznego bidialektyzmu lub bilingwizmu. Czasem dochodzi do współistnienia więcej niż dwóch systemów językowych.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dygnąć

1. ukłonić się, wykonując dyg;
2. potocznie:
a) pójść po coś;
b) podnieść coś ciężkiego;
c) uderzyć w coś z dużą siłą


Źródła:

SJP.pl

Dygnięcie

1. ukłonić się, wykonując dyg;
2. potocznie:
a) pójść po coś;
b) podnieść coś ciężkiego;
c) uderzyć w coś z dużą siłą


Dygnięcie (dyg) – ukłon dziewczęcy i kobiecy, polegający na jednoczesnym ugięciu kolana oraz lekkim skłonie głowy, wraz z rozsunięciem rękami fałdów sukienki na boki. Współcześnie rzadko stosowany. Wymóg jego wykonywania związany jest z etykietą i protokołem dyplomatycznym, obowiązuje podczas ceremonii przywitania z głowami koronowanymi.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dygnitariat

urząd dygnitarza; wysokie, zaszczytne stanowisko


Źródła:

SJP.pl

Dygnitarski

przymiotnik od: dygnitarz


Źródła:

SJP.pl

Dygnitarstwo

urząd, stanowisko dygnitarza


Źródła:

SJP.pl

Dygnitarz

osoba zajmująca wysokie stanowisko urzędowe


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) ktoś piastujący wysoki urząd


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dygnitarzowa

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) daw. żona dygnitarza


Źródła:

Wiktionary

Dygnitarzówna

dawniej: córka dygnitarza


Źródła:

SJP.pl

Dygot

drżenie, dygotanie, dreszcze


Źródła:

SJP.pl

Dygotać

trząść się ze strachu lub zimna


czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. zadygotać)

 (1.1) ulegać powtarzającym się wstrząsom o dużej częstotliwości

czasownik zwrotny niedokonany dygotać się

 (2.1) rzad. wzmocnione znaczenie (1.1)


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dygotanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dygotać.


Źródła:

Wiktionary

Dygotka

drżenie, dygotanie


Źródła:

SJP.pl

Dygotliwy

wywołujący drżenie, skłonny do drżenia; drżący, dygoczący, dygliwy


Źródła:

SJP.pl

Dygować

nieść coś z trudem; dźwigać, taszczyć


czasownik

 (1.1) gw-pl|Lwów. nosić, przynosić


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dygowo

wieś w Polsce


Dygowo (tuż po wojnie Degów, niem. Degow) – wieś gminna w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie kołobrzeskim, w gminie Dygowo.

Według danych z 1 stycznia 2011 r. wieś miała 1615 mieszkańców.

W miejscowości ma siedzibę jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej włączona do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dygowski

przymiotnik od: Dygowo


Źródła:

SJP.pl

Dygresja

1. wypowiedź, uwaga niedotycząca głównego tematu; wtrącenie, wtręt;
2. w literaturoznawstwie: odejście od głównego tematu narracji i rozwijanie w jej obrębie tematów ubocznych, luźno lub zupełnie niezwiązanych z tematem głównym; ekskurs;
3. w astronomii: przejście ciała niebieskiego przez punkt styczności równoleżnika niebieskiego i wertykału


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) chwilowe odejście od głównego wątku wypowiedzi


Dygresja, wtrącenie (z łac. digressio – odejście, rozejście się) – odejście od głównego tematu narracji lub wypowiedzi. Dygresja polega na okresowym wprowadzeniu wątków luźno lub wcale niezwiązanych z podstawową treścią utworu lub wypowiedzi.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dygresyjka

zdrobnienie od: dygresja


Źródła:

SJP.pl

Dygresyjność

cecha wypowiedzi lub utworu, charakteryzująca się odejściem od głównego tematu


Źródła:

SJP.pl

Dygresyjny

mający charakter dygresji, zawierający dygresję - wypowiedź, uwagę niedotyczącą głównego tematu


Źródła:

SJP.pl

Dyhydryt

minerał, fosforan miedzi


Źródła:

SJP.pl

Dyja

nazwisko


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. rzeka w Austrii i Czechach, najdłuższy prawy dopływ Morawy, powstaje z połączenia Dyi Morawskiej oraz Dyi Niemieckiej;


Dyja (cz. Dyje, niem. Thaya) – rzeka w Masywie Czeskim, w Austrii i Czechach, w zlewisku Morza Czarnego, najdłuższy prawy dopływ Morawy, o długości 235 km, począwszy od miejscowości Raabs an der Thaya, gdzie następuje połączenie składających się na nią dopływów:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dyjak

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dyjamb

czterosylabowa stopa metryczna, w której pierwsza i trzecia są nieakceptowane, a druga i czwarta - akcentowane


Źródła:

SJP.pl

Dyjas

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dyjski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Dyją, dotyczący Dyi


Źródła:

Wiktionary

Dyk

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dyka

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dykasteria

1. w starożytnych Atenach: jedna z dziesięciu części sądu przysięgłych;
2. oddział urzędu administracyjnego lub sądu


Dykasteria (od gr. dikasterion – władza, sąd) – urząd administracyjny Kościoła katolickiego.

Większość dykasterii watykańskich zwana jest obecnie kongregacjami lub radami. Członkami rad mogą być osoby świeckie, jednakże w skład kongregacji wchodzą wyłącznie kardynałowie i biskupi. Przewodniczącego kongregacji nazywa się prefektem lub proprefektem, jeśli nie jest kardynałem. Zarówno on, jak i przewodniczący rady, wyznaczani są przez papieża na pięcioletnią kadencję. Prefektem kongregacji może zostać kardynał, w wypadku rady nie jest to warunek konieczny.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dykciarka

maszyna do obróbki drewna


Źródła:

SJP.pl

Dykcja

sposób mówienia, poprawnego wymawiania wyrazów


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) sposób wymawiania wyrazów i zdań


Dykcja (łac. dictio) – sposób mówienia, poprawnego wymawiania wyrazów przy uwzględnieniu wszystkich procesów zachodzących w wyrazach i na ich granicach. Zasadnicza umiejętność w wykonywaniu takich zawodów jak: śpiewak, aktor, prezenter telewizyjny lub radiowy, nauczyciel.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dykcjonarz

dawna nazwa słownika


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) daw. słownik

 (1.2) daw. encyklopedia


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dykcyjny

dykcja


Patrz:dykcja

Źródła:

SJP.pl

Dykiel

nazwisko, m.in. Bożena Dykiel, polska aktorka


Źródła:

SJP.pl

Dykta

płyta sklejona z nieparzystej liczby fornirów; sklejka


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) płyta sklejona z fornirów

 (1.2) środ. typogr. szerokość pola znaku w danym kroju pisma

 (1.3) środ. denaturat wypijany przez meneli


Sklejka (potocznie dykta, z niem. Dickte) – materiał kompozytowy sklejony z krzyżujących się cienkich warstw drewna (obłogów). Zwykle składa się z nieparzystej ich liczby. Sklejki wytwarza się z różnych gatunków drewna, najczęściej z brzozy, olchy, sosny, rzadziej z buku lub z drzew egzotycznych. Wewnętrzne warstwy sklejki często są z innego, tańszego gatunku niż zewnętrzne.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dyktacik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od dyktat


Źródła:

Wiktionary

Dyktafon

przenośne urządzenie umożliwiające nagrywanie dźwięku


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) elektron. przenośny magnetofon lub urządzenie cyfrowe z wbudowanym mikrofonem, umożliwiające nagrywanie dźwięku;


Dyktafon – przenośny magnetofon lub urządzenie cyfrowe z wbudowanym mikrofonem, umożliwiające nagrywanie i odtwarzanie dźwięku, np. mowy. Nośnikiem dźwięku może być kaseta magnetofonowa o różnym czasie nagrania i wielkości lub układ elektroniczny zapisujący w formie cyfrowej skompresowany dźwięk.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dyktafonik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od dyktafon


Źródła:

Wiktionary

Dyktando

1. ćwiczenie ortograficzne polegające na zapisywaniu dyktowanego tekstu;
2. dawniej: dyktowanie danego tekstu; tekst zapisany ze słów dyktującego; dyktat


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) eduk. ćwiczenie ortograficzne polegające na zapisywaniu dyktowanej treści

 (1.2) eduk. zapisany ze słuchu tekst podyktowanego ćwiczenia ortograficznego

 (1.3) narzucanie czegoś

 (1.4) rada dawana w celu dokonania lepszego wyboru


Dyktando (łac. dicto – dyktuję) – rodzaj sprawdzianu polegający na zapisaniu ze słuchu dyktowanego tekstu. Oceniana jest poprawność zapisu pod względem zgodności z zasadami ortografii i interpunkcji. Najczęściej dyktanda przeprowadzane są w szkołach.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dyktat

1. władza absolutna w państwie;
2. narzucanie komuś swej woli lub swego zdania;
3. dawniej: dyktowanie tekstu; dyktando


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) narzucanie komuś swej woli lub swego zdania

 (1.2) polit. władza absolutna


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dyktator

1. osoba posiadająca absolutną władzę w państwie, zwykle opierająca się na sile armii;
2. urzędnik w starożytnym Rzymie;
3. kreator, uznany projektant


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) hist. urzędnik nadzwyczajny w republice rzymskiej, któremu przyznawano czasową władzę absolutną dla zapobieżenia kryzysowi;

 (1.2) polit. przywódca kraju, który sprawuje wyłączną, nieograniczoną i nadzwyczajną władzę

 (1.3) przen. tyran

 (1.4) hist. tytuł przyznawany niektórym wojskowym dowódcom powstania

 (1.5) książk. osoba narzucająca innym swoją wolę



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dyktatorka

1. kobieta posiadająca absolutną władzę w państwie, zwykle opierającą się na sile armii;
2. kreatorka, uznana projektantka


Źródła:

SJP.pl

Dyktatorski

dotyczący dyktatora lub dyktatury; bezwzględny, arbitralny


przymiotnik

 (1.1) polit. związany z dyktatorem lub z dyktaturą


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dyktatorstwo

1. urząd, władza dyktatora;
2. narzucanie innym swojej woli lub swojego zdania


Źródła:

SJP.pl

Dyktatura

forma sprawowania władzy przez jedną osobę lub grupę osób, mającą poparcie wojska i policji; rządy dyktatora


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) polit. forma sprawowania absolutnej i nieograniczonej władzy przez jedną osobę lub grupę osób;


Dyktatura (łac. dictare – dyktować) – forma rządów oparta na arbitralnej władzy jednostki (dyktatora) lub wąskiej grupy osób, wyjętych spod społecznej kontroli. System charakterystyczny dla reżimów autorytarnych i totalitarnych, stanowiąc przeciwieństwo systemów demokratycznych.

Termin wywodzący się od starożytnego rzymskiego urzędu dyktatora (łac. dictator), obejmującego nadzwyczajne uprawnienia w sytuacji kryzysowej państwa.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dykteryjka

opowieść o zabawnym zdarzeniu; anegdotka


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) opowieść o zabawnym zdarzeniu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dyktograf

dawniej:
1. rodzaj wewnętrznego telefonu, służącego do dyktowania listów;
2. telefoniczne urządzenie podsłuchowe


Źródła:

SJP.pl

Dyktować

1. mówić lub czytać tekst osobie, która ma go zapisać;
2. nakazywać, narzucać coś komuś;
3. o sercu, rozumie, doświadczeniu: wskazywać, podsuwać komuś sposób postępowania


czasownik przechodni niedokonany (dk. podyktować)

 (1.1) mówić lub odczytywać tekst komuś, by go zapisał

 (1.2) zmuszać kogoś do przyjęcia jakichś warunków

 (1.3) kierować zachowaniem


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dyktowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) nazwa czynności lub procesu określonego czasownikiem „dyktować”


Źródła:

Wiktionary

Dyktowy

związany z dyktą


Źródła:

SJP.pl

Dyl

1. gruba, mocna deska wykorzystywana do budowy stropów, ścian, mostów itp.;
2. betonowy lub żelbetowy element konstrukcji przypominający tę deskę


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) przest. okorowany pień drzewa służący jako element konstrukcyjny

 (1.2) bud. podłużny prostokątny kawałek materiału, zwłaszcza drewna, wzmacniający konstrukcję budowli

 (1.3) daw. uczn. stud. gw-pl|Lublin. ocena niedostateczna


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dyla

1. gruba, mocna deska wykorzystywana do budowy stropów, ścian, mostów itp.;
2. betonowy lub żelbetowy element konstrukcji przypominający tę deskę


Źródła:

SJP.pl

Dylać

czasownik

 (1.1) poznań. - tańczyć


Źródła:

Wiktionary

Dylacja

odroczenie sprawy sądowej


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dylacyjny

związany z dylacją


Źródła:

SJP.pl

Dyląg

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dylągówka

wieś w Polsce


Dylągówka – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, w gminie Hyżne.

W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dylągówka, po jej zniesieniu w gromadzie Hyżne. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dylak

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dylan

nazwisko, m.in. Dylan Thomas (1914-1953), walijski poeta i pisarz



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dylanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dylać.


Źródła:

Wiktionary

Dylatacja

1. zwiększenie się długości czegoś wskutek zjawiska rozszerzalności cieplnej;
2. szczelina pozostawiona w konstrukcji zapobiegająca jej uszkodzeniom przy zmianie kształtu następującym pod wpływem czynników zewnętrznych;
3. w fizyce: dylatacja czasu - różnica w tempie upływu czasu w dwóch układach poruszających się względem siebie lub znajdujących się w różnych polach grawitacyjnych


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) bud. szczelina utworzona w konstrukcji architektonicznej w celu wyeliminowania wpływu dużych naprężeń lub innych czynników mogących uszkodzić konstrukcję;

 (1.2) fiz. zwiększenie się długości pod wpływem ciepła

 (1.3) fiz. dylatacja czasu spowolnienie czasu wraz ze wzrostem prędkości lub pola grawitacyjnego


Dylatacja – przekształcenie geometryczne, przeprowadzające dowolną prostą na prostą do niej równoległą. Inaczej mówiąc, jest to kolineacja, w której każda prosta jest równoległa do swojego obrazu.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dylatacyjny

związany z dylatacją


Źródła:

SJP.pl

Dylatogram

wykres zmiany wymiarów liniowych ciała pod wpływem zmian temperatury, otrzymany za pomocą dylatometru; krzywa dylatometryczna


Źródła:

SJP.pl

Dylatometr

przyrząd do pomiaru rozszerzalności cieplnej cieczy i ciał stałych


Dylatometr – przyrząd służący do pomiaru liniowej rozszerzalności cieplnej ciał stałych.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dylatometria

Dylatometria – dział fizyki, który zajmuje się metodami pomiaru rozszerzalności cieplnej ciał. Dylatometria prowadzi badania zależności rozmiarów ciał od warunków zewnętrznych. Głównym narzędziem pomiarowym tej rozszerzalności jest dylatometr.


Źródła:

Wikipedia

Dylatometryczny

dylatometria


przymiotnik

 (1.1) fiz. dotyczący dylatometrii, właściwy dylatometrii


Patrz:dylatometria

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dyląż

chrząszcz z rodziny kózek


Źródła:

SJP.pl

Dylemacik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od dylemat


Źródła:

Wiktionary

Dylemat

trudny wybór między dwiema wykluczającymi się możliwościami; alternatywa


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) sytuacja wymagająca trudnego wyboru

 (1.2) log. wnioskowanie, gdzie oprócz dwóch zdań warunkowych trzecią przesłanką jest zdanie alternatywne


Dylemat (z gr. διλήμματος dilemmatos 'podwójny lemat') – w logice tradycyjnej niezawodne schematy wnioskowań, w których przesłankami są dwa zdania warunkowe i alternatywa (nierozłączna), z których każdemu już na gruncie klasycznego rachunku zdań odpowiada właściwe prawo logiczne. Wyróżniono cztery typy takich schematów wnioskowań – dylematy:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dyletancki

odnoszący się do dyletanta lub dyletantyzmu; powierzchowny; amatorski


przymiotnik

 (1.1) właściwy dyletantowi i dyletantyzmowi / dyletanctwu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dyletanckość

zajmowanie się jakimś zagadnieniem w sposób powierzchowny, bez fachowej wiedzy i odpowiedniego przygotowania; dyletantyzm, dyletanctwo


Źródła:

SJP.pl

Dyletanctwo

zajmowanie się jakimś zagadnieniem w sposób powierzchowny, bez fachowej wiedzy i odpowiedniego przygotowania; dyletanckość, dyletantyzm


Źródła:

SJP.pl

Dyletant

człowiek nieznający się na danej rzeczy, niekompetentny w danej dziedzinie; laik; profan


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) człowiek zajmujący się jakąś dziedziną, nie znając się na niej, bez odpowiedniego przygotowania


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dyletantka

amatorka; kobieta, która nie jest fachowcem w danej dziedzinie, zajmująca się jakąś dziedziną bez należytego przygotowania


Źródła:

SJP.pl

Dyletantyzm

zajmowanie się jakimś zagadnieniem w sposób powierzchowny, bez fachowej wiedzy i odpowiedniego przygotowania; dyletanckość, dyletanctwo


Źródła:

SJP.pl

Dylewicz

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dylewo

wieś w Polsce


W Polsce

Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dylewski

przymiotnik od: Dylew, Dylewo


Źródła:

SJP.pl

Dylica

element budowy mostu, umożliwiający prowadzenie ruchu kołowego


Źródła:

SJP.pl

Dylik

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dylina

podłoga lub płot z dylów


Źródła:

SJP.pl

Dyliżans

kryty pojazd konny do przewozu pasażerów i poczty


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) czterokołowy, kryty pojazd konny przewozowy;

 (1.2) slang. regionalizm - Gorzów Wielkopolski autobus


Dyliżans (fr. diligence „skwapliwość, pośpiech”, z łac. diligentia „dokładność, sumienność”) – duży zamknięty kołowy pojazd konny (przeważnie cztero- lub sześciokonny) używany od połowy XVI wieku do połowy XIX wieku do przewozu pasażerów i przesyłek pocztowych na stałych trasach obsługiwanych według ustalonego rozkładu jazdy.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dyliżansowy

związany z dyliżansem


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z dyliżansem, dotyczący dyliżansu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dylogia

utwór składający się z dwóch łączących się tematycznie części


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dylować

wykładać dylami


Źródła:

SJP.pl

Dylowanie

wykładać dylami


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dylować.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dylówka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. deski podłogowe


Dylówka – rzeka tworząca górny bieg Rykolanki, w województwie mazowieckim o długości ok. 14 km. Wypływa w miejscowości Kozietuły i płynie w kierunku południowym przez miejscowości Dylew, Sielec, Rykały. Tuż przed miejscowością Przybyszew łączy się ze swoim lewym dopływem Borówką, zmienia nazwę na Rykolankę, po czym wpada do Pilicy.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Dylowy

wykonany z dylów


Źródła:

SJP.pl

Dylu-Dylu

wyraz dźwiękonaśladowczy imitujący ruch ręki podczas gry na skrzypcach


Źródła:

SJP.pl

Dyluwialny

dyluwium


Patrz:dyluwium

Źródła:

SJP.pl

Dyluwiolog

specjalista w dziedzinie dyluwiologii


Źródła:

SJP.pl

Dyluwiologia

nauka o epoce lodowcowej


Źródła:

SJP.pl

Dyluwiologiczny

dyluwiologia


Patrz:dyluwiologia

Źródła:

SJP.pl

Dyluwium

starsza epoka czwartorzędu, cechująca się m.in. wielkim zlodowaceniem i pojawieniem się człowieka neandertalskiego; plejstocen, epoka lodowa, epoka lodowcowa


Plejstocen (stgr. πλεῖστος 'większość' + καινός 'nowy')


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dym

lotny produkt spalania


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) produkty spalania zawieszone w powietrzu

 (1.2) przen. pot. bójka z udziałem większej liczby osób

 (1.3) młodz. awantura

forma czasownika.

 (2.1) 2. os. lp. rozk. od: dymić


Dym – układ koloidalny, w którym ośrodkiem rozpraszającym jest gaz, a cząstki koloidalne są cząstkami stałymi. Zawiesina bardzo drobnych cząstek stałych w gazie. Dym jest, obok mgły, jedną z postaci gazozolu, a najczęściej jego odmiany – aerozolu.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dymać

potocznie:
1. iść lub jechać prędko, pędzić; zasuwać, pedałować;
2. odbywać stosunek płciowy; ciupciać, bzykać, pukać;
3. ciężko pracować; zasuwać, garować, harować, tyrać;
4. oszukiwać kogoś, wykorzystując jego łatwowierność; ruchać;
5. wywoływać mocny podmuch, dmuchać


czasownik przechodni niedokonany (dk. wydymać)

 (1.1) pot. iść prędko

 (1.2) wulg. pot. uprawiać seks

 (1.3) wulg. pot. oszukać kogoś

czasownik zwrotny niedokonany dymać się (dk. brak)

 (2.1) wulg. pot. uprawiać seks


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dymacz

nazwisko


W Polsce

Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dymanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dymać.


Źródła:

Wiktionary

Dymanko

potocznie: seks; bzykanko, ruchanko


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) wulg. stosunek płciowy, współżycie seksualne


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dymanowski

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dymarczyk

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dymarka

dawny piec do wytapiania żelaza z rud


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) dawny piec służący do wytapiania żelaza z rud


Dymarka, piec dymarkowy – dawny piec hutniczy, w którym przez redukcję tlenkowych rud żelaza za pomocą węgla drzewnego otrzymywano żelazo w postaci gąbczastej, zawierającej żużel.

Żelazo nadające się do wyrobu narzędzi, broni itp. uzyskiwano przez usunięcie z łupki żużla na drodze wielokrotnego przekuwania. Tzw. proces dymarkowy znany był od bardzo dawna (w Europie od ok. II w. p.n.e., na ziemiach polskich od ok. I w. n.e.).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dymarkowy

związany z dymarką


Źródła:

SJP.pl

Dymarski

przymiotnik od: dymarz


Źródła:

SJP.pl

Dymarstwo

dawny sposób wytapiania rudy żelaza w dymarkach


Źródła:

SJP.pl

Dymarz

dawniej: robotnik zajmujący się wytapianiem rudy żelaza w dymarce


Źródła:

SJP.pl

Dymbcok

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. dendr. dąb

 (1.2) gw-pl|Górny Śląsk. drewno dębu (porąbane klocki dębu)


Źródła:

Wiktionary

Dymbowica

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. rzeka w południowej Rumunii, lewy dopływ Ardżeszu, przepływa przez Bukareszt;

 (1.2) geogr. okręg w środkowej Rumunii, na Wołoszczyźnie;


Dymbowica (rum. Dâmbovița) – rzeka w południowej Rumunii, lewy dopływ Ardżeszu. Jej długość wynosi 269 km. W dolnym biegu przepływa przez Nizinę Wołoską. Nad Dymbowicą leży stolica Rumunii – Bukareszt.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Dymecki

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dymek

1. cienka smuga dymu;
2. zamglenie obrazu na kliszy fotograficznej; szlajer;
3. w komiksach itp.: część pojedynczego obrazka, przypominająca chmurkę, przeznaczona na słowa postaci; chmurka


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od zob. dym.

 (1.2) pot. w komiksach, ilustrowanych historyjkach: miejsce, w którym zamieszczona jest wypowiedź bohatera, a także: treść tejże wypowiedzi

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) pot. palenie papierosa, zaciąganie się dymem papierosowym

forma rzeczownika.

 (3.1) D. lm. od: dymka


Osoby o tym nazwisku:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dymensja

dawniej: wielkość czegoś; wymiar


Źródła:

SJP.pl

Dymensjonować

dawniej: nadawać czemuś odpowiedni wymiar


Źródła:

SJP.pl

Dymerski

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dymetr

w poezji metrycznej: wers złożony z dwóch stóp lub dwóch dwustopowych miar metrycznych


Źródła:

SJP.pl

Dymiarka

potocznie: urządzenie do wytwarzania dymu, np. do efektów specjalnych


Źródła:

SJP.pl

Dymić

dymić się;
1. wydzielać dym, wypuszczać kłęby dymu; kopcić;
2. wydzielać parę; parować


czasownik nieprzechodni niedokonany

 (1.1) wydzielać dym

 (1.2) pot. szukać okazji do bójki

czasownik zwrotny niedokonany dymić się

 (2.1) wydzielać dym


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dymienica

bolesny obrzęk zapalny węzłów chłonnych pachwinowych lub pachowych o podłożu zakaźnym, charakteryzuje niektóre choroby wirusowe (np. mononukleoza) i bakteryjne (np. dżuma)


Dymienica (łac. bubo) – rodzaj zapalenia węzłów chłonnych, które wywołuje ich ucieplenie i zaczerwienienie.

Dymienice charakteryzują niektóre choroby, np. dżumę dymieniczą, kiłę lub gruźlicę. Ich pojawienie się w okolicy pachwinowej może też być objawem wrzodu miękkiego, ziarniniaka wenerycznego.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dymieniczny

dymienica; dymieniczy


Źródła:

SJP.pl

Dymieniczy

dymienica; dymieniczny


Źródła:

SJP.pl

Dymienie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dymić.


Źródła:

Wiktionary

Dymiński

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Dyminucja

1. dawniej: uszkodzenie, uszczerbek;
2. w muzyce: powtórzenie motywu utworu w wartościach muzycznych zmniejszonych o połowę


Dyminucja - technika imitacyjna polegająca na skróceniu każdej wartości rytmicznej o połowę, efektem czego jest przebieg melodyczny dwa razy krótszy czasowo od wersji pierwotnej. Cała nuta zamieniana jest na półnutę, ósemka na szesnastkę itd.

Dyminucja była szeroko wykorzystywana w polifonii barokowej i przekształceniach wariacyjnych. Techniką odwrotną jest augmentacja.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dymion

naczynie w kształcie balona, z przydymionego szkła, stosowane do domowej produkcji wina


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) naczynie szklane do domowego wyrobu wina


Gąsior (butla, pot. baniak) – naczynie z grubego szkła (ok. 5 mm) przeznaczone do przechowywania płynów. Może mieć pojemność od 5 do 60 litrów, choć najczęściej stosuje się gąsiory 25-30 litrowe, bo większe są kłopotliwe przy przelewaniu, przenoszeniu i myciu. W celu zabezpieczenia przed stłuczeniem trzymany jest w dopasowanym koszu.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dymiony

naczynie w kształcie balona, z przydymionego szkła, stosowane do domowej produkcji wina


Źródła:

SJP.pl

Dymisja

zwolnienie kogoś z zajmowanego stanowiska lub ustąpienie z zajmowanego stanowiska


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zwolnienie kogoś ze stanowiska, złożenie z urzędu; rezygnacja (ustąpienie) z zajmowanego stanowiska


Dymisja – zwolnienie lub rezygnacja kogoś z zajmowanego stanowiska lub urzędu. Może być wyrażona na piśmie, które też nosi nazwę dymisji. Na ogół wiąże się z koniecznością powołania w rozsądnym czasie następcy po odejściu ze stanowiska osoby zdymisjonowanej.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dymisjonować

urzędowo: usunąć, usuwać kogoś z jakiegoś stanowiska; odwoływać (odwołać)


Źródła:

SJP.pl

Dymisyjny

dymisja


Patrz:dymisja

Źródła:

SJP.pl

Dymitr

imię męskie


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|m. Demetriusz


Demetriusz – imię męskie pochodzenia greckiego, w kręgu kultury zachodnioeuropejskiej podległe następnie latynizacji. Wywodzi się od słowa oznaczającego „należący do Demeter”, odpowiada też znaczeniu „zajmujący się rolnictwem”. Odpowiednikiem tego imienia, rozpowszechnionym w językach południowo- i wschodniosłowiańskich, jest Dymitr: ros. Дми́трий (Dmitrij), ukr. Дмитро́ (Dmytro), biał. Зьмíцер/Дзмíтры (Źmicier/Dźmitry).Do Polski dwiema drogami to imię dotarło z Zachodu w formie łac. Demetrius, Demytrysz, Demetrysz, i ze Wschodu w ruskiej formie Dymitr, Demitr, Dymets, Dmitro.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dymitriada

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) hist. każda z dwóch interwencji polityczno-religijno-militarnych w Cesarstwie Rosyjskim zorganizowanych przez polską i litewską magnaterię na początku XVII w.;


Dymitriady (ros. Димитриада) – nazwa serii interwencji zbrojnych części polskiej i litewskiej magnaterii w wewnętrzne sprawy Carstwa Rosyjskiego w czasie wielkiej smuty w latach 1604–1610, w celu osadzenia na tronie moskiewskich pretendentów podających się za syna Iwana Groźnego. Dymitriady były jedną z przyczyn wybuchu wojny polsko-rosyjskiej 1609–1618.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Dymitriusz

imię męskie


Demetriusz – imię męskie pochodzenia greckiego, w kręgu kultury zachodnioeuropejskiej podległe następnie latynizacji. Wywodzi się od słowa oznaczającego „należący do Demeter”, odpowiada też znaczeniu „zajmujący się rolnictwem”. Odpowiednikiem tego imienia, rozpowszechnionym w językach południowo- i wschodniosłowiańskich, jest Dymitr: ros. Дми́трий (Dmitrij), ukr. Дмитро́ (Dmytro), biał. Зьмíцер/Дзмíтры (Źmicier/Dźmitry).Do Polski dwiema drogami to imię dotarło z Zachodu w formie łac. Demetrius, Demytrysz, Demetrysz, i ze Wschodu w ruskiej formie Dymitr, Demitr, Dymets, Dmitro.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dymitrostwo

Dymitr z małżonką; Dymitrowie


Źródła:

SJP.pl

Dymitrow

nazwisko obce, np. Georgi Dymitrow (1882-1949) - bułgarski działacz komunistyczny


Źródła:

SJP.pl

Dymitrowicz

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) hist. syn Dymitra


Źródła:

Wiktionary

Dymitrowie

Dymitr z małżonką; Dymitrostwo


Źródła:

SJP.pl

Dymitrowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Dymitra lub z nim związany


Źródła:

SJP.pl

Dymka

1. bawełniana lub lniana tkanina o skośnym, łamanym splocie;
2. odmiana cebuli o drobnych liściach i małej części podziemnej;
3. jadalna część dymki - rośliny


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) roln. roczna, mała cebula zwyczajna (jadalna), zwykle przeznaczona do sadzenia, otrzymywana przez bardzo gęsty wysiew nasion

 (1.2) włók. rodzaj tkaniny bawełnianej, konopnej lub lnianej o splocie atłasowym, jednobarwnej (bielonej) lub pasiastej, stosowanej dawniej na bieliznę, podszewki i obicia;

forma rzeczownika.

 (2.1) D. lp. od: dymek



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dymkować

środowiskowo: palić papierosa lub e-papierosa


Źródła:

SJP.pl

Dymkowski

nazwisko


Osoby o tym nazwisku:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dymkowy

dotyczący dymki lub dymka


Źródła:

SJP.pl

Dymnica

1. roślina zielna z rodziny makowatych, o barwie sinozielonej; w Polsce występuje dymnica pospolita zwana polną rutką;
2. część kotła parowozowego



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dymnicowate

rodzina roślin dwuliściennych


Dymnicowe (Fumarioideae Eaton lub Fumariaceae Bercht. & J. Presl 1820) – podrodzina lub rodzina roślin zielnych (w zależności od ujęcia systematycznego) siostrzana dla makowatych Papaveraceae sensu stricto. Należy tu około 16 rodzajów. Niektórzy przedstawiciele rodziny to rośliny lecznicze.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dymnicowaty

o cechach dymnicowatych (rodzina roślin)


Źródła:

SJP.pl

Dymnicowy

związany z dymnicą


Źródła:

SJP.pl

Dymniej

przestarzały stopień wyższy od przysłówka: dymno


Źródła:

SJP.pl

Dymnik

1. przewód wentylacyjny z wyprowadzeniem na dach;
2. okienko w dachu


Dymnik (wyglądek, ganek, wyzior) – małe okienko albo otwór w dachu lub w szczycie pod kalenicą.

Jego zadaniem było odprowadzanie dymu z domów pozbawionych komina. Jednocześnie doświetlało poddasze.W dachach kalenicowych zwanych dymnikowymi miał on zazwyczaj kształt trójkąta. W niektórych rejonach jak: Śląsk, Podhale, Orawa i Spisz otwór był osłonięty fartuchem w kształcie półstożka lub półostrosłupa, zwany kozubkiem.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dymnikowy

dymnik


Patrz:dymnik

Źródła:

SJP.pl

Dymny

1. powstały z dymu; podobny do dymu
2. przestarzale: dymiący, zadymiony; przesycony dymem


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z dymem, dotyczący dymu



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dymomierz

miernik stopnia zadymienia, najczęściej stosowany w przemyśle samochodowym do pomiaru stopnia zadymienia spalin samochodowych


Źródła:

SJP.pl

Dymorficzny

dotyczący dymorfizmu, związany z dymorfizmem


Źródła:

SJP.pl

Dymorfizm

występowanie organizmów jednego gatunku w dwu różnych formach (np. dymorfizm płciowy); dimorfizm


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) biol. występowanie dwóch różnych form w obrębie jednego gatunku pod względem wyglądu itp.;


Dymorfizm (gr. dimorphos: dwupostaciowy) – występowanie w obrębie jednego gatunku zwierząt lub roślin dwóch różnych form, odmiennych pod względem wyglądu, budowy i fizjologii.

Rodzaje dymorfizmu:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dymotwórczy

wytwarzający dym


przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który tworzy dym


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dymówa

potocznie: powietrze pełne dymu, zaduch


Źródła:

SJP.pl

Dymówka

gatunek jaskółki


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ornit. nazwa systematyczna|Hirundo rustica|ref=tak., jaskółka o granatowo-czarnym upierzeniu, rdzawym czole i gardzieli i silnie rozwidlonym ogonie, zamieszkująca gniazda, które lepi wewnątrz budynków;


Dymówka, jaskółka dymówka (Hirundo rustica) – gatunek niewielkiego ptaka wędrownego z rodziny jaskółkowatych (Hirundinidae).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dymowski

nazwisko


Osoby o tym nazwisku:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dymowy

związany z dymem


przymiotnik

 (1.1) dotyczący dymu

 (1.2) zrobiony z dymy, dymki


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dymsza

nazwisko, m.in. Adolf Dymsza (1900-1975), polski aktor kabaretowy i filmowy


Osoby o tym nazwisku:

inne

Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dymy

potocznie o papierosie; dymek


Źródła:

SJP.pl

Dyn

jednostka siły w układzie CGS


Dyn – meksykańskie czasopismo ukazujące się w latach 1942–1944, wydawane i redagowane przez W. Paalena. Jego tematyka dotyczyła refleksji nad sytuacją sztuki wojennej oraz poszukiwań związku między sztuką a nauką. Na łamach czasopisma swoje artykuły publikowali m.in. C. Moro, A. Nin, H. Miller. Zamieszczano w nim również reprodukcje prac takich artystów jak M. Chagall czy J. Pollock.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dyna

jednostka siły w układzie CGS


Dyna (skr. dyn od gr. δύναμις 'siła') – jednostka siły, jednostka pochodna w układzie miar CGS.

Jest to siła nadająca ciału o masie 1 grama przyspieszenie równe 1 cm/s².

1 dyna = 10−5 N ≈ 1,019716·10−6 kgf (kilogram siły)

Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dynak

nazwisko


Dynak (kurp. Dynåk) – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie przasnyskim, w gminie Jednorożec. Wieś ma status sołectwa. Leży w Puszczy Zielonej.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dynamiciarz

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) hist. rzad. zob. dynamitard.


Źródła:

Wiktionary

Dynamicik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od dynamit


Źródła:

Wiktionary

Dynamicznie

przysłówek

 (1.1) w sposób dynamiczny


Źródła:

Wiktionary

Dynamiczniej

stopień wyższy od przysłówka: dynamicznie


Źródła:

SJP.pl

Dynamiczniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: dynamiczny


Źródła:

SJP.pl

Dynamiczność

dynamiczny


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co dynamiczne


Patrz:dynamiczny

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dynamiczny

zmienny, ruchomy; ruchliwy, żywy


przymiotnik jakościowy

 (1.1) ruchliwy, zmienny, żywiołowy

przymiotnik relacyjny

 (2.1) fiz. powstający, poruszany lub występujący wskutek działania sił

 (2.2) fiz. akust. związany z natężeniem siły dźwięków


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dynamika

1. szybkość zmian zjawisk, procesów; energia, żywiołowość;
2. w fizyce: dział mechaniki zajmujący się ruchem ciał pod wpływem sił;
3. w muzyce:
a) zmiany siły dźwięku;
b) dział wiedzy zajmujący się zmianami natężenia dźwięku


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fiz. dział mechaniki zajmujący się ruchem ciał materialnych pod działaniem sił;

 (1.2) różnica między najwyższym a najniższym poziomem sygnału;

 (1.3) muz. siła dźwięku;

 (1.4) zależność między położeniem, prędkością i przyspieszeniem a strukturą robota;



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dynamit

kruszący materiał wybuchowy


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) materiał wybuchowy otrzymywany z mieszanki nitrogliceryny i ziemi okrzemkowej;


Dynamit – materiał wybuchowy wynaleziony przez szwedzkiego chemika Alfreda Nobla (opatentowany w 1867 roku). Początkowo zawierał 75% nitrogliceryny i 25% ziemi okrzemkowej. Wykorzystanie tego ostatniego składnika i wytworzenie dynamitu było właściwie dziełem przypadku – ziemia okrzemkowa zwykle służyła do uszczelniania metalowych naczyń, w których przechowywano alkoholowy roztwór nitrogliceryny. Ziemia okrzemkowa nasycona nitrogliceryną ma ciastowatą konsystencję i można ją rolować w laski bez ryzyka przedwczesnego wybuchu. Nowoczesny dynamit zawiera ok. 10% nitrogliceryny, a pozostałymi składnikami użytymi w jego produkcji mogą być: materiał porowaty (ziemia okrzemkowa lub węglan magnezu), materiał palny (np. mączka drzewna) oraz substancje wybuchowe (nitroceluloza i azotan amonu).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dynamitard

rewolucjonista uciekający się do zamachów zbrojnych za pomocą dynamitów


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) hist. rewolucjonista dokonujący zamachów bombowych za pomocą dynamitu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dynamitnik

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) hist. rzad. zob. dynamitard.


Źródła:

Wiktionary

Dynamitowy

związany z dynamitem


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z dynamitem, dotyczący dynamitu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dynamity

kruszący materiał wybuchowy


Źródła:

SJP.pl

Dynamizacja

wprowadzanie elementów ruchu, działania; ożywianie, uintensywnianie


Źródła:

SJP.pl

Dynamizacyjny

związany z dynamizacją


Źródła:

SJP.pl

Dynamizer

preparat kosmetyczny w postaci kremu, żelu lub pianki, który zawiera elementy aktywne, natychmiast wygładzające skórę twarzy na kilka godzin


Źródła:

SJP.pl

Dynamizm

1. energia, zdolność, prężność w działaniu; ruchliwość, dynamiczność, dynamika;
2. pogląd zakładający wewnętrzną aktywność, zmienność i ciągły ruch przyrody


Dynamizm (od gr. δύναμη, trl. dýnamis – siła; ang. dynamism) – każdy pogląd filozoficzny traktujący ruch, rozwój, zmienność lub stawanie się, w przeciwstawieniu do statyczności, jako pierwotny i podstawowy czynnik bytu.

Dynamizmem jest m.in. aktywizm i materializm dialektyczny.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dynamizować

zwiększać tempo i efektywność jakiegoś działania; ożywiać, uintensywniać


Źródła:

SJP.pl

Dynamizowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dynamizować.


Źródła:

Wiktionary

Dynamo

prądnica prądu stałego; prądnica rowerowa


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) elektr. prądnica, zwykle rowerowa



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dynamograf

przyrząd do automatycznego zapisywania wartości siły zmiennej w czasie


Źródła:

SJP.pl

Dynamomaszyna

prądnica wytwarzająca prąd stały; dynamo


Źródła:

SJP.pl

Dynamometr

przyrząd do mierzenia siły; siłomierz


Siłomierz (dynamometr) – przyrząd do pomiaru wartości działającej siły. Zasada jego działania najczęściej opiera się na prawie Hooke’a, które mówi, że odkształcenie elementu sprężystego jest proporcjonalne do wartości działającej siły. Siłomierz o skali zgodnej z układem SI to niutonometr.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dynamometria

metoda pomiaru siły mięśni


Źródła:

SJP.pl

Dynamostarter

Rozrusznik – urządzenie do uruchamiania silnika spalinowego. Najczęściej stosowanymi są rozruszniki elektryczne, choć spotyka się też pneumatyczne, jak i małe silniki spalinowe.

Rozrusznik elektryczny to silnik prądu stałego, który służy do obracania wału korbowego silnika i nadawania mu odpowiedniej prędkości obrotowej, przy której silnik może rozpocząć samodzielną pracę.


Źródła:

Wikipedia

Dynamówki

Potocznie: szerokie, luźne szorty


Źródła:

SJP.pl

Dynar

1. podstawowa jednostka monetarna byłej Jugosławii, Iraku, Jordanii i innych państw; dinar
2. dawna złota moneta arabska; dinar
3. starorzymska moneta srebrna; denar
4. średniowieczna moneta srebrna; denar


Źródła:

SJP.pl

Dynarczyk

fizyczny typ człowieka, wysoki, śniady, o wydatnym nosie, charakterystyczny dla Bałkanów


Dynarczyk (Dinaromys) – rodzaj ssaków z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dynarek

dawniej: trójnóg służący za podstawkę pod garnek lub kocioł; denarek; denar


Źródła:

SJP.pl

Dynarski

typ dynarski - typ antropologiczny białej rasy, występujący przeważnie na Półwyspie Bałkańskim


przymiotnik

 (1.1) antrop. dotyczący ciemnowłosego, ciemnookiego, śniadego człowieka o budowie smukłej, ale solidnej


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dynasówka

cegła dynasowa


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dynasowy

1. cegła dynasowa - cegła ogniotrwała; dynasówka, cegła krzemionkowa
2. wyroby dynasowe - ogniotrwałe wyroby ceramiczne, których głównym składnikiem jest krzemionka


Źródła:

SJP.pl

Dynasta

władca należący do rodu panującego


Źródła:

SJP.pl

Dynastia

1. ród panujący, w którym władza przechodzi dziedzicznie;
2. przenośnie: osobistości ze świata polityki, biznesu itp., będące członkami jednej rodziny, np. dynastia Kennedych


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ród panujący sprawujący dziedziczną władzę w monarchii

 (1.2) przen. rodzina w której z rodzica na dziecko przekazywane jest stanowisko w rodzinnym przedsiębiorstwie


Dynastia (gr. dynasteia – władza od dýnamis 'siła; władza') – szereg władców z jednego rodu (książąt, królów lub cesarzy), lub sam ród, z którego oni pochodzą. Termin stosuje się, gdy przynajmniej dwie osoby pochodzące z tej samej rodziny panują bezpośrednio po sobie lub z niewielkimi przerwami. Zdarzały się też dynastie zupełnie niespokrewnionych władców (np. dynastia Antoninów lub egipskich Mameluków). Dynastia rządząca aktualnie w danym państwie to dom panujący (tak więc np. dawniej Dom Habsburgów, czy współcześnie Dom Windsorów w krajach Commonwealth realm lub Dom Burbonów w Hiszpanii).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dynastyczność

dynastyczny


Patrz:dynastyczny

Źródła:

SJP.pl

Dynastyczny

dynastia


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z dynastią, dotyczący dynastii


Patrz:dynastia

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dynasy

historyczna część śródmieścia Warszawy


Dynasy – fragment warszawskiego Powiśla, znajdujący się przy skarpie wiślanej.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dynatron

trójelektrodowa lampa elektronowa


Źródła:

SJP.pl

Dyndać

1. wisieć;
2. wahać się, kołysać, machać


czasownik

 (1.1) wisząc, kołysać się

 (1.2) pot. wisieć na szubienicy


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dyndanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dyndać.


Źródła:

Wiktionary

Dyndolić

dawniej, potocznie: grać nieumiejętnie na jakimś instrumencie; pitolić, rzępolić, dryndolić, brząkać


Źródła:

SJP.pl

Dyndu

wykrzyknik

 (1.1) onomatopeja określająca ruch w tył i do przodu


Źródła:

Wiktionary

Dyneburg

miasto na Łotwie


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto na Łotwie, w południowo-wschodniej części kraju, nad Dźwiną;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dyneburski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Dyneburgiem, dotyczący Dyneburga


Źródła:

Wiktionary

Dyneina

białko bakteryjne biorące udział w poruszaniu się rzęsek (wypustek występujących na powierzchni ciała wielu pierwotniaków)


Dyneiny – rodzina białek motorycznych obecnych w komórkach eukariotycznych mających zdolność do poruszania się w kierunku bieguna ujemnego mikrotubul. Wraz z kinezynami, które poruszają się w kierunku końca(+), biorą udział w wielu ważnych procesach zachodzących w komórce m.in. podziale komórkowym, transporcie wewnątrzkomórkowym (transport pęcherzykowy, transport organelli) oraz poruszaniu się (np. ruch rzęskowy).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dyngs

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) gw-pl|Poznań. zob. dynks.


Źródła:

Wiktionary

Dyngus

zwyczaj polewania wodą w poniedziałek wielkanocny; śmigus; śmigus-dyngus


rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) gw-pl|Poznań. śmigus-dyngus



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dyngusówka

potocznie: psikawka w kształcie wielkanocnego jajka, używana w lany poniedziałek; śmigusówka


Źródła:

SJP.pl

Dyngusowy

związany z dyngusem


Źródła:

SJP.pl

Dynia

roślina warzywna; owoc tej rośliny


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) bot. nazwa systematyczna|Cucurbita|ref=tak., roślina z rodziny dyniowatych;

 (1.2) kulin. duży, najczęściej żółty lub pomarańczowy owoc dyni (1.1)

 (1.3) uczn. głowa

 (1.4) uczn. człowiek otyły

 (1.5) uczn. ocena niedostateczna

 (1.6) więz. głowa

 (1.7) więz. pięść


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dyniasty

przypominający kształtem dynię


Źródła:

SJP.pl

Dyniowa

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. kulin. zupa z dyni

forma przymiotnika.

 (2.1) ż. od: dyniowy


Źródła:

Wiktionary

Dyniowate

rodzina roślin płożących lub pnących obejmująca ponad 700 gatunków, niektóre gatunki hodowane dla owoców, inne jako rośliny ozdobne


rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) bot. nazwa systematyczna|Cucurbitaceae|Juss.|ref=tak., rodzina roślin zielnych należąca do rzędu dyniowców, w skład której wchodzą m.in. dynia, kabaczek, ogórek i patison;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dyniowaty

1. przypominający kształtem dynię;
2. o cechach dyniowatych (rodzina roślin)


przymiotnik

 (1.1) mający kształt dyni


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dyniowce

rząd roślin okrytonasiennych z kladu różowych


Dyniowce (Cucurbitales) – grupa roślin okrytonasiennych stanowiąca klad wyróżniany w randze rzędu w różnych systemach klasyfikacyjnych. W zależności od ujęcia systematycznego rząd traktowany jest wąsko (np. w systemie Reveala z 1999) jako takson monotypowy zawierający jedną rodzinę dyniowatych (ok. 700 gatunków pnączy) lub szerzej jako cały klad siostrzany dla bukowców (według systemu APG IV i Angiosperm Phylogeny Website).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dyniowiec

przedstawiciel rzędu roślin okrytonasiennych z kladu różowych


Źródła:

SJP.pl

Dyniowy

mający smak, zapach dyni; taki, którego głównym składnikiem jest dynia


przymiotnik relacyjny

 (1.1) dotyczący rośliny dyni, związany z rośliną dyni

 (1.2) kulin. spoż. dotyczący owocu dyni, związany z owocem dyni, zrobiony z owocu dyni, zawierający owoc dyni, przyrządzony z owocu dyni, z dodatkiem owocu dyni

przymiotnik jakościowy

 (2.1) mający kolor pomarańczowy, taki jak kolor owocu dyni zwyczajnej


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dynistor

rodzaj tyrystora diodowego; dioda Shockleya


Dynistor – przyrząd półprzewodnikowy o strukturze czterowarstwowej typu NPNP. Warstwy te są różnej szerokości i mają różne wielkości koncentracji nośników. Taką strukturę można traktować jako połączenie dwóch tranzystorów: typu PNP i NPN.

Rozróżnia się trzy stany pracy dynistora:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dyńka

1. mała dynia;
2. żartobliwie: głowa, główka


Źródła:

SJP.pl

Dynko

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. drewniana pokrywka


Źródła:

Wiktionary

Dynks

potocznie: niewielka rzecz, której mówiący nie potrafi nazwać; dinks


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) reg. przedmiot o nazwie, której mówiący nie potrafi określić

 (1.2) pot. denaturat


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Dynksiarz

środowiskowo: osoba spożywająca denaturat


Źródła:

SJP.pl

Dynksik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od dynks


Źródła:

Wiktionary

Dynoda

katoda wtórna, z której emisja elektronów zachodzi pod wpływem padających na nią elektronów


Katoda wtórna (inaczej dynoda) – katoda wysyłająca elektrony, zwane wtórnymi, pod wpływem padających elektronów, zwanych pierwotnymi. Katoda wtórna stanowi ważny element wielu lamp próżniowych.

Dla zapewnienia małej pracy wyjścia katody wtórne wykonywane są głównie z metali alkalicznych, zasadniczo cezu i ich związków, między innymi ze srebrem, tlenem i antymonem.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Dynów

miasto w Polsce


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Polsce;


Dynów wymowa (dawniej Denow) – miasto w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, nad Sanem, w Pogórzu Dynowskim.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Dynowianin

mieszkaniec Dynowa


Źródła:

SJP.pl

Dynowianka

mieszkanka Dynowa


Źródła:

SJP.pl

Dynowski

przymiotnik od: Dynów


Źródła:

SJP.pl

Dynozaur

dawniej: dinozaur


Źródła:

SJP.pl

Dyon

dywizjon;
1. jednostka organizacyjna i taktyczna odpowiadająca batalionowi piechoty
2. w lotnictwie: samodzielna jednostka taktyczna
3. w marynarce wojennej: jednostka taktyczna złożona z kilku okrętów wojennych jednego typu


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) wojsk. skr. dywizjon


Dywizjon (dawniej – nazwa skrócona dyon) – pododdział wojska, w artylerii, kawalerii, taborach – równorzędny batalionowi innych rodzajów wojsk.

  1. W wojskach rakietowych i artylerii wojsk lądowych – zasadniczy pododdział ogniowy i taktyczny (np. dywizjon artylerii, składający się z dowództwa, kilku baterii dział jednego lub różnych kalibrów); dywizjony mogą być samodzielne lub wchodzić w skład oddziałów, a podczas działań – w skład grup artylerii.
  2. W wojskach obrony przeciwlotniczej sił powietrznych – zasadniczy pododdział ogniowy (np. dywizjon rakietowy obrony powietrznej składa się z dowództwa, baterii radiotechnicznej, startowej, technicznej i pododdziałów zabezpieczenia); wchodzi w skład związków taktycznych.
  3. W kawalerii – oddział składający się z kilku szwadronów, odpowiednik batalionu w piechocie, zazwyczaj wchodził w skład pułku kawalerii. W niektórych krajach szczebel dywizjonu został zlikwidowany i szwadrony tam podporządkowano bezpośrednio pułkom. Nazwę dywizjon stosowano też dla oddziałów pancernych czerpiących z tradycji kawaleryjskiej (np. polskie dywizjony rozpoznawcze z kampanii wrześniowej lub niemieckie dywizjony (Abteilung) czołgów ciężkich, odpowiadające batalionom).
  4. W lotnictwie wojskowym – pododdział taktyczny (np. dywizjon myśliwski, bombowy), składający się zwykle z dwóch lub więcej eskadr. Szczebel dywizjonów nie jest wyróżniany we wszystkich państwach. Anglojęzyczna nazwa squadron w literaturze polskiej jest tłumaczona zwyczajowo, błędnie jako dywizjon, jednak squadron to odpowiednik eskadry.
    • w lotnictwie państw Brytyjskiej Wspólnoty Narodów (RAF i inne) kilka dywizjonów tworzyło skrzydło (ang. wing);
    • w lotnictwie USA (USAAF i USAF) kilka dywizjonów tworzyło grupę (ang. group).

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyonowy

    dyon (dywizjon)


    Źródła:

    SJP.pl

    Dypirrychej

    antyczna stopa muzyczna złożona z czterech krótkich sylab; tetrabrach, proceleusmatyk, dypirychej


    Źródła:

    SJP.pl

    Dypirychej

    antyczna stopa muzyczna złożona z czterech krótkich sylab; tetrabrach, proceleusmatyk, dypirrychej


    Źródła:

    SJP.pl

    Dypl.

    skrót od: dyplomowany


    skrót

     (1.1) = dyplomowany


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyplom

    1. dokument świadczący o kwalifikacjach;
    2. wyróżnienie


    rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

     (1.1) dokument stwierdzający czyjś tytuł naukowy bądź zawodowy

     (1.2) rodzaj wyróżnienia


    • dyplom – średniowieczna nazwa dokumentu
    • dyplom – dokument stwierdzający czyjeś kwalifikacje (np. naukowe), uprawnienia zawodowe
    • dyplom – wyróżnienie (np. w konkursie)

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyplomacja

    1. działalność przedstawicieli danego kraju, reprezentujących jego interesy za granicą;
    2. instytucje, urzędy i ich pracownicy trudniący się taką działalnością;
    3. umiejętność zręcznego, taktownego zachowania się w każdej sytuacji


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) polit. sposób prowadzenia polityki międzynarodowej środkami pokojowymi

     (1.2) adm. polit. instytucje i personel zajmujący się pokojowymi stosunkami międzynarodowymi

     (1.3) przen. umiejętność osiągania celu w trudnych warunkach relacji, bez urażania innych


    Dyplomacja – czynności prowadzone między państwami, w celu zawarcia umów handlowych oraz pozyskania wsparcia wojskowego dla reprezentowanego kraju. Dyplomacja wiąże się też z rozwiązywaniem w pokojowy sposób problemów między państwami. Dwa tysiące lat temu rzymski prawnik i filozof, Cyceron powiedział: „Istnieją dwa sposoby rozstrzygania sporów: jeden przy pomocy argumentów, drugi przy użyciu siły; a ponieważ pierwszy z nich jest właściwy człowiekowi, a drugi dzikim zwierzętom, należy uciec się do drugiego sposobu tylko wówczas, gdy nie możemy użyć pierwszego”. Inaczej mówiąc, siła argumentów, a nie argument siły – oto kwintesencja dyplomacji.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyplomacki

    dyplomata


    Patrz:dyplomata

    Źródła:

    SJP.pl

    Dyplomant

    absolwent wyższej uczelni przygotowujący się do egzaminu dyplomowego


    rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

     (1.1) osoba, zazwyczaj absolwent uczelni, przygotowująca się do egzaminu dyplomowego


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyplomantka

    absolwentka wyższej uczelni przygotowująca się do egzaminu dyplomowego


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyplomat

    w średniowieczu dokument urzędowy poświadczający dokonanie danej czynności prawnej


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyplomata

    1. przedstawiciel państwa reprezentujący jego interesy za granicą;
    2. osoba taktowna, przebiegła, układna; polityk


    rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

     (1.1) polit. oficjalny przedstawiciel państwa wobec innego państwa

     (1.2) przen. człowiek bardzo taktowny, kulturalny


    Dyplomata lub przedstawiciel dyplomatyczny (ang. diplomatic representative, fr. représentant diplomatique, niem. diplomatischer Vertreter) – oficjalny przedstawiciel państwa za granicą, czyli zatrudniony w dyplomacji.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyplomatariusz

    zbiór oryginalnych dokumentów historycznych (dyplomatów) lub ich odpisów


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyplomatka

    1. przedstawicielka państwa powołana do reprezentowania jego interesów za granicą;
    2. kobieta taktowna, umiejąca zachować się w każdej sytuacji;
    3. rodzaj teczki na dokumenty;
    4. wąski płaszcz bez paska


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) pot. szykowna teczka, zwykle na dokumenty

     (1.2) kraw. rodzaj płaszcza o długich wąskich klapach

     (1.3) polit. wysoka urzędniczka zajmująca się sprawami zagranicznymi lub działająca za granicą

     (1.4) przen. pot. kobieta taktowna


    • dyplomatka – kobieta zatrudniona w sferze dyplomacji
    • dyplomatka – rodzaj ubioru formalnego
    • dyplomatka – rodzaj teczki na dokumenty

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyplomatorium

    uroczystość wręczenia dyplomów absolwentom szkoły wyższej


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyplomatołek

    rzeczownik, rodzaj męskoosobowy lub męskozwierzęcy

     (1.1) pejor. polit. marny, głupi dyplomata, którego działania przynoszą szkodę


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyplomatycznie

    przysłówek

     (1.1) w myśl zasad dyplomacji, zgodnie z dyplomacją

     (1.2) pot. taktownie, z wyczuciem (o zachowaniu, postępowaniu)


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyplomatyczniej

    stopień wyższy od przysłówka: dyplomatycznie


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyplomatyczność

    dyplomatyczny


    Patrz:dyplomatyczny

    Źródła:

    SJP.pl

    Dyplomatyczny

    1. dotyczący dyplomacji lub dyplomatów;
    2. dotyczący dyplomatyki;
    3. książkowo: odpowiedni, zręczny, taktowny


    przymiotnik

     (1.1) polit. związany z dyplomacją lub dyplomatą

     (1.2) przen. wyrażony z taktem, pomyślnie dla obu stron

     (1.3) nauk. związany z dyplomatyką – nauką pomocniczą historii


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyplomatyk

    1. pracownik naukowy zajmujący się dyplomatyką;
    2. dawniej: dyplomata


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyplomatyka

    nauka historii zajmująca się badaniem dokumentów, zwłaszcza średniowiecznych


    Dyplomatyka (od gr. diplōma, a to z łac. diploma = podwójnie złożony) – nauka badająca dokumenty od strony krytyki naukowej, czyli określająca przydatność zachowanych dokumentów do badań historycznych. Pozwala m.in. wykryć falsyfikaty oraz ustalić procedury prawne i administracyjno-kancelaryjne stosowane przy powstawaniu dokumentów.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyplomatyzować

    książkowo: postępować dyplomatycznie, tak, aby nikogo nie urazić


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyplomik

    zdrobniale: dyplom


    rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

     (1.1) zdrobn. od dyplom


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyplomować

    przestarzale: wydawać (wydać) komuś dyplom


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyplomowany

    mający dyplom ukończenia jakiejś uczelni, szkoły itp.


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyplomówka

    potocznie: praca dyplomowa


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyplomowy

    związany z uzyskaniem dyplomu


    Źródła:

    SJP.pl

    Dypodia

    dwie jednakowe stopy wierszowe traktowane jako jedna całość


    Dypodia – wers złożony z dwóch stóp. W wierszu polskim występują w czystej postaci dypodie:

    • trocheiczna SsSs
    • jabiczna sSsS
    • amfibrachiczna sSssSs
    • anapestyczna ssSssS
    • peoniczna III ssSsssSs

    Dypodia daktyliczna SssSss w wierszu polskim nie występuje, jest natomiast naturalna w poezji czeskiej. W praktyce w wierszu polskim funkcjonują dypodia daktyliczna katalektyczna SssSs i dypodia anapestyczna hiperkatalektyczna ssSssSs.Najbardziej naturalne dla wersyfikacji polskiej są dypodie trocheiczna i amfibrachiczna. Czterozgłoskowiec w praktyce przyjmuje postać dypodii trocheicznej, natomiast sześciozgłoskowiec nierzadko jest konsekwentnie amfibrachiczny. W Chórze strzelców Adama Mickiewicza występują dypodie amfibrachiczne akatalektyczne (sSssSs) i katalektyczne (sSssS)

    Kto żubra wywiedzie
    Z ostępu za rogi?
     Kto kudły niedźwiedzie
     Podesłał pod nogi?
     Hej! lasy i niwy
     Ozwijcie się w chór!...
     Zatrąbił myśliwy,
     Król lasów i gór.

    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dypsoman

    osoba cierpiąca na okresową potrzebę picia alkoholu lub zażywania narkotyków; dypsomaniak, dipsomaniak, dipsoman


    Źródła:

    SJP.pl

    Dypsomania

    okresowa potrzeba picia alkoholu lub zażywania narkotyków; dipsomania


    Źródła:

    SJP.pl

    Dypsomaniaczka

    kobieta cierpiąca na okresową potrzebę picia alkoholu lub zażywania narkotyków; dipsomaniaczka, dypsomanka, dipsomanka


    Źródła:

    SJP.pl

    Dypsomaniak

    osoba cierpiąca na okresową potrzebę picia alkoholu lub zażywania narkotyków; dipsomaniak, dypsoman, dipsoman


    Źródła:

    SJP.pl

    Dypsomaniakalny

    dypsomania; dipsomaniakalny


    Źródła:

    SJP.pl

    Dypsomanka

    kobieta cierpiąca na okresową potrzebę picia alkoholu lub zażywania narkotyków; dipsomaniaczka, dypsomaniaczka, dipsomanka


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyptam

    bylina z rodziny rutowatych; dyptan


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyptan

    bylina z rodziny rutowatych; dyptam


    Źródła:

    SJP.pl

    Dypteros

    świątynia grecka, w której naos otoczony był dwoma rzędami kolumn; dipteros


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyptotyzm

    zjawisko morfologiczne polegające na ograniczeniu deklinacji tylko do dwóch przypadków: niezależnego i zależnego


    rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

     (1.1) jęz. cecha języka polegająca na istnieniu tylko dwóch przypadków


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyptych

    dyptyk;
    1. zamykana tabliczka do pisania;
    2. przenośny ołtarzyk składający się z dwóch skrzydeł;
    3. dwuczęściowy utwór literacki o powiązanej treści;
    4. dwuskrzydłowa górna część ołtarza


    Dyptych lub dyptyk (gr. δίπτυχον – złożony we dwoje) – spis imion, wymienianych w czasie liturgii w Kościołach chrześcijańskich.

    Pierwotnie słowo to oznaczało używane przez starożytnych Greków i Rzymian tabliczki do notowania, składające się z dwóch związanych ze sobą i złożonych deseczek lub płytek z kości lub metalu. W późniejszym okresie określano tą nazwą znajdujące się w każdym kościele tabliczki, na których zapisywane były imiona wyczytywane w czasie Eucharystii z ambony. Zawierały imiona darczyńców, zasłużonych członków gminy, miejscowego biskupa i niektórych innych hierarchów, świętych, męczenników i zmarłych zasłużonych dla wspólnoty. Dyptychy używane były w kościołach od najdawniejszych, być może apostolskich czasów. W każdym razie według świadectwa św. Cypriana w III wieku były w powszechnym użyciu. W Kościołach wschodnich były używane do XV, a w zachodnim – do około XII wieku.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyptyk

    dyptych;
    1. zamykana tabliczka do pisania;
    2. przenośny ołtarzyk składający się z dwóch skrzydeł;
    3. dwuczęściowy utwór literacki o powiązanej treści;
    4. dwuskrzydłowa górna część ołtarza


    rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

     (1.1) rel. dwuczęściowy, dwuskrzydłowy ołtarz

     (1.2) liter. dwuczęściowe, połączone tematycznie dzieło, utwór literacki lub filmowy

     (1.3) szt. dwuczęściowe malowidło lub płaskorzeźba

     (1.4) hist. w starożytności dwie tabliczki połączone zawiasami, zamykające się jak książka


    • dyptyk w sztuce religijnej
    • dyptyki starożytne

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyptykowy

    związany z dyptykiem


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyr

    rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

     (1.1) uczn. dyrektor szkoły


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyr.

    skrót od: dyrektor; dyrekt.


    skrót

     (1.1) = adm. dyrektor

     (1.2) = muz. dyrygent


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyra

    potocznie: dyrektorka; dyrka


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) uczn. dyrektorka


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyrcia

    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) uczn. pieszcz. dyrektorka


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyrcio

    potocznie: dyrektor; dyrek, dyro


    rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

     (1.1) uczn. pieszcz. dyrektor


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyrcz

    nazwisko


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyrda

    podbiegać drobnymi kroczkami


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyrdać

    podbiegać drobnymi kroczkami


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyrdymał

    dyrdymała, głupstwo; potocznie:
    1. drobiazg, coś mało ważnego;
    2. coś bezsensownego; bzdura, brednia


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyrdymała

    dyrdymał, głupstwo; potocznie:
    1. drobiazg, coś mało ważnego;
    2. coś bezsensownego; bzdura, brednia


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) pot. zwykle w lm.: coś nieważnego, nieistotnego, błahego lub bezsensownego, drobiazg bez znaczenia


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyrdymałka

    pot. rzecz nieważna, głupstwo


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyrek

    potocznie: dyrektor; dyro, dyrcio


    Osoby o tym nazwisku:

    • Jan Dyrek – polski konstruktor szybowców
    • Krzysztof Dyrek – katolicki duchowny

    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyrekcja

    1. zespół osób kierujących jakąś instytucją lub przedsiębiorstwem, na którego czele stoi dyrektor;
    2. sprawowanie funkcji dyrektora;
    3. sprawowanie funkcji dyrygenta i kierownika chóru lub orkiestry;
    4. kierownictwo okręgu administracyjnego podległego ministerstwu;
    5. przestarzałe: kierowanie, zarządzanie, dyrygowanie czymś;
    6. dawniej: kierunek;
    7. dawniej: nauczanie, uczenie


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) adm. grupa osób zarządzających instytucją z dyrektorem na czele

     (1.2) zarz. sprawowanie obowiązków dyrektorskich

     (1.3) siedziba dyrekcji (1.1)

     (1.4) muz. pełnienie funkcji zarządzającego orkiestrą lub zespołem śpiewaczym

     (1.5) adm. władze okręgu administracyjnego bezpośrednio zależnego od ministerstwa

     (1.6) daw. kierunek

     (1.7) daw. szkolnictwo odbywające się w domu


    • dyrekcja – inaczej zarząd, zespół ludzi bądź instytucja nadrzędna kierująca działalnością innych instytucji lub organizacji
    • Dyrekcja – część miasta Chełm

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyrekcyjny

    związany z dyrekcją


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyrekt.

    skrót od: dyrektor; dyr.


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyrektor

    osoba zarządzająca i odpowiadająca za prowadzony przez siebie zakład administracyjny lub inną jednostkę strukturalną


    rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

     (1.1) osoba zarządzająca jakąś instytucją

    rzeczownik, rodzaj żeński

     (2.1) kobieta zarządzająca jakąś instytucją


    Dyrektor (z łac. dirigere „kierować“) – osoba kierująca pracą instytucji lub przedsiębiorstwa.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyrektorek

    kobieta zarządzająca i odpowiadająca za prowadzony przez siebie zakład administracyjny lub inną jednostkę strukturalną


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyrektoria

    1. dokument kościelny zawierający przepisy i ustalenia dotyczące organizacji, formacji i działalności ekumenicznej;
    2. wskazówki co do oprawiania mszy świętej i głoszenia homilii, ujęte w formę kalendarza;
    3. dawniej: dyrekcja, zarząd, kierownictwo; dyrektoria


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyrektorialny

    1. dotyczący dyrektoriatu;
    2. dawniej: odnoszący się do dyrektora, dyrekcji


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyrektoriat

    1. w okresie Wielkiej Rewolucji Francuskiej: pięcioosobowy organ najwyższej władzy;
    2. okres trwania tej władzy;
    3. ustrój Francji w latach 1795-99;
    4. styl w sztuce francuskiej, związany z tym okresem;
    5. w niektórych krajach: najwyższy kolegialny organ władzy w kraju lub organizacji


    Dyrektoriat (fr. Directoire) – pięcioosobowy rządowy organ egzekutywy w schyłkowym okresie rewolucji francuskiej (1789–1799), ustanowiony w 1795 r. przez Konwent Narodowy, który następnie, na mocy konstytucji roku III rozwiązał i przekształcił w dwuizbowy parlament złożony z Rady Starszych i Rady Pięciuset. Funkcjonował do przewrotu 18 brumaire’a, dokonanego 18 brumaire’a VIII roku Republiki (tj. 9 XI 1799) przez Napoleona Bonapartego.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyrektorium

    1. dokument kościelny zawierający przepisy i ustalenia dotyczące organizacji, formacji i działalności ekumenicznej;
    2. wskazówki co do oprawiania mszy świętej i głoszenia homilii, ujęte w formę kalendarza;
    3. dawniej: dyrekcja, zarząd, kierownictwo; dyrektoria


    Dyrektorium – kolegialne ciało zarządzające zakonem krzyżackim w latach 1662–1664.

    Dyrektorium było nadzwyczajnym zarządem zakonu krzyżackiego powołanym po śmierci wielkiego mistrza Leopolda Wilhelma Habsburga z powodu małoletniości jego koadiutora, arcyksięcia Karola Józefa Habsburga.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyrektorka

    kobieta zarządzająca i odpowiadająca za prowadzony przez siebie zakład administracyjny lub inną jednostkę strukturalną


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) forma żeńska od: dyrektor


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyrektorostwo

    dyrektor z żoną


    rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, liczba mnoga

     (1.1) dyrektor z małżonką

    rzeczownik, rodzaj nijaki

     (2.1) stanowisko dyrektora


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyrektorowa

    dawniej, dziś potocznie: żona dyrektora


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) żona dyrektora


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyrektorować

    potocznie: pełnić funkcję dyrektora; dyrektorzyć


    czasownik nieprzechodni niedokonany

     (1.1) pełnić funkcję dyrektora


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyrektorowanie

    rzeczownik, rodzaj nijaki

     (1.1) sprawowanie funkcji dyrektora


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyrektorówna

    dawniej: córka dyrektora


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyrektorowy

    dyrektor (dawniej); dyrektorski


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyrektorski

    dyrektor


    przymiotnik

     (1.1) związany z dyrektorem, dotyczący dyrektora lub jego funkcji


    Patrz:dyrektor

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyrektorstwo

    urząd, stanowisko dyrektora


    rzeczownik, rodzaj nijaki

     (1.1) zarz. sprawowanie funkcji dyrektora

     (1.2) dyrektor z małżonką


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyrektorzyć

    potocznie: być dyrektorem


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyrektorzyca

    z nacechowaniem ekspresywnym (ujemnym) o dyrektorce


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyrektura

    sprawowanie funkcji dyrektora


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyrektywa

    rozkaz, instrukcja lub norma postępowania nakazująca określone zasady działania; wytyczna, zalecenie, nakaz


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) praw. regulacja prawna, zarządzenie dot. danej kwestii


    • dyrektywa (wojsko)
    • Dyrektywa (językoznawstwo)
    • rozkaz
    • instrukcja
    • dyrektywa celowościowa
    • norma postępowania
    • dyrektywa w Unii Europejskiej
    • dyrektywa sądowego wymiaru kary
    • Dyrektywa (informatyka)
    • Dyrektywa kompilatora

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyrektywalny

    realizowany za pomocą dyrektyw - reguł postępowania; dyrektywny


    przymiotnik

     (1.1) dyktujący prawidła, metody bądź sposoby postępowania


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyrektywność

    obowiązkowość, stanowienie i wyznaczanie zasad działania


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyrektywny

    dający wskazówki, wytyczający postępowanie, wskazujący


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyrka

    potocznie: dyrektor; dyro, dyrcio


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyro

    potocznie: dyrektor; dyrek, dyrcio


    rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

     (1.1) uczn. dyrektor


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyryg.

    skrót od: dyrygent


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyrygencki

    związany z dyrygentem


    przymiotnik relacyjny

     (1.1) związany z dyrygentem, dotyczący dyrygenta


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyrygent

    osoba kierująca wykonaniem utworu muzycznego przez chór lub orkiestrę


    rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

     (1.1) muz. człowiek, który kieruje wykonaniem utworu przez zespół muzyczny;

     (1.2) przen. pejor. człowiek, który lubi rozkazywać ludziom


    Dyrygent – osoba kierująca zespołami muzycznymi, takimi jak orkiestry symfoniczne, orkiestry smyczkowe, orkiestry dęte, jazzowe big-bandy, zespoły kameralne, chóry, zespoły wokalne, zespoły wokalno-instrumentalne, a także kierująca wykonaniami oper i spektakli muzycznych.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyrygentka

    dyrygent


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) muz. kobieta, która dyryguje orkiestrą lub chórem

     (1.2) przen. pejor. kobieta, lubiąca kierować wszystkim, rozkazywać innym, mówić co mają robić, czasem wysługująca się innymi


    Dyrygent – osoba kierująca zespołami muzycznymi, takimi jak orkiestry symfoniczne, orkiestry smyczkowe, orkiestry dęte, jazzowe big-bandy, zespoły kameralne, chóry, zespoły wokalne, zespoły wokalno-instrumentalne, a także kierująca wykonaniami oper i spektakli muzycznych.


    Patrz:dyrygent

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyrygentura

    1. umiejętność, sztuka dyrygowania
    2. klasa w szkole muzycznej, wydział w konserwatorium kształcący dyrygentów


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) muz. sztuka dyrygowania

     (1.2) muz. stanowisko dyrygenta

     (1.3) muz. klasa w szkole muzycznej lub wydział w konserwatorium kształcące dyrygentów


    Dyrygent – osoba kierująca zespołami muzycznymi, takimi jak orkiestry symfoniczne, orkiestry smyczkowe, orkiestry dęte, jazzowe big-bandy, zespoły kameralne, chóry, zespoły wokalne, zespoły wokalno-instrumentalne, a także kierująca wykonaniami oper i spektakli muzycznych.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyrygować

    1. kierować chórem lub orkiestrą podczas przygotowywania i wykonywania utworu muzycznego;
    2. autorytatywnie zarządzać czyjąś pracą lub postępowaniem


    czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

     (1.1) muz. kierować zespołem muzycznym, podczas wykonywania jakiegoś utworu

     (1.2) pot. przen. pejor. kierować innymi; mówić im, co mają robić


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyrygowanie

    rzeczownik, rodzaj nijaki

     (1.1) muz. kierowanie występem chóru lub orkiestry poprzez gesty wykonywane rękoma

     (1.2) przen. wydawanie innym poleceń, nakazów, rozkazów w sposób energiczny i nie budzący sprzeciwu


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyś

    nazwisko


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysalteracja

    jednoczesne obniżanie i podwyższanie tego samego składnika akordu lub linii melodycznej


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysan

    firma produkująca nośniki danych oraz akcesoria komputerowe


    Dysan Corporation – amerykańskie przedsiębiorstwo zajmujące się produkcją magnetycznych nośników pamięci: dyskietek, taśm magnetycznych a także płyt CD/DVD działające w latach 1973–1984.

    Firma Dysan została przejęta przez Xidex Magnetics.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dysartria

    zaburzenie mowy polegające na niewyraźnym wymawianiu głosek; dyzartia


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysartryczny

    dysartria; dyzartryczny


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysasocjacja

    w psychologii: sposób postrzegania wewnętrznych wizji lub doznań jako zjawisk zewnętrznych


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysażio

    spadek kursu dewiz, papierów wartościowych poniżej ich wartości nominalnej; dyzażio; disagio; disaggio


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysbakterioza

    zaburzenia składu mikroflory ustroju, powodujące zachwianie równowagi pomiędzy nią a wnikającymi z zewnątrz drobnoustrojami


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysbaryczny

    dysbaryzm


    Patrz:dysbaryzm

    Źródła:

    SJP.pl

    Dysbaryzm

    zespół zmian fizjologicznych wywołanych dekompresją, spadkiem zewnętrznego ciśnienia


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysbioza

    patologiczne zaburzenie równowagi mikroflory jelitowej, przyczyniające się do rozwoju raka trzustki, płuc i jelita grubego


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) med. zaburzenie równowagi mikrobioty jelitowej


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyscernować

    czasownik

     (1.1) odróżniać, rozróżniać


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyscernowanie

    rzeczownik, rodzaj nijaki

     (1.1) odczasownikowy od|dyscernować.


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyschromatop

    w medycynie: osobnik niezdolny do odróżniania okiem niektórych barw; daltonista, achromatop


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyschromatopsja

    niezdolność do odróżniania okiem niektórych barw; daltonizm, achromatopsja, barwoślepota


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyschromia

    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) med. zaburzenie pigmentacji skóry


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyscyplina

    1. zasady regulujące sposób zachowania, postępowanie w określonym środowisku, w danej grupie ludzkiej; porządek, posłuszeństwo, posłuch, subordynacja;
    2. stan uporządkowania czyjegoś sposobu postępowania, systemu wartości; rygor moralny, samokontrola;
    3. określona dziedzina wiedzy, nauki, techniki tip.; gałąź, obszar, zakres;
    4. dawniej: rodzaj rózgi zakończonej kilkoma pasami rzemiennymi, używanej do wymierzania kar cielesnych, zwłaszcza w szkole; batog, kańczug


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) rygorystyczne zasady postępowania

     (1.2) dział nauki, techniki itp.

     (1.3) rodzaj uprawianego sportu

     (1.4) przest. bat o kilku rzemieniach


    • dyscyplina – narzędzie służące do praktyki pokuty lub wymierzana kary chłosty
    • dyscyplina lotów
    • dyscyplina łączności
    • dyscyplina naukowa
    • dyscyplina ognia
    • dyscyplina ruchu
    • dyscyplina w klasie – pojęcie odnoszące się do zachowania uczniów w klasie lekcyjnej; utrzymanie dyscypliny jest jedną z ważnych umiejętności zawodu nauczyciela
    • dyscyplina wojskowa
    • dyscyplina sportowa
    • samodyscyplina – umiejętność panowania nad sobą

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyscyplinarka

    potocznie:
    1. dyscyplinarne zwolnienie z pracy;
    2. komisja dyscyplinarna;
    3. postępowanie, które toczy się przed komisją dyscyplinarną; rozprawa


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) pot. postępowanie dyscyplinarne prowadzone przeciwko komuś, kto popełnił wykroczenie służbowe

     (1.2) pot. dyscyplinarne zwolnienie z pracy


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyscyplinarny

    dotyczący dyscypliny - zasad regulaminowych, porządkowych oraz ich przestrzegania


    przymiotnik

     (1.1) praw. odnoszący się do wykroczeń przeciwko dyscyplinie


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyscyplinka

    zdrobnienie od: dyscyplina


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) zdrobn. dyscyplina


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyscyplinować

    zmuszać kogoś do przestrzegania zasad dyscypliny służbowej; subordynować, podporządkowywać


    czasownik przechodni niedokonany (dk. zdyscyplinować)

     (1.1) wprowadzać gdzieś dyscyplinę, porządek

     (1.2) skłaniać, zmuszać kogoś do przestrzegania dyscypliny, porządku


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyscyplinowanie

    rzeczownik, rodzaj nijaki

     (1.1) odczasownikowy od|dyscyplinować.


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyscyplinowany

    przymiotnik jakościowy

     (1.1) przest. wykazujący się zdyscyplinowaniem

    forma czasownika.

     (2.1) imiesłów przymiotnikowy bierny od czasownika: dyscyplinować


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyscyplinujący

    taki, który dyscyplinuje


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyscypuł

    dawniej: uczeń


    rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

     (1.1) daw. uczeń


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dysekcja

    1. rozcięcie ciała, otworzenie zwłok;
    2. rozbiór krytyczny utworu przez rozłożenie na części


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysektor

    Źródła:

    Wikipedia

    Dyseminacja

    w semantyce: rozsadzanie sensu danych pojęć, prowadzące do braku integralności znaczenia


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysertacja

    1. rozprawa naukowa napisana zwykle dla stopnia naukowego;
    2. dawniej: długa rozmowa, dyskusja, rozprawianie o czymś


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) nauk. rozprawa naukowa, zwykle pisana w celu otrzymania stopnia naukowego

     (1.2) daw. poważna dysputa o charakterze naukowym


    Dysertacja – pisemna praca naukowa (praca dyplomowa) pisana w celu uzyskania stopnia naukowego, zazwyczaj w formie rozprawy. W Polsce napisanie i przedstawienie do recenzji dysertacji było warunkiem koniecznym otrzymania stopnia doktora i doktora habilitowanego. Wymóg ten zniesiono w 2012 roku i jest możliwe uzyskanie stopnia na podstawie wcześniejszych publikacji.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dysertacyjny

    związany z dysertacją


    przymiotnik

     (1.1) nauk. związany z dysertacją


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dysertant

    autor dysertacji


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysertować

    dawniej: prowadzić uczoną dysputę; dysputować, dyskutować


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysfagia

    zaburzenie połykania


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) med. zaburzenie połykania;


    Dysfagia – termin medyczny określający utrudnione przechodzenie pokarmu z jamy ustnej przez przełyk do żołądka.

    Wyróżnia się dwa typy dysfagii:

    • dysfagię ustno-gardłową (górną, przedprzełykową) – trudności w przełykaniu związane z zaburzeniem przechodzenia pokarmu do przełyku
    • dysfagię przełykową (dolną) – trudności w przechodzeniu kęsów pokarmowych przez przełyk.

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dysfatyczny

    dysfazja


    Patrz:dysfazja

    Źródła:

    SJP.pl

    Dysfazja

    lekkie, chwilowe zaburzenie mowy, brak koordynacji słów i trudność ułożenia ich w zdania mimo sprawności odpowiednich mięśni


    Afazja (gr. αφασία – niemota) – zaburzenie mowy powstałe w wyniku uszkodzenia mózgu.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dysfemizm

    użycie dosadnego lub nieprzyzwoitego słowa albo wyrażenia w miejsce bardziej oględnego, mniej drażliwego; odwrotność eufemizmu


    Dysfemizm (z gr. dysphēmismós, od dys „źle” i phemi „mówić”) – przeciwieństwo eufemizmu, zastąpienie przyzwoitego, oględnego, obojętnego słowa (wyrażenia) drażliwym, dosadnym, nieprzyzwoitym.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dysfolid

    gatunek jadowitego węża z rodziny połozowatych


    Dysfolid, boomslang, z jęz. afrikaans i jęz. niderlandzkiego – boom – "drzewo", slang – "wąż" (Dispholidus typus) – gatunek węża z rodziny połozowatych (Colubridae). Wąż ten nie jest agresywny, ale swoim jadem może zabić nawet dorosłego człowieka.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dysfonia

    zaburzenie głosu w postaci chrypki


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) med. zaburzenie głosu


    Chrypka (łac. dysphonia, raucitas) – zaburzenie drgań fałdów głosowych krtani powodujące powstanie turbulentnego przepływu powietrza w obrębie głośni, co objawia się występowaniem szorstkiego, matowego głosu.

    Do rozwoju chrypki dochodzi w przypadku:

    • bezpośredniego uszkodzenia lub podrażnienia fałdów głosowych
    • uszkodzenia mięśni krtani
    • uszkodzenia nerwów unerwiających mięśnie krtani
    • zaburzeń przepływu powietrza przez krtań
    • ograniczenia ruchów krtani i struktur przylegających.

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dysforia

    1. przygnębienie, złe samopoczucie, depresja;
    2. niemożność odczuwania przyjemności


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) psych. zły nastrój występujący w zaburzeniach psychicznych, samopoczucie nacechowane drażliwością, skłonnością do agresji i czynów impulsywnych;


    Dysforia (stgr. δύσφορος, δυσ- (dus-) trudność, φέρω (phérō) znosić), nastrój depresyjno-dysforyczny, nastrój dysforyczny − głęboki stan zaniepokojenia lub niezadowolenia, przeciwieństwo euforii. Termin ten jest również powszechnie stosowany w odniesieniu do dysforii płciowej, której doświadczają osoby, których tożsamość płciowa nie jest zgodna z przypisaną im płcią.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dysforyczny

    wywołany dysforią, świadczący o dysforii, odnoszący się do dysforii - stanu nadmiernego rozdrażnienia, agresji, nawet wobec błahych bodźców


    przymiotnik

     (1.1) związany z dysforią, dotyczący dysforii


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dysfotyczny

    przymiotnik

     (1.1) ekol. hydrol. o świetle rozproszonym, pozbawionym wartości dla rozwoju roślin przeprowadzających fotosyntezę


    Źródła:

    Wiktionary

    Dysfunkcja

    1. nieprzystosowanie czegoś do pełnienia określonych celów, zadań, oczekiwań; zaburzenie, niedostosowanie;
    2. w biologii: nieprawidłowe funkcjonowanie komórki, tkanki, narządu lub całego organizmu


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) nieprzystosowanie czegoś do pełnienia swojej funkcji

     (1.2) med. nieprawidłowe działanie komórki, tkanki, narządu itd.


    Dysfunkcja – obserwowalne skutki zjawiska społecznego zmniejszające w przeciwieństwie do eufunkcji adaptację (modyfikację) systemu społecznego, przy czym dane zjawisko może mieć skutki funkcjonalne i dysfunkcjonalne jednocześnie. Przykładowo, konsekwencją wyróżniania grup własnych i obcych jest pomniejszanie zasług np. mniejszości etnicznej przez przedstawicieli kultury dominującej, co prowadzi do autonegacji osiągnięć przez członków takiej mniejszości i ich podporządkowania. Dysfunkcjonalność elementów systemu społecznego może dotyczyć konsekwencji wobec systemu jako całości, jak również wobec innych jego elementów. W ten sposób określane są też negatywne skutki dewiacji dla funkcjonowania zbiorowości.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dysfunkcjonalność

    nieprzystosowanie lub złe, nieprawidłowe przystosowanie czegoś do pełnienia określonych funkcji; niefunkcjonalność, dysfunkcyjność


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysfunkcjonalny

    taki, który nie jest dostosowany lub jest nieprawidłowo dostosowany do celów, zadań, oczekiwań; niefunkcjonalny


    przymiotnik jakościowy

     (1.1) taki, który posiada dysfunkcje


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dysfunkcyjność

    nieprzystosowanie lub złe, nieprawidłowe przystosowanie czegoś do pełnienia określonych funkcji; niefunkcjonalność, dysfunkcjonalność


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) cecha tego, co dysfunkcyjne


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dysfunkcyjny

    dysfunkcja


    przymiotnik

     (1.1) charakteryzujący się dysfunkcją, nieprzystosowany do pełnienia określonych funkcji lub pełniący je nieprawidłowo


    Patrz:dysfunkcja

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dysgenetyczny

    dysgenezja


    Patrz:dysgenezja

    Źródła:

    SJP.pl

    Dysgenezja

    nieprawidłowa postać jajnika lub jądra


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) anat. med. nieprawidłowy rozwój jądra lub jajnika


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dysgeuzja

    obniżenie lub zniekształcenie doznań smakowych


    Ageuzja – objaw chorobowy polegający na utracie odczuwania smaku, zdarzający się jednak rzadziej niż dysgeuzja polegająca na zniekształceniu lub obniżeniu jakościowym i ilościowym doznań smakowych.

    W dysgeuzji można wyróżnić m.in.:

    • parageuzję (heterogeuzję) – subiektywne błędne odczucie wrażeń smakowych. Jej formą jest kakogeuzja – subiektywne nieprzyjemne odczucie doznań smakowych, lub fantogeuzja – halucynacje smakowe przy braku doznań smakowych (w chorobach psychicznych)
    • hipogeuzję – obniżenie wrażliwości i zdolności rozpoznawania smaków
    • hiposmię – obniżenie wrażliwości i zdolności rozpoznawania zapachów

    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dysglosja

    zniekształcenie dźwięków mowy lub niemożność ich tworzenia jako efekt nieprawidłowej budowy narządów mowy


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysgracjonowany

    dawniej: pozbawiany łask


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysgrafia

    zaburzenia w umiejętności pisania


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) częściowa lub całkowita utrata umiejętności pisania;


    Dysgrafia, agrafia (gr. α – nie, γραφο – piszę) – częściowa lub całkowita utrata umiejętności pisania, spowodowana mikrouszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego lub zaburzeniami ośrodkowych funkcji wzrokowych i słuchowych. Występuje w przypadkach uszkodzenia tylnych części drugiego lub trzeciego zakrętu czołowego półkuli lewej lub zakrętu nadbrzeżnego. Pismo dysgrafika jest nieestetyczne i nieczytelne.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dysgraficzka

    dysgrafik


    Patrz:dysgrafik

    Źródła:

    SJP.pl

    Dysgrafik

    osoba cierpiąca na dysgrafię


    Dysgrafia, agrafia (gr. α – nie, γραφο – piszę) – częściowa lub całkowita utrata umiejętności pisania, spowodowana mikrouszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego lub zaburzeniami ośrodkowych funkcji wzrokowych i słuchowych. Występuje w przypadkach uszkodzenia tylnych części drugiego lub trzeciego zakrętu czołowego półkuli lewej lub zakrętu nadbrzeżnego. Pismo dysgrafika jest nieestetyczne i nieczytelne.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dysharmonia

    1. stan braku zgodności, zgody między jakimiś elementami całości; rozgardiasz, dysonans, nieład, konflikt;
    2. w muzyce: brak odpowiedniości brzmieniowej pomiędzy dźwiękami muzycznymi; dysonans, zgrzyt


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) brak harmonii zestawionych elementów

     (1.2) brak współbrzmienia dźwięków


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dysharmoniczność

    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) odprzym. cecha tego, co jest dysharmoniczne


    Źródła:

    Wiktionary

    Dysharmoniczny

    w muzyce: taki, który narusza zasady harmonii, czyli współbrzmienia dźwięków muzycznych; nieharmoniczny, dysonansowy


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysharmonijność

    ogół cech charakteryzujących się brakiem wewnętrznej spójności, zgodności; konfliktowość, rozbieżność, niespójność


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysharmonijny

    pozbawiony harmonii, wykazujący brak wewnętrznej spójności, zgodności; nieharmonijny, rozbieżny, skłócony, niespójny


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyshonor

    1. utrata honoru, niesława;
    2. zniewaga, obelga


    rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

     (1.1) książk. ujma dla honoru


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dysjunkcja

    1. w logice: zdanie złożone z dwóch zdań połączonych spójnikiem "albo", prawdziwe pod warunkiem, że zachodzi najwyżej jedna z dwóch wskazanych w nich możliwości; zaprzeczenie koniunkcji; niewspółzachodzenie;
    2. rozdzielenie, przerwa między częściami całości, np. obszarami występowania jakichś gatunków roślin lub zwierząt


    • dysjunkcja w logice
    • dysjunkcja w retoryce
    • dysjunkcja zasięgu

    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dysjunkcyjny

    dysjunkcja; dysjunktywny


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysjunktywny

    dysjunkcja; dysjunkcyjny


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysk

    1. krążek używany w sporcie do rzutów w dal; nazwa tej konkurencji;
    2. chrząstka międzykręgowa;
    3. element konstrukcyjny w kształcie okrągłej tarczy;
    4. nośnik pamięci komputerowej


    rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

     (1.1) sport. przyrząd sportowy do rzucania na odległość w kształcie płaskiego, cienkiego koła;

     (1.2) każdy przedmiot w kształcie dysku (1.1)

     (1.3) inform. każdy nośnik danych w kształcie dysku (1.1)

     (1.4) płyta kompaktowa

     (1.5) anat. część kręgosłupa łącząca dwa kręgi;


    • dysk – okrągły płaski przedmiot używany w sporcie od starożytności, zobacz: rzut dyskiem
    • dysk – w okresie antycznym wizerunek Słońca, zobacz też: Aton
    • dysk Airy’ego – optyka
    • dysk (krążek międzykręgowy) – część kręgosłupa
    • dysk akrecyjny – astronomia
    • dysk protoplanetarny – astronomia

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyska

    1. środowiskowa nazwa np. karty o dziesięciu oczkach, monety dziesięciogroszowej; dyszka;
    2. w gwarze młodzieżowej: dyskoteka


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskalceata

    rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

     (1.1) rel. daw. członek odłamu franciszkanów zapoczątkowanego w Hiszpanii;


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyskalkulia

    zaburzenie umiejętności liczenia


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) med. zaburzenie umiejętności matematycznych;


    Dyskalkulia rozwojowa – zaburzenie zdolności wykonywania działań arytmetycznych. Uznaje się, że jest to specyficzne zaburzenie rozwojowe o podłożu środowiskowym lub genetycznym.

    Dawniej dyskalkulią określano również podobne objawy wynikające z organicznego uszkodzenia mózgu, obecnie diagnozą określającą taki stan jest akalkulia.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyskalkulik

    osoba z zaburzeniami umiejętności liczenia


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskant

    dawniej: dyszkant


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskantowy

    dyskant; dyszkantowy


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskantysta

    osoba obdarzona wysokim głosem chłopięcym i śpiewająca takim głosem; dyszkant, dyszkancista


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskdżokej

    osoba prowadząca program muz. w radiu, telewizji, klubie muz. itp., utrzymująca kontakt z odbiorcami przez różne komentarze, niekoniecznie związane z muzyką; didżej; disc jockey


    rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

     (1.1) muz. prezenter muzyczny w dyskotece


    DJ (ang. disc jockey) – osoba zajmująca się dobieraniem oraz odtwarzaniem i miksowaniem muzyki na żywo. DJ najczęściej stara się stworzyć płynność muzyczną w swoim występie, łącząc ze sobą różne utwory muzyczne, dodając efekty dźwiękowe, sample, utwory typu a capella. DJ-e turntabliści posługują się także skreczem.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyskdżokejka

    dyskdżokej


    Patrz:dyskdżokej

    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskeratoza

    nieprawidłowe, przedwczesne lub niezupełne rogowacenie warstwy powierzchniowej naskórka, występujące w niektórych chorobach skóry


    Dyskeratoza (łac. dyskeratosis) – patologiczne rogowacenie pojedynczych komórek w warstwach nabłonka wielowarstwowego płaskiego, w których fizjologicznie rogowacenie nie występuje (w warstwach poniżej warstwy rogowej). Jest charakterystyczną cechą histologiczną niektórych chorób skóry, np. choroby Dariera.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyskietka

    wymienny dysk magnetyczny o niewielkiej pojemności, umożliwiający zapis i odczyt danych; dysk elastyczny


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) inform. przenośny nośnik magnetyczny o niewielkiej pojemności, umożliwiający zarówno odczyt jak i zapis danych;


    Dyskietka, inaczej dysk miękki (ang. floppy disk) – dysk wymienny, przenośny nośnik magnetyczny o niewielkiej pojemności, umożliwiający zarówno odczyt, jak i zapis danych. Nośnikiem danych jest wirujący krążek z wytrzymałego tworzywa sztucznego (najczęściej mylaru – politereftalanu etylenu w postaci cienkiej folii) pokryty warstwą magnetyczną. Średnica krążka oraz ilość możliwych do zapisania danych stanowią podstawowe parametry dyskietki.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyskietkowy

    przymiotnik

     (1.1) inform. dotyczący dyskietki

     (1.2) inform. zapisany na dyskietce


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyskinetyczny

    dyskineza


    Patrz:dyskineza

    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskineza

    w medycynie: mimowolne, nieskoordynowane skurcze mięśni, powodujące szybkie ruchy kończyn, mięśni twarzy, języka itp.


    Dyskinezy – nieskoordynowane i niezależne od woli ruchy kończyn lub całego ciała, wyginanie i prężenie, mimowolne ruchy warg, wysuwanie i chowanie języka. Dyskinezy dzieli się na wczesne i późne.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyskman

    rzadko: przenośny odtwarzacz płyt kompaktowych; discman


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysko

    disco, disko;
    1. dyskoteka;
    2. muzyka dyskotekowa;
    3. lokal, w którym tańczy się przy muzyce dyskotekowej;
    4. dyskotekowy


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskobol

    lekkoatleta rzucający dyskiem


    Dyskobol – rzeźba Myrona, wykonana w V w. p.n.e., przedstawiająca atletę rzucającego dyskiem.

    Rzeźbiarz stworzył ją najprawdopodobniej we wczesnym okresie swojej twórczości. Uwzględnił w niej grecki kanon piękna. Postać jest wyidealizowana, ciało przedstawione w pełnej syntezie. Autor ukazał ruch i wewnętrzny dynamizm postaci w sposób zrównoważony i opanowany. Sportowiec jest ukazany tuż przed wyrzuceniem dysku (stąd nazwa „dyskobol”). Ramiona są ułożone w taki sposób, że wydaje się jakby tworzyły część okręgu. Głowa pochylona ku przodowi akcentuje oś symetrii ciała przebiegającą równolegle do lewej nogi zgiętej w kolanie, dotykającej dużym palcem ziemi. Jego ciało wydaje się przez to proporcjonalne. Rzeźbiarz uwidocznił także większość mięśni. Wydaje się jakby atleta został ujęty w momencie spoczynku między dwiema czynnościami, odchyleniem dysku do tyłu, a wyrzuceniem go. Jednocześnie brak emocji na twarzy przedstawianej postaci sugeruje ogromne skupienie. Postać ukazana jest w pełni realistycznie, oddaje naturalny ruch.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyskobolka

    lekkoatletka rzucająca dyskiem


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskofon

    urządzenie na płyty kompaktowe, w których płyta zapisana cyfrowo odczytywana jest za pomocą wiązki lasera; laserofon, gramofon cyfrowy


    Odtwarzacz CD – elektroniczne urządzenie cyfrowe służące do odtwarzania płyt CD z nagranym dźwiękiem w formacie Audio za pomocą wiązki lasera, w Polsce początkowo znane pod nazwą gramofon laserowy cyfrowy, gramofon cyfrowy lub dyskofon albo też odtwarzacz płyt kompaktowych.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyskografia

    spis płyt nagranych przez muzyka lub zespół muzyczny; płytografia


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) muz. zbiór nagrań muzycznych danego artysty; dorobek płytowy wykonawcy;


    Dyskografia (fr. discographie) – zbiór utworów nagranych przez danego artystę lub zespół muzyczny. Lista może zawierać również dodatkowe informacje, m.in. daty wydania, czy pozycje na listach przebojów.

    Termin jest połączeniem dwóch wyrazów: „dysk” (ang. disc) – płyta fonograficzna, oraz „grafia” (ang. graphy) – pochodzi od greckiego przedrostka, który odnosi się do pisania.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyskoman

    człowiek, który lubi chodzić na dyskoteki; dyskomuł


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskomanka

    kobieta, która lubi chodzić na dyskoteki


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskomforcik

    rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

     (1.1) zdrobn. od dyskomfort


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyskomfort

    poczucie niedogodności, złego samopoczucia, braku zadowolenia z czegoś; frustracja, żal, gorycz, nieukontentowanie


    rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

     (1.1) uczucie braku zaspokojenia wygody, komfortu

     (1.2) złe samopoczucie


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyskomfortowy

    taki, który wywołuje dyskomfort, czyli poczucie niedogodności, złego samopoczucia, braku zadowolenia z czegoś; niekomfortowy


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskomuł

    1. stały bywalec dyskotek; dyskoman;
    2. człowiek słuchający muzyki disco (rzadziej disco polo)


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskoncik

    rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

     (1.1) zdrobn. od dyskont


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyskont

    1. różnica między niższą ceną sprzedaży a wyższą ceną nominalną, wykupu przez emitenta, stanowiąca zysk inwestora; dyskonto
    2. sklep samoobsługowy mający w ofercie wybrane produkty po dużo niższych cenach niż inne sklepy


    rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

     (1.1) hand. sklep samoobsługowy o ograniczonym asortymencie, oferujący towar w niższych cenach niż konkurencja;


    Dyskont (ang. discount „obniżka ceny, rabat”) – sklep sprzedający towar w ograniczonym asortymencie i w obniżonych cenach. Główną strategią dyskontów jest przyciąganie klientów obecnością towarów o niskich cenach i agresywną polityką promocyjną, skierowaną przede wszystkim na niskie ceny.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyskonter

    w bankowości: osoba przeprowadzająca operacje dyskontowe


    Dyskonter – osoba podająca weksel do dyskonta. Najczęściej dyskonterem jest posiadacz weksla, który chce uzyskać środki pieniężne jeszcze przed terminem płatności weksla. W większości przypadków dyskontariuszem jest bank lub inny podmiot gospodarczy świadczący tego typu usługi. Czynności dyskonta weksli nie są czynnościami bankowymi (o ile nie wykonuje ich bank).


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyskonto

    różnica między niższą ceną sprzedaży a wyższą ceną nominalną, wykupu przez emitenta, stanowiąca zysk inwestora; dyskont


    rzeczownik, rodzaj nijaki

     (1.1) bank. operacja zakupu przez bank weksli lub papierów wartościowych przed terminem ich płatności za niższą stawkę


    • dyskonto rzeczywiste proste – odwrotność procentu prostego
    • dyskonto rzeczywiste składane – odwrotność procentu składanego
    • dyskonto handlowe – metoda oprocentowania wkładu pieniężnego, stosowana w rachunku weksli i bonów skarbowych

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyskontować

    1. wykorzystywać jakiś fakt lub jakieś okoliczności dla siebie pomyślne;
    2. porównywać wartości pieniężne w różnych okresach;
    3. realizować weksel lub inne papiery wartościowe przed terminem ich płatności, z odliczeniem dyskonta


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskontowanie

    rzeczownik, rodzaj nijaki

     (1.1) odczasownikowy od|dyskontować.


    • dyskonto rzeczywiste proste – odwrotność procentu prostego
    • dyskonto rzeczywiste składane – odwrotność procentu składanego
    • dyskonto handlowe – metoda oprocentowania wkładu pieniężnego, stosowana w rachunku weksli i bonów skarbowych

    Źródła:

    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyskontowy

    związany z dyskontem


    przymiotnik relacyjny

     (1.1) związany z dyskontem, dotyczący dyskontu


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyskontynuacja

    zaprzestanie kontynuowania czegoś


    Zasada dyskontynuacji – zwyczajowa zasada, zgodnie z którą parlament, który kończy swoją kadencję, zamyka wszystkie sprawy, nad którymi pracował (niezależnie od tego, na jakim etapie się znajdują) i nie przekazuje ich nowemu parlamentowi.Wyjątki od tej zasady dotyczą:

    • projektów ustaw z inicjatywy obywatelskiej
    • sprawozdań sejmowej komisji śledczej
    • postępowań w sprawie odpowiedzialności konstytucyjnej
    • postępowań w Komisji do Spraw Unii Europejskiej
    • postępowań w sprawach petycji,
    • wniosków o pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posłów i senatorów.

    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyskopatia

    uszkodzenie dysku międzykręgowego w chorobie zwyrodnieniowej kręgosłupa


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyskopatyczny

    dyskopatia


    Patrz:dyskopatia

    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskopiłka

    zabawka zmieniająca się z dysku w piłkę w czasie lotu


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskordancja

    zaburzenie we wzajemnym układzie warstw skalnych spowodowane ruchami tektonicznymi lub erozją


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskordianin

    wyznawca dyskordianizmu - parodii religii stworzonej w latach 50. XIX wieku w USA


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskordianizm

    parodia religii stworzona w latach 50. XIX wieku w USA


    Dyskordianizm (ang. discordianism) – religia lub parodia religii stworzona około roku 1958 przez Kerry'ego Thornleya i Gregory'ego Hilla. Nazwa „dyskordianizm” pochodzi od rzymskiej bogini Dyskordii (grecka Eris). Kult ten sprzeciwia się autorytetom, regułom i tradycji.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyskordianka

    wyznawczyni dyskordianizmu - parodii religii stworzonej w latach 50. XIX wieku w USA


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskordiański

    dyskordianizm


    Patrz:dyskordianizm

    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskoteka

    1. płytoteka
    2. zabawa dla młodzieży


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) zabawa młodzieżowa, na której się tańczy przy muzyce

     (1.2) lokal, w którym się odbywają dyskoteki (1.1);

     (1.3) przest. płytoteka


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyskotekowicz

    potocznie: uczestnik lub wielbiciel dyskotek


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskotekowiczka

    uczestniczka dyskoteki


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskotekowy

    1. związany z dyskoteką;
    2. potocznie: rozrywkowy, zabawowy


    przymiotnik

     (1.1) związany z dyskoteką, dotyczący dyskoteki


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyskowaty

    przypominający dysk


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskowiec

    rodzaj słodkowodnych ryb z rodziny pielęgnicowatych; paletka


    rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

     (1.1) icht. nazwa systematyczna|Symphysodon discus|Heckel|ref=tak., ryba z rodziny pielęgnicowatych występująca w dorzeczu Amazonki;


    Paletka dyskowiec, dyskowiec właściwy, dyskowiec (Symphysodon discus) – gatunek ryby z rodziny pielęgnicowatych (Cichlidae). Występuje w dorzeczu Amazonki. Ryba popularna w hodowli akwaryjnej.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyskowy

    związany z dyskiem


    przymiotnik

     (1.1) związany z dyskiem


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyskratyczny

    przymiotnik

     (1.1) med. związany z nieprawidłowym funkcjonowaniem organizmu lub jego części bądź je wykazujący


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyskrazyt

    minerał srebrzystobiały lub kremowy, antymonek srebra


    rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

     (1.1) miner. minerał z grupy antymonków, antymonek srebra, srebrzystobiały, metaliczny minerał;


    Dyskrazyt – minerał z grupy antymonków. Nazwa pochodzi od gr. δυσκράσις (diskrasis) = „zły stop”.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyskrecja

    1. niewtrącanie się w sprawy innych; takt; delikatność;
    2. dochowanie tajemnicy


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) zdolność zachowywania tajemnic


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyskrecjonalność

    dyskrecjonalny


    Patrz:dyskrecjonalny

    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskrecjonalny

    1. poufny, dyskretny;
    2. pozostawiony do decyzji


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskredyt

    dawniej: utrata zaufania, niełaska


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskredytacja

    utrata wiarygodności, podważenie autorytetu; kompromitacja


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) książk. ośmieszenie kogoś, podważenie jego autorytetu


    Dyskredytacja – rodzaj krytyki, która:

    a) nie dotyczy meritum, lecz osoby;

    b) nie jest analizą i syntezą opisową, ale wypowiedzią ocenno-perswazyjną;

    c) jest rezultatem i przejawem własnego zaangażowania w sprawę, w jakiś spór podyktowany rozbieżnością interesów i poglądów;

    d) jest nieżyczliwa (choć niekoniecznie złośliwa);

    e) służy dyskwalifikacji przeciwnika, a nie wpływaniu na jego poprawę.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyskredytować

    przedstawiać w złym świetle, podważać autorytet, kompromitować


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskrepancja

    rozbieżność, sprzeczność, niezgodność


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskretka

    1. małe lusterko do pozwalające na dyskretne szminkowanie ust;
    2. mała firanka sięgająca zwykle do połowy szyby; zazdrostka;
    3. dawniej: starsza osoba towarzysząca młodej kobiecie dla przyzwoitości; przyzwoitka


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskretnie

    przysłówek

     (1.1) w sposób dyskretny

     (1.2) mat. w sposób nieciągły


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyskretniej

    stopień wyższy od przysłówka: dyskretnie


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskretniejszy

    stopień wyższy od przymiotnika: dyskretny


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskretnik

    damskie etui na podpaski, wkładki, tampony itp.


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskretność

    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) odprzym. cecha tego, co jest dyskretne; cecha tych, którzy są dyskretni


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyskretny

    1. dochowujący tajemnicy, niewtrącający się do cudzych spraw; taktowny;
    2. mający pozostać tajemnicą;
    3. nierzucający się w oczy, ledwo zauważalny; delikatny, cichy


    przymiotnik

     (1.1) zachowujący tajemnice i taktowny

     (1.2) taki, który nie rzuca się w oczy

     (1.3) mat. przyjmujący wartości z przeliczalnego zbioru


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyskretyzacja

    1. w matematyce, statystyce: przejście ze zmiennych ciągłych do zmiennych dyskretnych, zwykle w celu dalszej ich obróbki metodami numerycznymi;
    2. w telekomunikacji: przekształcanie sygnałów ciągłych w impulsy w procesie przechodzenia z formy analogowej do cyfrowej; kwantyzacja


    • dyskretyzacja – w statystyce
    • dyskretyzacja – w matematyce
    • dyskretyzacja obszaru – w metodzie elementów skończonych
    • próbkowanie

    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyskretyzacyjny

    dyskretyzacja


    Patrz:dyskretyzacja

    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskretyzator

    urządzenie przetwarzające sygnał analogowy na sygnał cyfrowy; digitizer, digitalizator, dygitalizator, dygitalizer, konwertor analogowo-cyfrowy


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskryminacja

    ograniczanie przywilejów, praw, a nawet prześladowanie części społeczności, zwykle na tle rasowym, etnicznym, religijnym lub kulturowym


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) ograniczanie przywilejów, praw, a nawet prześladowanie części społeczności, zwykle na tle rasowym, etnicznym, religijnym lub kulturowym


    • dyskryminacja (prawo)
    • dyskryminacja (psychologia społeczna)
    • dyskryminacja (psychoakustyka)
    • dyskryminacja czuciowa (neurologia)
    • dyskryminacja metalu

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyskryminacyjny

    związany z dyskryminacją


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskryminator

    w telekomunikacji: układ elektroniczny w odbiorniku, w którym sygnał o modulowanej w fazie lub częstotliwości (PM lub FM) przekształcany jest w sygnał o modulowanej amplitudzie (AM)


    Dyskryminator – układ elektroniczny selekcjonujący napływające do niego sygnały elektryczne według pewnej ich cechy lub cech, np. amplitudy, kształtu, etc.

    Stosowany na przykład w różnego rodzaju czujnikach do oddzielenia sygnałów niepożądanych od użytecznych.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyskryminować

    ograniczać przywileje, prawa człowieka, prześladować część społeczności, zwykle na tle rasowym, etnicznym, religijnym lub kulturowym


    czasownik

     (1.1) prześladować poszczególne osoby lub grupy lub ograniczać ich prawa ze względu na rasę, narodowość, wyznanie, płeć itp.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyskryminowanie

    rzeczownik, rodzaj nijaki

     (1.1) stosowanie dyskryminacji


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyskryminujący

    ograniczać przywileje, prawa człowieka, prześladować część społeczności, zwykle na tle rasowym, etnicznym, religijnym lub kulturowym


    Patrz:dyskryminować

    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskurs

    1. dyskusja, rozmowa, przemowa, zwłaszcza na tematy naukowe;
    2. wywód przeprowadzony na zasadzie logicznego wnioskowania


    rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

     (1.1) dyskusja, wymiana zdań


    Dyskurs (łac. discursus „bieganie tam i z powrotem”) – pojęcie wywodzące się z językoznawstwa i oznaczające formę organizacji języka. Pojęcie to należy traktować jako uogólnienie pojęcia konwersacji. Dyskurs to zarówno komunikaty pisane i mówione. W uproszczeniu, dyskurs odnosi się do użycia języka, mającego na celu umożliwienie komunikacji na dane tematy w konkretnej dziedzinie życia.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyskursik

    zdrobnienie od: dyskurs


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskursywizm

    myślenie lub proces poznawczy oparty na ciągu logicznego wnioskowania


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskursywność

    opieranie się na ścisłym, logicznym wnioskowaniu


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskursywny

    oparty na ścisłym i logicznym wywodzeniu kolejnych kroków rozumowania z etapów poprzednich; poparty argumentacją


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskusja

    ustna lub pisemna wymiana poglądów, umożliwiająca wysunięcie wspólnych wniosków; polemika, dysputa


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) jeden ze sposobów wymiany poglądów praktykowany przez dwoje lub więcej osób zainteresowanych danym tematem lub zjawiskiem;

     (1.2) rozważanie wszystkich aspektów czegoś


    Dyskusja (od łac. discussio 'roztrząsanie') – jeden ze sposobów wymiany poglądów na określony temat, popartych argumentami, prowadzona w gronie dwóch lub więcej osób. Dyskusja może mieć formę ustną (komunikacja werbalna) lub pisemną. W wyniku dyskusji dochodzi do ścierania się różnych poglądów związanych z różnymi punktami widzenia osób prowadzących dyskusję. W przeciwieństwie jednak do debaty czy dialogu nie skupia się na pokonaniu oponenta lub osiągnięciu kompromisu, lecz jej głównym założeniem jest prezentacja własnych poglądów w celu znalezienia odpowiedzi i rozwiązań na problemy swoje i innych.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyskusyjność

    dyskusyjny


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) odprzym. cecha tego, co jest dyskusyjne; cecha tych, którzy są dyskusyjni


    Patrz:dyskusyjny

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyskusyjny

    dotyczący dyskusji, będący przedmiotem dyskusji


    przymiotnik

     (1.1) dotyczący dyskusji, będący przedmiotem dyskusji

     (1.2) budzący dyskusje, spory


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyskutant

    osoba uczestnicząca w dyskusji


    rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

     (1.1) osoba biorąca udział w dyskusji, zabierająca głos w dyskusji


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyskutantka

    dyskutant


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) kobieta uczestnicząca w dyskusji


    Patrz:dyskutant

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyskutować

    prowadzić dyskusję; dysputować


    czasownik

     (1.1) prowadzić dyskusję


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyskutowanie

    rzeczownik, rodzaj nijaki

     (1.1) prowadzenie dyskusji


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyskw.

    skrót od: dyskwalifikacja


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskwalifikacja

    1. stwierdzenie czyjejś niezdatności do podjęcia lub kontynuowania jakiejś działalności;
    2. pozbawienie zawodnika lub drużyny prawa do startu w zawodach jako kara za naruszenie przepisów; wykluczenie;
    3. stwierdzenie nieprzydatności lub zmniejszonej wartości czegoś


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) sport. pozbawienie kogoś prawa udziału w dalszych etapach rywalizacji ze względu na naruszenie zasad


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyskwalifikować

    1. stwierdzać brak wymaganych kwalifikacji;
    2. świadczyć o braku kwalifikacji;
    3. pozbawiać zawodnika lub drużyny prawa do startu w zawodach za naruszenie przepisów; wykluczać;
    4. stwierdzać nieprzydatność lub zmniejszoną wartość czegoś


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyskwizycja

    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) daw. badanie, roztrząsanie, rozprawianie


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyslalia

    zaburzenie mowy polegające na złej wymowie głoski lub głosek


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) med. ogólne określenie wad wymowy


    Dyslalia (gr. dys – zaburzenie, lalia – mowa) – zaburzenia mowy polegające na nieprawidłowej realizacji fonemów (najmniejszych elementów składowych wyrazów) według zazwyczaj ustalonych norm społecznych spowodowane wadami w ukształtowaniu lub uszkodzeniu peryferyjnych organów artykulacyjnych (takich jak wargi, zęby, język czy podniebienie) dotyczące tylko aspektu artykulacyjnego języka.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dysleksja

    zaburzenia w umiejętności czytania


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) med. psych. eduk. specyficzne trudności w nauce czytania i pisania;


    Dysleksja rozwojowa (gr. dys „nie” + lexis „wyraz, czytanie”), czyli specyficzne trudności w nauce czytania i pisania (F81.0 w ICD-10 i315.0 w DSM) – według Światowej Federacji Neurologów (definicja z 1968) zaburzenie manifestujące się trudnościami w nauce czytania i pisania przy stosowaniu standardowych metod nauczania oraz inteligencji na poziomie co najmniej przeciętnym i sprzyjających warunkach społeczno-kulturowych. Dysleksja została opisana pierwszy raz na przełomie XIX i XX wieku. Obecnie dysleksję rozwojową można zdiagnozować także u dziecka z inteligencją niższą niż przeciętna (DSM V), o ile obniżone możliwości intelektualne nie wyjaśniają w pełni istotnych trudności w czytaniu i pisaniu, a funkcje percepcyjno-motoryczne są wyraźnie zaburzone.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyslektyczka

    dyslektyk


    Patrz:dyslektyk

    Źródła:

    SJP.pl

    Dyslektyczny

    dotyczący dysleksji lub dyslektyka


    przymiotnik

     (1.1) psych. med. dotyczący dysleksji lub dyslektyka


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyslektyk

    osoba z ograniczoną możliwością nauki czytania, cierpiąca na dysleksję


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyslokacja

    1. rozmieszczenie, przemieszczenie czegoś, zwłaszcza sił zbrojnych; rozłożenie, rozlokowanie;
    2. przemieszczenie warstw skalnych spowodowane ruchami skorupy ziemskiej; deformacja tektoniczna


    Dyslokacja

    • dyslokacja tektoniczna – przemieszczenie mas skalnych w układzie warstw wywołane ruchami tektonicznymi skorupy ziemskiej.
    • dyslokacja (krystalografia) – defekt w krysztale.
    • dyslokacja wojsk – rozmieszczenie, rozlokowanie, zwłaszcza sił zbrojnych na terytorium państwa.

    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyslokacyjny

    związany z dyslokacją


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyslokować

    rozmieszczać, przemieszczać, zwłaszcza siły zbrojne


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysmorfia

    1. nieprawidłowa budowa ciała;
    2. dysmorfia mięśniowa:
    a) zaburzenie psychiczne objawiające się poczuciem posiadania niewystarczającej masy mięśniowej; bigoreksja;
    b) uzależnienie od treningu fizycznego wynikające z takiego zaburzenia


    Wady wrodzone – odstępstwa od normy budowy anatomicznej. Dzielone są zwykle na wady duże, powodujące poważne następstwa dla zdrowia i niekiedy uniemożliwiające przeżycie urodzonego z wadą dziecka, i wady małe (małe anomalie), mające głównie znaczenie kosmetyczne. Określane są one często jako cechy dysmorficzne (dysmorfie).


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dysmorficzny

    dysmorfia


    Patrz:dysmorfia

    Źródła:

    SJP.pl

    Dysmorfofobia

    chorobliwy lęk związany z przekonaniem o nieestetycznym wyglądzie własnego ciała; BDD


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) psych. chorobliwe, lękowe przekonanie o własnej szpetocie;


    Cielesne zaburzenie dysmorficzne (ang. body dysmorphic disorder, BDD) dawniej znane jako dysmorfofobia – zaburzenie psychiczne, charakteryzujące się występowaniem ciągłych obaw związanych z przekonaniem o nieestetycznym wyglądzie lub budowie ciała. Termin ma pochodzenie greckie. Słowo dysmorfia oznaczało w języku greckim brzydotę, szczególnie twarzy.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dysmorfofobiczka

    kobieta z obsesyjnym przekonaniem o nieestetycznym wyglądzie własnego ciała


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysmorfofobiczny

    dysmorfofobia


    Patrz:dysmorfofobia

    Źródła:

    SJP.pl

    Dysmorfofobik

    osoba z obsesyjnym przekonaniem o nieestetycznym wyglądzie własnego ciała


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysmutacja

    Dysproporcjonowanie (dysmutacja) – rodzaj przemiany chemicznej, w której jedno indywiduum chemiczne (pierwiastek, jon lub związek chemiczny) ulega jednoczesnej przemianie chemicznej do dwóch różnych produktów.

    Przykłady reakcji dysproporcjonowania:

    • Autodysocjacja:
    2H
    2
    O → H
    3
    O+
    + OH
    2NH
    3
    → NH+
    4
    + NH
    2
    • Reakcja redoks:
    2H
    2
    O
    2
    → 2H
    2
    O + O
    2
    – w której tlen z nadtlenku wodoru zmienia stopień utlenienia z −I na −II (w wodzie) i 0 (w cząsteczce tlenu);
    Cl
    2
    + 2OH
    → Cl
    + ClO
    + H
    2
    O
    – w której chlor (Cl0) ulega jednoczesnej redukcji do jonu chlorkowego (−I stopień utlenienia) i utlenieniu do jonu podchlorawego (I stopień utlenienia);
    • wymiana ligandów:
    2(R1
    O)(R2
    O)P(H)Se → (R1
    O)
    2
    P(H)Se + (R2
    O)
    2
    P(H)Se
    – gdzie niesymetryczny diester H-selenofosfonianowy zawierający dwie różne reszty alkoholowe przekształca się w dwa estry symetryczne;
    2(RO)
    2
    P(H)O → (RO)
    3
    P + RO
    P(H)(OH)O
    – gdzie diester H-fosfonianowy przekształca się w triester i monoester.

    Źródła:

    Wikipedia

    Dysocjacja

    1. rozpad cząsteczki związku chemicznego lub pierwiastka na cząsteczki prostsze, atomy lub jony;
    2. zaburzenie osobowości objawiające się czasowym wyłączeniem się pewnych czynności psychicznych spod świadomej kontroli


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) chem. proces rozpadu cząsteczek chemicznych na mniejsze cząsteczki, pojedyncze atomy lub jony;

     (1.2) psych. spektrum doświadczeń (w tym zaburzeń), które łączy poczucie oddzielenia się od rzeczywistości, fizycznych doświadczeń lub emocji;


    • dysocjacja elektrolityczna
    • dysocjacja termiczna
    • dysocjacja (psychologia)

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dysocjacyjny

    związany z dysocjacją


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysocjować

    o związkach chemicznych i pierwiastkach: rozpadać (rozpaść) się na cząsteczki prostsze, wolne atomy lub jony


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysolucja

    rzadziej: rozpad, rozwiązanie, rozprzężenie (czegoś)


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysonanowość

    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) odprzym. cecha tego, co jest dysonanowe


    Źródła:

    Wiktionary

    Dysonans

    1. w literaturze: rodzaj rymu niedokładnego;
    2. brak współbrzmienia dźwięków w utworze muzycznym


    rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

     (1.1) muz. dźwięki zagrane razem lub po sobie, lecz nie dające wrażenia harmonijnego współbrzmienia

     (1.2) przen. brak zgodności, brak dopasowania


    Dysonans (łac. dissonans) – interwał brzmiący niezgodnie dla ucha ludzkiego.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dysonansik

    rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

     (1.1) zdrobn. od dysonans


    Źródła:

    Wiktionary

    Dysonansowość

    dysonansowy


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) cecha tego, co dysonansowe


    Patrz:dysonansowy

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dysonansowy

    w muzyce: taki, który narusza zasady harmonii, czyli współbrzmienia dźwięków muzycznych; nieharmoniczny, dysharmoniczny


    przymiotnik relacyjny

     (1.1) związany z dysonansem, dotyczący dysonansu


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dysonować

    brzmieć nieharmonicznie, tworzyć dysonanse


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysortografia

    zaburzenia w umiejętności poprawnego pisania ortograficznego


    Dysortografia – specyficzne zaburzenie w nauce pisania, objawiające się popełnianiem błędów ortograficznych pomimo znajomości zasad pisowni i odpowiedniej motywacji do poprawnego pisania. Dysortografia może być korygowana, jednak całkowite ustąpienie objawów występuje bardzo rzadko.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dysortograficzny

    dysortografia


    Patrz:dysortografia

    Źródła:

    SJP.pl

    Dysortografik

    osoba niebędąca w stanie przyswoić zasad ortografii


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysosmia

    zaburzenie węchu


    Zaburzenia węchu (dysosmia) – upośledzenie lub zmiana odczuwania wrażeń węchowych.

    Za odczuwanie bodźców węchowych odpowiedzialne są następujące struktury (tworzące drogę węchową):

    • pole węchowe – obszar o wielkości około 2,5 cm znajdujący się w błonie śluzowej przedniej części przegrody nosa.
    • dwubiegunowe komórki węchowe, których jedne wypustki znajdują się w polu węchowym, natomiast drugie przechodzą przez blaszkę sitową do opuszki węchowej tworząc tzw. ‘nici węchowe’
    • nici węchowe wnikają do tzw. opuszki węchowej i oplatają komórki mitralne tworząc kłębuszki węchowe odpowiadające za proces integracji informacji węchowej.
    • pasmami węchowymi odchodzącymi od kłębuszków węchowych informacje kierują się do ośrodków CUN o różnym rozwoju filogenetycznym, między innymi do wzgórza, układu limbicznego oraz obszaru węchowego kory mózgowej, zlokalizowany od haka skroniowego po środkową część powierzchni płata czołowego.

    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyspalatalizacja

    w językoznawstwie: zanik palatalnej (miękkiej) wymowy głosek, zwłaszcza spółgłosek (np. mazowieckie "lypa" zamiast "lipa"); depalatalizacja


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) jęz. zob. depalatalizacja.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyspanseryjny

    dotyczący masowych form opieki sanitarno-medycznej


    przymiotnik

     (1.1) med. dotyczący masowej profilaktyki i opieki sanitarnej i medycznej


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyspanseryzacja

    wyodrębnianie w populacji jednorodnych grup wymagających szczególnej opieki medycznej


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyspareunia

    stan chorobowy o różnej etiologii, w którym występują bolesne stosunki płciowe uniemożliwiające osiągnięcie satysfakcji seksualnej


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) med. seks. dysfunkcja seksualna polegająca na odczuwaniu bólu podczas stosunku płciowego;


    Dyspareunia – dysfunkcja seksualna objawiająca się odczuwaniem bólu w czasie stosunku.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dysparytet

    w ekonomii: nierówność dwóch parametrów, np. poziomu dochodów, stóp procentowych, niekorzystna dla jednej ze stron; brak pożądanej lub oczekiwanej proporcji, parytetu


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyspasza

    rozliczanie strat i kosztów wzajemnych, między zainteresowanymi stronami


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyspaszer

    rzeczoznawca oceniający straty poniesione podczas awarii statku


    rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

     (1.1) ekon. rzeczoznawca rozliczający straty poniesione podczas awarii statku i dzielący je pomiędzy właściciela ładunku a armatora


    Dyspaszer – biegły i rzeczoznawca, który robi dyspaszę (rozlicza straty, do których doszło przez awarię statku) oraz dzieli owe straty między armatora i właściciela ładunku. W Polsce, zgodnie z art. 255. kodeksu morskiego, listę dyspaszerów prowadzi Prezes Krajowej Izby Gospodarczej.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyspeczer

    osoba zatrudniona na stanowisku pracownika odpowiedzialnego za koordynację właściwego rozdziału zadań, zaopatrzenia, materiałów, kierowania ruchem itp.; dyspozytor


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyspeczerka

    kobieta zatrudniona na stanowisku pracowniczki odpowiedzialnej za koordynację właściwego rozdziału zadań, zaopatrzenia, materiałów, kierowania ruchem itp.; dyspozytorka


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyspensa

    1. jednorazowe zwolnienie od obowiązku przestrzegania przepisów kościelnych, wydane przez władze kościelne;
    2. żartobliwie: zwolnienie od jakichś obowiązków


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) kośc. zwolnienie od przepisów prawa kościelnego;

     (1.2) żart. zwolnienie z wymogów


    Dyspensa (łac. dispensatio) – w Kościele rzymskokatolickim zwolnienie od obowiązujących przepisów prawa kościelnego w przypadkach szczególnych.

    Dyspensy może udzielić papież każdemu ochrzczonemu od wszystkich ustaw kościelnych lub biskupi ordynariusze, lecz jedynie od prawa diecezjalnego i wyłącznie członkom diecezji. Dyspensa może być też udzielona przez przełożonych zakonnych, choć tylko od ustaw zakonnych i jedynie swym podwładnym.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyspensacja

    dawniej: dyspensa


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyspenser

    1. urządzenie do rozwijania i odcinania taśmy;
    2. urządzenie dozujące; dozownik, dozownica, dawkownik;
    3. urządzenie do wydawania czegoś; automat, podajnik;
    4. dyspenser kasjerski - urządzenie do wspomagania pracy kasjerów; automat kasjerski


    Dozownik, dyspenser, dawkownik, dozator – urządzenie wydzielające w zadanych porcjach (dozach) materiał lub czynnik. Porcja może być odmierzana objętościowo, wagowo lub czasem trwania. Dozownik ułatwia wykonywanie codziennych czynności i pozwala oszczędnie gospodarować materiałami lub czynnikami.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyspensować

    udzielać dyspensy


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyspepsja

    zaburzenia w trawieniu, niestrawność


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) med. książk. zob. niestrawność.


    Dyspepsja (gr. przedr. δυσ- dys- „źle, z trudem”, πέπτειν peptein „trawić”; łac. dyspepsia), pot. niestrawność – występowanie w nadbrzuszu przewlekłego lub nawracającego bólu, który trwa przynajmniej przez 4 tygodnie. Ta definicja została przyjęta w 1999 roku w Rzymie i nosi nazwę kryteriów rzymskich II. Poprzednia definicja, według tak zwanych kryteriów rzymskich I, mówiła o występowaniu bólu w nadbrzuszu w linii pośrodkowej ciała, którym towarzyszy uczucie pełności w nadbrzuszu, wczesne wrażenie sytości, wzdęcia i/lub nudności, nie brała ona jednak pod uwagę długości trwania objawów.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyspeptyczny

    przymiotnik relacyjny

     (1.1) związany z dyspepsją, dotyczący dyspepsji


    Źródła:

    Wiktionary

    Dysperbit

    substancja zabezpieczająca powierzchnię przed działaniem wody


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyspergator

    substancja ułatwiająca rozdrobnienie cząsteczek ciała stałego w cieczy


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyspergować

    rozdrabniać większe cząstki danej substancji na mniejsze


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyspersja

    1. rozszczepienie światła, rozkład na barwy składowe;
    2. rozsiew; rozproszenie; zróżnicowanie; zmienność


    • dyspersja (biologia)
    • dyspersja (chemia fizyczna)
    • dyspersja (matematyka)
    • dyspersja fali
      • dyspersja (optyka)
      • modowa dyspersja polaryzacyjna
    • dyspersja spektrometru

    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyspersyjny

    1. związany z rozszczepieniem się światła;
    2. dotyczący rozproszenia substancji w roztworach koloidalnych; rozproszony


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyspinksja

    niemożność rysowania wynikająca z dysfunkcji rąk, wzroku lub zaburzenia koordynacji zmysłowo-ruchowej


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysplastyczka

    dysplastyk


    Patrz:dysplastyk

    Źródła:

    SJP.pl

    Dysplastyczny

    dysplastyk


    Patrz:dysplastyk

    Źródła:

    SJP.pl

    Dysplastyk

    w psychologii: człowiek o nieharmonijnej budowie ciała, odznaczający się egocentryzmem, introwersją i skłonnością do krańcowych uczuć; typ dysplastyczny


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysplazja

    nieprawidłowe ukształtowanie się tkanki, narządu lub organizmu w wyniku zaburzeń dotyczących zmiany kształtu i wielkości komórek


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) med. nieprawidłowość budowy tkanki, narządu lub organizmu polegająca na niewłaściwych proporcjach ich części;


    • dysplazja (zmiana przedrakowa)
    • dysplazja (zaburzenie rozwojowe)

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyspondej

    stopa metryczna złożona z czterech sylab akcentowanych lub czterech sylab długich


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysponencki

    dysponent


    Patrz:dysponent

    Źródła:

    SJP.pl

    Dysponenda

    1. lista książek, broszur w magazynie;
    2. niesprzedane książki otrzymane w komis do rozporządzenia tego, który je dostarczył


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysponent

    osoba lub instytucja dysponująca, zarządzająca czymś


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysponentka

    dysponent


    Patrz:dysponent

    Źródła:

    SJP.pl

    Dysponować

    1. rozporządzać czymś; mieć coś do dyspozycji;
    2. wydawać polecenia komuś


    czasownik przechodni

     (1.1) mieć możliwość użycia czegoś

     (1.2) wydawać polecenie wykonania lub dostarczenia czegoś

     (1.3) rel. (w Kościele katolickim) udzielić ostatnich sakramentów


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dysponowanie

    rzeczownik, rodzaj nijaki

     (1.1) odczasownikowy od|dysponować.


    Źródła:

    Wiktionary

    Dysponowany

    będący w dobrej formie psychicznej lub fizycznej


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyspozycja

    1. rozporządzenie, zarządzenie wydane komuś; polecenie;
    2. czyjaś forma fizyczna lub psychiczna;
    3. wrodzona skłonność lub talent do czegoś; predyspozycja, usposobienie;
    4. układ, plan, podział czegoś


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) polecenie wykonania czegoś

     (1.2) forma fizyczna lub psychiczna kogoś lub czegoś

     (1.3) wrodzona skłonność lub umiejętność

     (1.4) ułożony plan czegoś


    • dyspozycja – element normy prawnej
    • dyspozycja – specyfikacja techniczna organów piszczałkowych

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyspozycyjniejszy

    stopień wyższy od przymiotnika: dyspozycyjny; bardziej dyspozycyjny


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyspozycyjność

    gotowość w każdej chwili do podjęcia czynności


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) odprzym. cecha tego, co jest dyspozycyjne; cecha tych, którzy są dyspozycyjni


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyspozycyjny

    gotowy w każdej chwili do podjęcia czynności


    przymiotnik

     (1.1) taki, którym można swobodnie dysponować, rozporządzalny

     (1.2) o pracowniku: mogący pełnić obowiązki w dowolnym miejscu i czasie, w zależności od potrzeb pracodawcy

     (1.3) taki, który ma charakter dyspozycji


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyspozytor

    pracownik od rozdziału zadań, zaopatrzenia, materiałów, kierowania ruchem itp.; dyspeczer


    Dyspozytor (ang. scheduler), zwany czasami planistą niskopoziomowym (ang. low-level scheduler) – część systemu operacyjnego odpowiedzialna za przydzielanie czasu procesora w ramach przełączania zadań. Decyzja o tym, któremu procesowi przydzielić czas procesora jest podejmowana przez algorytm szeregowania. Do zadań dyspozytora należy m.in. przełączanie kontekstu.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyspozytorka

    kobieta zatrudniona na stanowisku pracowniczki odpowiedzialnej za koordynację właściwego rozdziału zadań, zaopatrzenia, materiałów, kierowania ruchem itp.; dyspeczerka


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyspozytornia

    biuro dyspozytora; punkt dyspozycyjny


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) pomieszczenie, z którego kieruje się ruchem wszelkiego rodzaju pojazdów


    Dyspozytornia – pomieszczenie lub budynek wyposażone w środki łączności, monitoringu lub urządzenia sterownicze, z którego centralnie kieruje się, przykładowo:

    • ruchem pojazdów, np. pociągów (zobacz: nastawnia), samochodów,
    • pracą zakładu, np. kopalni, pogotowia ratunkowego,
    • rozdziałem energii elektrycznej.

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dyspozytorski

    przymiotnik relacyjny

     (1.1) związany z dyspozytorem, dotyczący dyspozytora


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyspozytura

    miejsce wydawania dyspozycji podległym placówkom lub osobom


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyspozytywny

    1. w prawie: względnie wiążący, dopuszczający inne uregulowanie, pozostający do dyspozycji stron;
    2. dawniej: wydający zarządzenia; dyspozycyjny


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysproporcja

    brak proporcji, równowagi, harmonijnego stosunku między przedmiotami, zjawiskami lub cechami występującymi łącznie; niewspółmierność, niesymetryczność


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) zakłócenie równowagi, brak harmonii


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dysproporcjonacja

    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) chem. jednoczesne utlenienie i redukcja różnych cząsteczek jednej substancji;


    Metateza (łac. metathesis, z gr. μετάθεσις metáthesis „przestawienie”) – reakcja chemiczna przebiegająca według ogólnego schematu:

    A–B + C–D ⇌ A–D + C–B

    W wyniku tej reakcji fragmenty reagujących cząsteczek „zamieniają się miejscami” w skoordynowany sposób.


    Źródła:

    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dysproporcjonalność

    dysproporcjonalny


    Patrz:dysproporcjonalny

    Źródła:

    SJP.pl

    Dysproporcjonalny

    dysproporcja; nieproporcjonalny, niesymetryczny, niewspółmierny


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysproteinemia

    w medycynie: nieprawidłowy obraz białek surowicy krwi w badaniu analitycznym


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysproz

    pierwiastek chemiczny o symbolu Dy i liczbie atomowej 66, metal należący do lantanowców, wykorzystywany m.in. jako dodatek stopowy


    rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

     (1.1) chem. pierwiastek chemiczny o symbolu Dy i liczbie atomowej 66;


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dysprozowy

    dysproz


    przymiotnik

     (1.1) dotyczący dysprozu


    Patrz:dysproz

    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dyspuciarz

    rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

     (1.1) daw. osoba, która prowadzi dysputy


    Źródła:

    Wiktionary

    Dysputa

    słowna wymiana poglądów; dyskusja, polemika


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) dyskusja na poważny temat


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dysputacja

    dawniej: dysputa


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) przest. roztrząsanie, spór


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dysputant

    przestarzałe: uczestnik dysputy; dyskutant


    rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

     (1.1) osoba która dysputuje


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dysputantka

    dysputant


    Patrz:dysputant

    Źródła:

    SJP.pl

    Dysputator

    rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

     (1.1) osoba, która dysputuje


    Źródła:

    Wiktionary

    Dysputować

    przestarzałe: prowadzić dysputę; dyskutować


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysputownik

    rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

     (1.1) śrpol. osoba, która dysputuje


    Źródła:

    Wiktionary

    Dyssomnia

    bezsenność; insomnia


    Dyssomnia – zaburzenia snu, charakteryzujące się nieprawidłową ilością, jakością oraz czasem jego trwania.

    Do dyssomnii zalicza się pierwotną bezsenność, pierwotną nadmierną senność, narkolepsję, zaburzenia dobowe rytmu snu i czuwania oraz zaburzenia snu związane z nocną dysfunkcją oddechową.

    Zaburzenia snu występujące w trakcie jego trwania, podczas wybudzania lub zasypiania zalicza się do parasomnii.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dysspermia

    w medycynie: zaburzenie wydzielania lub składu nasienia


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyssymulacja

    dysymulacja;
    1. ukrywanie objawów choroby;
    2. dawniej: zatajenie czegoś, np. pewnych faktów z życia


    Dyssymulacja lub dysymulacja (łac. dissimulatio – udawanie) – pojęcie medyczne będące przeciwieństwem symulacji. W psychologii klinicznej jest to postawa wobec testu psychologicznego przejawiająca się w próbie dostosowania do obowiązujących norm społecznych i ukrycia rzeczywistych bądź wymyślonych zaburzeń.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyssymulować

    ukrywać objawy zaburzeń psychicznych lub choroby fizycznej; dysymulować


    Źródła:

    SJP.pl

    Dyssypacja

    zjawisko rozpraszania się energii w procesach fizycznych


    Dyssypacja (dysypacja) energii, rozpraszanie energii – przekształcanie energii uporządkowanego ruchu makroskopowego w energię chaotycznie rozłożoną na wiele stopni swobody, najczęściej – energię ruchów termicznych cząstek.

    W fizyce dyssypacja zawiera koncepcję układu dynamicznego, w którym znaczące zjawiska mechaniczne, jak fale czy oscylacje, zatracają energię wraz z upływem czasu z powodu tarcia lub turbulencji. Tracona energia przekształca się np. w ciepło, przez co podnosi temperaturę układu. Takie układy noszą nazwę układów dyssypacyjnych.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dyssypacyjny

    dyssypacja


    Patrz:dyssypacja

    Źródła:

    SJP.pl

    Dystalny

    znajdujący się dalej od pewnego punktu odniesienia; dalszy


    Źródła:

    SJP.pl

    Dystanazja

    sztuczne utrzymywanie czynności serca i płuc u osoby z nieodwracalnymi uszkodzeniami mózgu


    Dystanazja – utrzymywanie pacjenta przy życiu dzięki koniecznemu i ciągłemu zastosowaniu środków nadzwyczajnych.

    Pojęcie dystanazji odnosi się do sytuacji, w którym pacjent znajduje się w tak ciężkim stanie zdrowia, że niezastosowanie leczenia doprowadziłoby do jego śmierci. Co więcej, żaden sposób postępowania terapeutycznego, który można zakwalifikować jako środek zwyczajny, również nie zapewni choremu przeżycia. Umrze on, jeśli niezastosowane zostaną nadzwyczajne środki postępowania. Jednakże środki takie w rozpatrywanej sytuacji muszą być stosowane ciągle – zastosowanie ich nie ma go wyleczyć, nie prowadzi do stanu, w którym chory nabędzie zdolności do przeżycia bez nich – przy zaprzestaniu ich stosowania chory umrze.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dystancja

    dawniej: dystans, oddalenie, odległość


    Źródła:

    SJP.pl

    Dystans

    1. odległość między dwoma punktami; oddalenie w przestrzeni lub czasie;
    2. określony odcinek drogi, na którym odbywa się wyścig; trasa wyścigu


    rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

     (1.1) odległość np. między dwoma punktami, przedmiotami, miejscowościami

     (1.2) sport. wymierzony odcinek drogi, na którym odbywają się wyścigi

     (1.3) socjol. stosunek do kogoś lub czegoś charakteryzujący się chłodnym, ostrożnym i nieufnym podejściem


    Dystans – drugi album zespołu Eye for an Eye wydany w 2004 roku przez Pasażera.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dystansik

    zdrobnienie od: dystans


    Źródła:

    SJP.pl

    Dystansować

    1. wyprzedzać kogoś w wyścigu; prześcigać;
    2. przenośnie: mieć większe osiągnięcia, robić od kogoś większe postępy;
    3. dystansować się - odnosić się do kogoś lub do czegoś chłodno, z rezerwą


    Źródła:

    SJP.pl

    Dystansowy

    związany z dystansem


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysteleologia

    teoria uznająca, że w świecie panuje przypadek i chaos


    Źródła:

    SJP.pl

    Dysten

    cyjanit; minerał, odmiana krzemianu glinu


    Kyanit (cyjanit, dysten) – polimorficzna odmiana krzemianu glinu (Al
    2
    O
    3
    ·SiO
    2
    ), minerał z grupy krzemianów wyspowych zaliczany do glinokrzemianów.

    Nazwa cyjanit pochodzi od gr. kyanos = niebieski; nazwa dysten od gr. dis = dwukrotnie, podwójnie oraz sthenos = siła, moc i nawiązuje do zmiennej twardości tego minerału.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dystonia

    zaburzenia postawy ciała, wynikające z nadmiernego napięcia mięśniowego


    Dystonia – występowanie ruchów mimowolnych powodujących skręcanie i wyginanie różnych części ciała, przez co chory przybiera często nienaturalną postawę. Pojęcie dystonii wprowadził do medycyny Hermann Oppenheim w 1911 roku, opisując dystonię mięśniową deformacyjną.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dystoniczny

    dystonia


    Patrz:dystonia

    Źródła:

    SJP.pl

    Dystonować

    nieczysto śpiewać lub grać; fałszować


    Źródła:

    SJP.pl

    Dystopia

    miejsce, w którym dzieje się jak najgorzej; stosunki społeczne, w których panuje zło; odwrotność utopii


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) liter. film. szt. utwór fabularny z dziedziny literatury fantastyczno-naukowej, przedstawiający czarną wizję przyszłości;

     (1.2) wizja rzeczywistości przedstawiona w dystopii (1.1)

     (1.3) med. patologiczne, złe umiejscowienie narządu, organu


    Dystopia (st.gr. δυς – zły; τόπος – miejsce) – utwór fabularny z dziedziny literatury fantastycznonaukowej, przedstawiający czarną wizję przyszłości, wewnętrznie spójną i wynikającą z krytycznej obserwacji otaczającej autora sytuacji społecznej. Dystopia przyjmuje pesymistyczny osąd zastanego świata, fantastyczna wizja jest zazwyczaj jego hiperboliczną konstatacją, negującą możliwość odmiany zastanego stanu rzeczy w przyszłości.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dystopiczny

    dystopia; dystopijny


    Źródła:

    SJP.pl

    Dystopijność

    dystopia


    Patrz:dystopia

    Źródła:

    SJP.pl

    Dystopijny

    dystopia; dystopiczny


    przymiotnik relacyjny

     (1.1) związany z dystopią, dotyczący dystopii


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dystorsja

    1. skręcenie stawu;
    2. wada układu optycznego objawiająca się zniekształceniami geometrycznymi obrazu


    Dystorsja, dystorsja pola – wada optyczna układu optycznego polegająca na różnym powiększeniu obrazu w zależności od jego odległości od osi optycznej instrumentu.

    Jeżeli zmienia się ogniskową obiektywu lub okularu instrumentu, to im dalej od osi optycznej (środka obrazu), tym wyraźniej mogą powstawać zniekształcenia obrazu, co szczególnie rażące może być na brzegu pola widzenia. W zależności od kształtu zniekształcenia wyróżnia się dystorsję beczkową i poduszkową, w których prostokąt zmienia kształt w beczkę albo w poduszkę. Rzadko spotykanym rodzajem dystorsji, świadczącym o wadzie układu optycznego jest dystorsja falista.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dystorsyjny

    dystorsja


    Patrz:dystorsja

    Źródła:

    SJP.pl

    Dystr.

    skrót od: dystrybucja


    Źródła:

    SJP.pl

    Dystrakcja

    przestarzale:
    1. rozproszenie uwagi; nieuwaga, roztargnienie;
    2. czynnik przeszkadzający w skupieniu uwagi, przyczyna roztargnienia;
    3. rozrywka, przyjemność, zabawa


    Źródła:

    SJP.pl

    Dystrakcyjny

    związany z dystrakcją


    Źródła:

    SJP.pl

    Dystrakt

    przestarzale: osoba roztargniona, mająca problem ze skupieniem uwagi


    Źródła:

    SJP.pl

    Dystraktor

    czynnik rozpraszający uwagę, przeszkadzający w skupieniu


    Źródła:

    SJP.pl

    Dystraktywny

    związany z dystrakcją


    Źródła:

    SJP.pl

    Dystrepsja

    stan wychudzenia niemowlęcia związany z przewlekłymi zaburzeniami odżywiania


    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dystres

    w psychologii: wtórny lub nasilony stres


    Źródła:

    SJP.pl

    Dystrofia

    zaburzenia w odżywianiu tkanki, narządu lub całego organizmu prowadzące do zmian zwyrodnieniowych


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) med. zaburzenia w odżywianiu tkanki, narządu lub całego organizmu prowadzące do zmian zwyrodnieniowych;


    Dystrofia – zaburzenie wzrostu tkanek, narządów lub organizmuspowodowane zaburzeniami rozwojowymi, nieprawidłowym odżywianiem, zaburzeniami wchłaniania jelitowego, chorobami zakaźnymi, metabolicznymi lub alergicznymi.


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dystroficzny

    1. w medycynie: cierpiący na dystrofię;
    2. odnoszący się do dystrofizmu


    przymiotnik relacyjny

     (1.1) dotyczący dystrofii


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary

    Dystrofizacja

    zanikanie substancji pokarmowych w naturalnym zbiorniku wodnym


    Dystrofizacja – proces zmniejszania się ilości substancji odżywczych, dostępnych dla tkanki, organizmu lub całej biocenozy. Pojęcie wywodzi się etymologicznie od:

    • dys od dis – z łac. roz-, na części; z gr. źle, ciężko – przeciwieństwo, odwrotność, pozbawienie; wyłączenie; nieobecność,
    • trofika, troficzny, trofia z gr. trophē – odżywianie, żywność.

    Źródła:

    SJP.pl
    Wikipedia

    Dystrofizm

    niedobór tlenu i substancji odżywczych w naturalnym zbiorniku wodnym, prowadzący do zarastania jezior i powstawania torfowisk


    Źródła:

    SJP.pl

    Dystrybuanta

    funkcja określona dla danej zmiennej losowej X przyporządkowująca każdej liczbie rzeczywistej x takie prawdopodobieństwo P, dla którego X jest mniejsze lub równe x


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) stat. funkcja wyrażająca prawdopodobieństwo, że zmienna losowa przyjmie wartość nie większą niż określona liczba;


    Źródła:

    SJP.pl
    Wiktionary oraz Wikipedia

    Dystrybucja

    1. rozprowadzanie towarów między zainteresowanymi osobami, podmiotami;
    2. sposób rozłożenia czegoś, plan, schemat rozkładu;
    3. w językoznawstwie: zbiór otoczeń, w jakich może wystąpić dany element językowy


    rzeczownik, rodzaj żeński

     (1.1) rozprowadzanie, rozdzielanie


    • kolportaż (dystrybucja)
    • dystrybucja (ekonomia)
      • intensywność dystrybucji: intensywna, selektywna, wyłączna
      • logistyka dystrybucji
    • dystrybucja (marketing)
      • kanał dystrybucji
    • dystrybucja (matematyka)
      • teoria dystrybucji

      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary oraz Wikipedia

      Dystrybucjonista

      dystrybucjonizm


      Patrz:dystrybucjonizm

      Źródła:

      SJP.pl

      Dystrybucjonistka

      dystrybucjonista


      Patrz:dystrybucjonista

      Źródła:

      SJP.pl

      Dystrybucjonizm

      1. koncepcja polityczno-ekonomiczna zakładająca stworzenie społeczeństwa dobrobytu poprzez upowszechnianie drobnej własności w przemyśle, handlu i rolnictwie;
      2. metoda opisu języka opozycyjna do semantyki; dystrybucjonalizm


      Dystrybucjonizm (łac. distributio ‘podział’ i gr. ismos ‘nauka’) – doktryna polityczna odrzucająca zarówno kapitalizm z monopolami, jak i cechujący się wszechwładzą państwa socjalizm, uważając je za ustroje w równym stopniu krępujące indywidualizm i ograniczające własność. Postuluje stworzenie systemu społeczno-gospodarczego opartego na upowszechnieniu drobnej własności w handlu, rzemiośle i rolnictwie.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wikipedia

      Dystrybucyjny

      związany z dystrybucją


      przymiotnik relacyjny

       (1.1) związany z dystrybucją, dotyczący dystrybucji; służący do dystrybucji


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary

      Dystrybuować

      rozprowadzać, rozdzielać, rozdawać


      Źródła:

      SJP.pl

      Dystrybutor

      osoba zajmująca się rozprowadzaniem towarów, dystrybucją


      rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

       (1.1) urządzenie do wydzielania czegoś

      rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

       (2.1) ten, kto dystrybuuje


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary

      Dystrybutorka

      kobieta zajmująca się rozprowadzaniem towarów, dystrybucją


      Źródła:

      SJP.pl

      Dystrybutorski

      przymiotnik relacyjny

       (1.1) związany z dystrybutorem, dotyczący dystrybutora


      Źródła:

      Wiktionary

      Dystrybutywność

      dystrybutywny


      Patrz:dystrybutywny

      Źródła:

      SJP.pl

      Dystrybutywny

      1. dzielący coś, dotyczący podziału; rozdzielczy;
      2. o zbiorze: będący sumą elementów jednorodnych pod pewnym względem;
      3. dotyczący repartycji elementów językowych


      Źródła:

      SJP.pl

      Dystrybutyzm

      koncepcja polityczno-ekonomiczna zakładająca stworzenie społeczeństwa dobrobytu poprzez upowszechnianie drobnej własności w przemyśle, handlu i rolnictwie; dystrybucjonalizm


      Dystrybucjonizm (łac. distributio ‘podział’ i gr. ismos ‘nauka’) – doktryna polityczna odrzucająca zarówno kapitalizm z monopolami, jak i cechujący się wszechwładzą państwa socjalizm, uważając je za ustroje w równym stopniu krępujące indywidualizm i ograniczające własność. Postuluje stworzenie systemu społeczno-gospodarczego opartego na upowszechnieniu drobnej własności w handlu, rzemiośle i rolnictwie.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wikipedia

      Dystrykcik

      rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

       (1.1) zdrobn. od dystrykt


      Źródła:

      Wiktionary

      Dystrykt

      okręg administracyjny, wyborczy lub sądowy w niektórych krajach


      rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

       (1.1) adm. nazwa okręgu administracyjnego bądź sądowego w kraju lub mieście


      Dystrykt (od łac. districtus) – nazwa jednostki administracyjnej, a także okręgu sądowego, wyborczego lub innego, stosowana współcześnie lub dawniej w wielu państwach. Dystrykty mogą być zarówno jednostkami administracyjnymi najwyższego rzędu (np. w Izraelu, Luksemburgu, czy na Cyprze), jak i niższych rzędów (np. w RPA, czy Indii).


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary oraz Wikipedia

      Dystryktowy

      związany z dystryktem


      przymiotnik relacyjny

       (1.1) związany z dystryktem, dotyczący dystryktu; będący głównym ośrodkiem dystryktu


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary

      Dystych

      1. utwór lub strofa złożone z dwóch wersów; dwuwiersz;
      2. klasyczna strofa dwuwierszowa złożona z heksametru i pentametru


      rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

       (1.1) liter. zwrotka złożona z dwóch wersów

       (1.2) liter. forma poetycka składająca się z dwóch wersów


      Dystych (gr. dístichon), także dwuwiersz – strofa dwuwersowa, o rymach parzystych (aa bb). Najmniejsza istniejąca strofa poetycka. Oba wersy dystychu charakteryzują się zazwyczaj znacznym podobieństwem pod względem składni i treści.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary oraz Wikipedia

      Dystylacja

      dawniej: destylacja


      Źródła:

      SJP.pl

      Dystylarnia

      dawniej: destylarnia


      Źródła:

      SJP.pl

      Dystylator

      przestarzałe: destylator


      Źródła:

      SJP.pl

      Dystylować

      dawniej: destylować


      Źródła:

      SJP.pl

      Dystymia

      przewlekłe zaburzenie psychiczne, któremu towarzyszą stany obniżonego nastroju i aktywności nieosiągających poziomu depresji


      rzeczownik, rodzaj żeński

       (1.1) med. psych. typ depresji charakteryzujący się przewlekłym (trwającym minimum 2 lata lub dłużej) obniżeniem nastroju o przebiegu łagodniejszym niż w przypadku depresji endogennej;


      Dystymia (z greki: δυσθυμία „zły stan umysłu”), depresja nerwicowa, depresyjne zaburzenie osobowości, przewlekła depresja z lękiem – typ depresji charakteryzujący się przewlekłym (trwającym minimum 2 lata lub dłużej) obniżeniem nastroju o przebiegu łagodniejszym niż w przypadku depresji endogennej. Szacuje się, że około 2–5% populacji ogólnej wykazuje objawy dystymiczne.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary oraz Wikipedia

      Dystymiczka

      dystymik


      Patrz:dystymik

      Źródła:

      SJP.pl

      Dystymiczny

      dotyczący dystymii


      przymiotnik

       (1.1) psych. związany z dystymią, dotyczący dystymii


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary

      Dystymik

      w medycynie: osoba, u której występują nienasilone stany obniżonego nastroju i obniżona aktywność


      Dystymia (z greki: δυσθυμία „zły stan umysłu”), depresja nerwicowa, depresyjne zaburzenie osobowości, przewlekła depresja z lękiem – typ depresji charakteryzujący się przewlekłym (trwającym minimum 2 lata lub dłużej) obniżeniem nastroju o przebiegu łagodniejszym niż w przypadku depresji endogennej. Szacuje się, że około 2–5% populacji ogólnej wykazuje objawy dystymiczne.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wikipedia

      Dystyngować

      dawniej: odróżnić, odróżniać coś od czegoś; wyróżnić, wyróżniać coś lub kogoś spośród innych; dystyngwować


      Źródła:

      SJP.pl

      Dystyngowańszy

      dawny stopień wyższy od przymiotnika: dystyngowany; bardziej dystyngowany


      Źródła:

      SJP.pl

      Dystyngowany

      wytworny, elegancki, szlachecki


      przymiotnik

       (1.1) taki, który charakteryzuje się wytwornością, elegancją


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary

      Dystyngwować

      dawniej: odróżnić, odróżniać coś od czegoś; wyróżnić, wyróżniać coś lub kogoś spośród innych; dystyngować


      Źródła:

      SJP.pl

      Dystynkcja

      1. dobre maniery, elegancja, wytworność;
      2. dawniej: wyróżnienie kogoś, nadanie godności lub stanowiska;
      3. cecha odróżniająca dystynktywne cechy fonologiczne w gramatyce;
      4. tylko w l.mn., w wojskowości: oznaczenia stopnia i rodzaju broni na mundurze


      • Dystynkcje – odznaki wskazujące na godność, rangę
      • Dystynkcja - cecha (właściwość) odróżniająca dystynktywne cechy fonologiczne

      Źródła:

      SJP.pl
      Wikipedia

      Dystynkcje

      odznaki wskazujące na rangę (wojskową, zawodową itp.) jej posiadacza


      rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

       (1.1) odznaki mundurowe umożliwiające identyfikację stopnia i rodzaju służby


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary

      Dystynkcyjny

      związany z dystynkcją


      Źródła:

      SJP.pl

      Dystynktorium

      dawniej: przedmiot, odznaka piastowanej godności, np. buława marszałkowska


      Dystynktorium (krzyż kanonicki, order kanonicki) – odznaka o formie orderowej, przyznawana kanonikom należącym do kapituły przy katedrze, nadawana od XVIII wieku.

      Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa distinctorium („znak odznaczania się”). Noszone na piersiach na łańcuchach lub wstęgach czerwonych lub błękitnych, zwykle miały postać krzyża (w różnych odmianach), na którym umieszczano herb lub wizerunek patrona kapituły.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wikipedia

      Dystynktywny

      1. odróżniający, wyróżniający; diakrytyczny;
      2. w językoznawstwie: różnicujący elementy języka


      Źródła:

      SJP.pl

      Dysuria

      bolesne oddawanie moczu objawiające się pieczeniem w cewce moczowej; dyzuria


      rzeczownik, rodzaj żeński

       (1.1) med. bolesne oddawanie moczu;


      Dysuria, dyzuria (łac. dysuria) – objaw chorobowy polegający na bolesnym oddawaniu moczu, któremu często towarzyszy uczucie pieczenia w cewce moczowej (stranguria) i ogólny dyskomfort. Z dysurią wiąże się także częstomocz.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary oraz Wikipedia

      Dysuryczny

      dysuria; dyzuryczny


      Źródła:

      SJP.pl

      Dysydencja

      dysydenctwo;
      1. sprzeciw wobec panującego systemu politycznego;
      2. wyznawanie poglądów innych od obowiązujących w danej wspólnocie religijnej


      Źródła:

      SJP.pl

      Dysydencki

      odnoszący się do dysydenta, właściwy dysydentom


      przymiotnik relacyjny

       (1.1) polit. związany z dysydentem, dotyczący dysydenta


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary

      Dysydencko

      przysłówek

       (1.1) na sposób dysydencki


      Źródła:

      Wiktionary

      Dysydenctwo

      dysydencja;
      1. sprzeciw wobec panującego systemu politycznego;
      2. wyznawanie poglądów innych od obowiązujących w danej wspólnocie religijnej


      Źródła:

      SJP.pl

      Dysydent

      1. osoba przeciwstawiająca się panującej ideologii;
      2. dawniej: wyznawca innej religii chrześcijańskiej niż katolicka


      rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

       (1.1) polit. osoba występująca przeciwko władzy i z tego powodu represjonowana;

       (1.2) osoba, która odsunęła się od grupy, do której należała

       (1.3) hist. rel. odstępca od dogmatów kościelnych, w dawnej Polsce ktoś wyznający religię chrześcijańską inną niż katolicyzm, szczególnie protestant;


      • dysydent (ang. dissident) w polityce
        • radzieccy dysydenci
      • dysydent (ang. dissenter) w religii
        • dysydenci w Wielkiej Brytanii

      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary oraz Wikipedia

      Dysydentka

      dysydent


      rzeczownik, rodzaj żeński

       (1.1) polit. kobieta występująca przeciwko władzy i z tego powodu represjonowana


      Patrz:dysydent

      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary

      Dysydentyzm

      ruch, którego istotą jest działalność opozycyjna, sprzeciw wobec panującego systemu politycznego


      Źródła:

      SJP.pl

      Dysymilacja

      1. proces zachodzący w organizmie, polegający na rozkładzie związków organ. i wydaleniu powstałych produktów poza organizm
      2. zjawisko fonetyczne, w którym jeden z dwóch takich samych fonemów ulega zmianie; rozpodobnienie; odpodobnienie


      Dysymilacja (łac. dissimilis „niepodobny”), odpodobnienie, rozpodobnienie – proces fonetyczny, w wyniku którego wytwarzają się lub powiększają różnice pomiędzy głoskami w obrębie jakiegoś odcinka wypowiedzi, a więc głoski te stają się mniej podobne do siebie.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wikipedia

      Dysymilacyjny

      związany z dysymilacją, powstały wskutek dysymilacji; dysymilatywny


      Źródła:

      SJP.pl

      Dysymilatywny

      związany z dysymilacją, powstały wskutek dysymilacji; dysymilacyjny


      Źródła:

      SJP.pl

      Dysymulacja

      dyssymulacja;
      1. ukrywanie objawów choroby;
      2. dawniej: zatajenie czegoś, np. pewnych faktów z życia


      rzeczownik, rodzaj żeński

       (1.1) zatajenie, np. choroby, kalectwa


      Dyssymulacja lub dysymulacja (łac. dissimulatio – udawanie) – pojęcie medyczne będące przeciwieństwem symulacji. W psychologii klinicznej jest to postawa wobec testu psychologicznego przejawiająca się w próbie dostosowania do obowiązujących norm społecznych i ukrycia rzeczywistych bądź wymyślonych zaburzeń.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary oraz Wikipedia

      Dysymulować

      1. ukrywać objawy zaburzeń psychicznych lub choroby fizycznej; dyssymulować;
      2. dawniej: zatajać, ukrywać coś


      Źródła:

      SJP.pl

      Dysza

      1. odcinek przewodu o zmiennym przekroju poprzecznym, zapewniającym przemianę energii wewnętrznej przepływającego płynu w energię kinetyczną
      2. otwór wylotowy rury przeprowadzającej ciecze albo gazy


      rzeczownik, rodzaj żeński

       (1.1) techn. część przewodu, w której zwiększa się energia kinetyczna płynu

       (1.2) hutn. mot. otwór wylotowy rury regulujący dopływ cieczy lub gazów


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary oraz Wikipedia

      Dyszak

      zestaw dyszowy do dużych pieców


      Źródła:

      SJP.pl

      Dyszeć

      1. oddychać intensywnie, głośno, z trudem;
      2. dawniej: oddychać


      czasownik nieprzechodni niedokonany

       (1.1) głośno i ciężko oddychać

       (1.2) wydawać odgłos podobny do ciężkiego oddechu

       (1.3) przen. być przepełnionym jakąś emocją


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary

      Dyszek

      udo baranie albo cielęce


      Źródła:

      SJP.pl

      Dyszel

      drąg przytwierdzony do przedniej części wozu konnego


      rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

       (1.1) drąg łączący przednią część wozu, sań, bryczki itp. z zaprzęgiem konnym lub ciągnikiem;


      Dyszel – belka (obecnie metalowa, dawniej – drewniana) służąca do połączenia przyczepy lub maszyny rolniczej z hakiem pociągowym ciągnika, w przeszłości zaś – z przednią osią wozu konnego, żniwiarki lub kosiarki konnej.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary oraz Wikipedia

      Dyszka

      1. potocznie: banknot dziesięciozłotowy;
      2. zdrobnienie od: dysza;
      3. zdrobnienie od: dycha


      rzeczownik, rodzaj żeński

       (1.1) zdrobn. od dycha


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary

      Dyszkancista

      osoba obdarzona wysokim głosem chłopięcym i śpiewająca takim głosem; dyszkant, dyskantysta


      Źródła:

      SJP.pl

      Dyszkant

      1. dawniej: najwyższy głos w chórze;
      2. głos chłopięcy równy sopranowi;
      3. piskliwy głos


      rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

       (1.1) muz. osoba śpiewająca wysokim głosem chłopięcym

      rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

       (2.1) muz. wysoki głos chłopięcy;

       (2.2) książk. piskliwy głos


      Dyszkant – termin muzyczny; odmiana wysokiego głosu ludzkiego. Najczęściej głos ten posiadają chłopcy przed mutacją (w języku angielskim dyszkant to „sopran chłopięcy” – boy soprano, choć w przypadku chórów mieszanych częściej stosuje się określenie treble).


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary oraz Wikipedia

      Dyszkantowy

      dyszkant; dyskantowy


      przymiotnik relacyjny

       (1.1) muz. związany z dyszkantem, dotyczący dyszkantu; wypowiedziany dyszkantem, piskliwym głosem


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary

      Dyszkiewicz

      nazwisko


      Źródła:

      SJP.pl

      Dyszlowe

      w Polsce średniowiecznej: opłata za korzystanie z dróg, pobierana na rogatkach od przejeżdżających pojazdów


      Źródła:

      SJP.pl

      Dyszlowy

      związany z dyszlem


      Źródła:

      SJP.pl

      Dyszolot

      rodzaj statku powietrznego


      Źródła:

      SJP.pl

      Dyszownica

      w hutnictwie: element zestawu dyszowego wielkiego pieca, w postaci brązowego odlewu chłodzonego wodą, w którym osadzona jest dysza


      Źródła:

      SJP.pl

      Dyszowy

      przymiotnik od: dysza


      Źródła:

      SJP.pl

      Dyteista

      osoba wierząca w dwóch bogów lub w Boga dwupostaciowego; diteista


      Źródła:

      SJP.pl

      Dyteistka

      dyteista


      Patrz:dyteista

      Źródła:

      SJP.pl

      Dyteistyczny

      dyteizm


      Patrz:dyteizm

      Źródła:

      SJP.pl

      Dyteizm

      doktryna przyjmująca istnienie w Bogu dwóch natur i dwóch osób


      Źródła:

      SJP.pl

      Dytek

      dytek; dawniej:
      1. drobna moneta;
      2. pieniądz


      Źródła:

      SJP.pl

      Dytko

      nazwisko


      Dydko, didko, ditko, dytko, dydo – nadprzyrodzona istota z polskiego folkloru, pierwotnie demon z wierzeń słowiańskich, później zdegradowany do roli straszydła.

      Postać dydka wywodzi się od znanego na Rusi demona opiekuńczego domu (por. domowik), po chrystianizacji zdegradowanego do roli diabła, zwłaszcza leśnego, ostatecznie zaś do roli nocnego straszydła, którym straszono dzieci (por. bobo).


      Źródła:

      SJP.pl
      Wikipedia

      Dytkowski

      nazwisko


      Źródła:

      SJP.pl

      Dytmarów

      wieś w Polsce


      Dytmarów (niem. Dittersdorf, cz. Potěkrby) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Lubrza. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Obniżenia Prudnickiego, będącego częścią Niziny Śląskiej, u podnóży Gór Opawskich. Przepływa przez nią rzeka Prudnik.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wikipedia

      Dytrochej

      w starożytnej wersyfikacji: czterozgłoskowa stopa wierszowa; podwójny trochej (chorej), dichorej, dychorej


      Dytrochej – w wersyfikacji antycznej stopa wierszowa składająca się z czterech sylab: długiej, krótkiej, długiej, krótkiej (); podwójny trochej. Współcześnie dytrochejem nazywa się niekiedy peon III z uwagi na występowanie akcentu pobocznego na sylabie pierwszej.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wikipedia

      Dytrych

      1. imię męskie;
      2. nazwisko


      • Dytrych (Dytryk, Teodoryk) – imię męskie pochodzenia germańskiego

      Osoby o tym nazwisku:

      • Benedykt Dytrych – polski wojskowy, historyk
      • Lucjan Dytrych – polski aktor teatralny i filmowy

      Źródła:

      SJP.pl
      Wikipedia

      Dytyramb

      1. uroczysta piesń kultowa ku czci Dionizosa;
      2. pieśń pochwalna, utwór wychwalający kogoś lub coś; panegiryk;
      3. pochwała


      rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

       (1.1) liter. oda albo pieśń pochwalna o charakterze patetycznym, wzniosłym, niekiedy tragicznym, wywodząca się ze starożytnej Grecji;


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary oraz Wikipedia

      Dytyrambiczny

      dotyczący dytyrambu


      Źródła:

      SJP.pl

      Dyw.

      skrót od: dywizja


      skrót

       (1.1) = wojsk. dywizja, dywizji


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary

      Dywagacja

      mówienie lub pisanie nie na temat, bezładnie, rozwlekle


      rzeczownik, rodzaj żeński

       (1.1) rozwlekłe rozważanie nie na temat


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary

      Dywagować

      odstępować, odbiegać od tematu; mówić, pisać nie na temat


      czasownik

       (1.1) rozwlekle odchodzić od tematu


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary

      Dywagowanie

      rzeczownik, rodzaj nijaki

       (1.1) odczasownikowy od|dywagować.


      Źródła:

      Wiktionary

      Dywan

      1. gruba tkanina ozdobna przykrywająca podłogę
      2. dawniej: urząd dworski w krajach muzułmańskich
      3. kolekcja utworów jednego poety w krajach muzułmańskich


      rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

       (1.1) gruba, wzorzysta tkanina, przeznaczona do przykrycia podłogi;

       (1.2) rzad. ozdobna tkanina do powieszenia na ścianach

       (1.3) urząd dworski w krajach muzułmańskich

       (1.4) rada doradcza sułtana w imperium osmańskim;

       (1.5) liter. zbiór utworów literackich jednego lub kilku poetów (termin funkcjonuje w literaturze krajów muzułmańskich);

       (1.6) gw-pl|Bukowina. wersalka


      Dywan – tkanina dekoracyjna przeznaczona do pokrycia pewnych płaszczyzn (najczęściej podłóg, czasem także ścian).

      Szacuje się, że dywany pojawiły się prawdopodobnie w Azji Centralnej między III a II tysiącleciem p.n.e. Najstarszym znanym nam dywanem jest tzw. Pazyryk. Został on odkryty przez rosyjskiego archeologa – Sergieja Rudenko – w 1949 roku. Odkrycie miało miejsce w dolinie Pazyryka na Syberii Południowej, przy granicy z Mongolią. Naukowcy wstępnie szacują datę Pazyryka na około 500 r. p.n.e., lecz biorąc pod uwagę sposób jego wykonania, domniema się, że jego tradycja może być starsza o kolejne 500 lat.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary oraz Wikipedia

      Dywaniarka

      kobieta pracująca przy wyrobie dywanów


      Źródła:

      SJP.pl

      Dywaniarski

      związany z produkcją dywanów


      Źródła:

      SJP.pl

      Dywanik

      zdrobnienie od: dywan; mały dywan


      rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

       (1.1) zdrobn. od: dywan

       (1.2) mały kawałek dywanu, najczęściej do położenia w łazience lub obok łóżka

       (1.3) bud. górna, ścieralna warstwa drogi asfaltowej, wykonana z asfaltobetonu lub smołobetonu


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary

      Dywanikowy

      przymiotnik relacyjny

       (1.1) związany z dywanikiem, dotyczący dywanika


      Źródła:

      Wiktionary

      Dywanokształtne

      o cechach dywanokształtnych (rząd ryb)


      Dywanokształtne, rekiny dywanowe (Orectolobiformes) – rząd ryb chrzęstnoszkieletowych (Chondrichthyes). Największym przedstawicielem i jednocześnie największym z rekinów jest rekin wielorybi. W zapisie kopalnym znane są ze skamieniałości wczesnojurajskich, a w Polsce z jury środkowej Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, okolic Szczecina i z kredy dolnej Wysoczyzny Łódzkiej.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wikipedia

      Dywanokształtny

      o cechach dywanokształtnych (rząd ryb)


      Źródła:

      SJP.pl

      Dywanówka

      film instruktażowy z ćwiczeniami domowymi niewymagającymi specjalnych przyrządów


      Źródła:

      SJP.pl

      Dywanowy

      1. związany z dywanem;
      2. nalot dywanowy - zmasowane bombardowanie wyznaczonego terenu


      przymiotnik relacyjny

       (1.1) związany z dywanem, dotyczący dywanu


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary

      Dywdyk

      dyftyk; tyftyk;
      1. dawniej: tkanina wełniana, jedwabna lub bawełniana; ubiór z tej tkaniny;
      2. dawniej: jedwabna kapa na konia


      Źródła:

      SJP.pl

      Dywergencja

      przypisywanie pola skalarnego danemu polu wektorowemu przez operator różniczkowy; rozbieżność, źródłowość


      rzeczownik, rodzaj żeński

       (1.1) rozbieżność, różnorodność

       (1.2) powstawanie rozbieżności

       (1.3) mat. operator określający dla danego pola wektorowego pole skalarne, na podstawie którego można określić źródła i ujścia pola;


      Dywergencja, in. rozbieżność, źródłowość pola wektorowego – operator różniczkowy przyporządkowujący polu wektorowemu w przestrzeni euklidesowej 3-wymiarowej pole skalarne będące formalnie iloczynem skalarnym operatora nabla z wektorem pola.

      Operator ten uogólnia się na przestrzenie euklidesowe n-wymiarowe z dowolnymi układami współrzędnych krzywoliniowych oraz na dowolne przestrzenie riemannowskie i pseudoriemannowskie.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary oraz Wikipedia

      Dywergencyjny

      związany z dywergencją, powstały wskutek dywergencji; dywergentny


      Źródła:

      SJP.pl

      Dywergentny

      związany z dywergencją, powstały wskutek dywergencji; dywergencyjny


      Źródła:

      SJP.pl

      Dywersancki

      przymiotnik relacyjny

       (1.1) związany z dywersantem, dotyczący dywersanta


      Źródła:

      Wiktionary

      Dywersant

      osoba niszcząca infrastrukturę gospodarczą lub militarną przeciwnika w celu osłabienia jego zdolności zaczepnych lub obronnych


      rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

       (1.1) osoba dokonująca dywersji


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary

      Dywersantka

      uczestniczka lub organizatorka akcji dywersyjnych


      Źródła:

      SJP.pl

      Dywersja

      sabotaż;
      1. działania sabotażowe lub propagandowe prowadzone na terytorium wroga w celu dezorganizacji jego działań wojennych;
      2. działania zmierzające do zakłócenia życia politycznego i gospodarczego jakiegoś państwa, prowadzone w celu osiągnięcia korzyści politycznych


      rzeczownik, rodzaj żeński

       (1.1) wojsk. tajne działania prowadzone by osłabić nieprzyjaciela


      Dywersja – niszczące działanie wojenne na zapleczu, element z arsenału walki mający na celu odwrócenie uwagi przeciwnika. Działanie z ukrycia w celu osłabienia obronności lub gospodarki nieprzyjaciela w czasie wojny czy też wrogiego państwa w czasie pokoju. Dezorganizacja sił przeciwnika, polegająca na niszczeniu lub uszkadzaniu zasobów zbrojnych wroga.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary oraz Wikipedia

      Dywersyfikacja

      1. zróżnicowanie lub rozszerzenie oferowanych produktów i usług w celu pełniejszego wykorzystania zasobów przedsiębiorstwa;
      2. dywersyfikacja portfela papierów wartościowych - zakup różnych papierów wartościowych w celu obniżenia ryzyka inwestycyjnego


      rzeczownik, rodzaj żeński

       (1.1) różnicowanie asortymentu produkcji lub usług w celu zmniejszenia ryzyka w prowadzeniu działalności gospodarczej;


      Dywersyfikacja – różnicowanie rodzaju działalności (asortymentu produkcji lub świadczonych usług), inwestycji i in., najczęściej w celu zmniejszenia ryzyka lub osiągania lepszych wyników.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary oraz Wikipedia

      Dywersyfikacyjny

      dywersyfikacja


      przymiotnik

       (1.1) przym. od dywersyfikacja


      Patrz:dywersyfikacja

      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary

      Dywersyjny

      1. dotyczący dywersji - działań sabotażowych lub propagandowych prowadzonych na terytorium wroga w celu dezorganizacji jego działań wojennych;
      2. dotyczący dywersji - działań zmierzających do zakłócenia życia politycznego i gospodarczego jakiegoś państwa, prowadzonych w celu osiągnięcia korzyści politycznych


      Źródła:

      SJP.pl

      Dywestycja

      wyzbycie się aktywów o niskiej produktywności lub uznanych za zbędne; dezinwestycja


      Źródła:

      SJP.pl
      Wikipedia

      Dywetyna

      tkanina będąca imitacją aksamitu; dewetyna


      Źródła:

      SJP.pl
      Wikipedia

      Dywicki

      przymiotnik od: Dywity


      przymiotnik relacyjny

       (1.1) związany z Dywitami, dotyczący Dywit


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary

      Dywidenda

      zysk spółki akcyjnej wypłacany akcjonariuszom; zysk akcjonariusza


      rzeczownik, rodzaj żeński

       (1.1) ekon. część rocznego zysku netto spółki akcyjnej dzielona między akcjonariuszy proporcjonalnie do liczby posiadanych przez nich akcji;

       (1.2) ekon. obowiązkowa wpłata do budżetu państwa dokonywana przez przedsiębiorstwo państwowe


      Dywidenda (łac. dividendum „rzecz do podziału”) – aktywa (najczęściej pieniądze) wypłacane właścicielom (wspólnikom lub akcjonariuszom w zależności od formy prowadzenia spółki kapitałowej) jako wynagrodzenie za udzielenie kapitału.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary oraz Wikipedia

      Dywidendowy

      dywidenda


      przymiotnik relacyjny

       (1.1) ekon. związany z dywidendą, dotyczący dywidendy


      Patrz:dywidenda

      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary

      Dywinacja

      przepowiadanie przyszłości, wróżenie; wróżbiarstwo


      rzeczownik, rodzaj żeński

       (1.1) daw. rzad. przepowiadanie przyszłości, wróżenie


      Wróżenie (wróżbiarstwo, dywinacja) (łac. divinatio) – zespół czynności związanych z próbami przepowiadania przyszłości z pomocą specjalnych przedmiotów i technik, a według niektórych interpretacji, także sił nadnaturalnych (zob. siła wyższa). W środowisku naukowym wróżenie uznawane jest za pseudonaukę. Nie istnieje dowód potwierdzający skuteczność wróżenia.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary oraz Wikipedia

      Dywinacyjny

      dywinacja


      Patrz:dywinacja

      Źródła:

      SJP.pl

      Dywity

      wieś w Polsce


      Dywity (dawniej niem. Diwitten) – wieś w Polsce na Warmii, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity.

      W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dywity. Po reformie w 1973 r. miejscowość została siedzibą gminy Dywity.W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

      Liczy ok. 3 tys. mieszkańców.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wikipedia

      Dywiz

      znak graficzny łączący lub dzielący wyrazy; kreska, łącznik, znak przeniesienia


      rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

       (1.1) druk. znak graficzny w postaci krótkiej poziomej kreski biegnącej na wysokości średniej linii pisma lub nieco poniżej tej linii; stosowany przy dzieleniu wyrazu między wierszami oraz przy łączeniu wyrazów wieloczłonowych;


      Dywiz, czyli łącznik – znak pisarski oznaczony znakiem  -  w postaci krótkiej poziomej kreski (krótszej od pauzy i półpauzy) uniesionej ponad podstawową linią pisma. Inne nazwy dywizu to: znak przeniesienia, mała kreska oraz tiret (z fr. tiré). Łącznik nie jest znakiem interpunkcyjnym.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary oraz Wikipedia

      Dywizja

      wojskowa jednostka taktyczna złożona z kilku pułków


      rzeczownik, rodzaj żeński

       (1.1) wojsk. jednostka taktyczna złożona z kilku pułków;


      Dywizja – podstawowy związek taktyczny różnych rodzajów sił zbrojnych (5–15 tys. żołnierzy) składający się zazwyczaj z pułków lub brygad różnych rodzajów wojsk (typowych dla danego rodzaju sił zbrojnych) przeznaczonych do prowadzenia walki oraz oddziałów i samodzielnych pododdziałów przeznaczonych do zabezpieczenia bojowego działań, zapewnienia zaopatrzenia materiałowego i utrzymania w gotowości bojowej sprzętu technicznego jednostek dywizyjnych.


      Źródła:

      SJP.pl
      Wiktionary oraz Wikipedia

      Dywizjon

      dyon;
      1. jednostka organizacyjna i taktyczna odpowiadająca batalionowi piechoty
      2. w lotnictwie: samodzielna jednostka taktyczna
      3. w marynarce wojennej: jednostka taktyczna złożona z kilku okrętów wojennych jednego typu


      rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

       (1.1) wojsk. pododdział w artylerii, lotnictwie albo marynarce wojennej


      Dywizjon (dawniej – nazwa skrócona dyon) – pododdział wojska, w artylerii, kawalerii, taborach – równorzędny batalionowi innych rodzajów wojsk.

      1. W wojskach rakietowych i artylerii wojsk lądowych – zasadniczy pododdział ogniowy i taktyczny (np. dywizjon artylerii, składający się z dowództwa, kilku baterii dział jednego lub różnych kalibrów); dywizjony mogą być samodzielne lub wchodzić w skład oddziałów, a podczas działań – w skład grup artylerii.
      2. W wojskach obrony przeciwlotniczej sił powietrznych – zasadniczy pododdział ogniowy (np. dywizjon rakietowy obrony powietrznej składa się z dowództwa, baterii radiotechnicznej, startowej, technicznej i pododdziałów zabezpieczenia); wchodzi w skład związków taktycznych.
      3. W kawalerii – oddział składający się z kilku szwadronów, odpowiednik batalionu w piechocie, zazwyczaj wchodził w skład pułku kawalerii. W niektórych krajach szczebel dywizjonu został zlikwidowany i szwadrony tam podporządkowano bezpośrednio pułkom. Nazwę dywizjon stosowano też dla oddziałów pancernych czerpiących z tradycji kawaleryjskiej (np. polskie dywizjony rozpoznawcze z kampanii wrześniowej lub niemieckie dywizjony (Abteilung) czołgów ciężkich, odpowiadające batalionom).
      4. W lotnictwie wojskowym – pododdział taktyczny (np. dywizjon myśliwski, bombowy), składający się zwykle z dwóch lub więcej eskadr. Szczebel dywizjonów nie jest wyróżniany we wszystkich państwach. Anglojęzyczna nazwa squadron w literaturze polskiej jest tłumaczona zwyczajowo, błędnie jako dywizjon, jednak squadron to odpowiednik eskadry.
        • w lotnictwie państw Brytyjskiej Wspólnoty Narodów (RAF i inne) kilka dywizjonów tworzyło skrzydło (ang. wing);
        • w lotnictwie USA (USAAF i USAF) kilka dywizjonów tworzyło grupę (ang. group).

        Źródła:

        SJP.pl
        Wiktionary oraz Wikipedia

        Dywizjoner

        przestarzale: dowódca dywizji


        Dywizjoner (niem. Divisionär, fr. Divisionnaire)

        1. termin, używany w mowie potocznej dla oznaczenia generała dowodzącego dywizją. W Polsce był używany często w czasach wojen napoleońskich oraz Królestwa Kongresowego.
        2. w Armii Cesarstwa Austriackiego oficjalna nazwa stanowiska generała dowodzącego dywizją, posiadającego stopień marszałka polnego porucznika (FML).

        Źródła:

        SJP.pl
        Wikipedia

        Dywizjonista

        zwolennik, przedstawiciel dywizjonizmu


        Źródła:

        SJP.pl

        Dywizjonistka

        dywizjonista


        Patrz:dywizjonista

        Źródła:

        SJP.pl

        Dywizjonistyczny

        dywizjonizm


        Patrz:dywizjonizm

        Źródła:

        SJP.pl

        Dywizjonizm

        technika malarska zapoczątkowana przez impresjonistów, polegająca na malowaniu małymi, oddzielnymi plamami


        Dywizjonizm (fr. division = podział) – metoda malarska zapoczątkowana przez twórców impresjonizmu, rozwinięta przez neoimpresjonistów w tzw. pointylizm. Powstanie metody dywizjonizmu wiąże się z artystycznymi poszukiwaniami Claude’a Moneta. Wśród najsłynniejszych artystów dywizjonizmu jest baron Vittore Grubicy de Dragon, który przez długi czas mieszkał w Lierna nad jeziorem Como w celach artystycznych.


        Źródła:

        SJP.pl
        Wikipedia

        Dywizjonowy

        związany z dywizjonem


        przymiotnik relacyjny

         (1.1) związany z dywizjonem, dotyczący dywizjonu


        Źródła:

        SJP.pl
        Wiktionary

        Dywizor

        w matematyce: uogólnienie pojęcia dzielnika elementu pierścienia przemiennego


        Algebraiczna teoria liczb

        Dywizor – uogólnienie pojęcia dzielnika elementu pierścienia przemiennego. Pojecie to pojawiło się po raz pierwszy, pod nazwą dzielnika idealnego, w pracach E. Kummera o arytmetyce ciał podziału koła.


        Źródła:

        SJP.pl
        Wikipedia

        Dywizorek

        przyrząd służący do trzymania rękopisu nad kasztą podczas składania


        Dywizorek – przyrząd w kształcie długich, wąskich widełek, przytrzymujący kartkę z rękopisem, maszynopisem lub wydrukiem na tenaklu (podstawce, utrzymującej kartkę w pozycji dogodnej do czytania przez zecera, tj. osobę zajmującą się składem tekstu). Czasem nazwą tą obejmowano zestaw obu przyrządów, tj. tenakiel wraz z dywizorkiem.


        Źródła:

        SJP.pl
        Wikipedia

        Dywizyjny

        przymiotnik od: dywizja


        przymiotnik relacyjny

         (1.1) związany z dywizją, dotyczący dywizji


        Źródła:

        SJP.pl
        Wiktionary

        Dywulgować

        dawniej: dopuścić kogoś do tajemnicy, wtajemniczyć


        Źródła:

        SJP.pl

        Dyź

        zdrobnienie od: Dyzma, Dionizy (imiona męskie); Dyzio


        Źródła:

        SJP.pl

        Dyza

        dawniej: dysza


        Źródła:

        SJP.pl

        Dyzartria

        zaburzenie mowy polegające na niewyraźnym wymawianiu głosek; dysartia


        Dyzartria – termin z zakresu neurologii; jeden z typów zaburzeń mowy, wynikający z dysfunkcji aparatu wykonawczego (języka, podniebienia, gardła, krtani). Dysfunkcja może być spowodowana: uszkodzeniem mięśni, unerwiających ich nerwów czaszkowych, jąder tych nerwów, dróg korowo-jądrowych, układu pozapiramidowego.


        Źródła:

        SJP.pl
        Wikipedia

        Dyzartryczny

        dyzartria; dysartryczny


        Źródła:

        SJP.pl

        Dyzażio

        spadek kursu dewiz, papierów wartościowych poniżej ich wartości nominalnej; dysażio; disagio; disaggio


        Źródła:

        SJP.pl

        Dyzenteria

        epidemiczna choroba zakaźna, powodująca biegunkę, odwodnienie i zatrucie organizmu; czerwonka bakteryjna


        rzeczownik, rodzaj żeński

         (1.1) med. ostra choroba zakaźna jelit


        Dyzenteria, czerwonka (gr. δυσεντερία, dysentería) – ostra choroba zakaźna jelit, w szczególności jelita grubego, której objawem jest uporczywa biegunka i obecność krwi oraz śluzu w stolcu. Nieleczona prowadzi do śmierci.


        Źródła:

        SJP.pl
        Wiktionary oraz Wikipedia

        Dyzenteryjny

        dyzenteria


        Patrz:dyzenteria

        Źródła:

        SJP.pl

        Dyżewski

        nazwisko


        Źródła:

        SJP.pl

        Dyzgust

        dysgust; dawniej:
        1. niechęć, niezadowolenie z czegoś;
        2. zniewaga, afront


        rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

         (1.1) niechęć wobec kogoś lub czegoś

         (1.2) daw. zniewaga, naruszenie czyjejś godności


        Źródła:

        SJP.pl
        Wiktionary

        Dyzio

        zdrobnienie od: Dyzma, Dionizy (imiona męskie); Dyź


        Hyzio, Dyzio i Zyzio (ang. Huey, Dewey and Louie) – fikcyjne postacie stworzone przez Teda Osborne’a i Ala Taliaferro. Występują głównie w komiksach, ale także w filmach animowanych Disneya. Po raz pierwszy pojawili się w gazetowym pasku komiksowym 17 października 1937. Na ekranie zadebiutowali 15 kwietnia 1938 w filmie Donald's Nephews (Siostrzeńcy Donalda).


        Źródła:

        SJP.pl
        Wikipedia

        Dyzma

        przenośnie: człowiek bez wykształcenia, robiący przypadkowo karierę


        rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

         (1.1) imię|polski|m.;


        Dyzma – imię męskie pochodzenia greckiego, od gr. δυσμη (dysmai, dysme) – zachód słońca lub gwiazd, „narodzony o zachodzie”. Imię to przypisywane jest tradycyjnie dobremu łotrowi – ukrzyżowanemu obok Chrystusa przestępcy, który nawrócił się i dostał obietnicę zbawienia.


        Źródła:

        SJP.pl
        Wiktionary oraz Wikipedia

        Dyzunia

        wyznanie Kościoła wschodniogreckiego, który nie przystąpił do Unii Brzeskiej


        Źródła:

        SJP.pl

        Dyzunicki

        dotyczący dyzunitów


        Źródła:

        SJP.pl

        Dyzunita

        w dawnej Polsce: prawosławny, który nie uznał unii brzeskiej (1596 r.)


        Źródła:

        SJP.pl

        Dyzunitka

        dyzunita


        Patrz:dyzunita

        Źródła:

        SJP.pl

        Dyżur

        pełnienie pewnych obowiązków w wyznaczonym czasie; czas przeznaczony na ich wypełnianie


        rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

         (1.1) pełnienie obowiązków społecznych lub zawodowych w przedziale czasu, na określonych warunkach


        Źródła:

        SJP.pl
        Wiktionary

        Dyżurant

        osoba pełniąca dyżur


        Źródła:

        SJP.pl

        Dyżurantka

        dyżurant


        Patrz:dyżurant

        Źródła:

        SJP.pl

        Dyzuria

        bolesne oddawanie moczu objawiające się pieczeniem w cewce moczowej; dysuria


        Dysuria, dyzuria (łac. dysuria) – objaw chorobowy polegający na bolesnym oddawaniu moczu, któremu często towarzyszy uczucie pieczenia w cewce moczowej (stranguria) i ogólny dyskomfort. Z dysurią wiąże się także częstomocz.


        Źródła:

        SJP.pl
        Wikipedia

        Dyżurka

        pomieszczenie dla dyżurującego


        rzeczownik, rodzaj żeński

         (1.1) pomieszczenie lub miejsce, w którym pełniony jest dyżur


        Źródła:

        SJP.pl
        Wiktionary

        Dyżurna

        kobieta pełniąca dyżur


        Źródła:

        SJP.pl

        Dyżurny

        1. pełniący dyżur
        2. z ironią o człowieku: służalczy
        3. stale ten sam, powtarzający się, np. dyżurny temat


        przymiotnik relacyjny

         (1.1) pełniący dyżur, dyżurujący

         (1.2) przen. stale powtarzający się, używany w razie potrzeby

        rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

         (2.1) osoba, która pełni dyżur


        Źródła:

        SJP.pl
        Wiktionary

        Dyżurować

        pełnić dyżur, pilnować porządku; czuwać


        Źródła:

        SJP.pl

        Dyżurowanie

        rzeczownik, rodzaj nijaki

         (1.1) odczasownikowy od|dyżurować.


        Źródła:

        Wiktionary

        Dyżurowy

        związany z dyżurem


        Źródła:

        SJP.pl

        Dyzuryczny

        dyzuria; dysuryczny


        Źródła:

        SJP.pl