Tu

1. tutaj;
a) zaimek przysłowny odnoszący się do miejsca bliskiego, zwykle wskazanego w jakiś sposób przez rozmówcę;
b) zaimek przysłowny odnoszący się do miejsca postrzeganego jako bliskie;
c) zaimek przysłowny odnoszący się do wiadomej, konkretnej sytuacji;
2. partykuła wyrażająca różne negatywne stany emocjonalne (np. I bądź tu mądry!);
3. partykuła używana przy przedstawianiu się, np. podczas rozmowy telefonicznej (np. Hej, tu Ela.);
4. wykrzyknik naśladujący odgłos instrumentu, klaksonu samochodowego


skrót

 (1.1) = lotn. tupolew;


Osoby:

Inne:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tualeta

przestarzałe: toaleta


Źródła:

SJP.pl

Tuamotu

1. archipelag na Oceanie Spokojnym;
2. lud polinezyjski


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tuan

tytuł (w znaczeniu pan) używany przez Malajów jako wyraz szacunku


Tuan – postać z mitologii celtyckiej.

Tuan wielokrotnie zmieniał swą postać. Wpierw przez trzysta lat żył w ciele człowieka. Kolejne trzysta lat spędził jako byk leśny. Kolejne dwieście lat był dzikim kozłem. Na kolejne trzysta lat Tuan został ptakiem. Następne sto lat spędził w ciele łososia. Ryba została złowiona przez rybaka. Jego mięsem pożywiła się królowa, żona Muíredacha Muindberga. Dzięki temu Tuan ponownie urodził się jako syn królowej. Ponownie stał się człowiekiem. Jego cykl reinkarnacji zamknął swą pętlę.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tuapse

rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna

 (1.1) geogr. adm. miasto w Rosji, w Kraju Krasnodarskim, port nad Morzem Czarnym;


Tuapse (ros. Туапсе, adygejski ТӀуапсэ, gruz. ტუაფსე) – miasto w Rosji, w Kraju Krasnodarskim, port nad Morzem Czarnym. Liczy około 60 tys. mieszkańców (2021).

W mieście od 1929 znajdowała się jedna z największych w Rosji rafineria ropy naftowej należąca do koncernu Rosnieft, która przerabiała 12 mln ton ropy rocznie. W mieście rozwinął się przemysł maszynowy oraz spożywczy.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Tuapseński

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Tuapse, dotyczący Tuapse


Źródła:

Wiktionary

Tuareg

członek koczowniczego ludu w środkowej Saharze


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) etn. nomada, członek ludu berberyjskiego zamieszkującego obszary Sahary, głównie w Algierii, Libii, Mali, Nigrze i Burkina Faso


Nazwa Tuareg odnosi się do:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tuaregowie

koczowniczy lud w środkowej Saharze


Tuaregowie – lud berberyjski zamieszkujący obszary Sahary, głównie w Algierii, Libii, Mali, Nigrze i Burkina Faso. Sami mówią o sobie kel tamasheq. Tradycyjnie są nomadami, podróżują po pustyni i jej obrzeżach, zajmują się hodowlą bydła i kóz, wytwarzaniem biżuterii i obsługą ruchu turystycznego. W 2012 r. podjęli próbę utworzenia suwerennego państwa Azawad na terenie północnego Mali.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tuareski

przymiotnik od: Tuareg (członek plemienia afrykańskiego)


przymiotnik

 (1.1) dotyczący Tuaregów, związany z Tuaregami

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) jęz. język tamaszek


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tuareżka

członkini koczowniczego ludu w środkowej Saharze


Źródła:

SJP.pl

Tuatara

gad z rzędu ryjogłowych, podobny do jaszczurki, zamieszkuje skaliste wybrzeża Nowej Zelandii i kilku wysp w Cieśninie Cooka; hatteria; łupkoząb


Hatteria, tuatara, łupkoząb (Sphenodon) – rodzaj gadów z rodziny hatteriowatych (Sphenodontidae) występujących endemicznie na Nowej Zelandii.Mimo że wyglądem najbardziej przypominają jaszczurkę, w rzeczywistości reprezentują odrębną linię ewolucyjną lepidozaurów – sfenodonty. Hatterie są jedynymi współczesnymi przedstawicielami tej grupy. Ich najbliżsi krewni to łuskonośne (jaszczurki, amfisbeny i węże). Z tego powodu hatterie wzbudzają zainteresowanie naukowców badających ewolucję jaszczurek i węży oraz rekonstruujących wygląd i zwyczaje najwcześniejszych diapsydów.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tub

przestarzale: duża, gumowa misa, naczynie służące do mycia się


Źródła:

SJP.pl

Tuba

1. instrument muzyczny z grupy aerofonów ustnikowych; długa, metalowa rura o przekroju konicznym, zwinięta w owalną pętlę,
2. opakowanie maści, kremu, farby w postaci rurki z nakrętką,
3. rura w kształcie stożka służąca do wzmocnienia głosu


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. rzeka w Rosji, w Kraju Krasnojarskim, prawy dopływ Jeniseju;


Tuba (wł. tubo, skrót: tb.) – instrument dęty blaszany z grupy aerofonów ustnikowych.

Największy i o najniższym stroju spośród tej rodziny instrumentów. Standardowa skala instrumentu (zakres dźwięków muzycznych) od D1 do d1. Doświadczony instrumentalista potrafi uzyskać dźwięki od A2 do a1.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tubądzin

Tubądzin – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie sieradzkim, w gminie Wróblew.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa sieradzkiego.


Źródła:

Wikipedia

Tubafon

instrument muzyczny z grupy idiofonów uderzanych, rodzaj dzwonków, w których płytki zastąpione są metalowymi rurami


Źródła:

SJP.pl

Tubalniej

stopień wyższy od przysłówka: tubalnie


Źródła:

SJP.pl

Tubalniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: tubalny


Źródła:

SJP.pl

Tubalność

cecha głosu odznaczającego się donośnym i niskim brzmieniem


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest tubalne


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tubalny

odznaczający się donośnym i niskim brzmieniem; gromki, grzmiący


przymiotnik

 (1.1) brzmiący jak przez tubę, charakteryzujący się niskim i donośnym brzmieniem


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tube

[czytaj: tjub] londyńska kolej podziemna; metro, underground



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tubera

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. gruźlica


Źródła:

Wiktionary

Tuberkulacja

tworzenie się bruzd, gruzełków, zwłaszcza w chorych częściach ciała, np. w pęcherzu, sercu


Źródła:

SJP.pl

Tuberkuliczny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) przest. związany z tuberkulozą (współcz. gruźlica)


Źródła:

Wiktionary

Tuberkulid

wykwit skórny będący następstwem krwiopochodnego wysiewu prątków gruźlicy do skóry


Źródła:

SJP.pl

Tuberkulina

mieszanina białek i polisacharydów, otrzymywana z hodowli prątków gruźlicy


Tuberkulina - (ATC: V04 CF01) białko uzyskiwane z hodowli prątka gruźlicy służące do wykonywania próby tuberkulinowej, po raz pierwszy uzyskana przez Roberta Kocha w 1890 roku.

Nazwę tuberkulina zaproponował Odo Feliks Kazimierz Bujwid i służyła ona początkowo do określania nieoczyszczonej tuberkuliny tzw. starej tuberkuliny.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tuberkulinowy

w medycynie:
1. związany z gruźlicą;
2. odczyn tuberkulinowy - odczyn występujący po wprowadzeniu do organizmu pacjenta tuberkuliny (mieszaniny białek i polisacharydów, otrzymywanej z hodowli prątków gruźlicy);
3. próba tuberkulinowa - wprowadzenie do organizmu pacjenta tuberkuliny, wykonywane głównie w celu sprawdzenia stanu odporności przeciw gruźlicy


Źródła:

SJP.pl

Tuberkuloza

przestarzale: gruźlica


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przest. med. gruźlica


Gruźlica (łac. tuberculosis, TB – tubercule bacillus) – powszechna i potencjalnie śmiertelna choroba zakaźna, wywoływana przez prątka gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis). Gruźlica dotyczy najczęściej płuc (gruźlica płucna), ale może również atakować ośrodkowy układ nerwowy, układ limfatyczny, naczynia krwionośne, układ kostno-stawowy, moczowo-płciowy oraz skórę. Inne mykobakterie takie jak Mycobacterium bovis, Mycobacterium africanum, Mycobacterium canetti czy Mycobacterium microti wywołują choroby zwane mykobakteriozami i z reguły nie infekują zdrowych osób dorosłych, natomiast są często spotykane u osób z upośledzeniem odporności, np. w przebiegu AIDS.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tuberkuł

potocznie: prątek gruźlicy


Źródła:

SJP.pl

Tuberoczka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. suchotnica


Źródła:

Wiktionary

Tuberok

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. suchotnik


Źródła:

Wiktionary

Tuberoza

roślina o pięknych pachnących kwiatach


Tuberoza (Polianthes L.) – wyodrębniany w historycznych ujęciach taksonomicznych rodzaj roślin z rodziny agawowatych, do którego zaliczano 13 gatunków roślin występujących głównie w Meksyku. Na początku XXI wieku, na podstawie wyników badań filogenetycznych, został on uznany za synonim rodzaju agawa.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tubiasty

mający kształt tuby


Źródła:

SJP.pl

Tubielewicz

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Tubifeks

bezkręgowiec z gromady skąposzczetów; rurecznik


Źródła:

SJP.pl

Tubifeksy

bezkręgowiec z gromady skąposzczetów; rurecznik


Źródła:

SJP.pl

Tubing

żeliwny pierścień będący konstrukcją tuneli lub szybów


Tubing (z ang. tube – rura) – rodzaj cylindrycznej obudowy tunelu lub kanału wykonanej z metalu lub żelbetu. Połączone tubingi tworzą pierścień, stanowiący ścianę kanału. Najczęściej wykorzystywane są do budowy szybów wentylacyjnych, szybów kopalnianych czy tuneli metra (w tej technologii powstało częściowo metro w Warszawie).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tubista

osoba grająca na tubie


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) muz. muzyk, który gra na tubie


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tubistka

kobieta grająca na tubie


Źródła:

SJP.pl

Tubka

1. podłużne opakowanie, z którego zawartość wydobywa się ściskając je;
2. zdrobniale o tubie


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zdrobn. od tuba

 (1.2) mała tuba

 (1.3) zawartość tubki (1.2)


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tubkal

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. góra w Afryce, najwyższy szczyt Maroka i Atlasu Wysokiego;


Tubkal, Dżabal Tubkal (arab. جبل توبقال, توبقال, tamazight ⵜⵓⴳⴳ ⴽⴰⵍ) – najwyższy szczyt Maroka i gór Atlas (Atlas Wysoki) – 4167 m n.p.m. Jest jednocześnie najwyższym szczytem Afryki Północnej. Położony jest 63 km na południe od Marrakeszu, w Parku Narodowym Tubkalu.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Tubmaryna

dawny instrument smyczkowy z jedną struną, wydający dźwięk przypominający brzmienie trąbki


Tubmaryna – dawny europejski jedno- lub dwustrunowy instrument muzyczny z grupy chordofonów smyczkowych.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tubokuraryna

alkaloid wyodrębniony z kurary, mający działanie porażające mięśnie prążkowane


Tubokuraryna – organiczny związek chemiczny z grupy alkaloidów wyodrębniony z kurary. Ma działanie porażające mięśnie prążkowane. Jest antagonistą receptora nikotynowego na płytce motorycznej mięśni poprzecznie prążkowanych. W chirurgii była stosowana jako lek zwiotczający w postaci chlorku D-tubokuraryny w celu uzyskania zwiotczenia mięśni szkieletowych.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tuborg

piwo marki Tuborg


Tuborg – duńska firma piwowarska założona w 1873 roku w Hellerup w północnej części Kopenhagi przez Carla Frederika Tietgena i Philipa W. Heymana. Początkowo browar warzył piwa typu bawarskiego (monachijski lager), a jego pierwszą marką był Rød Tuborg (Czerwony Tuborg). Pięć lat później browar wypuścił swoje najbardziej znane piwo Grøn Tuborg Pilsner (Zielony Pilzner). Było to pierwsze piwo dolnej fermentacji w stylu pilzneńskim w Danii.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tubowy

przymiotnik od: tuba (zwykle w znaczeniu: rura w kształcie stożka służąca do wzmocnienia głosu), np. gramofon tubowy


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z tubą, dotyczący tuby (zwykle w znaczeniu: „lejkowato rozszerzająca się rura służąca do wzmacniania dźwięku”)


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tubus

element przyrządu optycznego (np. mikroskopu, lunety), tuleja, w której znajdują się soczewki


Tubus – obudowa urządzeń optycznych lub ich części składowych, wykonana w kształcie tulei, służąca do współosiowego osadzania elementów optycznych – soczewek lub układów optycznych.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tubylczość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest tubylcze; cecha tych, którzy są tubylczy


Źródła:

Wiktionary

Tubylczy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z tubylcami, dotyczący tubylców


Źródła:

Wiktionary

Tubylczyni

rdzenna mieszkanka danego obszaru; aborygenka, autochtonka, tuziemka, tubylka


Źródła:

SJP.pl

Tubylec

1. rdzenny mieszkaniec danego obszaru; autochton, aborygen, tuziemiec;
2. stały mieszkaniec jakiegoś terenu, np. miasta lub wsi


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba pochodząca z lokalnej populacji, rdzennej ludności jakiegoś kraju


Autochton (stgr. αὐτόχθων autochthon – „z tej ziemi”, „tuziemiec, tubylec”, od autós „sam” i chthōn „ziemia”) – człowiek należący do rdzennej ludności danego obszaru.

W odróżnieniu od ludności autochtonicznej mówi się o ludności napływowej.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tubylewicz

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Tubylka

rdzenna mieszkanka danego obszaru; aborygenka, autochtonka, tuziemka, tubylczyni


Źródła:

SJP.pl

Tuchola

1. miasto w Polsce;
2. wieś w Polsce


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w województwie kujawsko-pomorskim;


Tuchola (niem. Tuchel, kaszub. Tëchòlô, Tuchòlô) – miasto w województwie kujawsko-pomorskim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Tuchola i powiatu tucholskiego.

Według danych GUS z 31 grudnia 2023 roku Tuchola liczyła 12 969 mieszkańców.

Tuchola uzyskała prawa miejskie w 1346 roku.

Miasto jest siedzibą Tucholskiego Parku Krajobrazowego.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tucholanin

mieszkaniec Tucholi


Źródła:

SJP.pl

Tucholanka

mieszkanka Tucholi


Źródła:

SJP.pl

Tucholski

przymiotnik od: Tuchola


przymiotnik relacyjny

 (1.1) dotyczący Tucholi, związany z Tucholą, pochodzący z Tucholi


Tucholski to nazwisko rezydencyjne kogoś z Tucholi w województwie kujawsko-pomorskim.Osoby o nazwisku Tucholski / Tucholska:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tuchomie

wieś w Polsce


Tuchomie (kaszub. Tëchómie, niem. Groß Tuchen; tuż po wojnie Tuchomyśl) – wieś kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie bytowskim, w gminie Tuchomie, przy drodze krajowej nr 20 Stargard – Szczecinek – Gdynia i na trasie nieistniejącej już linii kolejowej (Lębork) – Bytów – Miastko. Miejscowość jest placówką Ochotniczej Straży Pożarnej i siedzibą gminy Tuchomie. Dawniej dzieliło się na Tuchomie Królewskie (kaszb. Królewsczé Tëchòmié lub też Kr. Tëchòmie, Królewsczi Tëchòm, niem. Königlich Groß Tuchen) i Tuchomie Szlacheckie (kaszb. Szlachecczé Tëchòmié lub też Szl. Tëchòmie, Szlachecczi Tëchòm, niem. Adelig Groß Tuchen).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tuchomski

przymiotnik od: Tuchomie


Źródła:

SJP.pl

Tuchów

miasto w Polsce


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Polsce w województwie małopolskim;


Tuchów – miasto na południu Polski w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Tuchów.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tuchowianin

mieszkaniec miasta: Tuchów


Źródła:

SJP.pl

Tuchowianka

mieszkanka miasta: Tuchów


Źródła:

SJP.pl

Tuchowski

przymiotnik od: Tuchów


Źródła:

SJP.pl

Tucjoryzm

Tucjoryzm (z łac. tutior – bezpieczniejszy) – w teologii moralnej system moralny mówiący, że w razie wątpliwości co do zastosowania norm moralnych w konkretnej sytuacji wolno iść jedynie za opinią zgodną z ogólnym prawem, nawet gdyby jego nieobowiązywanie było bardzo prawdopodobne.


Źródła:

Wikipedia

Tucki

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Tucson

[czytaj: tu:son] miasto w Stanach Zjednoczonych


Tucson (ˈtuːsɒn) – miasto w hrabstwie Pima, w stanie Arizona w Stanach Zjednoczonych.

Liczba mieszkańców: 525,5 tys., obszar metropolitalny 1 023 320 (dane z lipca 2008). Jest drugim co do wielkości miastem w stanie, po Phoenix.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tucsoński

Tucson [czytaj: tusoński]


Źródła:

SJP.pl

Tucydydes

historyk grecki, Ateńczyk; rzecznik polityki Peryklesa


Tukidydes z Aten (gr. Θουκυδίδης ὁ Ἀθηναῖος Thukydides ho Athenaios; ur. między 471 a 460 p.n.e., zm. między 404 a 393 p.n.e.) – grecki historyk, autor monografii Wojna peloponeska.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tucz

intensywne żywienie świń i drobiu przy jednoczesnym ograniczeniu ruchu, mające na celu zwiększenie ich masy (ilości mięsa i tłuszczu)


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) bardzo intensywne karmienie zwierzęcia przeznaczonego na ubój, zwykle dotyczy trzody chlewnej;


Tucz (opas, opasanie) – bardzo intensywne karmienie zwierzęcia przeznaczonego na ubój. Celem tuczu jest przekształcenie podawanych zwierzęciu pasz na mięso i tłuszcz. Tucz różni się w zależności od gatunku zwierzęcia.

Słowem tucz określa się trzodę chlewną, a słowem opas bydło i inne przeżuwacze oraz konie. Określenie opas oznacza też utuczone już bydło, np. opasy na sprzedaż. Utuczone świnie określa się natomiast mianem tuczników.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tuczarnia

pomieszczenie lub budynek, w którym tuczy się zwierzęta przeznaczone do uboju



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tuczenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) roln. zool. intensywne karmienie zwierzęcia przeznaczonego na ubój;


Tucz (opas, opasanie) – bardzo intensywne karmienie zwierzęcia przeznaczonego na ubój. Celem tuczu jest przekształcenie podawanych zwierzęciu pasz na mięso i tłuszcz. Tucz różni się w zależności od gatunku zwierzęcia.

Słowem tucz określa się trzodę chlewną, a słowem opas bydło i inne przeżuwacze oraz konie. Określenie opas oznacza też utuczone już bydło, np. opasy na sprzedaż. Utuczone świnie określa się natomiast mianem tuczników.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Tuczeński

przymiotnik od: Tuczna, Tuczno


Źródła:

SJP.pl

Tuczępski

przymiotnik od: Tuczępy


Źródła:

SJP.pl

Tuczępy

wieś w Polsce


Miejscowości w Polsce

Wg TERYT jest ich 4

Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tuczka

dawniej: mała chmura zapowiadająca burzę


Źródła:

SJP.pl

Tuczna

o zwierzętach: specjalnie tuczony na zabicie


Tuczna – wieś w Polsce, położona w województwie lubelskim, w powiecie bialskim, w gminie Tuczna.

Wieś ekonomii brzeskiej w drugiej połowie XVII wieku. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bialskopodlaskiego.

Wieś jest sołectwem, siedzibą gminy Tuczna. Jest także siedzibą rzymskokatolickiej Parafii św. Anny. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 1005 mieszkańców.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tucznianin

mieszkaniec Tuczna (miasta w Polsce)


Źródła:

SJP.pl

Tucznianka

mieszkanka Tuczna (miasta w Polsce)


Źródła:

SJP.pl

Tucznik

świnia hodowlana w okresie tuczu


rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) zootechn. zwierzę, zwykle świnia, obficie karmione i przeznaczone na ubój;


Tucznik – świnia intensywnie karmiona i przeznaczona na ubój. Tucznikiem może być zarówno samiec jak i samica, jednak w przypadku samców wiąże się to prawie zawsze z kastracją. Samiec wykastrowany dużo szybciej przybiera na wadze, poza tym jego mięso ma lepszy smak. Aby mięso tucznika było smaczne, ubój musi nastąpić co najmniej miesiąc po kastracji.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tuczno

1. miasto w Polsce;
2. nazwa kilku wsi w Polsce;
3. nazwa wielu jezior w Polsce


rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Polsce;

 (1.2) geogr. nazwa trzech wsi w Polsce;

 (1.3) geogr. nazwa dziesięciu jezior w Polsce


Tuczno (niem. Tütz) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie wałeckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Tuczno.

Według danych z 31 grudnia 2021 r. miasto miało 1824 mieszkańców. Natomiast według danych z 1 stycznia 2014 powierzchnia miasta wynosiła 9,21 km².


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tuczny

o zwierzętach: specjalnie tuczony na zabicie


przymiotnik

 (1.1) o zwierzęciu hodowlanym: obficie tuczony z przeznaczeniem na ubój


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tuczyć

1. karmić intensywnie hodowane zwierzęta w celu szybkiego przyrostu ich masy;
2. żartobliwie: karmić kogoś do syta, obficie;
3. o pokarmach: powodować tycie;
4. tuczyć się (o zwierzętach lub żartobliwie o ludziach): przybierać na wadze


czasownik

 (1.1) zootechn. karmić intensywnie zwierzęta w celu uzyskania przyrostu mięsa i tłuszczu

 (1.2) o pokarmie: powodować tycie

 (1.3) pot. żart. karmić zbyt obficie, powodując nadmierne przybieranie na wadze


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tuczyński

Tuczno


Patrz:Tuczno

Źródła:

SJP.pl

Tuderek

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Tudor

władca z dynastii Tudorów


Tudorowie, dynastia Tudorów – dynastia rządząca w Anglii (wraz z Walią) w latach 1485–1603.

Protoplastami tej dynastii byli Owen Tudor (Walijczyk – jego właściwe imię brzmiało: Owain ap Maredudd ap Tudur) – potomek Ednyfeda Fychana, oraz Katarzyna de Valois (córka króla Francji – Karola VI Szalonego), królowa Anglii – wdowa po Henryku V. Po śmierci Henryka V zawarli oni sekretne małżeństwo i mieli trzech synów – Edmunda, Jaspera i Owena oraz córki (źródła różnią się co do ich liczby).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tudorowie

dynastia angielska; Tudorzy


Tudorowie, dynastia Tudorów – dynastia rządząca w Anglii (wraz z Walią) w latach 1485–1603.

Protoplastami tej dynastii byli Owen Tudor (Walijczyk – jego właściwe imię brzmiało: Owain ap Maredudd ap Tudur) – potomek Ednyfeda Fychana, oraz Katarzyna de Valois (córka króla Francji – Karola VI Szalonego), królowa Anglii – wdowa po Henryku V. Po śmierci Henryka V zawarli oni sekretne małżeństwo i mieli trzech synów – Edmunda, Jaspera i Owena oraz córki (źródła różnią się co do ich liczby).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tudotąd

zaimek

 (1.1) poznań. tu


Źródła:

Wiktionary

Tudzież

spójnik, który w zdaniach współrzędnie złożonych znaczy tyle co: a także, i, oraz


spójnik

 (1.1) książk. …łączący słowa i zdania równorzędne, wskazując je jako występujące równocześnie


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tue

skrótowiec

 (1.1) = Traktat o Unii Europejskiej


Źródła:

Wiktionary

Tuf

skała wulkaniczna


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) geol. rodzaj skały osadowej, składającej się z materiału piroklastycznego;


Tuf, tuf wulkaniczny – rodzaj lekkiej, zwięzłej, zazwyczaj porowatej skały osadowej należącej do skał piroklastycznych.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tufit

skała osadowa podobna budową i pochodzeniem do tufu


Tufit – skała osadowa zbliżona do tufu, składająca się z materiału piroklastycznego ze znaczną domieszką materiału osadowego (m.in. piasku, iłu, szczątków organicznych, popiołów wulkanicznych), osadzonych zazwyczaj w środowisku wodnym.

Skała o strukturze drobnoziarnistej i przeważnie warstwowej.

W Polsce występuje w utworach trzeciorzędowych i paleozoicznych w Górach Świętokrzyskich, Karpatach i Sudetach.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tufoid

tuf zmieniony przez metamorfizm


Źródła:

SJP.pl

Tufoporyt

kruszywo pochodzenia naturalnego otrzymywane przez rozdrobnienie tufów o strukturze drobnoporowatej


Źródła:

SJP.pl

Tufowy

przymiotnik od: tuf, np. wulkan tufowy


przymiotnik

 (1.1) uformowany z tufu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tufting

metoda wytwarzania przędzin pętelkowych przez wszywanie pętelek w podkład (np. tkaninę) podklejany następnie warstwą żywicy syntetycznej


Źródła:

SJP.pl

Tugaj

pasmo zarośli lub lasów topolowo-wierzbowych, rosnących wzdłuż rzek na Pogórzu Kazaskim


Tugaj – typ lasu łęgowego (galeriowego) występujący w Azji Środkowej. Podstawowy ekosystem w ekoregionie tugajów środkowoazjatyckich (PA1311 w regionalizacji WWF, 818 w regionalizacji One Earth).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tugra

symbol sułtana osmańskiego w formie ozdobnego monogramu


Tugra, tughra (osm. طغراء tuğra) – w kulturze islamu monogramowy znak panującego monarchy (sułtana, chana), pełniący w kręgu wpływów państwa osmańskiego rolę herbu, emblematu władców tureckich, a następnie godła państwowego.

Oprócz imienia władcy tugra zawierała, także imię jego ojca, a niekiedy jego dziadów, tytuł chan z dodatkiem formuły el-muzzafer-da'ima (zawsze zwycięski). Będąc monogramem przywódcy świeckiego, a zarazem religijnego, tugra tworzyła teozoficzny obraz wszechświata, na którego szczycie znajduje się Bóg (laudacja: Bóg hojny, wielkoduszny), a niżej jego ziemski namiestnik – sułtan, którego znak rozciągał się ponad tekstami dotyczącymi spraw ziemskich.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tugrik

waluta Mongolii; 1 tugrik = 100 mongów


rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) monet. waluta Mongolii;


Tugrik (a także Tögrög, mong. төгрөг) (MNT, ₮) – waluta używana w Mongolii. Jeden tugrik równa się 100 möngöm. Istnieją monety o wartości jednego tugrika, a poza tym banknoty o wartości 1, 5, 10, 20, 50, 100, 500, 1000, 5000, 10 000, 20 000 tugrików. W obiegu funkcjonują banknoty od 10 tugrików wzwyż. Międzynarodowy symbol tugrika to MNT. Nazwa pochodzi od słowa dughurik, oznaczającego koło.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tugun

ryba łososiowata rzek syberyjskich


Tugun (Coregonus tugun) – gatunek małej ryby łososiowatej z podrodziny siejowatych (Coregoninae), nazywany też „śledziem soswińskim”. Osiąga przeciętnie 11 cm, maksymalnie do 20 cm długości całkowitej.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tugur

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. hydrol. rzeka na Dalekim Wschodzie Rosji, uchodząca do Zatoki Tugurskiej Morza Ochockiego


Źródła:

Wiktionary

Tugurski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Tugurem, dotyczący Tuguru


Źródła:

Wiktionary

Tuhanowicze

dawniej: Korczowa


Korczowa, Karczowa, dawniej Tuhanowicze (biał. Карчова, Тугановічы) – agromiasteczko na Białorusi w rejonie baranowickim obwodu brzeskiego położona nad rzeką Serwecz przy odnodze drogi z Baranowicz i Horodyszczy do Cyryna i Korelicz. Tuhanowicze stanowiły kiedyś oddzielny majątek, obecnie jest to część wsi Korczowa.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tuileries

Tuilerie (Les Tuileries) – dzielnica znajdująca się w sercu Paryża, między Luwrem, placem Zgody (place de la Concorde) i Sekwaną. Do czasów Komuny Paryskiej stał tam zniszczony w maju 1871 ogromny pałac renesansowo-barokowy, paryska rezydencja walezyjskich i burbońskich królów i napoleońskich cesarzy Francji.


Źródła:

Wikipedia

Tuj

wykrzyknik

 (1.1) daw. wojsk. komenda nakazująca przygotowanie broni do strzału

forma rzeczownika.

 (2.1) D. lm. od tuja


Tuj (ros. Туй, Большой Туй) – rzeka w azjatyckiej części Rosji, prawy dopływ Irtysza. Przepływa przez Syberię Zachodnią. Źródła na Bagnach Wasiugańskich.

Długość – 507 km, powierzchnia zlewni – 8490 km².

Dopływy: Ukratus, Kir-Tau, Aju, Sik, Miss.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Tuja

drzewo iglaste z rodziny cyprysowatych; żywotnik


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) bot. nazwa systematyczna|Thuja|ref=tak., zob. żywotnik.



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tujałka

roślina jednoroczna o wielobarwnych kwiatach, pochodząca z Ameryki Południowej


Tujałka (Salpiglossis) – rodzaj roślin z rodziny psiankowatych. Obejmuje dwa gatunki występujące w południowych Andach od Chile i Argentyny po południowe Peru. Rośliny te rosną w naturze na pustyniach i suchych, skalistych zboczach górskich. Jeden gatunek – tujałka zmienna S. sinuata jest uprawiany jako roślina ozdobna. Roślina bardzo zmienna pod względem barwy kwiatów, wyhodowano liczne jej odmiany ozdobne.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tujnik

tujnik maleńki - gatunek mchu z rodziny tujowcowatych


Źródła:

SJP.pl

Tujon

organiczny związek chemiczny występujący m.in. w piołunówce oraz olejku eterycznym piołunu, szałwii lekarskiej i wrotyczu pospolitego


Tujon – organiczny związek chemiczny, związek terpenowy, występujący w olejku eterycznym m.in. piołunu (Artemisia absinthium), bylicy pospolitej (Artemisia vulgaris), wrotyczu pospolitego (Tanacetum vulgare), szałwii lekarskiej (Salvia officinalis), żywotnika zachodniego (Thuja occidentalis), a także w napoju alkoholowym z domieszką wyciągu z piołunu – absyncie i gorzkiej ziołowej wódce zwanej piołunówką.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tujopsis

drzewo iglaste z rodziny cyprysowatych; żywotnikowiec japoński


Źródła:

SJP.pl

Tujowcowate

rodzina roślin należąca do prątników (mchów właściwych)


Źródła:

SJP.pl

Tujowiec

1. rodzaj mchu z rzędu rokietowców;
2. misecznik tujowiec - pospolity pluskwiak, szkodnik tuj


Źródła:

SJP.pl

Tujowy

tuja


przymiotnik

 (1.1) składający się z tui

 (1.2) wykonany z drewna lub innej części tui

 (1.3) będący częścią tui


Patrz:tuja

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tujoza

zbyt częste sadzenie tuj zamiast innych roślin


Źródła:

SJP.pl

Tuk

regionalnie: tłuszcz


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) tłuszcz, tucz

 (1.2) poznań. szpik kostny


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tuk-Tuk

zmotoryzowana wersja rikszy, używana jako taksówka w niektórych krajach azjatyckich; autoriksza


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) riksza motocyklowa pełniąca w niektórych krajach rolę taksówki


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tuka

rodzaj sieci rybackiej / łowić w tukę - sposób połowów wykonywanych przez dwie łodzie/kutry


Tuka – wieś w Estonii, w prowincji Lääne, w gminie Martna.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tukan

ptak, pieprzojad


rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy, nazwa własna

 (1.1) astr. jeden z gwiazdozbiorów nieba południowego;



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tukanik

rodzaj ptaków z podrodziny tukanów


Źródła:

SJP.pl

Tukanowate

rodzina ptaków z rzędu dzięciołowych


rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) syst. ornit. nazwa systematyczna|Ramphastidae|Vigors|ref=tak., rodzina ptaków z rzędu dzięciołowych;


Tukanowate (Ramphastidae) – rodzina ptaków z rzędu dzięciołowych (Piciformes).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tukanowaty

o cechach tukanowatych (rodzina ptaków)


Źródła:

SJP.pl

Tukej

zaimek

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. tutaj


Źródła:

Wiktionary

Tukidydes

starożytny historyk grecki


Tukidydes z Aten (gr. Θουκυδίδης ὁ Ἀθηναῖος Thukydides ho Athenaios; ur. między 471 a 460 p.n.e., zm. między 404 a 393 p.n.e.) – grecki historyk, autor monografii Wojna peloponeska.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tukotuki

rodzaj południowoamerykańskiego gryzonia z rodziny tukotukowatych


Tukotukowate, tukotuki (Ctenomyidae) – rodzina ssaków z podrzędu jeżozwierzowców (Hystricomorpha) w obrębie rzędu gryzoni (Rodentia).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tukotuko

rodzaj południowoamerykańskiego gryzonia z rodziny tukotukowatych


Tukotuko (Ctenomys) – rodzaj ssaków z rodziny tukotukowatych (Ctenomyidae).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tukotukowate

rodzina gryzoni; tukotuki


Tukotukowate, tukotuki (Ctenomyidae) – rodzina ssaków z podrzędu jeżozwierzowców (Hystricomorpha) w obrębie rzędu gryzoni (Rodentia).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tukum

mocne włókna palmy pozyskiwane przez Indian do wyrobu sznurków, nici itp.


Tukums (dawniej niem. Tuckum, pol. Tukum) – miasto w północno-zachodniej części Łotwy, na Wysoczyźnie Kurlandzkiej, na północ od drogi łączącej Rygę i Windawę, siedziba administracyjna novadsu Tukums. W 2016 roku liczyło 18 334 mieszkańców.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tul

pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 69 i symbolu Tm


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. pierwiastek chemiczny o symbolu Tm i liczbie atomowej 69;

forma czasownika.

 (2.1) rozk. 2 os. lp. zob. tulić.


Tul (Tm, łac. thulium) – pierwiastek chemiczny z grupy lantanowców w układzie okresowym, należący do tzw. metali ziem rzadkich. Tul jest najrzadszym lantanowcem występującym na Ziemi (promet jest rzadszym, ale nie występuje naturalnie na Ziemi). Jest łatwym w obróbce srebrzysto-szarym metalem. Pomimo jego wysokiej ceny, tul jest używany jako źródło promieniowania w przenośnych aparatach Roentgena i w laserach opartych na ciele stałym.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tul-Owiec

członek TUL-u (Towarzystwa Uniwersytetu Ludowego); tulowiec


Źródła:

SJP.pl

Tularemia

ostra choroba zakaźna niektórych gryzoni, mogąca przenosić się na człowieka


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. wet. ostra bakteryjna choroba zakaźna;


Tularemia (łac. tularaemia) – ostra bakteryjna choroba zakaźna. Czynnikiem etiologicznym jest pleomorficzna, Gram-ujemna pałeczka Francisella tularensis. Cechą charakterystyczną jest obrzęk zmienionych węzłów chłonnych, może również wystąpić posocznica. Występuje u zwierząt i człowieka.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tulcza

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Rumunii, w Dobrudży;

 (1.2) geogr. okręg we wschodniej Rumunii;


Tulcza (rum.: Tulcea, bułg., ros., i ukr.: Тулча, Tułcza; tur.: Hora-Tepé lub Tolçu) – miasto okręgowe w Dobrudży (Rumunia); śródlądowy port morski w delcie Dunaju.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Tulczański

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Tulczą, dotyczący Tulczy


Źródła:

Wiktionary

Tulecki

przymiotnik

 (1.1) dotyczący Tulec


Źródła:

Wiktionary

Tuleja

1. rurka rozszerzona na jednym końcu, zrobiona z papieru, kartonu, blachy itp.; tutka
2. element konstrukcyjny niektórych maszyn, np. silników tłokowych, w postaci krótkiego odcinka rury, zwykle walcowej


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) techn. element mechanizmów i maszyn w kształcie wydłużonego pierścienia lub wydrążonego walca

 (1.2) poznań. niezdara


Tuleja – w budowie maszyn element mechanizmów i maszyn posiadający różne zastosowanie (np. cylinder). Tuleja ma kształt wydłużonego pierścienia lub wydrążonego walca.

Spotyka się tuleje wykonane z niemal każdego materiału stosowanego w budowie maszyn w zależności od przeznaczenia tulei.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tulejka

mała tuleja


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zdrobn. od: tuleja


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tulejkowaty

przypominający kształtem tulejkę, podobny do tulejki; lejkowaty


Źródła:

SJP.pl

Tulejnik

rodzaj roślin zielnych z rodziny obrazkowatych; żmijownik


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tulewo

Tulewo – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie wyszkowskim, w gminie Wyszków. Ma status sołectwa.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Wojciecha w Wyszkowie.


Źródła:

Wikipedia

Tulibacki

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Tulibowo

Tulibowo – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie lipnowskim, w gminie Dobrzyń nad Wisłą.

Miejscowość leży nad rzeką Wisła. Znajduje się w niej dwór z I połowy XX wieku, wozownia oraz murowany spichlerz.


Źródła:

Wikipedia

Tulić

1. obejmując, przyciskać do ciała; przytulać;
2. przykładać do czegoś;
3. zwijać, kulić, chować;
4. tulić się - przyciskać się do czegoś; przytulać się


czasownik niedokonany

 (1.1) pieszczotliwie przyciskać do siebie

czasownik zwrotny tulić się

 (2.1) pieszczotliwie przyciskać się do kogoś


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tulice

Tulice (niem. Tillendorf) – wieś w Polsce w województwie pomorskim, w powiecie sztumskim, w gminie Stary Targ. Wieś jest siedzibą sołectwa Tulice, w którego skład wchodzą Olszak i będące częścią Tulic Tulice Małe. We wsi znajduje się jezioro i leśniczówka.


Źródła:

Wikipedia

Tulipan

roślina z rodziny liliowatych


rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy lub męskorzeczowy

 (1.1) bot. nazwa systematyczna|Tulipa|L.|ref=tak., posiadająca wiele odmian roślina cebulowa z rodziny liliowatych, z pojedynczymi dużymi kwiatami;

 (1.2) pot. szklana butelka z rozbitym denkiem służąca jako improwizowane narzędzie do walki

 (1.3) środ. fot. typ osłony obiektywu przypominający kształtem kwiat tulipana (1.1)

 (1.4) chem. przyrząd szklany łączący tygle do sączenia z kolbami ssawkowymi


Tulipan (Tulipa L.) – rodzaj roślin cebulowych należący do rodziny liliowatych. Zalicza się do niego ok. 120 gatunków i co najmniej 15 tysięcy kultywarów (odmian uprawnych). Odmiany uprawne są mieszańcami lub powstały na drodze mutacji. Naturalny obszar występowania tulipana to Europa Południowa, północna Afryka, Azja od Turcji, przez Iran, góry Pamir i Hindukusz, stepy Kazachstanu, po północno-wschodnie Chiny i Japonię.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tulipanek

mały tulipan


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od: tulipan


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tulipanik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od tulipan


Źródła:

Wiktionary

Tulipanomania

niebywała moda na hodowlę tulipanów w XVII-wiecznej Holandii; tulipomania


Tulipomania (tulipanomania, tulipanowa gorączka; niderl. tulpenmanie) – zjawisko ekonomiczne zaistniałe w XVII-wiecznej Holandii (szczególnie w latach 1636–1637), wiążące się z ogromnym wzrostem popytu i cen cebulek tulipanów na tamtejszym rynku. Uważa się, iż była to pierwsza odnotowana bańka spekulacyjna w historii.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tulipanowcowy

przymiotnik

 (1.1) składający się z tulipanowca

 (1.2) wykonany z drewna lub innej części tulipanowca

 (1.3) będący częścią tulipanowca


Źródła:

Wiktionary

Tulipanowiec

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy lub męskorzeczowy

 (1.1) syst. dendr. nazwa systematyczna|Liriodendron|L.|ref=tak., rodzaj roślin drzewiastych z rodziny magnoliowatych;

 (1.2) bot. drzewo z rodzaju tulipanowiec (1.1)


Tulipanowiec (Liriodendron L., z gr. λείριον leirion – „lilia”, δένδρον dendron – „drzewo”) – rodzaj drzew z rodziny magnoliowatych (Magnoliaceae). Obejmuje dwa gatunki współczesne, z których tulipanowiec amerykański L. tulipifera występuje we wschodniej części Ameryki Północnej (od Vermont i Ontario po Florydę i Luizjanę), a tulipanowiec chiński L. chinense w środkowych i południowych Chinach oraz w północnym Wietnamie. Mimo rozdzielenia geograficznego obu gatunków od co najmniej 10 milionów lat, są zdolne do krzyżowania się choć mieszaniec L. ×sinoamericanum jest sterylny.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Tulipanowy

przymiotnik od: tulipan


przymiotnik

 (1.1) związany z tulipanem, dotyczący tulipana

 (1.2) o kształcie podobnym do kwiatu tulipana


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tulipomania

niebywała moda na hodowlę tulipanów w XVII-wiecznej Holandii; tulipanomania


Tulipomania (tulipanomania, tulipanowa gorączka; niderl. tulpenmanie) – zjawisko ekonomiczne zaistniałe w XVII-wiecznej Holandii (szczególnie w latach 1636–1637), wiążące się z ogromnym wzrostem popytu i cen cebulek tulipanów na tamtejszym rynku. Uważa się, iż była to pierwsza odnotowana bańka spekulacyjna w historii.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tuliszków

miasto w Polsce


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Polsce w województwie wielkopolskim;


Tuliszków – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie tureckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Tuliszków.

Przed II wojną światową Tuliszków do 1 kwietnia 1938 roku administracyjnie należał do województwa łódzkiego. Po tej dacie przeszedł do województwa poznańskiego. Natomiast od 1 kwietnia 1939 roku należał do powiatu tureckiego.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tuliszkowianin

mieszkaniec Tuliszkowa (miasta w Polsce)


Źródła:

SJP.pl

Tuliszkowianka

mieszkanka Tuliszkowa (miasta w Polsce)


Źródła:

SJP.pl

Tuliszkowski

przymiotnik od: Tuliszków


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Tuliszkowem, dotyczący Tuliszkowa


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tuliusz

imię męskie pochodzenia łacińskiego


Tuliusz – imię męskie pochodzenia łacińskiego, wywodzące się od rzymskiej nazwy rodowej prawdopodobnie pochodzenia etruskiego. Patronem tego imienia jest św. Tuliusz, zm. w Afryce w II wieku.

Tuliusz imieniny obchodzi 19 lutego.

Znani imiennicy:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tuliłezka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) bot. rodzaj roślin (nazwa systematyczna|Roridula|ref=tak.) z rodziny tuliłezkowatych;


Tuliłezka (Roridula) – rodzaj roślin z monotypowej rodziny tuliłezkowatych (Roridulaceae Martinov, Tekhno-Bot. Slovar: 549. 3 Aug 1820). Rodzaj obejmuje dwa gatunki występujące w naturze wyłącznie w Afryce południowej w Kraju Przylądkowym.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Tuliłów

Tuliłów – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie bialskim, w gminie Międzyrzec Podlaski.

W latach 1931–1972 znajdował się w granicach Międzyrzeca Podlaskiego. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bialskopodlaskiego.

Wieś jest sołectwem w gminie Międzyrzec Podlaski. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 395 mieszkańców.


Źródła:

Wikipedia

Tulli

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Tulon

miasto i gmina we Francji


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto i gmina we Francji, w regionie Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże, w departamencie Var;


Tulon (fr. Toulon, wymowa; oksyt. Tolon) – miasto i gmina w południowo-wschodniej Francji, w regionie Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże, w departamencie Var, położone nad Morzem Śródziemnym. Znajduje się ok. 40 km na wschód od Marsylii.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tulończyk

mieszkaniec Tulonu


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Tulonu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tulonka

mieszkanka Tulonu


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Tulonu


Tulonka (biał. Тулёнка, Tulonka; ros. Тулёнка, Tulonka) – wieś na Białorusi, w obwodzie mińskim, w rejonie stołpeckim, w sielsowiecie Szaszki, nad Sułą i przy drodze republikańskiej R54.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tuloński

przymiotnik od: Tulon


przymiotnik

 (1.1) dotyczący Tulonu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tulowiec

członek TUL-u (Towarzystwa Uniwersytetu Ludowego); TUL-owiec


Źródła:

SJP.pl

Tulowski

dotyczący TUL-u; TUL-owski


Źródła:

SJP.pl

Tulowy

przymiotnik od: tul (pierwiastek chemiczny), np. laser tulowy


przymiotnik

 (1.1) dotyczący tulu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tulp

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. tulipan


Źródła:

Wiktionary

Tulpa

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. tulipan


Тulpa – pojęcie oznaczające samoświadomego wyimaginowanego przyjaciela. Czasami błędnie używane jako synonim „magicznej emanacji”, „zjawy” lub określania innych zjawisk paranormalnych.W mistycyzmie oznacza byt lub obiekt stworzony przez sferę duchową lub mentalną. Pojęcie to pochodzi od tybetańskiego „སྤྲུལ་པ,” /*sprul.pa/ oznaczającego „budować”.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Tulsa

miasto w USA


Tulsa – miasto w centralnej części Stanów Zjednoczonych, w stanie Oklahoma, siedziba administracyjna hrabstwa Tulsa. Według danych z 2021 roku liczy 410,7 tys. mieszkańców, oraz ponad 1 mln w obszarze metropolitalnym, co sprawia, że jest drugim co do wielkości miastem w stanie, po Oklahoma City.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tulski

przymiotnik od: Tuła


przymiotnik

 (1.1) dotyczący Tuły


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tulu

pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 69 i symbolu Tm


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tulup

rodzaj skoku w łyżwiarstwie figurowym, odmiana rittbergera; toeloop, toe-loop


Skoki łyżwiarskie – jeden z elementów łyżwiarstwa figurowego w konkurencjach jazdy indywidualnej kobiet i mężczyzn oraz parach sportowych. Różnice między poszczególnymi rodzajami skoków są identyfikowane na podstawie krawędzi startowej, kierunku ruchu i liczby prawidłowo wykonanych obrotów tj. od jednego do czterech obrotów wokół własnej osi (zwykle przez lewe ramię). Ich nazwy zazwyczaj pochodzą od nazwisk osób, które je wymyśliły.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tuluski

przymiotnik od: Tuluza (miasto we Francji)


przymiotnik

 (1.1) dotyczący Tuluzy


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tuluza

miasto we Francji


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. adm. miasto w południowej Francji, położone nad Garonną;


Tuluza (fr. Toulouse, wymowa; oksyt. Tolosa) – miasto w południowej Francji, stolica regionu Oksytania i departamentu Górna Garonna. Jest czwartym co do wielkości miastem w kraju, po Paryżu, Marsylii i Lyonie. Miasto w granicach administracyjnych gminy liczy 509 200 mieszkańców, natomiast jednostka miejska Tuluza liczy 1 047 829 mieszkańców.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tuluzanin

mieszkaniec Tuluzy


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Tuluzy


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tuluzanka

mieszkanka Tuluzy


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Tuluzy


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tum

przestarzale:
1. kościół katedralny; katedra;
2. kolegiata


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. wieś w Polsce, w województwie łódzkim, w gminie Góra Świętej Małgorzaty;


Tum (od niemieckiego Dom) – średniowieczna nazwa katedry lub kolegiaty, obecnie w zasadzie nie używana, choć niemieckie słowo Dom należałoby właśnie tak tłumaczyć, a nie jako katedrę.

Nie wszyscy etymolodzy zgadzają się z powyższym wywodem, kolegiaty bowiem budowano też później, lecz nazwa rzadko której lokalizacji nawiązuje do słowa tum. W językach germańskich słowo dom oryginalnie pochodziło z satem – od znaczenia plac do siedzenia w hochdeutsch, zapisane jako tuom. Nie ma więc potrzeby wywodzenia słowa tum od dom, skoro niemieckie Dom miało formę tuom i wcale nie oznaczało katedry czy kolegiaty. Doom czy dōm znaczy także sąd, a wiadomo, że na tumach odbywały się sejmy, w których zasądzano wyroki, a także dumano, czyli radzono.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tumak

zwierzę łasicowate; kuna leśna


Kuna leśna, tumak (Martes martes) – gatunek niewielkiego ssaka drapieżnego z rodziny łasicowatych.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tumaki

zwierzę łasicowate; kuna leśna


Źródła:

SJP.pl

Tuman

kłąb czegoś sypkiego i unoszącego się w powietrzu


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) kłąb czegoś sypkiego lub lotnego unoszący się w powietrzu

 (1.2) obłok gęstej mgły lub oparów

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (2.1) pot. człowiek niezbyt rozgarnięty, wolno myślący


Tuman (kor. 두만강, Tuman-gang; chiń. upr. 图们江; pinyin Túmén Jiāng; ros. Туманная, Tumannaja) – rzeka we wschodniej Azji, wyznaczająca wschodnią część granicy Korei Północnej najpierw z Chinami, a następnie, od trójstyku granic Korei, Chin i Rosji, z Rosją.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tumanić

potocznie: celowo wprowadzać w błąd, zwodzić kogoś; oszukiwać, manić, mamić


Źródła:

SJP.pl

Tumanka

potocznie: kobieta tępa, ciężko myśląca, nierozgarnięta; idiotka, głupolka


Źródła:

SJP.pl

Tumanowaty

matołkowaty, matołowaty, przygłupi; potocznie:
1. niezbyt mądry, mało bystry, nierozgarnięty;
2. świadczący o ograniczoności umysłowej, np. tumanowate społeczeństwo


Źródła:

SJP.pl

Tumba

1. środowiskowo: postument w kształcie prostopadłościanu lub walca, używany w cyrku przy tresurze zwierząt
2. rodzaj podpory stropu wyrobiska w kopalni
3. średniowieczny, kamienny grobowiec


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) szt. archit. grobowiec w formie kamiennej skrzyni lub trumny przykrytej płytą, zazwyczaj z rzeźbionym wizerunkiem zmarłego;

 (1.2) daw. szt. archit. trumna, sarkofag, grobowiec, mauzoleum przeznaczone na zwłoki świętego

 (1.3) górn. rodzaj podpory stropu wyrobiska

 (1.4) środ. postument w kształcie walca lub prostopadłościanu, używany w cyrku przy tresurze zwierząt

 (1.5) daw. urb. słupek oddzielający ulicę od chodnika


Tumba (gr. tymbos – grób, nagrobek) – główna część gotyckich lub renesansowych grobowców w kształcie kamiennej (w późniejszym okresie również brązowej) skrzyni ozdobionej płaskorzeźbami. Na zamykającej, poziomej płycie umieszczano rzeźbę przedstawiającą postać zmarłego. Termin używany także dla określenia płyty kamiennej umieszczonej w posadzce kościoła z inskrypcją, zdobioną płaskim reliefem, poświęconą zmarłemu.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tumbas

staropolski statek rzeczny do przewożenia towarów; dubas


Źródła:

SJP.pl

Tumbowy

tumba


Patrz:tumba

Źródła:

SJP.pl

Tumidajewicz

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Tumidajski

nazwisko


Osoby o tym nazwisku:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tumiwisista

potocznie: osoba wykazująca brak jakiegokolwiek zaangażowania, prowadząca bierny tryb życia


Źródła:

SJP.pl

Tumiwisistka

tumiwisista


Patrz:tumiwisista

Źródła:

SJP.pl

Tumiwisizm

potocznie: brak zaangażowania, lekceważenie obowiązków


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pot. żart. postawa charakteryzująca się obojętnością, biernością, brakiem zaangażowania, lekceważeniem czegoś


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tumiłowicz

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Tummim

urim i tummim: święte przedmioty ukryte w pektorale arcykapłana, mające zastępować pogańskie wyrocznie


Źródła:

SJP.pl

Tumor

obrzmienie o kształcie przeważnie kulistym, będące tworem patologicznym uciskającym sąsiednie tkanki; guz nowotworowy


Źródła:

SJP.pl

Tumorektomia

zabieg chirurgiczny polegający na wyłuszczeniu łagodnego guzka nowotworowego z piersi


Tumorektomia (ang. tumorectomy) – zabieg chirurgiczny, polegający na usunięciu większości lub całości pierwotnego guza nowotworowego, z minimalnym usunięciem otaczającej, zdrowej tkanki.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tumorowy

przymiotnik od: tumor


Źródła:

SJP.pl

Tumski

1. Tum (wieś w Polsce);
2. tum (katedra lub kolegiata)


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z tumem, dotyczący tumu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tumult

zgiełk, wrzawa, zamieszanie


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) sytuacja zamętu

 (1.2) gwar zmieszanych głosów

 (1.3) hist. zamieszki na tle wyznaniowym, głównie w okresie I Rzeczpospolitej;


Tumult (łac. tumultus – zgiełk) – nazwa zaburzeń, zamieszek w czasach I Rzeczypospolitej. Najczęściej były to starcia na tle wyznaniowym połączone z bezczeszczeniem przedmiotów kultu.

Do najbardziej znanych należą:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tumultant

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) daw. osoba wywołująca tumult


Źródła:

Wiktionary

Tumultoso

określenie wykonawcze: bardzo głośno, hałaśliwie


Źródła:

SJP.pl

Tumultowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) daw. związany z tumultem, dotyczący tumultu


Źródła:

Wiktionary

Tumulus

kopiec o stożkowatej formie, naturalny lub usypany sztucznie, kryjący grób; kurhan


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) archeol. kopiec ziemny usypany nad grobowcem


Kurhan, in. tumulus (łac. tumulus) – rodzaj mogiły w formie kopca, o kształcie stożkowatym lub zbliżonym do półkulistego, z elementami drewnianymi, drewniano-kamiennymi lub kamiennymi, w którym znajduje się komora grobowa z pochówkiem szkieletowym lub ciałopalnym. Pomieszczenia grobowe, nieraz bardzo rozbudowane, mają zwykle konstrukcję kamienną bądź drewnianą, czasem są kute w litej skale.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tumusin

Tumusin – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie poddębickim, w gminie Poddębice.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa sieradzkiego.


Źródła:

Wikipedia

Tunbergia

roślina zielna z rodziny akantusowatych (akantowatych); thunbergia


Tunbergia (Thunbergia Retz.) – rodzaj roślin z rodziny akantowatych (Acanthaceae). Należy do niego ok. 90 gatunków występujących w Afryce Południowej, południowej Azji i na Madagaskarze. Gatunkiem typowym jest Thunbergia capensis Retz.. Nazwę nadano dla uczczenia szwedzkiego botanika Carla Petera Thunberga.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tuńczyk

duża drapieżna ryba


rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) icht. duża, żyjąca w ławicach, ryba drapieżna, ważna w rybołówstwie;

 (1.2) spoż. kulin. mięso z tuńczyka (1.1)


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tuńczykowce

1. statek przeznaczony do połowu tuńczyków;
2. przedstawiciel podrzędu ryb promieniopłetwych


Makrelowce (Scombroidei), tuńczykowce (Thunnoidei) – podrząd ryb okoniokształtnych (Perciformes) obejmujący gatunki pelagiczne strefy umiarkowanej i tropikalnej, charakteryzujące się ciałem wrzecionowatego kształtu z cienkim, ale mocnym trzonem ogonowym, zakończonym półksiężycowatą płetwą ogonową. Po obu bokach ogona zwykle obecna jest stępka. Na trzonie ogonowym często występują dodatkowe płetewki. Kości górnoszczękowe są zrośnięte ze sobą i połączone z międzyszczękowymi. W stanie kopalnym makrelowce są znane z pokładów eocenu. Mają bardzo duże znaczenie gospodarcze i użytkowe.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tuńczykowiec

1. statek przeznaczony do połowu tuńczyków;
2. przedstawiciel podrzędu ryb promieniopłetwych


Źródła:

SJP.pl

Tuńczykowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z tuńczykiem, dotyczący tuńczyków


Źródła:

Wiktionary

Tundra

bezleśny obszar podbiegunowy, pokryty roślinnością karłowatą, mchami, porostami itp.


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) geogr. bezleśne zbiorowisko roślinności w zimnym klimacie strefy arktycznej i subarktycznej;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tundrowy

przymiotnik od: tundra


Źródła:

SJP.pl

Tunek

rodzaj ryb okoniokształtnych z rodziny makrelowatych


Źródła:

SJP.pl

Tunel

1. ograniczony z góry odcinek drogi, przejścia, przelotu;
2. środowiskowo:
a) kolczyk tworzący okrągły, szeroki otwór w małżowinie usznej;
b) otwór powstały na skutek założenia takiego kolczyka


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) bud. budowla ziemna umożliwiająca poprowadzenie drogi lub torów kolejowych pod ziemią, górą, wodą itp.;

 (1.2) inform. połączenie się ze zdalnym komputerem przez połączenie się z pośrednim komputerem, z którego dopiero następuje docelowe połączenie;

 (1.3) okolony czymś, słabo oświetlony fragment przestrzeni przypominający podziemne przejście

 (1.4) ogrod. foliowa szklarnia o lekkiej konstrukcji;

 (1.5) kolczyk z wielką dziurą;



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tunelik

zdrobnienie od: tunel


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od tunel


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tunelować

w informatyce: zastawiać połączenia pomiędzy dwoma hostami w taki sposób, by sprawiały wrażenie połączonych bezpośrednio


Źródła:

SJP.pl

Tunelowanie

w informatyce: zastawiać połączenia pomiędzy dwoma hostami w taki sposób, by sprawiały wrażenie połączonych bezpośrednio



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tuner

[czyta: tjuner]
1. część składowa radioodbiornika, telewizora itp., służąca do wydzielenia sygnału właściwego ze wszystkich docierających do jego wejścia sygnałów;
2. odbiornik sygnałów radiowych współpracujący ze wzmacniaczem


Tuner – układ elektroniczny, który ze złożonego sygnału wejściowego wybiera ten, na podstawie którego konstruowany jest dźwięk lub obraz w odbiorniku radiofonicznym (tuner radiowy), odbiorniku telewizyjnym (tuner telewizyjny), bądź satelitarnym (tuner satelitarny).

Często poprzez słowo tuner rozumie się kartę telewizyjną albo inne urządzenie, które potrafi przekształcać sygnał analogowy (S-Video, Composite) na sygnał cyfrowy, zrozumiały dla komputera i jego podzespołów.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tunerowy

tuner [czytaj: tjunerowy]


Źródła:

SJP.pl

Tunetańczyk

mieszkaniec Tunisu; tunisyjczyk


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Tunisu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tunetanka

mieszkanka Tunisu; tunisyjka


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Tunisu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tunetański

przymiotnik od: Tunis; tuniski


przymiotnik

 (1.1) odnoszący się do miasta Tunis


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tunezja

państwo w Afryce ze stolicą w Tunisie; Republika Tunezyjska


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. polit. państwo w Afryce;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tunezyjczyk

obywatel Tunezji


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) obywatel Tunezji


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tunezyjka

obywatelka Tunezji


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) obywatelka Tunezji


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tunezyjski

przymiotnik od: Tunezja


przymiotnik

 (1.1) odnoszący się do państwa Tunezja


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tunfisz

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. icht. tuńczyk


Źródła:

Wiktionary

Tung

gatunek drzewa; aleuryt; tungowiec


Źródła:

SJP.pl

Tunga

pchła piaskowa


Źródła:

SJP.pl

Tungowiec

gatunek drzewa; aleuryt; tung


Tung molukański, nazywany także tungowcem molukańskim, dwuguzem trzyłatowym, kroplanem trzyłatowym (Aleurites moluccanus) – gatunek drzewa z rodziny wilczomleczowatych (Euphorbiaceae). Prawdopodobnie pochodzi z Malezji. Jest obecnie uprawiany w licznych krajach tropikalnych i subtropikalnych. Olej kukui zawiera dużą ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych (przede wszystkim kwas linolowy).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tungowy

1. przymiotnik od: tung, tunga;
2. olej tungowy - olej otrzymywany z drzewa tungowego rosnącego w Chinach


Źródła:

SJP.pl

Tungsol

stop wolframu odznaczający się dużą rozszerzalnością cieplną, używany dawniej w elektrycznych wyłącznikach cieplnych


Źródła:

SJP.pl

Tungsten

dawniej używana w Polsce nazwa pierwiastka chemicznego wolframu


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) daw. chem. wolfram


Wolfram (W, łac. wolframium) – pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym. Nazwa pochodzi od wolframitu, minerału, z którego wolfram został wyodrębniony po raz pierwszy. Dawna nazwa polska tungsten pochodzi od szwedzkich słów tung – ‘ciężki’ i sten – ‘kamień’; nazwa o takiej etymologii używana jest współcześnie w języku angielskim, francuskim i kilku innych.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tunguski

dotyczący Tunguzów


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Tunguzami, dotyczący Tunguzów

 (1.2) jęz. związany z językami tunguskimi

 (1.3) geogr. związany z rzekami: Podkamienną Tunguzką albo Dolną Tunguzką

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) przest. jęz. język tunguski - współcześnie język ewenkijski;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tunguz

dawniej: Ewenk (członek ludu mieszkającego w Eurazji)


Źródła:

SJP.pl

Tunguzi

dawniej: Ewenkowie (lud mieszkający w Eurazji)



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tunguzka

dawniej: Ewenka (członkini ludu mieszkającego w Eurazji)


Źródła:

SJP.pl

Tunicela

strój subdiakona podczas mszy odprawianej z asystą lub strój biskupa odprawiającego mszę pontyfikalną; tunicella


Tunika, tunicella – szata liturgiczna używana przez subdiakona oraz biskupa, nakładana podczas sprawowania uroczystej mszy w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego.

Tunicella występowała jako element stroju liturgicznego w VI w., u schyłku którego wyszła z użycia. Przywrócono ją w IX w. Była podobna do dalmatyki, jednak mniej zdobiona. Ponadto w średniowieczu różniła się od niej węższymi rękawami o odmiennym kroju, ale z czasem ta różnica zanikła. Główną różnicą między tunicellą okresu średniowiecznego a dalmatyką tegoż okresu jest brak rozcięcia po bokach szaty, ponadto ówczesne tuniki były krótsze od dalmatyk.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tunicella

strój subdiakona podczas mszy odprawianej z asystą lub strój biskupa odprawiającego mszę pontyfikalną; tunicela


Źródła:

SJP.pl

Tuniczka

zdrobnienie od: tunika


Źródła:

SJP.pl

Tunika

1. spodnia szata z lnu lub wełny noszona w starożytnym Rzymie przez kobiety i mężczyzn;
2. strój rycerza, zakładany na zbroję;
3. część stroju


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) hist. staroż. spodnia, lekka szata wełniana, zwykle z krótkim rękawem lub bez, noszona przez mężczyzn i kobiety w starożytnym Rzymie;

 (1.2) hist. krótka spódniczka noszona dawniej na wąskiej sukni

 (1.3) książk. długa, raczej luźna bluzka przypominająca sukienkę, noszona do spodni, getrów lub wąskiej spódnicy

 (1.4) szata używana niegdyś przez subdiakona oraz biskupa podczas sprawowania liturgii w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego;

 (1.5) zool. osłona ciała niektórych zwierząt morskich, np. osłonic, w formie galaretowatej lub stwardniałej wydzieliny nabłonka


Tunika (łac.):

Odzież

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tunikowy

tunika


Patrz:tunika

Źródła:

SJP.pl

Tuning

[czytaj: tiuning lub tuning] ogół zabiegów polegających na zmianie wyglądu lub parametrów samochodu w celu dostosowania go do gustu właściciela; rasowanie, tuningowanie



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tuningować

[czytaj: tjuningować] modyfikować coś (np. komputer, pojazd) w sposób poprawiający wydajność lub odpowiadający czyimś szczególnym potrzebom; rasować


Źródła:

SJP.pl

Tuningowiec

[czytaj: tjuningowiec] osoba zajmująca się tuningiem; tuner


Źródła:

SJP.pl

Tuningowy

tuning [czytaj: tjuningowy]


Źródła:

SJP.pl

Tunis

stolica Tunezji


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. stolica Tunezji;


Tunis (arab. ‏تونس‎; [Tūnis]) – stolica Tunezji, położona w odległości ok. 10 km od Zatoki Tuniskiej na Morzu Śródziemnym, nad zachodnim brzegiem Jeziora Tuniskiego.

Miasto znajduje się ok. 17 km na południowy zachód od dawnej Kartaginy.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tuniski

przymiotnik od: Tunis; tunetański


przymiotnik

 (1.1) odnoszący się do miasta Tunis, dotyczący Tunisu, związany z Tunisem, pochodzący z Tunisu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tunisyjczyk

mieszkaniec Tunisu; tunetańczyk


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Tunisu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tunisyjka

mieszkanka Tunisu; tunetanka


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Tunisu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tuodziangozaur

rodzaj dinozaura z rodziny stegozaurów


Tuojiangosaurus – rodzaj dinozaura z rodziny stegozaurów (Stegosauridae), żyjący w późnej jurze na terenie obecnych Chin. Jest obecnie największym znanym azjatyckim przedstawicielem tej grupy dinozaurów. Tuodziangozaur został opisany w 1977 roku przez chińskich naukowców (Donga, Li, Zhou i Zhanga) dokładnie sto lat po rodzaju Stegosaurus.

Tuojiangosaurus znaczy "jaszczur znad rzeki Tuo Jiang", płynącej przez prowincję Syczuan, w której znaleziono szczątki.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tup

zwykle w wyrażeniu "tup, tup" - wykrzyknik naśladujący dźwięki powstające podczas chodzenia, zwłaszcza głośnego; tupu, tupu; tupu-tupu


wykrzyknik

 (1.1) dźwięk. wyraz naśladujący dźwięki powstające podczas głośnego chodzenia, tupania

forma czasownika.

 (2.1) 2. os. rozk. od tupać


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tupać

1. z dużą siłą uderzać stopami, zwykle obutymi, o podłoże;
2. stąpając, powodować powstawanie głośnych odgłosów


czasownik

 (1.1) mocno uderzać stopami, zwykle obutymi, o ziemię lub podłogę; stąpać głośno


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tupadły

nazwa kilku wsi w Polsce


rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga, nazwa własna

 (1.1) geogr. toponim, nazwa kilku wsi w Polsce;


6 miejscowości w Polsce:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tupaj

ssak nadrzewny z rodziny tupajowatych; tupaja, wiewiórecznik pospolity


Źródła:

SJP.pl

Tupaja

ssak nadrzewny z rodziny tupajowatych; tupaj, wiewiórecznik pospolity


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zool. nazwa systematyczna|Tupaia|ref=tak., rodzaj ssaka z rodziny tupajowatych;


Tupaja, nadrzewnica (Tupaia) – rodzaj ssaków z rodziny tupajowatych (Tupaiidae).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tupaje

ssak nadrzewny z rodziny tupajowatych; tupaj, wiewiórecznik pospolity


Wiewióreczniki, tupaje, ryjówki nadrzewne (Scandentia) – rząd ssaków łożyskowych z nadrzędu euarchontów (Euarchonta), blisko spokrewnionych z latawcami i naczelnymi. Dawniej były zaliczane do owadożernych (Insectivora), a czasem do naczelnych (Primates), z uwagi na stosunkowo duży mózg. Wiewióreczniki z wyglądu przypominają wiewiórki, ale nie są z nimi blisko spokrewnione.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tupajowate

o cechach tupajowatych (rodzina ssaków)


Tupajowate, wiewiórecznikowate (Tupaiidae) – rodzina ssaków łożyskowych z rzędu wiewióreczników (Scandentia).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tupajowaty

o cechach tupajowatych (rodzina ssaków)


Źródła:

SJP.pl

Tupalski

nazwisko


Osoby o tym nazwisku:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tupamaros

Tupamaros;
1. peruwiański ruch rewolucyjny; Ruch Rewolucyjny im. Tupaca Amaru;
2. lewicowa partyzantka miejska w Urugwaju; Ruch Wyzwolenia Narodowego-Tupamaros


Tupamaros – lewicowe organizacje rewolucyjne działające w krajach Ameryki Południowej, nazwane od inkaskiego bohatera Tupaca Amaru II


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tupanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|tupać.


Źródła:

Wiktionary

Tupany

polski taniec ludowy


Źródła:

SJP.pl

Tupeciara

kobieta zuchwała, pewna siebie, bezczelna, arogancka, wyrachowana


Źródła:

SJP.pl

Tupeciarski

mający duży tupet, pewny siebie, zuchwały


Źródła:

SJP.pl

Tupeciarz

ktoś zuchwały, arogancki, bezczelny


Źródła:

SJP.pl

Tupecik

zdrobnienie od: tupet (pewność siebie, śmiałość)


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od tupet (pewność siebie)

 (1.2) zdrobn. od tupet (peruka)


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tupet

1. zbytnia śmiałość, pewność siebie; arogancja, zuchwalstwo, buta, pycha, bezczelność;
2. peruka nakrywająca wierzch głowy nad czołem


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zbytnia pewność siebie, granicząca z bezczelnością, zuchwałość

 (1.2) półperuka noszona przez mężczyzn dla zakrycia łysiny nad czołem


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tupi

język ludów indiańskich zamieszkujących dorzecze Amazonki


Źródła:

SJP.pl

Tupikowski

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Tuplice

wieś w Polsce


Tuplice – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie żarskim, siedziba gminy Tuplice.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Tuplicki

przymiotnik od: Tuplice


Źródła:

SJP.pl

Tupnąć

uderzyć mocno nogą w podłogę


Źródła:

SJP.pl

Tupocik

zdrobnienie od: tupot


Źródła:

SJP.pl

Tupolew

samolot typu Tupolew


rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) lotn. samolot marki Tupolew


Tupolew (PSC Tupolev, wcześniej Tupolev OKB, Biuro Projektowe Tupolewa) – rosyjski koncern lotniczy powstały 22 października 1922 roku.

Nazwa pochodzi od nazwiska rosyjskiego projektanta samolotów - Andrieja Nikołajewicza Tupolewa. Przez ponad 90 lat istnienia w firmie opracowano ponad 300 projektów różnych aparatów latających i małych łodzi, 50 z nich weszło do seryjnej produkcji. W sumie wyprodukowano ponad 18 tysięcy samolotów konstrukcji Tupolewa.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tupolewizm

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) publ. polityczna praktyka naginania przepisów w istotnych procedurach bezpieczeństwa państwowego


Źródła:

Wiktionary

Tupot

hałaśliwy odgłos tupania, kroków


Źródła:

SJP.pl

Tuptać

1. potocznie: chodzić, dreptać koło czegoś; zabiegać; krzątać się;
2. uderzać z hałasem stopami o ziemię


Źródła:

SJP.pl

Tuptuś

pieszczotliwie o jeżu


rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) żart. o człowieku lub zwierzęciu, który tupie lub tupta (maszeruje drobnymi kroczkami); często o jeżu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tupu

zwykle w wyrażeniu "tupu, tupu" - wykrzyknik naśladujący dźwięki powstające podczas chodzenia, zwłaszcza głośnego; tupu-tupu; tup, tup


wykrzyknik

 (1.1) dźwięk. …naśladujący dźwięki powstające podczas głośnego chodzenia, tupania


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tupu-Tupu

wykrzyknik naśladujący dźwięki powstające podczas chodzenia, zwłaszcza głośnego; tupu, tupu; tup, tup


Źródła:

SJP.pl

Tur

wymarły w XVII w., potężny ssak z rodziny krętorogich, przodek bydła domowego


rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy, nazwa własna

 (1.1) żegl. typ statków, tzw. pchaczy, budowanych w Polsce;

 (1.2) mot. wojsk. marka pojazdów opancerzonych produkowanych w Polsce;

 (1.3) mot. marka prototypu polsko-czechosłowackiej ciężarówki;

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (2.1) geogr. nazwa szeregu wsi i gromad w Polsce, w Rosji i na Ukrainie;

 (2.2) geogr. hydrol. ciek wodny w Polsce, prawy dopływ Biebrzy


Tur leśny, tur (Bos primigenius) – wymarły gatunek ssaka z rodziny wołowatych (Bovidae), przodek niektórych ras bydła domowego (Bos taurus). Z opisów w starych kronikach i zachowanych drzeworytów wynika, że tur był bardzo podobny do dużych ras bydła. Odkryty materiał wykopaliskowy jest niewielki.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tur-Owiec

członek TUR-u (Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego); turowiec


Źródła:

SJP.pl

Tur-Owski

TUR; turowski


Źródła:

SJP.pl

Tur.

skrót od: turecki; turec.


skrót

 (1.1) = turecki


Język turecki (tur. Türkçe, IPA: [ˈtyɾct͡ʃɛ], Türk dili) – język należący do grupy oguzyjskiej języków tureckich, ojczysty dla ponad 83 mln ludzi na całym świecie, co czyni go najpowszechniejszym ze swojej rodziny językowej. Turecki używany jest przede wszystkim w Turcji i na Cyprze Północnym, mniejsze skupiska mówiących znajdują się w Iraku, Grecji, Bułgarii, Macedonii Północnej, Kosowie, Albanii i w innych częściach Europy Wschodniej. Turecki jest używany także przez wielu imigrantów w Europie Zachodniej, zwłaszcza w Niemczech. Turecki dzieli się na wiele dialektów; za podstawę języka literackiego i standard uważany jest turecki stambulski.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tur.-Osm.

skrót od: turecko-osmański


Źródła:

SJP.pl

Tura

1. jedna z kolejno powtarzających się czynności;
2. jedna z grup wykonujących jakąś czynność


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. hydrol. rzeka w Rosji, lewy dopływ Tobołu; przepływająca przez obwód swierdłowskiego i tiumeński na zachodniej Syberii;



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turacyna

Turacyna – unikatowy czerwony barwnik organiczny z rodzaju porfiryn występujący naturalnie wyłącznie w piórach niektórych przedstawicieli ptaków z rodziny turakowatych. Ten zawierający miedź związek jest odpowiedzialny za czerwonofioletowy kolor upierzenia turaków. Pod wpływem wilgoci zmienia kolor na granatowy. Inne gatunki ptaków podobne barwy zawdzięczają głównie pochodzącym z roślin karotenoidom.


Źródła:

Wikipedia

Turak

ptak afrykański; szyszak; chełmiak; bananojad


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turakowate

o cechach turakowatych (rodzina ptaków)


Turakowate (Musophagidae) – rodzina ptaków z rzędu turakowych (Musophagiformes). Występują wyłącznie w Afryce Subsaharyjskiej. Żyją w lasach i na sawannach. Nie są dobrymi lotnikami, za to dobrze biegają i wspinają się po drzewach. Są łatwo rozpoznawalne dzięki charakterystycznym czubom na głowie.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turakowaty

o cechach turakowatych (rodzina ptaków)


Źródła:

SJP.pl

Turakowe

o cechach turakowych (rząd ptaków)


rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) syst. ornit. nazwa systematyczna|Musophagiformes|Seebohm|ref=tak., rząd ptaków z infragromady ptaków neognatycznych, obejmuje gatunki występujące wyłącznie w Afryce subsaharyjskiej;


Turakowe (Musophagiformes) – rząd ptaków z podgromady ptaków nowoczesnych Neornithes. Występują wyłącznie w Afryce Subsaharyjskiej.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turakowerdyna

Turakowerdyna – zielony barwnik organiczny występujący naturalnie w piórach niektórych gatunków ptaków z rodziny turakowatych. Jest jednym z bardzo nielicznych zielonych barwników występujących w ptasich piórach – barwnik o bardzo podobnych właściwościach (możliwe, że identyczny z turakowerdyną) odkryto również u niektórych kuraków i długoszponów. Pióra większości innych gatunków przybierają kolor zielony dzięki załamywaniu się światła na strukturze piór.


Źródła:

Wikipedia

Turakowy

o cechach turakowych (rząd ptaków)


Źródła:

SJP.pl

Turan

region w Azji Środkowej, w którym żyli Kadżarowie


Miejscowości:

Seria węgierskich czołgów z okresu II wojny światowej:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turańczyk

członek ludu ugrofińskiego lub uralo-ałtajskiego


Źródła:

SJP.pl

Turasiewicz

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Turawa

wieś w Polsce


Turawa (dodatkowa nazwa w j. niem. Turawa) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, powiecie opolskim, w gminie Turawa, na Śląsku Opolskim, na północ od Opola, nad Małą Panwią i Jeziorem Turawskim. Siedziba gminy oraz nadleśnictwa.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Turawa. W latach 1975–1998 wieś położona była w ówczesnym woj. opolskim.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turawianin

mieszkaniec Turawy (wsi w Polsce)


Źródła:

SJP.pl

Turawianka

mieszkanka Turawy (wsi w Polsce)


Źródła:

SJP.pl

Turawski

Turawa


Patrz:Turawa

Źródła:

SJP.pl

Turbacja

strapienie, frasunek, kłopot


Źródła:

SJP.pl

Turbacz

najwyższy szczyt Gorców w Beskidach Zachodnich


Turbacz – najwyższy szczyt Gorców, znajdujący się w centralnym punkcie pasma i tworzący potężny rozróg. Według większości źródeł ma wysokość 1310 m n.p.m. Zbudowany jest z fliszu karpackiego.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turban

1. męskie nakrycie głowy noszone w Indiach, Iranie krajach Półwyspu Arabskiego;
2. długi pas materiału zawijany ręcznie na głowie


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) męskie nakrycie głowy w postaci zwoju noszone w krajach orientalnych;

 (1.2) kobiece nakrycie głowy stylizowane na męski turban (1.1)


Turban (z języka perskiego: دلبنت dulband) – męskie nakrycie głowy używane często w Indiach, krajach Półwyspu Arabskiego, w Iranie i Afganistanie, oraz w muzułmańskich krajach Afryki m.in. w Sudanie. W poszczególnych krajach nazywany jest lokalnymi nazwami: po arabsku عمامة; ‘imamah, turecku tülbent, w hindi pagri. Turbany nosili również m.in. przedkolumbijscy Majowie. Turban jest zwijany ręcznie z tkaniny bawełnianej o długości do 4 m. Sposobu wiązania turbanu muzułmanie uczą się przede wszystkim od starszych (np. ojców). Nie ma jednej metody. Stąd różny ich wygląd w poszczególnych krajach.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turbanik

zdrobnienie od: turban


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od turban


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turbanowy

turban


Patrz:turban

Źródła:

SJP.pl

Turbidymetr

przyrząd do określania mętności płynu


Źródła:

SJP.pl

Turbidymetria

metoda optycznej analizy instrumentalnej, wykorzystująca zmiany zmętnienia roztworu powodowane wydzieleniem się oznaczanego składnika w postaci osadu albo emulsji; analiza turbidymetryczna


Turbidymetria – metoda spektrofotometryczna w chemii analitycznej; służy do pomiaru mętności zawiesin. Istota metody jest analogiczna, jak w przypadku innych metod spektrofotometrycznych i opiera się na pomiarze relacji pomiędzy ilością światła emitowanego przez źródło, a ilością światła docierającą do detektora spektrofotometru, po przejściu przez komórkę (kuwetę) z badaną próbką. Relacja ta zależy głównie od stężenia cząstek zawiesiny, na których zachodzi dyspersja światła.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turbidymetryczny

analiza turbidymetryczna - metoda optycznej analizy instrumentalnej, wykorzystująca zmiany zmętnienia roztworu powodowane wydzieleniem się oznaczanego składnika w postaci osadu albo emulsji; turbidymetria


Źródła:

SJP.pl

Turbina

typ silnika


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) techn. silnik zmieniający energię kinetyczną cieczy lub gazu na ruch obrotowy;


Turbina (z łac. turbo, burza, trąba powietrzna) – silnik przepływowy wykorzystujący energię przepływającego płynu do wytwarzania energii mechanicznej. Elementem wirnika oddziałującym z płynem są specjalnie ukształtowane łopatki.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turbinka

mały silnik napędzany powietrzem sprężonym na zasadzie turbiny


Źródła:

SJP.pl

Turbinownia

pomieszczenie w zakładzie energetycznym mieszczące turbiny


Źródła:

SJP.pl

Turbinowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z turbiną, dotyczący turbiny; działający na zasadzie turbiny

 (1.2) mający turbinę, napędzany turbiną


Źródła:

Wiktionary

Turbit

błyszczący żółty i krystaliczny proszek powstający przez ogrzewanie rtęci z kwasem siarkowym


Źródła:

SJP.pl

Turbo

potocznie:
1. wyposażony w turbosprężarkę;
2. mający zwiększoną moc


rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) pot. mot. turbosprężarka



Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turbo-

temat słowotwórczy

 (1.1) pierwszy człon wyrazów złożonych wskazujący na ich związek znaczeniowy z ruchem wirowym lub z turbiną


Źródła:

Wiktionary

Turbodiesel

[czytaj: turbodizel]
1. silnik Diesla wyposażony w turbosprężarkę;
2. potocznie: samochód z silnikiem Diesla wyposażonym w turbosprężarkę


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turbodmuchawa

1. dmuchawa odśrodkowa wielostopniowa;
2. dmuchawa wirnikowa napędzana turbiną


Źródła:

SJP.pl

Turbodoładować

zwiększyć moc silnika spalinowego turbosprężarką


Źródła:

SJP.pl

Turbodoładowanie

zwiększyć moc silnika spalinowego turbosprężarką


Turbosprężarka – maszyna wirnikowa składająca się z turbiny i sprężarki osadzonych na wspólnym wale. Służy do doładowania silnika spalinowego albo kotła parowego. Turbina jest zasilana spalinami z silnika, a sprężone powietrze przez sprężarkę zasila silnik. Turbosprężarka zwiększa sprawność i moc silnika przez wtłoczenie dodatkowego powietrza do komory spalania. Ta poprawa osiągów względem silnika wolnossącego wynika z tego, że sprężarka jest w stanie podać więcej powietrza (co umożliwia podanie większej ilości paliwa) do komory spalania niż jest to w stanie zrobić ciśnienie atmosferyczne.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turbodoładowany

o silniku: doładowany turbosprężarką


Źródła:

SJP.pl

Turbodoładowywanie

doładowywanie silnika spalinowego za pomocą turbosprzężarki


Źródła:

SJP.pl

Turbogenerator

Turbogenerator – generator synchroniczny prądu elektrycznego przeznaczony do pracy z turbiną parową lub gazową. Wykorzystywany w elektrowniach jako przetwornik energii. Razem z turbiną nazywany turbozespołem.

Maszyny z biegunami utajonymi to maszyny pracujące z dużymi prędkościami obrotowymi, najczęściej jako generatory napędzane turbinami parowymi, stąd ich nazwa turbogeneratory. Ich prędkość wynosi zazwyczaj 3000 obr./min (1500 obr./min - duże jednostki czterobiegunowe), aby więc uzyskać częstotliwość napięcia 50 Hz należy zastosować uzwojenie dwubiegunowe.


Źródła:

Wikipedia

Turbokapitalizm

współczesna forma kapitalizmu, opisana w 1999 roku przez amerykańskiego ekonomistę Edwarda Luttwaka


Turbokapitalizm (kapitalizm z turbodoładowaniem) – termin wprowadzony przez amerykańskiego ekonomistę Edwarda Luttwaka i opisany w książce Turbokapitalizm: zwycięzcy i przegrani światowej gospodarki (1999) oraz w innych licznych artykułach tego autora.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turbolechityzm

teoria spiskowa, według której Polska tworzyła mocarstwowe państwo zwane Imperium Lechitów przed swoim chrztem; turbosłowianizm


Źródła:

SJP.pl

Turbopompa

Turbopompa – maszyna przepływowa składające się z zazwyczaj z pompy wirowej (odśrodkowej lub o przepływie osiowym) o dużej wydajności, osadzonej na jednym wale z turbiną lub silnikiem turbinowym. Turbopompy znajdują zastosowanie w sytuacjach gdzie zachodzi potrzeba przepompowania dużej ilości cieczy w krótkim czasie, np. pompy tłoczące paliwo w silnikach rakietowych lub wodę w wozach strażackich.


Źródła:

Wikipedia

Turboreaktor

rodzaj silnika odrzutowego, zawierającego turbinę do sprężania powietrza w celu spalania paliwa


Źródła:

SJP.pl

Turbosilnik

silnik turboodrzutowy


Źródła:

SJP.pl

Turbosiódemka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) środ. kolej. lokomotywa elektryczna serii EU07A


Źródła:

Wiktionary

Turbosprężarka

Turbosprężarka – maszyna wirnikowa składająca się z turbiny i sprężarki osadzonych na wspólnym wale. Służy do doładowania silnika spalinowego albo kotła parowego. Turbina jest zasilana spalinami z silnika, a sprężone powietrze przez sprężarkę zasila silnik. Turbosprężarka zwiększa sprawność i moc silnika przez wtłoczenie dodatkowego powietrza do komory spalania. Ta poprawa osiągów względem silnika wolnossącego wynika z tego, że sprężarka jest w stanie podać więcej powietrza (co umożliwia podanie większej ilości paliwa) do komory spalania niż jest to w stanie zrobić ciśnienie atmosferyczne.


Źródła:

Wikipedia

Turbosłowianizm

teoria spiskowa, według której Polska tworzyła mocarstwowe państwo zwane Imperium Lechitów przed swoim chrztem; turbolechityzm


Źródła:

SJP.pl

Turbot

drapieżna ryba z rodziny skarpiowatych, z rzędu płastug; skarp


rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) icht. nazwa systematyczna|Scophthalmus maximus|ref=tak., gatunek ryby z rodziny nagładowatych

 (1.2) icht. ryba z gatunku turbot (1.1)

 (1.3) spoż. mięso z turbota (1.2)

 (1.4) kulin. potrawa z turbota (1.3)


Skarp, turbot (Scophthalmus maximus) – gatunek ryby flądrokształtnej z rodziny nagładowatych (Scophthalmidae).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turbotowate

rodzina morskich ryb z rzędu flądrokształtnych; skarpiowate


Skarpiowate, turbotowate (Bothidae) – rodzina morskich ryb flądrokształtnych. Niektóre gatunki z tej rodziny mają znaczenie gospodarcze.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turbować

1. sprawiać komuś kłopot;
2. troszczyć się


Źródła:

SJP.pl

Turbowentylatorowy

turbowentylator


Patrz:turbowentylator

Źródła:

SJP.pl

Turbowiert

urządzenie służące do wiercenia obrotowego, złożone z turbiny hydraulicznej i sprzęgniętego z nią bezpośrednio świdra


Turbowiert – urządzenie napędzające sprzężony z nim świder wiertniczy, stosowane w trakcie wierceń obrotowych. Wykorzystuje przepływ tłoczonej do otworu wiertniczego płuczki wiertniczej. Płuczka wprawia w ruch obrotowy turbinę hydrauliczną, a ta z kolei przekazuje moment obrotowy na narzędzie wiercące.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turbozespół

Turbogenerator – generator synchroniczny prądu elektrycznego przeznaczony do pracy z turbiną parową lub gazową. Wykorzystywany w elektrowniach jako przetwornik energii. Razem z turbiną nazywany turbozespołem.

Maszyny z biegunami utajonymi to maszyny pracujące z dużymi prędkościami obrotowymi, najczęściej jako generatory napędzane turbinami parowymi, stąd ich nazwa turbogeneratory. Ich prędkość wynosi zazwyczaj 3000 obr./min (1500 obr./min - duże jednostki czterobiegunowe), aby więc uzyskać częstotliwość napięcia 50 Hz należy zastosować uzwojenie dwubiegunowe.


Źródła:

Wikipedia

Turbulencja

1. gwałtowne zawirowanie powietrza w atmosferze ziemskiej;
2. w fizyce: nielaminarny ruch cząsteczek cieczy lub gazu, w którym ich tory przecinają się ze sobą; przepływ burzliwy;
3. dawniej: stan bezładu, zamętu; zamieszanie


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) chaotycznie poruszające się wiry i strumienie powietrza w atmosferze ziemskiej

 (1.2) ruch cieczy lub gazu, w którym tory poszczególnych elementów cieczy lub gazu przecinają się ze sobą w chaotyczny sposób


Turbulencja, przepływ burzliwy – w mechanice ośrodków ciągłych, reologii i aerodynamice – określenie bardzo skomplikowanego, nielaminarnego ruchu płynów. Ogólniej termin ten oznacza złożone zachowanie dowolnego układu fizycznego, czasem zachowanie chaotyczne. Ruch turbulentny płynu przejawia się w występowaniu wirów i innych struktur koherentnych, zjawisku oderwania strugi, zjawisku mieszania. Dziedzinami nauki, które analizują zjawiska związane z turbulencją, są: hydrodynamika, aerodynamika i reologia. Model matematyczny turbulencji próbuje się tworzyć na bazie teorii układów dynamicznych i teorii chaosu.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turbulencyjny

dotyczący turbulencji


Źródła:

SJP.pl

Turcja

państwo w południowo-zachodniej Azji i południowo-wschodniej Europie ze stolicą w Ankarze; Republika Turcji


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) polit. geogr. państwo na pograniczu Europy i Azji;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turcyzm

wyraz, zwrot lub konstrukcja składniowa przejęte z języka tureckiego lub na nim wzorowane


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) jęz. wyraz, zwrot, forma gramatyczna zapożyczona do jakiegoś języka z języka tureckiego;


Turcyzm – zapożyczenie językowe z języka tureckiego lub któregokolwiek z języków tureckich


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turczanin

mieszkaniec Turku


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Turku

 (1.2) osoba pochodząca z Turku, urodzona w Turku


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turczanka

mieszkanka Turku


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Turku

 (1.2) kobieta pochodząca z Turku, urodzona w Turku


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turczański

Turka


Patrz:Turka

Źródła:

SJP.pl

Turczyć

narzucać komuś tureckie obyczaje, język, religię etc.


czasownik przechodni niedokonany

 (1.1) hist. narzucać język turecki lub turecką kulturę; zmuszać kogoś do przejścia na islam

czasownik zwrotny dokonany turczyć się

 (2.1) hist. ulegać turczeniu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turczyk

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Turczyn

nazwisko



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turczynka

obywatelka Turcji


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta narodowości tureckiej, obywatelka Turcji, mieszkanka Turcji


Turczynka (ukr. Турчинка) – wieś na Ukrainie, w obwodzie żytomierskim, w rejonie żytomierskim, w hromadzie Nowa Borowa. W 2001 liczyła 428 mieszkańców, spośród których 421 wskazało jako ojczysty język ukraiński, a 7 rosyjski.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turczynowicz

nazwisko


Osoby o tym nazwisku:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turczyński

nazwisko



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turec.

skrót od: turecki; tur.


skrót

 (1.1) = turecki


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turecczyzna

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jęz. język turecki

 (1.2) ogół rzeczy pochodzących z Turcji lub wykonywanych na sposób turecki

 (1.3) postawa charakteryzujący się zapatrzeniem w osiągnięcia kultury tureckiej


Źródła:

Wiktionary

Turecki

1. Turcja;
2. Turek (miasto w Polsce); turkowski


przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do Turcji, do zamieszkujących ją Turków, do ich kultury, dziejów, języka itp.

 (1.2) odnoszący się do grupy ludów zamieszkujących tereny od Syberii po Europę Wschodnią (m.in. Rosję, Kazachstan, Uzbekistan, Kirgizję, Turkmenię, Azerbejdżan, Turcję), dotyczący ich kultur, dziejów, języków itp.;

 (1.3) dotyczący Turku, związany z Turkiem (miastem)

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) jęz. język urzędowy Turcji;


Język turecki (tur. Türkçe, IPA: [ˈtyɾct͡ʃɛ], Türk dili) – język należący do grupy oguzyjskiej języków tureckich, ojczysty dla ponad 83 mln ludzi na całym świecie, co czyni go najpowszechniejszym ze swojej rodziny językowej. Turecki używany jest przede wszystkim w Turcji i na Cyprze Północnym, mniejsze skupiska mówiących znajdują się w Iraku, Grecji, Bułgarii, Macedonii Północnej, Kosowie, Albanii i w innych częściach Europy Wschodniej. Turecki jest używany także przez wielu imigrantów w Europie Zachodniej, zwłaszcza w Niemczech. Turecki dzieli się na wiele dialektów; za podstawę języka literackiego i standard uważany jest turecki stambulski.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turecko-Polski

dotyczący Turcji i Polski


Źródła:

SJP.pl

Tureckojęzyczny

1. posługujący się językiem tureckim;
2. napisany w języku tureckim;
3. o jakimś terenie: zamieszkany przez ludność posługującą się językiem tureckim


przymiotnik

 (1.1) taki, który posługuje się językiem tureckim

 (1.2) taki, którego mieszkańcy posługują się językiem tureckim

 (1.3) spisany, stworzony w języku tureckim


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tureckość

turecki


Patrz:turecki

Źródła:

SJP.pl

Turecznia

ciernisty krzew z rodziny krwawnicowatych, występujący w strefie międzyzwrotnikowej, uprawiany ze względu na barwnik (hennę) otrzymywany z jego pędów; henna, lawsonia, hennowy krzew


Źródła:

SJP.pl

Turek

1. przestarzale:
a) koń rasy tureckiej;
b) turecki tytoń;
2. potocznie: aksamitka (roślina ozdobna z rodziny astrowatych);
3. gatunek grzyba z rodziny zasłonakowatych; płachetka zwyczajna;
4. środowiskowo: samolot linii Turkish Airlines


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba narodowości tureckiej lub obywatel Turcji

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (2.1) geogr. nazwa kilku miejscowości w Polsce;


Turek – miasto i gmina w Polsce w województwie wielkopolskim, siedziba powiatu tureckiego oraz gminy wiejskiej Turek. Położony na historycznej ziemi sieradzkiej, nad Kanałem Folusz. Był miastem duchownym.

Według danych na 30 czerwca 2022 roku miasto liczyło 24 977 mieszkańców. Miasto stanowi 1,74% powierzchni powiatu.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tureńczyk

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Turenii


Źródła:

Wiktionary

Turenia

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. hist. kraina historyczna we Francji z głównym ośrodkiem w Tours;


Turenia (fr. Touraine) – kraina historyczno-geograficzna we Francji.

Głównym ośrodkiem i historyczną stolicą Turenii jest miasto Tours. W czasie reformy administracyjnej Francji w 1790 obszar dawnej prowincji Touraine został podzielony na departamenty Indre i Loara, Loir-et-Cher i Indre. Nazywa się ją często „ogrodem Francji”.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Tureński

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Turenią, dotyczący Turenii

 (1.2) dotyczący Tours, zob. turoński.


Źródła:

Wiktionary

Turetycki

przymiotnik od: turetyzm


Źródła:

SJP.pl

Turetyczka

kobieta cierpiąca na turetyzm (zespół Tourette'a)


Źródła:

SJP.pl

Turetyk

osoba cierpiąca na turetyzm (zespół Tourette'a)


Źródła:

SJP.pl

Turetyzm

wrodzone zaburzenie neurologiczne, charakteryzujące się występowaniem licznych tików motorycznych i głosowych; syndrom Tourette'a, zespół Tourette'a


Zespół Tourette’a, zespół tików głosowych i ruchowych – wrodzone lub nabyte zaburzenie neurologiczne charakteryzujące się przede wszystkim występowaniem licznych tików ruchowych i werbalnych, opisane w 1885 przez francuskiego neurologa Georges’a Gilles’a de la Tourette’a.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turewicz

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Turf

dawniej: tor wyścigowy, wyścigi


Źródła:

SJP.pl

Turfan

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. adm. miasto w północno-zachodnich Chinach, w regionie autonomicznym Sinciang, w Kotlinie Turfańskiej;


Turfan (chiń. 吐魯番; pinyin Tǔlǔfán; ujgurski: تۇرپان, Turpan) – miasto na prawach prefektury w północno-zachodnich Chinach, w regionie autonomicznym Sinciang, w Kotlinie Turfańskiej. Ośrodek uprawy winorośli.

12 kwietnia 2015 roku Turfan został podniesiony do rangi miasta na prawach prefektury i powiększony o terytorium prefektury Turfan.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Turfański

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Turfanem, dotyczący Turfanu


Źródła:

Wiktionary

Turfowy

przymiotnik od: turf (dawniej: tor wyścigowy, wyścigi)


Źródła:

SJP.pl

Turgaj

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. rzeka w północno-zachodnim Kazachstanie;


Zobacz też:


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Turgajski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Turgajem, dotyczący Turgaju


Źródła:

Wiktionary

Turgieniew

Źródła:

Wikipedia

Turgieniewowski

taki jak u Turgieniewa, charakterystyczny dla Turgieniewa


Źródła:

SJP.pl

Turgor

stan jędrności komórki; wewnętrzne ciśnienie komórkowe


Turgor – stan napięcia ściany komórkowej w wyniku działania na nią ciśnienia hydrostatycznego wewnątrz komórki. Efektem turgoru jest stan jędrności tkanek roślinnych oraz możliwość zachowania kształtu i sztywności nawet tych elementów, które pozbawione są tkanek mechanicznych.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turgorowy

przymiotnik od: turgor


Źródła:

SJP.pl

Turgowia

kanton w Szwajcarii


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. adm. niemieckojęzyczny kanton w północno-wschodniej Szwajcarii;


Turgowia (niem. Thurgau; gsw. Tùùrgi, Tùùrgau; fr. Thurgovie; wł. Turgovia; rm. Turgovia; lat. Thurgovia) – kanton w północno-wschodniej Szwajcarii. Jego stolicą jest miasto Frauenfeld. Językiem urzędowym kantonu jest język niemiecki.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turgowski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Turgowią, dotyczący Turgowii, pochodzący z Turgowii


Źródła:

Wiktionary

Turia

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. rzeka na zachodniej Ukrainie, prawy dopływ Prypeci;



Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Turing


Źródła:

Wikipedia

Turion

forma przetrwalnikowa roślin; pąk zimowy



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turka

1. przestarzale:
a) koń rasy tureckiej;
b) turecki tytoń;
2. potocznie: aksamitka (roślina ozdobna z rodziny astrowatych);
3. gatunek grzyba z rodziny zasłonakowatych; płachetka zwyczajna;
4. środowiskowo: samolot linii Turkish Airlines


Miejscowości w Polsce i ich części


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turkan

edredon turkan - gatunek kaczki z wybrzeży północnych mórz


(Edredon) turkan, edredon okazały (Somateria spectabilis) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae). W sezonie lęgowym zamieszkuje arktyczne wybrzeża Eurazji i Ameryki Północnej oraz niektóre arktyczne wyspy. Sporadycznie zalatuje do Polski. Nie jest zagrożony wyginięciem.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turkana

edredon turkan - gatunek kaczki z wybrzeży północnych mórz


Jezioro Rudolfa albo Turkana (Bassa Narok, Rudolf Hajk) – bezodpływowe, słone jezioro tektoniczne we wschodniej Afryce na pograniczu Etiopii i Kenii. Większość obszaru jeziora leży w granicach Kenii. Jest największym słonowodnym jeziorem Afryki.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turkaweczka

zdrobnienie od: turkawka


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. zdrobn. od: turkawka


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turkawka

ptak przelotny, podobny do gołębia, wydający dźwięki przypominające turkot


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ornit. nazwa systematyczna|Streptopelia turtur|ref=tak., średniej wielkości ptak leśny podobny do gołębia;

 (1.2) przest. młoda, miła, ale gadatliwa dziewczyna


Turkawka (zwyczajna) (Streptopelia turtur) – gatunek średniej wielkości ptaka wędrownego z rodziny gołębiowatych (Columbidae). Narażony na wyginięcie.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turkiestan

miasto w Kazachstanie


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. region w Azji Środkowej;

 (1.2) geogr. miasto w południowym Kazachstanie;


Turkiestan (pers. ‏ترکستان‎ – dosłownie „kraj Turków”) – część Azji Środkowej leżąca pomiędzy Syberią na północy a Tybetem, Indiami i Afganistanem na południu, oraz Morzem Kaspijskim na zachodzie i wschodnią Mongolią i pustynią Gobi na wschodzie.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turkiestański

przymiotnik od: Turkiestan


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Turkiestanem, dotyczący Turkiestanu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turkiewicz

nazwisko


Osoby o nazwisku Turkiewicz:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turkieza

pozbawiona rękawów suknia o tureckim kroju, noszona w osiemnastowiecznej Polsce


Źródła:

SJP.pl

Turkijski

1. związany z rodziną ludów zamieszkującą tereny od Syberii po Europę Wschodnią;
2. języki turkijskie - najliczniejsza podrodzina języków ałtajskich; języki tureckie


przymiotnik

 (1.1) odnoszący się do grupy ludów zamieszkujących tereny od Syberii po Europę Wschodnią (m.in. Rosję, Kazachstan, Uzbekistan, Kirgizję, Turkmenię, Azerbejdżan, Turcję), dotyczący ich kultur, dziejów, języków itp.;


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turkizacja

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) narzucanie danemu ludowi lub przyswajanie przez dany lud tureckiej kultury, obyczajów i języka

 (1.2) nadawanie czemuś lub komuś cech tureckich


Źródła:

Wiktionary

Turkm.

skrót od: turkmeński


Źródła:

SJP.pl

Turkmen

obywatel Turkmenistanu


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) obywatel Turkmenistanu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turkmenbasza

Saparmyrat Ataýewiç Nyýazow (turkm. cyrylica: Сапармырат Атаевич Ныязов, ros. Сапармурат Атаевич Ниязов, Saparmurat Atajewicz Nijazow; ur. 19 lutego 1940 w Gypjaku, zm. 21 grudnia 2006 w Aszchabadzie) – turkmeński polityk, pierwszy sekretarz Komunistycznej Partii Turkmeńskiej SRR w latach 1985–1991, prezydent Turkmenistanu oraz przewodniczący Demokratycznej Partii Turkmenistanu w latach 1991–2006.


Źródła:

Wikipedia

Turkmenbaszy

rzeczownik, nazwa własna

 (1.1) geogr. adm. miasto portowe nad Morzem Kaspijskim, w zachodnim Turkmenistanie w wilajecie balkańskim;


Turkmenbaszy (turkm. Türkmenbaşy, dawniej Krasnowodzk, Krasnowodsk, Красноводск) – miasto w zachodnim Turkmenistanie, w wilajecie balkańskim, port nad Zatoką Turkmenbaszy Morza Kaspijskiego. Położone jest na wysokości 27 m p.p.m. W 2022 roku liczyło ok. 91,7 tys. mieszkańców.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Turkmenia

dawna nazwa Turkmenistanu, państwa w Azji


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) hist. Turkmenistan (zwłaszcza w okresie istnienia ZSRR)


Turkmenistan, Republika Turkmenistanu (turkm. Türkmenistan, Türkmenistan Respublikasy; w okresie ZSRR funkcjonowała nazwa Turkmenia) – państwo położone w Azji Środkowej, na północ od gór Kopet-Dag, pomiędzy Morzem Kaspijskim a Amu-darią. Kraj rozciąga się na 1100 km od wschodu do zachodu oraz na 650 km z północy na południe. Większość mieszkańców stanowią Turkmeni. Turkmenistan graniczy z Afganistanem, Iranem, Uzbekistanem i Kazachstanem.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turkmenistan

państwo w Azji


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. polit. jedno z państw w Azji Środkowej;


Turkmenistan, Republika Turkmenistanu (turkm. Türkmenistan, Türkmenistan Respublikasy; w okresie ZSRR funkcjonowała nazwa Turkmenia) – państwo położone w Azji Środkowej, na północ od gór Kopet-Dag, pomiędzy Morzem Kaspijskim a Amu-darią. Kraj rozciąga się na 1100 km od wschodu do zachodu oraz na 650 km z północy na południe. Większość mieszkańców stanowią Turkmeni. Turkmenistan graniczy z Afganistanem, Iranem, Uzbekistanem i Kazachstanem.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turkmenit

kamień ozdobny, odmiana howlitu


Howlit – minerał z grupy krzemianów, należy do grupy minerałów rzadkich. Nazwa pochodzi od nazwiska kanadyjskiego chemika i mineraloga Henry'ego Howa, który jako pierwszy opisał ten minerał i określił jego skład chemiczny.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turkmenka

obywatelka Turkmenistanu


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) obywatelka Turkmenistanu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turkmeński

przymiotnik od: Turkmenia


przymiotnik

 (1.1) odnoszący się do Turkmenów lub do Turkmenistanu

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) jęz. język urzędowy Turkmenistanu;


Język turkmeński (türkmençe, түркменче lub türkmen dili, түркмен дили) – język z oguzyjskiej grupy rodziny języków turkijskich. W Turkmenistanie posługuje się nim ok. 3,8 mln ludzi, poza tym ok. 3 mln w innych państwach: Afganistan (500 tys.), Iran (2 mln) i Turcja (1 tys.).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turkmeńskojęzyczny

przymiotnik

 (1.1) taki, który posługuje się językiem turkmeńskim

 (1.2) taki, którego mieszkańcy posługują się językiem turkmeńskim

 (1.3) spisany, stworzony w języku turkmeńskim


Źródła:

Wiktionary

Turkolog

specjalista w zakresie turkologii


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) specjalista w dziedzinie turkologii

rzeczownik, rodzaj żeński

 (2.1) specjalistka w dziedzinie turkologii


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turkologia

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) nauka o językach, historii i kulturze ludów turkijskich;


Turkologia – nauka o językach, literaturach, kulturach, dziejach, wierzeniach i zwyczajach ludów turkijskich.

Obejmuje ona tradycyjnie dwa kierunki badań: z jednej strony studia nad Turkami osmańskimi i współczesną Republiką Turcji, z drugiej zaś – nad wszystkimi ludami turkijskimi. Badania te dotyczą często w praktyce tylko nauk humanistycznych, w szczególności filologii.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Turkologiczny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z turkologią, dotyczący turkologii


Źródła:

Wiktionary

Turkolożka

turkolog


Patrz:turkolog

Źródła:

SJP.pl

Turkos

strzelec algierski


Źródła:

SJP.pl

Turkot

odgłos, jaki wydają toczące się koła pojazdu lub urządzenia będące w ruchu


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) niski, przerywany dźwięk wydawany przez twarde przedmioty uderzających o powierzchnię lub o siebie nawzajem


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turkotać

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) wydawać niski, przerywany dźwięk, który powstaje przy uderzaniu twardych przedmiotów o powierzchnię lub o siebie nawzajem


Źródła:

Wiktionary

Turkotliwy

wydający turkot


Źródła:

SJP.pl

Turkowice

2 miejscowości w Polsce:


Źródła:

Wikipedia

Turkowo

Turkowo – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie nowotomyskim, w gminie Kuślin.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.

Pierwotnie nazwa wsi brzmiała Tarkowo (od tarniny). Była gniazdem rodziny Turkowskich. Pierwsza wzmianka o de TURKOWO pochodzi z 1411 roku. Dzisiejsza nazwa obowiązuje od 1841 roku. W XVI w. należała do Jastrzębskich, w XVIII w. - do Łukomskich i Sczanieckich, w XIX w. - do Bieczyńskich.


Źródła:

Wikipedia

Turkowski

Turek (miasto w Polsce); turecki



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turku

1. przestarzale:
a) koń rasy tureckiej;
b) turecki tytoń;
2. potocznie: aksamitka (roślina ozdobna z rodziny astrowatych);
3. gatunek grzyba z rodziny zasłonakowatych; płachetka zwyczajna;
4. środowiskowo: samolot linii Turkish Airlines


rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto na południowo-zachodnim wybrzeżu Finlandii;

forma rzeczownika.

 (2.1) Ms. i W. od: Turek


Turku (fiń. Turku, szw. Åbo, ros. Турку) – miasto w południowo-zachodniej Finlandii, u ujścia rzeki Aurajoki. Stolica kraju do roku 1812 (oficjalnie od 1809), najstarsze miasto fińskie. Liczy ponad 197 tys. mieszkańców (2022). Uniwersytet założony w 1640 roku. Obecnie stolica regionu Varsinais-Suomi, do 2009 roku prowincji Finlandia Zachodnia, ważny port (w 2018 obsłużył 3,3 mln pasażerów). Rozwinięty przemysł stoczniowy, metalowy, włókienniczy, spożywczy, maszynowy oraz hutniczy. W skład zespołu miejskiego wchodzą: Raisio, Kaarina i Naantali. Jest atrakcyjnym turystycznie miejscem. Działa tam także m.in. polski konsulat honorowy. W mieście widoczne są bardzo silne wpływy kultury szwedzkiej.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turkuć

turkuć podjadek - ciemnobrązowy owad z nadrodziny świerszczy


Turkuć podjadek, turkuć pospolity (Gryllotalpa gryllotalpa) – gatunek owada prostoskrzydłego z rodziny turkuciowatych (Gryllotalpidae), jeden z największych owadów w Polsce. Dobrze przystosowany do życia w ziemi, gdzie spędza większość czasu. Larwy identyczne jak imago, ale początkowo bezskrzydłe, a później z krótszymi skrzydłami. Samica opiekuje się jajami, a następnie przez pewien czas młodymi. Owad wszystkożerny, dożywający od dwóch do czterech lat.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turkucie

turkuć podjadek - ciemnobrązowy owad z nadrodziny świerszczy


Turkuciowate, turkucie (Gryllotalpidae) – rodzina owadów z rzędu prostoskrzydłych (Orthoptera) obejmująca 107 opisanych gatunków. Występują w strefie umiarkowanej i tropikalnej całego świata. Są przystosowane do życia pod ziemią. Typem nomenklatorycznym rodziny jest Gryllotalpa.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turkuciowate

rodzina owadów z rzędu prostoskrzydłych, obejmująca ponad 100 gatunków; turkucie


Turkuciowate, turkucie (Gryllotalpidae) – rodzina owadów z rzędu prostoskrzydłych (Orthoptera) obejmująca 107 opisanych gatunków. Występują w strefie umiarkowanej i tropikalnej całego świata. Są przystosowane do życia pod ziemią. Typem nomenklatorycznym rodziny jest Gryllotalpa.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turkuciowaty

o cechach turkuciowatych (rodzina owadów)


Źródła:

SJP.pl

Turkus

kalait, minerał (uwodniony, zasadowy fosforan miedzi i glinu), kamień ozdobny


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) miner. minerał o barwie niebieskawej lub niebieskozielonej;

 (1.2) barwa, zielony odcień cyjanu;


Turkus, kalait – minerał z grupy fosforanów.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turkusik

zdrobnienie od: turkus


Źródła:

SJP.pl

Turkuśnik

turkuśnik indyjski - gatunek ptaka z rzędu wróblowych


Źródła:

SJP.pl

Turkusowoniebieski

niebieski o odcieniu turkusowym


przymiotnik jakościowy

 (1.1) niebieski o turkusowym odcieniu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turkusowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest turkusowe; cecha tych, którzy są turkusowi


Źródła:

Wiktionary

Turkusowozielony

zielony o turkusowym odcieniu


przymiotnik jakościowy

 (1.1) zielony o turkusowym odcieniu


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turkusowy

1. zrobiony z turkusa, z turkusów, ozdobiony turkusami;
2. mający kolor turkusa, niebieskawozielony


przymiotnik relacyjny

 (1.1) jubil. miner. dotyczący turkusu, wykonany z turkusu, związany z turkusem, ozdobiony turkusem

przymiotnik jakościowy

 (2.1) książk. mający kolor niebieskawy lub niebieskawozielony, taki jak kolor turkusu


Turkus – barwa niebieskozielona. Nazwa pochodzi od barwy kamienia szlachetnego – turkusu.

Kod barwy w systemie szesnastkowym: #40E0D0.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turlać

potocznie:
1. przemieszczać coś okrągłego lub walcowatego po jakiejś powierzchni; toczyć, kulać;
2. turlać się:
a) o jakimś przedmiocie, zwykle okrągłym: przemieszczać się po jakiejś powierzchni, obracając się wokół własnej osi; toczyć się, kulać się;
b) o człowieku lub zwierzęciu: przewracać się w czymś lub po czymś; tarzać się;
c) o pojeździe: jechać wolno, z trudem;
d) o człowieku: iść powoli, z wysiłkiem


czasownik

 (1.1) popychać jakiś przedmiot, powodując jego toczenie się


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turlanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|turlać.


Źródła:

Wiktionary

Turlanka

potocznie: gra planszowa, w której rzuca się kostką


Źródła:

SJP.pl

Turlej

nazwisko


Turlej – osada w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie piotrkowskim, w gminie Rozprza.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego.

Osada składała się z jednego gospodarstwa. Na zdjęciach satelitarnych widać zarys murów ruiny.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turlejewo

Turlejewo – wieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim, w gminie Inowrocław.


Źródła:

Wikipedia

Turlejski

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Turli

wykrzyknik

 (1.1) onomatopeja imitująca wysokie dźwięki wydawane przez instrument lub ptaka


Źródła:

Wiktionary

Turliban

rodzaj roślin z rzędu szparagowców; iksjolirion


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turlupinada

dawniej: kiepski dowcip


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) błazenada, niewłaściwy, płytki żart


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turma

tiurma;
a) więzienie, areszt
b) wieża służąca za więzienie


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przest. więzienie, areszt

 (1.2) daw. wieża stanowiąca więzienie


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turmalin

minerał, borokrzemian glinu, sodu, wapnia, magnezu, żelaza lub litu


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) miner. minerał z grupy krzemianów;


Turmaliny – szereg minerałów należących do grupy krzemianów. Oprócz szerlu, należą do minerałów rzadkich lub bardzo rzadkich.

Nazwa pochodzi od syngaleskiego turmali określającego zdolność do przyciągania, po podgrzaniu, popiołu z ognia.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turmalinowy

turmalin


przymiotnik

 (1.1) dotyczący turmalinu, zrobiony z turmalinu, związany z turmalinem


Patrz:turmalin

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turnau

[czytaj: turnał] nazwisko polskie


Osoby

Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turner

[czytaj: terner albo tarner] nazwisko


Miejscowości w USA:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turnia

skalista góra o stromych ścianach i ostrym wierzchołku


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) góry. ostry szczyt, skałka o bardzo stromych bądź pionowych ścianach


Turnia – rodzaj skalistego, ostrego szczytu lub skałki o stromych lub nawet pionowych ścianach. Charakterystyczna jest dla gór o rzeźbie alpejskiej, przekształconych w wyniku działania lodowca, albo powstała w skałach wapiennych w wyniku działania procesów krasowienia. Niewielką turnię nazywa się zdrobniale turniczką (w gwarze podhalańskiej turnicka). W dawniejszej literaturze tatrzańskiej słowo turnia używano też dla określenia po prostu skalistego terenu. Przykładowo „wspinać się po turniach” oznaczało tyle co „chodzić po skałach”.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turniak

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Turnica

rzadko: turnia (skalista góra o stromych ścianach i ostrym wierzchołku)


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. szczyt na Pogórzu Przemyskim, w masywie Działu;

 (1.2) geogr. ochrśrod. fitocenotyczny rezerwat przyrody w Polsce, w pobliżu Makowej, w powiecie przemyskim, w województwie podkarpackim;


Turnica – zalesiony szczyt o wysokości 598 m n.p.m., na Pogórzu Przemyskim w masywie Działu.Szczyt jest zaznaczony na mapie UMP.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turnicki

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Turnicą, dotyczący Turnicy


Źródła:

Wiktionary

Turniczka

zdrobnienie od: turnia


Turniczka – skała w południowo-zachodniej Polsce, w Górach Stołowych, w Sudetach.

Skała należy do grupy piaskowcowych Orlich Skał (niem. Adlerstein) położonych na południowej krawędzi Szczytnika na wysokości 560 m n.p.m. na południowy wschód od Zamku Leśna nad doliną potoku Bystrzyca Dusznicka.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turniej

1. zawody, w których bierze udział większa liczba drużyn lub zawodników; też: rozgrywki eliminacyjne o mistrzostwo
2. w średniowieczu: zawody rycerskie


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) sport. rozgrywki lub zawody sportowe;

 (1.2) hist. średniowieczne zawody rycerskie;


Turniej (śr.-w.-niem. turnei) – zawody, w których uczestniczy wielu indywidualnych konkurentów albo ich zespołów. Na ogół mają charakter rywalizacji eliminacyjnej w ubieganiu się o mistrzostwo, np. turniej poetycki, rycerski, wiedzy, szachowy.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turniejowicz

uczestnik turnieju


Źródła:

SJP.pl

Turniejowiczka

uczestniczka turnieju


Źródła:

SJP.pl

Turniket

turnikiet;
1. drzwi obrotowe;
2. narzędzie chirurgiczne służące do zaciskania tętnic w celu tamowania krwi; ściskacz, krępulec


Źródła:

SJP.pl

Turnikiet

turniket;
1. drzwi obrotowe;
2. narzędzie chirurgiczne służące do zaciskania tętnic w celu tamowania krwi; ściskacz, krępulec


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) drzwi obrotowe

 (1.2) bramka obrotowa ze skrzydłami obracającymi się wokół jednej osi, służąca do ograniczenia liczby osób przechodzącej przez nią jednocześnie; kołowrót


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turniowate

o cechach turniowatych (rodzina roślin)


Turniowate (Thurniaceae) – rodzina roślin jednoliściennych z rzędu wiechlinowców. Należą tu tylko 2 rodzaje z 4 gatunkami występującymi na niewielkim obszarze w Ameryce Południowej (Wyżyna Gujańska i przyległe fragmenty Amazonii) oraz na południowych krańcach Afryki. Rośliny z wyprostowaną bulwą korzeniową lub zgrubiałą, kanciastą łodygą. Liście charakterystyczne jak na przedstawicieli wiechlinowców – ząbkowane wzdłuż brzegu.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turniowaty

o cechach turniowatych (rodzina roślin)


Źródła:

SJP.pl

Turniowy

turnia


Patrz:turnia

Źródła:

SJP.pl

Turnips

rzepa o charakterystycznym wydłużonym korzeniu


Źródła:

SJP.pl

Turniura

1. podkład ze sztywnych falban podtrzymujący draperie i tren;
2. suknia o takim podkładzie


Turniura, tiurniura, cul de Paris (fr. tournure) – stosowany głównie w drugiej połowie XIX wieku element sukni, podkreślający tył bioder i nadający kobiecej sylwetce kształt litery S.

Kopulasty kształt spódnicy zaczął zmieniać się w połowie lat 60. XIX wieku – krynolina stała się mniejsza, jednocześnie wydłużając się z tyłu i tworząc tren. Ostatecznie znikła całkowicie na przełomie lat 60. i 70., zastąpiona przez turniurę; tył spódnicy zaczęły zdobić upinane draperie: spiętrzone fałdy podkreślane wstążkami. Kształt tyłowi sukni nadawał specjalny stelaż, wywodzący się początkowo ze stelaża krynolinowego. Stopniowo stelaż ten skracał się, aż pod koniec lat 70. ustąpił różnego rodzaju specjalnym konstrukcjom i poduszkom umieszczanym na pośladkach.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turniurowy

przymiotnik od: turniura


Źródła:

SJP.pl

Turno

Miejscowości w Polsce

Źródła:

Wikipedia

Turnszuły

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. tenisówki


Źródła:

Wiktionary

Turntablism

[czytaj: terntejblizm] posługiwanie się gramofonem poprzez tworzenie skreczów i beatów na płycie winylowej


Turntablizm (ang. Turntablism) – forma posługiwania się gramofonem poprzez tworzenie scratchy i beat jugglingów (technika żonglerki beatem) na płycie winylowej. Osoba zajmująca się turntablizmem to turntablista.

Turntablizm wywodzi się bezpośrednio z kultury hip-hopowej i jest jednym z jej czterech podstawowych elementów (pozostałe to: rap, breakdance, graffiti).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turntablista

[czytaj: terntejblista] osoba posługująca się gramofonem poprzez tworzenie scratchy i beatów na płycie winylowej


Źródła:

SJP.pl

Turntablizm

1. kierunek muzyczny traktujący gramofon jako pełnoprawny instrument;
2. sztuka posługiwania się gramofonem poprzez tworzenie scratchy i beatów na płycie winylowej


Turntablizm (ang. Turntablism) – forma posługiwania się gramofonem poprzez tworzenie scratchy i beat jugglingów (technika żonglerki beatem) na płycie winylowej. Osoba zajmująca się turntablizmem to turntablista.

Turntablizm wywodzi się bezpośrednio z kultury hip-hopowej i jest jednym z jej czterech podstawowych elementów (pozostałe to: rap, breakdance, graffiti).


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turnus

1. czas trwania jednej tury wczasów, kolonii, obozu, kursu itp.;
2. grupa osób uczestnicząca w takiej turze


Turnus – postać w mitologii greckiej i rzymskiej, władca Rutulów.

Lawinia została mu obiecana przez matkę, ale ojciec miał wobec niej inne zamiary i dał rękę córki Eneaszowi. Wobec tego Turnus zebrał wojsko, by odeprzeć Eneasza. Gdy bitwa przybrała niepomyślny bieg dla Rutulów, Turnus wyzwał Eneasza na pojedynek, w którym został przez niego zabity.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turobin

miasto w Polsce


Turobin – miasto w Polsce, położone w województwie lubelskim, w powiecie biłgorajskim, w miejsko-wiejskiej gminie Turobin. Leży w zachodniej części Padołu Zamojskiego nad Porem. Jest siedzibą parafii św. Dominika w Turobinie oraz ośrodkiem usługowym dla okolicznych terenów wiejskich.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turobinianin

mieszkaniec Turobina (miasta w Polsce)


Źródła:

SJP.pl

Turobinianka

mieszkanka Turobina (miasta w Polsce)


Źródła:

SJP.pl

Turobiński

przymiotnik od: Turobin


Źródła:

SJP.pl

Turobów

Turobów – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Czerniewice.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego.


Źródła:

Wikipedia

Turobowice

2 miejscowości w Polsce:


Źródła:

Wikipedia

Turodzic

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) stpol. człowiek urodzony w danym miejscu


Źródła:

Wiktionary

Turon

środkowe piętro epoki kredy górnej


rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) lud. postać rogatego zwierzęcia odgrywana podczas ludowych obrzędów bożonarodzeniowych;

 (1.2) lud. ludowy rekwizyt kolędowy w postaci kłapiącego pyskiem łba


Turon (ang. Turonian)


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turoneński

przymiotnik relacyjny

 (1.1) zob. turoński.


Źródła:

Wiktionary

Turoniek

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) gwara. zdrobn. od turoń


Źródła:

Wiktionary

Turoński

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Tours, dotyczący Tours

 (1.2) geol. związany z turonem, dotyczący turonu


Źródła:

Wiktionary

Turosieński

przymiotnik od: Turośń Kościelna


Źródła:

SJP.pl

Turoski

przymiotnik od: Turośl


Źródła:

SJP.pl

Turośl

nazwa kilku miejscowości w Polsce


W Polsce

Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turostówko

Turostówko – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie gnieźnieńskim, w gminie Kiszkowo.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.

Zobacz też: Turostowo


Źródła:

Wikipedia

Turostowo

Turostowo – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie gnieźnieńskim, w gminie Kiszkowo.

W latach 1954–1958 wieś należała i była siedzibą władz gromady Turostowo, po jej zniesieniu w gromadzie Kiszkowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.

Turostowo leży na terenie Parku Krajobrazowego Puszcza Zielonka.


Źródła:

Wikipedia

Turoszów

dzielnica Bogatyni


Turoszów (do 1945 niem. Türchau) – dzielnica Bogatyni (od 1973) w Kotlinie Turoszowskiej (województwo dolnośląskie); niewielka osada i stacja kolejowa Turoszów.

Ośrodek przemysłowy na obszarze Turoszowskiego Zagłębia Węgla Brunatnego; kombinat górniczo-energetyczny Turów obejmujący 2 kopalnie odkrywkowe i drugą co do wielkości w Polsce elektrownię cieplną Turów.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turoszowianin

mieszkaniec Turoszowa


Źródła:

SJP.pl

Turoszowianka

mieszkanka Turoszowa


Źródła:

SJP.pl

Turoszowski

przymiotnik od: Turoszów


Źródła:

SJP.pl

Turów

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. toponim, nazwa kilku wsi, osad i przysiółków wsi w Polsce;

 (1.2) geogr. miasto na Białorusi;


W Polsce

Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Turowianin

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Turowa

 (1.2) osoba pochodząca z Turowa, urodzona w Turowie


Źródła:

Wiktionary

Turowianka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Turowa

 (1.2) kobieta pochodząca z Turowa, urodzona w Turowa


Źródła:

Wiktionary

Turowice

3 miejscowości w Polsce:


Źródła:

Wikipedia

Turowicz

nazwisko


Turowicz:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turowiec

członek TUR-u (Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego); TUR-owiec


2 miejscowości w Polsce:


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turówka

1. gra wideo, w której gracze podejmują działania w ustalonej kolejności; gra turowa;
2. roślina z rodziny traw



Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turowo

tura, np. gra turowa


Miejscowości i ich części w Polsce

Wg TERYT jest uch 12, w tym 11 podstawowych

Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turowość

turowy


Patrz:turowy

Źródła:

SJP.pl

Turowski

TUR; TUR-owski


przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do Turowa, związany z Turowem


Turowski (forma żeńska: Turowska; liczba mnoga: Turowscy) – polskie nazwisko. Na początku lat 90. XX wieku w Polsce nosiło je 5565 osób.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turowy

tura, np. gra turowa


Turowy – osada w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie pleszewskim, w gminie Pleszew.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kaliskiego.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turpista

przedstawiciel turpizmu


Źródła:

SJP.pl

Turpistka

przedstawicielka, zwolenniczka turpizmu


Źródła:

SJP.pl

Turpistyczny

dotyczący turpizmu, turpistów


przymiotnik

 (1.1) odnoszący się do turpizmu albo turpisty; mający wywołać odrazę, odczucie brzydoty


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turpizm

zabieg literacki polegający na wprowadzeniu do utworu elementów brzydoty w celu wywołania szoku estetycznego; kult brzydoty


Turpizm (łac. turpis „brzydki”) – zabieg literacki polegający na wprowadzeniu do utworu elementów brzydoty w celu wywołania szoku estetycznego. Tendencja występująca w niektórych kierunkach poetyckich 2. połowy XX wieku, której cechą jest antyestetyzm i swoisty kult brzydoty.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turski

nazwisko


przymiotnik relacyjny

 (1.1) daw. turecki


Osoby o tym nazwisku:


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Tursko

3 miejscowości w Polsce

Źródła:

Wikipedia

Turuchan

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. hydron. rzeka w Rosji, w Kraju Krasnojarskim, lewy dopływ Jeniseju;


Turuchan (ros. Турухан) – rzeka w Rosji, w Kraju Krasnojarskim, lewy dopływ Jeniseju.

Długość rzeki wynosi 639 km. Powierzchnia dorzecza obejmuje 35 800 km². Bierze początek ze źródła na Nizinie Zachodniosyberyjskiej i jest zasilana głównie przez opady deszczu i śniegu. Średni przepływ wody wynosi w około 371 m³/s. Rzeka jest żeglowna w dolnym biegu do 270 km od ujścia do Jeniseju, choć bywają lata mniej zasobne w opady i wtedy żegluga może być utrudniona. Zamarza w październiku lub listopadzie i lód utrzymuje się do kwietnia lub początku maja.


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Turyla

naczynie do przechowywania i transportu substancji żrących


Źródła:

SJP.pl

Turyn

miasto we Włoszech


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w północno-zachodnich Włoszech nad rzeką Pad; stolica Piemontu;

 (1.2) geogr. adm. prowincja we Włoszech z ośrodkiem administracyjnym w Turynie (1.1);


Turyn (wł. Torino) – miasto w północno-zachodnich Włoszech, przy ujściu rzeki Dora Riparia do rzeki Pad, na przedgórzu Alp Zachodnich. Jest stolicą regionu Piemont. Patronem miasta jest św. Jan Chrzciciel (jego święto obchodzone 24 czerwca).

Turyn jest najważniejszym po Mediolanie ośrodkiem gospodarczo-kulturalnym północnych Włoch.

Według danych na 2017 rok miasto zamieszkiwało 883 281 osób, 6785,6 os./km², aglomeracja liczy 2,2 mln mieszkańców.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turyńczyk

mieszkaniec Turynu


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Turyngii; osoba z tej krainy


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turyngeński

Turyngia (kraina historyczna i kraj związkowy w Niemczech); turyński, turyngijski


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Turyngią, dotyczący Turyngii


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turyngia

1. kraj związkowy w Niemczech;
2. dawna niemiecka kraina historyczna


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) adm. geogr. kraj związkowy w Republice Federalnej Niemiec ze stolicą w Erfurcie;

 (1.2) hist. geogr. kraina historyczna w środkowych Niemczech


Turyngia (niem. Freistaat ThüringenWolny Kraj Turyngia) – kraj związkowy w Niemczech ze stolicą w Erfurcie.

Turyngia graniczy z następującymi krajami związkowymi: Hesja, Bawaria, Saksonia, Saksonia-Anhalt, Dolna Saksonia.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turyngijka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Turyngii


Źródła:

Wiktionary

Turyngijski

Turyngia (kraina historyczna i kraj związkowy w Niemczech); turyński, turyngeński


Źródła:

SJP.pl

Turyngit

minerał z grupy chlorytów, glinokrzemian żelaza


Turyngit – złożony minerał z gromady krzemianów żelaza, magnezu i glinu, z grupy chlorytów żelazistych. Odmiana szamozytu.

Nazwa minerału wiąże się z niemiecką Turyngią, w której minerał ten odkryto i tamtejsze okazy po raz pierwszy opisano.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turyngski

1. jarząb turyngski - gatunek jarzębu z rodziny różowatych, drzewo ozdobne dorastające do około 5 metrów wysokości o zwartej, początkowo stożkowatej, następnie jajowatej koronie;
2. dawny przymiotnik od: Turyngia; turyngeński, turyński


Źródła:

SJP.pl

Turynka

mieszkanka Turynu


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Turyngii; kobieta z tej krainy


Turynka (ukr. Туринка) – wieś na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, w rejonie lwowskim (wcześniej w rejonie żółkiewskim).


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turyński

1. Turyn (miasto we Włoszech);
2. Turyngia (kraina historyczna i kraj związkowy w Niemczech); turyngeński, turyngijski


przymiotnik

 (1.1) charakterystyczny dla Turynu, związany z Turynem, wywodzący się z Turynu

 (1.2) związany z Turyngią, dotyczący Turyngii, charakterystyczny dla Turyngii


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turyst.

skrót od: turystyka


Źródła:

SJP.pl

Turysta

osoba uprawiająca turystykę, wędrująca, zwłaszcza pieszo; wędrowiec, podróżnik, piechur, wędrownik


rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba uprawiająca turystykę


Turysta – osoba, która podróżuje do innej miejscowości poza swoim stałym miejscem pobytu na okres nieprzekraczający 12miesięcy, dla której celem podróży nie jest podjęcie stałej pracy w odwiedzanej miejscowości i która korzysta z noclegu przynajmniej przez jedną noc.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turystka

turysta


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta, która podróżuje dla przyjemności


Patrz:turysta

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turystyczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest turystyczne


Źródła:

Wiktionary

Turystyczny

turystyka


przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z turystyką lub turystami


Patrz:turystyka

Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turystyfikacja

środowiskowo: zmiany w sferze publicznej spowodowane potrzebami turystów


Źródła:

SJP.pl

Turystyk

środowiskowo: motocykl turystyczny


rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pot. mot. motocykl turystyczny, zwykle wyposażony w wygodne siedzenie, duże owiewki i szyby, pojemny bak oraz konstrukcję umożliwiającą jazdę w postawie wyprostowanej


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turystyka

środowiskowo: motocykl turystyczny


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wyjazdy poza miejsce zamieszkania w celach krajoznawczych lub wypoczynkowych;

 (1.2) przen. wyjazdy poza miejsce zamieszkania w celach nie związanych z wypoczynkiem


Turystyka – zjawisko przestrzennej ruchliwości ludzi, które związane jest z dobrowolną zmianą miejsca pobytu, środowiska i rytmu życia. Obejmuje całokształt stosunków i zjawisk związanych z ruchem turystycznym. Najczęściej spotykaną definicją turystyki są następujące słowa: „Turystyka obejmuje ogół czynności osób, które podróżują i przebywają w celach wypoczynkowych, służbowych lub innych nie dłużej niż rok bez przerwy poza swoim codziennym otoczeniem”.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turyt

rodzaj betonu autoklawizowanego o jednorodnej strukturze mikroporowatej; mikroporyt


Źródła:

SJP.pl

Turyzm

ogół zagadnień związanych z turystyką


Geografia turyzmu – dziedzina geografii społeczno-ekonomicznej zajmująca się przyrodniczymi oraz antropogenicznymi uwarunkowaniami i następstwami ruchu turystycznego. Pojęcie to obejmuje całokształt zagadnień teoretycznych, geograficznych, gospodarczych, przyrodniczych, statystycznych, prawnych, kulturalnych, społecznych związanych z turystyką.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turzec

Turzec – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie łukowskim, w gminie Stoczek Łukowski.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

Wieś stanowi sołectwo w gminie Stoczek Łukowski. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 216 mieszkańców.

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Stoczku Łukowskim.


Źródła:

Wikipedia

Turznica

2 miejscowości w Polsce:


Źródła:

Wikipedia

Turzno

2 miejscowości w Polsce:


Źródła:

Wikipedia

Turzy

przymiotnik od tur


przymiotnik relacyjny

 (1.1) dotyczący, odnoszący się do tura

przymiotnik dzierżawczy

 (2.1) należący do tura


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Turzyca

1. roślina o trójgraniastych łodygach, podobna do trawy;
2. samica tura;
3. sierść zająca


rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) bot. nazwa systematyczna|Carex|L.|ref=tak., rodzaj roślin z rodziny ciborowatych;

 (1.2) bot. roślina z rodziny turzyca (1.1)

 (1.3) zool. samica tura leśnego

 (1.4) łow. zajęcza lub królicza sierść


Turzyca (Carex L.) – rodzaj roślin z rodziny ciborowatych (turzycowatych). Obejmuje ok. 2000 gatunków (w szerokim ujęciu, z włączeniem kilkudziesięciu gatunków z innych rodzajów tradycyjnie wyróżnianych w plemieniu Cariceae). Spotykane są one na całym świecie, ale najbardziej zróżnicowane są w strefie klimatów umiarkowanych. W Polsce występuje ok. 100 gatunków.


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary oraz Wikipedia

Turzycowate

rodzina bylin o charakterystycznych trawiastych liściach, obecnie ciborowate


Ciborowate, turzycowate (Cyperaceae Juss.) – rodzina roślin w rzędzie wiechlinowców. Obejmuje około 5500 gatunków zgrupowanych w 109 rodzajów. Rodzina jest kosmopolityczna – jej przedstawiciele spotykani są na całym świecie, szczególnie często w strefie klimatu umiarkowanego chłodnego. Zajmują najczęściej siedliska mokradłowe. Są to rośliny zielne cechujące się znaczną redukcją kwiatów. Charakterystyczne są także trójkanciaste, pełne łodygi z trawiastymi liśćmi wyrastającymi w trzech rzędach.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turzycowaty

o cechach turzycowatych (rodzina roślin)


Źródła:

SJP.pl

Turzycowce

rząd roślin z klasy jednoliściennych; ciborowce


Ciborowce, turzycowce (Cyperales) – rząd roślin wyróżniany w niektórych systemach klasyfikacyjnych w obrębie jednoliściennych.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turzycowiec

przedstawiciel rzędu roślin z klasy jednoliściennych; ciborowiec


Źródła:

SJP.pl

Turzycowisko

łąka porośnięta turzycą


Turzycowisko – zbiorowisko roślinne zdominowane przez turzyce.

Turzyce mają zróżnicowane wymagania siedliskowe, choć zwykle związane są z mokradłami, w związku z czym zespoły roślinne tworzące turzycowiska zaliczane są do syntaksonów z różnych klas roślinności. Związane jest to również ze ścieraniem się różnych koncepcji dotyczących syntaksonomii roślinności torfowiskowej i brakiem konsensusu. Część zbiorowisk określanych jako turzycowiska niskie zaliczana jest do klas Carici-Drepanocladetea lub Scheuchzerio-Caricetea, które często są uważane za synonimy. Wśród nich są zbiorowiska z wyraźną dominacją turzyc, jak Caricetum caespitosae (turzycowisko mszyste z turzycą darniową), Peucedano-Caricetum paradoxae (turzycowisko mszyste z turzycą tunikową), jak i zdominowane przez trawy, czyli inną grupę graminoidów, jak Calamagrostietum neglectae (turzycowisko trawiaste z trzcinnikiem prostym) czy Stellario-Agrostietum caninae (turzycowisko trawiaste z mietlicą psią i gwiazdnicą błotną). Druga grupa turzycowisk to szuwary wielkoturzycowe z rzędu Magnocaricion.


Źródła:

SJP.pl
Wikipedia

Turzyn


Źródła:

Wikipedia

Turzynek

Turzynek – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie aleksandrowskim, w gminie Raciążek.


Źródła:

Wikipedia

Turzyniec

Miejscowości i ich części w Polsce

Wg TERYT jest ich 4, w tym 3 podstawowe

Źródła:

Wikipedia

Turzynów

Turzynów – osada w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kolskim, w gminie Chodów.

Wieś szlachecka Turzynowo położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie łęczyckim województwa łęczyckiego. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa konińskiego.

We wsi przystanek kolejowy położony przy linii Warszawa – Poznań.


Źródła:

Wikipedia

Turzyński

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Tus

skrótowiec

 (1.1) = Trening Umiejętności Społecznych


Źródła:

Wiktionary oraz Wikipedia

Tusia

zdrobnienie od: Marta (imię żeńskie)


rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż., zdrobniała, poufała forma imienia Marta


Źródła:

SJP.pl
Wiktionary

Tusiewicz

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Tusiński

nazwisko


Źródła:

SJP.pl

Tusk

nazwisko