czirokeskojęzyczny

przymiotnik

 (1.1) taki, który posługuje się językiem czirokeskim

 (1.2) taki, którego mieszkańcy posługują się językiem czirokeskim

 (1.3) spisany, stworzony w języku czirokeskim

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃʲirɔˈkɛskɔjɛ̃w̃ˈzɨt͡ʃnɨ, AS: čʹirokeskoi ̯ẽũ̯zyčny

Wiktionary


czirokez

północnoamerykański Indianin, członek plemienia Czirokezów; Czerokez


SJP.pl


czirokezi

plemię Indian Ameryki Północnej z grupy Irokezów; Czerokezi


SJP.pl

Czirokezi, Czerokezi (nazwa własna Tsalagi, ang. Cherokee) – plemię Indian Ameryki Północnej, pierwotnie wywodzące się od Irokezów i zamieszkujące podgórskie, zachodnie obszary Karoliny Południowej i Północnej, północną Georgię i wschodnie Tennessee. Później większość jego członków została przymusowo przesiedlona na tereny płaskowyżu Ozark. Byli jednym z plemion wliczanych w skład grupy Pięciu Cywilizowanych Plemion. Posługują się językiem czirokeskim.

Wikipedia


czirokezka

Indianka Ameryki Północnej z grupy Irokezów; Czerokezka


SJP.pl


cziru

rodzaj antylopy z plemienia koziorożców


SJP.pl

Cziru tybetańskie, dawniej: cziru (Pantholops hodgsonii) – gatunek koziorożca z rodziny wołowatych, jedyny przedstawiciel rodzaju cziru (Pantholops) Hodgson, 1834.

Wikipedia


czita

dawne miasto obwodowe w południowej Syberii; Czyta


SJP.pl

Czyta (ros. Чита, Czita) – miasto, dawniej obwodowe, w obwodzie czytyjskim w azjatyckiej części Rosji, położone w południowej Syberii, obecnie miasto w Kraju Zabajkalskim.

Miasto położone nad rzekami Czytą i Ingodą na trasie kolei transsyberyjskiej – 52°03′N 113°28′E.W 2024 miasto miało 333 tys. mieszkańców.

Wikipedia


czk

skrótowiec w funkcji rzeczownika rodzaju nijakiego

 (1.1) = centrum zarządzania kryzysowego

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡sɛ‿zɛt‿ˈka, AS: ce‿zet‿ka

Wiktionary


czkać

wydawać ustami charakterystyczny dźwięk na skutek skurczów przepony; mieć czkawkę


SJP.pl

czasownik niedokonany

 (1.1) wydawać ustami charakterystyczny dźwięk na skutek skurczów przepony; mieć czkawkę

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃkat͡ɕ, AS: čkać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czkanie n., czkawka ż.

 czas. czknąć dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) reg. pozn. wiukać.

Wiktionary


czkanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|czkać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czkawka ż.

 czas. czkać ndk., czknąć dk.

Wiktionary


czkawka

charakterystyczne odgłosy w następstwie wdechów spowodowanych okresowymi, nagłymi skurczami przepony


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fizj. rytmicznie powtarzające się skurcze przepony objawiające się charakterystycznym odgłosem wydawanym przez zamknięcie głośni i strun głosowych przy wdechu;

Wiktionary

Czkawka (łac. singultus) – objaw chorobowy polegający na rytmicznie powtarzających się, mimowolnych skurczach przepony i mięśni oddechowych klatki piersiowej powodujących wdech z równoczesnym zamknięciem głośni, co wywołuje charakterystyczny odgłos.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Najczęstszą przyczyną czkawki u szczeniąt jest to, że łapczywie jedzą i połykają przy tym powietrze.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃkafka, AS: čkafka

Wiktionary

Powiązane:

 czas. czkać ndk., czknąć dk.

 rzecz. czkanie ndk., czknięcie dk.

Wiktionary


czkałow

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. hist. Orenburg, nazwa oficjalna w latach 1938-1957

Wiktionary

Miejscowości

  • Czkałow (Czkałowo) – miasto w Kazachstanie
  • Czkałow (Orenburg) – miasto w Rosji

Osoby

  • Walerij Czkałow – radziecki lotnik rekordowy i doświadczalny

Wikipedia

Powiązane:

 przym. czkałowski

Wiktionary


czknąć

wydać ustami charakterystyczny dźwięk na skutek skurczów przepony brzusznej


SJP.pl

czasownik dokonany

 (1.1) wydać ustami charakterystyczny dźwięk na skutek skurczu przepony; dokonany od|czkać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃknɔ̃ɲt͡ɕ, AS: čknõńć

Wiktionary

Powiązane:

 czas. czkać

 rzecz. czknięcie n., czkawka, czkanie

Wiktionary


czknięcie

wydać ustami charakterystyczny dźwięk na skutek skurczów przepony brzusznej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|czknąć.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. czknąć

 rzecz. czkawka ż.

Wiktionary


czmp

skrót od: Centrum Zdrowia Matki Polki


SJP.pl


czmych

wykrzyknik oznaczający nagłą ucieczkę


SJP.pl

wykrzyknik

 (1.1) onomatopeja imitująca szybkie ucieknięcie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czmychanie n., czmychnięcie n.

 czas. czmychać ndk., czmychnąć dk.

Wiktionary


czmychać

uciekać po kryjomu; opuszczać jakieś miejsce szybko, nagle, niepostrzeżenie


SJP.pl

czasownik

 (1.1) pot. uciekać

Wiktionary


czmychanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) uciekanie skądś w pośpiechu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czmychnięcie n.

 czas. czmychać ndk., czmychnąć dk.

 wykrz. czmych

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) uciekanie, umykanie; książk. pierzchanie; pot. podawanie tyłów, dawanie drapaka, zmiatanie, zwiewanie, zmykanie

Wiktionary


czmychnąć

uciec skądś nagle, w pośpiechu


SJP.pl


czmychnięcie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|czmychnąć.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czmychanie n.

 czas. chmychnąć dk., czmychać ndk.

 wykrz. czmych

Wiktionary


czniać

potocznie: lekceważyć kogoś lub coś; trzniać


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany

 (1.1) posp. lekceważyć kogoś lub coś

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃʲɲät͡ɕ, AS: čʹńäć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. cznianie n.

Wiktionary


cznianie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|czniać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃʲɲä̃ɲɛ, AS: čʹńä̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. czniać

Wiktionary


czochać

trzeć, ocierać, drapać


SJP.pl


czochanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|czochać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. czochać

Wiktionary


czochara

nazwisko


SJP.pl


czochra

ławka z grzebieniem o stalowych zębach, służąca do odziarniania łodyg lnu; dziergaczka, dzierlica


SJP.pl


czochrać

1. targać, splątywać włosy, sierść; wichrzyć, mierzwić;
2. trzeć o coś twardego;
3. regionalnie: oddzielać czochrami główki lnu i konopi od łodyg;
4. czochrać się -
a) o włosach: splątywać się, targać się; wichrzyć się, mierzwić się, zmierzwiać się;
b) ocierać się o coś twardego


SJP.pl

czasownik niedokonany

 (1.1) targać, wichrzyć włosy lub sierść

 (1.2) ocierać ciało, lub jego część, o coś twardego

 (1.3) reg. roln. oddzielać główki lnu i konopii od łodyg przy pomocy czocher

czasownik zwrotny niedokonany czochrać się

 (2.1) targać, wichrzyć sobie włosy

 (2.2) o zwierzętach: trzeć się, ocierać swoje ciało o coś twardego

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Chłopak czochrał ręką swoją bujną czuprynę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɔxrat͡ɕ, AS: čoχrać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czochranie n.

 czas. rozczochrać, rozczochrany

 przym. rozczochrany

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) targać, wichrzyć, mierzwić

Wiktionary


czochradło

w zootechnice: urządzenie umożliwiające zwierzętom ocieranie się i usuwanie łuszczącego się nabłonka


SJP.pl


czochralski

nazwisko


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Barbara Czochralska (1928–2020) – polska biofizyczka
  • Jan Czochralski (1885–1953) – polski chemik
  • Jan Antoni Czochralski (1924–2004) – polski germanista

Wikipedia


czochranie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|czochrać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɔxˈrãɲɛ, AS: čoχrãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. czochrać

Wiktionary


czochryń

wieś w województwie zachodniopomorskim, w powiecie szczecineckim


SJP.pl

Czochryń – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie szczecineckim, w gminie Borne Sulinowo. Miejscowość wchodzi w skład sołectwa Starowice.

Wikipedia


czochryński

Czochryń


SJP.pl

Patrz:

Czochryń

czoczka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. kulin. spoż. soczewica

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czoczkula ż.

Wiktionary


czoczkula

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. kulin. zupa z soczewicy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czoczka ż.

Wiktionary


czogała

nazwisko


SJP.pl


czogori

K2; najwyższy szczyt Karakorum


SJP.pl

K2, Czogori (chiń. upr. 乔戈里峰; chiń. trad. 喬戈里峰; pinyin Qiáogēlǐ Fēng; 8611 m n.p.m.) – ośmiotysięcznik, najwyższy szczyt Karakorum, drugi co do wysokości szczyt Ziemi. Znajduje się na granicy Chin i Pakistanu. Do 16 stycznia 2021 roku pozostawał ostatnim niezdobytym zimą ośmiotysięcznikiem.

Wikipedia


czok

zwężona przednia część lufy w broni myśliwskiej


SJP.pl

Czok (ang. choke – ‘dławić’), dławik – część śrutowej broni strzeleckiej (przede wszystkim strzelb) montowana u wylotu lufy. Ma on za zadanie zmniejszyć rozrzut śrutu, a co za tym idzie poprawić celność i zasięg broni. Czoki mogą być wymienne lub stałe.

Wikipedia


czoker

naszyjnik mocno przylegający do szyi; choker, dusik


SJP.pl


czokolada

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) daw. czekolada

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czekolada ż., czekoladka ż.

 przym. czekoladowy

 przysł. czekoladowo

Wiktionary


czolowie

południowoindyjska dynastia panująca od ok. III w. p.n.e. do końca XII wieku na terenach Tamilnadu; Ćolowie


SJP.pl


czomolungma

najwyższy szczyt Ziemi w Himalajach Centralnych; Mount Everest


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. najwyższy szczyt Ziemi, ośmiotysięcznik położony w Himalajach

Wiktionary

Mount Everest, Czomolungma (tyb. ཇོ་མོ་གླང་མ, ZWPY Qomolangma, Wylie Jo mo glang ma; nep. सगरमाथा, Sagarmāthā; chiń. upr. 珠穆朗玛峰; pinyin Zhūmùlǎngmǎ Fēng) – najwyższy szczyt Ziemi (8849 m n.p.m.[patrz niżej], podaje się też wysokość 8844 (pomiary chińskie) lub 8850 (pomiary amerykańskie)), ośmiotysięcznik położony w Himalajach Wysokich (Centralnych), na granicy Nepalu i Chińskiej Republiki Ludowej (Tybetu). Po chińskiej stronie objęty ochroną jako rezerwat biosfery pod nazwą Rezerwat Biosfery Czomolungmy.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Wanda zdobyła Czomolungmę jesienią.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Mount Everest, Qomolangma, Sagarmatha, Szczyt XV

Wiktionary


czómpnąć

czasownik

 (1.1) gw-pl|Poznań. zob. cząpnąć.

Wiktionary


czona

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. hydron. rzeka w Rosji; w obwodzie irkuckim i Jakucji; prawy dopływ Wiluja;

Wiktionary

Czona (ros. Чона) – rzeka w Rosji; w obwodzie irkuckim i Jakucji; prawy dopływ Wiluja. Długość 802 km; powierzchnia dorzecza 40,6 tys. km².

Źródła na Płaskowyżu Nadleńskim; płynie w kierunku północnym po Wyżynie Środkowosyberyjskiej; dolina na przemian zwężająca się i rozszerzająca, liczne progi. Po wybudowaniu zapory Wilujskiej Elektrowni Wodnej na Wiluju ostatnie 250 km biegu rzeki stało się częścią Wilujskiego Zbiornika Wodnego.

Wikipedia


czop

1. zatyczka w kształcie stożka; szpunt;
2. każdy stożkowaty przedmiot;
3. stożek ropny w uchyłkach migdałków (angina);
4. część jednego przedmiotu wkładana do pasującego kształtem wgłębienia w innym, pozwalająca na ich połączenie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto na Zakarpaciu na Ukrainie;

Wiktionary

  • czop – odcinek osi lub wału stykający się z innymi częściami mechanizmu (na czopach osadzane są łożyska, sprzęgła i inne elementy)
  • czop – rodzaj połączenia ciesielskiego
  • czop – ściętostożkowa zatyczka wciskana w otwór
  • Czop – miasto na Ukrainie
    • Czop – stacja kolejowa w Czopie, w Obwodzie zakarpackim, na Ukrainie

    Wikipedia

    Wymowa:

    IPA: t͡ʃɔp, AS: čop

    Wiktionary

    Powiązane:

     rzecz. czop mrz., czopek mrz.

     przym. czopski

    Wiktionary


czopek

1. mały czop (stożkowata zatyczka)
2. postać leku w kształcie stożka
3. każdy niewielki przedmiot mający stożkowaty kształt
4. typ komórki światłoczułej tworzącej siatkówkę oka
5. mały ropiejący stożek tworzący się na migdałkach w czasie anginy
6. mały bolec łączący dwa przedmioty lub części urządzeń


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od: czop

 (1.2) mały czop

 (1.3) med. farm. lekarstwo do przyjmowania doodbytniczo, rzadziej dopochwowo lub docewkowo;

 (1.4) anat. światłoczuły receptor siatkówki oka;

 (1.5) przen. grub. o kimś, kto bezceremonialnie podlizuje się – „włazi w dupę”

Wiktionary

  • czopek (słupek) – światłoczuły receptor siatkówki oka
  • czopek – stała postać leku przeznaczona do stosowania doodbytniczego, dopochwowego lub docewkowego

Osoby noszące nazwisko Czopek:

  • Agnieszka Czopek (ur. 1964) – polska pływaczka
  • Alfred Czopek (1906–1972) – polski śpiewak, aktor i tancerz
  • Barbara Czopek (1931–1993) – polska koszykarka i siatkarka
  • Barbara Czopek-Kopciuch (1952–2020) – polska językoznawczyni
  • Sylwester Czopek (ur. 1958) – polski archeolog i muzealnik

Wikipedia

Przykłady

 (1.3) To lekarstwo przyjmuje się w formie czopka.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɔpɛk, AS: čopek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czop m., czopowanie n., czopkowanie n., zaczopowanie n., zaczopkowanie n., czopuch m., Czopowice nmos., Czop m.

 czas. czopować ndk., zaczopować dk., czopkować ndk., zaczopkować dk.

 przym. czopowy, czopkowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) szpuncik, zatyczka

Wiktionary


czopiarka

maszyna służąca do robienia czopów


SJP.pl

Czopiarka - urządzenie zegarmistrzowskie służące do polerowania czopów kół zębatych zegarków. W skład wyposażenia czopiarki wchodzą wkładki do czopów o różnej długości i grubości.

Czopiarka może być napędzana silnikiem elektrycznym, korbką ręczną lub smykiem.

Czopy niehartowane poleruje się z niewielkim naciskiem polerownikiem stalowym zwilżonym olejem. Czopy hartowane poleruje się środkiem polerowniczym.

Czopy można również polerować ręcznie na tokarce.

Wikipedia


czopik

mały czop (zatyczka); czopek


SJP.pl


czopkowy

czopek


SJP.pl

Patrz:

czopek

czopować

zatykać czopem


SJP.pl


czopowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|czopować.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zaczopowanie n., czop m., czopek m., czopownica ż., czopnica ż.

 czas. czopować ndk., zaczopować dk.

Wiktionary


czopowe

dawniej: podatek płacony przez mieszczan od wyrobu piwa, gorzałki, miodu i wina


SJP.pl

Czopowe – wprowadzony w Polsce w drugiej połowie XV wieku podatek od wyrobu, importu oraz sprzedaży piwa, wódki, miodu i wina. Obecnie jego odpowiednikiem jest podatek akcyzowy na alkohol.

Wikipedia


czopownica

piła do wycinania czopów z drewna; piła czopowa


SJP.pl


czopowy

związany z czopem


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z czopem, dotyczący czopu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czop mrz., czopek mrz.

Wiktionary


czopuch

w dawnych piecach staropolskich otwór odprowadzający dym do komina; cepuch


SJP.pl

Czopuch – element stanowiący połączenie otworów wylotowych spalin z paleniska pieca lub kotła z kanałami kominowymi. Powinien być prowadzony jak najkrótszą drogą, najlepiej po linii prostej.Jeśli to konieczne czopuch wyposażony jest w:

  • przepustnicę spalin
  • otwór pomiarowy spalin
  • otwory rewizyjne
  • tłumik hałasu

Wikipedia


czorci

czort; czortowski (czartowski), czarci, czortowy


SJP.pl


czorny

przymiotnik

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. czarny

 (1.2) gw-pl|Górny Śląsk. brudny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Takigo czornego psa to żech jeszcze nie widzioł

 (1.2) Justa mo zawsze czorne pazury.

Wiktionary


czorsztyn

wieś w Polsce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. wieś w Polsce, w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim;

Wiktionary

Czorsztyn – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Czorsztyn.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Pan Jan przeprowadził się do Czorsztyna latem zeszłego roku.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czorsztynianin mos., czorsztynianka ż.

 przym. czorsztyński

Wiktionary


czorsztynianin

mieszkaniec Czorsztyna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Czorsztyna

 (1.2) osoba pochodząca z Czorsztyna, urodzona w Czorsztynie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Żadnemu z czorsztynian nie przypadł do gustu pomysł wójta.

 (1.2) Wychodząc za rodowitego czorsztynianina, marzyła o zamieszkaniu w Pieninach.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃɔrʃtɨ̃ˈɲä̃ɲĩn, AS: čorštỹńä̃ńĩn

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Czorsztyn mrz.

:: fż. czorsztynianka ż.

 przym. czorsztyński

Wiktionary


czorsztynianka

mieszkanka Czorsztyna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Czorsztyna

 (1.2) kobieta pochodząca z Czorsztyna, urodzona w Czorsztynie

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃɔrʃtɨ̃ˈɲãnka, AS: čorštỹńãnka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Czorsztyn mrz.

:: fm. czorsztynianin mos.

 przym. czorsztyński

Wiktionary


czorsztyński

przymiotnik od: Czorsztyn


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do Czorsztyna, związany z Czorsztynem

przymiotnik jakościowy

 (2.1) charakterystyczny dla Czorsztyna lub czorsztynian, mający cechy lub właściwości przypisywane Czorsztynowi lub czorsztynianom

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Szlak biegnie grzbietem Pienin Czorsztyńskich.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Czorsztyn mrz., czorsztynianin mos., czorsztynianka ż.

Wiktionary


czort

potocznie:
1. szatan, bies, diabeł; czart;
2. osoba dokuczająca innym, nieprzyjemna dla innych;
3. osoba ruchliwa, żywotna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) diabeł, czart

 (1.2) przen. o człowieku złym

 (1.3) żart. o człowieku pełnym energii, sprytnym

Wiktionary

Czart, zwany także jako czort (cz. czert, rus. czort, ros. чёрт) – w wierzeniach Słowian demon zła, znany głównie u plemion ruskich, zastąpił starosłowiańskiego biesa. W gwarze ludowej nazywany kusym, a w wierzeniach chrześcijańskich diabłem.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. czart mzw./mos.

 przym. czarci

Wiktionary


czortków

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto wydzielone z rejonu na Ukrainie, w obwodzie tarnopolskim, siedziba rejonu czortkowskiego, położone nad Seretem;

Wiktionary

Czortków (ukr. Чортків, Czortkiw) – miasto (w 2013 – 2020 wydzielone z rejonu) na Ukrainie, w obwodzie tarnopolskim, siedziba rejonu czortkowskiego i hromady Czortków.

Czortków leży nad Seretem.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. czortkowski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) hist. war. Czartków

Wiktionary


czortkowski

Czortków


SJP.pl

Patrz:

Czortków

czortopchajka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) reg. środ. slang. stary, zniszczony samochód

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jego samochód to wielka klekocząca czortopchajka.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃɔrtɔpˈxajka, AS: čortopχai ̯ka

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dezel, fajans, grat, gruchot, klamot, klekot, obdrapaniec, próchno, przeżytek, relikt, rupieć, rzęch, skansen, starocie, staroć, szmelc, śmieć, wrak, zabytek, złom

Wiktionary


czortowiec

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. wieś na Ukrainie, w obwodzie iwanofrankiwskim, w rejonie horodeńskim;

Wiktionary

Poprzednia strona indeksu

  • strona 875 tomu I (tom z r. 1880) Czortowiec
  • strona 876 tomu I (tom z r. 1880) Czortowiec
  • Poprzednia strona indeksu
  • Następna strona indeksu


Wikipedia

Powiązane:

 przym. czortowiecki

Wiktionary


czortowski

czort; czartowski, czorci (czarci), czortowy


SJP.pl


czortowy

czort; czortowski (czartowski), czorci (czarci)


SJP.pl


czoski

nazwisko


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Czoszą, dotyczący Czoszy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Czosza ż.

Wiktionary


czosnaczek

dwuletnia roślina z rodziny krzyżowych, o białych, pachnących czosnkiem kwiatach, stosowana w medycynie ludowej


SJP.pl

Czosnaczek (Alliaria Heist. ex Fabr.) – rodzaj roślin należący do rodziny kapustowatych. Obejmuje dwa gatunki występujące w Europie, północno-zachodniej Afryce i zachodniej Azji. W całym zasięgu rodzaju, także w Polsce, występuje czosnaczek pospolity A. petiolata. Jako gatunek zawleczony i inwazyjny obecny jest także w USA, Kanadzie i Argentynie. W rejonie Kaukazu rośnie Alliaria taurica.

Wikipedia


czosnek

dwuletnia, cebulkowa roślina warzywna, używana jako przyprawa kuchenna oraz środek leczniczy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) bot. nazwa systematyczna|Allium|L.|ref=tak., rodzaj roślin z podrodziny czosnkowych obejmujący około siedmiuset gatunków;

 (1.2) bot. roślina lub rośliny z rodzaju czosnek (1.1)

 (1.3) spoż. jarzyna przyprawowa z cebuli uprawnych gatunków czosnku (1.1), zwykle czosnku pospolitego

Wiktionary

Czosnek (Allium L.) – rodzaj roślin z rodziny amarylkowatych (Amaryllidaceae), dawniej zaliczany do osobno wyodrębnianej rodziny czosnkowatych (Alliaceae) lub liliowatych (Liliaceae). Obejmuje około 880–1000 gatunków. Rośliny te występują na wszystkich kontynentach półkuli północnej, przede wszystkim w strefie umiarkowanej, ale na południe sięgają strefy równikowej. Na półkuli południowej poza gatunkami introdukowanymi rodzaj obecny jest w Południowej Afryce. Największe zróżnicowanie gatunkowe jest w środkowej Azji. W Europie rośnie 117 gatunków. W Polsce 12 gatunków rośnie w stanie dzikim.

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Czosnek zwyczajny i czosnek niedźwiedzi to dwa gatunki z rodzaju Allium. Obydwa gatunki czosnku mają znaczenie w zielarstwie.

 (1.2) Na tej grządce rośnie czosnek.

 (1.2) Czosnki ozdobne polecam do każdego ogrodu, ładnie się prezentują w każdym towarzystwie.

 (1.3) Czosnek jest szeroko stosowany jako przyprawa.

 (1.3) Czosnek był znany już w starożytności jako artykuł spożywczy i środek leczniczy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɔsnɛk, AS: čosnek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czosnkówka ż., czosnkowe nmos., czosnkowanie n., poczosnkowanie n., czosnkowate nmos.

:: zdrobn. czosneczek m.

 czas. czosnkować ndk., poczosnkować dk.

 przym. czosnkowy

 przysł. czosnkowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.3) gw-pl|Górny Śląsk|knoblech, knobloch.

Wiktionary


czosnkowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|czosnkować.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. nieczosnkowanie n., czosnek mrz.

 czas. czosnkować ndk.

Wiktionary


czosnkowate

rodzina obejmująca około 700 gatunków roślin zielnych z klasy jednoliściennych, występujących w strefie umiarkowanej na całej kuli ziemskiej (z wyjątkiem Australii i Nowej Zelandii); należą do niej między innymi: czosnek, cebula zwyczajna, agapant


SJP.pl

Wikipedia


czosnkowaty

podobny do czosnku


SJP.pl


czosnkowce

podrodzina roślin zielnych z rodziny amarylkowatych; czosnkowe


SJP.pl


czosnkowe

podrodzina roślin zielnych z rodziny amarylkowatych; czosnkowce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) syst. bot. nazwa systematyczna|Allioideae|Herb.|ref=tak., podrodzina roślin zielnych zaliczana do rodziny amarylkowatych;

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Liczne gatunki czosnkowych uprawiane są jako rośliny ozdobne.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czosnkowy

 rzecz. czosnek mrz.

Wiktionary


czosnkowiec

przedstawiciel podrodziny roślin zielnych z rodziny amarylkowatych


SJP.pl


czosnkówka

błotniszka czosnkówka - gatunek owada z rodziny błotniszkowatych


SJP.pl


czosnkowy

przymiotnik

 (1.1) przym. od: czosnek

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɔsn̥ˈkɔvɨ, AS: čosn̦kovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czosnek m., czosnkowe nmos.

Wiktionary


czosnów

wieś w Polsce


SJP.pl

Czosnów (do 1 stycznia 1997 nosiła nazwę Czosnów Pierwszy) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie nowodworskim, w gminie Czosnów. Siedziba gminy Czosnów.

Do 1954 roku siedziba gminy Cząstków. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Czosnów. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa warszawskiego.

Graniczy z miejscowościami: Dobrzyń, Cząstków Mazowiecki, Dębina i Kaliszki.

Wikipedia


czosnowski

przymiotnik od: Czosnów


SJP.pl


czosnyka

nazwisko


SJP.pl


czosza

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. rzeka w północnej Rosji europejskiej, w obwodzie archangielskim, uchodzi do Zatoki Czoskiej Morza Barentsa

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czoski

Wiktionary


czołdar

dawniej: ozdobne przykrycie na konia; czaprak


SJP.pl

Czołdar (osm.-tur. czułtar) – długie, wykonane z wełny okrycie konia, które zakrywa jego przód, barki i częściowo szyję.

Wikipedia


czółeczko

zdrobnienie od: czółko


SJP.pl


czołem

pozdrowienie, przywitanie popularne w wojsku oraz pomiędzy osobami o większej zażyłości


SJP.pl

wykrzyknik

 (1.1) wojsk. służy do pozdrowienia (przywitania) przełożonych oraz zwierzchników

 (1.2) wojsk. służy do pozdrowienia (pożegnania) przełożonych oraz zwierzchników

forma rzeczownika.

 (2.1) N. lp. zobacz. czoło

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czołem Panie Prezydencie!

 (1.2) Czołem Dowódco! Jadę na interwencję.

 (2.1) Nie wal czołem w mur!

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czoło n., czółko n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) witam

 (1.2) żegnam, pozdrawiam

 (2.1) głową

Wiktionary


czółenka

rodzaj niskiego obuwia damskiego, głęboko wycięte pantofle


SJP.pl


czółenko

1. małe czółno;
2. pantofel damski;
3. element krosna tkackiego;
4. przyrząd do robienia ręcznych koronek;
5. część czółenkowej maszyny do szycia, na której mieści się szpulka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) zdrobn. czółno

 (1.2) włók. techn. element krosna tkackiego w postaci łódeczki, która zawiera i przerzuca nici;

 (1.3) włók. techn. element maszyny do szycia mieszczący szpulkę z nićmi

 (1.4) pot. obuw. but damski w kształcie wyciętego, niesznurowanego pantofla

Wiktionary

Czółenko tkackie – element krosna tkackiego, mechanicznie nie połączony z pozostałymi mechanizmami, będący przenośnikiem i „magazynem” wątku. Swą nazwę zawdzięcza temu, że kształtem przypomina czółno (łódkę). Wątek zmagazynowany jest w bezcewkowym nawoju lub na specjalnej tekturowej, drewnianej albo plastikowej cewce i umieszczony wewnątrz czółenka. W zależności od numeru (grubości) przędzy, jest to kilkanaście lub kilkaset metrów nitki. Koniec nitki wątku wyprowadzony jest na zewnątrz czółenka przez oczko w krosnach mechanicznych, lub przewlekacz w krosnach automatycznych. Czółenko jest przerzucane z jednej strony przesmyku na drugą przez mechanizm przerzutowy lub ręcznie na krosnach ręcznych. W czasie przelotu przez przesmyk, odwijający się z nawoju wewnątrz czółenka wątek, jest układany między nitkami osnowy, tworząc w ten sposób elementy tkaniny.

Wikipedia

Przykłady

 (1.4) Kupiłam prześliczne czółenka do tej mojej nowej sukienki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃuˈwɛ̃nkɔ, AS: čuu̯nko

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czółno m.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) łódeczka

Wiktionary


czółenkowaty

podobny kształtem do czółenka


SJP.pl


czołg

rodzaj silnie uzbrojonego i opancerzonego wozu bojowego na zawieszeniu gąsienicowym, przystosowanego do poruszania się w trudnym terenie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) wojsk. pojazd bojowy poruszający się na gąsienicach, wyposażony w armatę i pancerz;

Wiktionary

Czołg – gąsienicowy wóz bojowy, przeznaczony do walki z siłami przeciwnika na krótkich i średnich dystansach za pomocą ognia płaskotorowego. Ciężki pancerz i duża mobilność zapewniają czołgom przetrwanie na polu bitwy, a napęd gąsienicowy pozwala na przemieszczanie się z dużą prędkością w trudnym terenie. Czołg jest zasadniczym środkiem prowadzenia walki lądowej, zwłaszcza natarcia.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Współczesne działo, szczególnie działo bezodrzutowe, musi trafić w czołg od pierwszego strzału.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɔwk, AS: čou̯k

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czołgista m., czołgistka ż., czołgowisko n., czołganie n., przeczołganie n., wyczołganie n.

:: zgrub. czołgisko n.

 czas. czołgać ndk., przeczołgać dk., wyczołgać dk.

 przym. czołgowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przest. tank

Wiktionary


czołgać

1. poniżać kogoś;
2. zmuszać kogoś do poruszania się na czworakach


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) pot. pejor. powodować czyjeś upokorzenie lub poniżenie

 (1.2) zmuszać kogoś do czołgania się (2.1)

 (2.2) przen. poniżać się przed kimś

 (2.3) przen. książk. o mgle lub dymie: snuć się nisko, tuż nad ziemią

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Po co czołgać ludzi po lesie?

 (2.1) Od rana na poligonie czołgamy się na zmianę z okopywaniem się.

 (2.2) Nie ma mowy, nie będę czołgał się przed dyrektorem skamlając o podwyżkę.

 (2.3) Dziś wśród zgliszczów leżą pomięte winnice, a z nich dym czołga się w niebo nie już kłębami, ale niciami (…) sic.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɔwɡat͡ɕ, AS: čou̯gać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czołgisko n., przeczołganie n., czołganie n., czołg m., czołgista m., czołgistka ż.

 czas. przeczołgać dk., przeczołgiwać ndk., wyczołgać dk., wyczołgiwać ndk., odczołgać dk., odczołgiwać ndk.

 przym. czołgowy

Wiktionary


czołganie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|czołgać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ogromna część polskich firm to poligony czołgania pracowników.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czołg m., czołgista m., przeczołganie n., czołgisko n.

 czas. czołgać się, czołgać ndk., przeczołgać dk.

 przym. czołgowy

Wiktionary


czołganka

narożna ozdoba kamienna bazy kolumny romańskiej; żabka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) archit. element zdobniczy w architekturze, najczęściej występujący w większej ilości

Wiktionary

Żabka (także czołganka) – kamienna narożna ozdoba jednej z odmian bazy kolumny romańskiej, występująca w formie geometrycznej, roślinnej lub figuralnej. Od połowy XI w. pojawia się pojedynczo na plintach romańskich kolumn w kształcie zwiniętego listka. Początkowo naturalistyczna, z czasem w postaci zgeometryzowanej.

Wikipedia

Synonimy:

 (1.1) żabka

Wiktionary


czołgisko

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) rzad. pot. zgrub. od: czołg

 (1.2) rzad. pot. duży czołg

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Tak się czepiacie T-34, może to i faktycznie zawodne czołgisko było ale przyzwoite jeśli chodzi o parametry jezdne i uzbrojenie i oczywiście nadające się do MASOWEJ produkcji. sic.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czołg mrz., czołgista m., czołgistka ż., czołgowisko n., czołganie n., przeczołganie n., wyczołganie n.

 czas. czołgać ndk., przeczołgać dk., wyczołgać dk.

 przym. czołgowy

Wiktionary


czołgista

żołnierz z formacji pancernej czołgów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) wojsk. żołnierz obsługujący czołg

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czołgiści wyskoczyli z uszkodzonego pojazdu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɔwʲˈɟista, AS: čou̯ʹǵista

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czołg m., czołganie n., czołgowisko n., przeczołganie n., czołgisko n.

 przym. czołgowy

 czas. czołgać się, czołgać

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pot. pancerniak

Wiktionary


czołgistka

czołgista


SJP.pl

Patrz:

czołgista

czołgot

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. ornit. dzięcioł

Wiktionary


czołgowisko

ćwiczebny poligon z torem przeszkód dla czołgów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) wojsk. miejsce (poligon) przeznaczone na ćwiczenia czołgów

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Brygada Pancerna odbyła ćwiczenia na moskiewskim czołgowisku.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃɔwɡɔˈvʲiskɔ, AS: čou̯govʹisko

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czołg m., czołgista m., czołgisko n.

 przym. czołgowy

Wiktionary


czołgowy

związany z czołgiem


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z czołgiem; składający się z czołgów

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zaraz po wejściu na teren posesji odkryli arsenał, którego się nie spodziewali… Przy bramie wjazdowej leżała zabytkowa gąsienica czołgowa i koło, których szukano.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czołgisko n., czołg mrz., czołgista mos., czołgistka ż., czołgowisko n., czołganie n., przeczołganie n., wyczołganie n.

 czas. czołgać ndk., przeczołgać dk., wyczołgać dk.

Wiktionary


czółko

zdrobnienie od: czoło


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) zdrobn. od czoło

 (1.2) małe czoło

 (1.3) daw. odzież. dawna dziewczęca opaska noszona na głowie;

 (1.4) lud. odzież. ozdobna opaska noszona na głowie przez dziewczęta, element stroju ludowego lub regionalnego

 (1.5) wojsk. przednia część naboju kulowego

Wiktionary

Czółko (albo stroik, podwstążnik) – dziewczęca opaska ozdobna noszona na głowie do chwili zamążpójścia w Europie od czasów średniowiecza.

Czółka zdobione były motywami roślinnymi. W krajach słowiańskich czółko zachowało się jako element odświętnego stroju ludowego albo regionalnego.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Póki tej ozdoby swojej / Nie uroni dumna Polka, / Póty małe czółko stroi / Wszechpotęgi aureolka (…)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czoło n., czołówka ż., czelność ż., czołowanie n.

 czas. czołować ndk.

 przym. czołowy, czelny

 przysł. czołowo

 wykrz. czołem

Wiktionary

Synonimy:

 (1.3) podwstążnik, stroik

Wiktionary


czółno

1. rodzaj łódki wydrążonej z jednego pnia;
2. część maszyny do szycia zawierająca szpulkę z nićmi; czółenko


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) płaskodenna łódź, dłubaniem lub wypalaniem uzyskana z jednego pnia drzewa, napędzana wiosłami a z rzadka także drągami;

 (1.2) hist. część hełmu okrywająca szyję z tyłu

 (1.3) czółenko tkackie

Wiktionary

Czółno – bezsterowa łódź wykonana z jednego pnia drzewa; wypalona lub wydłubana, płaskodenna, poruszana wiosłami lub drągiem.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. czółenko n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dłubanka, piroga, kanoe

Wiktionary


czółnowy

przymiotnik od: czółno


SJP.pl


czoło

1. część twarzy człowieka nad brwiami i nosem;
2. część przednia czegoś; przód, front, fasada;


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) anat. część głowy nad brwiami i pomiędzy skrońmi

 (1.2) początek, przednia część czegoś rozciągniętego

Wiktionary

  • czoło – pojęcie z zakresu anatomii
  • czoło – fortyfikacje
  • Czoło – nieistniejąca wieś na Białorusi
  • Czoło – polana w Gorcach
  • Czoło – szczyt w Beskidzie Makowskim
  • Czoło – szczyt w Beskidzie Małym (w północno-zachodnim grzbiecie Gronia Jana Pawła II)
  • Czoło (Zamczyska) – szczyt w Beskidzie Małym (w paśmie Łysiny)
  • Czoło – szczyt w Beskidzie Żywieckim
  • Czoło – szczyt w Bieszczadach
  • Czoło – szczyt w Karkonoszach
  • Czoło – szczyt na Pogórzu Karkonoskim
  • Czoło – szczyt w Pieninach
  • Czoło – grzbiet w słowackich Tatrach Zachodnich
  • Czoło – niewielki szczyt w Tatrach Zachodnich (pomiędzy Grzesiem a Bobrowiecką Przełęczą)
  • Czoło – niewielki szczyt w Tatrach Zachodnich (w północno-zachodniej grani Grzesia)
  • Czoło – okazała ściana skalna w Karkonoszach
  • Czoło Turbacza

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Mój tato ma wysokie czoło.

 (1.2) Lance Armstrong wysuwa się na czoło peletonu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɔwɔ, AS: čou̯o

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czołówka ż., czelność ż., czołowanie n.

:: zdrobn. czółko n.

 czas. czołować ndk.

 przym. czołowy, czelny

 przysł. czołowo

 wykrz. czołem

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) początek, awangarda

Wiktionary


czołobitniej

stopień wyższy od przysłówka: czołobitnie


SJP.pl


czołobitniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: czołobitny


SJP.pl


czołobitność

czołobitny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest czołobitne; cecha tych, którzy są czołobitni

Wiktionary

Patrz:

czołobitny

Powiązane:

 przym. czołobitny

 przysł. czołobitnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) hołdownictwo

Wiktionary


czołobitny

uniżony, pełen pokory, służalczy, hołdowniczy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) pełen pokory i szacunku wobec kogoś, w sposób aż służalczy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na uwagę, że warto byłoby propagandę uczynić mniej czołobitną wobec ZSRR i bardziej strawną dla Polaków, premier odpowiada: "Wszystko, co zrobicie w tej dziedzinie, będzie rozumiane w Moskwie jako propaganda antyradziecka".

 (1.1) Kiedy Aleksander zaczął wprowadzać perski ceremoniał, Kallistenes buntował się przeciwko czołobitnym obyczajom i został stracony za udział w spisku.

 (1.1) Otóż, Wysoka Izbo, ja nie pisałem i nie będę pisał czołobitnych listów do kogokolwiek.

 (1.1) W końcu nie od parady “drogi Aleksander” jest najwierniejszym w tej części Europy przyjacielem prezydenta Busha, a premier Miller jednym z ośmiu czołobitnych “ministrantów”, żeby jeden z drugim kanclerz, czy inny Chirac wypominali nam serwilizm.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czołobitność ż.

 przysł. czołobitnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) służalczy

Wiktionary


czołoczub

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) ornit. ptak z rodzaju nazwa systematyczna|Prionops|ref=tak.;

Wiktionary


czołówka

1. pierwsze szeregi, front;
2. wysunięta na czoło grupa zawodników w biegu lub rajdzie;
3. grupa ludzi wybitnych, elita;
4. wstępna część filmu;
5. najważniejsza wiadomość lub artykuł w gazecie, zamieszczone na czołowym miejscu;
6. potocznie: zderzenie czołowe samochodów;
7. latarka noszona na czole


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) sport. początkowa część poruszającej się grupy

 (1.2) latarka noszona na głowie

 (1.3) telew. planszaansze początkowe filmu

 (1.4) streszczenie informacji prasowej na jej początku

 (1.5) grupa jednostek najlepszych w danej klasyfikacji

 (1.6) pot. zderzenie czołowe pojazdów

Wiktionary

  • czołówka – potoczne określenie latarki czołowej
  • w alpinizmie – ściana czołowa filara
  • czołówka – wysunięty pododdział wojskowy
  • czołówka (poligrafia) – materiał dziennikarski (zwłaszcza artykuł) otwierający kolumnę redakcyjną gazety
  • czołówka (film) – początkowa sekwencja filmu, prezentująca logotypy producenckie i napisy wstępne, lub piosenkę otwierającą film (najczęściej animowany)
  • Czołówka techniczna – wydzielona ze składu jednostki lotniczej część personelu i sprzętu przybywająca pierwsza na nowe lotnisko w czasie przebazowania
  • Wytwórnia Filmowa „Czołówka” – polska wytwórnia filmowa

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Biegacze czołówki mają kadencję na poziomie 90-100 k/min, podczas gdy średnia biegających niezawodowo to coś pomiędzy 80 a 85 k/min. (z [http://www.napieraj.pl/xoops/modules/newbb/viewtopic.php?post_id=17377 Internetu])

 (1.5) W rankingu ta firma jest w samej czołówce.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɔˈwufka, AS: čou̯ufka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czoło n., czółko n., czelność ż., naczelny m., naczelna ż.

 przym. czołowy, czołówkowy, naczelny

Wiktionary


czołówkowy

związany z czołówką


SJP.pl


czołowy

1. związany z czołem (częścią głowy);
2. jeden z pierwszych, wysuwający się na pierwszy plan; przodujący, wybitny, główny;
3. znajdujący się na przedzie; przedni, frontowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dotyczący czoła

 (1.2) główny, wiodący

 (1.3) frontowy, przedni

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Generał Eugeniusz Kuszko w imieniu naczelnego dowódcy WP odczytał rozkaz o odznaczeniu pośmiertnym czołowych bohaterów powstania w getcie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɔˈwɔvɨ, AS: čou̯ovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czółko n., czołówka ż., czoło

Wiktionary


czpak

nazwisko


SJP.pl


czrezwyczajka

potoczna nazwa WCzK, czyli organizacji poprzedzającej NKWD i KGB w Rosji sowieckiej; czerezwyczajka


SJP.pl


czterdziecha

zgrubienie od: czterdziestka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zgrub. od czterdziestka (wszystkie znaczenia, zwykle czterdzieści lat)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na parkiecie szalały same czterdziechy.

 (1.1) Markowi stuknęła czterdziecha i nagle zaczął się oglądać za małolatami.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterdziestka ż.

 licz. czterdzieści, czterdziesty

 przym. czterdziesty

Wiktionary


czterdzieści

liczebnik oznaczający liczbę 40


SJP.pl

liczebnik główny (zbiorowy: czterdzieścioro)

 (1.1) liczba naturalna następna po 39 i poprzedzająca 41;

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W przyszłym tygodniu będzie miał czterdzieści lat.

 (1.1) To kosztuje czterdzieści koron i pięć øre.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃtɛrʲˈd͡ʑɛ̇ɕt͡ɕi, AS: čterʹʒ́ėśći

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterdziestka ż., czterdziecha ż.

 przym. czterdziesty

 licz. czterdzieścioro

Wiktionary


czterdzieścioro

liczebnik zbiorowy odpowiadający liczbie 40, używany w odniesieniu do osób różnej płci, dzieci i młodych zwierząt oraz do przedmiotów o nazwie występującej tylko w liczbie mnogiej


SJP.pl

liczebnik zbiorowy

 (1.1) …odpowiadający liczbie 40

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W tym roku stypendia otrzymało czterdzieścioro uczniów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛ̇ɕˈt͡ɕɔrɔ, AS: čterʹʒ́ėśćoro

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterdziestka ż.

 przym. czterdziesty

 licz. czterdzieści

Wiktionary


czterdziestak

coś, co zajmuje czterdzieste miejsce lub jest związane z liczbą 40, np. pokój


SJP.pl


czterdziestka

1. liczba czterdzieści;
2. wiek czterdziestu lat;
3. pokój, autobus, dom itp. oznaczony numerem 40;
4. to, co się składa z czterdziestu jednostek, części, np. grupa czterdziestoosobowa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) liczba 40

 (1.2) grupa 40 osób lub rzeczy

 (1.3) wiek 40 lat

 (1.4) pot. kobieta w wieku 40 lat

Wiktionary

Czterdziestka – część wsi Sipiory w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie nakielskim, w gminie Kcynia.

Z dniem 1.12.2009 Czterdziestka została wyodrębniona jako część wsi Sipiory.

Wikipedia

Przykłady

 (1.3) Mój profesor jest gdzieś koło czterdziestki.

 (1.3) Singielka, dawniej stara panna, może być młoda, co oznacza w dzisiejszych czasach, że ma około czterdziestki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃtɛrʲˈd͡ʑɛstka, AS: čterʹʒ́estka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterdziecha ż.

 przym. czterdziesty

 licz. czterdzieści, czterdzieścioro

Wiktionary


czterdziestkowy

przymiotnik

 (1.1) związany z liczbą czterdzieści, dotyczący liczby czterdzieści

Wiktionary


czterdziestoczterolatek

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mężczyzna mający czterdzieści cztery lata

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) zwierzę, roślina lub rzecz mająca czterdzieści cztery lata

forma rzeczownika.

 (3.1) D. lm. od czterdziestoczterolatka

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔt͡ʃtɛrɔˈlatɛk, AS: čterʹʒ́estočterolatek

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterdziestoczteroletni

 rzecz. czterdziestoczterolatka ż.

Wiktionary


czterdziestoczterolatka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta mająca czterdzieści cztery lata

 (1.2) zwierzę, rzecz lub roślina mająca czterdzieści cztery lata

forma rzeczownika.

 (2.1) D., B. lp. od czterdziestoczterolatek

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔt͡ʃtɛrɔˈlatka, AS: čterʹʒ́estočterolatka

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterdziestoczteroletni

 rzecz. czterdziestoczterolatek m.

Wiktionary


czterdziestoczteroletni

mający czterdzieści cztery lata, trwający czterdzieści cztery lata itp.


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający czterdzieści cztery lata

 (1.2) trwający czterdzieści cztery lata

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jej porywacz, czterdziestoczteroletni technik, w obawie przed zdemaskowaniem popełnił samobójstwo, rzucając się pod pociąg.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔt͡ʃtɛrɔˈlɛtʲɲi, AS: čterʹʒ́estočteroletʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterdziestoczterolatek m., czterdziestoczterolatka ż.

Wiktionary


czterdziestodniowy

mający czterdzieści dni, trwający czterdzieści dni itp.


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) trwający czterdzieści dni

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Deszcze na lipca pierwszego, drugiego, zapowiedzią deszczu czterdziestodniowego.

 (1.1) Właśnie rozpoczęliśmy czterdziestodniowy post.

Wiktionary


czterdziestodwugodzinny

trwający czterdzieści dwie godziny


SJP.pl


czterdziestodwulatek

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mężczyzna mający czterdzieści dwa lata

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) zwierzę, roślina lub rzecz mająca czterdzieści dwa lata

forma rzeczownika.

 (3.1) D. lm. od czterdziestodwulatka

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔdvuˈlatɛk, AS: čterʹʒ́estodvulatek

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterdziestodwuletni

 rzecz. czterdziestodwulatka ż.

Wiktionary


czterdziestodwulatka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta mająca czterdzieści dwa lata

 (1.2) zwierzę, rzecz lub roślina mająca czterdzieści dwa lata

forma rzeczownika.

 (2.1) D., B. lp. od czterdziestodwulatek

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔdvuˈlatka, AS: čterʹʒ́estodvulatka

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterdziestodwuletni

 rzecz. czterdziestodwulatek m.

Wiktionary


czterdziestodwuletni

mający czterdzieści dwa lata, trwający czterdzieści dwa lata itp.


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający czterdzieści dwa lata

 (1.2) trwający czterdzieści dwa lata

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wyjaśniona została sprawa przemytu do Włoch zabytkowych przedmiotów, jakiego próbował dokonać w marcu czterdziestodwuletni rencista z Kielc.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔdvuˈlɛtʲɲi, AS: čterʹʒ́estodvuletʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterdziestodwulatek m., czterdziestodwulatka ż.

Wiktionary


czterdziestodziewięciolatek

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mężczyzna mający czterdzieści dziewięć lat

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) zwierzę, roślina lub rzecz mająca czterdzieści dziewięć lat

forma rzeczownika.

 (3.1) D. lm. od czterdziestodziewięciolatka

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔd͡ʑɛvʲjɛ̇̃ɲt͡ɕɔˈlatɛk, AS: čterʹʒ́estoʒ́evʹi ̯ė̃ńćolatek

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterdziestodziewięcioletni

 rzecz. czterdziestodziewięciolatka ż.

Wiktionary


czterdziestodziewięciolatka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta mająca czterdzieści dziewięć lat

 (1.2) zwierzę, rzecz lub roślina mająca czterdzieści dziewięć lat

forma rzeczownika.

 (2.1) D., B. lp. od czterdziestodziewięciolatek

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔd͡ʑɛvʲjɛ̇̃ɲt͡ɕɔˈlatka, AS: čterʹʒ́estoʒ́evʹi ̯ė̃ńćolatka

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterdziestodziewięcioletni

 rzecz. czterdziestodziewięciolatek m.

Wiktionary


czterdziestodziewięcioletni

przymiotnik

 (1.1) mający czterdzieści dziewięć lat

 (1.2) trwający czterdzieści dziewięć lat

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czterdziestodziewięcioletni mieszkaniec Poręby Wielkiej wpadł w ręce oświęcimskiej policji, którą próbował przekupić.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔd͡ʑɛvʲjɛ̇̃ɲt͡ɕɔˈlɛtʲɲi, AS: čterʹʒ́estoʒ́evʹi ̯ė̃ńćoletʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterdziestodziewięciolatek m., czterdziestodziewięciolatka ż.

Wiktionary


czterdziestogodzinny

trwający czterdzieści godzin


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który trwa czterdzieści godzin

Wiktionary


czterdziestojednogodzinny

trwający 41 godzin


SJP.pl


czterdziestojednolatek

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mężczyzna mający czterdzieści jeden lat

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) zwierzę, roślina lub rzecz mająca czterdzieści jeden lat

forma rzeczownika.

 (3.1) D. lm. od czterdziestojednolatka

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔjɛdnɔˈlatɛk, AS: čterʹʒ́estoi ̯ednolatek

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterdziestojednoletni

 rzecz. czterdziestojednolatka ż.

Wiktionary


czterdziestojednolatka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta mająca czterdzieści jeden lat

 (1.2) zwierzę, rzecz lub roślina mająca czterdzieści jeden lat

forma rzeczownika.

 (2.1) D., B. lp. od czterdziestojednolatek

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔjɛdnɔˈlatka, AS: čterʹʒ́estoi ̯ednolatka

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterdziestojednoletni

 rzecz. czterdziestojednolatek m.

Wiktionary


czterdziestojednoletni

przymiotnik

 (1.1) mający czterdzieści jeden lat

 (1.2) trwający czterdzieści jeden lat

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czterdziestojednoletni mieszkaniec Leszna wsiadł do samochodu i pojechał do miasta.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔjɛdnɔˈlɛtʲɲi, AS: čterʹʒ́estoi ̯ednoletʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterdziestojednolatek m., czterdziestojednolatka ż.

Wiktionary


czterdziestokilkuletni

przymiotnik

 (1.1) mający lub trwający czterdzieści kilka lat

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na trzy miesiące trafił do aresztu czterdziestokilkuletni mężczyzna, mieszkaniec Dąbrowy Tarnowskiej.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔcilkuˈlɛtʲɲi, AS: čterʹʒ́estoḱilkuletʹńi

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czterdziestoparoletni

Wiktionary


czterdziestokrotny

powtarzający się czterdzieści razy


SJP.pl


czterdziestolatek

mężczyzna czterdziestoletni


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba w wieku 40-49 lat

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) zwierzę, roślina lub rzecz mająca 40-49 lat

forma rzeczownika.

 (3.1) D. lm. od czterdziestolatka

Wiktionary

Czterdziestolatek lub 40-latek – polski serial komediowy w reżyserii Jerzego Gruzy. Premierowy odcinek wyemitowano 16 maja 1975. Tytułową rolę zagrał Andrzej Kopiczyński.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Dobrze wyglądasz, jak na czterdziestolatka.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔˈlatɛk, AS: čterʹʒ́estolatek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterdziestolecie n.

:: fż. czterdziestolatka ż.

 przym. czterdziestoletni

Wiktionary


czterdziestolatka

1. kobieta albo samica zwierząt mająca czterdzieści lat;
2. okres obejmujący czterdzieści lat


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta mająca czterdzieści lat

 (1.2) zwierzę, rzecz lub roślina mająca czterdzieści lat

forma rzeczownika.

 (2.1) D., B. lp. od czterdziestolatek

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dziadek poznał jakąś energiczną czterdziestolatkę i wyraźnie odżył.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔˈlatka, AS: čterʹʒ́estolatka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterdziestolecie n.

:: fm. czterdziestolatek m.

 przym. czterdziestoletni

Wiktionary


czterdziestolatki

osoby różnej płci mające od czterdziestu do pięćdziesięciu lat


SJP.pl


czterdziestolecie

1. okres czterdziestu lat;
2. czterdziesta rocznica czegoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) okres czterdziestu lat

 (1.2) czterdziesta rocznica

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Wczoraj obchodziliśmy czterdziestolecie zawarcia związku małżeńskiego.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔˈlɛt͡ɕɛ, AS: čterʹʒ́estoleće

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterdziestolatek m., czterdziestolatka ż.

 przym. czterdziestoletni

Wiktionary


czterdziestoletni

mający czterdzieści lat


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający czterdzieści lat

 (1.2) trwający czterdzieści lat

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pracy szukała cały czas ale kto dziś zatrudni kobietę ponad czterdziestoletnią, niezbyt efektowną i w dodatku bez specjalistycznego wykształcenia.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔˈlɛtʲɲi, AS: čterʹʒ́estoletʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterdziestolatek m., czterdziestolatka ż., czterdziestolecie n., czterdziestoletniość ż.

Wiktionary


czterdziestomilionowy

liczący czterdzieści milionów czegoś


SJP.pl


czterdziestominutowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) trwający czterdzieści minut

Wiktionary


czterdziestoośmiogodzinny

trwający czterdzieści osiem godzin


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który trwa czterdzieści osiem godzin, trwający pełne dwie doby

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zapis z dwunastego czerwca, kiedy zaprzestano restrykcyjnej czterdziestoośmiogodzinnej obserwacji, wskazuje na powrót do normy.

Wiktionary


czterdziestoośmiolatek

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mężczyzna mający czterdzieści osiem lat

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) zwierzę, roślina lub rzecz mająca czterdzieści osiem lat

forma rzeczownika.

 (3.1) D. lm. od czterdziestoośmiolatka

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔːɕmʲjɔˈlatɛk, AS: čterʹʒ́est•ośmʹi ̯olatek

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterdziestoośmioletni

 rzecz. czterdziestoośmiolatka ż.

Wiktionary


czterdziestoośmiolatka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta mająca czterdzieści osiem lat

 (1.2) zwierzę, rzecz lub roślina mająca czterdzieści osiem lat

forma rzeczownika.

 (2.1) D., B. lp. od czterdziestoośmiolatek

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔːɕmʲjɔˈlatka, AS: čterʹʒ́est•ośmʹi ̯olatka

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterdziestoośmioletni

 rzecz. czterdziestoośmiolatek m.

Wiktionary


czterdziestoośmioletni

przymiotnik

 (1.1) mający czterdzieści osiem lat

 (1.2) trwający czterdzieści osiem lat

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czterdziestoośmioletni mieszkaniec Nowego Sącza będzie nadzorował służby kryminalne.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔːɕmʲjɔˈlɛtʲɲi, AS: čterʹʒ́est•ośmʹi ̯oletʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterdziestoośmiolatek m., czterdziestoośmiolatka ż.

Wiktionary


czterdziestoośmiościan

jedna z prostych postaci krystalograficznych, o największej możliwej liczbie ścian w kształcie trójkątów różnobocznych


SJP.pl


czterdziestoosobowy

1. składający się z czterdziestu osób;
2. przeznaczony dla czterdziestu osób


SJP.pl


czterdziestoparoletni

mający czterdzieści parę lat, trwający czterdzieści parę lat itp.; czterdziestokilkoletni, czterdziestokilkuletni


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający lub trwający czterdzieści kilka lat

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔparɔˈlɛtʲɲi, AS: čterʹʒ́estoparoletʹńi

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czterdziestokilkuletni

Wiktionary


czterdziestopięciohektarowy

a) będący wielkości czterdziestu pięciu hektarów;
b) posiadający czterdzieści pięć hektarów ziemi (np. rolnik czterdziestopięciohektarowy)


SJP.pl


czterdziestopięcioipółletni

mający czterdzieści pięć lat i pół roku


SJP.pl


czterdziestopięciolatek

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mężczyzna mający czterdzieści pięć lat

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) zwierzę, roślina lub rzecz mająca czterdzieści pięć lat

forma rzeczownika.

 (3.1) D. lm. od czterdziestopięciolatka

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔpʲjɛ̇̃ɲt͡ɕɔˈlatɛk, AS: čterʹʒ́estopʹi ̯ė̃ńćolatek

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterdziestopięcioletni

 rzecz. czterdziestopięciolatka ż.

Wiktionary


czterdziestopięciolatka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta mająca czterdzieści pięć lat

 (1.2) zwierzę, rzecz lub roślina mająca czterdzieści pięć lat

forma rzeczownika.

 (2.1) D., B. lp. od czterdziestopięciolatek

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔpʲjɛ̇̃ɲt͡ɕɔˈlatka, AS: čterʹʒ́estopʹi ̯ė̃ńćolatka

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterdziestopięcioletni

 rzecz. czterdziestopięciolatek m.

Wiktionary


czterdziestopięciolecie

1. okres czterdziestu pięciu lat;
2. czterdziesta piąta rocznica czegoś


SJP.pl


czterdziestopięcioletni

mający czterdzieści pięć lat, trwający czterdzieści pięć lat itp.


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający czterdzieści pięć lat

 (1.2) trwający czterdzieści pięć lat

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czterdziestopięcioletni Józef F., pseudonim Beretta, powtórnie trafi przed sąd pod zarzutem usiłowania rozboju.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔpʲjɛ̇̃ɲt͡ɕɔˈlɛtʲɲi, AS: čterʹʒ́estopʹi ̯ė̃ńćoletʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterdziestopięciolatek m., czterdziestopięciolatka ż.

Wiktionary


czterdziestopięciominutowy

trwający czterdzieści pięć minut


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) trwający czterdzieści pięć minut

Wiktionary


czterdziestorublowy

mający wartość czterdziestu rubli


SJP.pl


czterdziestosiedmiolatek

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mężczyzna mający czterdzieści siedem lat

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) zwierzę, roślina lub rzecz mająca czterdzieści siedem lat

forma rzeczownika.

 (3.1) D. lm. od czterdziestosiedmiolatka

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔɕɛdmʲjɔˈlatɛk, AS: čterʹʒ́estośedmʹi ̯olatek

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterdziestosiedmioletni

 rzecz. czterdziestosiedmiolatka ż.

Wiktionary


czterdziestosiedmiolatka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta mająca czterdzieści siedem lat

 (1.2) zwierzę, rzecz lub roślina mająca czterdzieści siedem lat

forma rzeczownika.

 (2.1) D., B. lp. od czterdziestosiedmiolatek

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔɕɛdmʲjɔˈlatka, AS: čterʹʒ́estośedmʹi ̯olatka

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterdziestosiedmioletni

 rzecz. czterdziestosiedmiolatek m.

Wiktionary


czterdziestosiedmioletni

mający czterdzieści siedem lat, trwający czterdzieści siedem lat itp.


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający czterdzieści siedem lat

 (1.2) trwający czterdzieści siedem lat

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Niestety, ten zaledwie czterdziestosiedmioletni biskup Wiecznego Miasta umarł niecałe czternaście miesięcy później, a Kościół pogrążył się na wiele lat w jeszcze głębszym kryzysie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔɕɛdmʲjɔˈlɛtʲɲi, AS: čterʹʒ́estośedmʹi ̯oletʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterdziestosiedmiolatek m., czterdziestosiedmiolatka ż.

Wiktionary


czterdziestosiedmiominutowy

trwający czterdzieści siedem minut


SJP.pl


czterdziestostopniowy

1. mający czterdzieści stopni (w jakiejś skali);
2. mający czterdzieści stopni, etapów


SJP.pl


czterdziestosześciolatek

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mężczyzna mający czterdzieści sześć lat

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) zwierzę, roślina lub rzecz mająca czterdzieści sześć lat

forma rzeczownika.

 (3.1) D. lm. od czterdziestosześciolatka

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔʃɛɕt͡ɕɔˈlatɛk, AS: čterʹʒ́estošeśćolatek

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterdziestosześcioletni

 rzecz. czterdziestosześciolatka ż.

Wiktionary


czterdziestosześciolatka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta mająca czterdzieści sześć lat

 (1.2) zwierzę, rzecz lub roślina mająca czterdzieści sześć lat

forma rzeczownika.

 (2.1) D., B. lp. od czterdziestosześciolatek

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔʃɛɕt͡ɕɔˈlatka, AS: čterʹʒ́estošeśćolatka

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterdziestosześcioletni

 rzecz. czterdziestosześciolatek m.

Wiktionary


czterdziestosześcioletni

przymiotnik

 (1.1) mający czterdzieści sześć lat

 (1.2) trwający czterdzieści sześć lat

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Uczestniczący w niej czterdziestosześcioletni mężczyzna zbliżył się do księdza Edwarda Janiaka, biskupa pomocniczego Archidiecezji Wrocławskiej i wyciągnął zapalniczkę gazową w kształcie pistoletu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔʃɛɕt͡ɕɔˈlɛtʲɲi, AS: čterʹʒ́estošeśćoletʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterdziestosześciolatek m., czterdziestosześciolatka ż.

Wiktionary


czterdziestotrzyipółletni

mający czterdzieści trzy lata i pół roku, trwający czterdzieści trzy lata i pół roku itp.


SJP.pl


czterdziestotrzylatek

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mężczyzna mający czterdzieści trzy lata

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) zwierzę, roślina lub rzecz mająca czterdzieści trzy lata

forma rzeczownika.

 (3.1) D. lm. od czterdziestotrzylatka

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔṭʃɨˈlatɛk, AS: čterʹʒ́estoṭšylatek

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterdziestotrzyletni

 rzecz. czterdziestotrzylatka ż.

Wiktionary


czterdziestotrzylatka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta mająca czterdzieści trzy lata

 (1.2) zwierzę, rzecz lub roślina mająca czterdzieści trzy lata

forma rzeczownika.

 (2.1) D., B. lp. od czterdziestotrzylatek

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔṭʃɨˈlatka, AS: čterʹʒ́estoṭšylatka

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterdziestotrzyletni

 rzecz. czterdziestotrzylatek m.

Wiktionary


czterdziestotrzyletni

mający czterdzieści trzy lata, trwający czterdzieści trzy lata itp.


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający czterdzieści trzy lata

 (1.2) trwający czterdzieści trzy lata

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czterdziestotrzyletni pacjent trafił do poradni alergologicznej z powodu całorocznego kataru i zapalenia spojówek.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔṭʃɨˈlɛtʲɲi, AS: čterʹʒ́estoṭšyletʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterdziestotrzylatek m., czterdziestotrzylatka ż.

Wiktionary


czterdziestotysięczny

przymiotnik odliczebnikowy

 (1.1) od 40 000

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrʲd͡ʑɛstɔtɨˈɕɛ̃n͇t͡ʃnɨ, AS: čterʹʒ́estotyśṇčny

Wiktionary


czterdziesty

liczebnik porządkowy odpowiadający liczbie 40


SJP.pl

przymiotnik odliczebnikowy

 (1.1) od 40

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Podstawą prawną zatrzymania podejrzanego przez Policję jest art. 244 kpk (= artykuł dwieście czterdziesty czwarty kodeksu postępowania karnego).

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃtɛrʲˈd͡ʑɛstɨ, AS: čterʹʒ́esty

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterdziecha ż., czterdziestka ż.

 licz. czterdzieści, czterdzieścioro

Wiktionary


czterechsetlecie

1. okres czterystu lat;
2. czterechsetna rocznica


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) okres czterystu lat

 (1.2) czterechsetna rocznica

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Wczoraj obchodziliśmy czterechsetlecie nadania praw miejskich.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɛxsɛˈtlɛt͡ɕɛ, AS: čtereχsetleće

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterechsetletni, czterystoletni, czterystuletni

Wiktionary


czterechsetletni

mający czterysta lat, trwający czterysta lat itp.


SJP.pl


czterechsetna

liczebnik porządkowy odpowiadający liczbie 400


SJP.pl


czterechsetny

liczebnik porządkowy odpowiadający liczbie 400


SJP.pl

przymiotnik odliczebnikowy

 (1.1) od czterysta

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W kioskach ukazał się czterechsetny numer naszego miesięcznika .

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɛxˈsɛtnɨ, AS: čtereχsetny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterysetka ż.

 licz. czterysta

 przym. czterysetny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czterysetny

Wiktionary


czternaście

liczebnik oznaczający liczbę 14


SJP.pl

liczebnik główny

 (1.1) 14

Wiktionary

  • 14 – liczba naturalna
  • 14 – rok naszej ery
  • 14 – rok przed naszą erą

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Zgodnie z przepisami urząd ma czternaście dni na odpowiedź.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃtɛrˈnaɕt͡ɕɛ, AS: čternaśće

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czternasty

 licz. czternaścioro

 rzecz. czternasta ż., czternastak mzw., czternastka ż.

Wiktionary


czternaścioro

liczebnik zbiorowy odpowiadający liczbie 14, używany w odniesieniu do osób różnej płci, dzieci i młodych zwierząt oraz do przedmiotów o nazwie występującej tylko w liczbie mnogiej


SJP.pl

liczebnik zbiorowy

 (1.1) …odpowiadający liczbie 14

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czternaścioro uczniów z naszej klasy (sześciu chłopców i osiem dziewczynek) zakwalifikowało się do finału konkursu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrnaɕˈt͡ɕɔrɔ, AS: čternaśćoro

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czternastka ż., czternastak mzw.

 przym. czternasty

 licz. czternaście

Wiktionary


czternasta

godzina czternasta


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) godzina 14, godzina druga po południu

forma przymiotnika.

 (2.1) M. i W. ż. lp. od: czternasty

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) (…) mój samolot odlatuje mniej więcej o trzynastej albo o czternastej, albo o piętnastej, albo coś koło tego.

Wiktionary

Powiązane:

 licz. czternaście

 przym. czternasty

 rzecz. czternastak mzw.

Wiktionary


czternastak

byk jelenia o czternastu końcach w wieńcu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) łow. jeleń o potężnym wieńcu z czternastoma odnogami (razem na obu tykach)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czternastka ż., czternasta ż.

 przym. czternasty

 licz. czternaście, czternaścioro

Wiktionary


czternastka

1. liczba czternaście;
2. wiek czternastu lat;
3. pokój, autobus, szkoła, dom itp. oznaczony numerem 14;
4. to, co się składa z czternastu jednostek, części, np. grupa czternastoosobowa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) nazwa liczby 14

 (1.2) coś, co oznaczone jest liczbą 14

 (1.3) całość składająca się z czternastu części, elementów lub jednostek

 (1.4) pot. dziewczyna w wieku czternastu lat

 (1.5) pot. dodatkowa, czternasta pensja

 (1.6) pot. wiek czternastu lat

Wiktionary

  • 14 – liczba naturalna
  • 14 – rok naszej ery
  • 14 – rok przed naszą erą

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na następnych drzwiach zobaczył czternastkę.

 (1.2) W którym bloku mieszka Paweł? W czternastce.

 (1.3) Remiza wyposażyła całą czternastkę w ubrania ognioodporne i toporki.

 (1.4) Na parkiecie szalała jakaś jasnowłosa czternastka, zapewne córka właścicieli.

 (1.5) Jeszcze wam nie wypłacili zaległej czternastki?

 (1.6) Kończąc czternastkę, myślałem tylko o grach komputerowych.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃtɛrˈnastka, AS: čternastka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czternastak mzw.

 przym. czternasty

 licz. czternaście, czternaścioro

Wiktionary

Synonimy:

 (1.4) czternastolatka

 (1.5) czternasta pensja

Wiktionary


czternastkowy

przymiotnik

 (1.1) związany z liczbą czternaście, dotyczący liczby czternaście

Wiktionary


czternastodniowy

mający czternaście dni (dwa tygodnie), trwający czternaście dni (dwa tygodnie) itp.; dwutygodniowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) trwający czternaście dni

 (1.2) będący w wieku czternastu dni

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W przypadku opłat zależnych od spółdzielni zachowany zostanie czternastodniowy okres powiadamiania.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrnastɔˈdʲɲɔvɨ, AS: čternastodʹńovy

Wiktionary


czternastogodzinny

trwający czternaście godzin


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) trwający czternaście godzin

 (1.2) będący w wieku czternastu godzin

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrnastɔɡɔˈd͡ʑĩnːɨ, AS: čternastogoʒ́ĩ•ny

Wiktionary


czternastoipółletni

będący w wieku czternastu lat i pół roku


SJP.pl


czternastokąt

figura płaska mająca 14 kątów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) geom. wielokąt mający czternaście boków i czternaście kątów wewnętrznych

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Bo tak w ogóle to Warszawa na mazowieckiej równinie rozcapierzona jest jak czternastokąt.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czternastobok

Wiktionary


czternastokilometrowy

mający długość czternastu kilometrów, wynoszący czternaście kilometrów


SJP.pl


czternastokropka

biedronka czternastokropka - gatunek chrząszcza z rodziny biedronkowatych; gielas czternastoplamek


SJP.pl


czternastokrotnie

przysłówek

 (1.1) czternaście razy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) - Mamy tutaj Ormianina, który przez nas i policję zatrzymywany był już czternastokrotnie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrnastɔˈkrɔtʲɲɛ, AS: čternastokrotʹńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czternastokrotność ż.

 przym. czternastokrotny

Wiktionary


czternastokrotny

powtarzający się czternaście razy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) odbywający się/powtarzający się czternaście razy

 (1.2) taki, który osiągnął/zdobył/robił coś czternaście razy

 (1.3) czternaście razy większy bądź mniejszy od czegoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.3) Silva i Andrew (1987) akcentują możliwość wystąpienia różnic w plonie tej samej odmiany aż do czternastokrotnych.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrnastɔˈkrɔtnɨ, AS: čternastokrotny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czternastokrotność ż.

 przysł. czternastokrotnie

Wiktionary


czternastolatek

chłopiec czternastoletni


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) chłopak mający czternaście lat

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) zwierzę, roślina lub rzecz mająca czternaście lat

forma rzeczownika.

 (3.1) D. lm. od czternastolatka

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrnastɔˈlatɛk, AS: čternastolatek

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czternastoletni

 rzecz. czternastolatka

Wiktionary


czternastolatka

1. dziewczynka albo samica zwierząt mająca czternaście lat;
2. okres obejmujący czternaście lat


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) dziewczyna mająca czternaście lat

 (1.2) zwierzę, rzecz lub roślina mająca czternaście lat

forma rzeczownika.

 (2.1) D., B. lp. od czternastolatek

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrnastɔˈlatka, AS: čternastolatka

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czternastoletni

 rzecz. czternastolatek m.

Wiktionary


czternastolatki

chłopiec czternastoletni


SJP.pl


czternastolecie

1. okres czternastu lat;
2. czternasta rocznica czegoś


SJP.pl


czternastoletni

1. trwający czternaście lat; przypadający za czternaście lat;
2. będący w wieku czternastu lat, mający czternaście lat


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający czternaście lat

 (1.2) trwający czternaście lat

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrnastɔˈlɛtʲɲi, AS: čternastoletʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czternastolecie n., czternastolatek m., czternastolatka ż.

Wiktionary


czternastoliterowy

przymiotnik

 (1.1) taki, który składa się z czternastu liter

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Słowo „fundamentalizm” jest czternastoliterowe.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃtɛrˈnastɔˌlʲitɛˈrɔvɨ, AS: čternastolʹiterovy

Wiktionary


czternastomiesięczny

mający czternaście miesięcy, trwający czternaście miesięcy itp.


SJP.pl


czternastominutowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) trwający czternaście minut

Wiktionary


czternastoosobowy

1. składający się z czternastu osób;
2. przeznaczony dla czternastu osób


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) przeznaczony dla czternastu osób, mogący pomieścić czternaście osób

 (1.2) złożony z czternastu osób, wykonywany przez czternaście osób

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) W szpitalu spotkałam pielęgniarkę, która straciła całą czternastoosobową, najbliższą rodzinę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrnastɔːsɔˈbɔvɨ, AS: čternast•osobovy

Wiktionary


czternastopiętrowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) złożony z parteru i czternastu kondygnacji położonych nad nim

Wiktionary


czternastoplamek

gielas czternastoplamek - gatunek chrząszcza z rodziny biedronkowatych; biedronka czternastokropka


SJP.pl


czternastościan

wielościan o 14 ścianach


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) geom. wielościan o czternastu ścianach

Wiktionary


czternastostopniowy

1. mający czternaście stopni (w jakiejś skali);
2. mający czternaście stopni, etapów


SJP.pl


czternastotomowy

przymiotnik

 (1.1) składający się z czternastu tomów, zawarty w czternastu tomach, wydany w czternastu tomach

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrnastɔtɔ̃ˈmɔvɨ, AS: čternastotõmovy

Wiktionary


czternastotygodniowy

przymiotnik

 (1.1) trwający czternaście tygodni

 (1.2) będący w wieku czternastu tygodni

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrnastɔtɨɡɔdʲˈɲɔvɨ, AS: čternastotygodʹńovy

Wiktionary


czternastowieczny

dotyczący czternastego wieku, pochodzący z czternastego wieku, żyjący w czternastym wieku, dziejący się w czternastym wieku itp.


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który wydarzył się lub żył w czternastym wieku; taki, który pochodzi z czternastego wieku

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrnastɔˈvʲjɛt͡ʃnɨ, AS: čternastovʹi ̯ečny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czternastowiecze n.

Wiktionary


czternastowierszowy

składający się z czternastu wierszy


SJP.pl


czternastozgłoskowiec

rodzaj utworu poetyckiego, w którym każdy wers składa się z czternastu zgłosek


SJP.pl

Czternastozgłoskowiec – rozmiar wiersza sylabicznego, składający się z czternastu sylab i występujący w różnych formatach średniówkowych.

Podstawowe odmiany czternastozgłoskowca to czternastozgłoskowiec symetryczny 14 (7 + 7) i czternastozgłoskowiec asymetryczny 14 (8 + 6).

Wikipedia


czternastozgłoskowy

złożony z czternastu zgłosek (sylab); czternastosylabowy


SJP.pl


czternasty

liczebnik porządkowy odpowiadający liczbie 14


SJP.pl

przymiotnik odliczebnikowy

 (1.1) od 14

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) dzień miesiąca po trzynastym

rzeczownik, rodzaj żeński

 (3.1) czternasta: godzina czternasta

Wiktionary

Czternasty – śródpuszczańska część wsi Topiło w Polsce, położona w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim, w gminie Hajnówka.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.

Prawosławni mieszkańcy wsi należą do parafii Wniebowstąpienia Pańskiego w Orzeszkowie.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) O (godzinie) czternastej mamy ważne spotkanie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃtɛrˈnastɨ, AS: čternasty

Wiktionary

Powiązane:

 przedr. czternasto-

 rzecz. czternastka ż., czternastak mzw., czternasta ż.

 liczgł. czternaście

 licz. czternaścioro

Wiktionary


cztero-

przedrostek

 (1.1) pierwszy człon wyrazów złożonych oznaczających czterokrotne wystąpienie czegoś

 (1.2) pierwszy człon wyrazów złożonych oznaczających całość składającą się z czterech części

Wiktionary

Powiązane:

 licz. cztery

Wiktionary


czteroaktówka

sztuka teatralna lub inny utwór sceniczny składający się z czterech aktów


SJP.pl


czteroaktowy

o utworze scenicznym: mający cztery akty


SJP.pl


czteroarkuszowy

składający się z czterech arkuszy


SJP.pl


czteroarowy

mający powierzchnię czterech arów


SJP.pl


czteroatomowy

złożony z czterech atomów, np. cząsteczka czteroatomowa


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) fiz. chem. złożony z czterech atomów

Wiktionary


czterobarwny

mający cztery barwy (kolory); czterokolorowy


SJP.pl


czterobiegowy

1. o mechanizmie napędowym: mający cztery biegi;
2. o pojeździe: wyposażony w mechanizm napędowy o czterech biegach


SJP.pl


czterobiegunowy

mający cztery bieguny


SJP.pl


czterobitowy

1. zawierający cztery bity;
2. działający w oparciu o słowa (rozkazy, dane) długości czterech bitów


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) inform. taki, który zawiera cztery bity

 (1.2) inform. taki, który działa w oparciu o słowa (rozkazy, dane) długości czterech bitów

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔbʲiˈtɔvɨ, AS: čterobʹitovy

Wiktionary


czteroboczny

mający cztery boki; czworoboczny


SJP.pl


czterobramkowy

charakteryzujący się strzeleniem czterech bramek


SJP.pl


czterobrygadówka

system organizacji pracy stosowany w zakładach pracy funkcjonujących w sposób ciągły (24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu), polegający na podziale załogi na 4 brygady, pracujące na 3 zmiany


SJP.pl


czterocalowy

mający długość czterech cali


SJP.pl


czterochlorek

chemiczny związek dwuskładnikowy, w którego cząsteczce występują cztery atomy chloru


SJP.pl


czterocyfrowy

złożony z czterech cyfr


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) składający się z czterech cyfr, mający cztery cyfry

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jakie jest prawdopodobieństwo tego, że losowo wybrana liczba całkowita dodatnia mniejsza od 10000 jest czterocyfrowa?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔt͡sɨfˈrɔvɨ, AS: čterocyfrovy

Wiktionary


czterocylindrowy

mający cztery cylindry, np. samochód czterocylindrowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) techn. mający cztery cylindry

Wiktionary


czteroczęściowy

składający się z czterech części


SJP.pl


czteroczłonowy

składający się z czterech członów


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) liczący cztery człony, składający się z czterech członów

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔt͡ʃwɔ̃ˈnɔvɨ, AS: čteroču̯õnovy

Wiktionary


czterodaniowy

składający się z czterech dań


SJP.pl


czterodniówka

okres czterodniowy; coś, co trwa cztery dni


SJP.pl


czterodniowy

mający cztery dni, trwający cztery dni itp.


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) trwający cztery dni

 (1.2) będący w wieku czterech dni

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔˈdʲɲɔvɨ, AS: čterodʹńovy

Wiktionary


czterodolarowy

mający wartość czterech dolarów


SJP.pl


czterodrzwiowy

mający czworo drzwi


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający czworo drzwi

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Samochód jest czterodrzwiowy, z dość szerokimi drzwiami przednimi.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔˈḍʒvʲjɔvɨ, AS: čteroḍžvʹi ̯ovy

Wiktionary


czterodziałaniowy

zwykle o kalkulatorze - wykonujący cztery typy działań: dodawanie, odejmowanie, mnożenie i dzielenie


SJP.pl


czterodziałowy

1. o instytucji: mający cztery działy;
2. czteroczęściowy, czterodzielny


SJP.pl


czterodzielny

złożony z czterech części, dzielący się na cztery części; czwórdzielny


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który jest podzielony na cztery części

Wiktionary


czterodźwięk

akord składający się z czterech różnych dźwięków


SJP.pl

Czterodźwięk – akord złożony z czterech dźwięków. Jego bazą jest trójdźwięk, do którego dodany jest interwał liczony od prymy tego akordu – od tego interwału akord bierze swoją nazwę. Najczęściej spotykanymi interwałami które można dodać do akordu są seksta lub septyma.

Wikipedia


czteroelementowy

przymiotnik

 (1.1) składający się z czterech elementów

Wiktionary


czteroetapowo

przysłówek sposobu

 (1.1) w czterech etapach, fazach

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔɛtaˈpɔvɔ, AS: čteroetapovo

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czteroetapowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czterofazowo, czterostopniowo

Wiktionary


czteroetapowy

składający się z czterech etapów


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) składający się z czterech etapów

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔɛtaˈpɔvɨ, AS: čteroetapovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. czteroetapowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czterostopniowy, czterofazowy

Wiktionary


czteroetyloołów

związek chemiczny używany jako środek przeciwstukowy do benzyn; tetraetyloołów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. trująca, bezbarwna, oleista ciecz, stosowana głównie jako środek przeciwstukowy do benzyn, metaloorganiczny związek chemiczny o wzorze sumarycznym C8H20Pb;

Wiktionary

Tetraetyloołów (czteroetylek ołowiu), (C2H5)4Pb, Et4Pb – metaloorganiczny związek chemiczny, połączenie atomu ołowiu z 4 grupami etylowymi. Stosowany głównie jako środek przeciwstukowy do benzyn.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Czteroetyloołów oraz czterometyloołów są używane jako środki przeciwstukowe.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔɛtɨlɔˈːwuf, AS: čteroetyl•ou̯uf

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) tetraetyloołów, czteroetylek ołowiu (IV), tetraetylek ołowiu (IV)

Wiktionary


czterofazowo

przysłówek sposobu

 (1.1) w czterech fazach, etapach

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔfaˈzɔvɔ, AS: čterofazovo

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterofazowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czteroetapowo, czterostopniowo

Wiktionary


czterofazowy

1. składający się z czterech faz, etapów;
2. działający w układzie odpowiednich czterech prądów przemiennych


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) składający się z czterech faz, etapów

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔfaˈzɔvɨ, AS: čterofazovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. czterofazowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czterostopniowy, czteroetapowy

Wiktionary


czterofluorek

związek chemiczny z cząsteczką zawierającą cztery atomy fluoru; tetrafluorek


SJP.pl


czterofluoroetylen

fluoropochodna etylenu; bezbarwny gaz palny, nierozpuszczalny w wodzie


SJP.pl

Tetrafluoroeten, TFE – organiczny związek chemiczny z grupy węglowodorów halogenowanych (halogenoalken), fluoropochodna etenu, stosowany głównie jako monomer do syntezy politetrafluoroetylenu (CF
2
CF
2
)
n
oraz jako ważny półprodukt w wielu innych syntezach organicznych.

Wikipedia


czterofrankowy

mający wartość czterech franków


SJP.pl


czterofunkcyjny

mający cztery funkcje


SJP.pl


czterofuntowy

mający wartość czterech funtów


SJP.pl


czterogodzinny

trwający cztery godziny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) trwający cztery godziny

 (1.2) będący w wieku czterech godzin

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Druga tura plebiscytu polegać będzie na wybraniu najlepszego utworu, który 1 stycznia 2004 roku po godzinie 18, podczas czterogodzinnej, finałowej audycji, zostanie ogłoszony Przebojem Roku 2003.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔɡɔˈd͡ʑĩnːɨ, AS: čterogoʒ́ĩ•ny

Wiktionary


czterogramowy

ważący cztery gramy


SJP.pl


czterograniasty

mający cztery granie (krawędzie, kanty); czworokanciasty, czworograniasty, czterokanciasty


SJP.pl


czterogroszowy

mający wartość czterech groszy


SJP.pl


czterogłos

utwór na cztery głosy


SJP.pl


czterogłosowy

złożony z czterech głosów, skomponowany na cztery głosy, wykonywany przez cztery głosy itp.


SJP.pl


czterogłowy

mający cztery głowy; czworogłowy, czwórgłowy


SJP.pl


czterohektarowy

a) będący wielkości czterech hektarów;
b) posiadający cztery hektary ziemi (np. rolnik czterohektarowy)


SJP.pl


czterohydronaftalen

węglowodór aromatyczny powstający przez uwodornienie naftalenu pod ciśnieniem, stosowany jako rozpuszczalnik i dodatek do paliwa w silnikach spalinowych; tetrahydronaftalen, czterowodoronaftalen, tetralina


SJP.pl


czteroipółgodzinny

trwający cztery i pół godziny


SJP.pl


czteroipółkrotny

powtarzający się cztery i pół raza


SJP.pl


czteroipółletni

mający lub trwający cztery lata i pół roku; czteryipółletni (przestarzałe)


SJP.pl


czteroipółmiesięczny

mający cztery i pół miesiąca; trwający cztery i pół miesiąca


SJP.pl


czteroipółmilionowy

liczący cztery i pół miliona czegoś


SJP.pl


czteroizbowy

mający cztery izby


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) złożony z czterech izb, pomieszczeń

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na stoku wybudowano dziesięć czteroizbowych domków letniskowych.

Wiktionary


czterojajeczny

przyrządzony z czterech jajek, np. czterojajeczny makaron


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który zawiera cztery jajka (na pewną porcję)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Starczało na produkty codziennego użytku – na chleb, mleko, twaróg półtłusty, czterojajeczny makaron.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔjäˈjɛt͡ʃnɨ, AS: čteroi ̯äi ̯ečny

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterojajowy

Wiktionary


czterojęzyczny

1. posługujący się czterema językami;
2. napisany w czterech językach;
3. o jakimś terenie: zamieszkany przez ludność posługującą się czterema językami


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) posługujący się czterema językami

 (1.2) napisany w czterech językach

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔjɛ̃w̃ˈzɨt͡ʃnɨ, AS: čteroi ̯ẽũ̯zyčny

Wiktionary


czterokanałowy

o urządzeniu elektronicznym: mający cztery kanały umożliwiające przekaz sygnałów elektrycznych


SJP.pl


czterokaratowy

ważący cztery karaty


SJP.pl


czterokartkowy

mający cztery kartki


SJP.pl


czterokilogramowy

1. ważący 4 kilogramy;
2. przeznaczony na 4 kilogramy czegoś


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) mający masę równą czterem kilogramom

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) pot. Celina zaprezentowała nam swoje czterokilogramowe bobo.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pot. czterokilowy

Wiktionary


czterokilometrowy

mający długość czterech kilometrów, wynoszący cztery kilometry


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który ma wielkość (długość) czterech kilometrów

Wiktionary


czterokilowy

potocznie: czterokilogramowy


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) pot. czterokilogramowy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) pot. Marysia przywiozła ze sobą swoje czterokilowe bobo.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czterokilogramowy

Wiktionary


czteroklamrowy

mający cztery klamry


SJP.pl


czteroklapowy

cyprzyk czteroklapowy - drzewo iglaste z rodziny cyprysowatych; żywiczlin, sandarak


SJP.pl


czteroklasista

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) hist. eduk. absolwent szkoły czteroklasowej

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nikt nie zabraniał czteroklasistom kontynuowania nauki.

Wiktionary


czteroklasówka

potocznie: szkoła czteroklasowa


SJP.pl


czteroklasowy

obejmujący cztery klasy, mający cztery klasy


SJP.pl


czterokolorowy

mający cztery kolory (barwy); czterobarwny


SJP.pl


czterokolumnowy

mający cztery kolumny


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który składa się z czterech kolumn

Wiktionary


czterokomórkowy

złożony z czterech komórek


SJP.pl


czterokomorówka

potocznie: kąpiel czterokomorowa


SJP.pl


czterokomorowy

mający cztery komory


SJP.pl


czterokończynowy

środowiskowo: występujący w czterech kończynach, np. porażenie czterokończynowe


SJP.pl


czterokondygnacyjny

mający cztery kondygnacje


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który ma cztery kondygnacje

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Z trzech budynków, które są właśnie w trakcie realizacji, dwa będą czterokondygnacyjne, a jeden ośmiopiętrowy.

Wiktionary


czterokonny

1. o pojeździe: zaprzężony w cztery konie;
2. o silniku: mający moc czterech koni mechanicznych


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) o pojazdach: taki, który jest zaprzęgany do czterech koni

 (1.2) składający się z czterech koni

 (1.3) techn. mot. mający moc czterech koni mechanicznych

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czterokonny, czarny powóz ruszył na południe, wzbijając w gorące powietrze tumany kurzu.

Wiktionary


czterokopytny

mający cztery kopyta


SJP.pl


czterokołowiec

pojazd o czterech kołach


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) mot. pojazd poruszający się na czterech kołach

Wiktionary

Quad (wymawiane jako kład) (z ang. quadricycle), wszędołaz, czterokołowiec, ATV (od ang. all-terrain vehicle) – pojazd czterokołowy niezadaszony, przeznaczony głównie do sportu i rekreacji.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Młodzi zmotoryzowani dosiedli czterokołowców i pojechali rozjeżdżać leśne ścieżyny.

Wiktionary


czterokołowy

mający cztery koła


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który ma cztery koła

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔkɔˈwɔvɨ, AS: čterokou̯ovy

Wiktionary


czterokreślny

oktawa czterokreślna - rodzaj oktawy muzycznej


SJP.pl


czterokropka

porostnica czterokropka - gatunek motyla z rodziny niedźwiedziówkowatych


SJP.pl


czterokropkowy

1. mający cztery kropki;
2. omarlica czterokropkowa - gatunek chrząszcza z rodziny omarlicowatych; nadrzewka czterokropkowa


SJP.pl


czterokrotnie

przysłówek

 (1.1) cztery razy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔˈkrɔtʲɲɛ, AS: čterokrotʹńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterokrotność ż.

 przym. czterokrotny

 przysł. czterykroć

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czterykroć

Wiktionary


czterokrotność

czterokrotny


SJP.pl

Patrz:

czterokrotny

czterokrotny

powtarzający się cztery razy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) odbywający się / powtarzający się cztery razy

 (1.2) taki, który osiągnął / zdobył / robił coś cztery razy

 (1.3) cztery razy większy bądź mniejszy od czegoś

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔˈkrɔtnɨ, AS: čterokrotny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterokrotność ż.

 przysł. czterokrotnie, czterykroć

Wiktionary


czteroksiąg

cykl czterech utworów literackich stworzonych przez jednego autora i odpowiednio powiązanych ze sobą tematycznie, np. czteroksiąg konfucjański - zbiór czterech najważniejszych ksiąg filozofii konfucjańskiej; tetralogia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) liter. dzieło literackie składające się z czterech części

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Swoistym czteroksięgiem jest dzieło ewangelistów nowotestamentalnych.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) tetralogia

Wiktionary


czterokwiatowy

mający cztery kwiaty


SJP.pl


czterolampowy

wyposażony w cztery lampy


SJP.pl


czterolatek

dziecko czteroletnie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) chłopiec mający cztery lata

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) zwierzę, roślina lub rzecz mająca cztery lata

forma rzeczownika.

 (3.1) D. lm. od czterolatka

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔˈlatɛk, AS: čterolatek

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czteroletni

 rzecz. czterolatka ż.

Wiktionary


czterolatka

1. dziewczynka albo samica zwierząt mająca cztery lata;
2. okres obejmujący cztery lata


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) dziewczynka mająca cztery lata

 (1.2) zwierzę, rzecz lub roślina mająca cztery lata

forma rzeczownika.

 (2.1) D., B. lp. od czterolatek

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔˈlatka, AS: čterolatka

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czteroletni

 rzecz. czterolatek m.

Wiktionary


czterolatki

dziecko czteroletnie


SJP.pl


czterolecie

okres czterech lat


SJP.pl


czteroletni

1. trwający cztery lata; przypadający za cztery lata;
2. będący w wieku czterech lat, mający cztery lata


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający cztery lata

 (1.2) trwający cztery lata

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔˈlɛtʲɲi, AS: čteroletʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterolecie n., czterolatek m., czterolatka ż.

Wiktionary


czterolinijkowy

składający się z czterech linijek; czterowersowy, czterowierszowy


SJP.pl


czteroliniowy

mający cztery linie


SJP.pl


czterolistkowy

mający cztery listki


SJP.pl


czterolistny

1. mający cztery liście;
2. mający liść składający się z czterech części przypominających małe listki


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający liść złożony z czterech części w kształcie małych listków

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Znalezienie czterolistnej koniczyny przynosi podobno szczęście.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔˈlʲistnɨ, AS: čterolʹistny

Wiktionary


czteroliterowy

złożony z czterech liter


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który składa się z czterech liter

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Moje imię jest czteroliterowe.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔlʲitɛˈrɔvɨ, AS: čterolʹiterovy

Wiktionary


czterolitrowy

mający objętość czterech litrów


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający pojemność czterech litrów, zawierający cztery litry czegoś

Wiktionary


czterolufowy

mający cztery lufy


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) wojsk. mający cztery lufy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Łamana broń czterolufowa, nazywana czwórlufką (…), jest spotykana niezwykle rzadko.

Wiktionary


czteromandatowy

czteromandatowy okręg wyborczy - okręg, w którym do objęcia są cztery mandaty poselskie


SJP.pl


czteromasztowiec

statek czteromasztowy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy lub męskorzeczowy

 (1.1) żegl. statek mający cztery maszty (nie licząc bukszprytu)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔ̃maˈʃtɔvʲjɛt͡s, AS: čterõmaštovʹi ̯ec

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czteromasztowy

Wiktionary


czteromasztowy

mający cztery maszty


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) o żaglowcu: mający cztery maszty

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Największy klasyczny żaglowiec na świecie, czteromasztowy bark rosyjski „Siedow”, wpłynął do Gdyni.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔ̃maˈʃtɔvɨ, AS: čterõmaštovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czteromasztowiec

Wiktionary


czterometrowy

mający długość czterech metrów, wynoszący cztery metry


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mierzący cztery metry albo cztery metry kwadratowe

Wiktionary


czteromiarowy

o takcie: dzielący się na cztery jednostki rytmiczne


SJP.pl


czteromiejscowy

mający cztery miejsca siedzące, mieszczący cztery osoby


SJP.pl


czteromiesięczny

mający cztery miesiące, trwający cztery miesiące itp.


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) trwający cztery miesiące

 (1.2) będący w wieku czterech miesięcy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nase, pies Pjetera, rasowy wilk, został w Sztokholmie, unikając czteromiesięcznej kwarantanny przy powrocie z wakacji do Szwecji.

 (1.2) Trochę mało na utrzymanie żony i czteromiesięcznego dziecka.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔ̃mʲjɛ̇ˈɕɛ̃n͇t͡ʃnɨ, AS: čterõmʹi ̯ėśṇčny

Wiktionary


czteromilionowy

liczący cztery miliony czegoś


SJP.pl


czteromilowy

mierzący cztery mile


SJP.pl


czterominutowy

trwający cztery minuty


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) trwający cztery minuty

Wiktionary


czteromocarstwowy

tworzony przez cztery mocarstwa


SJP.pl


czteromorgowy

mający powierzchnię czterech mórg


SJP.pl


czteromorowy

obejmujący cztery mory, trwający cztery mory


SJP.pl


czteromotorowiec

pojazd napędzany czterema motorami


SJP.pl


czteromotorowy

napędzany czterema motorami; mający cztery motory


SJP.pl


czteronarodowy

odnoszący się do czterech narodów


SJP.pl


czteronasienny

wyka czteronasienna - gatunek wyki


SJP.pl


czteronawowy

o kościele: mający cztery nawy


SJP.pl


czteronitkowy

mający cztery nitki


SJP.pl


czteronitrometan

oleista ciecz używana jako nośnik tlenu w bardzo silnych mieszaninach wybuchowych


SJP.pl


czteronogi

zwykle o przedmiotach: mający cztery nogi; czteronożny


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) książk. mający cztery nogi

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Tydzień rozpoczął się od spotkania z lekarzem weterynarii, który udzielał wskazówek jak dbać o swoich czteronogich przyjaciół.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔ̃ˈnɔɟi, AS: čterõnoǵi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czworonóg

 przym. czworonożny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) neutr. czteronożny, czworonożny; książk. czworonogi

Wiktionary


czteronożnie

czteronożny


SJP.pl

Patrz:

czteronożny

czteronożny

zwykle o przedmiotach: mający cztery nogi; czteronogi


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) posiadający cztery nogi

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Strażnicy miejscy z Nakła znaleźli dwa szczeniaki, koloru czarnego. Czteronożne zguby na razie znajdują się w siedzibie straży.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔ̃ˈnɔʒnɨ, AS: čterõnožny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czworonóg

 przym. czworonożny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czworonożny, czworonogi, czteronogi

Wiktionary


czteronożowy

wyposażony w cztery noże


SJP.pl


czteroobwodowy

mający cztery obwody


SJP.pl


czterooczak

czterooczak świerkowiec - gatunek kornika


SJP.pl


czteroodcinkowy

składający się z czterech odcinków


SJP.pl


czterooktawowy

mający rozpiętość czterech oktaw


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) muz. odznaczający się czterema oktawami

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Posiada czterooktawową skalę głosu oraz osiąga rejestr gwizdkowy.

Wiktionary


czteroosobowy

1. składający się z czterech osób (np. drużyna czteroosobowa);
2. przeznaczony dla czterech osób (np. czteroosobowy pojazd)


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) przeznaczony dla czterech osób, mogący pomieścić cztery osoby

 (1.2) złożony z czterech osób, wykonywany przez cztery osoby

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W czasie pierwszej rozmowy, na początku kwietnia, sprawia wrażenie, jakby nie wierzył, że zamienia rezydencję w podwarszawskim Konstancinie na czteroosobową celę mokotowskiego więzienia.

 (1.2) Tymczasem znamy już skład czteroosobowej drużyny, która będzie nas reprezentować w Brnie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔːsɔˈbɔvɨ, AS: čter•osobovy

Wiktionary


czteroostrzowy

mający cztery ostrza


SJP.pl


czterootworowy

mający cztery otwory


SJP.pl


czteropak

zgrzewka zawierająca cztery butelki, puszki napoju


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) hand. paczka zbiorcza po cztery sztuki towaru

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jak będziesz w pawilonie, to weź mi dwa czteropaki piwa bezalkoholowego.

Wiktionary


czteropalcowy

mający cztery palce


SJP.pl


czteropalczasty

zwykle o zwierzęciu (jego odnóżach, kończynach) lub przedmiocie: mający cztery palce


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający cztery palce

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czteropalczastość ż.

Wiktionary


czteropalnikowy

mający cztery palniki


SJP.pl


czteropartyjny

składający się z czterech partii


SJP.pl


czteropaskowy

pętlak czteropaskowy - gatunek chrząszcza z rodziny kózkowatych; baldurek pręgowany


SJP.pl


czteropasmówka

droga z czterema pasami ruchu w tym samym kierunku


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) droga, która ma cztery pasy ruchu w jednym kierunku

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czteropasmowy

Wiktionary


czteropasmowy

składający się z czterech pasm (np. o drodze, jezdni), działający w czterech pasmach itp.


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który posiada cztery pasma

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czteropasmówka ż.

Wiktionary


czteropęd

wektor czterowymiarowy, którego składową czasową (zerową) jest całkowita energia obiektu fizycznego, składowymi przestrzennymi pęd tego obiektu, a wartością bezwzględną jego masa spoczynkowa


SJP.pl

Czteropęd, czterowektor energii-pędu – wektor czterowymiarowy, którego składową czasową (zerową) jest całkowita energia obiektu fizycznego, składowymi przestrzennymi pęd tego obiektu, a wartością bezwzględną jego masa spoczynkowa. Jest to czterowymiarowe uogólnienie wektora pędu.

Wikipedia


czteropienny

o drzewie: rozgałęziony w cztery pnie


SJP.pl


czteropierścieniowy

składający się z czterech pierścieni, np. lek czteropierścieniowy, układ czteropierścieniowy


SJP.pl


czteropiętrowiec

potocznie: budynek czteropiętrowy


SJP.pl


czteropiętrowy

mający cztery piętra


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) złożony z parteru i czterech wyższych kondygnacji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czteropiętrowiec mrz.

Wiktionary


czteroplamek

nadrzewnica czteroplamka - gatunek mrówki


SJP.pl


czteroplamka

nadrzewnica czteroplamka - gatunek mrówki


SJP.pl


czteroplamkowy

podkamieniak czteroplamkowy - gatunek pająka z rodziny podkamieniakowatych; wapniuch


SJP.pl


czteroplamy

1. gnilik czteroplamy - gatunek chrząszcza z rodziny gnilikowatych;
2. kwiatomir czteroplamy - gatunek chrząszcza z rodziny kózkowatych


SJP.pl


czteropojazdowy

składający się z czterech pojazdów; taki, w którego skład wchodzą cztery pojazdy


SJP.pl


czteropokojowy

złożony z czterech pokojów


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) z czterema pokojami

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) - Gdybym miała duże mieszkanie, na przykład czteropokojowe, jeden pokój mogłabym pożyczyć jakiejś pani - sublokatorce.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔpɔkɔˈjɔvɨ, AS: čteropokoi ̯ovy

Wiktionary


czteropokoleniowy

przymiotnik

 (1.1) składający się z czterech pokoleń

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kiedy dołączyli do naszej rodziny teściowie, dom zrobił się czteropokoleniowy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔpɔkɔlɛ̃ˈɲɔvɨ, AS: čteropokolẽńovy

Wiktionary


czteropokładowy

mający cztery pokłady


SJP.pl


czteropolówka

typ gospodarki rolnej polegający na stosowaniu czteroletniego cyklu płodozmianu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) roln. sposób uprawy roli stosujący czteroletni cykl uprawy oraz podział gruntu na cztery części na których kolejno uprawia się zboża jare i ozime oraz rośliny okopowe i motylkowe;

Wiktionary

Czteropolówka jest nieco bardziej skomplikowaną formą płodozmianu trójpolowego, ponieważ tereny uprawne dzieli się tu na cztery pola i kolejno uprawia na nich poszczególne gatunki lub grupy roślin w czteroletniej rotacji. Klasyczna czteropolówka powstała w Anglii w XVIII wieku, obejmowała rośliny okopowe, zboża jare, rośliny motylkowe oraz zboża ozime. Stopniowo rozprzestrzeniła się w Europie zastępując dawny system uprawy.

Często nazywana jest także czteropolówką norfolską.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. czteropolówkowy

Wiktionary


czteropolowy

odnoszący się do czteropolówki


SJP.pl


czteropotencjał

potencjał pola elektrycznego φ oraz potencjał pola magnetycznego A łączący się w czterowektor Aμ


SJP.pl

Czteropotencjał – potencjał pola elektrycznego φ oraz potencjał pola magnetycznego A łączy się w czterowektor Aμ zwany czteropotencjałem. Wektory pól E i B są opisywane przez tensor pola elektromagnetycznego, które są opisywane w metryce w szczególnej teorii względności o sygnaturze (+,-,-,-).

Czteropotencjał pojawia się w hamiltonianie relatywistycznym oraz w równaniach mechaniki kwantowej, np. w równaniu Diraca.

Wikipedia


czteropoziomowy

mający cztery poziomy


SJP.pl


czteropołaciowy

mający cztery połacie dachowe


SJP.pl


czteropręcikowy

1. o kwiecie: mający cztery pręciki;
2. o roślinie: mający kwiaty o czterech pręcikach


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) bot. posiadający cztery pręciki

Wiktionary


czteroprocentowy

stanowiący cztery procent czegoś


SJP.pl


czteropromilowy

mający cztery promile


SJP.pl


czteroprzejazdowy

np. karnet czteroprzejazdowy: uprawniający do czterech przejazdów


SJP.pl


czteroprzęsłowy

mający cztery przęsła


SJP.pl


czteroprzymiotnikowy

(o wyborach, prawie wyborczym) charakteryzujący się czterema zasadami: tajnością, bezpośredniością, równością i powszechnością


SJP.pl


czteropunktowy

1. składający się z czterech punktów;
2. mający wymiar czterech punktów (np. czcionka)


SJP.pl


czteropłaszczyznowy

przymiotnik

 (1.1) rozmieszczony na czterech płaszczyznach

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔpwaʃt͡ʃɨzˈnɔvɨ, AS: čteropu̯aščyznovy

Wiktionary


czteropłatkowy

mający cztery płatki


SJP.pl


czteropłytowy

składający się z czterech płyt


SJP.pl


czteroramienny

mający cztery ramiona, odnogi itp.


SJP.pl


czterordzeniowy

mający cztery rdzenie, np. czterordzeniowy procesor


SJP.pl


czteroręki

mający cztery ręce


SJP.pl


czterorodzinny

przeznaczony dla czterech rodzin, mieszczący cztery rodziny


SJP.pl


czterorogi

1. owca czteroroga - rasa owcy;
2. kur czterorogi - gatunek skorpeny; kur rogacz;
3. kameleon czterorogi - gatunek jaszczurki;
4. antylopa czteroroga - gatunek bawoła; czykara dekańska


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) posiadający cztery rogi

Wiktionary


czterorożny

mający cztery rogi


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający cztery rogi

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jeden z częstochowskich kapeluszników robi trójrożne i czterorożne birety księżowskie.

Wiktionary


czterorundowy

trwający cztery rundy


SJP.pl


czterorzędowiec

starożytny okręt z czterema rzędami wioseł po każdej stronie


SJP.pl


czterorzędowy

mający cztery rzędy


SJP.pl


czterosalowy

mający cztery sale


SJP.pl


czterościenny

mający cztery ściany


SJP.pl


czterosekcyjny

mający cztery sekcje


SJP.pl


czterosektorowy

składający się z czterech sektorów


SJP.pl


czterosekundowy

trwający cztery sekundy


SJP.pl


czterosemestralny

składający się z czterech semestrów, podzielony na cztery semestry


SJP.pl


czterosesyjny

składający się z czterech sesji


SJP.pl


czterosetowy

składający się z 4 setów


SJP.pl


czterosezonowy

o serialu: mający cztery sezony


SJP.pl


czterosiekaczowce

rząd roślinożernych ssaków łożyskowych; zajęczaki, zającokształtne


SJP.pl


czterosiekaczowiec

przedstawiciel rzędu roślinożernych ssaków łożyskowych; zajęczak


SJP.pl


czterosilnikowiec

statek z czterema silnikami


SJP.pl


czterosilnikowy

przymiotnik

 (1.1) taki, który jest wyposażony w cztery silniki

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterosilnikowiec m.

Wiktionary


czteroskibowiec

typ pługa odkładającego jednocześnie cztery skiby


SJP.pl


czteroskibowy

odkładający jednocześnie cztery skiby; mający cztery skiby


SJP.pl


czteroskrzydły

mający cztery skrzydła


SJP.pl


czteroskładnikowy

złożony z czterech składników


SJP.pl


czterośladowy

pojazd czterośladowy - pojazd kołowy pozostawiający cztery ślady


SJP.pl


czterospadkowy

mający cztery spadki, np. dach czterospadkowy


SJP.pl


czterospadowy

dach czterospadowy - dach mający cztery spady (pochyłe płaszczyzny)


SJP.pl


czterośrubowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) techn. skręcany za pomocą czterech śrub

 (1.2) mot. wyposażony w cztery śruby napędowe

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Łożyska kasetowe z czterośrubowym kołnierzem stosuje się w maszynach rolniczych.

 (1.2) W okrętach tego typu zastosowano czterośrubowy układ napędowy.

Wiktionary


czterostanowiskowy

mający cztery stanowiska


SJP.pl


czterostanowy

złożony z czterech stanów, związany z czterema stanami


SJP.pl


czterostawny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) techn. taki, który może pracować w czterech ustawieniach

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czterostanowy, czteropołożeniowy

Wiktionary


czterostopniowo

przysłówek sposobu

 (1.1) w czterech etapach, fazach

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔstɔpʲˈɲɔvɔ, AS: čterostopʹńovo

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterostopniowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czteroetapowo, czterofazowo

Wiktionary


czterostopniowość

czterostopniowy


SJP.pl

Patrz:

czterostopniowy

czterostopniowy

1. mający cztery stopnie (w jakiejś skali);
2. mający cztery stopnie, etapy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) składający się z czterech stopni, schodków

 (1.2) składający się z czterech stopni, etapów

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔstɔpʲˈɲɔvɨ, AS: čterostopʹńovy

Wiktionary

Powiązane:

 (1.2) przysł. czterostopniowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) czteroetapowy, czterofazowy

Wiktionary


czterostopowiec

wiersz czterostopowy; tetrapodia


SJP.pl

Tetrapodia (gr. tetrapodíaczłon czterostopowy) – typ wiersza złożonego z czterech identycznych stóp w każdym wersie.

  • tetrapodia trocheiczna: SsSsSsSs – w wierszu polskim bardzo częsta;
  • tetrapodia jambiczna: sSsSsSsS – w wierszu polskim niezbyt częsta;
  • tetrapodia daktyliczna: SssSssSssSss – w wierszu polskim nie występuje;
  • tetrapodia amfibrachiczna: sSssSssSssSs – w wierszu polskim bardzo częsta;
  • tetrapodia anapestyczna: ssSssSssSssS – w wierszu polskim rzadka;
  • tetrapodia peoniczna III – w wierszu polskim rzadka.

Wikipedia


czterostopowy

1. wiersz czterostopowy - wiersz składający się z czterech stóp; czterostopowiec;
2. rzadko: mający długość czterech stóp


SJP.pl


czterostrefowy

związany z czterema strefami


SJP.pl


czterostrofowy

składający się z czterech strof; czterozwrotkowy


SJP.pl


czterostronicowy

składający się z czterech stronic


SJP.pl


czterostrunny

mający cztery struny; czterostrunowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) muz. posiadający cztery struny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Używali do tego celu czterostrunnych lutni.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czterostrunowy

Wiktionary


czterostrunowy

mający cztery struny; czterostrunny


SJP.pl


czterostrzałowy

mogący oddać cztery strzały


SJP.pl


czterosuw

silnik czterosuwowy


SJP.pl

Silnik czterosuwowy – silnik spalinowy o spalaniu wewnętrznym typu ZI lub ZS wykorzystywany jako napęd w samochodach, motocyklach, maszynach roboczych, statkach powietrznych, statkach wodnych, agregatach prądotwórczych, lokomotywach spalinowych oraz w innych maszynach. Nazwa odnosi się do czterech faz działania:

  • wpływu powietrza lub mieszanki paliwowo-powietrznej,
  • sprężenia,
  • pracy,
  • wydmuchu spalin.

Wikipedia


czterosuwowy

o silniku spalinowym: pracujący w cyklu czterech kolejnych suwów tłoka; czterotaktowy


SJP.pl


czteroświecowy

mający cztery świece, np. lichtarz czteroświecowy


SJP.pl


czterosylabowiec

rodzaj utworu poetyckiego, w którym każdy wers składa się z czterech sylab; czterozgłoskowiec


SJP.pl


czterosylabowy

złożony z czterech sylab (zgłosek); czterozgłoskowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) liczący cztery sylaby, składający się z czterech sylab

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zastosowali trzy rodzaje ideogramów różniące się długością artykulacji: nazwy jednosylabowe, słowa dwusylabowe i idiomy czterosylabowe.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔsɨlaˈbɔvɨ, AS: čterosylabovy

Wiktionary


czteroszczękowy

mający cztery szczęki, np. uchwyt czteroszczękowy


SJP.pl


czteroszpaltowy

drukowany w formacie czterech szpalt


SJP.pl


czteroszynowy

składający się z czterech szyn


SJP.pl


czterosłupkowy

mający cztery słupki


SJP.pl


czterotakt

silnik czterotaktowy


SJP.pl


czterotaktowy

1. złożony z czterech taktów;
2. o silniku spalinowym: pracujący w cyklu czterech kolejnych suwów tłoka; czterosuwowy


SJP.pl


czterotomowy

składający się z czterech tomów, zawarty w czterech tomach


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) składający się z czterech tomów, zawarty w czterech tomach, wydany w czterech tomach

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔtɔ̃ˈmɔvɨ, AS: čterotõmovy

Wiktionary


czterotonowy

1. złożony z czterech tonów muzycznych;
2. ważący cztery tony;
3. mieszczący cztery tony czegoś;
4. mogący unieść cztery tony


SJP.pl


czterotygodniowy

mający cztery tygodnie, trwający cztery tygodnie itp.


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) trwający cztery tygodnie

 (1.2) będący w wieku czterech tygodni

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W trakcie nauki musi odbyć czterotygodniową, obowiązkową praktykę zagraniczną w agendach Unii Europejskiej.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔtɨɡɔdʲˈɲɔvɨ, AS: čterotygodʹńovy

Wiktionary


czterotysięcznik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) szczyt o wysokości 4000 metrów

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ile czterotysięczników jest w Dolomitach?

Wiktionary


czterotysięczny

przymiotnik odliczebnikowy

 (1.1) od cztery tysiące

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W roku 639 wraz z czterotysięcznym oddziałem samowolnie wyruszył na Egipt, zdobywając twierdzę Rhinocolura.

Wiktionary


czterotłokowy

mający cztery tłoki, np. kompresor czterotłokowy


SJP.pl


czterowapniowy

o cząsteczce: mający cztery atomy wapnia


SJP.pl


czterowarstwowy

składający się z czterech warstw


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) liczący cztery warstwy, składający się z czterech warstw

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔvarˈstfɔvɨ, AS: čterovarstfovy

Wiktionary


czterowartościowość

czterowartościowy


SJP.pl

Patrz:

czterowartościowy

czterowartościowy

o pierwiastku: zawierający atomy tworzące cztery wiązania chemiczne z innymi atomami


SJP.pl


czterowątkowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co czterowątkowe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czterowątkowy

Wiktionary


czterowatowy

mający moc czterech watów


SJP.pl


czterowęglowy

mający cztery atomy węgla w cząsteczce


SJP.pl


czterowektor

wektor o czterech współrzędnych należący do czasoprzestrzeni jako przestrzeni czterowymiarowej


SJP.pl

Czterowektor – wektor o czterech współrzędnych A^{\alpha }=(A^{0},A^{1},A^{2},A^{3}) należący do czasoprzestrzeni, która jest przestrzenią 4-wymiarową (dokładniej przestrzenią wektorową pseudoeuklidesową).

Archetypem wszystkich 4-wektorów jest 4-wektor położenia. Na jego podstawie definiuje się wszystkie inne 4-wektory.

Wikipedia


czterowektorowy

czterowektor


SJP.pl

Patrz:

czterowektor

czterowers

Tetrastych, także kwartyna, kwarten, quatrain, czterowiersz, czterowers – typ strofy, zwłaszcza w poezji lirycznej. Składa się z czterech wersów, najczęściej izosylabicznych i połączonych rymami (parzystymi, okalającymi lub krzyżowymi). Typowy dla tetrastychu jest ośmio-, jedenasto- lub trzynastozgłoskowiec. Strofa tego typu jest często elementem składowym całych układów stroficznych, na przykład sonetu. Tetrastych często pojawia się w liryce polskiej.

Jak się nie nudzić? gdy oto nad globem
Milion gwiazd cichych się świeci,
A każda innym jaśnieje sposobem,
A wszystko stoi – i leci...
Cyprian Kamil Norwid, Marionetki
Błękitami gęstemi do góry, drąc oporu skołtunione chmury,
W buntowniczej zuchwałej radości, w zażartości natężeń i walk,
Wśród wzdętego ogromu przestrzeni – lotnych flotyll śpiewającym sznurem
Żeglujemy w zachwytu fontanny, w niepieszczoną przez nikogo dal.
Stanisław Ciesielczuk, Czarodziejstwo

Wikipedia


czterowersowy

składający się z czterech wersów; czterowierszowy, czterolinijkowy


SJP.pl


czterowiązkowy

składający się z czterech wiązek


SJP.pl


czterowiekowy

mający cztery wieki, trwający cztery wieki


SJP.pl


czterowiersz

strofa czterowierszowa lub utwór czterowierszowy; tetrastych; kwartyna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) liter. utwór poetycki lub jego wyodrębniona część złożona z czterech wersów;

Wiktionary

Tetrastych, także kwartyna, kwarten, quatrain, czterowiersz, czterowers – typ strofy, zwłaszcza w poezji lirycznej. Składa się z czterech wersów, najczęściej izosylabicznych i połączonych rymami (parzystymi, okalającymi lub krzyżowymi). Typowy dla tetrastychu jest ośmio-, jedenasto- lub trzynastozgłoskowiec. Strofa tego typu jest często elementem składowym całych układów stroficznych, na przykład sonetu. Tetrastych często pojawia się w liryce polskiej.

Jak się nie nudzić? gdy oto nad globem
Milion gwiazd cichych się świeci,
A każda innym jaśnieje sposobem,
A wszystko stoi – i leci...
Cyprian Kamil Norwid, Marionetki
Błękitami gęstemi do góry, drąc oporu skołtunione chmury,
W buntowniczej zuchwałej radości, w zażartości natężeń i walk,
Wśród wzdętego ogromu przestrzeni – lotnych flotyll śpiewającym sznurem
Żeglujemy w zachwytu fontanny, w niepieszczoną przez nikogo dal.
Stanisław Ciesielczuk, Czarodziejstwo

Wikipedia

Synonimy:

 (1.1) tetrastych

Wiktionary


czterowierszowy

składający się z czterech wierszy


SJP.pl


czterowiosłówka

łódź o czterech wiosłach; czwórka


SJP.pl


czterowirnikowiec

maszyna latająca z czterema śmigłami; quadrokopter, kwadrokopter


SJP.pl


czterowodny

w chemii: zawierający 4 cząsteczki wody


SJP.pl


czterowodoronaftalen

węglowodór aromatyczny powstający przez uwodornienie naftalenu pod ciśnieniem, stosowany jako rozpuszczalnik i dodatek do paliwa w silnikach spalinowych; tetrahydronaftalen, czterohydronaftalen, tetralina


SJP.pl


czterowymiarowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest czterowymiarowe; cecha tych, którzy są czterowymiarowi

Wiktionary

Czterowymiarowość (ang. four dimensionalism) – pogląd, że przeszłość, teraźniejszość i przyszłość są jednakowo realne.

Oznacza to, że na przykład dinozaury, czy cywilizacja na Marsie istnieją, choć nie w chwili obecnej, ale jednak istnieją (w przeszłości, teraźniejszości bądź przyszłości). Sytuację tę można zobrazować w sposób trójwymiarowy – to, że stoję w Warszawie, nie oznacza wcale, że Tokio czy Rzym nie istnieją. Miasta te są tak samo realne jak to, w którym się obecnie znajduje, podobnie jak to samo miejsce na Ziemi w przeszłości bądź w przyszłości.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. czterowymiarowy

 przysł. czterowymiarowo

Wiktionary


czterowymiarowy

mający cztery wymiary


SJP.pl


czterowyrazowy

składający się z czterech wyrazów


SJP.pl


czterożaglowy

mający cztery żagle


SJP.pl


czterozakresowy

obejmujący cztery zakresy, działający w czterech zakresach


SJP.pl


czterozdaniowy

składający się z czterech zdań, np. czterozdaniowa notatka


SJP.pl


czterozębny

mający cztery zęby


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) książk. o osobach mający cztery zęby

 (1.2) książk. o przedmiotach mający cztery zęby (ostrza)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɔˈzɛ̃mbnɨ, AS: čterozmbny

Wiktionary


czterozębowy

mający cztery zęby


SJP.pl


czterozgłoskowiec

rodzaj utworu poetyckiego, w którym każdy wers składa się z czterech zgłosek


SJP.pl

Czterozgłoskowiec – forma wierszowa złożona z czterech sylab.

W wersyfikacji polskiej czterozgłoskowiec daje kilka możliwości kształtowania rozkładów akcentowych, chociaż najczęściej bywa paroksytoniczny. Występuje jako samodzielny wers w wierszach izosylabicznych. Bywa także wykorzystywany w wierszach różnowersowych lub stanowi człon dłuższych wersów sylabicznych.

Panie Janie!
W każdym stanie
Zyskać można.
Myśl ostrożna
Obrać umie,
Gdy rozumie.
Ignacy Krasicki, Do Pana Jana

Wikipedia


czterozgłoskowy

złożony z czterech zgłosek (sylab); czterosylabowy


SJP.pl


czterozmianowy

przebiegający na cztery zmiany, wykonywany na cztery zmiany


SJP.pl


czteroznaczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest czteroznaczne; cecha tych, którzy są czteroznaczni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czteroznaczny

 przysł. czteroznacznie

Wiktionary


czterozwrotkowy

mający cztery zwrotki; czterostrofowy


SJP.pl


czterożyłowy

o kablu: mający cztery żyły


SJP.pl


czterozłotowy

mający wartość czterech złotych


SJP.pl


czterołóżkowy

wyposażony w cztery łóżka, mieszczący cztery łóżka (np. apartament czterołóżkowy)


SJP.pl


cztery

liczebnik główny oznaczający liczbę 4


SJP.pl

liczebnik główny

 (1.1) liczba 4

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (2.1) cyfra 4

Wiktionary

4 (cztery) – liczba naturalna następująca po 3 i poprzedzająca 5. 4 jest też cyfrą wykorzystywaną do zapisu liczb w różnych systemach liczbowych, np. w ósemkowym, dziesiętnym i szesnastkowym.4. dniem w roku jest 4 stycznia, a 4. miesiącem w roku jest kwiecień; zobacz 4 rok n.e.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przy stole stoją cztery krzesła. Na tych krzesłach siedzi czterech panów.

 (2.1) Czterdzieści jest zapisywane jako cztery-zero.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃtɛrɨ, AS: čtery

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czwórka ż., czwartek m., czwartak m., czwarta ż., czworaczek mzw./mrz.

 przym. czwarty, poczwórny

 licz. czworo

 czas. poczworzyć

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zapis arabski: 4; zapis rzymski: IV; zapis grecki: δ'; reg. śl. sztyry.

Wiktionary


czteryipółletni

przestarzałe: mający lub trwający cztery lata i pół roku; czteroipółletni


SJP.pl


czterykroć

cztery razy


SJP.pl

przysłówek

 (1.1) przest. dziś książk. cztery razy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterokrotność ż.

 przym. czterokrotny

 przysł. czterokrotnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czterokrotnie

Wiktionary


czterysetka

1. liczba 400;
2. całość składająca się z czterystu części lub jednostek;
3. to, co jest oznaczone liczbą 400


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) nazwa liczby 400

Wiktionary


czterysetny

przymiotnik odliczebnikowy

 (1.1) od czterysta

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterysetka ż.

 licz. czterysta

 przym. czterechsetny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czterechsetny

Wiktionary


czterysta

liczebnik oznaczający liczbę 400


SJP.pl

liczebnik główny

 (1.1) liczba 400

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na czele czterystu wojowników ruszył natychmiast w drogę, by zuchwalcowi dać nauczkę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃtɛrɨsta, AS: čterysta

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterysetka ż.

 przym. czterechsetny, czterysetny

 licz. cztery

Wiktionary


czterystoletni

mający czterysta lat, trwający czterysta lat itp.; czterystuletni


SJP.pl


czterystukonny

mający czterysta koni, np. silnik czterystukonny


SJP.pl


czterystuletni

mający czterysta lat, trwający czterysta lat itp.; czterystoletni


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) mający czterysta lat

 (1.2) trwający czterysta lat

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃtɛrɨstuˈlɛtʲɲi, AS: čterystuletʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czterechsetlecie n.

 przym. czterystoletni, czterechsetletni

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czterystoletni, czterechsetletni

Wiktionary


czterystumetrowiec

biegacz specjalizujący się w biegach na dystansie czterystu metrów


SJP.pl


czterystumetrówka

dystans o długości 400 metrów


SJP.pl


czterystumetrowy

mający długość czterystu metrów, wynoszący czterysta metrów


SJP.pl


cztota

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) srom

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃtɔta, AS: čtota

Wiktionary


cztujda

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) łódź. gęsta zupa

Wiktionary


czu

Czu (t. Czuj, Szu; ros. Чу, kirg. Чүй, kaz. Шу) – rzeka w północnym Kirgistanie i w południowym Kazachstanie. Jej długość wynosi 1067 km, powierzchnia zlewni 62,5 tys. km², średni przepływ 130 m³/s (u ujścia z gór).

Wikipedia


czuang

język z rodziny austronezyjskiej, jedyny z wielkich języków chińskich pisany alfabetem łacińskim; zhuang


SJP.pl

Zhuang (chiń. 壮族 pinyin: Zhuàngzú) inaczej Zhuangowie, Czuangowie – naród azjatycki pochodzenia środkowotajskiego, osiadły w południowych Chinach i północnym Wietnamie (Nùngowie). Najliczniejsza mniejszość etniczna Chińskiej Republiki Ludowej (ok. 18 mln os.). Przeważnie zamieszkują Region Autonomiczny Kuangsi–Czuang oraz prowincje Junnan, Guangdong, Kuejczou i Hunan. Wyróżnia się dwa zespoły pomniejszych grup etnicznych: północnych i południowych Zhuangów. Posługują się językiem zhuang, zróżnicowanym gwarowo.

Wikipedia


czuang-cy

chiński filozof i pisarz (369-298 p.n.e.); Czuang-cy, Zhuangzi


SJP.pl


czuangowie

naród zamieszkujący południowe Chiny; Zhuang


SJP.pl

Zhuang (chiń. 壮族 pinyin: Zhuàngzú) inaczej Zhuangowie, Czuangowie – naród azjatycki pochodzenia środkowotajskiego, osiadły w południowych Chinach i północnym Wietnamie (Nùngowie). Najliczniejsza mniejszość etniczna Chińskiej Republiki Ludowej (ok. 18 mln os.). Przeważnie zamieszkują Region Autonomiczny Kuangsi–Czuang oraz prowincje Junnan, Guangdong, Kuejczou i Hunan. Wyróżnia się dwa zespoły pomniejszych grup etnicznych: północnych i południowych Zhuangów. Posługują się językiem zhuang, zróżnicowanym gwarowo.

Wikipedia


czub

1. upięte wysoko, sterczące na głowie włosy;
2. kępka sterczących na głowie piór, sierści; czubek; grzebień;
3. najwyższy punkt; wierzchołek; szczyt;
4. szpiczaste zakończenie czegoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) szpiczasty koniec czegoś

 (1.2) fryzura z uniesionymi włosami

 (1.3) zool. kępka piór lub sierści na głowie

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (2.1) pejor. osoba psychicznie chora

forma czasownika.

 (3.1) 2. os. lp. rozk. od: czubić

Wiktionary

Ludzie noszący nazwisko Czub

  • Cezary Czub – polski kierowca rajdowy
  • Hans Joachim Czub (1951–2016) – niemiecki prawnik, sędzia Federalnego Trybunału Sprawiedliwości
  • Jacek Czub – polski chemik, doktor habilitowany nauk chemicznych, wykładowca Politechniki Gdańskiej
  • Janusz Czub (1938–2002) – polski łucznik i trener łucznictwa
  • Janusz Zygmunt Czub (ur. 1947) – polski fizyk i nauczyciel akademicki
  • Jarosław Filip Czub – polski politolog, europeista
  • Krystyna Czubówna (ur. 1954) – polska dziennikarka, prezenterka programów informacyjnych oraz lektorka filmów przyrodniczych i audycji radiowych
  • Michaił Andriejewicz Czub (1912–1985) – rosyjski biskup prawosławny
  • Nikołaj Czub (ur. 1984) – rosyjski kosmonauta
  • Piotr Czub (ur. 1966) – polski chemik, doktor habilitowany nauk technicznych, profesor Politechniki Krakowskiej
  • Katarzyna Huzar-Czub (1977–2022) – polska pisarka, tłumaczka i redaktorka książek dla dzieci

Wikipedia

Przykłady

 (2.1) Ten facet to totalny czub, lepiej się z nim nie zadawać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czubacz mzw., czubatka ż., czubek mos./mrz.

 przym. czubaty

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) szpic

 (1.3) grzebień

Wiktionary


czuba

1. upięte wysoko, sterczące na głowie włosy;
2. kępka sterczących na głowie piór, sierści; czubek; grzebień;
3. najwyższy punkt; wierzchołek; szczyt;
4. szpiczaste zakończenie czegoś


SJP.pl

Czuba (546 m) – miejsce na północno-zachodnim grzbiecie Gronia Jana Pawła II w Beskidzie Małym, pomiędzy przełęczą Sosina a Gancarzem. Nie jest to szczyt, a tylko miejsce, w którym następuje załamanie grani. Miejsce to ma jednak znaczenie topograficzne, gdyż na Czubie znajduje się skrzyżowanie dróg leśnych i szlaków turystycznych.

Wikipedia


czubacki

nazwisko


SJP.pl


czubacz

ptak z rodziny czubaczy, z rzędu grzebiących, zamieszkujący tropikalne i subtropikalne lasy Ameryki Południowej i Środkowej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) ornit. ptak z rodziny czubacze, nazwa systematyczna|Cracidae|ref=tak.;

Wiktionary

Czubacz – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Łopuszno.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. czub m., czubek m., czubeczek m., czubienie n., czubatość ż., czubacze nmos., czubajka ż., czubatka ż., czubajeczka ż.

 czas. czubić ndk.

 przym. czubaty

 przysł. czubato

Wiktionary


czubaczowate

o cechach czubaczowatych (rodzina ptaków)


SJP.pl

Czubacze, czubaczowate (Cracidae) – rodzina ptaków z rzędu grzebiących (Galliformes).

Wikipedia


czubaczowaty

o cechach czubaczowatych (rodzina ptaków)


SJP.pl


czubaj

nazwisko


SJP.pl

Polacy

  • Anna Idzikowska-Czubaj – dr hab. nauk humanistycznych, historyk
  • Mariusz Czubaj – dr hab. nauk humanistycznych, literaturoznawca, antropolog kulturowy

Ukraińcy

  • Hryhorij Czubaj (ukr. Григорій Чубай) – poeta i tłumacz
  • Taras Czubaj (ukr. Тарас Чубай) − muzyk rockowy, wokalista, kompozytor, tekściarz

Wikipedia


czubajeczka

rodzaj grzybów z rodziny pieczarkowatych


SJP.pl

Lepiota (Pers.) Gray (czubajeczka) – rodzaj grzybów z rodziny pieczarkowatych.

Wikipedia


czubajka

grzyb z rodziny bedłkowatych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mikol. grzyb kapeluszowy, pospolicie rosnący na pastwiskach i rzadkich lasach sosnowych

Wiktionary

Macrolepiota Singer (czubajka) – rodzaj grzybów z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Będąc na łące, nazbierajcie czubajek, podamy na kolację.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czub m., czuba ż., czubek mos./mrz., czubajeczka ż.

 czas. czubić ndk.

 przym. czubaty

 przysł. czubato

Wiktionary


czubajnik

rodzaj grzybów z rodziny pieczarkowatych


SJP.pl

Chlorophyllum Massee (czubajnik) – rodzaj grzybów wielkoowocnikowych należący do rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae), którego gatunkiem typowym jest Chlorophyllum molybdites. W Polsce występują 3 gatunki: Ch. rhacodes, Ch. brunneum i Ch. olivieri.

Wikipedia


czubak

rodzaj ptaków z rodziny jastrzębiowatych


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Adrian Czubak – polski polityk
  • Krystyna Czubak – polska rzemieślnik i działaczka polityczna, posłanka na Sejm
  • Tomasz Czubak – polski lekkoatleta
  • Włodzimierz Czubak – polski funkcjonariusz służb bezpieczeństwa

Wikipedia


czubas

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pejor. osoba psychicznie chora

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ten facet to jakiś czubas, lepiej się do niego nie zbliżać.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czub, czubek, debil, imbecyl, kretyn, nienormalny, oszołom, pomyleniec, pomylony, psychiczny, psychol, szajbus, świr, świrus, wariat; wulg. pojeb, pojebaniec, pojebus

Wiktionary


czubaszek

nazwisko


SJP.pl


czubatka

1. kura należąca do rasy charakteryzującej się ozdobnym czubem z piór;
2. potocznie: kura;
3. sikorka czubatka - gatunek sikorki


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ornit. nazwa systematyczna|Lophophanes cristatus|ref=tak., sikora czubata;

Wiktionary

Geografia

  • Czubatka – skała w Ojcowskim Parku Nrodowym
  • Czubatka – skała w miejscowości Ryczów
  • Czubatka – skała w miejscowości Ryczów-Kolonia
  • Czubatka – skała we wsi Podzamcze będąca najwyższym wzniesieniem na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej
  • Czubatka – skała we wsi Rusocice w województwie małopolskim
  • Czubatka – wzniesienie w Pieninach
  • Czubatka – wzniesienie na Wysoczyźnie Elbląskiej
  • Czubatka – wzniesienie w dolinie Noteci
  • Czubatka – wzniesienie na wschodnim skraju Pustyni Błędowskiej w Kluczach
  • Czubatka – wzniesienie w obrębie Wzgórz Trzebnickich, w mikroregionie Wzgórz Skrzypińskich, gmina Wołów

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Czubatki zamieszkują lasy iglaste.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃuˈbatka, AS: čubatka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czub m., czubacz mzw.

 przym. czubaty

 przysł. czubato

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czubatka europejska, sikora czubata

Wiktionary


czubato

przysłówek

 (1.1) w formie czuba

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Stojąc na peronie, widzieliśmy przejeżdżające, wypełnione czubato węglem wagony.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czub m., czuba ż., czubek m., czubajka ż., czubatka ż., czubacz mzw.

 czas. czubić ndk.

 przym. czubaty

Wiktionary


czubaty

1. mający na głowie czub;
2. ostro zakończony;
3. napełniony z czubem


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający na głowie czub

 (1.2) zakończony czubem, ostro zakończony, sterczący

 (1.3) napełniony z naddatkiem, z czubem

Wiktionary

Przykłady

 (1.3) Czy mam wziąć czubatą czy płaską łyżeczkę proszku do pieczenia?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃuˈbatɨ, AS: čubaty

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czub m., czubek mos./mrz.

Wiktionary


czubeczek

zdrobnienie od: czubek


SJP.pl


czubek

1. nastroszona fryzura;
2. kępka sterczących na głowie piór, sierści; grzebień;
3. najwyższy punkt; wierzchołek; szczyt;
4. szpiczaste zakończenie czegoś;
5. potocznie: chory psychicznie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) szpiczaste, ostre zakończenie czegoś

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (2.1) pot. osoba chora psychicznie

 (2.2) środ. młodz. punk

 (2.3) daw. żart. bonifrater; zakonnik z zakonu założonego przez św. Jana Bożego dla opieki nad chorymi, szczególnie umysłowo

Wiktionary

  • czubek (Lophozia) – roślina z gromady wątrobowców
  • Czubek – film polski z 2001 r.
  • czubek, czubnik (Leucocoprinus) – rodzaj grzybów.
  • Czubek – osada w Polsce, w woj. pomorskim, w pow. starogardzkim, w gminie Kaliska

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) (On) dosięga sufitu czubkami palców.

 (2.1) Ten gość to jakiś czubek, lepiej trzymać się od niego z daleka.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃubɛk, AS: čubek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czub m., czubajka ż., czubacz mzw.

 przym. czubkowy, czubaty

 przysł. czubato

Wiktionary

Synonimy:

 (2.1) czub, czubas, debil, imbecyl, kretyn, nienormalny, oszołom, pomyleniec, pomylony, psychiczny, psychol, szajbus, świr, świrus, wariat

Wiktionary


czubiasty

mający czub; nastroszony


SJP.pl


czubić

czubić się - kłócić się, sprzeczać, bić się


SJP.pl


czubik

rodzaj ptaków z rodziny jerzykowatych


SJP.pl

Czubik (1845 m) – niewybitny szczyt w Tatrach Zachodnich. Znajduje się na bocznym, północnym grzbiecie Kończystego Wierchu. Grzbiet ten oddziela Dolinę Starorobociańską od Doliny Jarząbczej. Czubik znajduje się pomiędzy Kończystym Wierchem (2002 m), oddzielony od niego Dudową Przełęczą (1815 m) i Trzydniowiańskim Wierchem (1768 m), od którego oddzielony jest Przełęczą nad Szyją (1754 m).

Wikipedia


czubiński

nazwisko


SJP.pl

  • osoby noszące nazwisko Czubiński:
    • Antoni Czubiński – historyk, profesor UAM
    • Jarosław Czubiński – prawnik i dyplomata
    • Lucjan Czubiński – generał dywizji LWP, prawnik, prokurator generalny PRL
    • Zygmunt Czubiński – botanik, profesor UAM

Wikipedia


czubki

potocznie: szpital dla chorych psychicznie


SJP.pl

Bonifratrzy, łac. fratres misericordiae b. Joannis de Deo (łac. bonus frater – dobry brat) – katolicki zakon szpitalny założony (początkowo jako wspólnota świecka) w 1540 roku w Hiszpanii przez św. Jana Bożego w celu opieki nad chorymi. W 1572 zatwierdzony przez papieża Piusa V.

Wikipedia


czubkowski

nazwisko


SJP.pl


czubnik

rodzaj grzybów z rodziny pieczarkowatych


SJP.pl

Leucocoprinus Pat. (czubnik) – rodzaj grzybów należący do rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae).

Wikipedia


czubokaczka

gatunek ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych; kaczka czubata


SJP.pl

Czubokaczka, kaczka czubata (Lophonetta specularioides) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Zasiedla zachodnią i południową część Ameryki Południowej. Nie jest zagrożony.

Wikipedia


czubowski

nazwisko


SJP.pl


czubrica

przyprawa uzyskiwana z cząbru górskiego, używana głównie do zup, mięs, fasoli i serów, charakterystyczna dla kuchni bułgarskiej; czubryca


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kulin. bułgarska przyprawa z cząbru górskiego (nazwa systematyczna|Satureja montana|ref=tak.);

Wiktionary

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. czubryca ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czubryca

Wiktionary


czubryca

przyprawa uzyskiwana z cząbru górskiego, używana głównie do zup, mięs, fasoli i serów, charakterystyczna dla kuchni bułgarskiej; czubrica


SJP.pl

Wikipedia


czuć

1. doznawać wrażeń zmysłowych;
2. doznawać uczuć, przeżywać coś wewnętrznie;
3. przewidywać, domyślać się, przeczuwać;
4. czuć się - być w pewnym stanie fizycznym lub psychicznym (np. czuć się dobrze); mieć świadomość tego stanu (np. czuć się silnym)


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. poczuć)

 (1.1) odbierać wrażenia za pomocą zmysłu dotyku

 (1.2) odbierać wrażenia za pomocą zmysłu węchu

 (1.3) odbierać wrażenia psychiczne lub odbierać wrażenia za pomocą zmysłów

 (1.4) lwów. słyszeć

 (1.5) stpol. czuwać, pilnować

 (1.6) gw-pl|Bukowina. śmierdzieć

czasownik zwrotny niedokonany czuć się

 (2.1) mieć jakieś samopoczucie, nastrój, odczucie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kiedy się zbudziłem, to poczułem mrowienie na karku.

 (1.2) Gotujesz coś? Bo czuję spaleniznę…

 (1.3) Wyczuliśmy wroga znajdującego się w pobliżu – to te dudnienia bębnów go zdradziły.

 (2.1) Kiedy wstałem z łóżka, czułem się jak nowo narodzony.

 (2.1) Przy nim czuję się jak idiota.

 (2.1) Źle się czuję, boli mnie głowa. Chyba będę chory.

 (2.1) Nie czuję się dobrze z tym, że mu to powiedziałem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃut͡ɕ, AS: čuć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. wyczuwanie n., odczucie n., poczucie n., czucie n., uczucie n., przeczuwanie n., przeczucie n., wyczucie n., czułość ż., czuwak m., czułek m., czujność ż., czuwanie n., poczuwanie n., czujka ż., czujnik m.

 czas. poczuć dk., uczuć dk., czuwać ndk., poczuwać dk., odczuwać ndk., odczuć dk., wyczuwać ndk., wyczuć dk., przeczuwać ndk., przeczuć dk.

 przym. czuły, czujny, czuciowy, czułkowy, uczuciowy, przeczuwalny, czujkowy, czujnikowy

 przysł. czule, czujnie, czuciowo, uczuciowo

Wiktionary


czuch

w gwarze łowieckiej: powonienie u psa; węch


SJP.pl


czucha

wełniana kurtka góralska ozdobiona haftem; cucha, czuha, gunia, guńka


SJP.pl

Czuha, węg. szűr, cuha, gunia (inaczej: czuhania, czucha, czuchunia, cucha, guńka) – męska kurta z wełnianego, samodziałowego sukna, ozdobiona haftem i obszyciami, noszona przez węgierskich, rumuńskich, morawskich, polskich górali, Łemków, Bojków i Hucułów.

Wikipedia


czuchnowski

nazwisko


SJP.pl


czuchoniec

dawniej: Fin z okolic Leningradu, Dietskawo Sieła (dawne Carskie Sioło), Peterhofu i Schlisselburga


SJP.pl


czuchów

w gwarze łowieckiej: powonienie u psa; węch


SJP.pl

Miejscowości i ich części w Polsce

Wg TERYT jest ich 5, w tym 1 podstawowa
  • Czuchów – część miasta Czerwionka-Leszczyny
  • Czuchów – wieś w woj. mazowieckim, w pow. łosickim, w gminie Platerów
  • Czuchów – część wsi Mnich w woj. śląskim, w pow. cieszyńskim, w gminie Chybie
  • Czuchów – część wsi Hażlach w woj. śląskim, w pow. cieszyńskim, w gminie Hażlach
  • Czuchów – część wsi Zabłocie w woj. śląskim, w pow. cieszyńskim, w gminie Strumień

Wikipedia


czucie

1. zdolność odbierania bodźców dotykowych; wrażenie;
2. dawniej: odczuwanie albo przeczuwanie, przewidywanie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odbiór poprzez zmysły, reakcja na odbierane aspekty rzeczywistości

 (1.2) odczasownikowy od|czuć.

Wiktionary

Dotyk (układ czuciowy) jest uznawany za jeden ze zmysłów, jednak wrażenia określane łącznie jako dotyk są kombinacją sygnałów przesyłanych przez komórki reagujące na ciepło lub zimno, nacisk oraz uszkodzenie (ból).

W rozmaitych eksperymentach wykazano, że dotyk i zmysł motoryczny są podstawowymi elementami definiującymi odbieranie rzeczywistości przez zwierzęta (w tym człowieka).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Czucie i wiara silniej mówi do mnie niż mędrca szkiełko i oko.

 (1.1) Po wypadku Jacek stracił czucie w lewej ręce.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃut͡ɕɛ, AS: čuće

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. uczucie n., poczucie n., wyczucie n., przeczucie n., odczucie n., uczulenie n., czuwak mrz., nieczucie n.

 czas. czuły, czuć ndk., odczuwać ndk., poczuć dk., uczuć dk., wyczuwać ndk., wyczuć dk., przeczuwać ndk., przeczuć dk., odczuć dk.

 przym. czuły, czuciowy

 przysł. czuciowo, czule

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zmysł

Wiktionary


czuciowiec

1. osoba najlepiej zapamiętująca bodźce czuciowe;
2. osoba kierująca się uczuciami, ulegający emocjom; uczuciowiec, emocjonalista


SJP.pl


czuciowość

1. cecha tego, co związane z odbiorem bodźców dzięki zmysłowi dotyku;
2. zespół cech, które wskazują na wrażliwość danej osoby; kierowanie się emocjami, uleganie uczuciom; uczuciowość


SJP.pl


czuciowy

dotyczący czucia jako zdolności odbierania bodźców dotykowych, np. nerwy czuciowe


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z czuciem, dotyczący czucia

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czucie n.

 czas. czuć ndk.

 przym. czuły

Wiktionary


czuczeło

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) gw-pl|Kresy. straszydło

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To tak bywa często, że jakieś czuczeło w spódniczce opanuje człowieka silnego i amen!

Wiktionary


czudec

wieś w Polsce


SJP.pl

Czudec – wieś (dawniej miasteczko lokowane w XV w.) w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie strzyżowskim, w gminie Czudec.

Czudec uzyskał lokację miejską w 1427 roku, zdegradowany został w 1919 roku. Wieś położona jest na skraju Pogórza Strzyżowskiego, przy drodze wojewódzkiej nr 988. Miejscowość jest siedzibą parafii Świętej Trójcy, należącej do dekanatu Czudec, diecezji rzeszowskiej.

Wikipedia


czudecki

przymiotnik od: Czudec, wieś w województwie podkarpackim


SJP.pl


czuh

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) jęz. język z rodziny języków majańskich;

forma rzeczownika.

 (2.1) D. lm. od: czuha

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Język czuh jest używany przez niektórych mieszkańców Meksyku i Gwatemali.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃux, AS: čuχ

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) chuj

Wiktionary


czuha

wełniana kurtka góralska ozdobiona haftem; cucha, czucha, gunia, guńka


SJP.pl

Czuha, węg. szűr, cuha, gunia (inaczej: czuhania, czucha, czuchunia, cucha, guńka) – męska kurta z wełnianego, samodziałowego sukna, ozdobiona haftem i obszyciami, noszona przez węgierskich, rumuńskich, morawskich, polskich górali, Łemków, Bojków i Hucułów.

Wikipedia


czuj

potocznie: umiejętność przewidzenia czegoś; zwykle w związku frazeologicznym: mieć czuja - mieć wyczucie, intuicję


SJP.pl


czuja

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. rzeka w Rosji, w Buriacji i obwodzie irkuckim; prawy dopływ Leny;

 (1.2) geogr. rzeka w Rosji, na Ałtaju, prawy dopływ Katuni;

Wiktionary

Czuja – rzeka w Rosji, w Buriacji i obwodzie irkuckim; prawy dopływ Leny. Długość 512 km (od źródeł rzeki Wielka Czuja); powierzchnia dorzecza 18 400 km².

Wielka Czuja ma źródła w górach Synnyr; płynie wąską doliną w kierunku północnym przez Wyżynę Północnobajkalską; liczne progi; ok. 60 km przed ujściem łączy się z Małą Czują, od tego momentu nazywa się Czuja; uchodzi do Leny 25 km powyżej ujścia Witimu.

Zamarza od października do maja; zasilanie deszczowo-śniegowe.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. czujski

Wiktionary


czujeszli

dawniej: czasownik "czuć" w formie osobowej połączony z partykułą pytającą "-li" (= czy); czy czujesz


SJP.pl


czujka

1. urządzenie ostrzegające, działające automatycznie, czułe na zmiany określonych parametrów fizycznych;
2. straż ubezpieczająca wojska na postoju; warta, czaty


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wojsk. żołnierz lub oddział na wysuniętym stanowisku wartowniczym lub podczas zwiadu;

 (1.2) techn. urządzenie wykrywające zmianę jakiejś wielkości fizycznej

 (1.3) zdrobn. od: czuja (okrycie wierzchnie)

Wiktionary

  • Czujka – w wojskowości element ubezpieczenia
  • Czujka – element detekcyjny systemu sygnalizacji
  • Czujka – wieś w Rosji, w Republice Ałtaju, w rejonie turoczackim
Zobacz też
  • Czajka

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃujka, AS: čui ̯ka

Wiktionary

Powiązane:

 (1.1-2)

 rzecz. czujek m., czujnik m., czujność ż., czucie n., poczucie n.

 czas. czuć, poczuć

 przym. czujny, czujnikowy

 przysł. czujnie

 (1.3)

 rzecz. czuja ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) warta, czaty, rzad. czujek

 (1.2) czujnik, sensor, detektor, wykrywacz

Wiktionary


czujnie

przysłówek

 (1.1) w sposób czujny, uważny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Moje dzieci są czujnie obserwowane podczas zabawy w ogrodzie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czujność ż., czuwanie n., czuwak mrz.

 czas. czuć, czuwać ndk.

 przym. czujny

Wiktionary


czujniej

stopień wyższy od przysłówka: czujnie


SJP.pl


czujniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: czujny


SJP.pl


czujnik

część urządzenia pomiarowego reagująca na zmiany mierzonej wielkości


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) techn. urządzenie zdolne do wychwytywania zmian pewnej wielkości fizycznej, pomiaru wartości tejże albo sygnalizujące pojawienie się pewnego bodźca, sygnału;

 (1.2) więz. nos

Wiktionary

Czujnik, sensor – fizyczne bądź biologiczne narzędzie będące najczęściej elementem składowym większego układu, którego zadaniem jest wychwytywanie sygnałów z otaczającego środowiska, rozpoznawanie i rejestrowanie ich.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Nowoczesne dyski twarde mają czujniki temperatury i samoregulują się, aby osiągnąć optymalną wydajność w danej temperaturze.

 (1.1) Czujniki dymu są zainstalowane zarówno w przedniej, jak i tylnej przestrzeni ładunkowej.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. czuć

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czujka, sensor, detektor, wykrywacz, przetwornik pomiarowy

Wiktionary


czujnikowy

związany z czujnikiem


SJP.pl


czujność

zwracanie bacznej uwagi na wszystko; ostrożność, przezorność


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zwracanie uwagi na to, co dzieje się w najbliższym otoczeniu; wrażliwość na niebezpieczeństwo

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Takie nieoczekiwane odświeżania załogi statku zdarzały się widocznie zbyt często, aby jeszcze wzmóc czujność.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃujnɔɕt͡ɕ, AS: čui ̯ność

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czuwanie n., czuwak mrz.

 czas. czuć, czuwać ndk.

 przym. czujny

 przysł. czujnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) baczność, uwaga; przest. baczenie, przytomność

Wiktionary


czujnościowy

związany z czujnością


SJP.pl


czujny

zwracający baczną uwagę na wszystko; ostrożny, przezorny, uważny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) zachowujący czujność, zwracający uwagę na wszelkie podejrzane sygnały

 (1.2) gwara. śmierdzący, odczuwany

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dzieci bawiły się pod czujnym okiem piastunki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃujnɨ, AS: čui ̯ny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czuwak mrz., czuwanie n., czujność

 czas. czuć, wyczuć, odczuć, przeczuć

 przysł. czujnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) uważny, baczny

Wiktionary


czujski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Czują (dopływem Leny)

 (1.2) związany z Czują (rzeką na Ałtaju w Rosji)

 (1.3) związany z Czu (rzeką w Kazachstanie i Tadżykistanie)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Czuja ż.

Wiktionary


czukcza

członek ludu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) etn. rdzenny mieszkaniec Czukotki;

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Czukotka ż., czukocki m.

:: fż. Czukczyjka ż.

 przym. czukocki, proczukocki, antyczukocki

Wiktionary


czukcze

grupa etniczna zamieszkująca północną Azję (Czukotkę); Czukczowie


SJP.pl

Czukcze, Czukczowie (nazwa własna ԓыгъоравэтԓьэт [ɬəɣʔorawətɬʔat] lub оравэтԓьэт, ros. чукчи) – paleoazjatycki lud syberyjskich autochtonów zamieszkujący północno-wschodnią Rosję.

Wikipedia


czukczowie

grupa etniczna zamieszkująca północną Azję (Czukotkę); Czukcze


SJP.pl

Czukcze, Czukczowie (nazwa własna ԓыгъоравэтԓьэт [ɬəɣʔorawətɬʔat] lub оравэтԓьэт, ros. чукчи) – paleoazjatycki lud syberyjskich autochtonów zamieszkujący północno-wschodnią Rosję.

Wikipedia


czukczyjka

członkini ludu


SJP.pl


czukiew

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. wieś na Ukrainie w rejonie samborskim obwodu lwowskiego;

Wiktionary

Czukiew (ukr. Чуква, Czukwa) – wieś na Ukrainie w rejonie samborskim obwodu lwowskiego.

W miejscowości znajduje się parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, w której proboszczami byli ks. Franciszek Salezy Matwijkiewicz (1881–1894) i ks. Maurycy Turkowski (1899).

W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie samborskim w woj. lwowskim.

W latach 1943–1944 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 17 Polaków.

W Czukwi urodzili się Stefan Balicki, Jan Serafin.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. czukiewski

Wiktionary


czukocki

1. przymiotnik od: Czukotka;
2. przymiotnik od: Czukcze, Czukczowie


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Czukotką, dotyczący Czukotki lub Czukczów

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) jęz. język używany przez Czukczów, Kerków i Czuwańców;

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Czukcza m., Czukczyjka ż., Czukotka ż.

Wiktionary


czukotka

półwysep w Azji; Półwysep Czukocki


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. pot. półwysep w północno wschodniej Azji;

 (1.2) geogr. adm. Czukocki Okręg Autonomiczny (krótka nazwa)

Wiktionary

Czukocki Okręg Autonomiczny, Czukotka (ros. Чукотский автономный округ, czukocki: Чукоткакэн автономныкэн округ) – jednostka terytorialna Federacji Rosyjskiej, położony na północnym wschodzie państwa. Należy do rejonów Dalekiej Północy. Powierzchnia 737 700 km².

Centrum administracyjnym Czukotki jest Anadyr. Na terenie okręgu znajduje się jeden z największych parków narodowych w Rosji – Park Narodowy „Beringia” i Rezerwat „Wyspa Wrangla”.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: t͡ʃuˈkɔtka, AS: čukotka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Czukcza mos., Czukczyjka ż., czukocki mrz.

 przym. czukocki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Półwysep Czukocki

 (1.1) adm. urz. Czukocki Okręg Autonomiczny

Wiktionary


czukuczan

czukuczan chiński - gatunek słodkowodnej ryby z rzędu karpiokształtnych


SJP.pl


czulak

nazwisko


SJP.pl


czule

przysłówek

 (1.1) w sposób czuły, przepełniony czułością

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wiatr muskał jej twarz, ciepłe, słoneczne promienie czule pieściły skórę.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czułość ż., czucie n., czułości nmos.

 czas. czuły, czuć ndk.

 przym. czuły

Wiktionary


czulej

stopień wyższy od przysłówków: czuło, czule


SJP.pl


czulencik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od czulent

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czulent m.

Wiktionary


czulent

żydowskie danie szabasowe


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) kulin. etn. potrawa kuchni żydowskiej, przyrządzana z wolno duszonego mięsa wołowego, fasoli, kaszy, ziemniaków, czasem jajek, spożywana w szabas;

Wiktionary

Czulent, ciulent (jid. טשאָלנט czolnt) – tradycyjna gulaszowa potrawa mięsno-warzywna kuchni żydowskiej typu ragoût spożywana w szabat.

Czulent to bardzo wolno gotowany (duszony) rodzaj gulaszu, przyrządzany z koszernego mięsa (zwykle z tłustej wołowiny), z fasolą (często ciecierzycą), cebulą, kaszą jęczmienną (perłową, pęczakiem) lub jaglaną, z dodatkiem rosołu oraz przypraw (sól, pieprz i papryka). Niekiedy w jego skład wchodzą też jaja na twardo lub knedle. Pomału pieczony w piekarniku aż do zbrązowienia, podawany jest na nagrzanym talerzu.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) To było na Starowiślnej, i tam chodziliśmy na czulent. Krakowski czulent to nie jest dokładnie to, co grodzieński. Moja żona ma, że tak powiem, inne pojęcie o czulencie. W każdym miejscu na świecie czulent ma inne składniki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃulɛ̃nt, AS: čulẽnt

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czulentowy

 rzecz. czulencik mrz.

Wiktionary


czulić

czulić się - okazywać czułość, tkliwość; przymilać się


SJP.pl


czulszy

stopień wyższy od przymiotnika: czuły


SJP.pl


czum

przenośny namiot u Mongołów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) przenośny namiot, tradycyjne mieszkanie ludów rdzennych Syberii, hodujących renifery

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Tradycyjnym mieszkaniem Nieńców jest czum, stożkowy namiot o owalnej podstawie.

Wiktionary


czuma

nazwisko


SJP.pl

  • Andrzej Czuma (ur. 1938) – polityk, prawnik i historyk, poseł, minister sprawiedliwości w rządzie Donalda Tuska
  • Benedykt Czuma (ur. 1941) – polityk, wydawca i dziennikarz
  • Elżbieta Czuma (ur. 1954) – działaczka ROPCiO, instruktorka harcerska ZHR
  • Hubert Czuma (1930-2019) – działacz wolnościowy, jezuita
  • Ignacy Czuma (1891–1963) – polityk i prawnik
  • Józef Czuma (1915-1944) - porucznik, cichociemny, oficer Kedywu
  • Łukasz Czuma (ur. 1935) – profesor, wykładowca KUL
  • Mieczysław Czuma (ur. 1936) – dziennikarz, publicysta
  • Walerian Czuma (1890–1962) – generał brygady WP i działacz społeczny

Wikipedia


czumacki

przymiotnik od: czumak


SJP.pl


czumak

ukraiński chłop, trudniący się przeważnie przewozem towarów, głównie soli na wozach zaprzęgniętych w woły


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) hist. ukraiński chłop zajmujący się przewozem towarów, przede wszystkim soli, na wozach zaprzężonych w woły;

Wiktionary

Czumactwo – zajęcie polegające na lądowym transporcie towarów, istniejące od XV do połowy XIX wieku na terenie obecnej Ukrainy.Nazwa zawodu – „czumak” pochodzi od drewnianej, szczelnej skrzyni (nazywanej „czum”, według innej wersji nazywano tak łyżkę do mierzenia soli), w której transportowano sól i suszone ryby. Alternatywna hipoteza wskazuje, że słowo to może pochodzić od dżumy, którą roznosili wozacy podróżujący od osady do osady. Czumaków nazywano również w XV–XVI wieku „solenikami”, później również „kołomyjcami”.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃũmak, AS: čũmak

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czumactwo n.

 przym. czumacki

Wiktionary


czumiza

jednoroczna roślina zbożowa i pastewna z rodziny wiechlinowatych; włośnica; ber


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) bot. włośnica ber

Wiktionary

Włośnica ber (Setaria italica) – gatunek rośliny zbożowej (też pastewna) z rodziny wiechlinowatych (dawniej nazywanych trawami). Znana też jako proso włoskie, czumiza, ber, proso pałkowe, włośnica włoska, szarłat, szczypanki. W Polsce rośnie jako antropofit zadomowiony. Pochodzi ze wsch. Azji, uprawiana głównie na Dalekim Wschodzie.

Wikipedia

Synonimy:

 (1.1) ber, proso włoskie, włośnica ber

Wiktionary


czumysz

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. hydron. rzeka w Rosji, prawy dopływ Obu;

Wiktionary

Czumysz (ros. Чумыш ) – rzeka w Rosji, prawy dopływ Obu. Długość rzeki wynosi 644 km, powierzchnia zlewni 23900 km².

Wikipedia


czuna

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. hydron. rzeka w azjatyckiej części Rosji w obwodzie irkuckim, wraz z Biriusą tworzy Tasiejewę;

Wiktionary

Czuna (w górnym biegu zwana Uda) − rzeka w azjatyckiej części Rosji w obwodzie irkuckim. Długość rzeki wynosi 1203 km, powierzchnia dorzecza 56,8 tys. km². W dolnym biegu rzeka przepływa przez Wyżynę Środkowosyberyjską. Głównym miastem nad Czuną jest Niżnieudinsk. Źródła w Sajanie Wschodnim. Łączy się z Biriusą, tworząc Tasiejewę (dopływ Angary).

Wikipedia

Synonimy:

 (1.1) Uda (w górnym biegu)

Wiktionary


czungcing

miasto w Chinach; Chongqing


SJP.pl

Chongqing (chiń. upr. 重庆; chiń. trad. 重慶; pinyin Chóngqìng; [ʈʂʰǔŋ tɕʰîŋ]) – miasto w środkowych Chinach, jedno z czterech miast wydzielonych Chińskiej Republiki Ludowej. Powstało po wydzieleniu z terytorium prowincji Syczuan w 1997 roku. Cała jednostka administracyjna liczyła w 2010 roku 28 846 170 mieszkańców, z czego samo miasto Chongqing zamieszkiwało 6 263 790 osób.

Wikipedia


czungkingozaur

rodzaj czworonożnego, roślinożernego dinozaura


SJP.pl

Czungkingozaur – rodzaj wymarłych dinozaurów ptasiomiednicznych z rodziny stegozaurów zamieszkujących tereny obecnych Chin w epoce jury późnej.

Wikipedia


czunia

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. hydron. rzeka w azjatyckiej części Rosji, prawy dopływ Podkamiennej Tunguzki

Wiktionary


czupiradełko

zdrobnienie od: czupiradło


SJP.pl


czupiradło

ktoś o zmierzwionych włosach, nieuczesany


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) pot. osoba śmiesznie wyglądająca, mająca dziwaczną fryzurę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W kolejce do kasy stało za mną jakieś czupiradło i popychało mnie wózkiem.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czupryna ż.

:: zdrobn. czupiradełko n.

 czas. czupirzyć ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) straszydło

Wiktionary


czupkiewicz

nazwisko


SJP.pl


czupryna

bujne, niezbyt długie włosy układające się swobodnie na głowie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) krótkie, bujne włosy

 (1.2) rodzaj fryzury charakteryzujący się podgoleniem na równej wysokości;

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Nie umiem się do Maćka przyzwyczaić bez jego czupryny.

 (1.2) Jan III nosił czuprynę staropolską.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃuˈprɨ̃na, AS: čuprna

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: zdrobn. czuprynka ż.

 przym. czupryniasty

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kędziory

 (1.2) podgolony łeb

Wiktionary


czuprynek

zdrobnienie od: czupryna


SJP.pl


czupryniak

nazwisko


SJP.pl


czupryniasty

mający czuprynę


SJP.pl


czuprynka

zdrobnienie od: czupryna


SJP.pl

Czuprynka (Mareca falcata) – gatunek wędrownego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae), zamieszkujący głównie wschodnią część Azji. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Wikipedia


czuprynowo

Czuprynowo – wieś w Polsce, położona w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim, w gminie Kuźnica.

W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Czuprynowo, po jej zniesieniu w gromadzie Kuźnica. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa białostockiego.

Wikipedia


czupryński

nazwisko


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Dawid Czupryński – polski aktor teatralny, telewizyjny i filmowy
  • Krzysztof Czupryński – polski chemik

Wikipedia


czupurka

gatunek morskiej ryby flądrokształtnej z rodziny skarpiowatych


SJP.pl

Czupurka, arnoglosa czupurka (Arnoglossus imperialis) – gatunek morskiej ryby flądrokształtnej z rodziny skarpiowatych (Bothidae).

Wikipedia


czupurniej

stopień wyższy od przysłówka: czupurnie


SJP.pl


czupurniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: czupurny


SJP.pl


czupurność

buńczuczność, zadziorność


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest czupurne; cecha tych, którzy są czupurni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czupurny

 przysł. czupurnie

Wiktionary


czupurny

zawadiacki; wojowniczy


SJP.pl

przymiotnik jakościowy

 (1.1) skory do śmiałego i buntowniczego okazywania swojego sprzeciwu lub niezadowolenia

 (1.2) fryz. o włosach lub zaroście: sterczący i odstający od skóry w różnych kierunkach

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kilka razy w tygodniu do lokalu Związku wpadał jak burza Juliusz Wirski. Niski, czupurny i zawzięty. Przy każdej okazji demonstrował swe komunistyczne przekonania i żądał z tego tytułu należnych mu, jego zdaniem, przywilejów.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czupurność ż.

 przysł. czupurnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zawadiacki, buńczuczny, zadziorny, krewki, zaczepny, napastliwy, hardy, rogaty, junacki, przekorny, zadzierzysty, impertynencki, wyzywający, wojowniczy, bojowy, niepokorny, awanturniczy, chwacki

Wiktionary


czupurzyć

przestarzałe: zachowywać się czupurnie; stawiać się, rzucać się


SJP.pl


czura

nazwisko


SJP.pl


czuringa

przedmiot kultowy plemion australijskich


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) etn. płaski kamień ozdobiony rytem lub rysunkiem, obiekt kultu plemięemion australijskich;

Wiktionary

Czuringa (lub tjuringa, churinga) – u Aborygenów przedmiot wykonany z drewna lub kamienia, płaski, owalny lub czasem okrągły, o długości 10–15 cm. Jest to rzecz, w której manifestuje się moc duchów. Słowo pochodzenia arandzkiego.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Każdemu nowo narodzonemu dziecku przydziela się czuringę odpowiedniego totemu, która wcześniej należała do jakiegoś zmarłego.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃuˈrʲĩŋɡa, AS: čurʹĩŋga

Wiktionary


czusowaja

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. hydron. rzeka w europejskiej części Rosji, uchodzi do Zbiornika Kamskiego;

Wiktionary

Czusowaja (ros. Чусовая) – rzeka w Rosji. Uchodzi do Zbiornika Kamskiego.

Długość – 592 km, powierzchnia zlewni – 23 tys. km²

Częste powodzie w okresie od połowy kwietnia do połowy czerwca. Zamarza w okresie między końcem października a przełomem kwietnia i maja.

Większe miasta położone nad rzeką: Pierwouralsk, Czusowoj.

Wikipedia


czusowoj

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. adm. miasto we wschodniej Rosji, w Kraju Permskim, na Uralu, nad Czusową;

Wiktionary

Czusowoj (ros. Чусовой) – miasto we wschodniej Rosji, w Kraju Permskim, na Uralu, nad Czusową (dopływ Kamy). Około 44 000 mieszkańców (2024).

Z Czusowoju pochodzi Tatjana Iwanowa, rosyjska saneczkarka.

W mieście rozwinął się przemysł drzewny, materiałów budowlanych, spożywczy oraz hutniczy.

Wikipedia


czusz

spójnik

 (1.1) stpol. mianowicie

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃuʃ, AS: čuš

Wiktionary


czuszka

1. roślina z rodziny psiankowatych o wydłużonych, czerwonych owocach, jedna z odmian papryki;
2. przyprawa z owoców tej rośliny, bardzo ostra


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) bot. odmiana papryki drobnoowocowej o jajowatych liściach i wydłużonych owocach

 (1.2) kulin. owoc czuszki (1.1)

 (1.3) kulin. ostra przyprawa, proszek sporządzany z czuszek (1.2)

Wiktionary

  • Czuszka – półwysep (kosa), położony w północnej części Cieśniny Kerczeńskiej
  • Czuszka – miejscowość na półwyspie, w Rosji, w Kraju Krasnodarskim, w rejonie tiemriukskim
  • czuszka – roślina, odmiana papryki drobnoowocowej

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃuʃka, AS: čuška

Wiktionary


czuszów

Czuszów – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim, w gminie Pałecznica.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Integralne części miejscowości: Folwark, Kresy, Parcelacja, Stara Wieś.

Wikipedia


czuszykać

w łowiectwie o cietrzewiu: wydawać głos podczas toków


SJP.pl


czutka

młodzieżowo: przeczucie


SJP.pl


czuwać

1. być czujnym, pilnować kogoś, czegoś;
2. nie spać w nocy


SJP.pl

czasownik

 (1.1) być czujnym, mieć się na baczności

 (1.2) strzec, pilnować kogoś lub czegoś

 (1.3) nie spać

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kierownik czuwał, aby wszystko odbyło się zgodnie z harmonogramem.

 (1.2) Matka czuwa nad swym dzieckiem przez całe życie.

 (1.3) Dziecko czuwało do rana, aby zobaczyć się ze świętym mikołajem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃuvat͡ɕ, AS: čuvać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czuwanie n., czujność ż., czuwajka ż., czujka ż., czuwak mrz.

 czas. czuć

 wykrz. czuwaj

 przysł. czujnie

Wiktionary


czuwacz

czuwacz słowacki - rasa psa


SJP.pl


czuwaj

okrzyk, zawołanie harcerzy


SJP.pl

wykrzyknik

 (1.1) pozdrowienie harcerskie;

forma czasownika.

 (2.1) tryb rozkazujący 2 os. lp. czasownika czuwać

Wiktionary

  • Czuwaj Przemyśl – klub sportowy
  • Pozdrowienie harcerskie
  • „Czuwaj” – czasopismo harcerskie
  • Czuwaj – film w reżyserii Roberta Glińskiego

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Druhny i druhowie, czuwaj! – Czuwaj!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃuvaj, AS: čuvai ̯

Wiktionary

Powiązane:

 czas. czuwać ndk.

 rzecz. czuwak mrz.

Wiktionary


czuwak

urządzenie w postaci przycisku, znajdującego się w główce korby nastawnika pojazdów trakcji elektrycznej, powodujące samoczynne zatrzymywanie się pociągu w wypadku niedyspozycji lub zaśnięcia maszynisty


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) kolej. urządzenie hamulcowe w pojeździe szynowym, zatrzymujące pociąg w wypadku niedyspozycji lub zaśnięcia maszynisty;

Wiktionary

Czuwak – w transporcie szynowym jeden z elementów automatyki bezpieczeństwa pociągu, którego celem jest minimalizowanie zagrożeń wynikających z kierowania pojazdem przez człowieka. Nazwa została bezpośrednio zaczerpnięta od czasownika czuwać, ponieważ jego podstawowym zadaniem jest sprawdzenie przytomności prowadzącego pojazd.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃuvak, AS: čuvak

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czuwanie n., czujność ż., czuwajka ż., czujka ż., czucie n., poczucie n., czuwanie n., poczucie n., poczuwanie n., wyczucie n., wyczuwanie n., przeczucie n., przeczuwanie n.

 czas. czuwać ndk., czuć ndk., poczuć dk., poczuwać ndk., wyczuwać ndk., wyczuć dk., poczuwać się ndk., poczuć dk., przeczuwać ndk., przeczuć dk.

 przym. czujny, czujkowy, wyczuwalny

 przysł. czujnie

 wykrz. czuwaj, czuj

Wiktionary


czuwakowy

czuwak


SJP.pl

Patrz:

czuwak

czuwaliczka

czuwaliczka jadalna - krzew z rodziny dławiszowatych o liściach zawierających alkaloidy; khat, katu, kata jadalna


SJP.pl

Czuwaliczka (Catha Forssk. ex Schreb.) – rodzaj roślin należący do rodziny dławiszowatych (Celastraceae R. Br.). Obejmuje co najmniej 3 gatunki występujące naturalnie w Afryce i na Bliskim Wschodzie.

Wikipedia


czuwanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|czuwać.

Wiktionary

Czuwanie – stan aktywności układu somatycznego, będący przeciwieństwem snu, który jest spoczynkiem dla tego układu. U ludzi dorosłych czuwanie i sen to dwa podstawowe stany fizjologiczne występujące cyklicznie, gdzie około 3/4 doby przypada na czuwanie u mężczyzn, a 3/5 u kobiet .

Stan czuwania, podobnie jak sen, można zbadać obiektywnie, rejestrując czynność bioelektryczną mózgu. Czuwanie charakteryzuje się występowaniem w EEG fal alfa i beta.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: t͡ʃuˈvãɲɛ, AS: čuvãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czujność ż., czuwak mrz.

 czas. czuć, wyczuwać, czuwać ndk.

 przym. czujny

 przysł. czujnie

Wiktionary


czuwański

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Czuwańcami, dotyczący Czuwańców

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) jęz. język czuwański

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Czuwaniec mos., Czuwanka ż.

Wiktionary


czuwaski

przymiotnik od: Czuwaszja (republika należąca do Federacji Rosyjskiej)


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Czuwaszją lub Czuwaszami, dotyczący Czuwaszji lub Czuwaszów

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) jęz. język czuwaski;

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Czuwaszja ż., Czuwasz mos., Czuwaszka ż.

Wiktionary


czuwaskojęzyczny

przymiotnik

 (1.1) taki, który posługuje się językiem czuwaskim

 (1.2) taki, którego mieszkańcy posługują się językiem czuwaskim

 (1.3) spisany, stworzony w języku czuwaskim

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃuˈvaskɔjɛ̃w̃ˈzɨt͡ʃnɨ, AS: čuvaskoi ̯ẽũ̯zyčny

Wiktionary


czuwasz

1. być czujnym, pilnować kogoś, czegoś;
2. nie spać w nocy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) etn. przedstawiciel ludu czuwaskiego; mieszkaniec Czuwaszji

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czuwasze wyznają tradycyjne wierzenia.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Czuwaszja ż., czuwaszczyzna ż.

:: fż. Czuwaszka ż.

 przym. czuwaski

Wiktionary


czuwaszja

autonomiczna republika w Rosji; Republika Czuwaska


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. adm. autonomiczna republika, wchodząca w skład Federacji Rosyjskiej;

Wiktionary

Czuwaszja (czuw. Чӑваш Ен, ros. Чувашия), Republika Czuwaska (czuw. Чӑваш Республики, ros. Чувашская Республика) – republika w europejskiej części Federacji Rosyjskiej.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. czuwaski mrz., Czuwasz, Czuwaszka

 przym. czuwaski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ofic. Republika Czuwaska

Wiktionary


czuwaszka

członkini narodu zamieszkującego głównie Czuwaszję


SJP.pl


czułczyce

Czułczyce – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie chełmskim, w gminie Sawin. Przez miejscowość przebiega droga wojewódzka nr 812.

W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Czułczyce, po jej zniesieniu w gromadzie Staw. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa chełmskiego.

Wikipedia


czułek

1. ozdobny półkrzew o drobnych kwiatach; liście niektórych gatunków składają się przy dotknięciu; mimoza;
2. (zwykle w l.mn.) wyrostek ciała u niektórych zwierząt bezkręgowych znajdujący się w okolicy otworu gębowego, służący jako narząd chwytny;
3. (zwykle w l.mn.) wyrostek na głowie stawonogów i owadów odbierający wrażenia węchowe i dotykowe


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zool. wyrostek czuciowy owada lub mięczaka;

 (1.2) bot. mimoza

Wiktionary

  • czułki – elementy budowy owadów
  • czułek – rodzaj roślin z rodziny mimozowatych, inaczej mimoza

Wikipedia

Powiązane:

 przym. czuły

 czas. czuły, czuć

 rzecz. poczucie n.

Wiktionary


czułkowate

rodzina roślin kwiatowych dwuliściennych z krajów zwrotnikowych i podzwrotnikowych


SJP.pl

Wikipedia


czułkowaty

o cechach czułkowatych (rodzina roślin)


SJP.pl


czułkowy

związany z czułkiem


SJP.pl


czułość

1. bycie czułym, tkliwość;
2. zdolność precyzyjnego (właściwego) reagowania na bodźce zewnętrzne


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha kogoś, kto jest czuły

 (1.2) uczuciowość, wrażliwość

 (1.3) cecha mechanizmów polegająca na ich precyzyjnym działaniu

 (1.4) fot. wielkość określająca stopień reagowania filmu fotograficznego na światło

Wiktionary

  • czułość (cecha)
  • czułość filmu
  • czułość analityczna
  • czułość testu diagnostycznego
  • czułość użytkowa odbiornika (w radiotechnice)
  • czułość progowa
  • czułość skrośna
  • czułość wagi
  • czułość libelli

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Pogłaskała włosy swego syna z czułością.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃuwɔɕt͡ɕ, AS: čuu̯ość

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. lm. czułości nmos., czułostkowość ż.

 przym. czuły

 przysł. czule

 czas. czuły, czuć

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1-2) pieszczotliwość, tkliwość

 (1.3) precyzja, precyzyjność

Wiktionary


czułości

pieszczoty, miłe słowa, okazywanie tkliwości, serdeczności


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) zachowanie, w którym objawia się miłość

forma rzeczownika.

 (2.1) M., D., B. i W. lm. od: czułość

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃuˈwɔɕt͡ɕi, AS: čuu̯ośći

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czułość ż.

 przym. czuły

 przysł. czule

 czas. czuły

Wiktionary


czułościowy

związany z czułością


SJP.pl


czułostka

drobny przejaw czułości, czułe słówko lub gest


SJP.pl


czułostkowość

czułostkowy


SJP.pl

Patrz:

czułostkowy

czułostkowy

skłonny do przesadnego rozczulania się, sentymentalizmu


SJP.pl


czułów

Miejscowości i ich części w Polsce

Wg TERYT jest ich 2, w tym 1 podstawowa
  • Czułów – część miasta Tychy
  • Czułów – wieś w woj. małopolskim, w pow. krakowskim, w gminie Liszki

Zobacz też

  • Czułówek

Wikipedia


czuły

1. odnoszący się do kogoś z miłością, delikatnością; tkliwy, kochający (np. czułe spojrzenie);
2. wrażliwy, odczuwający (np. czuły na piękno);
3. precyzyjnie (właściwie) reagujący na bodźce zewnętrzne (np. czułe ucho)


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dokonywany z czułością, uczuciem, miłością, serdecznością

 (1.2) o urządzeniach: łatwo reagujący, potrzebujący niewielkiego impulsu do zareagowania

 (1.3) o częściach ciała: wrażliwy na bodźce zewnętrzne

 (1.4) o osobie: wrażliwy na punkcie czegoś, silnie na coś wyczulony

czasownik

 (2.1) przesz. 3 os. lm. nmos. zob. czuć.

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Uczeń dowie się, że komputer to czułe urządzenie elektroniczne i należy się z nim obchodzić ostrożnie. (z Internetu)

 (1.4) Jest bardzo czuły na punkcie swojej męskości, łatwo go urazić. (z Internetu)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃuwɨ, AS: čuu̯y

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czułość ż., czułostkowość ż., czułostka ż., czułek m., uczucie n., wyczucie n., uczulenie n., czucie n., czułości nmos.

 czas. czuć, uczulić, odczuwać, przeczuwać

 przym. czułostkowy, czuciowy

 przysł. czule, czułostkowo

Wiktionary


czułym

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. rzeka w azjatyckiej części Rosji, prawy dopływ Obu;

Wiktionary

Czułym (ros. Чулым) – rzeka w azjatyckiej części Rosji. Przepływa przez Kraj Krasnojarski i obwód tomski. Powstaje z połączenia dwóch rzek: Biełyj Ijus i Cziornyj Ijus. Jest prawym dopływem rzeki Ob.

Długość: 1799 km, powierzchnia dorzecza: 134,1 tys. km². Spławna. Żeglowna na odcinku 1173 km.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. czułymski

Wiktionary


czułymski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Czułymem, dotyczący Czułymu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Czułym mrz.

Wiktionary


czułyszman

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. hydron. rzeka w Rosji w Republice Ałtaju, uchodzi do Jeziora Teleckiego;

Wiktionary

Czułyszman (ros. Чулышман) – rzeka w Rosji w Republice Ałtaju.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. czułyszmański

Wiktionary


czułyszmański

przymiotnik

 (1.1) związany z Czułyszmanem (rzeką na Ałtaju w Rosji)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Czułyszman mrz.

Wiktionary


czw.

skrót od: czwartek


SJP.pl

skrót

 (1.1) = czwartek

Wiktionary


czwarta

godzina czwarta


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) godzina 4 w nocy lub po południu

forma przymiotnika.

 (2.1) M. i W. ż. lp. od: czwarty

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zjadł obiad mięsny, wypił później w cukierni filiżankę kawy czarnej z likierem, około godziny czwartej znowu się posilił i już o szóstej był na dworcu.

Wiktionary

Powiązane:

 licz. cztery, czworo

 przym. czwarty

 rzecz. cztery n.

Wiktionary


czwartaczka

zimnica, malaria czterodniowa, postać malarii charakteryzująca się występowaniem napadów gorączki, dreszczy i potów co 72 godziny


SJP.pl

Malaria, zimnica (śrdw. wł. mala aria ‘złe powietrze’; łac. malaria, plasmodiosis, dawne nazwy: febra z łac. febris = gorączka i paludyzm) – ostra lub przewlekła, tropikalna choroba pasożytnicza, której różne postacie wywoływane są przez jeden lub więcej z następujących gatunków jednokomórkowego pierwotniaka z rodzaju Plasmodium:

  • z podrodzaju Laverania:
    • zarodźca sierpowatego (Plasmodium falciparum);
  • z podrodzaju Plasmodium:
    • zarodźca ruchliwego (Plasmodium vivax);
    • zarodźca pasmowego (Plasmodium malariae);
    • zarodźca owalnego (Plasmodium ovale), co do którego obecnie uważa się na podstawie wyników badań molekularnych, że takson ten obejmuje w rzeczywistości dwa odrębne gatunki:
      • Plasmodium ovale curtisi
      • Plasmodium ovale wallikeri;
    • zarodźca małpiego (Plasmodium knowlesi).

Wikipedia


czwartak

1. potocznie: uczeń czwartej klasy;
2. potocznie: żołnierz czwartego pułku piechoty Królestwa Polskiego, znanego z udziału w powstaniu listopadowym;
3. w czasie powstania warszawskiego: żołnierz batalionu im. Czwartaków


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) hist. żołnierz czwartego pułku piechoty Królestwa Polskiego biorącego udział w walce o Arsenał w czasie powstania listopadowego;

 (1.2) pot. hist. żołnierz oddziału szturmowego Gwardii Ludowej, a następnie Armiii Ludowej, noszącego imię Czwartaków (1.1);

 (1.3) środ. uczn. uczeń czwartej klasy, zwłaszcza szkoły podstawowej, rzadziej szkoły średniej

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) pot. czwarte piętro

 (2.2) daw. kwartnik (moneta)

Wiktionary

Wiardunek, także wiardunk, czwartak, viertel, ferton, ferding (z niem. Vierding od łac. ferto) – średniowieczna jednostka miary masy, stosowana w Niemczech i w Polsce.

Wiardunek (około 49 g) odpowiadał 1/4 grzywny, „która ważyła 182,5 g (w XIV w. ok. 198 g) srebra, a w systemie groszowym wynosiła 48 groszy” i dzielił się na 6 skojców. Stosowano go najczęściej w obliczaniu czynszu pieniężnego (płacony rocznie w wysokości 1–1¼ wiardunku, zależnie od wielkości łanu).

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃfartak, AS: čfartak

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. cztery n., czwartek mrz., czwórka ż.

 przym. czwarty, czwórkowy

 licz. cztery, czworo

 czas. poczworzyć

Wiktionary


czwartakowy

czwartak


SJP.pl

Patrz:

czwartak

czwartek

czwarty dzień tygodnia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) czwarty dzień tygodnia

Wiktionary

Czwartek (skrót czw.) – dzień tygodnia między środą a piątkiem.

Według normy ISO-8601 jest czwartym dniem tygodnia. Niegdyś był to dzień wolny od zajęć dla żaków. W kulturze ludowej ziem Polski czwartek obwarowany jest zakazami dotyczącymi sprzątania oraz przędzenia, których egzekutorką miała być bogini Marzanna.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W czwartek biuro jest czynne do godziny 18.

 (1.1) Pamiętaj, by zamknąć konto przed czwartkiem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃfartɛk, AS: čfartek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. cztery n., czwórka ż., czwartak mos./mrz.

 czas. czworzyć ndk., poczworzyć dk.

 przym. czwartkowy, poczwórny, czwarty

 licz. cztery, czworo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk|czwortek.

Wiktionary


czwartka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) warmia. ćwiartka

Wiktionary


czwartkowy

związany z czwartkiem


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z czwartkiem; dziejący się w czwartek

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Każde czwartkowe popołudnia spędzamy razem z wnukami.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃfartˈkɔvɨ, AS: čfartkovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czwartek m.

 przym. czwarty

 czas. poczworzyć

Wiktionary


czwartnik

drobny materiał justunkowy, charakteryzujący się szerokością równą stopniowi pisma, stosowany w typografii do oddzielania czcionek; firet


SJP.pl


czwartoklasista

uczeń czwartej klasy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) eduk. uczeń czwartej klasy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czwartoklasistka ż.

Wiktionary


czwartoklasistka

uczennica czwartej klasy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) eduk. uczennica czwartej klasy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: fm. czwartoklasista m.

Wiktionary


czwartoligowiec

zawodnik grający w czwartej lidze


SJP.pl


czwartoligowy

należący do czwartej ligi, rozgrywany przez tę ligę


SJP.pl


czwartorzęd

okres ery kenozoicznej trwający od ok. 1,9 miliona lat lub 2,59 miliona lat (w zależności od poglądu; ponadto samo wyodrębnianie czwartorzędu zostało zakwestionowane)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) geol. okres w dziejach Ziemi, który rozpoczął się około 2,58 mln lat temu i trwa do dziś;

Wiktionary

Czwartorzęd (Q) – najmłodszy okres ery kenozoicznej, który zaczął się 2,58 mln lat temu z końcem neogenu i wciąż trwa. Dzieli się na:

  • plejstocen od 2,58 mln do 11,7 tys. lat temu,
  • holocen od 11,7 tys. lat temu do dziś.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Za początek czwartorzędu uważa się pierwsze spośród kilku silnych ochłodzeń klimatu, które bardzo wyraźnie zaznaczyły się na naszym kontynencie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃfarˈtɔʒɛ̃nt, AS: čfartožẽnt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czwórrząd m., czterorzęd m.

 przym. czwartorzędowy, czterorzędowy, czwartorzędny, przedczwartorzędowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Q

Wiktionary


czwartorzędność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co czwartorzędne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czwartorzędny

Wiktionary


czwartorzędny

1. bardzo podrzędny, mało ważny na tle innych;
2. mający bardzo małą jakość lub wartość na tle innych; pięciorzędny


SJP.pl


czwartorzędowy

czwartorzęd


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) geol. dotyczący czwartorzędu, występujący, powstały w czwartorzędzie

Wiktionary

Patrz:

czwartorzęd

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃfartɔʒɛ̃nˈdɔvɨ, AS: čfartožẽndovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czwartorzęd mrz.

 przym. przedczwartorzędowy

Wiktionary


czwarty

liczebnik porządkowy odpowiadający liczbie 4


SJP.pl

przymiotnik odliczebnikowy

 (1.1) od 4

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) dzień miesiąca po trzecim

rzeczownik, rodzaj żeński

 (3.1) czwarta: godzina czwarta

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kwiecień to czwarty miesiąc roku w kalendarzu gregoriańskim.

 (1.1) Jak wykazuje badanie, w ciągu ostatniego pół roku co czwarty pasażer czuł się niepewnie na stacji kolejowej.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃfartɨ, AS: čfarty

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czwarta ż., czwartek m., czwartak m., czworak m., czworaczek mzw./mrz.

 licz. cztery

 przedr. czwarto-

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) 4.

Wiktionary


czwóra

zgrubienie od: czwórka (ocena szkolna)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) uczn. zgrub. od: czwórka

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Moja nauczycielka z angielskiego to straszna piła. Nawet dziewczyna, która jest zawsze przygotowana, ma u niej czwórę.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czwórka ż.

Wiktionary


czworacki

czworak (budynek); czworakowy


SJP.pl


czworaczek

1. jedno z czworga dzieci urodzonych podczas jednego porodu;
2. zdrobnienie od: czworak;
3. potocznie: pozycja, w której kolana i dłonie opierają się na podłożu; czworaczki, czworak;
4. bakteria chorobotwórcza złożona z czterech komórek połączonych wspólną otoczką


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) jedno dziecko z czworga urodzonych podczas tego samego porodu

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) zdrobn. od czworak

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Michał jest czworaczkiem.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czworak m., czwórka ż., cztery n.

 licz. cztery, czwarty, czworo

 przym. czwarty

Wiktionary


czworaczka

1. jedno z czworga dzieci urodzonych podczas jednego porodu;
2. zdrobnienie od: czworak;
3. potocznie: pozycja, w której kolana i dłonie opierają się na podłożu; czworaczki, czworak;
4. bakteria chorobotwórcza złożona z czterech komórek połączonych wspólną otoczką


SJP.pl


czworaczki

1. czworo dzieci urodzonych podczas jednego porodu;
2. potocznie: pozycja, w której kolana i dłonie opierają się na podłożu; czworaczek, czworak


SJP.pl


czworaczkowy

1. czworaczki;
2. dotyczący pozycji ciała człowieka, w której kolana i dłonie opierają się na podłożu


SJP.pl


czworaczny

mieszkający w czworakach


SJP.pl


czworak

1. dawniej: folwarczny budynek z czterema mieszkaniami dla służby dworskiej;
2. stawonóg z sekcji krabów;
3. nietypowa broń myśliwska, mająca cztery lufy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) archit. budynek folwarczny mieszczący cztery mieszkania dla służby;

Wiktionary

  • Czworak (budynek)
  • Czworak (moneta)

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz.

:: zdrobn. czworaczek m.

 licz. czworaki

 przym. czwarty

Wiktionary


czworaki

będący czterech różnych rodzajów, gatunków, odmian


SJP.pl

liczebnik wieloraki

 (1.1) dotyczący czterech typów, rodzajów

forma rzeczownika.

 (2.1) M. lm. czworak

Wiktionary

  • czworaki – budynek folwarczny lub dworski
W Polsce
  • Czworaki – część miasta Bełżyce
  • Czworaki – część miasta Hajnówka
  • Czworaki – część miasta Sieniawa
  • Czworaki – część wsi Rakutowo w woj. kujawsko-pomorskim, w pow. włocławskim, w gminie Kowal
  • Czworaki – osada w woj. lubelskim, w pow. bialskim, w gminie Piszczac
  • Czworaki – część wsi Hniszów w woj. lubelskim, w pow. chełmskim, w gminie Ruda-Huta
  • Czworaki – część wsi Rudno w woj. lubelskim, w pow. lubartowskim, w gminie Michów
  • Czworaki – część wsi Gołe Łazy w woj. lubelskim, w pow. łukowskim, w gminie Krzywda
  • Czworaki – część wsi Bełżec w woj. lubelskim, w pow. tomaszowskim, w gminie Bełżec
  • Czworaki – część wsi Horostyta-Kolonia w woj. lubelskim, w pow. włodawskim, w gminie Wyryki
  • Czworaki – część wsi Ruskie Piaski w woj. lubelskim, w pow. zamojskim, w gminie Nielisz
  • Czworaki – część wsi Jabłonna Lacka w woj. mazowieckim, w pow. sokołowskim, w gminie Jabłonna Lacka
  • Czworaki – część wsi Wielęcin w woj. mazowieckim, w pow. wyszkowskim, w gminie Somianka
  • Czworaki – część wsi Sośnica w woj. podkarpackim, w pow. jarosławskim, w gminie Radymno
  • Czworaki – część wsi Anusin w woj. podlaskim, w pow. siemiatyckim, w gminie Siemiatycze
  • Czworaki – część wsi Góra Włodowska w woj. śląskim, w pow. zawierciańskim, w gminie Włodowice
  • Czworaki – część wsi Niziny w woj. świętokrzyskim, w pow. buskim, w gminie Tuczępy
  • Czworaki – część wsi Zięblice w woj. świętokrzyskim, w pow. kazimierskim, w gminie Kazimierza Wielka
  • Czworaki – część wsi Cieklińsko w woj. świętokrzyskim, w pow. koneckim, w gminie Ruda Maleniecka
  • Czworaki – część wsi Lipa w woj. świętokrzyskim, w pow. koneckim, w gminie Ruda Maleniecka
  • Czworaki – osada wsi Łysowody w woj. świętokrzyskim w pow. ostrowieckim w gminie Ćmielów
  • Czworaki – część wsi Bronocice w woj. świętokrzyskim, w pow. pińczowskim, w gminie Działoszyce
  • Czworaki – część wsi Umianowice, w woj. świętokrzyskim, w pow. pińczowskim, w gminie Kije
  • Czworaki – część wsi Mozgawa w woj. świętokrzyskim, w pow. pińczowskim, w gminie Pińczów
  • Czworaki – część wsi Chobrzany w woj. świętokrzyskim, w pow. sandomierskim, w gminie Samborzec
  • Czworaki – osada leśna wsi Lubienia w woj. świętokrzyskim, w pow. starachowickim, w gminie Brody

Wikipedia

Wymowa:

IPA: t͡ʃfɔˈraci, AS: čforaḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czworak

 przysł. czworako

Wiktionary


czworako

przysłówek sposobu

 (1.1) przysł. od przymiotnika → czworaki

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃfɔˈrakɔ, AS: čforako

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czworaki

 licz. czworaki

Wiktionary


czworakować

dawniej: robić coś czworako


SJP.pl


czworakowy

przymiotnik od: czworak


SJP.pl


czwórboista

sportowiec biorący udział w zawodach sportowych składających się z czterech konkurencji


SJP.pl


czwórboistka

czwórboista


SJP.pl

Patrz:

czwórboista

czwórbój

dyscyplina sportowa złożona z czterech konkurencji; czworobój


SJP.pl

Czwórbój lekkoatletyczny – zawody lekkoatletyczne rozgrywane wśród uczniów klas szkoły podstawowej, najczęściej wśród dzieci poniżej 14. roku życia.

Wikipedia


czwórbojowy

czwórbój


SJP.pl

Patrz:

czwórbój

czwórdzielny

podzielony lub dający się podzielić na cztery części; czterodzielny


SJP.pl


czwóreczka

zdrobniale o czwórce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. zdrobn. od: czwórka

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃfurˈɛt͡ʃka, AS: čfurečka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czwórka ż.

Wiktionary


czwórgłowy

mający cztery głowy; czterogłowy, czworogłowy


SJP.pl


czwórka

1. cyfra oznaczająca liczbę cztery;
2. ocena szkolna;
3. autobus, budynek itp. oznaczone numerem cztery;
4. grupa czterech osób, zwierząt itp.;
5. osada czteroosobowej łodzi lub bobsleja


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) nazwa cyfry 4

 (1.2) ocena w szkole oznaczona cyfrą 4

 (1.3) czwarta rzecz lub osoba spośród wielu ponumerowanych (np. tramwaj, bila, zawodnik na boisku, pokój w hotelu)

 (1.4) grupa czterech osób, zbiór czterech rzeczy lub pojęć abstrakcyjnych

 (1.5) rzecz, która może pomieścić cztery osoby (np. pokój, kabina, pojazd, łódź)

 (1.6) sport. wiośl. czteroosobowa osada wioślarska

 (1.7) zaprzęg składający się z czterech koni

 (1.8) środ. żegl. siła wiatru cztery w skali Beauforta

Wiktionary

Matematyka
  • 4 – liczba naturalna
  • czwórka uporządkowana – ciąg 4-elementowy; również: zestaw współrzędnych punktu w przestrzeni 4-wymiarowej oraz kwaternion konstruowany za pomocą liczb rzeczywistych
Geografia
  • Czwórka – wieś w Polsce, w województwie dolnośląskim

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na pewno trafisz – nad wejściem do mojego domu wymalowana jest duża, biała czwórka.

 (1.2) Dostałem jedynkę ze sprawdzianu, ale dzisiaj poprawiłem ją na czwórkę.

 (1.3) Jednym uderzeniem kija bilardowego posłałem do łozy czwórkę i siódemkę.

 (1.4) Kiedy się wypełniły dni / i przyszło zginąć latem, / prosto do nieba czwórkami szli / żołnierze z Westerplatte.

 (1.5) Za późno dokonaliśmy rezerwację w hostelu, bo nie było już dwójek, a zostały same czwórki.

 (1.6) Na olimpiadzie w Pekinie złoto przypadło polskiej czwórce podwójnej bez sternika.

 (1.7) Wszelako najciekawsze i najbardziej znamienne dla Panatenajów były zawody w biegu czwórek z tzw. apobatami.

 (1.8) Wyszliśmy z portu przy czwórce z południowego zachodu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃfurka, AS: čfurka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: zdrobn. czwóreczka ż.

:: zgrub. czwóra ż.

 czas. poczworzyć

 przym. poczwórny, czwórkowy

 licz. cztery

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) dobry, ocena dobra

 (1.2) kwartet

 (1.7) kwadryga

Wiktionary


czwórkowicz

potocznie: uczeń o dobrych ocenach, mający przeważnie czwórki jako oceny z przedmiotów szkolnych


SJP.pl


czwórkowiczka

czwórkowicz


SJP.pl

Patrz:

czwórkowicz

czwórkowy

przymiotnik od: czwórka


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z liczbą cztery, dotyczący liczby cztery

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czwórka ż., czwartak mos./mrz.

Wiktionary


czwórlufka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) łow. łamana myśliwska broń czterolufowa

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) vierling, firling

Wiktionary


czwórmecz

1. zawody składające się z czterech meczów;
2. zawody, w których bierze udział czterech zawodników (cztery drużyny)


SJP.pl


czwórnia

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) byt poczwórny, o poczwórnej naturze

Wiktionary


czwórniaczek

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od czwórniak

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czwórniak m.

Wiktionary


czwórniak

gatunek miodu pitnego, w którym na jedną część miodu dodano trzy części wody lub moszczu owocowego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) miód pitny powstały z fermentacji brzeczki, w której stosunek objętości miodu do wody wynosi 1:3

Wiktionary

Miód pitny – tradycyjny napój alkoholowy powstały w wyniku fermentacji brzeczki miodu pszczelego, najczęściej lipowego. Wyrabiany i spożywany od starożytności. Od 2008 r. polskie miody pitne są zarejestrowane przez Komisję Europejską jako Gwarantowana Tradycyjna Specjalność. Produkcja miodu pitnego nazywana jest miodosytnictwem, a budynek, w którym odbywa się produkcja – miodosytnią. Zaliczane są do grupy przetworów owocowych (zob. niżej miody owocowe).

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃfurʲɲak, AS: čfurʹńak

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: zdrobn. czwórniaczek m.

Wiktionary


czwórnik

1. przyrząd elektryczny (np. transformator, wzmacniacz) o dwóch parach końcówek;
2. łącznik rurowy w formie prostego odcinka rury z dwiema odnogami bocznymi; krzyżak


SJP.pl

  • Czwórnik (rurowy)
    • jednopłaszczyznowe i dwupłaszczyznowe
    • równoprzelotowy
    • kątowy
  • Czwórnik (elektryka)
    • liniowy, nieliniowy
    • aktywny (czynny, źródłowy), pasywny
    • odwracalny
    • równoważny
    • symetryczny, niesymetryczny
    • stacjonarny, parametryczny
    • przezroczysty, nieprzezroczysty
    • trójnikowy
    • przenikowy, przesłuchowy
    • selektywny
  • Czwórnik akustyczny

Wikipedia


czwórnóg

wieża wiertnicza zbudowana z czterech dłużyc


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Barbara Czwórnóg-Jadczak (1947–2015) – polska literaturoznawczyni
  • Sławomir Czwórnóg (ur. 1966) – polski reżyser dźwięku
  • Wiesław Czwórnóg (1932–2018) – polski trener lekkoatletyczny

Wikipedia


czworo

liczebnik zbiorowy odpowiadający liczbie 4, używany w odniesieniu do osób różnej płci, dzieci i młodych zwierząt oraz do przedmiotów o nazwie występującej tylko w liczbie mnogiej


SJP.pl

liczebnik zbiorowy

 (1.1) 4

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dzieci w Bronowie było czworo: Tadzio, Staś, Janek i Helenka.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃfɔrɔ, AS: čforo

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czwarta ż., czwartek mrz., czwartak mos./mzw./mrz., czworaczek mzw./mrz.

 przym. czwarty

 licz. cztery

Wiktionary


czworoboczny

dotyczący czworoboku, mający cztery boki, ograniczony czterema płaszczyznami itp.


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający cztery boki

 (1.2) hist. wojsk. ustawiony w formacji czworoboku

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czworobok mrz.

Wiktionary


czworobój

dyscyplina sportowa złożona z czterech konkurencji; czwórbój


SJP.pl


czworobok

1. wielobok płaski o czterech bokach; czworokąt;
2. coś przypominającego kształtem czworobok; czworokąt;
3. cztery elementy składające się na coś; czworokąt;
4. cztery osoby zaangażowane seksualnie lub emocjonalnie w związek; czworokąt;
5. zamknięty teren, na którym przeprowadza się konkursy w ujeżdżaniu; maneż, ujeżdżalnia, kierat;
6. zwarty szyk bojowy dawnych oddziałów piechoty


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) geom. wielobok płaski o czterech bokach

 (1.2) wojsk. hist. czworokątny szyk bojowy piechoty

Wiktionary

  • czworokąt (też czworobok) – figura geometryczna
  • czworobok (jeździectwo) – arena jeździecka

Wikipedia

Wymowa:

IPA: t͡ʃfɔˈrɔbɔk, AS: čforobok

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czworoboczny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czworokąt

Wiktionary


czworogran

dawniej: czworobok


SJP.pl


czworograniasty

mający cztery granie (krawędzie, kanty); czworokanciasty, czterograniasty, czterokanciasty


SJP.pl


czworogłowy

1. mający cztery głowy; czterogłowy, czwórgłowy;
2. mięsień czworogłowy uda - duży, gruby mięsień w przedniej części uda, najsilniejszy prostownik stawu kolanowego


SJP.pl


czworokącik

zdrobnienie od: czworokąt


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od czworokąt

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To nie czworokąt, lecz tylko mały czworokącik.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czworokąt m.

Wiktionary


czworokanciasty

mający cztery kanty (krawędzie, granie); czworokanciasty


SJP.pl


czworokąt

czworobok;
1. wielokąt płaski o czterech kątach;
2. coś przypominającego kształtem czworokąt;
3. cztery elementy składające się na coś;
4. cztery osoby zaangażowane seksualnie lub emocjonalnie w związek


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) geom. wielokąt mający cztery boki; do czworokątów należą m.in. trapezy, deltoidy, romby, kwadraty, prostokąty, równoległoboki;

Wiktionary

Czworokąt, czworobok – wielokąt płaski o czterech bokach. Każdy czworokąt ma dwie przekątne – odcinki łączące dwa niesąsiednie wierzchołki.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W dowolnym czworokącie wpisanym w okrąg iloczyn długości przekątnych równy jest sumie iloczynów długości przeciwległych boków. (twierdzenie Ptolemeusza)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃfɔˈrɔkɔ̃nt, AS: čforokõnt

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czworokątny

 rzecz. czworokącik mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czworobok

Wiktionary


czworokątność

czworokątny


SJP.pl

Patrz:

czworokątny

czworokątny

mający cztery kąty; tetragonalny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający cztery kąty

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czworokąt mrz.

Wiktionary


czworolist

bylina z rodziny liliowatych o trującym owocu i czterech liściach


SJP.pl

Czworolist (Paris) – rodzaj roślin zaliczany w zależności od ujęcia systematycznego do rodziny trójlistowatych (Trilliaceae) lub melantkowatych (Melanthiaceae). Należy do niego ok. 26 gatunków. Występują one głównie w Azji Środkowej i Wschodniej (od Rosyjskiego Dalekiego Wschódu po Himalaje i Półwysep Indochiński), z centrum zróżnicowania w Chinach, gdzie występują 22 gatunki, w tym 12 endemitów. Poprzez Syberię i Kazachstan do Europy sięga jeden gatunek – czworolist pospolity (Paris quadrifolia), będący zarazem typem nomenklatorycznym rodzaju. Jest to też jedyny przedstawiciel rodzaju we florze Polski.

Wikipedia


czworomian

w matematyce: wielomian złożony z czterech wyrazów


SJP.pl


czworonóg

zwierzę czworonożne


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) zwierzę czworonożne

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Krowa, słoń i kot są czworonogami.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃfɔˈrɔ̃nuk, AS: čforõnuk

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czteronożny, czworonożny, czteronogi, czworonogi

Wiktionary


czworonogi

zwykle o zwierzętach: mający cztery nogi; czworonożny


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) książk. mający cztery nogi

forma rzeczownika.

 (2.1) M. B. W. lm. od: czworonóg

Wiktionary

Czworonogi, tetrapody (Tetrapoda) – grupa kręgowców obejmująca płazy, gady, ptaki i ssaki.

W 1989 roku Jacques Gauthier i współpracownicy zdefiniowali nazwę Tetrapoda jako odnoszącą się do grupy koronowej, czyli obejmującej ostatniego wspólnego przodka grup Lissamphibia oraz owodniowców i wszystkich jego potomków, jednak niektórzy naukowcy rozszerzają znaczenie tego terminu na klad obejmujący wszystkie kręgowce mające kończyny z palcami. Według panującego konsensusu tetrapody wyodrębniły się z przedstawicieli grupy Tetrapodomorpha, takich jak Eusthenopteron, Panderichthys czy Tiktaalik, we wczesnym dewonie, prawdopodobnie w słodkowodnym lub słonawym środowisku w odpowiedzi na modyfikacje ekosystemów lądowych i nadwodnych, związane z intensywnym rozwojem roślinności. Najstarsze odnalezione skamieniałości ciał tetrapodów ocenia się na późny fran, jednak liczące około 395 mln lat odciski stóp odkryte w morskich osadach w Zachełmiu w Górach Świętokrzyskich są od nich starsze o około 18 milionów lat i mają około 10 milionów lat więcej niż najstarsze znane pozostałości przedstawicieli Elpistostegidae – domniemanych przodków tetrapodów – co sugeruje, że przekształcenie ryb w czworonogi miało miejsce znacznie wcześniej niż powszechnie uważano, a pierwsze tetrapody żyły w odmiennych ekosystemach. Pierwsze analizy przeprowadzone po odkryciu zachełmiańskich tropów sugerują, że czworonogi powstały we wczesnym dewonie, w emsie, około 403 mln lat temu. Dokładne ustalenie czasu wyewoluowania tetrapodów jest jednak trudne ze względu na niejasną pozycję filogenetyczną zwierząt, które pozostawiły ślady z Zachełmia – jeśli były one bazalnymi czworonogami, grupa ta mogła powstać około 399 mln lat temu, natomiast jeśli były one bliżej spokrewnione z grupą koronową, wówczas szacowany czas wyewoluowania pierwszych przedstawicieli Tetrapoda wynosiłby około 414 mln lat temu.

Kladogram według Laurina w Tree of Life Web Project

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃfɔrɔ̃ˈnɔɟi, AS: čforõnoǵi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czworonóg mrz.

 przym. czworonożny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czteronożny, czworonożny; książk. czteronogi

Wiktionary


czworonożnie

czworonożny


SJP.pl

Patrz:

czworonożny

czworonożny

zwykle o zwierzętach: mający cztery nogi; czworonogi


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający cztery nogi

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃfɔrɔ̃ˈnɔʒnɨ, AS: čforõnožny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czworonóg m.

 przym. czworonogi, czteronożny, czteronogi

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czworonogi, czteronożny, czteronogi

Wiktionary


czworook

gatunek ryby z rzędu karpieńcokształtnych


SJP.pl

Czworook, argusek (Anableps anableps) – gatunek ryby karpieńcokształtnej z rodziny czworookowatych (Anablepidae). Jest hodowana w akwariach.

Wikipedia


czwororęki

mający cztery ręce


SJP.pl


czworościan

wielościan o czterech trójkątnych ścianach; ostrosłup trójkątny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) geom. wielościan o czterech trójkątnych ścianach;

Wiktionary

Czworościan – wielościan o czterech trójkątnych ścianach, równoważnie definiowany jako ostrosłup trójkątny. Każda taka bryła ma 6 krawędzi i 4 wierzchołki.

Szczególne przypadki (odmiany) czworościanów to:

  • ostrosłup trójkątny prawidłowy – co najmniej jedna ze ścian to trójkąt równoboczny, a pozostałe są równoramienne;
  • czworościan foremny – szczególny przypadek powyższego, w którym wszystkie ściany są równoboczne.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. czworościenny, czworościanowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) tetraedr

Wiktionary


czworościanowy

mający kształt czworościanu; czworościenny


SJP.pl


czworościenny

mający kształt czworościanu; czworościanowy


SJP.pl


czwórpasy

wyślepek czwórpasy - gatunek muchówki z rodziny wyślepkowatych


SJP.pl


czwórprzymierze

przymierze czterech państw


SJP.pl

Koncert mocarstw, inaczej czwórprzymierze – układ polityczny powołany 20 listopada 1815 przez Wielką Brytanię, Rosję, Austrię (od 1867 jako Austro-Węgry), Prusy (od 1871 jako Niemcy). W 1818 przystąpiła Francja, w 1867 także Włochy. W przypadku wojny kraje czwórprzymierza miały ustalić wspólną politykę dążącą do zachowania równowagi europejskiej tak, aby żadne państwo nie wybiło się na hegemona. Ostateczny kres temu porozumieniu położył wybuch I wojny światowej w 1914. Jednak już wcześniej doszło do wewnętrznego podziału na dwa przeciwstawne bloki państw: Trójprzymierze (1882; Niemcy, Austro-Węgry, Włochy) i Trójporozumienie (1907; Wielka Brytania, Francja, Rosja).

Wikipedia


czwórszereg

cztery szeregi ustawione jeden za drugim


SJP.pl


czwortek

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. czwartek

Wiktionary


czworzyć

czworzyć się:
1. powiększać się czterokrotnie;
2. rzadko: ukazywać się, być widzianym w poczwórnej postaci;
3. potocznie: starać się być wszędzie, w wielu miejscach; uwijać się, dwoić się i troić


SJP.pl


czy

partykuła lub spójnik


SJP.pl

partykuła

 (1.1) słowo rozpoczynające pytanie, na które pytający spodziewa się odpowiedzi „tak” lub „nie”

spójnik

 (2.1) łączy zdanie podrzędne o charakterze pytajnym ze zdaniem nadrzędnym

 (2.2) łączy równorzędne, ale wykluczające się wyrażenia

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czy chcesz oglądać telewizję?

 (2.1) Naprawdę nie wiem, czy to wypada…

 (2.2) Czwartek czy piątek, (ty) musisz wstać i iść do pracy!

 (2.2) Chcesz iść do pracy w czwartek czy w piątek? (pytający chce widzieć pytanego raz w pracy)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɨ, AS: čy

Wiktionary

Powiązane:

 partyk. czyżby

 wykrz. czyżby

Wiktionary

Synonimy:

 (2.1) reg. śl. jesi.

 (2.2) albo

Wiktionary


czyby

"czy" połączone z "by", partykułą trybu przypuszczającego


SJP.pl


czyhać

1. czekać na kogoś z celem napaści
2. zagrażać
3. wyczekiwać czegoś z chęcią nieprzeoczenia tego


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany

 (1.1) wyczekiwać z zamiarem napaści

 (1.2) zagrażać

 (1.3) przen. czekać na coś niecierpliwie, by tego nie przegapić

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W kolejnej części powieści na niziołków będzie czyhać wielka pajęczyca.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czyhanie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czaić się

 (1.2) dybać, grozić, zagrażać

Wiktionary


czyhak

rodzaj pająka z rodziny czyhakowatych, występujący w około 20 gatunkach


SJP.pl


czyhakowate

o cechach czyhakowatych (rodzina pająków)


SJP.pl


czyhakowaty

o cechach czyhakowatych (rodzina pająków)


SJP.pl


czyhanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|czyhać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. czyhać

Wiktionary


czyhitać

o głuszcu: wydawać głos w czasie toków


SJP.pl


czyhunka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) białystok. kolej

 (1.2) białystok. tor kolejowy

Wiktionary


czyj

zaimek pytajny albo względny zawierający treść dzierżawczą, używany w pytaniach (np. "Czyj to kompas?") oraz w pytaniach zależnych rozwijających dany człon zdania nadrzędnego (np. "Pytał, czyj to piórnik.")


SJP.pl

zaimek przymiotny o znaczeniu dzierżawczym

 (1.1) używany do zadawania pytań o właściciela czegoś, posiadacza jakiejś cechy

 (1.2) używany do rozpoczynania pytania zależnego, które określa właściciela czegoś, posiadacza cechy w swoim dopełnieniu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czyj jest ten długopis? Tego długopisu ostatnio używał Kazimierz, ale to chyba nie jego.

 (1.2) Ja również nie wiem, czyj jest ten długopis.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɨj, AS: čyi ̯

Wiktionary

Powiązane:

 zaim. czyjś

Wiktionary


czyjkolwiek

zaimek nieokreślony


SJP.pl

zaimek przymiotny dzierżawczy

 (1.1) obojętnie czyj

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czyjkolwiek to pomysł, był naprawdę znakomity.

Wiktionary


czyjś

należący do kogoś


SJP.pl

zaimek dzierżawczy, nieokreślony

 (1.1) należący do kogoś, kto nie jest istotny w wypowiedzi

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Usiadłem na czyimś miejscu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɨjɕ, AS: čyi ̯ś

Wiktionary

Powiązane:

 zaim. czyj

Wiktionary


czyjże

wzmocniony zaimek "czyj"


SJP.pl


czyjżeż

wzmocnione "czyjże"


SJP.pl


czykara

antylopa z rodziny krętorogich, występująca na Półwyspie Iberyjskim


SJP.pl

Czykara dekańska (Tetracerus quadricornis) – gatunek ssaka parzystokopytnego z rodziny wołowatych (Bovidae). Jest jedynym ssakiem kopytnym o czterech rogach. Ma niewielkie rozmiary. Zamieszkuje Indie i Nepal. Najbliżej spokrewniony jest ze znacznie większym nilgau. Jest zagrożony wyginięciem.

Wikipedia


czyli

1. partykuła przyłączająca człon wyjaśniający;
2. dawniej: partykuła wyrażająca wzmocnione pytanie, na ogół o zabarwieniu retorycznym; czyliż


SJP.pl

spójnik

 (1.1) …służący do konstruowania wyrażeń wyjaśniających

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pociąg się nie spóźnił, czyli przyjechał o czasie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɨlʲi, AS: čylʹi

Wiktionary

Powiązane:

 partykuła czyliż

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) to znaczy, to jest, innymi słowy

Wiktionary


czyliby

spójnik "czyli" wraz z cząstką trybu przypuszczającego


SJP.pl


czyliż

dawniej: partykuła wyrażająca wzmocnione pytanie, na ogół o charakterze retorycznym; partykuła "czyli" z partykułą wzmacniającą "-ż"


SJP.pl


czyliżby

partykuła "czyliż" z dołączoną końcówką "by"; wzmocnione "czyliby"


SJP.pl


czympnąć

czasownik

 (1.1) gw-pl|Poznań. zob. cząpnąć.

Wiktionary


czyn

postępek, uczynek


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) działanie, postępek, akt;

Wiktionary

Czyn – zachowanie się podmiotu prawa, które rodzi skutki prawne, nawet wówczas, gdy do wywołania tych skutków podmiot swym zachowaniem nie zmierzał.

Czyn można popełnić przez świadome działanie (sterowane wolą zachowanie przejawiające się w formie kompleksu ruchów) lub zaniechanie („bezczynność kierunkowa” - powstrzymanie się od działania). Nie należą do czynów w rozumieniu prawniczym zachowania człowieka w stanie wyłączającym świadomość, np. podczas snu.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Każda osoba, która dopuści się czynu okrucieństwa na zwierzęciu jest winna przestępstwa.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɨ̃n, AS: čỹn

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czynnik m.

 czas. począć, czynić ndk.

 przym. czynny

 przysł. czynnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) uczynek

Wiktionary


czynel

jedna z dwóch płyt czyneli (żeli), na której można grać; talerz, żel


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) muz. perkusyjny instrument muzyczny w postaci metalowego talerza;

Wiktionary

Karatale, talerzyki indyjskie – tradycyjny instrument perkusyjny w Indiach. Składa się z pary lekkich blaszanych talerzyków o nieokreślonej wysokości brzmienia połączonych sznurkiem, lub z oddzielnymi uchwytami na palce. Średnica talerzyków ok. 8 cm. Brzmienie metaliczne, jasne i dosyć ciche.

Karatale wykorzystywane są do grania prostych rytmów anapestycznych (||- ||-) przez mnichów Hare Kryszna podczas ulicznych śpiewów i tańców z bębnem mridangą.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Dziewczyna delikatnie uderzała czynelem o czynel.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) talerz, żel

Wiktionary


czynele

instrument perkusyjny zbudowany z dwóch okrągłych, metalowych płyt; talerze, żele


SJP.pl

Karatale, talerzyki indyjskie – tradycyjny instrument perkusyjny w Indiach. Składa się z pary lekkich blaszanych talerzyków o nieokreślonej wysokości brzmienia połączonych sznurkiem, lub z oddzielnymi uchwytami na palce. Średnica talerzyków ok. 8 cm. Brzmienie metaliczne, jasne i dosyć ciche.

Karatale wykorzystywane są do grania prostych rytmów anapestycznych (||- ||-) przez mnichów Hare Kryszna podczas ulicznych śpiewów i tańców z bębnem mridangą.

Wikipedia


czyngis-chan

(ok. 1155-1227) władca mongolski; Dżyngis-chan


SJP.pl

Wikipedia


czynić

wykonywać określoną czynność


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. uczynić)

 (1.1) robić coś, wykonywać

 (1.2) postępować, zachowywać się

 (1.3) wywoływać coś, być przyczyną

 (1.4) być częścią czegoś, składać się na coś

czasownik zwrotny niedokonany czynić się (dk. uczynić się)

 (2.1) przest. czynić (1.1) samego siebie czymś lub jakimś

 (2.2) przest. dokonywać się, stawać się

 (2.3) przest. być czynionym (1.1)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Tomek czyni duże postępy w nauce.

 (1.2) Siostra zakonna przez całe życie czyniła dobro.

 (1.3) Kolejne sukcesy czyniły ją coraz bardziej butną.

 (1.4) Wydatki na żywność czynią dużą pozycję w budżecie domowym.

 (2.1) (…) zdecydowaliśmy w końcu oskarżyć staruchę, że czarami swymi przywodziła mnichów do grzechu, czyniąc się w ich oczach młodą, powabną, i uprawiała z nimi jawny nierząd.

 (2.2) Zgasiła świece. Czyniło się coraz ciemniej.

 (2.3) Pod niskim sklepieniem piwnicy czyni się gwar piekielny wśród poszczekiwania psów rozbieganych, gdakania kur, budzonych raz po raz na kominie, i głuchego pomruku niedźwiedzia.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɨ̃ɲit͡ɕ, AS: čńić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czyn m., czynnik m., czynienie n., uczynek mrz.

 przym. czynny

 czas. począć

 przysł. czynnie

Wiktionary


czynienie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|czynić.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɨ̃ˈɲɛ̇̃ɲɛ, AS: čỹńė̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. czynić

 rzecz. czynność ż.

 przysł. czynnie

Wiktionary


czynnie

przysłówek sposobu

 (1.1) na sposób czynny

 (1.2) angażując się fizycznie

 (1.3) jęz. władając dobrze językiem

 (1.4) będąc stale aktywnym w jakimś zajęciu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Borys nie działał czynnie w podziemiu.

 (1.2) Michał nadal uprawia czynnie piłkę nożną.

 (1.3) Misjonarka władała czynnie sango.

 (1.4) Ilu więźniów czynnie wykonuje swój wyuczony zawód?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʂɨn.ɲɛ

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czyn mrz., czynienie n., czynnik mrz., czynność ż., uczynienie n.

 czas. czynić ndk., uczynić dk., poczynać ndk., począć dk.

 przym. czynnościowy, czynny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) aktywnie

Wiktionary


czynniej

stopień wyższy od przysłówka: czynnie


SJP.pl


czynniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: czynny


SJP.pl


czynnik

1. przyczyna wywołująca określone zjawisko lub skutek;
2. każda z liczb, które mnożymy przez siebie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) przyczyna wywołująca określone zjawisko lub skutek

 (1.2) mat. każda z liczb, które mnożymy przez siebie

 (1.3) mat. stat. każda ze zmiennych powstała po redukcji zbioru danych za pomocą analizy czynnikowej

Wiktionary

  • czynnik – element biorący udział w mnożeniu
  • czynnik termodynamiczny (cz. grzewczy/chłodzący, także: chłodziwo) – rodzaj czynnika roboczego
  • czynnik rakotwórczy
  • czynniki glebotwórcze
  • czynnik indukowany hipoksją 1
  • czynnik indukowany hipoksją 2
  • czynnik IX
  • czynnik V Leiden
  • czynnik von Willebranda
  • czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego
  • czynnik etiologiczny
  • czynniki produkcji
  • czynnik w analizie czynnikowej
  • „Czynnik PSI” - serial

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɨ̃ɲːik, AS: č•ńik

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czyn m., czynność ż.

 czas. począć, czynić ndk.

 przym. czynnikowy, czynny

 przysł. czynnie

Wiktionary


czynniki

1. przyczyna wywołująca określone zjawisko lub skutek;
2. każda z liczb, które mnożymy przez siebie


SJP.pl

Mnożenie – wspólna nazwa różnych funkcji matematycznych definiowanych osobno; ich najprostszym przykładem jest mnożenie liczb naturalnych – wielokrotne dodawanie liczby do siebie samej. Wynik mnożenia to iloczyn, a mnożone elementy to czynniki, przy czym pierwszy czasem jest znany jako mnożna, a drugi jako mnożnik.

Wikipedia


czynnikowy

czynnik


SJP.pl

Patrz:

czynnik

czynność

1. wykonywanie czegoś; praca;
2. działanie, funkcjonowanie czegoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wykonywanie, robienie czegoś

 (1.2) działanie, funkcjonowanie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Prokurator rozpoczął czynności wyjaśniające.

 (1.2) Lekarz zauważył ustanie czynności serca i rozpoczął reanimację.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɨ̃nːɔɕt͡ɕ, AS: č•ność

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czynienie n., czynnik m.

 przym. czynny

 przysł. czynnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) akcja

Wiktionary


czynności

funkcjonowanie, działalność


SJP.pl


czynnościowy

1. dotyczący czynności, ruchu, działania;
2. dotyczący funkcjonowania kogoś lub czegoś; funkcjonalny


SJP.pl


czynny

działający, aktywny, sprawny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) wykonujący jakąś czynność

 (1.2) funkcjonujący, uruchomiony

 (1.3) skłonny do działania, aktywny

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Ten sklep jest czynny 24 godziny na dobę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɨ̃nːɨ, AS: č•ny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czyn m., czynnik m., czynność ż.

 przym. czynnościowy

 przysł. czynnie

 czas. czynić, począć

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) otwarty (o sklepie, barze itp.)

 (1.3) aktywny

Wiktionary


czynowniczka

czynownik


SJP.pl

Patrz:

czynownik

czynownik

dawniej: urzędnik państwowy w Rosji carskiej


SJP.pl

Czynownik (z ros. чиновник – urzędnik) – urzędnik w Rosji.

W czasach cara Piotra I byli to urzędnicy państwowi w Rosji, wywodzący się ze szlachty. Wszyscy obywatele tego stanu byli zobowiązani do dożywotniej służby w administracji, która obejmowała 14 stopni (ros. czynów, stąd nazwa „czynownicy”) awansu cywilnego i wojskowego.

W języku polskim nazwa ta utarła się dla oznaczenia rosyjskiego urzędnika, jako specjalnego typu z negatywnymi cechami.

Wikipedia


czyński

nazwisko


SJP.pl

  • Czyński (forma żeńska: Czyńska) – polskie nazwisko.

osoby noszące nazwisko Czyński

  • Czesław Czyński (1858–1932) – polski okultysta, parapsycholog, pisarz, hipnotyzer i chiromanta;
  • Jan Czyński (1801–1867) – polski publicysta, radykalny demokrata i socjalista utopijny.

Wikipedia


czynsto

przysłówek sposobu

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. często

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na cybuchu fajczyska czynsto był wymalowany cysorz austryjacki.

Wiktionary


czynstochowa

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. geogr. Częstochowa

Wiktionary


czynsz

stała opłata za lokal mieszkaniowy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) terminowa opłata za wynajem

 (1.2) daw. świadczenie chłopów za użytkowanie ziemi

Wiktionary

Czynsz (niem. Zins – ‘podatek’, ‘dzierżawa’, od łac. census – ‘wycena’) – prawna nazwa świadczenia należnego z tytułu najmu lub dzierżawy. Wartość czynszu może być ustalona w pieniądzu lub naturze (np. owoce z sadu). Czynsz z założenia jest świadczeniem okresowym. Dawniej, i obecnie w niektórych znaczeniach, nazywany tenutą.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) […] zalegałem […] w opłaceniu czynszu mieszkalnego, więc nasza gospodyni słuchać nie raczyła o reperacji dachu […]

 (1.2) Z tej liczby włók wyłączyliśmy 14 włók wolnych od czynszu na wspólny wypas bydła obywateli.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɨ̃w̃ʃ, AS: čỹũ̯š

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czynszownik mos., czynszówka ż.

 przym. czynszowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) komorne

 (1.2) gw-pl|Śląsk Cieszyński|nojem, nojym.

Wiktionary


czynszojad

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) żart. lub pogard. osoba wynajmująca komuś mieszkanie lub jego część, zwłaszcza pobierając za nie zbyt wysoką opłatę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) 600 złotych dopłaty do najmu? To kasa, która trafi do czynszojada jako ekstra zysk.

Wiktionary


czynszować

dawniej: płacić czynsz na użytkowanie ziemi


SJP.pl


czynszówka

dom, kamienica z samodzielnymi mieszkaniami, wynajmowanymi w zamian za opłatę czynszu; dom czynszowy, kamienica czynszowa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. kamienica czynszowa

Wiktionary

Kamienica – miejski budynek mieszkalny, murowany z cegły lub kamienia, przynajmniej jednopiętrowy. Kamienicą określa się zazwyczaj budynek stojący w zwartym szeregu innych domów; jeśli tak nie jest, to kamienica odróżnia się brakiem dużych okien na jednej z jej ścian (jest to związane z tym, że podczas budowy przewidywano w tym miejscu inny budynek lub taki budynek istniał, ale został wyburzony).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Ile wyciągacie ze Zbyszkiem z tych czynszówek w Cieszynie na rok?

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czynsz mrz., czynszownik mos.

 przym. czynszowy

Wiktionary


czynszownictwo

dawniej: system opłat czynszowych zamiast odrabiania pańszczyzny


SJP.pl


czynszownik

1. przestarzale: osoba płacąca czynsz;
2. dawniej:
a) chłop zwolniony od odrabiania pańszczyzny za roczną opłatą;
b) dzierżawca gruntu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) hist. chłop dzierżawca gruntu

 (1.2) daw. opłacający czynsz

 (1.3) daw. właściciel budynku czynszowego

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czynsz mrz., czynszówka ż.

 przym. czynszowy

Wiktionary


czynszowy

związany z czynszem


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) dotyczący czynszu, związany z czynszem

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czynsz m., czynszówka ż., czynszownictwo n., czynszownik m., czynszowanie n.

 czas. czynszować

 przym. czynszowny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) daw. czynszowny

Wiktionary


czyr

gatunek ryby z rodziny łososiowatych; sieja ostronosa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) icht. nazwa systematyczna|Coregonus nasus|ref=tak., gatunek słodkowodnej ryby z rodziny łososiowatych;

 (1.2) icht. ryba z gatunku czyrów (1.1)

 (1.3) daw. hubka

Wiktionary

Czyr, sieja ostronosa, szczokur (Coregonus nasus) – gatunek ryby z rodziny łososiowatych (Salmonidae).

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Czyr jest srebrny, a grzbiet ma jasnozielony.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɨr, AS: čyr

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Czyżyny nmos., czyra

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) sieja ostronosa, szczokur

 (1.3) czyra

Wiktionary


czyraczek

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od czyrak

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czyrak m.

Wiktionary


czyraczność

rozsianie się czyraka na większej powierzchni ciała, będące wynikiem osłabionej odporności organizmu lub braku higieny; furunkuloza


SJP.pl

Wikipedia


czyraczny

przymiotnik od: czyrak


SJP.pl


czyrak

ropne zapalenie mieszka włosowego i przylegającego do niego gruczołu łojowego, spowodowane przez zakażenie gronkowcami lub paciorkowcami; furunkuł


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy lub męskorzeczowy

 (1.1) med. ropne zapalenie skóry w okolicy mieszka włosowego;

Wiktionary

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. czyraczność ż.

:: zdrobn. czyraczek m.

 przym. cyraczny, czyrakowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) furunkuł

Wiktionary


czyrakowaty

wyglądający jak czyrak; pokryty czyrakami


SJP.pl


czyrakowy

związany z czyrakiem


SJP.pl


czyreń

nadrzewny grzyb z rodziny szczecinkowcowatych


SJP.pl

Phellinus Quél. (czyreń) – rodzaj grzybów z rodziny szczeciniakowatych (Hymenochaetaceae).

Wikipedia


czyrenica

rodzaj grzybów z rodziny szczeciniakowatych


SJP.pl

Phylloporia Murill (czyrenica) – rodzaj grzybów z rodziny szczeciniakowatych (Hymenochaetaceae). W Polsce występuje jeden gatunek.

Wikipedia


czyrogmatwica

rodzaj grzybów z rodziny szczeciniakowatych


SJP.pl

Porodaedalea Murrill. (czyrogmatwica) – Rodzaj grzybów z rodziny szczeciniakowatych (Hymenochaetaceae).

Wikipedia


czyrwiec

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) stpol. czerwiec

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɨrvʲjɛt͡s, AS: čyrvʹi ̯ec

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czyrwień, zok

Wiktionary


czyrwień

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) stpol. czerwiec

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɨrvʲjɛ̇̃ɲ, AS: čyrvʹi ̯ė̃ń

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czyrwiec, zok

Wiktionary


czyrwieniec

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) stpol. materiał szkarłatny

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɨrˈvʲjɛ̇̃ɲɛt͡s, AS: čyrvʹi ̯ė̃ńec

Wiktionary


czyrwiónka

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. geogr. Czerwionka

Wiktionary


czyś

potocznie:
1. partykuła "czy" połączona z końcówką czasownikową "-ś" (np. "Czyś wreszcie zrozumiał ZDS?", "Czyś ty oszalał?");
2. spójnik "czy" połączony z końcówką czasownikową "-ś" (np. "Mam wątpliwości, czyś faktycznie zrozumiał ZDS.")


SJP.pl


czyśćcowy

związany z czyśćcem


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z czyśćcem, dotyczący czyśćca

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dajemy również w parafii ofiary na tzw. wypominki, by zapewnić nieustanną modlitwę w intencji dusz czyśćcowych.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czystość ż., czyściciel m., czyścicielka ż., oczyszczanie n., czyszczenie n., wyczyszczenie n., wyczystka ż., oczyszczacz m., oczyszczenie n., czyścioch m., czyścioszek m., czyścioszka ż., czyszczacz m., czystka ż., czyściec m., czyścidło n., czyścik m., czyściocha ż.

 czas. oczyszczać ndk., oczyścić dk., czyścić ndk., wyczyścić dk.

 przym. czysty, czystościowy

 przysł. czysto

Wiktionary


czyściarka

kobieta pracująca w fabryce włókienniczej przy czyszczeniu bawełny


SJP.pl


czyściarz

robotnik fabryki włókienniczej zatrudniony przy czyszczeniu bawełny


SJP.pl


czyścibut

potocznie: osoba trudniącej się odpłatnym czyszczeniem butów przypadkowym ludziom na ulicy; pucybut


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) przest. ten, kto czyści ludziom buty na ulicy w celach zarobkowych

Wiktionary

Pucybut (także czyścibut, czyściciel butów) – zawód polegający na czyszczeniu i polerowaniu obuwia przypadkowych klientów, wykonywany zwykle wprost na ulicy miasta, za wynagrodzeniem. Obecnie w Polsce zawód pucybuta jest rzadko spotykany.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Pracowałem jako czyścibut na jednym z głównych placów stolicy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɨɕˈt͡ɕibut, AS: čyśćibut

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pucybut

Wiktionary


czyścić

pozbywać się zanieczyszczeń lub brudu


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany

 (1.1) usuwać brud, zanieczyszczenia

 (1.2) eufem. pot. wymiotować

 (1.3) daw. zootechn. kastrować

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Tekla przy pomocy Jewdokii szorowała sprzęt kuchenny, garnki, rondle; czyściła samowary, "prymusy" i układała wszystko starannie w workach z grubego płótna.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɨɕt͡ɕit͡ɕ, AS: čyśćić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czystość ż., czyściec m., czyściwo n., czyszczenie n., czyściciel m., czyścicielka ż., czystka ż., czyszczacz m., wyczystka ż., czyścik mrz., czyścioch mos., czyściocha ż., czyścioszek mos., czyścioszka ż., oczyszczenie n., wyczyszczenie n.

 czas. oczyszczać, oczyścić, wyczyścić, przeczyścić, sczyścić

 przym. czysty, wyczystny, czystościowy, czyśćcowy

 przysł. czysto

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) oczyszczać, myć, uporządkowywać, pucować, odświeżać

 (1.2) grub. rzygać

 (1.3) trzebić, kastrować

Wiktionary


czyścica

roczna lub trwała roślina zielna z rodziny wargowych


SJP.pl

Czyścica (Acinos Mill.) – rodzaj roślin wyróżniany w dawniejszych systemach klasyfikacyjnych w obrębie rodziny jasnotowatych. Współcześnie rodzaj włączany jest zwykle do klinopodium Clinopodium (m.in. wraz z kalaminta Calamintha), co wynika z powiązań filogenetycznych ustalonych na podstawie danych genetycznych. Pozycja systematyczna tych roślin nie jest w sposób pewny ustalona – niektóre badania wskazują na bliskie pokrewieństwo z przedstawicielami rodzaju Ziziphora. W efekcie pojawiają się propozycje włączenia tych roślin do tego rodzaju w randze sekcji.

Wikipedia


czyściciel

1. osoba zajmująca się czyszczeniem czegoś;
2. osoba zajmująca się kastrowaniem zwierząt; kastrator;
3. dawniej:
a) hycel, rakarz;
b) osoba uprzątająca padlinę;
4. wargatek czyściciel - gatunek ryby z rodziny wargaczowatych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) ktoś, kto coś czyści

 (1.2) ktoś, kto łapie bezdomne psy

 (1.3) ktoś, kto uprząta padlinę

 (1.4) ktoś, kto kastruje zwierzęta

Wiktionary

Czyściciel (ang. Code Name: The Cleaner) – amerykańska komedia sensacyjna z 2007 r. w reżyserii Lesa Mayfielda.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Czyściciel okien w Nowym Jorku przeżył upadek z 47 piętra.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɨɕˈt͡ɕit͡ɕɛl, AS: čyśćićel

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czyszczacz mos./mrz., czyszczenie, czyszczak, czyszczalnia, czyszczarka, czyszczarnia, czyściarz, czyściec, czyścina, czyścioch, czyściocha, czystka, czyścik, czyścioszek, czyścioszka, czyściwo, oczyszczacz, oczyszczak, oczyszczalnia, oczyszczalnik, oczyszczanie, oczyszczarka, oczyszczenie, przeczystość, przeczyszczanie, przeczyszczenie

 czas. czyścić, czyścieć, oczyszczać, oczyścić, przeczyszczać, przeczyścić

 przym. czysty, czyściuchny, czyściusieńki, czyściuteńki, czyściutki, czyśćcowy, czyscowy, czyścowy, oczyszczalny, przeczysty, czystościowy

 przysł. czysto, czyściuchno, czyściusieńko, czyściuteńko, czyściutko

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) oczyszczacz

 (1.2) hycel

 (1.4) kastrator

Wiktionary


czyścicielka

kobieta, która czyści coś, usuwa brud


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta lub dziewczyna, która coś czyści

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czystość ż., czyściciel m., oczyszczanie n., czyszczenie n., wyczyszczenie n., wyczystka ż., oczyszczacz m., oczyszczenie n., czyszczacz m., czyścik m., czystka ż., czyściec m., czyścidło n., czyściocha ż., czyścioszka ż., czyścioch m., czyścioszek m.

 czas. oczyszczać ndk., oczyścić dk., czyścić ndk., wyczyścić dk.

 przym. czysty, czyściutki, czyściusieńki, czystościowy, czyśćcowy

 przysł. czysto, czyściutko, czyściuteńko

Wiktionary


czyścidło

środek czyszczący, substancja umożliwiająca oczyszczanie czegoś z brudu, osadu, rdzy itp.


SJP.pl


czyście

przysłówek sposobu

 (1.1) stpol. pięknie

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɨɕt͡ɕɛ, AS: čyśće

Wiktionary


czyściec

1. w religii katolickiej: miejsce, w którym dusze zmarłych odbywają pokutę przed pójściem do nieba;
2. przenośnie: stan dotkliwych przykrości, męczarni;
3. roślina zielna rosnąca głównie w strefie umiarkowanej, stosowana jako lek przeciw biegunce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) rel. w niektórych wyznaniach: stan lub miejsce, gdzie po śmierci niektóre dusze odbywają pokutę przed wejściem do nieba;

 (1.2) książk. przen. stan dotkliwych przykrości, cierpień, męczarni

 (1.3) gw-pl|Bukowina. bot. piołun

Wiktionary

Czyściec (łac. purgatorium) – dochodzenie duszy do absolutnie doskonałej miłości, koniecznej do osiągnięcia szczęścia nieba, występuje wyłącznie w teologii katolickiej. Termin purgatorium zdefiniowany został w XII wieku, a potwierdzony przez Kościół katolicki w 1438 podczas soboru we Florencji.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Nasza babcia modli się za wszystkie dusze cierpiące w czyśćcu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɨɕt͡ɕɛt͡s, AS: čyśćec

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czyściciel m., czyszczacz mos./mrz.

 czas. czyścić ndk.

 przym. czyśćcowy, czystościowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) purgatorium

 (1.2) koszmar

Wiktionary


czyściej

stopień wyższy od przysłówka: czysto


SJP.pl


czyściejszy

stopień wyższy od przymiotnika: czysty; czystszy


SJP.pl


czyścik

preparat albo przyrząd przeznaczony do czyszczenia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) specyfik lub przedmiot służący do czyszczenia

Wiktionary

Czyścik – dawna leśniczówka. Tereny, na których była położona, leżą obecnie na Białorusi, w obwodzie witebskim, w rejonie brasławskim, w sielsowiecie Dalekie.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. czystość ż., czyściciel m., czyścicielka ż., oczyszczanie n., czyszczenie n., wyczyszczenie n., wyczystka ż., oczyszczacz m., oczyszczenie n., czyścioch m., czyścioszek m., czyścioszka ż., czyszczacz m., czystka ż., czyściec m., czyścidło n., czyściocha ż.

 czas. oczyszczać ndk., oczyścić dk., czyścić ndk., wyczyścić dk.

 przym. czysty, czystościowy, czyśćcowy

 przysł. czysto

Wiktionary


czyścioch

osoba bardzo dbająca o czystość; czyścioszek


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) ktoś, kto lubi wyjątkową czystość i porządek wokół siebie

 (1.2) ktoś, kto skrupulatnie dba o własną higienę

forma rzeczownika|rodzaj=żeński.

 (2.1) D. lm. od: czyściocha

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czystość ż., czyściciel m., czyścicielka ż., oczyszczanie n., czyszczenie n., wyczyszczenie n., wyczystka ż., oczyszczacz m., oczyszczenie n., czyszczacz m., czyścik m., czystka ż., czyściec m., czyścidło n.

:: zdrobn. czyścioszek m.

:: fż. czyściocha ż., czyścioszka ż.

 czas. oczyszczać ndk., oczyścić dk., czyścić ndk., wyczyścić dk.

 przym. czysty, czyściutki, czyściusieńki, czystościowy, czyśćcowy

 przysł. czysto, czyściutko, czyściuteńko

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) higienista

Wiktionary


czyściocha

potocznie:
1. kobieta bardzo dbająca o czystość; czyścioszka;
2. wódka czysta


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta lub dziewczyna, która lubi wyjątkową czystość i porządek wokół siebie

 (1.2) kobieta lub dziewczyna, która skrupulatnie dba o własną higienę

 (1.3) wódka czysta, bez dodatków smakowych

forma rzeczownika|rodzaj=męskoosobowy.

 (2.1) D. i B. lp. od: czyścioch

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) A Krystyna, czyściocha jakich mało, w mig skorupy w misce wodą popłukała i na parapet odstawiła.

 (1.2) Ta Zocha to czyściocha – kąpie się rano i wieczorem.

 (1.3) W tej dużej butelce jest wino dla ciebie, w mniejszej czyściocha dla mnie na rozgrzewkę.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czystość ż., czyściciel m., czyścicielka ż., oczyszczanie n., czyszczenie n., wyczyszczenie n., wyczystka ż., oczyszczacz m., oczyszczenie n., czyszczacz m., czyścik m., czystka ż., czyściec m., czyścidło n.

:: zdrobn. czyścioszka ż.

:: fm. czyścioch m., czyścioszek m.

 czas. oczyszczać ndk., oczyścić dk., czyścić ndk., wyczyścić dk.

 przym. czysty, czyściutki, czyściusieńki, czystościowy, czyśćcowy

 przysł. czysto, czyściutko, czyściuteńko

Wiktionary


czyścioszek

zdrobnienie od: czyścioch


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) zdrobn. od: czyścioch

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czystość ż., czyściciel m., czyścicielka ż., oczyszczanie n., czyszczenie n., wyczyszczenie n., wyczystka ż., oczyszczacz m., oczyszczenie n., czyszczacz m., czyścik m., czystka ż., czyściec m., czyścidło n., czyściocha ż., czyścioch m.

:: fż. czyścioszka ż.

 czas. oczyszczać ndk., oczyścić dk., czyścić ndk., wyczyścić dk.

 przym. czysty, czyściutki, czyściusieńki, czystościowy, czyśćcowy

 przysł. czysto, czyściutko, czyściuteńko

Wiktionary


czyścioszka

zdrobnienie od: czyściocha


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zdrobn. od: czyściocha

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czystość ż., czyściciel m., czyścicielka ż., oczyszczanie n., czyszczenie n., wyczyszczenie n., wyczystka ż., oczyszczacz m., oczyszczenie n., czyszczacz m., czyścik m., czystka ż., czyściec m., czyścidło n., czyściocha ż., czyścioch m.

:: fm. czyścioszek m.

 czas. oczyszczać ndk., oczyścić dk., czyścić ndk., wyczyścić dk.

 przym. czysty, czyściutki, czyściusieńki, czystościowy, czyśćcowy

 przysł. czysto, czyściutko, czyściuteńko

Wiktionary


czyściuchny

zdrobnienie od: czysty


SJP.pl


czyściusieńki

zdrobnienie od: czyściuchny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) pot. zdrobn. od: czysty

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ten sorbet wkłada się prawie do pełna do czyściusieńkich słoików z białą zakręcaną pokrywką z napisem "Twist - Off" i po prostu tę pokrywkę mocno zakręca.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃɨɕt͡ɕüˈɕɛ̇̃ɲci, AS: čyśćüśė̃ńḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czyściciel mos., czyścicielka ż., czyścioch mos., czyściocha ż., czyścioszek mos., czyścioszka ż., wyczystka ż.

Wiktionary


czyściuteńki

zdrobnienie od: czysty


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) pot. zdrobn. od: czysty

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃɨɕt͡ɕuˈtɛ̃ɲci, AS: čyśćutńḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czyściciel mos.

 przym. czyściutki

Wiktionary


czyściutki

zdrobnienie od: czysty


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) zdrobn. od: czysty

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Miał porządny garnitur z jasnoszarej flaneli, czyściutką koszulę z białej popeliny i jedwabny krawat w ciapki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɨɕˈt͡ɕutʲci, AS: čyśćutʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czystość ż., czyściciel mos., czyścicielka ż., czyścioch mos., czyściocha ż., czyścioszek mos., czyścioszka ż., wyczystka ż.

 przym. czysty, czyściuteńki

Wiktionary


czyściwo

środki używane do czyszczenia narzędzi, obrabianych przedmiotów i stołów warsztatowych


SJP.pl

Czyściwo – materiał używany w zakładach przemysłowych i w warsztatach usługowych do wycierania znacznych zabrudzeń smarami, olejami, farbami itp. Najczęściej używane są do tego celu pozyskane w recyklingu szmaty, często specjalnie do tego celu segregowane. Największą wartość w grupie czyściw z recyklingu ma czyściwo z białej bawełny, pozbawione podczas segregacji wszelkiego rodzaju zapięć – elementów z metalu lub plastiku. Czyściwo niesegregowane ma mniejszą wartość, ponieważ zawierać może szmaty z innych niż bawełna materiałów, także z włókien sztucznych, które na ogół znacznie gorzej wchłaniają wilgoć, może też zawierać drobne obce elementy (zamki, zapięcia); ma jednak znacznie niższą cenę i stosowane bywa do czyszczenia posadzek, itp.

Wikipedia


czysta

potocznie: wódka czysta


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. wódka bez aromatów smakowych

forma przymiotnika.

 (2.1) ż. lp. od: czysty

Wiktionary

W Polsce
  • Czysta – wieś w woj. pomorskim, w pow. słupskim, w gminie Smołdzino
  • Czysta – wieś w woj. świętokrzyskim, w pow. koneckim, w gminie Końskie
  • Czysta – niewielka rzeka w dorzeczu Pilicy, dopływ Drzewiczki
  • Czysta – rzeka dorzecza Pilicy, lewy dopływ Młynkowskiej
  • Czysta – zlikwidowany przystanek kolejowy w Gardnie Małej w województwie pomorskim, w pobliżu wsi Czysta

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Boczarska woli pić czystą.

Wiktionary


czystek

usuwanie osób z jakichś środowisk, zwykle metodami nacisków, szantażu itp.; odsiew, eliminacja


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) bot. nazwa systematyczna|Cistus|ref=tak., krzew z rodziny czystkowatych, liczący kilkanaście gatunków występujących w basenie Morza Śródziemnego i na Wyspach Kanaryjskich

forma rzeczownika.

 (2.1) D. lm. od: czystka

Wiktionary

Czystek (Cistus L.) – rodzaj krzewów należący do rodziny czystkowatych (posłonkowatych). Obejmuje 29–36 gatunków i liczne mieszańce międzygatunkowe. Większość z nich rośnie w basenie Morza Śródziemnego, zwłaszcza w jego części zachodniej, przy czym cały zasięg rodzaju obejmuje obszar od Wysp Kanaryjskich po Iran. Czystki stanowią ważny składnik formacji zaroślowych i widnych lasów. W Polsce rosną tylko w uprawie.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɨstɛk, AS: čystek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czystkowate lm.

Wiktionary


czystka

usuwanie osób z jakichś środowisk, zwykle metodami nacisków, szantażu itp.; odsiew, eliminacja


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fizyczna likwidacja pewnej grupy etnicznej bądź przeciwników politycznych

 (1.2) polit. usunięcie ze stanowiska niepożądanych lub niewygodnych osób;

forma rzeczownika.

 (2.1) D., B. lp. od: czystek

Wiktionary

Czystka – w polityce – potoczne określenie oznaczające usunięcie niepożądanych osób z zajmowanych przez nie stanowisk.

Czystki to usuwanie części elit rządzących lub kierujących różnymi strukturami państwa (wojsko, policja, rząd) przez monarchów lub dyktatorów. Charakteryzuje je masowość oraz bezwzględność. Najczęstszą motywacją do ich przeprowadzania jest obsesyjna podejrzliwość władcy czy przywódcy i chęć wyeliminowania domniemanych wrogów.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɨstka, AS: čystka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czyściciel mos., czyścioch mos., czyściocha ż. , czyścik m., czyszczacz mos./mrz., czystość ż., czyszczenie n., wyczystka ż.

 czas. czyścić ndk., wyczyścić dk.

 przysł. czysto, czyściuchno, czyściusieńko, czyściuteńko, czyściutko

 przym. czystościowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ludobójstwo

Wiktionary


czystkowate

o cechach czystkowatych (rodzina roślin)


SJP.pl

Wikipedia


czystkowaty

o cechach czystkowatych (rodzina roślin)


SJP.pl


czystkowy

czystek


SJP.pl

Patrz:

czystek

czysto

przysłówek

 (1.1) w sposób czysty, bez zanieszczyszczeń

 (1.2) bez domieszek

 (1.3) zupełnie, w całości, wyłącznie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Każdy polityk obiecuje wyborcom, że będzie ciszej, czyściej, że trawa będzie zielona, a niebo niebieskie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czystość ż., czyszczenie n., czyścioch m., oczyszczenie n., oczyszczanie n., czyściciel m., czystka ż., wyczystka ż., czyszczacz mos./mrz.

 czas. czyścić ndk., wyczyścić dk., oczyszczać ndk., oczyścić dk.

 przym. czysty, czystościowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) chędogo

Wiktionary


czystodruk

pierwszy arkusz wydrukowany na maszynie drukarskiej do sprawdzenia przez wydawnictwo


SJP.pl

Czystodruk – pierwszy arkusz papieru po zejściu z maszyny drukarskiej, przesłany do wydawcy do akceptacji i rozpoczęcia druku nakładu.

Wikipedia


czystopis

poprawiony tekst, przepisany na czysto


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) tekst po poprawkach, przepisany na czysto

 (1.2) miejsce (najczęściej zeszyt), gdzie się wpisuje czystopis (1.1)

Wiktionary

Czystopis – gotowy tekst przygotowany do łamania lub druku, który jest po wszystkich korektach i jednocześnie nie zawiera śladów poprawek.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: t͡ʃɨˈstɔpʲis, AS: čystopʹis

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czystopisowy

Wiktionary


czystopisowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z czystopisem, dotyczący czystopisu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czystopis m.

Wiktionary


czystorys

finalna forma opracowania kartograficznego mapy; czystorys mapy


SJP.pl


czystość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co jest czyste (oczyszczone, wyczyszczone), nie jest brudne

 (1.2) przen. cecha tego, co jest czyste, niewinne, prawidłowe, porządne

 (1.3) wstrzemięźliwość, powściągliwość seksualna

Wiktionary

Czystość – w licznych systemach religijnych i obyczajowych cnota, dzięki której człowiek jest zdolny kontrolować swoje pragnienia seksualne i mądrze nimi zarządzać. Wymaga ona panowania nad sobą, formacji charakteru i ducha poświęcenia.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Staram się utrzymywać kuchnię i łazienkę w czystości.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɨstɔɕt͡ɕ, AS: čystość

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czyszczacz mos./mrz., czyszczenie n., oczyszczanie n., oczyszczenie n.

 czas. czyścić ndk., wyczyścić dk., oczyścić dk., sczyścić dk., oczyszczać ndk.

 przym. czysty, czystościowy

 przysł. czysto

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) stpol. czystota

 (1.3) niewinność, cnota

Wiktionary


czystościowy

związany z czystością


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z czystością, dotyczący czystości

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czystość ż., czyściciel m., czyścicielka ż., oczyszczanie n., czyszczenie n., wyczyszczenie n., wyczystka ż., oczyszczacz m., oczyszczenie n., czyścioch m., czyścioszek m., czyścioszka ż., czyszczacz m., czystka ż., czyściec m., czyścidło n., czyścik m., czyściocha ż.

 czas. oczyszczać ndk., oczyścić dk., czyścić ndk., wyczyścić dk.

 przym. czysty, czyśćcowy

 przysł. czysto

Wiktionary


czystota

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) stpol. czystość fizyczna

 (1.2) stpol. i śrpol. czystość od strony moralnej

 (1.3) stpol. szczerość

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɨˈstɔta, AS: čystota

Wiktionary


czystszy

stopień wyższy od przymiotnika: czysty; czyściejszy


SJP.pl


czysty

niezabrudzony


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) pozbawiony brudu

 (1.2) przejrzysty, klarowny

 (1.3) zupełny

 (1.4) bez dodatków, domieszek

 (1.5) legalnie przeprowadzony

 (1.6) moralnie bez skazy

 (1.7) prawnie bez winy

 (1.8) niezapisany

 (1.9) bez przeszkód

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Włóż czystą marynarkę na dzisiejszy egzamin.

 (1.1) Ten pokój nie jest zbyt czysty.

 (1.2) Nad nami tylko piękne słońce i czyste niebo.

 (1.3) To czyste szaleństwo.

 (1.4) Najdroższe na licytacji są araby czystej krwi.

 (1.5) Dla nas to czysty zysk.

 (1.6) Moje intencje są czyste.

 (1.8) Możesz mi pożyczyć czystą kartkę? Zapomniałem dziś zeszytu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɨstɨ, AS: čysty

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czystość ż., oczyszczenie n.

 czas. czyścić (wyczyścić, oczyścić, przeczyścić)

 przysł. czysto

Wiktionary

Synonimy:

 (1.6) moralny, porządny, cnotliwy

 (1.7) niewinny

Wiktionary


czyszczący

pozbywać się zanieczyszczeń lub brudu


SJP.pl

Patrz:

czyścić

czyszczacz

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) techn. element wentylacji lub klimatyzacji, który oczyszcza powietrze

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (2.1) rzad. ktoś, kto wykonuje czyszczenie, usuwanie nieczystości

 (2.2) rzad. ktoś, kto wykonuje czyszczenie, kastrowanie zwierząt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czystość ż., czyściciel m., czyścicielka ż., oczyszczanie n., czyszczenie n., wyczyszczenie n., wyczystka ż., oczyszczacz m., oczyszczenie n., czyścioch m., czyścioszek m., czyścioszka ż., czyścik m., czystka ż., czyściec m., czyściocha ż.

 czas. oczyszczać ndk., oczyścić dk., czyścić ndk., wyczyścić dk.

 przym. czysty, czystościowy, czyśćcowy

 przysł. czysto

Wiktionary

Synonimy:

 (2.1) czyściciel

 (2.2) kastrator

Wiktionary


czyszczak

element przewodu kanalizacyjnego umożliwiający sprawdzanie stanu rur i ich czyszczenie


SJP.pl


czyszczalnia

1. zakład, w którym się oczyszcza nasiona; czyszczarnia;
2. maszyna do czyszczenia nasion; czyszczarnia;
3. zakład, w którym czyści się chemicznie ubrania; czyszczarnia;
4. zakład lub urządzenie, w którym oczyszcza się ścieki; oczyszczalnia


SJP.pl


czyszczarka

przyrząd służący do oczyszczania czegoś; oczyszczarka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gw-pl|Mazury, Warmia. roln. wialnia

Wiktionary

Powiązane:

 czas. oczyszczać

 rzecz. czyściciel mos.

Wiktionary


czyszczarnia

czyszczalnia;
1. zakład, w którym się oczyszcza nasiona;
2. maszyna do czyszczenia nasion;
3. zakład, w którym czyści się chemicznie ubrania


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. basen z wodą wokół fontanny lub dyszy z tryskającą wodą

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czyściciel mos.

 czas. oczyszczać

Wiktionary


czyszczenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|czyścić.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Do czyszczenia tej powierzchni należy używać suchej szmatki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɨʃˈt͡ʃɛ̃ɲɛ, AS: čyščńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. czyścić ndk.

 rzecz. czystość ż., czyściciel mos., czyszczacz mos./mrz.

 przym. czystościowy

Wiktionary


czyszczoń

nazwisko


SJP.pl

  • Anna Cyzon, właśc. Anna Czyszczoń (ur. 1983) – polsko-kanadyjska piosenkarka, aktorka, dziennikarka i prezenterka telewizyjna
  • Magdalena Czyszczoń (ur. 1995) – polska łyżwiarka szybka

Wikipedia


czysło

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) stpol. liczba

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɨswɔ, AS: čysu̯o

Wiktionary


czyt.

skrót od: czytaj


SJP.pl

skrót

 (1.1) = czytaj (pouczenie)

 (1.2) = czytaj (ironicznie)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nivernais (czyt. niwerné) – kraina historyczna w środkowej Francji.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɨtaj, AS: čytai ̯

Wiktionary

Synonimy:

 wym.

Wiktionary


czyta

patrząc na litery lub symbole formułować odpowiadające im dźwięki językowe, zapoznawać się z treścią tekstu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w azjatyckiej części Rosji, nad rzekami Czytą (1.2) i Ingodą, w południowej Syberii, w Kraju Zabajkalskim;

 (1.2) geogr. hydron. rzeka w Rosji na Syberii, w Kraju Zabajkalskim, dopływ Ingody

Wiktionary

Czyta (ros. Чита, Czita) – miasto, dawniej obwodowe, w obwodzie czytyjskim w azjatyckiej części Rosji, położone w południowej Syberii, obecnie miasto w Kraju Zabajkalskim.

Miasto położone nad rzekami Czytą i Ingodą na trasie kolei transsyberyjskiej – 52°03′N 113°28′E.W 2024 miasto miało 333 tys. mieszkańców.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. czytyjczyk mos., czytyjka ż.

 przym. czytyjski

Wiktionary


czytać

patrząc na litery lub symbole formułować odpowiadające im dźwięki językowe, zapoznawać się z treścią tekstu


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. przeczytać)

 (1.1) przebiegać wzrokiem lub dotykiem tekst w postaci liter lub ideogramów oraz znaków pisarskich i rozumieć treść przezeń przekazywaną

 (1.2) mieć umiejętność rozumienia treści zawartych w rysunkach technicznych, schematach, mapach, nutach

 (1.3) czynność urządzenia technicznego polegająca na odkodowywaniu informacji

 (1.4) wypowiadać na głos zapisane słowa

 (1.5) stpol. liczyć

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Codziennie rano czytam gazetę.

 (1.2) Nie zabłądzimy, Damian umie czytać mapy i ma kompas.

 (1.3) Przeczytać taką dyskietkę może tylko bardzo archaiczny komputer.

 (1.4) W dzieciństwie babcia czytała mi bajki na dobranoc.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɨtat͡ɕ, AS: čytać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czytelnictwo n., czytelnia ż., czytelnik m., czytelniczka ż., czytacz mos., czytanka ż., czytadło n., czytelność ż., czytnik m., czytanina ż., czytanie n., odczyt m., odczytanie n., odczytywanie n., rozczytanie n., wyczytanie n., wczytywanie n., zaczytanie n., zaczytywanie n., czytywanie n., przeczytanie n., poczytność ż.

 czas. czytywać ndk., odczytać dk., odczytywać ndk., przeczytać dk., rozczytać dk., rozczytywać ndk., wyczytywać ndk., wyczytać dk., zaczytać dk., zaczytywać ndk.

 przym. czytelny, czytelniczy, czytankowy, czytnikowy, oczytany

 przysł. czytelnie

Wiktionary


czytacz

żartobliwie lub potocznie: czytelnik


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pot. (czasem żart.) czytelnik

Wiktionary

Powiązane:

 czas. czytać

 rzecz. czytadło n.

Wiktionary


czytaczka

żartobliwie lub potocznie: czytelniczka


SJP.pl


czytadło

potocznie, żartobliwie: książka, którą się łatwo, przyjemnie czyta, ale zwykle o niewielkiej wartości literackiej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) pot. żart. lektura poczytna, ale niskiego lotu

Wiktionary

Czytadło – powieść Tadeusza Konwickiego, opublikowana w 1992 roku, operująca konwencjami powieści kryminalnej i romansu. Utwór spotkał się z dość nieprzychylnymi reakcjami krytyki.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Nie trać czasu na czytadła, poczytaj trochę ambitnej literatury.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeczytanie n., czytnik mrz., czytelnik mos., czytelniczka ż., czytelnia ż., czytacz mos., czytanie n., czytanka ż.

 czas. czytać ndk.

 przym. czytelny, poczytny

Wiktionary


czytający

patrząc na litery lub symbole formułować odpowiadające im dźwięki językowe, zapoznawać się z treścią tekstu


SJP.pl


czytal

ssak z rodziny jeleniowatych; aksis


SJP.pl

Aksis czytal, jeleń aksis, czytal (Axis axis) – gatunek ssaka parzystokopytnego z rodziny jeleniowatych. Największy przedstawiciel rodzaju Axis.

Wikipedia


czytaneczka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zdrobn. od: czytanka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czytanka ż.

Wiktionary


czytanie

patrząc na litery lub symbole formułować odpowiadające im dźwięki językowe, zapoznawać się z treścią tekstu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) zapoznawanie się z treścią tego, co zostało napisane

 (1.2) polit. w parlamencie: przedstawianie projektu ustawy w celu dyskusji nad nią

 (1.3) rel. odczytywanie fragmentów Pisma Świętego podczas mszy świętej i Liturgii godzin

 (1.4) fragment tekstu Pisma Świętego odczytywany podczas mszy świętej i Liturgii godzin

Wiktionary

Czytanie, lektura (łac. lectura) – proces poznawczy, jedna z umiejętności nabywanych przez człowieka w procesie edukacji, która umożliwia odbiór informacji przekazywanych za pomocą języka pisanego. Współcześnie wciąż jedną z podstawowych form komunikowania się jest mowa pisana, dlatego czytanie jest jedną z najważniejszych umiejętności każdego człowieka.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Częste czytanie przy świeczce może niszczyć wzrok.

 (1.2) Projekt ustawy przepadł w drugim czytaniu.

 (1.3) Po drugim czytaniu ministranci podchodzą do celebransa z kadzielnicą.

 (1.4) Lekcjonarz w tym dniu przewiduje dziewięć czytań biblijnych: siedem starotestamentalnych, epistołę oraz ewangelię.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɨˈtãɲɛ, AS: čytãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czytywanie n., czytelnia ż., czytelnik m., czytelniczka ż., czytelnictwo n., czytadło n., czytnik m., czytanka ż., przeczytanie n., czytelność ż., poczytność ż.

 czas. czytać ndk., czytywać ndk.

 przym. czytelny, oczytany, poczytny

 przysł. czytelnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) lektura

 (1.3) lekcja

Wiktionary


czytanka

1. krótki tekst z podręcznika szkolnego;
2. książka zawierająca krótkie teksty do wykorzystania w szkole


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) tekst do nauki czytania, umieszczony w podręczniku do nauki danego języka

 (1.2) podręcznik zawierający czytanki (1.1)

 (1.3) stpol. książka do czytania

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W tej książce do angielskiego są naprawdę ciekawe czytanki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɨˈtãnka, AS: čytãnka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czytelnik m., czytelniczka ż., czytelnictwo n., czytelnia ż., czytelność ż., czytadło n., czytnik m., czytanie n., czytywanie n., przeczytanie n.

:: zdrobn. czytaneczka ż.

 czas. czytać ndk., przeczytać dk., odczytać dk.

 przym. czytelniczy, czytelniany, czytelny, poczytny

 przysł. czytelnie

Wiktionary


czytanko

zdrobnienie od: czytanie


SJP.pl


czytankowy

związany z czytanką


SJP.pl


czytelnia

miejsce wydzielone w bibliotece, przeznaczone do czytania książek, czasopism itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) sala przeznaczona do czytania, zwykle w bibliotece

 (1.2) przest. biblioteka, wypożyczalnia książek

Wiktionary

Czytelnia, lektorium – sala, stanowiąca zwykle część biblioteki, przeznaczona do czytania książek i innych zbiorów na miejscu oraz do nauki.

Czytelnia stanowi ważne miejsce w szkołach i na uczelniach: uczniom pozwala wykorzystać czas na naukę i odrabianie lekcji, a studentom zapoznać się z treścią podręczników i książek stanowiących literaturę do ich zajęć. Czytelnie są szczególnie popularne na zachodnich uczelniach, gdzie kładzie się wysoki nacisk na samodzielną pracę studenta.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) To co, idziemy do czytelni?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɨˈtɛlʲɲa, AS: čytelʹńa

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czytelnictwo n., czytelnik m., czytelniczka ż., czytanka ż., czytelność ż., czytadło n., czytnik m., czytanie n., czytywanie n., przeczytanie n., poczytność ż.

 czas. czytać ndk., przeczytać dk.

 przym. czytelny, czytelniany, czytelniczy, poczytny

 przysł. czytelnie

Wiktionary


czytelniany

przymiotnik

 (1.1) przym. od czytelnia

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wystawa „Bez tytułu” — to kolejna propozycja działającej od kilku lat czytelnianej galerii.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃɨtɛlʲˈɲãnɨ, AS: čytelʹńãny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czytnik mrz., czytanka ż., przeczytanie n., czytelnik mos., czytelniczka ż., czytelnia

Wiktionary


czytelnictwo

czytanie drukowanych publikacji


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) socjol. odczytywanie publikacji drukowanych (wymiar społeczny)

Wiktionary

Czytelnictwo – działalność człowieka związana z czytaniem publikacji. Obejmuje kręgi czytelników mających różne upodobania i kierujących się różnymi motywami skłaniającymi do sięgnięcia po wybrany tekst. Bibliolodzy rozróżniają ponadto różne szczegółowe definicje czytelnictwa:

  • Proces społeczny, polegający na zaspokojeniu estetycznych, intelektualnych, naukowych, informacyjnych i rozrywkowych potrzeb ludzi, poprzez przyswajanie przekazywanego pisemnie dorobku ludzkich myśli, uczuć czy wiedzy.
  • Czytanie książek i czasopism jako zjawisko społeczne.
  • Uwarunkowane czynnikami społecznymi i psychofizycznymi zjawiska i procesy związane ze stosunkiem czytelników książki i prasy, korzystaniem z nich i oddziaływaniem lektury na odbiorców.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Co zrobić, by poprawić czytelnictwo w naszej gminie?

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czytelnik m., czytelniczka ż., czytanie n., czytelnia ż., czytelność ż., czytanka ż., czytnik mrz., przeczytanie n., poczytność ż.

 czas. czytać ndk.

 przym. czytelniczy, czytelny, poczytny

 przysł. czytelnie

Wiktionary


czytelniczka

kobieta czytająca książki, pisma itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta lub dziewczyna, która czyta książki, gazety, itp.

 (1.2) kobieta lub dziewczyna, która korzysta z biblioteki lub czytelni

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W dziale porad na listy czytelniczek odpowiada wróżka Hortensja.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃɨtɛlʲˈɲit͡ʃka, AS: čytelʹńička

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czytelnictwo n., czytelnia ż., czytanka ż., czytelność ż., czytadło n., czytnik m., czytanie n., czytywanie n., przeczytanie n.

:: fm. czytelnik m.

 czas. czytać ndk., przeczytać dk.

 przym. czytelniczy, czytelniany, czytelny, oczytany, poczytny

 przysł. czytelnie

Wiktionary


czytelniczy

dotyczący czytelnictwa, czytelnika


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) bibliot. związany z czytelnikiem, czytelnictwem

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeczytanie n., poczytność ż., czytnik mrz., czytelność ż., czytelnik mos., czytelniczka ż., czytelnictwo n., czytelnia ż., czytanka ż.

 czas. czytać

 przym. oczytany, poczytny

Wiktionary


czytelnie

przysłówek

 (1.1) w sposób czytelny, łatwy do przeczytania

forma rzeczownika.

 (2.1) plural|czytelnia.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czytelność ż., przeczytanie n., czytanie n., czytanka ż., czytelnia ż., czytelniczka ż., czytelnik mos., czytnik mrz., czytelnictwo n., poczytność ż.

 przym. czytelny, oczytany, poczytny

 czas. czytać ndk.

Wiktionary


czytelniej

stopień wyższy od przysłówka: czytelnie


SJP.pl


czytelniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: czytelny


SJP.pl


czytelnik

ten, kto czyta pisma, książki itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba, która czyta książki, gazety itp.

 (1.2) osoba, która korzysta z biblioteki lub czytelni

Wiktionary

  • czytelnik – osoba korzystająca z tekstów pisanych (książek, pism, artykułów, stron www)
  • czytelnik – osoba wypożyczająca książki z biblioteki
  • Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Zachęcamy czytelników do prenumeraty naszego dziennika.

 (1.2) Czytelnicy mogą u nas wypożyczać książki na jeden miesiąc.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɨˈtɛlʲɲik, AS: čytelʹńik

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czytelnictwo n., czytelnia ż., czytanka ż., czytelność ż., czytadło n., czytnik m., czytanie n., czytywanie n., przeczytanie n.

:: fż. czytelniczka ż.

 czas. czytać ndk., przeczytać dk.

 przym. czytelniczy, czytelniany, czytelny, oczytany, poczytny

 przysł. czytelnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) reg. śl. czytmorz.

 (1.2) reg. śl. czytmorz.

Wiktionary


czytelnikowski

związany z wydawnictwem Czytelnik


SJP.pl


czytelność

czytelny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co jest czytelne, łatwe do przeczytania

 (1.2) przen. cecha tego, co jest jasne, zrozumiałe i łatwe do odczytania

Wiktionary

Czytelność – to termin oznaczający jednocześnie łatwość w odczytaniu oraz zrozumiałość tekstu. Stanowi jeden z podstawowych elementów opracowania tekstu drukowanego.

W języku polskim istnieje jedno słowo na oddanie dwóch ważnych w typografii terminów angielskich:

  • readability
  • legibility

Wikipedia

Patrz:

czytelny

Przykłady

 (1.1) W celu zachowania czytelności mapy przyjęto jeden schemat nanoszenia wartości elementów pogody

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czytelnik m., czytelniczka ż., czytelnia ż., czytelnictwo n., czytnik m., poczytność ż., czytanie n., przeczytanie n., wyczytywanie n., wyczytanie n., odczytywanie n., odczytanie n., czytanka ż.

 czas. czytać ndk., przeczytać dk., wyczytywać ndk., wyczytać dk., odczytywać ndk., odczytać dk.

 przym. czytelny, czytelniczy, poczytny, oczytany

 przysł. czytelnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) jasność, zrozumiałość, klarowność

Wiktionary


czytelny

dający się odczytać, jasno widoczny, zrozumiały


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który daje się odczytać, przeczytać

 (1.2) przen. zrozumiały, sformułowany w przejrzysty sposób

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czcionka była ledwo czytelna.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɨˈtɛlnɨ, AS: čytelny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czytelność ż., czytelnia ż., czytelnik m., czytelniczka ż., czytelnictwo n., czytadło n., czytnik m., czytanka ż., czytanie n., czytywanie n., przeczytanie n., poczytność ż.

 czas. czytać ndk., czytywać ndk.

 przysł. czytelnie

 przym. oczytany, poczytny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wyraźny

 (1.2) zrozumiały, jasny, oczywisty

Wiktionary


czytmorz

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) gw-pl|Zaolzie. czytelnik

Wiktionary


czytnik

1. urządzenie odczytujące;
2. nadajnik sygnałów dalekopisowych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) inform. urządzenie odczytujące dane zapisane na karcie pamięci (magnetycznej lub elektronicznej)

 (1.2) inform. urządzenie fotooptyczne odczytujące dane zakodowane kodem kreskowym, np. cenę towaru w sklepie

 (1.3) inform. urządzenie elektroniczne potrafiące rozpoznawać znaki

 (1.4) inform. urządzenie, z którego można czytać teksty jak z książki

 (1.5) inform. program komputerowy, dzięki któremu można czytać informacje z określonych kanałów informacji, np. RSS, IRC

Wiktionary

  • czytnik ekranowy – program komputerowy, który rozpoznaje i interpretuje informacje wyświetlane na monitorze komputera
  • czytnik kanałów – program komputerowy do czytania kanałów internetowych
  • czytnik niusów (newsreader) – program używany do czytania artykułów z usenetowych grup dyskusyjnych
  • czytnik książek elektronicznych – urządzenie umożliwiające wyświetlanie i czytanie książek elektronicznych oraz innych dokumentów w formie elektronicznej
  • czytnik kart pamięci – urządzenie umożliwiające odczyt kart pamięci typu Flash
  • czytnik (skaner) kodów kreskowych – urządzenie służące do odczytywania kodów kreskowych
  • czytnik kart dziurkowanych – urządzenie służące do odczytu kart dziurkowanych np. CK-325

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Coraz popularniejsze elektroniczne karty pamięci stosowane powszechnie w aparatach i kamerach cyfrowych czy telefonach komórkowych można odczytywać m.in. za pomocą zewnętrznych i wewnętrznych czytników kart podłączanych do komputera przez port USB.

 (1.2) W jednej z kas zepsuł się czytnik.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czytelnik m., czytelniczka ż., czytelnictwo n., czytelnia ż., czytanka ż., czytelność ż., czytadło n., czytanie n., czytywanie n., przeczytanie n., poczytność ż.

 czas. czytać ndk., przeczytać dk.

 przym. czytelniczy, czytelniany, czytelny, czytnikowy, poczytny

 przysł. czytelnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) skaner

 (1.3) skaner

 (1.4) książk. opton

Wiktionary


czytnikowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z czytnikiem, dotyczący czytnika

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czytnik m.

 czas. czytać

 przym. poczytny

Wiktionary


czytoholiczka

kobieta nałogowo czytająca książki


SJP.pl


czytoholik

osoba nałogowo czytająca książki


SJP.pl


czytoholizm

nałogowe czytanie książek


SJP.pl


czytułka

indywidualizm: pulpit do czytania


SJP.pl


czytyjski

przymiotnik od: Czyta (miasto w Rosji)


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z Czytą (miastem na Zabajkalu w Rosji)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Czyta ż.

Wiktionary


czytywać

czytać od czasu do czasu


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) czytać od czasu do czasu pewien tekst lub publikację

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czytując relacje na temat jego działalności, trudno w istocie uwierzyć, iż był to człowiek, który trząsł przez kilka lat Ameryką.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. czytać ndk.

 rzecz. czytanie n., czytywanie n.

 przym. czytelny

Wiktionary


czytywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) czytanie czegoś od czasu do czasu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czytanie n., czytanka ż., czytelniczka ż., czytelnik mos., przeczytanie n., czytelnia ż., czytnik mrz.

 czas. czytywać, czytać

 przym. czytelny, poczytny

Wiktionary


czyż

słówko pytające "czy" wzmocnione partykułą


SJP.pl

partykuła

 (1.1) książk. partykuła wprowadzająca pytanie retoryczne z sugestią zaprzeczenia

 (1.2) książk. czyż nie: używana na końcu zdania partykuła wzmacniająca wypowiedź

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) ornit. czyżyk

Wiktionary

  • czyż (czyżyk, czyż zwyczajny) – gatunek ptaka z rodziny łuszczaków
  • Czyż – herb szlachecki

Osoby noszące nazwisko Czyż:

  • Adam Czyż (ur. 1990) – polski judoka
  • Aleksander Czyż (ur. 1986) – polski aktor głosowy, raper i realizator dźwięku
  • Anna Sylwia Czyż (ur. 1974) – polska historyczka sztuki
  • Antoni Czyż (ur. 1955) – polski literaturoznawca i historyk idei
  • Anzelm Czyż (1910–1958) – polski duchowny rzymskokatolicki, franciszkanin
  • Barbara Czyż (ur. 1947) – polska polityk, rolniczka i przedsiębiorczyni
  • Barbara Czyż (ur. 1947) – polska polityk, działaczka opozycji w PRL
  • Bartosz Czyż (ur. 1999) – polski skoczek narciarski
  • Dariusz Czyż (ur. 1965) – polski szopkarz
  • Ewa Antonina Czyż – polska agronom
  • Franciszek Tadeusz Czyż – urzędnik ziemski I Rzeczypospolitej
  • Henryk Czyż (1885–1965) – polski wojskowy
  • Henryk Czyż (1922–1950) – wojskowy i żołnierz antykomunistycznego oddziału partyzanckiego
  • Henryk Czyż (1923–2014) – polski kolarz
  • Henryk Czyż (1923–2003) – polski dyrygent i kompozytor
  • Henryk Czyż (1951–2018) – polski agronom
  • Hilary Mintowt Czyż – urzędnik ziemski I Rzeczypospolitej
  • Izabela Czyż → Izabela Kała
  • Jacek Czyż (1953–2020) – polski aktor
  • Jadwiga Żuk-Czyż (ur. 1950) – polska lekkoatletka, biegaczka
  • Jan Kazimierz Czyż – urzędnik ziemski I Rzeczypospolitej
  • Jarosław Czyż (1894–1958) – ukraiński działacz społeczny
  • Józef Czyż-Mintowt (1898–1965) – polski inżynier budownictwa, budowniczy portów morskich
  • Józef Czyż (1933–1950) – polski żołnierz antykomunistycznego oddziału partyzanckiego
  • Judyta Czyż (ur. 1988) – polska szybowniczka
  • Juryj Czyż (ur. 1963) – białoruski przedsiębiorca
  • Katarzyna Czyż (ur. 1977) – polska lekkoatletka, biegaczka
  • Kazimierz Mintowt Czyż (zm. 1685) – urzędnik ziemski I Rzeczypospolitej
  • Kazimierz Czyż (1925–1953) – polski wojskowy i żołnierz antykomunistycznego oddziału partyzanckiego
  • Krzysztof Czyż (zm. 1686) – urzędnik ziemski I Rzeczypospolitej
  • Marek Czyż (ur. 1968) – polski dziennikarz
  • Michał Czyż (ur. 1954) – polski dyplomata
  • Olek Czyż (ur. 1990) – polski koszykarz
  • Paweł Czyż – urzędnik ziemski I Rzeczypospolitej
  • Przemysław Czyż (ur. 1972) – polski urzędnik i dyplomata
  • Radosław Czyż (ur. 1988) – polski lekkoatleta, płotkarz
  • Rafał Czyż – polski matematyk
  • Ryszard Czyż (1939–2012) – polski polityk
  • Szymon Czyż (ur. 2001) – polski piłkarz
  • Teresa Czyż (ur. 1938) – polska geografka
  • Wasyl Bohdanowicz Czyż (zm. 1538) – koniuszy dworny litewski
  • Wiesław Czyż (1927–2017) – polski fizyk
  • Władysław Czyż (zm. 2014) – polski samorządowiec
  • Zygmunt Czyż (1940–2003) – polski malarz

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Czyż jestem stróżem brata mego?

 (1.2) I tak byś nie przyszedł, nawet gdyby cię zaprosiła, czyż nie?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃɨʃ, AS: čyš

Wiktionary

Powiązane:

 (1.1-2) partyk. czy, czyżby

 (3.1) rzecz. czyżyk mzw.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) bo, czy aby, przest. albo, przest. alboż, przest. azali, przest. azaliż, przest. zali, stpol. izażem

 (1.2) nieprawdaż

 (2.1) czyżyk

Wiktionary


czyżak

nazwisko


SJP.pl


czyżby

wykrzyknik i partykuła - używany w pytaniach wprowadzających wątpliwość w prawdziwość


SJP.pl

partykuła

 (1.1) …wprowadzająca pytanie, sugerująca niepewność lub przypuszczenie

wykrzyknik

 (2.1) …używany samodzielnie do wyrażenia powątpiewania w prawdziwość tego, co było powiedziane

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czyżbyś zamierzał teraz zrezygnować?

 (2.1) – Dzisiaj zjem tę pizzę, ale od jutra się odchudzam. – Czyżby?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɨʒbɨ, AS: čyžby

Wiktionary

Powiązane:

 partyk. czy, czyż

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czy, przest. azali, przest. azaliż

 (2.1) doprawdy, naprawdę

Wiktionary


czyże

mały ptak leśny z rodziny łuszczakowatych; czyżyk


SJP.pl

Czyże (białorus. Чыжы, Czyžy, w miejsc. gwarze Čyžê) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim, w gminie Czyże.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Czyże. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego. Miejscowość jest siedzibą gminy Czyże. Znajduje się ok. 20 km na wschód od Bielska Podlaskiego oraz 12 km na zachód od Hajnówki. Wieś jest zamieszkana przez ludność narodowości białoruskiej, a po części polskiej i ukraińskiej.

Wikipedia


czyżeś

partykuła "czyż" połączona z końcówką czasownikową drugiej osoby "-eś" (np. "Czyżeś nie miłował ludzi?")


SJP.pl


czyżeśmy

partykuła "czyż" połączona z końcówką czasownikową drugiej osoby "-eś" (np. "Czyżeś nie miłował ludzi?")


SJP.pl


czyżew

miasto w Polsce


SJP.pl

Czyżew – miasto w Polsce położone w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, nad rzeką Brok, oddalone o 2,5 km od granicy z województwem mazowieckim. Leży na Mazowszu, w dawnej ziemi nurskiej, siedziba gminy Czyżew.

Wikipedia


czyżewianin

mieszkaniec Czyżewa (miasta w Polsce)


SJP.pl


czyżewianka

mieszkanka Czyżewa (miasta w Polsce)


SJP.pl


czyżewski

przymiotnik od: Czyże, Czyżew-Osada


SJP.pl

Nazwisko polskie.

  • Bogdan Czyżewski – piosenkarz,
  • Julian Czyżewski – geograf,
  • Józef Czyżewski (ujednoznacznienie),
  • Kazimierz Czyżewski (ujednoznacznienie)
  • Krzysztof Czyżewski – animator kultury,
  • Ludwik Czyżewski (1892–1985) – generał brygady,
  • Oleg Czyżewski (1930–1971) – polski fizyk, radioastronom, speleolog,
  • Piotr Czyżewski – urzędnik, dyplomata, były minister,
  • Tomasz Czyżewski – gitarzysta, kompozytor,
  • Tytus Czyżewski – malarz, poeta, krytyk sztuki, teoretyk formizmu,
  • Wacław Czyżewski (ur. 1931) – polski polityk
  • Wacław Czyżewski (1917-2002) – generał Sił Zbrojnych PRL, działacz komunistyczny

Wikipedia


czyżkówko

Czyżkówko (dawniej Szuszkówka) – jednostka urbanistyczna (osiedle) położona w zachodniej części Bydgoszczy. Zachodnia granica Czyżkówka stanowi granicę miasta Bydgoszczy.

Wikipedia


czyżkowski

nazwisko


SJP.pl


czyżowice

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) geogr. adm. wieś w Polsce w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Prudnik;

 (1.2) geogr. adm. wieś w Polsce w województwie śląskim, w powiecie wodzisławskim, w gminie Gorzyce;

 (1.3) geogr. adm. wieś w Polsce w województwie świętokrzyskim, w powiecie kazimierskim, w gminie Bejsce;

 (1.4) geogr. wieś na Ukrainie w rejonie mościskim obwodu lwowskiego;

Wiktionary

W Polsce
  • Czyżowice – wieś w woj. opolskim, w pow. prudnickim, w gminie Prudnik
  • Czyżowice – wieś w woj. śląskim, w pow. wodzisławskim, w gminie Gorzyce
  • Czyżowice – wieś w woj. świętokrzyskim, w pow. kazimierskim, w gminie Bejsce
  • Czyżowice – gromada w powiecie kazimierskim
  • Czyżowice – gromada w powiecie wodzisławskim
  • Czyżowice – przystanek kolejowy w miejscowości Czyżowice, w województwie śląskim

Wikipedia

Przykłady

 (1.1-4) kolokacje miejscowość|D=Czyżowic|Ms=Czyżowicach.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. czyżowicki

Wiktionary


czyżowicz

nazwisko


SJP.pl


czyżówka

wieś w Polsce


SJP.pl

W Polsce
  • Czyżówka – wieś w woj. małopolskim, w pow. chrzanowskim, w gminie Trzebinia
  • Czyżówka – wieś w woj. mazowieckim, w pow. białobrzeskim, w gminie Stara Błotnica
  • Czyżówka – osada leśna w woj. warmińsko-mazurskim, w pow. ostródzkim, w gminie Ostróda
  • Czyżówka – nieofic. przysiółek wsi Sitnica w woj. małopolskim, w pow. gorlickim, w gminie Biecz

Wikipedia


czyżowski

nazwisko


SJP.pl


czyżycki

nazwisko


SJP.pl


czyżyk

mały ptak leśny z rodziny łuszczakowatych; czyż (zwyczajny)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) ornit. nazwa systematyczna|Carduelis spinus|L.|ref=tak., mały ptak o zielonawożółtym upierzeniu

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (2.1) białystok. mały chłopiec

Wiktionary

Czyż (zwyczajny), czyż pospolity, czyżyk (Spinus spinus) – gatunek małego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae). Zamieszkuje Eurazję, zimą także północno-zachodnią Afrykę. Mimo rozległego zasięgu występowania nie wyróżnia się podgatunków. Nie jest zagrożony.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jaki kolor ma dziób czyżyka?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃɨʒɨk, AS: čyžyk

Wiktionary


czyżykiewicz

nazwisko


SJP.pl


czyżyków

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. wieś na Ukrainie w rejonie pustomyckim obwodu lwowskiego;

Wiktionary

Czyżyków – kolonia w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie brzezińskim, w gminie Brzeziny.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa skierniewickiego.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. czyżykowski

Wiktionary


czyżykowski

nazwisko


SJP.pl


czyżyniec

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. ryb. sak

Wiktionary


czyżyński

przymiotnik od: Czyżyny


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Czyżynami, dotyczący Czyżyn

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Czyżyny nmos.

Wiktionary


czyżyny

dzielnica Krakowa, dawniej wieś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga, nazwa własna

 (1.1) geogr. dawna wieś, współcześnie dzielnica Krakowa;

Wiktionary

Czyżyny – obszar Krakowa wchodzący w skład Dzielnicy XIV Czyżyny, dawna wieś.

Na terenie Czyżyn znajdują się bloki mieszkalne wielorodzinne 5-15-kondygnacyjne wraz z infrastrukturą społeczną (przedszkole, szkoła, plac zabaw, przychodnie lekarska, park), jak i Muzeum Lotnictwa Polskiego z czynnym od 2003 r. lądowiskiem Kraków-Czyżyny z betonową drogą startową o wymiarach 720 × 60 m, które powstało na byłym lotnisku Kraków-Rakowice-Czyżyny.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. czyr m., czyra ż.

 przym. czyżyński

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) daw. Czyrzyny

Wiktionary


człap

zwykle w wyrażeniu "człap, człap" - wykrzyknik naśladujący dźwięki powstające podczas chodzenia w zbyt luźnym, spadającym z nóg obuwiu albo podczas stawiania powolnych, ciężkich kroków; człap-człap; człapu, człapu; człapu-człapu


SJP.pl


człap-człap

wykrzyknik naśladujący dźwięki powstające podczas chodzenia w zbyt luźnym, spadającym z nóg obuwiu albo podczas stawiania powolnych, ciężkich kroków; człap, człap; człapu-człapu; człapu, człapu


SJP.pl


człapać

iść z trudem, wlec się


SJP.pl

czasownik

 (1.1) iść w sposób powodujący hałas obuwiem

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człapanie n.

Wiktionary


człapak

1. koń poruszający się w wolnym tempie; stępak;
2. potocznie:
a) obszerny but nieprzylegający do stopy;
b) osoba poruszająca się bardzo powoli


SJP.pl


człapanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) klapanie obuwiem podczas chodzenia

 (1.2) chodzenie w bardzo wolnym tempie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człapak m.

 czas. człapać

 wykrz. człap, człap

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) klapanie

 (1.2) ciapanie

Wiktionary


człapiński

nazwisko


SJP.pl


człapu

zwykle w wyrażeniach "człapu, człapu" i "człapu, człap" - wykrzyknik naśladujący dźwięki powstające podczas chodzenia w zbyt luźnym, spadającym z nóg obuwiu albo podczas stawiania powolnych, ciężkich kroków; człapu-człapu; człap, człap; człap-człap


SJP.pl


człapu-człapu

wykrzyknik naśladujący dźwięki powstające podczas chodzenia w zbyt luźnym, spadającym z nóg obuwiu albo podczas stawiania powolnych, ciężkich kroków; człapu, człapu; człap-człap; człap, człap


SJP.pl


człapy

potocznie: stare, zniszczone obuwie


SJP.pl


człecze

człowieczy, ludzki


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) przest. rzad. człowiek mizerny, godny politowania

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pod sklepem siedziało przemoczone człeczę, a obok niego lizał się pies.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człeczek mos., człeczyna mos., człeczysko n., człek mos.

 przym. człeczy

Wiktionary


człeczek

z politowaniem o człowieku mizernym, małym, niepozornym


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) człowiek mizerny, godny politowania

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zza firanki siwy człeczek przyglądał się jej z wielkim zainteresowaniem.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człeczę n., człeczyna mos., człeczysko n., człek mos.

 przym. człeczy

Wiktionary


człeczy

człowieczy, ludzki


SJP.pl

przymiotnik dzierżawczy

 (1.1) książk. należący do człeka

przymiotnik relacyjny

 (2.1) książk. dotyczący człeka, określający człeka, używany przy człeku

przymiotnik jakościowy

 (3.1) książk. charakterystyczny dla człeka, mający cechy człeka

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Żywot człeczy jest krótki.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człeczek mos., człeczę n., człeczyna mos., człeczysko n., człek mos., człowieczek mos., człowieki mos.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) człowieczy

 (2.1) ludzki

Wiktionary


człeczyna

człowiek przeciętny, mały, wątły, mizerny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) człowiek mizerny, godny politowania

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ten sam pan, nie najgorszy nawet człeczyna, tylko taki sobie totumfacki, który często na dworze królowej siostry przebywając i od szwagra pożyczek pieniężnych potrzebując, rad był choć facecjami wywdzięczać się dobrodziejom (…)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człeczek mos., człeczę n., człeczysko n., człek mos., człowieczek mos., człowiek mos., człowieki mos.

 przym. człeczy

Wiktionary


człeczysko

ze współczuciem lub poufale o człowieku; człowieczysko


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki lub męskoosobowy

 (1.1) człowiek mizerny, godny politowania

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człeczek mos., człeczę n., człeczyna mos., człek mos.

 przym. człeczy

Wiktionary


człek

potocznie o człowieku


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) przest. lub żart. człowiek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człowieczek mos., człowiek mos., człeczek mos., człeczę n., człeczyna mos., człeczysko n./mos.

 wykrz. człecze

 przym. człeczy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) neutr. człowiek, osoba; przest. persona, człeczyna; podn. gość

Wiktionary


człekokształtne

nadrodzina małp naczelnych, w skład której wchodzi rodzina gibonów, goryle, orangutany, szympansy i ludzie


SJP.pl

Człekokształtne (Hominoidea) – nadrodzina ssaków naczelnych z podrzędu wyższych naczelnych (Haplorrhini), w której skład wchodzą człowiekowate (hominidy) oraz gibbonowate. Według obecnych przypuszczeń ostatni wspólny przodek tej grupy żył 15–20 mln lat temu, a linia ewolucyjna prowadząca do gibonowatych oddzieliła się od linii człowiekowatych około 5–7 mln lat temu.

Wikipedia


człekokształtny

podobny do człowieka, kształtem, rysami, sylwetką przypominający ludzi


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) podobny do człowieka, kształtem, rysami, sylwetką; przypominający ludzi

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Bonobo to małpa człekokształtna najbliższa człowiekowi.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃwɛkɔˈkʃtawtnɨ, AS: ču̯ekokštau̯tny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) człekopodobny, antropoidalny, antropomorficzny

Wiktionary


człekopodobny

podobny do człowieka; człowiekopodobny, humanoidalny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) podobny do człowieka, przypominający człowieka

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) człekokształtny, antropomorficzny, antropoidalny

Wiktionary


człeku

potocznie o człowieku


SJP.pl


człon

jedna z jednostek składających się na całość


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) część jakiejś całości połączona z nią przy pomocy widocznych elementów spajających

Wiktionary

  • Matematyka: człon całkujący, człon różniczkujący
  • Automatyka: człon proporcjonalny, człon opóźniający, człon oscylacyjny, człon inercyjny, człon automatyki
  • Budownictwo: człon mostowy
  • Człon (biologia) – (łc. articulus, membrum) w biologii, fragment ciała owada (np. odnóża)
  • Człon (logika) – obiekt między którym zachodzi relacja (ang. term)
  • Człon (kosmonautyka) – stopień rakiety nośnej
  • Człon stolarski kombajn (formatyzerko czopiarka)

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Aby w prosty sposób rozsadzić zygokaktusa należy uciąć minimum dwa człony łodygi, następnie otrzymaną tym sposobem szczepkę zanurzyć w ukorzeniaczu, a potem wsadzić do ziemi.

 (1.1) Odnóża stawonogów składają się z członów połączonych ze sobą przy pomocy stawów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃwɔ̃n, AS: ču̯õn

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. członkostwo n., członek m., członkini ż., członowanie n., rozczłonowanie n.

 czas. rozczłonować dk.

 przym. członkowkski, członkowski, członkowaty

Wiktionary


członek

człowiek (rzadziej jednostka prawna, np. instytucja, kraj) należący do jakiejś organizacji politycznej, naukowej, społecznej itp.; osoba wchodząca w skład jakiejś większej grupy społecznej, politycznej itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba przynależąca do jakiejś organizacji czy stowarzyszenia

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) część ciała człowieka lub rzadziej zwierząt;

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy lub męskorzeczowy

 (3.1) anat. penis;

Wiktionary

Członek – część grupy, osoba lub jednostka prawna należące do jakiejś grupy.

  • członek, kończyna – w biologii część ciała wyodrębniona od tułowia
  • członek męski – określenie penisa
  • sztuczny członek – akcesorium imitujące część ciała, najczęściej prącie
  • członek – podmiot prawa należący do organizacji
  • członek – osoba należąca do stowarzyszenia, organizacji
  • członek rodziny – osoba należąca do rodziny

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Dyrektor zwrócił się do członków spółdzielni.

 (2.1) Rycerz odrąbał przeciwnikowi wszystkie członki.

 (3.1) Na wykładzie z anatomii studentka zawstydzona patrzyła na rysunek członka.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃwɔ̃nɛk, AS: ču̯õnek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człon m., członkostwo n., członowanie n., rozczłonowanie n.

:: fż. członkini

 czas. rozczłonować dk.

 przym. członkowski, członkowaty

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) towarzysz

 (2.1) kończyna

 (3.1) zob. penis.

Wiktionary


członiasty

składający się z członów


SJP.pl


członka

człowiek (rzadziej jednostka prawna, np. instytucja, kraj) należący do jakiejś organizacji politycznej, naukowej, społecznej itp.; osoba wchodząca w skład jakiejś większej grupy społecznej, politycznej itp.


SJP.pl


członkini

kobieta uczestnicząca w np. zawodach, konkursach itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta przynależąca do jakiejś grupy, organizacji

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Członkini Kongresu pojechała do Korei Południowej.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃwɔ̃ŋʲˈcĩɲi, AS: ču̯õŋʹḱĩńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człon mos./mrz., członkostwo n.

:: fm. członek mos.

 przym. członkowski

 przysł. członkowsko

Wiktionary


członkonóg

bezkręgowe zwierzę mające ciało zbudowane z segmentów i odnóża członowane połączone stawowo; stawonóg


SJP.pl


członkonogi

najliczniejszy typ zwierząt z ciałem pokrytym chitynowym oskórkiem, podzielonym na segmenty, o członowanych odnóżach, połączonych stawowo; stawonogi


SJP.pl


członkopromienne

o cechach członkopromiennych (rząd ryb)


SJP.pl


członkopromienny

o cechach członkopromiennych (rząd ryb)


SJP.pl


członkostwo

przynależność do danej grupy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) bycie członkiem jakiejś organizacji, stowarzyszenia, klubu, partii politycznej

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Parlament czeski ratyfikował umowę w sprawie członkostwa tego kraju w NATO.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człon m., członek m., członkini ż., członowanie n., członkowanie n.

 czas. członować ndk., członkować ndk.

 przym. członkowski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przynależność, uczestnictwo

Wiktionary


członkować

książkowo: dzielić na części; członować


SJP.pl


członkowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|członkować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. członkować

 rzecz. członkostwo n.

Wiktionary


członkowaty

złożony z członów; członowany, członkowany


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) posiadający wiele członków

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człon, członek

Wiktionary


członkowski

przymiotnik

 (1.1) dotyczący członków organizacji

 (1.2) dotyczący członkostwa

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Łotwa stała się państwem członkowskim Unii Europejskiej 1 maja 2004 r.

 (1.2) Nie zostałem członkiem klubu akwarystycznego tylko z powodu zaporowo wysokiej składki członkowskiej.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człon m., członek m., członkini ż., członkostwo n.

Wiktionary


członować

książkowo: dzielić na części; członkować


SJP.pl


członowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|członować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. członować

 rzecz. człon m., członek mrz./mos./mzw.

Wiktionary


członowce

podgrupa drobnych skorupiaków; skorupiaki niższe, podraczki


SJP.pl

Skorupiaki niższe, członowce, podraczki (Entomostraca) – wyróżniany dawniej parafiletyczny takson skorupiaków (w zależności od autora w randze działu systematycznego, gromady lub podgromady). Obejmował zwierzęta wyłącznie wodne, w większości przypadków o drobnych rozmiarach ciała. Ich ośrodkowy układ nerwowy ma mózg złożony tylko z przodomóżdża i śródmóżdża (brak tyłomożdża). Odnóża na tułowiu oraz czułki drugiej pary są najczęściej dwugałęziowe. Odwłok w większości przypadków pozbawiony jest odnóży.

Wikipedia


członowiec

1. skorupiak niższy; podraczek;
2. zestaw barek połączonych przegubowo z pchaczem na końcu zestawu, zdolny do żeglugi morskiej;
3. potocznie: pojazd, np. tramwaj lub autobus, składający się z kilku części połączonych elastycznymi przegubami; przegubowiec


SJP.pl


członowość

członowy


SJP.pl

Patrz:

członowy

człopa

miasto w Polsce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Polsce;

Wiktionary

Człopa (niem. Schloppe) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie wałeckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Człopa. Położone na Pojezierzu Południowopomorskim, nad rzeką Cieszynką, na terenie Puszczy Drawskiej.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃwɔpa, AS: ču̯opa

Wiktionary


człopianin

mieszkaniec Człopy


SJP.pl


człopianka

mieszkanka Człopy


SJP.pl


człopski

przymiotnik od: Człopa


SJP.pl


człowiectwo

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) śrpol. człowieczeństwo, ludzkość

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃwɔˈvʲjɛt͡stfɔ, AS: ču̯ovʹi ̯ectfo

Wiktionary


człowieczątko

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) człowiek mizerny, godny politowania

 (1.2) z litością lub sympatią o dziecku

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człowiek mos., człowieczeństwo n.

 przym. człowieczy

 przysł. człowieczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) człeczek, człeczę, człeczyna, człeczysko

 (1.2) człowieczek

Wiktionary


człowiecze

istota żywa, która wyróżnia się najwyższym stopniem rozwoju psychiki i życia społecznego


SJP.pl


człowieczek

zdrobnienie od: człowiek


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) zdrobn. od: człowiek

 (1.2) mały człowiek, np. dziecko lub karzeł

 (1.3) daw. reg-pl|Kresy. źrenica oka

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Ten delikatny człowieczek ze słabym głosikiem musiał wygłosić mszę żałobną.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człowiek m., człek m., człeczyna m., odczłowieczanie n., odczłowieczenie n., uczłowieczanie n., uczłowieczenie n., człowieczeństwo n., człowiekowate nmos., człowiekowaty mzw.

 czas. uczłowieczać ndk., uczłowieczyć dk., odczłowieczać ndk., odczłowieczyć dk.

 przym. człowieczy, człeczy, człowiekowaty

 przysł. człowieczo, człeczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1-2) ludzik

Wiktionary


człowieczeństwo

natura ludzka, godność ludzka; bycie człowiekiem


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) bycie człowiekiem

 (1.2) przest. rodzaj ludzki

Wiktionary

Człowieczeństwo – zbiór cech uważanych za charakterystyczne dla gatunku ludzkiego, do których zaliczamy między innymi: sposób formułowania myśli, język, uczucia i zachowanie. Wszystkie te cechy są wspólne dla większości ludzi i kształtowały się w wyniku ewolucji człowieka.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W umiłowaniu maluczkich przejawiało się jego człowieczeństwo.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człowieki mos., człowieczątko n., człowiek mos., człowieczek mos., człowiekowate lm nm.

 przym. człowieczy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) humanitaryzm, humanitarność; przest. człowieczość

 (1.2) ludzkość

Wiktionary


człowieczo

przysłówek

 (1.1) na sposób ludzki

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człowieczysko n./mos., człowiek mos., nadczłowiek mos., człowieczek mos., człowieczość ż.

 przym. człowieczy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ludzko, po ludzku

Wiktionary


człowieczość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przest. człowieczeństwo

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człowiek mos.

 przym. człowieczy

 przysł. człowieczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) człowieczeństwo

Wiktionary


człowieczy

1. związany z człowiekiem, o ludzkich cechach;
2. w teologii chrześcijańskiej: Syn Człowieczy - określenie Jezusa Chrystusa, podkreślające jego ludzką naturę


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) przest. dotyczący człowieka, należący do człowieka

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Taki to człowieczy los, taka jego dola.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡ʃwɔˈvʲjɛt͡ʃɨ, AS: ču̯ovʹi ̯ečy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człowieczysko n./mos., człowiek mos., człowiekowate mos., człowieczek mos., człowieczeństwo n., nadczłowiek mos., człowieczątko n., człowieczość ż.

 przysł. człowieczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ludzki

Wiktionary


człowieczyna

z politowaniem lub żartobliwie o człowieku małym, wątłym


SJP.pl


człowieczysko

ze współczuciem lub poufale o człowieku; człeczysko


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy lub nijaki

 (1.1) rub. o człowieku

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ile takie człowieczysko się musi w życiu natrudzić, nachodzić, nazałatwiać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człowiek mos.

 przym. człowieczy

 przysł. człowieczo

Wiktionary


człowiek

istota żywa, która wyróżnia się najwyższym stopniem rozwoju psychiki i życia społecznego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) antrop. nazwa systematyczna|Homo sapiens|Linnaeus|ref=tak., istota o najwyższym stopniu świadomości zamieszkująca Ziemię;

 (1.2) ktoś, jakaś osoba

 (1.3) pracownik, podwładny, członek

Wiktionary

  • człowiek (łac. Homo) – rodzaj ssaków naczelnych z rodziny człowiekowatych (Hominidae),
  • człowiek rozumny (łac. Homo sapiens) – jedyny współcześnie żyjący gatunek z rodzaju Homo,
  • człowiek jako osoba,
  • Człowiek – album zespołu Akurat.
  • Człowiek – album zespołu Totentanz
Zobacz też
  • Antropologia filozoficzna – zajmuje się naturą człowieka
  • Człowiekowate

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W niczym więc człowiek nie przewyższa zwierząt, bo wszystko jest marnością.

 (1.2) Ten człowiek ucieka! Łapcie tego człowieka!

 (1.3) Major cieszył się szacunkiem wśród swoich ludzi.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃwɔvʲjɛk, AS: ču̯ovʹi ̯ek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człek mos., człowieczeństwo n., człowieczość ż., człowieki nmos., uczłowieczanie n., uczłowieczenie n., odczłowieczanie n., odczłowieczenie n.

:: zdrobn. człowieczek mos.

:: zgrub. człowieczysko n., człeczyna mos.

 czas. uczłowieczać ndk., uczłowieczyć dk., odczłowieczać ndk., odczłowieczyć dk.

 przym. człowieczy, uczłowieczony, człowiekowaty, odczłowieczony, ludzki

 przysł. człowieczo, po ludzku

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) osoba, persona; przen. śmiertelnik, śmiertelny; pot. gość; przest. lub żart. człek, człeczyna

 (1.3) pracownik, robotnik, podwładny, swój

Wiktionary


człowieki

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) przest. żart. ludzie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człowiek m., człeczyna m., człek m., człowieczeństwo n., człowiekowate nmos., uczłowieczanie n., uczłowieczenie n., odczłowieczanie n., odczłowieczenie n., człowiekowaty mzw.

 czas. uczłowieczać ndk., uczłowieczyć dk., odczłowieczać ndk., odczłowieczyć dk.

 przym. człowieczy, człeczy, człowiekowaty, człowieczeński

Wiktionary


człowiekopodobny

podobny do człowieka; człekopodobny, humanoidalny


SJP.pl


człowiekowate

rodzina rzędu naczelnych, obejmująca formy kopalne: australopiteka, pitekantropa i człowieka neandertalskiego oraz gatunek żyjący: człowieka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) biol. rodzina ssaków naczelnych obejmująca największe wśród naczelnych gatunki, które wykazują dużą inteligencję, przyjmowanie wyprostowanej, dwunożnej postawy oraz zdolność do wytwarzania i używania narzędzi

Wiktionary

Człowiekowate (Hominidae) – rodzina ssaków naczelnych z nadrodziny człekokształtnych (Hominoidea) obejmująca największe wśród naczelnych gatunki wykazujące dużą inteligencję, skłonność do przyjmowania dwunożnej i spionizowanej postawy oraz zdolność do wytwarzania i używania narzędzi.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌt͡ʃwɔvʲjɛkɔˈvatɛ, AS: ču̯ovʹi ̯ekovate

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człowiek m., człowieczeństwo n., człowieczek mos., człowieki mos.

 przym. człowieczy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) hominidy

Wiktionary


człowiekowatość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co jest człowiekowate

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człowiek mos., człowiekowaty mzw.

 przym. człowiekowaty

Wiktionary


człowiekowaty

o cechach człowiekowatych


SJP.pl

przymiotnik jakościowy

 (1.1) podobny do człowieka; taki jak człowiek

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) zool. zwykle w lm. człowiekowate: przedstawiciel rodziny ssaków naczelnych z nadrodziny człekokształtnych

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człowieki mos., człowieczek mos., człowiek mos., człowiekowatość ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (2.1) hominid

Wiktionary


człowieku

istota żywa, która wyróżnia się najwyższym stopniem rozwoju psychiki i życia społecznego


SJP.pl


człuchów

miasto w Polsce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Polsce;

Wiktionary

Człuchów (dawniej pol. Słuchów, 1945 Człochów, kaszub. Człuchòwò lub też Człochòwò, niem. Schlochau) – miasto w województwie pomorskim, siedziba gminy miejskiej Człuchów, powiatu człuchowskiego oraz gminy wiejskiej Człuchów.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈt͡ʃwuxuf, AS: ču̯uχuf

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. człuchowianin m., człuchowianka ż.

 przym. człuchowski

Wiktionary


człuchowianin

mieszkaniec Człuchowa


SJP.pl


człuchowianka

mieszkanka Człuchowa


SJP.pl


człuchowski

przymiotnik od: Człuchów


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) dotyczący Człuchowa, związany z Człuchowem

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Człuchów m., człuchowianin m., człuchowianka ż.

Wiktionary


cłapiec

pułapka na drobną zwierzynę w kształcie wydłużonego prostokąta z urządzeniem chwytnym


SJP.pl


cło

opłata pobierana od towarów przy przekroczeniu granicy celnej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) opłata pobierana przez państwo na granicy przy imporcie pewnych towarów;

 (1.2) daw. myto

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przy wjeździe do Szwecji musiałam zapłacić cło za papierosy, a alkohol celnicy mi skonfiskowali.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: t͡swɔ, AS: cu̯o

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. celnik m., celniczka ż., clenie n., oclenie n., Cło n.

 czas. clić ndk., oclić dk.

 przym. celny, celniczy, bezcłowy, cłowy

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

 (1.1) opłata

 (1.2) opłata

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. celnik m., celniczka ż., clenie n., oclenie n., Cło n.

 czas. clić ndk., oclić dk.

 przym. celny, celniczy, bezcłowy, cłowy

frazeologia.

 myśl cła nie płaci

etymologia.

 (1.1-2) etym|stczes|clo. (> etym|czes|clo.) < etym|śwn|zol. (> etym|niem|Zoll.) < etym|śrłac|toloneum. < etym|łac|teloneum. < etym|gr|τελωνεῖον. (telōneĩon)

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) duty, customs

* baskijski: (1.1) aduana

* białoruski: (1.1) по́шліна ż., мы́та n.

* bułgarski: (1.1) мито n.

* chorwacki: (1.1) carina ż.

* czeski: (1.1) clo n.

* dolnołużycki: (1.1) cło n.

* duński: (1.1) told w.

* esperanto: (1.1) dogano

* francuski: (1.1) douane ż.

* górnołużycki: (1.1) cło n.

* hiszpański: (1.1) aduana ż.

* ido: (1.1) dogano

* niemiecki: (1.1) Zoll m.

* nowogrecki: (1.1) δασμός m.

* rosyjski: (1.1) пошлина ż.

* słowacki: (1.1) clo

* szwabski: (1.1) Zoll m.

* szwedzki: (1.1) tull w.

* ukraiński: (1.1) мито n.

* włoski: (1.1) dogana ż., gabella ż.

źródła.

== cło (język dolnołużycki.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) cło

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


cłowy

dawniej: celny


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) przest. związany z cłem, dotyczący cła

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. cło n.

 przym. celny

 czas. clić, oclić

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) celny

Wiktionary


d

1. szósta litera alfabetu polskiego;
2. spółgłoska twarda, dźwięczna, zwarta;
3. drugi dźwięk gamy C-dur


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) jęz. majuskuła szóstej litery polskiego alfabetu;

Wiktionary

D (wymowa: de, minuskuła: d) – czwarta litera alfabetu łacińskiego, szósta litera alfabetu polskiego, w którym służy do oznaczania spółgłoski zwartej zębowej dźwięcznej.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

 (1.1) alfabet polski.

 (1.1) występuje w dwuznakach Dź i Dż

tłumaczenia.

* amerykański język migowy: (1.1) 30px

* polski język migowy: PJM-ukryj| (1.1) {{PJM|D.}}

źródła.

== D (język afar.) ==

wymowa.

 IPA|d.

znaczenia.

litera

 (1.1) Da, majuskuła dziesiątej litery alfabetu afarskiego

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛ, AS: de

Wiktionary

Powiązane:

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

 (1.1) alfabet polski.

 (1.1) występuje w dwuznakach Dź i Dż

tłumaczenia.

* amerykański język migowy: (1.1) 30px

* polski język migowy: PJM-ukryj| (1.1) {{PJM|D.}}

źródła.

== D (język afar.) ==

wymowa.

 IPA|d.

znaczenia.

litera

 (1.1) Da, majuskuła dziesiątej litery alfabetu afarskiego

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

 (1.1) minuskuła: d

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

 (1.1) alfabet polski.

 (1.1) występuje w dwuznakach Dź i Dż

tłumaczenia.

* amerykański język migowy: (1.1) 30px

* polski język migowy: PJM-ukryj| (1.1) {{PJM|D.}}

źródła.

== D (język afar.) ==

wymowa.

 IPA|d.

znaczenia.

litera

 (1.1) Da, majuskuła dziesiątej litery alfabetu afarskiego

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

 (1.1) minuskuła: d

Wiktionary


d'arc

[czytaj: dark] nazwisko, m.in.: Joanna d'Arc, bohaterka narodowa Francji, święta Kościoła katolickiego


SJP.pl


d'estaing

[czytaj: desTĘ] nazwisko francuskie, np. Valéry Giscard d'Estaing, prezydent Francji w latach 1974-1981


SJP.pl


d-ca

skrót od: dowódca (czytany jako całe, odmienne wyrażenie); dca, dow.


SJP.pl

skrót w funkcji rzeczownika rodzaju męskoosobowego

 (1.1) = dowódca

Wiktionary


d-dur

w muzyce: gama lub tonacja muzyczna oparta na skali durowej, rozpoczynająca się od dźwięku "d"


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) muz. gama lub tonacja durowa zaczynająca się od dźwięku d (w zapisie nutowym z dwoma krzyżykami)

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) muz. akord durowy oparty na tonice tonacji D-dur (1.1)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Koncert D-dur na gitarę i smyczki

 (2.1) Aby zagrać tę piosenkę, wystarczy znać trzy akordy – A-dur, D-dur i E-dur.

Wiktionary


d-dztwo

skrót od: dowództwo; dtwo, dow.


SJP.pl


d-kształtny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który ma kształt litery D

Wiktionary


d-moll

w muzyce: gama lub tonacja muzyczna oparta na skali molowej, rozpoczynająca się od dźwięku "d"


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) muz. gama lub tonacja molowa zaczynająca się od dźwięku d (w zapisie nutowym z jednym bemolem)

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) muz. akord molowy oparty na tonice tonacji d-moll (1.1)

Wiktionary


d.

skrót od:
1. dopełniacz; dpn.;
2. don (tytuł grzecznościowy); Dn.


SJP.pl

skrót

 (1.1) = gram. dopełniacz

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

 skróty przypadkówPL.

tłumaczenia.

źródła.

== D. (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

skrót

 (1.1) = doctor → doktor

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

 skróty przypadkówPL.

tłumaczenia.

źródła.

== D. (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

skrót

 (1.1) = doctor → doktor

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

 (1.1) ArtD. • Art.D. • D.A. • D.Arts • D.Jur. • J.D. • M.D. • Ph.D. • Th.D. • D.Sc.

synonimy.

 (1.1) D, Dr, Dr.

Wiktionary


d.-niem.

skrót od: dolnoniemiecki


SJP.pl


d.-łuż.

skrót od: dolnołużycki


SJP.pl


d.c.

[czytaj: di-S-I] Dystrykt Kolumbii


SJP.pl


d.n.

skrót od: dokończenie nastąpi; dok. nast.


SJP.pl


d.o.m.

z łaciny: umieszczany na nagrobkach akronim słów Deo Optimo Maximo, Bogu Największemu Najlepszemu


SJP.pl


da

1. przekazać coś komuś, ofiarować, wręczyć, powierzyć itp.;
2. dać się:
a) pozwolić się oszukać, pokonać itp.;
b) być możliwym; można


SJP.pl

Jednostka masy atomowej, dalton, zwyczajowo atomowa jednostka masy, potocznie unit; symbol u (od ang. unit, jednostka) lub Da – stała fizyczna będąca jednostką masy, ze względów praktycznych zdefiniowana jako 1/12 masy atomu węgla 12C, a w przybliżeniu równa masie atomu wodoru (jego najlżejszego izotopu).

Wikipedia


dab

rodzaj ruchu tanecznego z użyciem głowy i obu rąk; dabbing


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|m.;

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (2.1) geogr. dzielnica Katowic;

 (2.2) geogr. część miasta Jaworzno;

 (2.3) geogr. toponim, nazwa kilku przysiółków i osad w Polsce

 (2.4) geogr. wieś w Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Olsztynek;

 (2.5) geogr. niezamieszkała osada w Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Korsze;

 (2.6) herald. nazwa dwóch różnych herbów szlacheckich; oraz

Wiktionary

  • DAB – kod IATA amerykańskiego portu lotniczego Daytona Beach
  • Dansk Automobil Byggeri A/S – duńska firma, która przez wiele lat produkowała pojazdy samochodowe, głównie autobusy
  • Digital Audio Broadcasting – technologia pozwalająca nadawać programy radiowe w formie cyfrowej
  • Dortmunder Actien-Brauerei GmbH – dortmundzki koncern piwowarski
  • Dab – figura taneczna, rozpropagowana w internecie w ostatnim kwartale 2015 roku przez artystów hip-hopowych oraz w sporcie przez graczy NFL.

Wikipedia

Przykłady

 (2.1) Już dojeżdżamy do Dębu.

 (2.4) Już dojeżdżamy do Dąba.

 (2.6) Właścicieli tych ziem, Zborowskich herbu Dąb, wygnał ukaz carski.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dąb mrz., dębianin mos., dębianka ż., dąbianin mos., dąbianka ż.

 przym. dąbski, dębski

Wiktionary

Synonimy:

 (2.1) gw-pl|Górny Śląsk|Domb, Dómb.

Wiktionary


dabbing

[czytaj: dabing]
1. rodzaj ruchu tanecznego z użyciem głowy i obu rąk; dab;
2. wdychanie dymu powstałego wskutek podgrzewania koncentratu marihuany do bardzo wysokiej temperatury


SJP.pl


dąbczak

młody dąb; dąbek, dębczak


SJP.pl


dabecja

krzew z rodziny wrzosowatych


SJP.pl

Wikipedia


dąbecki

przymiotnik od: Dąbek, Dąbki


SJP.pl


dąbek

młody dąb; dąbczak, dębczak


SJP.pl

  • Dąbek – polskie nazwisko

Wikipedia


dąbianin

mieszkaniec Dąbia


SJP.pl


dąbianka

mieszkanka Dąbia


SJP.pl


dąbie

1. nazwa wielu miejscowości i ich części w Polsce;
2. nazwa kilku jezior w Polsce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Polsce;

 (1.2) geogr. nazwa jednego z osiedli w Szczecinie;

 (1.3) geogr. nazwa kilku jezior w Polsce

Wiktionary

Dąbie (niekiedy także Dąbie nad Nerem) – miasto w województwie wielkopolskim, w powiecie kolskim, nad Nerem, w Kotlinie Kolskiej, siedziba władz miejsko-wiejskiej gminy Dąbie. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa konińskiego. Dąbie należy do Związku Miast Polskich.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈdɔ̃mbʲjɛ, AS: dõmbʹi ̯e

Wiktionary

Powiązane:

 przym. dąbski, dębski

Wiktionary


dabigatran

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) farm. lek przeciwkrzepliwy stosowany doustnie; odwracalny, bezpośredni inhibitor trombiny

Wiktionary

Dabigatran (łac. dabigatranum) – wielofunkcyjny organiczny związek chemiczny, lek przeciwzakrzepowy, bezpośredni i odwracalny inhibitor trombiny, stosowany w zapobieganiu zakrzepom u pacjentów z grup wysokiego ryzyka.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

 (1.1) eteksylan dabigatranu

synonimy.

 (1.1) nazwy handlowe: Pradaxa

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) dabigatran

* francuski: (1.1) dabigatran m.

* łaciński: (1.1) dabigatranum n.

źródła.

== dabigatran (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) farm. dabigatran

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) nazwy handlowe: Pradaxa

Wiktionary


dąbki

młody dąb; dąbczak, dębczak


SJP.pl

Miejscowości w Polsce i ich części

  • Dąbki – część wsi Żmigród, w woj. dolnośląskim, w pow. trzebnickim, w gminie Żmigród
  • Dąbki – część wsi Dąblin, w woj. kujawsko-pomorskim, w pow. inowrocławskim, w gminie Gniewkowo
  • Dąbki – przysiółek wsi Nowy Zagór, w woj. lubuskim, w pow. krośnieńskim, w gminie Dąbie
  • Dąbki – część wsi Szczodrkowice, w woj. małopolskim, w pow. krakowskim, w gminie Skała
  • Dąbki – kolonia w woj. mazowieckim, w pow. przasnyskim, w gminie Krasne
  • Dąbki – część wsi Antoniewo, w woj. mazowieckim, w pow. żuromińskim, w gminie Siemiątkowo
  • Dąbki – osada w woj. pomorskim, w pow. bytowskim, w gminie Bytów
  • Dąbki – część wsi Dolsko, w woj. pomorskim, w pow. bytowskim, w gminie Miastko
  • Dąbki – wieś w woj. pomorskim, w pow. chojnickim, w gminie Czersk
  • Dąbki – osada leśna w woj. pomorskim, w pow. chojnickim, w gminie Czersk
  • Dąbki – kolonia w woj. pomorskim, w pow. człuchowskim, w gminie Człuchów
  • Dąbki – część wsi Mnich, w woj. śląskim, w pow. cieszyńskim, w gminie Chybie
  • Dąbki – część wsi Grodzisko, w woj. świętokrzyskim, w pow. koneckim, w gminie Radoszyce
  • Dąbki – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. pilskim, w gminie Wyrzysk
  • Dąbki – wieś w woj. zachodniopomorskim, w pow. sławieńskim, w gminie Darłowo

Wikipedia


dąbkiewicz

nazwisko


SJP.pl


dąbkowice

W Polsce
  • Dąbkowice – osada w województwie dolnośląskim, w powiecie strzelińskim, w gminie Przeworno
  • Dąbkowice – wieś w woj. łódzkim, w pow. kutnowskim, w gminie Strzelce
  • Dąbkowice – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. wągrowieckim, w gminie Wągrowiec
  • Dąbkowice – osada w woj. zachodniopomorskim, w pow. sławieńskim, w gminie Darłowo
  • Dąbkowice – dawna gmina

Wikipedia


dąbkowski

nazwisko


SJP.pl

  • Dąbkowski – polskie nazwisko.

Osoby noszące nazwisko Dąbkowski/Dąbkowska:

  • Bartosz Dąbkowski (ur. 1985) – hokeista
  • Irena Dąbkowska (ur. 1901, zm. ok. 1942) – dr botaniki i geologii, działaczka konspiracyjna ZWZ
  • Lena Dąbkowska-Cichocka (ur. 1973) – polityk
  • Mieczysław Dąbkowski (1880-1946) – generał
  • Przemysław Dąbkowski (1877-1950) – historyk prawa
  • Renata Dąbkowska (ur. 1972) – wokalistka
  • Stefan Dąbkowski (1884-1962) – działacz niepodległościowy, polityk
  • Zbigniew Dąbkowski (ur. 1958) – polityk samorządowy

Wikipedia


daboja

rodzaj jadowitego węża z rodziny żmijowatych, zamieszkującego tereny południowo-wschodniej Europy, południowej Azji aż po północno-wschodnią Afrykę, o długości do 2 metrów


SJP.pl

Daboia – rodzaj jadowitych węży z podrodziny żmij (Viperinae) w rodzinie żmijowatych (Viperidae).

Wikipedia


dabować

1. wykonywać specyficzny ruch taneczny z użyciem głowy i obu rąk;
2. wdychać dym powstały wskutek podgrzewania koncentratu marihuany do bardzo wysokiej temperatury


SJP.pl


dąbroszyn

wieś w Polsce


SJP.pl

W Polsce
  • Dąbroszyn – wieś w woj. lubuskim, w pow. gorzowskim, w gminie Witnica
  • Dąbroszyn – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. konińskim, w gminie Rychwał
  • Dąbroszyn – gromada
  • Dąbroszyn – dawna gmina
  • Dąbroszyn – stacja kolejowa w Dąbroszynie, w województwie lubuskim

Wikipedia


dąbrowa

las złożony głównie z dębów; dębniak


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) geogr. toponim, nazwa licznych miejscowości w Polsce; także. człon nazwy tych miejscowości;

Wiktionary

  • dąbrowa – las liściasty lub zarośla z przewagą drzewostanu dębowego
W Polsce

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Pociąg do Dąbrowy odchodzi z peronu trzeciego.

 (1.1) Rodzina Rząsów mieszka w Dąbrowie od czterech pokoleń.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dąbrowa ż., dąbrowianin m., dąbrowianka ż., Dąbrowice nmos., Dąbrówka ż., dąbrowiak m.

 przym. dąbrowski, dąbrowicki

Wiktionary


dąbrówecki

przymiotnik od: Dąbrówka


SJP.pl


dąbrowianin

mieszkaniec Dąbrowy, Dąbrowy Białostockiej, Dąbrowy Biskupiej, Dąbrowy Górniczej, Dąbrowy Tarnowskiej, Dąbrowy Zielonej


SJP.pl


dąbrowianka

mieszkanka Dąbrowy, Dąbrowy Białostockiej, Dąbrowy Biskupiej, Dąbrowy Górniczej, Dąbrowy Tarnowskiej, Dąbrowy Zielonej


SJP.pl


dąbrowica

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto rejonowe na Ukrainie w obwodzie rówieńskim;

Wiktionary

W Polsce
  • Dąbrowica – wieś w woj. dolnośląskim, w pow. karkonoskim, w gminie Mysłakowice
  • Dąbrowica – wieś w woj. dolnośląskim, w pow. wrocławskim, w gminie Długołęka
  • Dąbrowica – wieś w woj. lubelskim, w pow. biłgorajskim, w gminie Biłgoraj
  • Dąbrowica – wieś w woj. lubelskim, w pow. janowskim, w gminie Potok Wielki
  • Dąbrowica – wieś w woj. lubelskim, w pow. lubelskim, w gminie Jastków
  • Dąbrowica – wieś w woj. małopolskim, w pow. bocheńskim, w gminie Bochnia
  • Dąbrowica – część wsi Chrostowa w woj. małopolskim, w pow. bocheńskim, w gminie Łapanów
  • Dąbrowica – wieś w woj. małopolskim, w pow. dąbrowskim, w gminie Szczucin
  • Dąbrowica – część wsi Słupia w woj. małopolskim, w pow. limanowskim, w gminie Jodłownik
  • Dąbrowica – wieś w woj. mazowieckim, w pow. wołomińskim, w gminie Poświętne
  • Dąbrowica – kolonia w woj. opolskim, w pow. oleskim, w gminie Dobrodzień
  • Dąbrowica – wieś w woj. podkarpackim, w pow. leżajskim, w gminie Kuryłówka
  • Dąbrowica – wieś w woj. podkarpackim, w pow. niżańskim, w gminie Ulanów
  • Dąbrowica – wieś w woj. podkarpackim, w pow. tarnobrzeskim, w gminie Baranów Sandomierski
  • Dąbrowica – wieś w woj. świętokrzyskim, w pow. jędrzejowskim, w gminie Słupia
  • Dąbrowica – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. konińskim, w gminie Rzgów
  • Dąbrowica – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. tureckim, w gminie Dobra
  • Dąbrowica – wieś w woj. zachodniopomorskim, w pow. goleniowskim, w gminie Maszewo
  • Dąbrowica – wieś w woj. zachodniopomorskim, w pow. szczecineckim, w gminie Borne Sulinowo
  • Dąbrowica – osiedle Zawiercia

Wikipedia

Powiązane:

 przym. dąbrowicki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) hist. war. Dubrowica

Wiktionary


dąbrowice

1. miasto w Polsce;
2. nazwa kilku wsi w Polsce


SJP.pl

Dąbrowice – miasto w Polsce położone w województwie łódzkim, w powiecie kutnowskim, w gminie Dąbrowice. Siedziba gminy Dąbrowice.

Dąbrowice uzyskały lokację miejską przed 1455 rokiem. Prawa miejskie utraciły 31 maja 1870, a odzyskały je 1 stycznia 2023 roku. W latach 1867–1954 i od 1973 siedziba gminy Dąbrowice, a w latach 1954–1972 gromady Dąbrowice.

Wikipedia


dąbrowicki

przymiotnik od: Dąbrowice


SJP.pl


dąbrowicz

nazwisko


SJP.pl


dąbrowiczanin

mieszkaniec Dąbrowic


SJP.pl


dąbrowiczanka

mieszkanka Dąbrowic


SJP.pl


dąbrowiec

dąbrowiec samotnik - gatunek chrząszcza z rodziny kózkowatych


SJP.pl

W Polsce
  • Dąbrowiec – wieś w woj. lubuskim, w pow. żarskim, w gminie Żary
  • Dąbrowiec – wieś w woj. małopolskim, w pow. miechowskim, w gminie Charsznica
  • Dąbrowiec – zlikwidowany przystanek kolejowy w Dąbrowcu, w województwie lubuskim

Wikipedia


dąbrówieński

przymiotnik od: Dąbrówno; dąbrówniański


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Dąbrównem, dotyczący Dąbrówna

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dąbrówno n., dąbrównianin m., dąbrównianka ż.

 przym. dąbrówniański

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dąbrówniański

Wiktionary


dąbrówka

roślina zielna z rodziny wargowych; gądziel


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) rzad. imię|polski|ż.;

Wiktionary

  • dąbrówka (Ajuga) – rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych
  • dąbrówka (Drymonia) – rodzaj motyli z rodziny garbatkowatych
  • Dąbrówka – gmina wiejska
  • Dąbrówka – szczyt w Paśmie Masłowskim w Górach Świętokrzyskich

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Moja przyszywana ciotka z Cieszyna ma na imię Dąbrówka.

 (1.1) Spotkanie odbyło się w szerszym gronie niż poprzednie, ponieważ do zaangażowanych w projekt stowarzyszeń morskich dołączyli przedstawiciele Politechniki Gdańskiej: dr inż. Maria Głowacka, dr inż. Krzysztof Krzysztofowicz, dr inż. Jacek Łubiński, dr Dąbrówka Tyślewicz oraz przedstawiciele Pomorskiego Związku Żeglarskiego reprezentowanego przez prezesa Bogusława Witkowskiego.

 (1.1) Dąbrówki imieniny obchodzą 15 stycznia.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɔ̃mˈbrufka, AS: dõmbrufka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: zdrobn. Dąbróweczka ż.

 przym. Dąbrówczyn

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zdrobn. Dąbróweczka

Wiktionary


dąbrównianin

mieszkaniec wsi: Dąbrówno


SJP.pl


dąbrównianka

mieszkanka wsi Dąbrówno


SJP.pl


dąbrówniański

przymiotnik od: Dąbrówno; dąbrówieński


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Dąbrównem, dotyczący Dąbrówna

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dąbrówno n., dąbrównianin m., dąbrównianka ż.

 przym. dąbrówieński

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dąbrówieński

Wiktionary


dąbrowno

wieś w Polsce


SJP.pl

2 miejscowości w Polsce:

  • Dąbrowno – wieś w woj. lubuskim, w pow. nowosolskim, w gminie Nowa Sól
  • Dąbrowno – wieś w woj. śląskim, w pow. myszkowskim, w gminie Niegowa

Wikipedia


dąbrowski

przymiotnik od: Dąbrowa, Dąbrowa Białostocka, Dąbrowa Biskupia, Dąbrowa Górnicza, Dąbrowa Tarnowska, Dąbrowa Zielona


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do Dąbrowy, związany z Dąbrową

Wiktionary

Dąbrowski (forma żeńska: Dąbrowska, liczba mnoga: Dąbrowscy) – polskie nazwisko, najczęściej spotykane w województwie podlaskim. Obecnie jest to dziesiąte pod względem popularności nazwisko w Polsce. Według bazy PESEL 22 stycznia 2025 nosiło je 43 557 Polek i 41 802 Polaków.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Policja odnalazła ją na jednym z dąbrowskich dworców kolejowych.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dąbrowa ż., dąbrowa ż.

Wiktionary


dąbrowszczak

żołnierz batalionu im. generała Jarosława Dąbrowskiego, uczestnik wojny domowej w Hiszpanii


SJP.pl


dąbski

przymiotnik od: Dąbie; dębski


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Dąbiem, dotyczący Dąbia

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Do Powiercia dojedziesz ulicą Dąbską.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dąb m., Dąbie n., dąbianin m., dąbianka ż.

 przym. dębski, dębowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dębski

Wiktionary


dac

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) wiać z dużą siłą

 (1.2) dmuchając w instrument muzyczny, wydobywać z niego dźwięki

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wiatr dął jeszcze silny, ale burza minęła, a morze znacznie przycichło.

 (1.2) Przygrywała cała orkiestra rybacka, a dęła w trąby z taką mocą i zapałem, że pół wioski drżało, jak podczas nordowego sztormu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɔ̃ɲt͡ɕ, AS: dõńć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dęcie n.

 przym. dęty

 przysł. dęto

Wiktionary


dacan

buddyjska świątynia i klasztor w Rosji


SJP.pl

Dacan – termin oznaczający buddyjskie uczelnie-klasztory w tybetańskiej tradycji Gelukpy położone w Rosji, szczególnie w Syberii Wschodniej. Z zasady, dacan posiada wydział filozoficzny oraz medyczny. Przed XX w. dacany istniały tylko w Buriacji i na Zabajkalu.

Wikipedia


dacentrur

rodzaj dinozaura z infrarzędu stegozaurów; omozaur


SJP.pl

Wikipedia


dacewicz

nazwisko


SJP.pl


dach

1. konstrukcja chroniąca budynek przed opadami atmosferycznymi;
2. górna część pojazdu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) górna część budynku, pojazdu itp., pokrycie osłaniające wnętrze przed deszczem, słońcem itp.;

 (1.2) przen. dom, mieszkanie

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Świt był dość chłodny, pnie jabłoni jeszcze otulone mgłą, ale słońce stało już na wschodniej stronie nieba i dzień zapowiadał się upalny. Brzęczały pierwsze owady, a ponad dachami szybowały jaskółki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dax, AS: daχ

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dachowiec m., dachówka ż., zadaszenie n., dachowanie n., zadaszanie n., poddasze n., dachówczarnia ż.

:: zdrobn. daszek m.

 czas. zadaszać ndk., zadaszyć dk., dachować ndk., wydaszyć dk.

 przym. dachowy, dachówkowy, dachowaty, daszkowaty, zadaszony

Wiktionary


dacharz

potocznie: dekarz


SJP.pl


dachau

miasto w Niemczech


SJP.pl

Dachau – miasto powiatowe w południowych Niemczech, w kraju związkowym Bawaria, w rejencji Górna Bawaria, w regionie Monachium, siedziba powiatu Dachau. Leży ok. 20 km w kierunku północno-zachodnim od Monachium. Zamieszkane przez 43 255 mieszkańców (31 grudnia 2011). Przez miasto przepływa rzeka Amper. W Dachau rozwinął się przemysł elektrotechniczny, precyzyjny, włókienniczy i środków transportu.

Wikipedia


dachcęgi

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) narzędzie dekarskie służące do zaginania blachy, mające spłaszczone końcówki, które umożliwiają zaginanie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Podaj mi dachcęgi — krzyknął majster.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daxˈt͡sɛ̃ŋʲɟi, AS: daχcŋʹǵi

Wiktionary


dachdeker

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. dekarz

Wiktionary


dacholeum

materiał do pokrywania dachów


SJP.pl


dachować

o samochodzie: przewrócić się, przewracać się na dach podczas jazdy; kapotować, kapotażować


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) przewracać się na dach

 (1.2) mieć wypadek samochodowy z wywrotką na dach

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dach mrz., dachowanie n., dachowiec mzw., dachówczarnia ż.

 przym. dachowy

Wiktionary


dachowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) o pojeździe przewrócenie się na dach w trakcie wypadku

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dachówczarnia ż., dach m., dachowiec m., dachówka ż.

 czas. dachować ndk.

 przym. dachowy, dachówkowy

Wiktionary


dachowaty

przymiotnik

 (1.1) podobny do dachu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dach mrz., dachówczarnia ż.

Wiktionary


dachówczarka

maszyna do wyrobu dachówek


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) techn. maszyna do formowania dachówek

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdaxufˈt͡ʃarka, AS: daχufčarka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dachówka ż.

Wiktionary


dachówczarnia

fabryka dachówek


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zakład wytwarzający dachówki

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Aktualnie firma ma zakłady w Stanach Zjednoczonych oraz dziewięć w Europie, z czego trzy znajdują się w Polsce – klinkiernia oraz dwie dachówczarnie.

 (1.1) Terenowy przemysł materiałów budowlanych skupia obecnie 25 cegielń i 2 dachówczarnie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dach m., dachowiec m., dachówka ż., dachowanie n., daszek m.

 czas. dachować ndk.

 przym. dachowy, dachówkowy, dachowaty, daszkowaty

Wiktionary


dachóweczka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zdrobn. od: dachówka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dachówka ż.

 przysł. dachówkowato

Wiktionary


dachowiec

1. potocznie: kot bezpański;
2. nierasowy kot domowy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) pot. nierasowy kot

 (1.2) pot. zdziczały, bezpański kot

Wiktionary

Kot europejski krótkowłosy (zwany niekiedy również kotem celtyckim) – naturalna, stosunkowo niedawno uznana rasa kota. Uznanie rasy nastąpiło ze względu na konieczność ochrony pierwotnych genów kotów występujących od wieków na terenie Europy.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Maminy dachowiec spał całymi dniami.

 (1.2) Rzymskim dachowcom nie jest źle, dobrzy ludzie je dokarmiają.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dachówczarnia ż., dach mrz., daszek mrz., dachówka ż., zadaszanie n., zadaszenie n., dachowanie n.

 czas. zadaszać ndk., zadaszyć dk., dachować ndk.

 przym. dachowy, dachówkowy, dachówkowaty

 przysł. dachówkowato

Wiktionary


dachówka

wyrób budowlany używany do wykonywania pokryć dachowych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) bud. ceramiczna (niekiedy kamienna lub betonowa) płytka stosowana do pokrywania dachów;

Wiktionary

Dachówka – wyrób budowlany o różnych kształtach i wymiarach, używany do wykonywania pokryć dachowych. Do krycia kalenic i szczytów dachów stosuje się dachówki o odpowiednim kształcie, zwane gąsiorami.

Ze względu na rodzaj materiału użytego do produkcji dachówki dzielą się na:
  • dachówki ceramiczne – wykonane z gliny ceglarskiej. Dzielimy je na:
    • naturalne – wyrabiane z surowej gliny, mają powierzchnię porowatą i matową. Wskazane do stosowania na obiektach zabytkowych.
    • angobowane – pokrywane płynną glinką z dodatkiem barwników w odcieniach czerwieni i miedzi, brązu, żółcienia także niebieskie, zielone i czarne,
    • glazurowane – powlekane bezbarwnym lub kolorowym szkliwem, dzięki temu ich powierzchnia jest lśniąca, mają też najwięcej odcieni.
  • dachówki cementowe – wykonane z zaprawy cementowej,
  • dachówki szklane – wykonane ze szkła,
  • dachówki wykonane z innych materiałów, np. włókno-cementu.
Natomiast ze względu na proces produkcji można wyróżnić:
  • dachówki ciągnione,
  • dachówki tłoczone.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: daˈxufka, AS: daχufka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dach m., daszek m., dachówczarka ż.

:: zdrobn. dachóweczka ż.

 przym. dachówkowy, dachowy, dachówkowaty

 przysł. dachówkowato

Wiktionary


dachówkowato

przysłówek sposobu

 (1.1) nachodząc na siebie jak dachówki

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Listki perygonialne torfowca nastroszonego zachodzą dachówkowato na siebie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dachowiec mzw., dachóweczka ż., dachówka ż.

 przym. dachowy, dachówkowaty

Wiktionary


dachówkowaty

przypominający dachówkę lub ułożenie dachówki


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) rozmieszczeniem, ułożeniem przypominający dachówkę

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dachowiec mzw., dachówka ż.

 przysł. dachówkowato

Wiktionary


dachówkowy

przymiotnik od: dachówka


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z dachówkami; wykonany z dachówek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dachówczarnia ż., dach mrz., dachowanie n., dachowiec mzw., dachówka ż.

Wiktionary


dachowski

nazwisko


SJP.pl


dachowy

przymiotnik od: dach


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) dotyczący dachu, związany z dachem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W połaci dachowej znajdowały się lukarnowe okna.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daˈxɔvɨ, AS: daχovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dachówczarnia ż., dach mrz., dachówka ż., dachowiec mzw., daszek mrz., dachowanie n., zadaszenie n.

 czas. zadaszyć dk., dachować ndk.

 przysł. dachówkowato

 przym. zadaszony

Wiktionary


dachołaz

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) przen. kot

Wiktionary


dachstein

[czytaj: dachsztajn]
1. masyw górski w Alpach;
2. grupa górska w Alpach Salzburskich;
3. lodowiec w Austrii;
4. miejscowość i gmina we Francji


SJP.pl

  • Dachstein (masyw górski) – masyw górski w Alpach
  • Dachstein (grupa górska) – grupa górska i masyw w Alpach Salzburskich
  • Dachstein – lodowiec w Austrii
  • Dachstein – miejscowość we Francji

Wikipedia


dacia

[czytaj: daczja] samochód marki Dacia


SJP.pl

S.C. Automobile Dacia S.A. – rumuński producent samochodów osobowych i dostawczych powstały w 1966 roku pod nazwą Uzina de Autoturisme Pitești w mieście Mioveni.

Przedsiębiorstwo od początku współpracowało z koncernem Renault. Nazwa pochodzi od Dacji – historycznej rzymskiej krainy na terenie obecnej Rumunii. Dacia jest filią francuskiego koncernu Renault oraz największym rumuńskim eksporterem.

Wikipedia


dacja

prowincja rzymska podbita przez Rzymian za panowania Trajana; obecnie Rumunia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) hist. geogr. kraina historyczna w Europie południowo-wschodniej;

Wiktionary

Dacja (rumuński Dacia) – kraina historyczna w Europie południowo-wschodniej (w przybliżeniu na obszarze dzisiejszej Rumunii). Od północy była ograniczona Karpatami, od wschodu Prutem, od południa dolnym Dunajem, od zachodu początkowo środkowym biegiem Dunaju, a od I wieku naszej ery – Cisą.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Historycy wiedzą, że Rzymianie nadali miano Dacji krajowi, leżącemu między Cisą, Dunajem, Dniestrem i Karpatami, a lud jej nazwali Trako-Gotami.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dak mos., dacki mrz.

 przym. dacki

Wiktionary


dacjausz

imię męskie


SJP.pl


dacjusz

imię męskie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|m.

Wiktionary

Dacjusz – imię pochodzenia łacińskiego.

Imię Dacjusz, podobnie jak Dacjan, oznacza pochodzącego z Dacji.

Wśród patronów tego imienia – św. Dacjusz, biskup Mediolanu (zm. w 552 roku).

Dacjusz imieniny obchodzi 14 stycznia, 27 stycznia i 21 października.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Uciekając przed Gotami Dacjusz schronił się w Konstantynopolu.

Wiktionary


dacjuszostwo

Dacjusz z małżonką; Dacjuszowie


SJP.pl


dacjuszowie

Dacjusz z małżonką; Dacjuszostwo


SJP.pl


dacjuszowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Dacjusza lub z nim związany


SJP.pl


dacki

1. Dacja;
2. fiołek dacki - gatunek rośliny z rodziny fiołkowatych;
3. język dacki - wymarły język indoeuropejski starożytnej Dacji


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) hist. związany z Dacją, dotyczący Dacji

 (1.2) hist. związany z Dakami, dotyczący Daków

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) jęz. język dacki;

Wiktionary

Dacki (ukr. Дацьки, Daćky) – wieś na Ukrainie, w rejonie jaworowskim obwodu lwowskiego.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. Dacja ż., Dak mos.

Wiktionary


dacron

[czytaj: dakron] włókno syntetyczne poliestrowe, służące do wyrobu tkanin; dakron


SJP.pl

Poli(tereftalan etylenu), PET (C10H8O4)n – termoplastyczny polimer z grupy poliestrów stosowany na dużą skalę do produkcji włókien syntetycznych i butelek do napojów bezalkoholowych. PET powstał w latach czterdziestych XX wieku w Wielkiej Brytanii.

Wikipedia


dacronowy

przymiotnik od: dacron


SJP.pl


dacyt

magmowa skała wylewna


SJP.pl

Dacyt – skała magmowa, obojętna, wylewna lub subwulkaniczna. Jego plutonicznym odpowiednikiem jest tonalit.

Na diagramie klasyfikacyjnym QAPF dacyt zajmuje pola 4 i 5.

W klasyfikacji TAS dacyt zajmuje pole O3 (dacyty).

Wikipedia


dacza

podmiejska willa lub domek letniskowy mieszkańców miasta, wybudowany na działce rekreacyjnej; domek letni (podmiejski, letniskowy), willa podmiejska


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) domek letniskowy

Wiktionary

Dacza (z ros. да́ча), domek letniskowy, dom wakacyjny – dom, zwykle nieduży i otoczony działką, znajdujący się poza miastem, ale najczęściej w jego pobliżu, służący celom wypoczynkowym.

Dacze są bardzo popularne na terenie dawnych republik radzieckich, gdzie były swoistym symbolem pozycji społecznej. W przeszłości wydzielano specjalne tereny dla dacz prominentów: polityków, artystów, naukowców.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Moskwianie weekendy najchętniej spędzają na daczy.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) letniak

Wiktionary


daczkowski

nazwisko


SJP.pl


dacznik

potocznie: właściciel daczy - willi podmiejskiej lub domku letniskowego


SJP.pl


daczowicz

właściciel daczy


SJP.pl


daczowisko

potocznie: teren zabudowany daczami (domkami letniskowymi)


SJP.pl


daczowy

rzadko: związany z daczą - willą podmiejską lub domkiem letniskowym, np. daczowi turyści


SJP.pl


dada

1. awangardowy ruch artystyczny i literacki rozwijający się w latach 1916-23 w Europie i Ameryce, będący anarchiczną negacją dziedzictwa kulturalnego Europy; dadaizm;
2. związany z dadaizmem; dadaistyczny


SJP.pl

Dadaizm (dada) – międzynarodowy ruch artystyczno-literacki w sztuce XX wieku, którego głównymi hasłami były dowolność wyrazu artystycznego, zerwanie z wszelką tradycją i swoboda twórcza odrzucająca istniejące kanony. Jego członkowie, będący świadkami I wojny światowej, w poczuciu rozpadu cywilizacji negowali powszechnie przyjęte ideały estetyczne i wartości. Nie wytworzyli jednolitego stylu czy programu, które spójnie łączyłyby ich dzieła – jednoczyła ich raczej wspólna postawa niż styl.

Wikipedia


dadaista

przedstawiciel dadaizmu (kierunku artystycznego XX wieku)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) szt. liter. artysta działający w nurcie dadaizmu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dadaiści odrzucali tradycyjne normy estetyczne.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dadaizm mrz.

 przym. dadaistyczny

Wiktionary


dadaistka

zwolenniczka dadaizmu


SJP.pl


dadaistyczny

związany z dadaizmem, charakterystyczny dla dadaizmu (awangardowego ruchu artystycznego z początków XX wieku)


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) szt. związany z dadaizmem lub dadaistami

przymiotnik jakościowy

 (2.1) szt. charakterystyczny dla dadaizmu

Wiktionary

Przykłady

 (2.1) Nie lubił również twórczości artystycznej opartej na teoriach nieświadomości czy podświadomości lub na dadaistycznej anarchii.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dadaizm m., dadaista m., dadaistka ż.

Wiktionary


dadaizm

awangardowy ruch artystyczny i literacki rozwijający się w latach 1916-23 w Europie i Ameryce, będący anarchiczną negacją dziedzictwa kulturalnego Europy; dada


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) szt. awangardowy kierunek literacko-artystyczny z lat 1916-1924;

Wiktionary

Dadaizm (dada) – międzynarodowy ruch artystyczno-literacki w sztuce XX wieku, którego głównymi hasłami były dowolność wyrazu artystycznego, zerwanie z wszelką tradycją i swoboda twórcza odrzucająca istniejące kanony. Jego członkowie, będący świadkami I wojny światowej, w poczuciu rozpadu cywilizacji negowali powszechnie przyjęte ideały estetyczne i wartości. Nie wytworzyli jednolitego stylu czy programu, które spójnie łączyłyby ich dzieła – jednoczyła ich raczej wspólna postawa niż styl.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

 (1.1) dada

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. dadaista m.

 przym. dadaistyczny

frazeologia.

etymologia.

 etym|franc|dadaïsme. < etym|franc|dada. → ‘konik-zabawka’

uwagi.

tłumaczenia.

* baskijski: (1.1) dadaismo

* białoruski: (1.1) дадаізм m.

* bułgarski: (1.1) дадаизъм m.

* francuski: (1.1) dadaïsme m.

* hiszpański: (1.1) dadaísmo m.

* niemiecki: (1.1) Dadaismus m.

* nowogrecki: (1.1) ντανταϊσμός m.

* rosyjski: (1.1) дадаи́зм m.

* turecki: (1.1) dadaizm

* ukraiński: (1.1) дадаїзм m.

* węgierski: (1.1) dadaizmus

źródła.

, ruch dada

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daˈdajism̥, AS: dadai ̯ism̦

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dadaista m.

 przym. dadaistyczny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dada

Wiktionary


dadaj

jezioro w Polsce


SJP.pl

  • Dadaj (jezioro)
  • Dadaj (rzeka)
  • Dadaj – osada w woj. warmińsko-mazurskim, w pow. olsztyńskim, w gminie Barczewo

Wikipedia


dadej

nazwisko


SJP.pl


dądel

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) poznań. - malec, smarkacz

 (1.2) poznań. - smark z nosa

Wiktionary


dados

nazwisko


SJP.pl


dadźbog

bóg słowiański; Dadźbóg


SJP.pl

Dadzbog – staropolskie imię męskie, złożone z członu Dadz ("daj") i -bog ("Bóg", ale pierwotnie "los, dola, szczęście"). Prawdopodobnie oznaczało wezwanie do losu: "daj, losie [późn. daj Bóg]".

Dadzbog imieniny obchodzi 29 września.

Żeński odpowiednik: Dadzboga.

Wikipedia


daewoo

[czytaj: dełU] produkt firmy Daewoo


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy, nazwa własna

 (1.1) mot. marka samochodu

Wiktionary

Daewoo Group (hangul: 대우, hancha: 大宇, transkrypcja poprawiona: Daeu czyt. Deu) – południowokoreański wielobranżowy koncern działający w wielu gałęziach przemysłu, m.in. w okrętownictwie, sprzęcie elektronicznym, nieruchomościach, budownictwie, sprzęcie budowlanym, a także w motoryzacji, założony w 1967 roku w Seulu, w 1999 roku koncern ogłosił bankructwo.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Firma sprzedała trzy samochody marki Daewoo.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. daewoo n.

Wiktionary


daf

marka samochodu ciężarowego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) muz. duży bęben obręczowy używany w tradycyjnej muzyce Bliskiego Wschodu

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

 (1.1) bęben

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) daf

* arabski: (1.1) دف

* perski: (1.1) دف

źródła.

== daf (język angielski.) ==

thumb|daf (1.1)

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) muz. daf

odmiana.

 (1.1) lp. daf; lm. dafs

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daf, AS: daf

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

 (1.1) bęben

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) daf

* arabski: (1.1) دف

* perski: (1.1) دف

źródła.

== daf (język angielski.) ==

thumb|daf (1.1)

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) muz. daf

odmiana.

 (1.1) lp. daf; lm. dafs

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


dafne

niski krzew z rodziny wawrzynkowatych, o trwałych lub opadających liściach, wonnych kwiatach i trujących owocach, rosnący w Europie i Azji; wawrzynek


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) mit. postać z mitów greckich, nimfa, która adorowana przez Apolla zamieniła się w drzewo laurowe;

 (1.2) imię|polski|ż.

 (1.3) geogr. hist. starożytne miasto w północno-wschodnim Egipcie;

 (1.4) geogr. hist. starożytne miasto w pobliżu Antiochii Syryjskiej

Wiktionary

  • Dafne – w mitologii greckiej nimfa, ukochana Apollina
  • Dafne – starożytne miasto koło Antiochii Syryjskiej
  • Dafne – starożytne miasto w Egipcie
  • Dafne – jeden z pałaców cesarzy bizantyjskich
  • Dafne – opera Jacopo Periego (1598)
  • Dafne – opera Marco da Gagliano (1608)
  • Dafne – XVII-wieczna opera niemiecka Heinricha Schütza
  • Dafne – opera Richarda Straussa (1937)

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈdafnɛ, AS: dafne

Wiktionary


dafnia

planktonowy skorupiak słodkowodny; rozwielitka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zob. rozwielitka.

Wiktionary

Dafnia, rozwielitka (Daphnia) – rodzaj słodkowodnych stawonogów zaliczanych do grupy wioślarek. Mają 2 pary czułków: pierwsza pełni rolę narządu czuciowego, druga stanowi główny narząd ruchu (rozwielitki poruszają się skokami) oraz 5 par odnóży tułowiowych, pełniących funkcje filtracyjne. Rozmiary ich ciała wahają się od 1 do 6 mm, samce są znacznie mniejsze od samic. Żywią się glonami, bakteriami i zawiesiną organiczną, którą odfiltrowują z wody.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Naturalnie suszona dafnia odpowiednia jest dla wszystkich ryb akwariowych.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdafʲɲa, AS: dafʹńa

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) rozwielitka

Wiktionary


dag

średniowieczna broń sieczna, rodzaj sztyletu; deka


SJP.pl

  • dekagram (dag) – jednostka masy, równa 0,01 kilograma
  • skierowany graf acykliczny (directed acyclic graph) – struktura danych w informatyce
  • Dag – postać z mitologii nordyckiej
  • diacyloglicerole

Wikipedia


daga

średniowieczna broń sieczna, rodzaj sztyletu; deka


SJP.pl

Daga, deka – sztylet o długiej (40–60 cm), szerokiej u nasady i zwężającej się ku sztychowi głowni. Służyła do rozdzierania kolczugi przeciwnika lub do pchnięcia w miejsca nie osłonięte zbroją. Używany w Europie Zachodniej od wczesnego średniowiecza do XVII wieku. W Polsce mało popularny.

Wikipedia


dagan

Dagan, hebrajski Dagon (hebr. ‏דגון‎) – główny bóg czczony przez północno-zachodnie ludy semickie. Prawdopodobnie opiekował się on rolnictwem i zbożem. Był czczony na całym Bliskim Wschodzie z Mezopotamią włącznie (czcili go m.in. Fenicjanie, Amoryci). Pierwotne znaczenie imienia nie jest znane. Słowo dagán w języku hebrajskim i ugaryckim określa „ziarno” a słowo dag oznacza „rybę”. Według jednego z przekazów bóg Dagan był wynalazcą pługa.

Wikipedia


dagda

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) mitcelt. główne bóstwo celtyckie występujące w mitologii iryjskiej;

 (1.2) geogr. miasto na Łotwie;

Wiktionary

  • Dagda – bóstwo irlandzkie
  • Dagda – miasto na Łotwie
  • Dagda – jezioro

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) Dagda

* japoński: (1.1) ダグザ

* łotewski: (1.2) Dagda ż.

źródła.

== Dagda (język łotewski.) ==

wymowa.

 audio|Lv-Dagda.ogg.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. Dagda

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdaɡda, AS: dagda

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) Dagda

* japoński: (1.1) ダグザ

* łotewski: (1.2) Dagda ż.

źródła.

== Dagda (język łotewski.) ==

wymowa.

 audio|Lv-Dagda.ogg.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. Dagda

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


dagerotyp

obraz otrzymany metodą dagerotypii, najdawniejszą techniką fotograficzną


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) fot. fotografia wykonana za pomocą dagerotypii

Wiktionary

Dagerotypia – proces fotograficzny, w wyniku którego na metalowej płytce otrzymywany jest unikatowy (bez możliwości jego powielenia) obraz, zwany dagerotypem. Technika ta została opracowana w latach 20. i 30. XIX wieku przez Josepha Nicéphore’a Niépce’a i Louisa Jacques’a Daguerre’a (od jego nazwiska pochodzi jej nazwa), a komercyjnie dostępna od 1839 roku. Był to pierwszy w historii praktyczny proces fotograficzny, a rok 1839 symbolicznie uważany jest za początek praktycznej fotografii. Dagerotypia dominowała do lat 50. XIX, kiedy wyparły ją inne techniki.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Pierwsze dagerotypy dalekie były od wyrazistości.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dagerotypia ż., dagerotypowanie n.

 czas. dagerotypować ndk.

 przym. dagerotypowy

Wiktionary


dagerotypia

najstarsza technika otrzymywania obrazów fotograficznych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fot. hist. pierwsza technika otrzymywania obrazów fotograficznych;

Wiktionary

Dagerotypia – proces fotograficzny, w wyniku którego na metalowej płytce otrzymywany jest unikatowy (bez możliwości jego powielenia) obraz, zwany dagerotypem. Technika ta została opracowana w latach 20. i 30. XIX wieku przez Josepha Nicéphore’a Niépce’a i Louisa Jacques’a Daguerre’a (od jego nazwiska pochodzi jej nazwa), a komercyjnie dostępna od 1839 roku. Był to pierwszy w historii praktyczny proces fotograficzny, a rok 1839 symbolicznie uważany jest za początek praktycznej fotografii. Dagerotypia dominowała do lat 50. XIX, kiedy wyparły ją inne techniki.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. dagerotyp m.

 czas. dagerotypować ndk.

 przym. dagerotypowy

Wiktionary


dagerotypiczny

wykonany techniką dagerotypii


SJP.pl


dagerotypistka

dagerotypista


SJP.pl

Patrz:

dagerotypista

dagerotypować

sporządzać obraz metodą dagerotypii, najdawniejszą techniką fotograficzną


SJP.pl


dagerotypowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dagerotypować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. dagerotypować

 rzecz. dagerotyp mrz.

Wiktionary


dagerotypowy

przymiotnik od: dagerotyp


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z dagerotypią, dotyczący dagerotypii

 (1.2) wykonany w technice dagerotypii

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dagerotyp mrz., dagerotypia ż.

Wiktionary


dagestan

republika w Rosji; Republika Dagestanu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. republika autonomiczna wchodząca w skład Rosji;

Wiktionary

Dagestan (ros. Дагестан, Dagestan), Republika Dagestanu (ros. Респу́блика Дагеста́н, Riespublika Dagiestan) – autonomiczna, wieloetniczna republika wchodząca w skład Federacji Rosyjskiej.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Wania pochodzi z Dagestanu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daˈɡɛstãn, AS: dagestãn

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dagestańczyk m., Dagestanka ż.

 przym. dagestański

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ofic. Republika Dagestanu

Wiktionary


dagestańczyk

mieszkaniec Dagestanu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) etn. mieszkaniec Dagestanu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dagestan mrz.

:: fż. Dagestanka ż.

 przym. dagestański

Wiktionary


dagestanka

mieszkanka Dagestanu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) etn. obywatelka Dagestanu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kilka Dagestanek stało na poboczu.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dagestan mrz.

:: fm. Dagestańczyk m.

 przym. dagestański

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. Dagestan mrz.

:: fm. Dagestańczyk m.

 przym. dagestański

frazeologia.

etymologia. etymn|pol|Dagestan|-ka.

uwagi.

tłumaczenia.

 (1.1) zobtłum rodz|Dagestańczyk.

* białoruski: (1.1) дагестанка ż.

* bułgarski: (1.1) дагестанка ż.

* czeski: (1.1) Dagestánka ż.

* rosyjski: (1.1) дагестанка ż.

* słowacki: (1.1) Dagestanka ż.

* ukraiński: (1.1) дагестанка ż.

* włoski: (1.1) daghestana ż.

źródła.

== Dagestanka (język słowacki.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) Dagestanka

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


dagestański

przymiotnik od: Dagestan (republika rosyjska)


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) odnoszący się do Dagestanu lub Dagestańczyków; związany lub wywodzący się z Dagestanu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Występował później na deskach scen w Norylsku (daleko na północy Rosji), dagestańskiej Machaczkale, nadwołżańskim Stalingradzie, Leningradzie i Moskwie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dagestan m., Dagestańczyk m., Dagestanka ż.

Wiktionary


daglezja

drzewo iglaste z rodziny sosnowatych, występuje głównie w Ameryce Północnej; jedlica


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) dendr. nazwa systematyczna|Pseudotsuga|ref=tak., rodzaj drzew iglastych z rodziny sosnowatych;

 (1.2) dendr. drzewo z rodzaju daglezji (1.1)

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) W tym roku na Boże Narodzenie zamiast świerka kupiliśmy daglezję.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daɡˈlɛzʲja, AS: daglezʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 przym. daglezjowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) jedlica

Wiktionary


daglezjowy

przymiotnik od: daglezja


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) składający się z daglezji

 (1.2) wykonany z drewna lub innej części daglezji

 (1.3) będący częścią daglezji

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Poznali też drzewostan daglezjowy i przyjrzeli się pracy niemieckiego tartaku.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdaɡlɛˈzʲjɔvɨ, AS: daglezʹi ̯ovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. daglezja

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1-3) jedlicowy

Wiktionary


dagmara

imię żeńskie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż.;

Wiktionary

Dagmara – imię żeńskie pochodzenia skandynawskiego. Wywodzi się być może z połączenia słów dag „dzień” i mar „dziewica”, „panna”, albo też mari „sławny”. Możliwe, że jest to duńska wersja słowiańskiego imienia Drogomira, które nosiła czeska księżniczka, żona Waldemara II Zwycięskiego.
Brak jednoznacznego pochodzenia imienia. Może to być także żeńska forma imienia Dagmar, będącego imieniem dynastycznym u plemion frankońskich pochodzenia celtyckiego oznaczająca 'wielki przez dobroć' lub germańskiego w znaczeniu 'mąż jasny jak dzień', jak i żeńska forma imienia Dagobert.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: daɡˈmara, AS: dagmara

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: zdrobn. Dagmarka

Wiktionary


dagmarka

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) zdrobn. od Dagmara

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. Dagmara ż.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

 (1.1) zobtłum zdrobn|Dagmara.

źródła.

== Dagmarka (język czeski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|czeski|ż.

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dagmara ż.

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. Dagmara ż.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

 (1.1) zobtłum zdrobn|Dagmara.

źródła.

== Dagmarka (język czeski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|czeski|ż.

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


dagmarzyny

przymiotnik dzierżawczy - należący do Dagmary lub z nią związany


SJP.pl


dagna

imię żeńskie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż.;

Wiktionary

Dagna – imię żeńskie pochodzenia skandynawskiego. Spolszczona forma imienia Dagny wywodzącego się z połączenia słów dag – „dzień” i ny – „nowy”.

Dagna imieniny obchodzi 11 września i 16 października.

Znane osoby o imieniu Dagny:

  • Dagny Juel Przybyszewska – norweska artystka;
  • Dagny Taggart – bohaterka bestsellerowej powieści Atlas zbuntowany.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈdaɡna, AS: dagna

Wiktionary


dagniny

przymiotnik dzierżawczy - należący do Dagny lub z nią związany


SJP.pl


dagoba

typ sakralnej budowli buddyjskiej pełniącej funkcję relikwiarza, budowanej z cegły i ubitej ziemi


SJP.pl

Stupa (sanskr. स्तूप stūpa; pali थुप thūpa, taj. เจติย czedi; laot. that; jap. 卒塔婆 sotoba, kopiec, szczyt) – najprostszy typ budowli sakralnej buddyjskiej, rzadziej dźinijskiej, wywodzącej się z Indii, pełniącej funkcję relikwiarza. Ze względu na architekturę jest niezwykle odporna na trzęsienia ziemi. Na terenie Sri Lanki ten typ budowli nosi nazwę dagoby, w Tajlandii – czedi, w Birmie - zedi lub paya, w Indonezji – candi, w Bhutanie, Nepalu i w Tybecie – czortenu, w Mongolii – suburganu. Buddyjska stupa symbolizuje oświecony stan Buddy.

Wikipedia


dagobert

imię męskie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|m.;

Wiktionary

Dagobert – imię męskie pochodzenia germańskiego. Wywodzi się z połączenia słów degr - "dzień" i beracht "jasny". Istnieje teoria, jakoby Dagobert był imieniem chrzestnym Mieszka I.

Dagobert imieniny obchodzi 23 grudnia, jako wspomnienie św. Dagoberta, króla Austrazji.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Śmierć Dagoberta I stanowiła początek rządów majordomów władających w imieniu królów, którzy rzadko dożywali pełnoletniości.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daˈɡɔbɛrt, AS: dagobert

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia. etym|łac|Dagobertus.

uwagi.

 (1.1) zoblistę|Indeks:Polski - Imiona.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) Dagobert

* łaciński: (1.1) Dagobertus m.

* rosyjski: (1.1) Дагоберт m.

* słowacki: (1.1) Dagobert m.

* włoski: (1.1) Dagoberto m.

źródła.

== Dagobert (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, nazwa własna

 (1.1) imię|angielski|m. Dagobert

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


dagon

bóg czczony przez północno-zachodnie ludy semickie; Dagan


SJP.pl

Dagan, hebrajski Dagon (hebr. ‏דגון‎) – główny bóg czczony przez północno-zachodnie ludy semickie. Prawdopodobnie opiekował się on rolnictwem i zbożem. Był czczony na całym Bliskim Wschodzie z Mezopotamią włącznie (czcili go m.in. Fenicjanie, Amoryci). Pierwotne znaczenie imienia nie jest znane. Słowo dagán w języku hebrajskim i ugaryckim określa „ziarno” a słowo dag oznacza „rybę”. Według jednego z przekazów bóg Dagan był wynalazcą pługa.

Wikipedia


dagurowie

grupa etniczna w północno-wschodnich Chinach; Dahurowie


SJP.pl

Wikipedia


dagurski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Dagurów, dotyczący Dagurami

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) jęz. język dagurski;

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dagurowie lm m.

Wiktionary

Synonimy:

 (2.1) daurski

Wiktionary


dagusia

zdrobnienie od: Dagmara (imię żeńskie)


SJP.pl


dagusiny

przymiotnik dzierżawczy - należący do Dagusi lub z nią związany


SJP.pl


dahab

Dahab (egipski języka arabskiego: دهب  [ˈdæhæb]) – nadmorska miejscowość turystyczna na wybrzeżu Zatoki Akaba, na półwyspie Synaj w Egipcie. Administracyjnie należy do gubernatorstwa (muhafaza) Synaj Południowy.

Wikipedia


dahabija

długi, wąski statek żaglowy, używany w żegludze na Nilu


SJP.pl

Wikipedia


dahl

Luksemburg:

  • Dahl – wieś w gminie Goesdorf, w kantonie Wiltz

Niemcy:

  • Dahl – dzielnica Olpe
  • Dahl – dzielnica Paderbornu
  • Dahl – dzielnica Wipperfürthu
  • Dahl – dzielnica Wuppertalu

Stany Zjednoczone:

  • Dahl – miejscowość

Wikipedia


dahlbergh

[czytaj: dolberi] nazwisko


SJP.pl


dahomej

dawne państwo afrykańskie


SJP.pl

Wikipedia


dahomejczyk

obywatel Dahomeju (dawnego państwa afrykańskiego)


SJP.pl


dahomejka

obywatelka Dahomeju (dawnego państwa afrykańskiego)


SJP.pl


dahomejski

przymiotnik od: Dahomej (dawne państwo w Afryce)


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) hist. związany z Dahomejem

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dahomej m., Dahomejczyk mos., Dahomejka ż.

Wiktionary


dahurowie

grupa etniczna w północno-wschodnich Chinach; Dagurowie


SJP.pl

Wikipedia


dahurski

1. Dahurowie;
2. brzoza dahurska - gatunek drzewa z rodziny brzozowatych


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z plemięemieniem Dahurów

Wiktionary


daihatsu

[czytaj: dajhatsu albo dajhacu] samochód marki Daihatsu


SJP.pl

Daihatsu (jap. ダイハツ工業株式会社 Daihatsu Kōgyō Kabushiki-gaisha) – japoński producent samochodów.

Wikipedia


daikon

odmiana rzodkwi popularna w krajach Dalekiego Wschodu; rzodkiew japońska


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) bot. nazwa systematyczna|Raphanus sativus acanthiformis., rzodkiew japońska;

Wiktionary

Rzodkiew japońska (Raphanus sativus var. longipinnatus) – rzodkiew japońska, daikon. Kultywar rzodkwi zwyczajnej. Jedno z podstawowych warzyw uprawianych i spożywanych w Japonii.

Wikipedia

Synonimy:

 (1.1) rzodkiew japońska, sopel

Wiktionary


daimler

[czytaj: dajmler] samochód marki Daimler


SJP.pl

  • Daimler – marka samochodów, pierwotnie należąca do niemieckiego Daimler-Motoren-Gesellschaft, w późniejszych latach wykorzystywana przez brytyjskie Daimler Company

Przedsiębiorstwa motoryzacyjne:

  • Daimler-Motoren-Gesellschaft – przedsiębiorstwo niemieckie, 1890–1926
  • Daimler-Benz – koncern niemiecki, 1926–1998
  • DaimlerChrysler – koncern niemiecko-amerykański, 1998–2007
  • Daimler – koncern niemiecki, 2007–2022 (obecnie Mercedes-Benz Group)
  • Daimler Truck – koncern niemiecki, 2021–nadal, producent samochodów ciężarowych i autobusów
  • Daimler Company – przedsiębiorstwo brytyjskie, 1896–nadal

Wikipedia


daimler-benz

[czytaj: dajmler benc] firma produkująca samochody


SJP.pl

Daimler-Benz AG – byłe niemieckie przedsiębiorstwo zajmujące się produkcją samochodów oraz silników, istniejące w latach 1926–1998.

Pierwsza umowa o wspólnym działaniu pomiędzy Benz & Cie. Carla Benza a Daimler-Motoren-Gesellschaft założoną przez Gottlieba Daimlera i Wilhelma Maybacha podpisana została 1 maja 1924 roku.

Wikipedia


daimlerchrysler

[czytaj: dajmler-krajzler] firma samochodowa


SJP.pl


daimonion

w filozofii starożytnej: ostrzegawczy głos wewnętrzny powstrzymujący przed czynieniem zła, sumienie; dajmonion


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy lub męskorzeczowy

 (1.1) mitgr. półboska istota duchowa, która pośredniczy między światami bogów a ludzi

 (1.2) filoz. staroż. głos ducha opiekuńczego, ostrzegawczy głos wewnętrzny człowieka, który odradzał czynienia złych czynów i popełniania błędów;

Wiktionary

Daimonion (gr. δαιμονιον zdrobnienie od δαίμων, daimōn "Bóg; bóstwo; demon") – w filozofii starożytnej – głos bóstwa, sumienie, ostrzegawczy głos wewnętrzny. Jego działanie sprowadzało się wyłącznie do odradzania czynienia złych rzeczy i podejmowania błędnych decyzji, nigdy natomiast nie doradzał ani nie sugerował niczego.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. demon m.

Wiktionary


daimyo

tytuł japońskich książąt feudalnych; dajmio


SJP.pl

Daimyō (jap. 大名 daimyō) – panowie feudalni w średniowiecznej Japonii, po rozpoczęciu tzw. ery feudalnej (784 r.); potężni i wpływowi władcy ziemscy. Daimyō zarządzali całymi wioskami i miastami, a do dyspozycji mieli własne oddziały samurajów.Za rządów siogunów z rodu Tokugawów nastąpił podział daimyō na fudai-daimyō – bezpośrednich wasali sioguna, którzy byli spokrewnieni i związani z rodem Tokugawa jeszcze przed objęciem przez nich władzy – oraz tozama-daimyō, nie spokrewnionych z Tokugawami, ale uważających się za co najmniej im równych.

Wikipedia


daina

litewska pieśń ludowa opisująca życie codzienne ludu; dajna


SJP.pl

Daina – tradycyjna forma nierymowanej pieśni łotewskiej i litewskiej, najczęściej bardzo krótkiej (do czterech strof), zróżnicowanej pod względem tematyki, metryki, stylistyki i sposobu wykonywania.

Do początku XX w. dainy przekazywane były wyłącznie w formie ustnej, mimo że niektóre liczą ponad tysiąc lat. Wiele z nich zawiera elementy kulturowe z czasów przedchrześcijańskich, na przykład nazwy pogańskich bóstw jak Saule (bogini słońca) czy Meness (bóstwo księżyca), a niekiedy nawet nawiązania do obrzędów magicznych. Dainy ukazują również różne obszary życia społecznego, a nawet politycznego, zawierają aluzje do dawnych tradycji, świąt i zwyczajów erotycznych. Język pieśni jest barwny z różnorodną stylistyką i symbolami. Na przykład pannę symbolizuje często kwiat ruty, natomiast symbolem młodzieńca jest rumak. Utratę dziewictwa wyraża zwiędnięty wianek lub zdeptany przez rumaka ogródek z rutą. Szacuje się, że tylko na Łotwie do naszych czasów przetrwało 218 tysięcy tych utworów.

Wikipedia


dairy

odmiana bydła mlecznego, wyhodowana w Anglii


SJP.pl


daisy

[czytaj: dejzi] imię angielskie


SJP.pl

  • Daisy – miejscowość w USA, w stanie Arkansas, w hrabstwie Pike
  • Daisy – miasto w USA, w stanie Georgia, w hrabstwie Evans
  • Księżna Daisy – Maria Teresa Oliwia Hochberg von Pless, arystokratka angielska związana z zamkiem w Pszczynie i zamkiem Książ
  • Daisy – postać komiksowa z komiksów Walta Disneya
  • DAISY – standard książek dla niewidomych
  • Daisy – potoczna nazwa Jeziora Zielonego w woj. dolnośląskim, w powiecie świdnickim na terenie Książańskiego Parku Krajobrazowego
  • Jeziorko Daisy – rezerwat przyrody nieożywionej, wchodzący w skład Książańskiego Parku Krajobrazowego
  • Daisy Chain – rodzaj pętli używany we wspinaczce
  • Daisy – piosenka Zedda i Julii Michaels.

Wikipedia


daj

forma czasownika.

 (1.1) rozk. 2. os. lp., zob. dać.

partykuła

 (2.1) stpol. śrpol. bodaj, oby, niech

Wiktionary

Daj – trzeci longplay polskiego piosenkarza Jerzego Połomskiego, wydany w 1969 roku nakładem wydawnictwa muzycznego Polskie Nagrania „Muza”. Album zawiera 11 utworów wokalisty, w tym festiwalowe przeboje „Daj” oraz „Cała sala śpiewa”.

W 2001 roku wydano na płycie kompaktowej reedycję albumu, poszerzoną o utwory „Jeśli chcesz, podaruję Ci księżyc”, „To ten walczyk nasz”, „Warszawskie dziewczyny” oraz „Przyszłaś do mnie jak piosenka”. Album ukazał się nakładem tej samej wytwórni płytowej.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

współczesna.

tłumaczenia.

źródła.

== daj (język romski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mama

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daj, AS: dai ̯

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

współczesna.

tłumaczenia.

źródła.

== daj (język romski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mama

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


dajacki

Dajakowie


SJP.pl

Patrz:

Dajakowie

dajaczka

mieszkanka wyspy Borneo


SJP.pl


dajak

mieszkaniec wyspy Borneo


SJP.pl


dajakowie

nazwa ludów mieszkających w środkowej części wyspy Borneo


SJP.pl

Dajakowie – zbiorcza nazwa autochtonicznych ludów indonezyjskich zamieszkujących wyspę Borneo, obejmująca ok. 400 grup etnicznych, m.in. Ibanów (Dajaków morskich), Klementanów, Ngadżu, Kajanów, Kedajanów, Kenjah, Murutów, Punanów. Dla celów porządkowych ludy te dzieli się pod względem głównej gałęzi gospodarki żywnościowej na Dajaków morskich, lądowych i koczowników. Populacja Dajaków liczy ok. 6 mln osób (lata 90. XX w.). Posługują się szeregiem własnych języków austronezyjskich, współcześnie również indonezyjskim. Większość religijną stanowią muzułmanie (gł. na wybrzeżu) i chrześcijanie, część ludów z wnętrza wyspy zachowuje tradycyjne wierzenia henoteistyczne o pochodzeniu naturalnym.

Wikipedia


dajan

nazwisko


SJP.pl

Bejt din lub bet din (hebr. ‏בית דין‎ dosł. „dom sądu”, jid. ‏בית־דין‎ bez(d)n) – sąd dajanów, żydowski trybunał religijny. Instytucja ta ma swoje korzenie w starożytnym Izraelu.

Wikipedia


dajczak

nazwisko


SJP.pl

  • Edward Dajczak (ur. 1949) – biskup rzymskokatolicki
  • Wawrzyniec Dayczak (ur. 1882) – architekt i inżynier
  • Władysław Dajczak (ur. 1959) – polityk, inżynier, samorządowiec, senator VII kadencji
  • Wojciech Dajczak (ur. 1962) – prawnik, profesor nauk prawnych

Wikipedia


dajesz

1. przekazywać coś, obdarzać czymś;
2. użyczyć, zapewnić;
3. powierzać coś (funkcję, stanowisko);
4. kierować, wysyłać;
5. przekazywać do wykonania;
6. występować z czymś, wystawiać na scenie


SJP.pl


dajka

żyła skał magmowych przecinająca skały starsze niezgodnie z ich warstwowaniem


SJP.pl

Dajka (żyła niezgodna) – ciało skalne powstałe przez intruzję magmy niezgodnie z układem starszych warstw skalnych i przecinające te warstwy. Może mieć grubość od kilku milimetrów do kilkuset metrów, a długość do kilkuset kilometrów. Na pewnej przestrzeni dajka może przebiegać zgodnie z otaczającymi skałami osadowymi i wtedy przypomina sill, z którym może być mylona.

Wikipedia


dajmio

tytuł japońskich książąt feudalnych; daimyo


SJP.pl

Daimyō (jap. 大名 daimyō) – panowie feudalni w średniowiecznej Japonii, po rozpoczęciu tzw. ery feudalnej (784 r.); potężni i wpływowi władcy ziemscy. Daimyō zarządzali całymi wioskami i miastami, a do dyspozycji mieli własne oddziały samurajów.Za rządów siogunów z rodu Tokugawów nastąpił podział daimyō na fudai-daimyō – bezpośrednich wasali sioguna, którzy byli spokrewnieni i związani z rodem Tokugawa jeszcze przed objęciem przez nich władzy – oraz tozama-daimyō, nie spokrewnionych z Tokugawami, ale uważających się za co najmniej im równych.

Wikipedia


dajmon

manifestacja duszy świadomych istot


SJP.pl

Daimon lub dajmon może oznaczać:

  • Demon (z gr. daimōn) – pojęcie w mitologii i religioznawstwie, jedna z nazw diabła
    • patrz też: Demon (ujednoznacznienie)
  • Daimonion (z gr. daimōn) – głos bóstwa, sumienie w filozofii starożytnej
    • patrz też: Daimonion (ujednoznacznienie)

    Wikipedia


dajmonion

w filozofii starożytnej: ostrzegawczy głos wewnętrzny powstrzymujący przed czynieniem zła, sumienie; daimonion


SJP.pl


dajna

litewska pieśń ludowa opisująca życie codzienne ludu; daina


SJP.pl

  • Dajna – rzeka na Pojezierzu Mrągowskim i Nizinie Sępopolskiej;
  • Dajna – pieśń łotewska

Wikipedia


dajnowicz

nazwisko


SJP.pl


dajny

przymiotnik

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. szczodry

Wiktionary

Dajny (niem. Deunen) – osada w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Zalewo.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Nazwa wsi prawdopodobnie pochodzenia staropruskiego, na co wskazuje słowo "dajny" w języku litewskim, oznaczające pieśni ludowe.

Wikipedia


dak

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) hist. etn. członek ludu pochodzenia trackiego zajmującego tereny starożytnej Dacji;

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Fortece (cytadele), nazywane przez Rzymian podczas wojen z Dakami „ufortyfikowanymi górami”, były szczytowym osiągnięciem dackiej architektury, łączącym budowle drewniane i murowane.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dacja ż., dacki mrz.

 przym. dacki

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. Dacja ż., dacki mrz.

 przym. dacki

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) Dacian

* baskijski: (1.1) daziar

* esperanto: (1.1) dako

źródła.

== Dak (język plautdietsch.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) dach

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


dakar

stolica Senegalu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. stolica Senegalu;

Wiktionary

Dakar (wolof: Ndakaaru) – stolica i największe miasto Senegalu. Położone w zachodniej części kraju, nad wybrzeżem Oceanu Atlantyckiego, na Półwyspie Zielonego Przylądka, naprzeciw wysepki Gorée. Ludność: 2,4 mln (2006).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W miarę jak zbliżaliśmy się do Dakaru, napływały obłoki; zakryły nam cały widok i ostatecznie spadliśmy na lotnisko dakarskie razem z gęstym, tropikalnym, bardzo gorącym deszczem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdakar, AS: dakar

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dakarczyk mos., dakarka ż.

 przym. dakarski

Wiktionary


dakarczyk

mieszkaniec Dakaru


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Dakaru

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daˈkart͡ʃɨk, AS: dakarčyk

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dakar mrz.

:: fż. dakarka ż.

 przym. dakarski

Wiktionary


dakarka

mieszkanka Dakaru


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Dakaru

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daˈkarka, AS: dakarka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dakar mrz.

:: fm. dakarczyk mos.

 przym. dakarski

Wiktionary


dakarski

przymiotnik od: Dakar (stolica Senegalu)


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) odnoszący się do Dakaru, miasta w Senegalu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W miarę jak zbliżaliśmy się do Dakaru, napływały obłoki; zakryły nam cały widok i ostatecznie spadliśmy na lotnisko dakarskie razem z gęstym, tropikalnym, bardzo gorącym deszczem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daˈkarsʲci, AS: dakarsʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dakarka ż., dakarczyk mos., Dakar mrz.

Wiktionary


dakijczyk

mieszkaniec Dakki, stolicy Bangladeszu; dakkijczyk


SJP.pl


dakijka

mieszkanka Dakki, stolicy Bangladeszu; dakkijka


SJP.pl


dakijski

Dhaka (stolica Bangladeszu); dakkijski, dhakijski


SJP.pl


dakka

podium w meczecie dla czytającego głośno Koran; dikka


SJP.pl

  • Dakka (architektura) – podium w meczecie
  • Dhaka – stolica Bangladeszu

Wikipedia


dakkijczyk

mieszkaniec Dakki, stolicy Bangladeszu; dakijczyk


SJP.pl


dakkijka

mieszkanka Dakki, stolicy Bangladeszu; dakijka


SJP.pl


dakkijski

Dakka (stolica Bangladeszu); dakijski; dhakijski


SJP.pl


dakocki

Dakota


SJP.pl

Patrz:

Dakota

dakota

1. samolot typu Dakota;
2. samochód typu Dodge Dakota


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) etn. północnoamerykańskie plemię indiańskie

 (1.2) geogr. rzeka w Ameryce Północnej

 (1.3) geogr. adm. nazwa miast, gmin i hrabstw w Stanach Zjednoczonych

 (1.4) geogr. zob. Dakota Południowa., zob. Dakota Północna.

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (2.1) etn. członek plemięemienia Dakota (1.1)

Wiktionary

Holandia:

  • Dakota – miejscowość (plaats) w strefie Dacota/Potrero, w regionie Oranjestad-Oost, w kraju autonomicznym Aruba
  • Dakota/Potrero – strefa (zone) w regionie Oranjestad-Oost, w kraju autonomicznym Aruba

Stany Zjednoczone:

  • Dakota – miasto w stanie Illinois, w hrabstwie Stephenson
  • Dakota – miasto w stanie Minnesota, w hrabstwie Winona
  • Dakota – miasto w stanie Wisconsin, w hrabstwie Waushara
  • Dakota (ang. Dakota Township) – gmina w stanie Illinois, w hrabstwie Stephenson
  • Dakota (ang. Dakota Township) – gmina w stanie Dakota Południowa, w hrabstwie Meade
  • Dakota (ang. Dakota Town) – gmina w stanie Wisconsin, w hrabstwie Waushara
  • Dakota (ang. Dakota County) – hrabstwo w stanie Minnesota
  • Dakota (ang. Dakota County) – hrabstwo w stanie Nebraska
  • Dakota Południowa – amerykański stan
  • Dakota Północna – amerykański stan

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Lud Dakota zamieszkiwał tereny ewangelizowane przez francuskich misjonarzy.

 (1.2) Mamy łąkę nad Dakotą.

 (1.3) W Dakocie sprzedali samochód dziadków i dalej podróżowali autobusem.

 (2.1) Ziemie za rzeką należą do Dakotów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daˈkɔta, AS: dakota

Wiktionary

Powiązane:

 przym. dakotyjski

 rzecz. Dakotyjczyk mos., Dakotyjka ż.

Wiktionary


dakotowie

Indianin Ameryki Północnej; Siuks


SJP.pl

Dakotowie, Dakoci, Siuksowie, Lakoci („sprzymierzeni”, „przyjaciele”) – siedem plemion Indian Ameryki Północnej z obszaru Wielkich Równin, posługujących się dialektami dakota, lakota i nakota. Dzielą się na trzy grupy: wschodnią Santee, środkową Yankton i zachodnią Teton.

Wikipedia


dakotyjczyk

mieszkaniec Dakoty Południowej lub Dakoty Północnej (stanów w USA)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Dakoty

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dakota ż.

:: fż. Dakotyjka ż.

 przym. dakotyjski

Wiktionary


dakotyjka

mieszkanka Dakoty Południowej lub Dakoty Północnej (stanów w USA)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Dakoty

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dakota ż.

:: fm. Dakotyjczyk mos.

 przym. dakotyjski

Wiktionary


dakotyjski

dotyczący Dakotów (plemiona indiańskiego), charakterystyczny dla Dakotów


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) odnoszący się do Dakoty, związany z Dakotą

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dakotyjka ż., Dakotyjczyk mos., Dakota ż.

Wiktionary


dakowicz

nazwisko


SJP.pl


dakowie

Dakowie (zwani także Getami, Dako-Getami lub Geto-Dakami) – starożytny lud pochodzenia trackiego zajmujący Dację – tereny lewobrzeżnego Dunaju, na obszarze mniej więcej obecnego państwa rumuńskiego i częściowo węgierskiego.

Wikipedia


dakowski

nazwisko


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Mirosław Dakowski – polski fizyk
  • Paweł Dakowski – polski zootechnik, nauczyciel akademicki i urzędnik państwowy

Wikipedia


dakron

włókno syntetyczne poliestrowe, służące do wyrobu tkanin; dacron


SJP.pl

Poli(tereftalan etylenu), PET (C10H8O4)n – termoplastyczny polimer z grupy poliestrów stosowany na dużą skalę do produkcji włókien syntetycznych i butelek do napojów bezalkoholowych. PET powstał w latach czterdziestych XX wieku w Wielkiej Brytanii.

Wikipedia


dakronowy

przymiotnik od: dakron


SJP.pl


daktyl

1. owoc palmy daktylowej;
2. stopa wierszowana złożona z trzech sylab: długiej i dwóch krótkich w metryce antycznej, bądź z akcentowanej i dwóch nieakcentowanych w wierszu sylabotonicznym;
3. grecka miara długości wynosząca dawniej 1,78 cm (7/10 cala), obecnie 1 cm


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy lub męskorzeczowy

 (1.1) bot. spoż. owoc daktylowca

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) liter. w poezji antycznej: stopa wierszowa składająca się z sylaby długiej i dwóch krótkich;

 (2.2) metrol. miar. współczesna grecka miara długości, równa 1 cm

Wiktionary

  • daktyl (metryka)
  • Daktyl (księżyc) – księżyc planetoidy (243) Ida
  • daktyl – owoc daktylowca właściwego (Phoenix dactylifera)
  • Daktyl – jedno z bóstw w mitologii greckiej

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Do keksu można dodać trochę suszonych daktyli.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdaktɨl, AS: daktyl

Wiktionary

Powiązane:

 (1.1) przym. daktylowy

 (2.1) przym. daktyliczny

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

 (2.1) antydaktyl, daktyl odwrócony

hiperonimy.

 (2.1) stopa

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 (1.1) przym. daktylowy

 (2.1) przym. daktyliczny

frazeologia.

etymologia.

 (1.1) etym|łac|dactylus.

uwagi.

 (1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Owoce

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) date

* azerski: (1.1) xurma

* baskijski: (1.1) datil

* białoruski: (1.1) фінік m.; (2.1) дактыль m.

* czeski: (1.1) datle ż.

* duński: (1.1) daddel w.

* esperanto: (1.1) daktilo; (2.1) daktilo

* francuski: (1.1) datte ż.

* galicyjski: (1.1) dátil m.

* hebrajski: (1.1) תמר m. (tamar)

* hiszpański: (1.1) dátil m.

* interlingua: (1.1) dactylo, dattilo

* islandzki: (1.1) daðla ż.

* japoński: (1.1) 棗椰子 (なつめやし, natsumeyashi)

* jidysz: (1.1) טייטל ż./m. (tejtl)

* kataloński: (1.1) dàtil m.

* łaciński: (1.1) dactylus m.

* niderlandzki: (1.1) dadel m.

* niemiecki: (1.1) Dattel ż.

* norweski (bokmål): (1.1) daddel m.

* nowogrecki: (1.1) χουρμάς m.

* plautdietsch: (1.1) Dautel ż.

* portugalski: (1.1) tâmara ż.

* rosyjski: (1.1) финик m. (finik)

* słowacki: (2.1) daktyl m.

* suahili: (1.1) tende

* szwedzki: (1.1) dadel

* ukraiński: (1.1) фінік m.

* węgierski: (1.1) datolya; (2.1) daktilus

* wilamowski: (1.1) daktyl m.

* włoski: (1.1) dattero m.

źródła.

== daktyl (język słowacki.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj męski nieżywotny

 (1.1) liter. daktyl

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


daktyliczny

przymiotnik od: daktyl (w znaczeniu: stopa wierszowana), np. wiersz daktyliczny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) liter. związany z daktylem (metrycznym)

Wiktionary


daktylioteka

1. specjalnie przystosowana szkatułka do przechowywania klejnotów, używana w antycznej Grecji;
2. kolekcja kamei, gemm i pierścieni, od XVIII w. również kolekcja ich gipsowych odlewów i woskowych odcisków


SJP.pl

Daktylioteka (łac. dactyliotheca, gr. δακτυλιοθήκη od daktýlion δακτύλιον – „pierścień” i thḗkē θήκη – „składnica, schowek”) – kolekcja artystycznie rzeźbionych kamieni, czyli gemm, lub miejsce przechowywania takiego zbioru.

Wikipedia


daktylografia

sposób porozumiewania się na migi, stosowany wśród głuchoniemych; chirologia


SJP.pl


daktylogram

odcisk linii papilarnych palca utrwalony na papierze


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) odcisk/odbitka linii papilarnych palca

Wiktionary

Daktylogram – odbitka linii papilarnych palca na papierze.

Wikipedia


daktylogyroza

choroba pasożytnicza niektórych ryb


SJP.pl


daktylologia

system porozumiewania się za pomocą alfabetu palcowego, stosowany przez głuchych; mowa palcowa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przekazywanie słów za pomocą ruchów palców

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) mowa palcowa, palcówka

Wiktionary


daktyloskopia

metoda ustalania tożsamości osoby na podstawie badania odcisków linii papilarnych palców dłoni


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) metoda ustalania tożsamości na podstawie odcisku palca i porównania linii papilarnych

Wiktionary

Daktyloskopia (gr. dáktylos ‘palec’, skopeín ‘oglądać’) – technika śledcza zajmująca się badaniami porównawczymi linii papilarnych dłoni w celu ustalenia sprawcy czynu zabronionego. Opiera się ona na trzech podstawowych zasadach dotyczących linii papilarnych:

  • niepowtarzalności – nie istnieją dwie osoby z identycznym układem linii papilarnych,
  • nieusuwalności – jedynie głębokie rany, oparzenia lub choroby mogą wywołać zmiany w wyglądzie linii papilarnych,
  • niezmienności – linie papilarne są niezmienne od ich uformowania (w okresie prenatalnym) aż do całkowitego ich rozkładu (po śmierci).

Wikipedia

Powiązane:

 przym. daktyloskopijny

Wiktionary


daktyloskopijny

przymiotnik od: daktyloskopia; daktyloskopowy


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z daktyloskopią, dotyczący daktyloskopii

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. daktyloskopia ż., daktyloskop m.

 czas. daktyloskopować ndk.

 przym. daktyloskopowy

Wiktionary


daktyloskopować

dokonywać daktyloskopii


SJP.pl


daktyloskopowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|daktyloskopować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. daktyloskopować

Wiktionary


daktyloskopowy

przymiotnik od: daktyloskopia; daktyloskopijny


SJP.pl


daktylowaty

przypominający kształtem daktyl


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) podobny do daktyla

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. daktyl mrz.

Wiktionary


daktylowiec

palma tropikalna rosnąca w Afryce i Azji; palma daktylowa, feniks


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy lub męskorzeczowy

 (1.1) bot. dendr. nazwa systematyczna|Phoenix|L.|ref=tak., drzewo z rodziny arekowatych, o pierzastych liściach;

Wiktionary

Daktylowiec (Phoenix L.) – rodzaj roślin z rodziny arekowatych (Arececeae). Obejmuje 13–14 gatunków palm o pierzastych liściach. Występują one w tropikalnej i subtropikalnej części Azji, Afryki, w basenie Morza Śródziemnego i na Wyspach Kanaryjskich (w Europie jeden gatunek – Phoenix theophrasti). Szeroko rozprzestrzeniony w uprawie w strefie międzyzwrotnikowej jest daktylowiec właściwy tj. palma daktylowa P. dactylifera. Większość gatunków rośnie na terenach suchych, w tym na pustyniach i półpustyniach, aczkolwiek z reguły w pobliżu cieków i źródeł wód podziemnych. Część gatunków występuje w lasach monsunowych. Phoenix paludosa rośnie w miejscach bagiennych, w namorzynach od strony lądu, a Phoenix roebelenii nad rzekami w Azji Południowo-Wschodniej.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Liście daktylowców są sztywne.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. daktyl mrz.

 przym. daktylowy

Wiktionary


daktylowy

przymiotnik od: daktyl (w znaczeniu: owoc palmy daktylowej), np. olejek daktylowy; palma daktylowa - daktylowiec, palma o długich liściach, jadalnych owocach, hodowana w tropikach


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z daktylami

 (1.2) zawierający daktyle; mający smak daktyli

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. daktylowiec mzw./mrz.

Wiktionary


daktynomycyna

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. antybiotyk z grupy cytostatyków;

Wiktionary

Daktynomycyna (Aktynomycyna D; łac. Dactinomycinum) – antybiotyk z grupy cytostatyków; hamuje syntezę DNA, RNA i białek; stosowany w leczeniu nowotworów wieku dziecięcego (guz Wilmsa, mięsak Ewinga), mięsaków tkanek miękkich, nowotworów zarodkowych jajników i jądra oraz ciążowej choroby trofoblastycznej.

Wikipedia

Synonimy:

 (1.1) aktynomycyna

Wiktionary


dal

duża odległość, oddalenie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) książk. przestrzeń znajdująca się daleko

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) kulin. hinduska zupa z soczewicy

Wiktionary

  • Dal – jezioro w stanie Dżammu i Kaszmir, w Indiach
  • dal – potrawa lub składnik kuchni indyjskiej
  • Władimir Dal – rosyjski leksykograf
  • Dal – stacja kolejowa w Norwegii
  • Dal - jacht Andrzeja Bohomolca, który w latach 1933/34 przepłyną z 3 osobową załogą z Gdyni do USA.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W dali widzimy góry…

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dal, AS: dal

Wiktionary

Powiązane:

 (1.1)

 rzecz. oddalenie n., oddalanie n.

 czas. oddalać ndk., oddalić dk.

 przym. daleki

 przysł. daleko

Wiktionary

Synonimy:

 (2.1) dahl

Wiktionary


dalachów

wieś w Polsce


SJP.pl

Dalachów – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie oleskim, w gminie Rudniki.

W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dalachów, po jej zniesieniu w gromadzie Rudniki. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie częstochowskim.

Wikipedia


dalajlama

zwierzchnik Kościoła lamaickiego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) rel. tytuł zwierzchnika szkoły Gelug buddyzmu tybetańskiego, do roku 1959 tradycyjnie piastujący funkcję szefa rządu tybetańskiego;

Wiktionary

Dalajlama (tyb. ཏཱ་ལའི་བླ་མ་, Wylie: taa-la’i bla-ma, ZWPY: Dalai Lama) – przedstawiciel szkoły gelug – jednej z czterech największych szkół buddyzmu tybetańskiego. Buddyści tybetańscy uważają Dalajlamę za manifestację bodhisattwy współczucia Awalokiteśwary, który odradza się, aby udostępniać wyzwalające z cierpienia nauki innym czującym istotom.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌdalajˈlãma, AS: dalai ̯lãma

Wiktionary


dalambercjan

operator różniczkowy


SJP.pl

Operator d’Alemberta (dalambercjan) – operator różniczkowy II rzędu definiowany w czterowymiarowej czasoprzestrzeni Minkowskiego. Jest odpowiednikiem operatora Laplace’a \Delta definiowanego w 3-wymiarowej przestrzeni Euklidesowej.

Wikipedia


dalap-uliga-darrit

stolica Wysp Marshalla


SJP.pl


dalas

rzeczownik

 (1.1) gw-pl|Poznań. nędza

 (1.2) gw-pl|Poznań. rzad. biedak, nędzarz

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dalaśnica, dalaśnik

 przym. zdalasiały

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) neutr. bieda, ubóstwo

 (1.2) gw-pl|Poznań|dalaśnik.; neutr. biedak, nędzarz

Wiktionary


dalasi

[czytaj: dalas-i] waluta Gambii (1 dalasi = 100 bututów), wprowadzona w 1971 r. na miejsce gambijskiego funta


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) monet. waluta Gambii;

Wiktionary

Dalasi (kod ISO 4217: GMD) – jednostka monetarna Gambii. Dzieli się na 100 bututów.

W 1971 dalasi zastąpiło funta gambijskiego jako oficjalną walutę Gambii. Kursie wymiany ustalony został na poziomie: 1 GMD = 0,4 funta = 4 szylingi. Obecnie w obiegu znajdują się monety o nominale 25 i 50 bututów oraz 1 dalasi. Banknoty: 5, 10, 20, 25, 50, 100, 200 GMD.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* baskijski: (1.1) dalasi

* ukraiński: (1.1) даласі

źródła.

== dalasi (język baskijski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) monet. dalasi

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daˈlaɕi, AS: dalaśi

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* baskijski: (1.1) dalasi

* ukraiński: (1.1) даласі

źródła.

== dalasi (język baskijski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) monet. dalasi

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


dalaśnica

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gw-pl|Poznań. nędzarka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dalas, dalaśnik

 przym. zdalasiały

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) biedaczka, łachmaniarka

Wiktionary


dalaśnik

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) gw-pl|Poznań. biedak, nędzarz

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dalas m.

:: fż. dalaśnica ż.

 przym. zdalasiały

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) reg. pozn. dalas.

Wiktionary


dalba

pale drewniane wbite w dno przy brzegu służące do cumowania barek lub ochrony nadbrzeża


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) żegl. pale wbite w dno morza, służące do cumowania lub celów nawigacyjnych

Wiktionary

Dalba – gruby pal (wiązka pali lub rura) wbity w dno akwenu i wystający ponad powierzchnię wody, wykorzystywany w różnych celach:

  • jako uchwyt do cumowania
  • na terenie akwatorium portowego jako oś do ciasnego obracania jednostek pływających (tzw. obrotnica portowa)
  • jako osłona wejścia do budowli hydrotechnicznej, np. wejścia do kanału, portu, śluzy, doku
  • jako osłona brzegów kanału, falochronu itp., szczególnie jeżeli są przy nich płycizny
  • jako wytyczenie i jednocześnie osłona krawędzi toru wodnego wytyczonego wśród płycizn
  • jako rodzaj znaku nawigacyjnego lub postument dla takiego znaku
  • jako miejsce do określania dewiacji kompasu magnetycznego, tzw. dalba dewiacyjna – mniejsze jednostki pływające cumują przy takiej dalbie i obracając się wokół niej określają poprawkę kompasu na różnych kursach
  • jako znak graniczny (np. dalba „7” na Jeziorze Nowowarpieńskim)

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈdalba, AS: dalba

Wiktionary

Powiązane:

 przym. dalbowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) stawa

Wiktionary


dalbergia

rodzaj tropikalnych drzew, ceniony przez producentów mebli i instrumentów muzycznych; drzewo palisandrowe


SJP.pl

Dalbergia, kostrączyna (DalbergiaL.f.) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych (Fabaceae). Obejmuje 274 gatunków. Zasięg obejmuje wszystkie kontynenty w strefie międzyzwrotnikowej z centrum zróżnicowania w kontynentalnej Afryce (ok. 70 gatunków) i na Madagaskarze (43 gatunki, z czego 42 to endemity tej wyspy). Ponad 80 gatunków rośnie w południowej Azji, 8 na Nowej Gwinei, a dwa gatunki azjatyckie sięgają też Australii. Ponad 50 gatunków rośnie na kontynentach amerykańskich z centrum zróżnicowania w Amazonii.

Wikipedia


dalebor

dawne imię męskie


SJP.pl

Dalebor, Dalibor, Dalibór, Dalbor, Daleborz – starosłowiańskie imię męskie, złożone z członów Dale- ("daleko", może też "oddalać") i -bor ("walka"). Oznaczałoby więc "tego, który pozostaje daleko od walki" bądź "tego, który walczy daleko".Obecnie używane głównie na terenie Bałkanów.

Dalebor imieniny obchodzi 29 czerwca.

Żeński odpowiednik: Dalebora.

Wikipedia


dalece

książkowo: bardzo


SJP.pl

przysłówek

 (1.1) bardzo

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Światło tak dalece się już rozszerzyło, że wybuch, nastąpi przy pierwszem lepszem wydarzeniu, a wówczas będzie to harmider i skweres nielada.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dal ż., daleczyzna ż.

 przym. daleki

 przysł. daleko

Wiktionary


dalecki

nazwisko


SJP.pl


daleczyzna

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rzad. odległa i rozległa przestrzeń

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dal ż.

 przym. daleki

 przysł. daleko, dalece

Wiktionary


dalegor

dawne imię męskie


SJP.pl

Dalegor – staropolskie imię męskie. Składa się z członu Dale- ("daleki, odległy"; może też "oddalać, odsuwać") i -gor ("goreć, palić się"). Mogło oznaczać "tego, który oddala pożogę".

Dalegor imieniny obchodzi 22 sierpnia.

Wikipedia


dalej

1. stopień wyższy od przysłówka: daleko;
2. następnie, później;
3. słowo oznaczające rozpoczęcie, przeważnie nagłe, jakiejś czynności; nuż, nuże;
4. wykrzyknik oznaczający zachętę do zrobienia czegoś


SJP.pl

przysłówek sposobu

 (1.1) stopień wyższy od daleko

 (1.2) nie przerywając, ciągle, wciąż

przysłówek czasu

 (2.1) później

wykrzyknik

 (3.1) wezwanie do rozpoczęcia czynności

w funkcji czasownika

 (4.1) o nagłym rozpoczęciu czynności

Wiktionary

Dalej – piosenka będąca balladą popową i drugi singel Marcina Sójki promujący jego debiutancki album Kilka prawd. Universal Music Polska wydała singel 5 kwietnia 2019.

Nagranie uzyskało status złotej płyty.

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Prosiłam go, żeby przestał, ale on nie posłuchał i dalej głośno rozmawiał.

 (1.2) Eksperci twierdzą, że ceny benzyny będą dalej rosły i mogą wkrótce pobić kolejny rekord.

 (1.2) Przeczytałem ten tekst trzy razy, ale dalej go nie rozumiem.

 (2.1) Wykonałem pierwszy punkt instrukcji, co dalej?

 (3.1) Dalej, chłopaki, kto pierwszy poprosi do tańca?

 (4.1) Kapela zagrała, a my dalej w tany!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdalɛj, AS: dalei ̯

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. daleko

 przym. dalszy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) nadal, ciągle, wciąż, w dalszym ciągu

Wiktionary


dalejże

forma wzmocniona od dalej


SJP.pl


daleki

znajdujący się w dużej odległości


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który jest w dużej odległości

 (1.2) taki, który dopiero się wydarzy

 (1.3) spokrewniony, ale nie z najbliższej rodziny

 (1.4) niedorównujący, niepodobny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Tu umilkł i podniósłszy twarz zdawał się wpatrywać w coś dalekiego i strasznego.

 (1.3) Anna była daleką kuzynką Andrzeja.

 (1.4) Jego twarz była daleka od ideału.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daˈlɛci, AS: daleḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dal ż., daleczyzna ż.

 przysł. daleko, dalece

 czas. oddalać się

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) odległy, oddalony

Wiktionary


daleko

przysłówek sposobu

 (1.1) w znacznej odległości

 (1.2) na znaczną odległość

 (1.3) o dużej odległości

 (1.4) w długim odstępie czasowym od jakiegoś momentu

 (1.5) o wiele, znacząco

 (1.6) nadal, później

 (1.7) najpóźniej

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Mieszkam daleko od Poznania.

 (1.2) Jedziemy dosyć daleko.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daˈlɛkɔ, AS: daleko

Wiktionary

Powiązane:

 przym. daleki, dalszy

 przysł. dalej, dalece

 rzecz. dal ż., daleczyzna ż.

 wykrz. dalej

 temsłow. daleko-

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

 (1.1-2) blisko

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 przym. daleki, dalszy

 przysł. dalej, dalece

 rzecz. dal ż., daleczyzna ż.

 wykrz. dalej

 temsłow. daleko-

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) far

* arabski: (1.1) بعيدا

* baskijski: (1.1) urrun, urruti

* bhodźpuri: (1.1) दूर

* białoruski: (1.1) далёка

* chiński standardowy: (1.1) 远 (yuǎn); (1.2) 远 (yuǎn); (1.3) 远 (yuǎn); (1.5) 远 (yuǎn)

* chorwacki: (1.1) daleko

* dolnołużycki: (1.1) daloko

* duński: (1.1) fjernt, (lang) borte, væk

* elfdalski: (1.1) launggt brotte

* esperanto: (1.1) malproksime, fore

* francuski: (1.1) loin; (1.2) loin

* górnołużycki: (1.1) daloko

* haitański: (1.1) lwen; (1.2) lwen

* hiszpański: (1.1) lejos; (1.2) lejos

* islandzki: (1.1) fjarri

* kaszubski: (1.1) dalek

* kataloński: (1.1) lluny; (1.2) lluny

* khowarski: (1.1) دودیری

* łatgalski: (1.1) tuoli

* maithili: (1.1) दुर

* niemiecki: (1.1) fern, weit (weg); (1.2) langhin

* nowogrecki: (1.1) μακριά; (1.2) μακριά

* pontyjski: (1.1) μακρά; (1.2) μακρά; (1.3) μακρά; (1.4) μακρά

* rosyjski: (1.1) далеко; (1.2) далеко

* słowacki: (1.1) ďaleko

* staroegipski: (1.1) 50px|link=wꜣ (wꜣ), 45px|link=wꜣ (wꜣ), 40px|link=wꜣ (wꜣ), 25px|link=wꜣ (wꜣ), 60px|link=wꜣ (wꜣ)

* starofryzyjski: (1.1) fir

* staroirlandzki: (1.1) fota; (1.2) fota; (1.3) fota; (1.4) fota

* szwedzki: (1.1) långt, långt borta

* ukraiński: (1.1) далеко; (1.2) далеко

* wilamowski: (1.1) waeit, wȧjt, wajt

źródła.

== daleko (język chorwacki.) ==

ortografie.

wymowa.

znaczenia.

przysłówek

 (1.1) daleko

odmiana.

 (1.1) stopień wyższy dalje

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


daleko-

temat słowotwórczy

 (1.1) w złożeniach wskazuje na daleki zasięg czegoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) dalekobieżny, dalekowzroczny, dalekowidz

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daˈlɛkɔ, AS: daleko

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. daleko

Wiktionary


dalekobieżny

taki, który kursuje na długiej trasie


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) kursujący na długiej trasie, przebywający duże odległości

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W dziedzinie komunikacji modele prywatnego gospodarowania wedle ustawy o prywatnym finansowaniu budowy dróg dalekobieżnych z roku 1994 są w Niemczech jak dotychczas rzadkie.

Wiktionary


dalekodystansowiec

osoba pokonująca dalekie dystanse pieszo albo za pomocą środków lokomocji


SJP.pl


dalekodystansowy

odbywający się na długich dystansach, pokonujący duże odległości


SJP.pl


dalekomierz

przyrząd mierzący odległość przedmiotu od miejsca obserwacji; dalmierz, dalomierz, odległościomierz


SJP.pl


dalekomorski

przymiotnik

 (1.1) odbywający się na pełnym morzu, z dala od lądu

 (1.2) zdolny do pracy, przebywania na pełnym morzu

Wiktionary


dalekonośność

zdolność do przenoszenie pocisków na znaczną odległość


SJP.pl


dalekonośny

przenoszący pociski na znaczną odległość


SJP.pl


dalekopis

telex; teleks;
1. wyposażony w nadajnik, odbiornik i maszynę do pisania aparat telegraficzny, drukujący nadawane i odbierane teksty;
2. tekst przesyłany urządzeniem o tej samej nazwie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) telekom. aparat telegraficzny przesyłający komunikatów w postaci drukowanej

 (1.2) pot. telekom. wiadomość przekazywana dalekopisem (1.1)

 (1.3) daw. telekom. telegraf

Wiktionary

Dalekopis – telegraficzny nadawczo-odbiorczy aparat drukujący, służący do przekazywania informacji w postaci alfanumerycznej. W szczególności wykorzystywany jako abonenckie urządzenie końcowe (terminal) do realizacji usług teleksowych.

Zespół nadawczy składa się z kodera, modulatora oraz klawiatury. Naciśnięcie odpowiedniego klawisza powoduje zadziałanie zespołu nadawczego i wysłanie sygnału elektrycznego o odpowiednim dla danego znaku przebiegu impulsowym; zatrzymanie zespołu nadawczego następuje samoczynnie natychmiast po wysłaniu sygnału. Koder nadajnika ma 5 wyjść, naciśnięcie klawisza powoduje pojawienie się na nich jednej z 32 kombinacji napięć dodatnich i ujemnych. Modulator przekształca tę kombinację (równoległą) w ciąg 5 impulsów (dodatnich lub ujemnych) odpowiadających naciśniętemu znakowi dalekopisowego alfabetu telegraficznego (5-elementowego), które – poprzedzone impulsem startowym – są przesyłane do odbiornika. W odbiorniku zawierającym demodulator i dekoder zachodzi proces odwrotny: równoległa kombinacja napięć uruchamia w drukarce odpowiednią czcionkę i przesyłany znak jest odbijany na wąskim pasku papieru, z jednej strony nasączonym suchym klejem, albo arkuszu papieru. Wąski pasek z treścią był zwilżany wodą i naklejany na specjalnym druku. Natomiast treść telegramu zapisana na arkuszu papieru była odrywana i odpowiednio składana lub przepisywana na drukach ozdobnych.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. dalekopisowy

Wiktionary


dalekopisowy

przymiotnik od: dalekopis


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dotyczący dalekopisu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dalekopis m.

Wiktionary


dalekoplanowy

1. znajdujący się na dalszym planie; drugoplanowy;
2. mający mniejsze znaczenie; drugoplanowy, drugorzędny, epizodyczny, dalszoplanowy;
3. zaplanowany na później; dalszoplanowy


SJP.pl


dalekość

1. znaczna odległość, duże oddalenie; dal;
2. przenośnie: obcość, obojętność;
3. brak powiązania lub luźny związek


SJP.pl


dalekosiężność

dalekosiężny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest dalekosiężne; cecha tych, którzy są dalekosiężni

Wiktionary

Patrz:

dalekosiężny

Powiązane:

 przym. dalekosiężny

 przysł. dalekosiężnie

Wiktionary


dalekosiężny

mający daleki zasięg, daleko sięgający


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) sięgający dalekiej przyszłości; wybiegający daleko w przód

 (1.2) mający daleki zasięg

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Poczyniłem dalekosiężne działania.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdalɛkɔˈɕɛ̃w̃ʒnɨ, AS: dalekośũ̯žny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dalekosiężność ż.

 przysł. dalekosiężnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) perspektywiczny, przyszłościowy, rozwojowy

Wiktionary


dalekowidz

osoba źle widząca z bliska


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba źle widząca obiekty znajdujące się blisko

Wiktionary

Nadwzroczność (łac. hyperopia), dalekowzroczność, hipermetropia – druga, obok krótkowzroczności, najczęściej spotykana wada refrakcyjna wzroku. Jest wynikiem zbyt małych rozmiarów przednio-tylnych oka (zbyt krótką gałką oczną) w stosunku do jego siły łamiącej lub niewystarczającą siłą łamiącą układu optycznego oka (np. zbyt płaską rogówką) w stosunku do jego długości.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. dalekowidzenie n.

Wiktionary


dalekowidzenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) przest. zob. dalekowzroczność.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dalekowidz m.

Wiktionary


dalekowidzka

dalekowidz


SJP.pl

Patrz:

dalekowidz

dalekowidztwo

rzadko: wada wzroku powodująca słabe widzenie z bliska; nadwzroczność, dalekowzroczność, hipermetropia


SJP.pl


dalekowschodni

przymiotnik od: Daleki Wschód


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) dotyczący Dalekiego Wschodu, wywodzący się z Dalekiego Wschodu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Niestety ma ona sporo konkurencji, gdyż pojawiły się znacznie tańsze firmy dalekowschodnie, które oferują towar o porównywalnej jakości wykonania.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdalɛkɔˈfsxɔdʲɲi, AS: dalekofsχodʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dalekowschodniość ż.

Wiktionary


dalekowzroczna

kobieta dalekowzroczna


SJP.pl


dalekowzroczniej

stopień wyższy od przysłówka: dalekowzrocznie


SJP.pl


dalekowzroczność

1. wada wzroku powodująca słabe widzenie z bliska; dalekowidztwo, nadwzroczność, hipermetropia;
2. przenośnie: umiejętność przewidywania


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. zob. nadwzroczność.

 (1.2) przen. przewidywanie tego, co może się zdarzyć

Wiktionary

Nadwzroczność (łac. hyperopia), dalekowzroczność, hipermetropia – druga, obok krótkowzroczności, najczęściej spotykana wada refrakcyjna wzroku. Jest wynikiem zbyt małych rozmiarów przednio-tylnych oka (zbyt krótką gałką oczną) w stosunku do jego siły łamiącej lub niewystarczającą siłą łamiącą układu optycznego oka (np. zbyt płaską rogówką) w stosunku do jego długości.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. dalekowzroczny

 przysł. dalekowzrocznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) nadwzroczność

Wiktionary


dalekowzroczny

1. taki, który źle widzi z bliska
2. przewidujący, patrzący perspektywicznie na sprawy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dobrze widzący na dużą odległość

 (1.2) przen. przewidujący

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dalekowzroczność ż.

Wiktionary


dalemir

imię męskie


SJP.pl

Dalemir, Dalimir, Dalemiar, Dalimiar – staropolskie imię męskie, złożone z członów Dale- ("daleko", może też "oddalać") i -mir ("pokój, spokój, dobro"). Mogło oznaczać "tego, który rozciąga pokój daleko".

Dalemir imieniny obchodzi 15 stycznia, 29 października, 5 listopada.

Wikipedia


daleszewo

wieś w Polsce


SJP.pl

Daleszewo (do 1945 niem. Ferdinandstein) – wieś położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie gryfińskim, w gminie Gryfino.

Wikipedia


daleszyce

miasto w Polsce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Polsce;

Wiktionary

Daleszyce – miasto w południowej Polsce, położone w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, siedziba gminy wiejsko-miejskiej Daleszyce. Ośrodek miejski aglomeracji kieleckiej.

Według danych z 1 stycznia 2018 Daleszyce liczyły 2 914 mieszkańców.

Były miastem biskupstwa krakowskiego w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku. Miasto rządowe Królestwa Kongresowego położone było w 1827 roku w powiecie kieleckim, obwodzie kieleckim województwa krakowskiego.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Najwięcej szkół chcą zlikwidować podkieleckie Daleszyce i Chęciny.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdalɛˈʃɨt͡sɛ, AS: dalešyce

Wiktionary

Powiązane:

 przym. daleszycki

Wiktionary


daleszycki

przymiotnik od miasta: Daleszyce


SJP.pl


daleszyczanin

mieszkaniec Daleszyc (miasta w Polsce)


SJP.pl


daleszyczanka

mieszkanka Daleszyc (miasta w Polsce)


SJP.pl


daleszyn

wieś w Polsce


SJP.pl

Daleszyn – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie gostyńskim, w gminie Gostyń.

Wikipedia


dalewo

wieś w Polsce


SJP.pl

  • Dalewo – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. śremskim, w gminie Śrem
  • Dalewo – wieś w woj. zachodniopomorskim, w pow. drawskim, w gminie Drawsko Pomorskie
  • Dalewo – wieś w woj. zachodniopomorskim, w pow. stargardzkim, w gminie Marianowo
  • Dalewo – gromada

Wikipedia


dali

duża odległość, oddalenie


SJP.pl

Osoby
  • Salvador Dalí (1904-1989) – hiszpański malarz surrealista
  • Dali – w mitologii gruzińskiej bogini przyrody, zwierząt i łowów
Miejscowości
  • Dali – miasto w Chinach, w prowincji Junnan
  • Dali – miasto w Chinach, w prowincji Guangdong
  • Dali – miasto na Cyprze

Wikipedia


dalia

roślina ozdobna z rodziny astrowatych; georginia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) bot. nazwa systematyczna|Dahlia|ref=Dahlia (Asteraceae)., rodzaj roślin nasiennych należących do rodziny astrowatych, mających kolorowe kwiaty ułożone w koszyczki; uprawiana jako roślina ozdobna;

 (1.2) icht. nazwa systematyczna|Dallia pectoralis|ref=tak., słodkowodna ryba z rodziny muławkowatych występująca w niewielkich rzekach, jeziorach i bagnach tundry na Alasce i Syberii;

Wiktionary

  • Dalia – imię żeńskie
  • dalia – rodzaj roślin z rodziny astrowatych
  • dalia – gatunek ryby z rodziny muławkowatych

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈdalʲja, AS: dalʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 przym. daliowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) georginia

 (1.2) czarna ryba

Wiktionary


dalian

[czytaj: TALjen] miasto w Chinach


SJP.pl

Wikipedia


daliański

Dalian [czytaj: taljeński]


SJP.pl


dalibóg

wykrzyknik podkreślający pewność tego, co się mówi


SJP.pl

przysłówek

 (1.1) doprawdy

 (1.2) dial. jeżeli Bóg da

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) jak Boga kocham, słowo daję, rzad. dalipan

Wiktionary


dalibor

dawne imię męskie


SJP.pl

Dalebor, Dalibor, Dalibór, Dalbor, Daleborz – starosłowiańskie imię męskie, złożone z członów Dale- ("daleko", może też "oddalać") i -bor ("walka"). Oznaczałoby więc "tego, który pozostaje daleko od walki" bądź "tego, który walczy daleko".Obecnie używane głównie na terenie Bałkanów.

Dalebor imieniny obchodzi 29 czerwca.

Żeński odpowiednik: Dalebora.

Wikipedia


dalików

wieś w Polsce


SJP.pl

Dalików – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie poddębickim, w gminie Dalików. Położona 10 km na wschód od Poddębic i 28 km na północny zachód od Łodzi.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie sieradzkim.

Miejscowość jest siedzibą gminy Dalików.

Wikipedia


dalikowski

przymiotnik od: Dalików


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dotyczący Dalikowa

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Potem Sąd Okręgowy w Łodzi wezwał do udziału w sprawie dalikowską parafię.

 (1.1) Za sprawą poddębickich i dalikowskich wolontariuszy odwiedzą ich bajkowe postacie.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. Dalików m.

Wiktionary


dalila

imię żeńskie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż.;

Wiktionary

Dalila – postać biblijna występująca w Księdze Sędziów. Była kochanką Samsona, pogromcy Filistynów, przyczyniła się do jego zguby.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jest to pałac, w którym mieszka piękna i wabna filistynka (=Filistynka), Dalila sic..

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daˈlʲila, AS: dalʹila

Wiktionary


daliowy

przymiotnik od: dalia


SJP.pl


dalipan

dawniej: wykrzyknik używany w celu potwierdzenia tego, co się mówi; doprawdy, słowo daję


SJP.pl

przysłówek

 (1.1) dalibóg

Wiktionary


dalisława

imię żeńskie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż.

Wiktionary


dalisławiny

przymiotnik dzierżawczy - należący do Dalisławy lub z nią związany


SJP.pl


dalit

w Indiach: człowiek z najniższej grupy społecznej; parias


SJP.pl

Wikipedia


dalka

nazwisko


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. odległość

Wiktionary


dalkowski

przymiotnik od: Dalkowo, Dalków


SJP.pl


dallas

miasto w Stanach Zjednoczonych


SJP.pl

Dallas – miasto w Stanach Zjednoczonych, w stanie Teksas, siedziba hrabstwa Dallas, nad rzeką Trinity. Z populacją 1,3 mln mieszkańców, jest dziewiątym co do wielkości miastem w kraju. Stanowi rdzeń konurbacji Dallas–Fort Worth obejmującej 8,1 mln mieszkańców – czwartej pod względem ludności i najszybciej rozwijającej się aglomeracji w Stanach Zjednoczonych.

Wikipedia


dallaski

Dallas (nazwa wielu miejscowości w USA)


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Dallas, dotyczący Dallas

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dallas n.

Wiktionary


dallasyjczyk

mieszkaniec Dallas


SJP.pl


dallasyjka

mieszkanka Dallas


SJP.pl


dalm

dekalumen


SJP.pl


dalmacja

kraina historyczna w Chorwacji


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. hist. kraina historyczna na wschodnim wybrzeżu Adriatyku, na obszarze dzisiejszej Chorwacji, Bośni i Hercegowiny oraz Czarnogóry;

Wiktionary

Dalmacja (chorw. Dalmacija, wł. Dalmazia, serb. Далмација) – kraina historyczna w Chorwacji, Bośni i Hercegowinie oraz Czarnogórze na wschodnim wybrzeżu Adriatyku. Wchodzi w skład Bałkanów.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Głównym miastem rzymskiej Dalmacji była przez długi czas Salona.

 (1.1) Dubrownik jest głównym ośrodkiem turystycznym Dalmacji.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dalˈmat͡sʲja, AS: dalmacʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dalmatyński mrz., Dalmacjusz mos., Dalmatyńczyk m., Dalmata m., Dalmatynka ż., Dalmatka ż., dalmatyńczyk m., dalmatyka ż.

 przym. dalmatyński, dalmacki

Wiktionary


dalmacjusz

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|m.;

Wiktionary

Delmacjusz (lub Dalmacjusz), Flavius Iulius Delmatius (ur. ok. 315, zm. 337) – bratanek Konstantyna Wielkiego, wielkorządca z tytułem cezara od 18 września 335 do 9 września 337 roku n.e.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Wspomnienie liturgiczne świętego Dalmacjusza z Konstantynopola obchodzone jest 3 sierpnia.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dalmacja ż.

Wiktionary


dalmacki

przymiotnik od: Dalmacja; dalmatyński


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Dalmacją, dotyczący Dalmacji lub jej mieszkańców

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dalmatyński mrz., Dalmatyńczyk mos., Dalmatynka ż., dalmatyka ż., dalmatyńczyk mzw., Dalmacja ż.

 przym. dalmatyński

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dalmatyński

Wiktionary


dalmata

dawniej: mieszkaniec Dalmacji (krainy historycznej); Dalmatyńczyk


SJP.pl


dalmatka

dawniej: mieszkanka Dalmacji (krainy historycznej); Dalmatynka


SJP.pl


dalmatyka

szata liturgiczna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kośc. wierzchnia szata liturgiczna diakonów;

Wiktionary

Dalmatyka – szata liturgiczna diakona w Kościele rzymskokatolickim i Reformowanym Kościele Katolickim w Polsce.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Diakoni nie noszą ornatów, ich strojem jest dalmatyka.

 (1.1) Szafa była wypełniona barokowymi dalmatykami, ornatami i kapami.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dalmatyński mrz., Dalmacja ż., Dalmatyńczyk m., Dalmata m., Dalmatynka ż., Dalmatka ż., dalmatyńczyk m.

 przym. dalmatyński, dalmacki

Wiktionary


dalmatyńczyk

pies średniej wielkości, o muskularnej i proporcjonalnej sylwetce, krótkiej sierści koloru białego w czekoladowe lub czarne cętki; wyżeł dalmatyński


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Dalmacji

Wiktionary

Dalmatyńczyk (wyżeł dalmatyński, chorw.  dalmatinac) – jedna z ras psów, należąca do grupy psów gończych, posokowców i ras pokrewnych, zaklasyfikowana wraz z rodezjanem do sekcji ras pokrewnych. Zgodnie z klasyfikacją amerykańską należy do grupy psów użytkowych. Typ wyżłowaty. Nie podlega próbom pracy.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Ludności włoskiej zapowiedziano podniesienie subwencji państwowej dla miejscowego szkolnictwa, budowę nowych dróg kolejowych i osuszenie błot w okręgu Narenta. Za tę cenę pięciu Dalmatyńczyków, dwaj Istryjczycy i dwaj posłowie z Gorycji (…) wyraziło zgodę na głosowanie za nowelą wyborczą.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdalmaˈtɨ̃j̃n͇t͡ʃɨk, AS: dalmatĩ ̯ṇčyk

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dalmatyński mrz., dalmatyka ż., Dalmacja ż., Dalmata m., Dalmatka ż., dalmatyńczyk m.

:: fż. Dalmatynka ż.

 przym. dalmatyński, dalmacki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Dalmata

Wiktionary


dalmatynka

samica dalmatyńczyka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Dalmacji

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdalmaˈtɨ̃nka, AS: dalmatnka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dalmatyński mrz., dalmatyka ż., Dalmacja, Dalmata, Dalmatka, dalmatyńczyk

:: fm. Dalmatyńczyk

 przym. dalmatyński, dalmacki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Dalmatka

Wiktionary


dalmatyński

przymiotnik od: Dalmacja; dalmacki


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Dalmacją, dotyczący Dalmacji lub jej mieszkańców

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) jęz. język dalmatyński;

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Najważniejsze miasto na wyspie również nazywające się Korčula, jest typowym dalmatyńskim miastem otoczonym przez wieże obronne, z morzem czerwonych dachów, znajdujących się pomiędzy nimi.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdalmaˈtɨ̃j̃sʲci, AS: dalmatĩ ̯sʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dalmacja ż., Dalmatyńczyk m., Dalmata m., Dalmatynka ż., Dalmatka ż., dalmatyńczyk m., dalmatyka ż.

 przym. dalmacki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przest. dalmacki

Wiktionary


dalmatyńskojęzyczny

przymiotnik

 (1.1) taki, który posługuje się językiem dalmatyńskim

 (1.2) taki, którego mieszkańcy posługują się językiem dalmatyńskim

 (1.3) spisany, stworzony w języku dalmatyńskim

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdalmaˈtɨ̃j̃skɔjɛ̃w̃ˈzɨt͡ʃnɨ, AS: dalmatĩ ̯skoi ̯ẽũ̯zyčny

Wiktionary


dalmierz

1. przyrząd do pomiaru odległości; dalomierz, dalekomierz, odległościomierz;
2. dalmierz laserowy - laserowy przyrząd do lokalizacji obiektów w kosmosie; kolidar, colidar


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) przyrząd do zdalnego pomiaru odległości;

Wiktionary

Dalmierz (odległościomierz) – przyrząd służący do pomiaru odległości bez potrzeby jej przebywania.

Wikipedia

Synonimy:

 (1.1) dalekomierz, odległościomierz

Wiktionary


dalno

wieś w Polsce


SJP.pl

Dalno (niem. Lindenfelde) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie łobeskim, w gminie Łobez. Wieś jest siedzibą sołectwa Dalno, do którego należą także Trzeszczyna i Przyborze. Według danych z 29 września 2014 r. wieś miała mieszkańców 450 mieszkających w 29 domach.

Wikipedia


dalocelownik

w wojskowości: przyrząd optyczny służący do namierzania celu, ustalania parametrów jego pozycji i ruchu a następnie przekazywania ich do układu sterowania ogniem


SJP.pl

Dalcelownik - przyrząd optyczny umożliwiający obserwację otoczenia, poszukiwanie i wykrywanie celów, wyznaczenie kąta kursowego, kąta przechyłu i przybliżonego kąta biegu, a następnie przekazanie wypracowanych danych o celu do układu kontroli ognia.

Wikipedia


dalomierz

przyrząd do pomiaru odległości; dalmierz, dalekomierz, odległościomierz


SJP.pl


daloporuszanie

dawniej: przesuwanie przedmiotów za pomocą mocy psychicznych; telekineza


SJP.pl


dalszoplanowy

książkowo:
1. zaplanowany na później;
2. mniej ważny; epizodyczny


SJP.pl


dalszy

stopień wyższy od przymiotnika: daleki


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który nastąpi jako kolejny; późniejszy

 (1.2) odległy, niebędący najbliższym

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W sądzie ważą się dalsze losy mężczyzny, który zabił we własnej obronie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdalʃɨ, AS: dalšy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dal m., oddalenie n.

 czas. oddalać ndk., oddalić dk.

 przysł. dalej, daleko

 wykrz. dalej

Wiktionary


dalton

jednostka masy atomowej


SJP.pl

  • Dalton (Da) – nazwa jednostki masy atomowej (mu)
  • Dalton – program do obliczeń kwantowochemicznych

Wikipedia


daltonid

związek chemiczny spełniający prawo stałości składu; związek stechiometryczny


SJP.pl


daltonidowy

związany z daltonidem


SJP.pl


daltonista

osoba nierozróżniająca niektórych kolorów, zwłaszcza czerwonego i zielonego; dyschromatop, achromatop


SJP.pl


daltonistka

daltonista


SJP.pl

Patrz:

daltonista

daltonistyczny

dotyczący daltonisty lub jego choroby - daltonizmu; czyli nierozróżniania niektórych barw


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z daltonizmem

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. daltonizm m., daltonista m., daltonistka ż.

Wiktionary


daltonizm

wada wzroku polegająca na nierozpoznawaniu kolorów, przede wszystkim zielonego i czerwonego; ślepota barwna, dyschromatopsja, achromatopsja, barwoślepota


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) med. nierozróżnianie kolorów

Wiktionary

Ślepota barw – zwana też zaburzeniem rozpoznawania barw (często ogólnie nazywana daltonizmem), u ludzi jest niezdolnością do spostrzegania różnic pomiędzy niektórymi lub wszystkimi barwami, które normalnie są dostrzegane przez inne osoby. Ślepota barw jest zazwyczaj wadą wrodzoną, uwarunkowaną genetycznie, dziedziczoną recesywnie w sprzężeniu z chromosomem X. Z tego też powodu znacznie częściej dotyczy mężczyzn (ok. 8%) niż kobiet (ok. 0,5%). Ponieważ mężczyźni nie przekazują swojego chromosomu X męskim potomkom, zatem mężczyzna ze ślepotą barw nie przekaże jej swojemu synowi. Kobieta, mając dwa chromosomy X może być nosicielką genu ślepoty barw, nawet o tym nie wiedząc. Jeżeli po stronie rodziny matki jest mężczyzna, który ma ślepotę barw, to jest duża szansa, że jej dziecko odziedziczy jego gen. Przyczyni się to do ślepoty barw zazwyczaj w przypadku, gdy dziecko będzie płci męskiej. W bardzo rzadkich przypadkach matka sama będzie miała tę wadę. Oznaczać to będzie, że posiada dwa „ślepe na barwy” chromosomy X. Fakt, że gen ślepoty barw jest w chromosomie X, jest przyczyną, że prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby u mężczyzn jest od 10 do 20 razy większe niż u kobiet.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) U psów daltonizm występuje znacznie częściej niż u ludzi.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. daltonista m., daltonistka ż.

 przym. daltonistyczny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ślepota barw, deuteranopia

Wiktionary


dam

1. wytworna, elegancka kobieta;
2. w dawnych wiekach: kobieta z wyższych sfer;
3. z szacunkiem o kobiecie;
4. żartobliwie: żona lub kochanka;
5. figura w kartach;
6. figura w szachach; królowa, hetman, królówka;
7. pionek w warcabach; damka;
8. przedstawiciel podrodziny papug wschodnich


SJP.pl


dama

1. wytworna, elegancka kobieta;
2. w dawnych wiekach: kobieta z wyższych sfer;
3. z szacunkiem o kobiecie;
4. żartobliwie: żona lub kochanka;
5. figura w kartach;
6. figura w szachach; królowa, hetman, królówka;
7. pionek w warcabach; damka;
8. przedstawiciel podrodziny papug wschodnich


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) dystyngowana kobieta

 (1.2) karc. figura w kartach oznaczona literą Q lub D;

 (1.3) szach. zob. hetman.

 (1.4) kobieta, która otrzymała dany order

Wiktionary

  • dama – figura w szachach
  • dama (karta) – figura karciana
  • dama – łacińska nazwa rodzaju ssaka z rodziny jeleniowatych
  • dama – dystyngowana kobieta
  • Dama – wieś w Syrii, w muhafazie Aleppo, w dystrykcie Afrin
  • Dama – miejscowość w Syrii, w muhafazie As-Suwajda
  • Dama – amerykański film fantasy z 2024 roku
  • DAMA – detektor cząstek elementarnych przeznaczony do wykrywania ciemnej materii, pracujący we Włoszech.


Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W tym stroju wyglądasz jak prawdziwa dama.

 (1.2) Dołożyłem damę kier.

 (1.3) Zbiję twoją damę i wygram tę partię.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdãma, AS: dãma

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. damka ż.

:: zdrobn. damula ż., damulka ż., damusia ż., damuleńka ż.

 przym. damski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) królowa

 (1.3) hetman

Wiktionary


damara

naturalna żywica kopalna lub uzyskiwana z drzew, używana do wyrobu lakierów artystycznych i farb graficznych


SJP.pl

  • Damara – miasto w Republice Środkowoafrykańskiej.
  • Damara – żywica naturalna.
  • Damara – lud afrykański
  • Damara - wyżyna w Namibii
  • damara – jedno z określeń rodzaju drzew agatis z rodziny araukariowatych

Wikipedia


damarowy

związany z damarą


SJP.pl


damarski

1. zebra damarska - podgatunek zebry stepowej;
2. afrowiórka damarska - gatunek ssaka z rodziny wiewiórkowatych


SJP.pl


damarzyk

roślina występująca na południowych stokach Himalajów


SJP.pl

Damarzyk (Shorea) – rodzaj roślin z rodziny dwuskrzydłowatych (Dipterocarpaceae). Obejmuje 189–196 gatunków. Rośliny te występują w Azji Południowo-Wschodniej na obszarze od Cejlonu po południowe Chiny, Małe Wyspy Sundajskie i Moluki. Największe zróżnicowanie gatunkowe jest na wyspie Borneo, gdzie rośnie 138 gatunków z tego rodzaju, w tym 91 endemitów. Drzewa rosnące w lasach równikowych.

Wikipedia


damascena

ostra szabla lub myśliwska broń śrutowa wytwarzana ze stali damasceńskiej; damascenka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gw-pl|Poznań. śliwka węgierka

Wiktionary


damasceńczyk

mieszkaniec Damaszku


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Damaszku

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdãmaˈst͡sɛ̃j̃n͇t͡ʃɨk, AS: dãmascĩ ̯ṇčyk

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Damaszek mrz., adamaszek mrz.

:: fż. damascenka ż.

 przym. damasceński, adamaszkowy

Wiktionary


damascenka

1. mieszkanka Damaszku;
2. ostra szabla lub myśliwska broń śrutowa wytwarzana ze stali damasceńskiej; damascena


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Damaszku

 (1.2) hand. spoż. rodzaj dużej jasnej rodzynki

 (1.3) hist. wojsk. szabla ze stali damasceńskiej

 (1.4) hist. ceniona strzelba wschodnia z wytrzymałej stali dziwerowanej

 (1.5) ogrod. reg-pl|Poznań. odmiana śliwy węgierki

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Za przewodnika miał młodą, ładną i wykształconą damascenkę.

 (1.2) Zważy mi pani tak z pół kilo damascenek?

 (1.3) Wskazał na szablę, którą miał z sobą: turecką, mocno zakrzywioną na końcu damascenkę.

 (1.5) Marmelada ze śliwek: najładniejsza jest z renklodów i damascenek, gdyż ma śliczny, złocisty kolor.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdãmaˈst͡sɛ̃nka, AS: dãmascnka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Damaszek mrz., adamaszek mrz., demeszka ż., damaszek mrz.

:: fm. damasceńczyk mos.

 przym. damasceński, adamaszkowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.3) stpol. demeszka

Wiktionary


damasceński

związany z Damaszkiem


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) dotyczący Damaszku, odnoszący się do Damaszku, pochodzący z Damaszku

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Najpopularniejsze u nas węgierki w innych krajach nazywane są damasceńskimi.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdãmaˈst͡sɛ̃j̃sʲci, AS: dãmascĩ ̯sʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. damascenka ż., damasceńczyk m., Damaszek m., demeszka ż.

Wiktionary


damasiewicz

nazwisko


SJP.pl


damaskina

inkrustowanie w metalu drucikami innego metalu; damaskinaż


SJP.pl


damaskinaż

Wikipedia


damaskowy

przymiotnik

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. adamaszkowy

Wiktionary


damastes

w mitologii greckiej: rozbójnik, który napadał na podróżnych i torturował ich, dopasowując do wymiarów specjalnego łoża: obcinając im nogi albo rozciągając ich; Prokrustes


SJP.pl

Prokrustes (Prokrust) (stgr. Προκρούστης) – znana pod tym przydomkiem, negatywna postać z mitologii greckiej o imieniu Damastes (stgr. Δαμάστής) lub Polypemon (stgr. Πολυπήμων).

Wikipedia


damaszek

odmiana śliwy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto, stolica Syrii;

 (1.2) geogr. adm. muhafaza w Syrii wokół stolicy;

Wiktionary

Damaszek (arab. ‏دمشق‎ [diˈmaʃq], trl. dmšq, transkr. Dimaszk; aram. ‏ܕܪܡܣܘܩ‎; hebr. ‏דַּמֶּשֶׂק‎) – stolica Syrii położona w południowo-zachodniej części kraju, drugie co do wielkości (po Aleppo) miasto Syrii – 2 079 000 mieszkańców (2019), cała aglomeracja – ponad 2,8 mln mieszkańców (2008). Położony nad rzeką Barada u podnóża gór Antyliban, na skraju Pustyni Syryjskiej. Ważny ośrodek przemysłowy (przemysł włókienniczy, elektroniczny, maszynowy, spożywczy) i naukowy Syrii, od 1268 siedziba Prawosławnego Patriarchatu Antiochii, także ośrodek handlowy. Aglomeracja Damaszku stanowi wydzieloną jednostkę administracyjną Syrii.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jan urodził się w bogatej rodzinie mającej ogromne wpływy w Damaszku.

 (1.2) Muhafaza Damaszek graniczy od wschodu z Jordanią a od zachodu z Libanem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dãˈmaʃɛk, AS: dãmašek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. damasceńczyk mos., damascenka ż.

 przym. damasceński

Wiktionary


damaszka

odmiana śliwy


SJP.pl

Damaszka – wieś kociewska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie tczewskim, w gminie Tczew. Wieś wchodzi w skład sołectwa Boroszewo.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

Wikipedia


damasławecki

przymiotnik od: Damasławek


SJP.pl


damasławek

wieś w Polsce


SJP.pl

Damasławek (niem. Elsenau) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wągrowieckim, w gminie Damasławek, w regionie Pałuki, na Pojezierzu Chodzieskim. Miejscowość jest siedzibą gminy Damasławek.

Wikipedia


damazostwo

Damazy z małżonką; Damazowie


SJP.pl


damazowie

Damazy z małżonką; Damazostwo


SJP.pl


damazowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Damazego lub z nim związany


SJP.pl


damazy

imię męskie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|m.;

Wiktionary

Damazy – imię męskie pochodzenia greckiego. Wywodzi się od słowa oznaczającego „zdobywać”. Damazy – gr. łagodny, oswojony, ujarzmiony.

Damazy imieniny obchodzi: 26 września, 27 września, 26 października, 14 listopada, 27 listopada i 11 grudnia.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Pod celą ojca Damazego stoi blaszany parasolnik.

 (1.1) Chodziliśmy z Damazym po rynku do godziny dwudziestej.

Wiktionary


dame

[czytaj: dejm] angielski tytuł przyznawany kobietom


SJP.pl

Dame – żeński ekwiwalent angielskiego tytułu honorowego Sir, który otrzymuje kobieta uhonorowana Orderem Łaźni, Orderem św. Michała i św. Jerzego, Orderem Wiktoriańskim lub Orderem Imperium Brytyjskiego w klasie „Dama Krzyża Wielkiego” lub „Dama Komandor”.

Wikipedia


damek

1. w warcabach: pionek, który doszedł do ostatniego rzędu pól i może poruszać się we wszystkich kierunkach bez ograniczenia odległości; dama;
2. rower damski


SJP.pl

Damek (nep. दमेक) – gaun wikas samiti w zachodniej części Nepalu w strefie Dhawalagiri w dystrykcie Baglung. Według nepalskiego spisu powszechnego z 2011 roku liczył on 1206 gospodarstw domowych i 5746 mieszkańców (3297 kobiet i 2449 mężczyzn).

Wikipedia


damenizacja

w muzyce: opracowany w XVIII wieku system alternatywnego nazewnictwa nut i stopni gamy, gdzie zamiast tradycyjnych do, re, mi, fa, sol, la, si wprowadzono da, me, ni, po, tu, la, be; odpowiednik solmizacji


SJP.pl


damesa

ironicznie o kobiecie starającej się uchodzić za damę


SJP.pl


damfować

czasownik niedokonany

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. o parze buchać

Wiktionary


damfula

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) daw. gw-pl|Śląsk Cieszyński. maszyna parowa

Wiktionary


damian

imię męskie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|m.;

Wiktionary

Damian – imię męskie pochodzenia greckiego. Wywodzi się od imienia bogini Damii czczonej w Epidaurze, od słowa dámios, démios, oznaczającego: „lekarz ludowy” oraz od gr. δαμάω, oznaczającego: „poskromiciel, pogromca” lub „uzdrowiciel”.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Nie zabłądzimy, Damian umie czytać mapy i ma kompas.

 (1.1) Anka chyba czuje miętę do Damiana.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdãmʲjãn, AS: dãmʹi ̯ãn

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Damianowa ż., Damianówna ż., Damianostwo lm m.

:: zdrobn. Damianek mos.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zdrobn. Damianek

Wiktionary


damianek

zdrobnienie od: Damian (imię męskie)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) zdrobn. Damian

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dlaczego nie pozwoliłaś Damiankowi oglądać transmisji z olimpiady?

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Damian mos., Damianowa ż., Damianówna ż., Damianostwo lm m.

Wiktionary


damiankowie

Damianek z małżonką


SJP.pl


damiankowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Damianka lub z nim związany


SJP.pl


damianostwo

Damian z małżonką; Damianowie


SJP.pl


damianowie

Damian z małżonką; Damianostwo


SJP.pl


damianowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Damiana lub z nim związany


SJP.pl


damice

wieś w Polsce


SJP.pl

Wikipedia


damięcki

nazwisko


SJP.pl

Osoby o nazwisku Damięcki:

  • Dobiesław Damięcki
  • Damian Damięcki
  • Maciej Damięcki
  • Mateusz Damięcki
  • Grzegorz Damięcki

Wikipedia


damienice

wieś w Polsce


SJP.pl

Damienice – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie bocheńskim, w gminie Bochnia. Damienice leżą na Podgórzu Bocheńskim, na lewym brzegu Raby, a od północy graniczą z Puszczą Niepołomicką.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.

Wikipedia


damietta

miasto w Egipcie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Egipcie, ośrodek administracyjny muhafazy Damietta, port nad Damiettą (1.2);

 (1.2) geogr. wschodnie ramię Nilu

Wiktionary

Damietta (arab. دمياط = Dimyāţ) – miasto w Egipcie, ośrodek administracyjny muhafazy Damietta, port nad Damiettą (wschodnie ramię Nilu), w pobliżu jej ujścia do Morza Śródziemnego. Miasto liczy ponad 200 tysięcy mieszkańców, jest ośrodkiem przemysłowym i ważnym portem rybackim.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Wojska zostały rozgromione pod Damiettą.

Wiktionary


damka

1. w warcabach: pionek, który doszedł do ostatniego rzędu pól i może poruszać się we wszystkich kierunkach bez ograniczenia odległości; dama;
2. rower damski


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rower z obniżonym górnym pałąkiem ramy, pozwalający m.in. wygodnie jeździć kobietom w spódnicy oraz szybciej zsiadać

 (1.2) uprzywilejowany pionek w warcabach

 (1.3) rzad. zdrobn. od: dama

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dama ż.

 przym. damski

Wiktionary


damnica

wieś w Polsce


SJP.pl

Damnica (kaszb. Damnica lub też Dãbnica, niem. Hebrondamnitz) – wieś o charakterze małomiasteczkowym w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Damnica. Miejscowość jest siedzibą gminy Damnica i sołectwa Damnica.

Wikipedia


damnicki

przymiotnik od: Damnica


SJP.pl


damno

strata na kursie w przypadku sprzedaży poniżej ceny nominalnej


SJP.pl

Damno (kaszb. Damno lub Dãbno, niem. Dammen) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Damnica na Pobrzeżu Słowińskim. Wieś jest siedzibą sołectwa Damno w którego skład wchodzą również miejscowości Wiatrowo i Głodowo.

W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą gromady Damno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.

Wikipedia


damokles

dworzanin Dionizjusza I Starszego (IV w. p.n.e.)


SJP.pl

  • Miecz Damoklesa
  • Kompleks Damoklesa
  • (5335) Damocles – planetoida
  • Damocles (zasobnik celowniczy)

Wikipedia


damoklesowy

taki jak u Damoklesa, charakterystyczny dla Damoklesa


SJP.pl


damon

nazwisko


SJP.pl

Damon – jednostka osadnicza w Stanach Zjednoczonych, w stanie Teksas, w hrabstwie Brazoria.

Wikipedia


dampc

nazwisko


SJP.pl


damroka

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż.;

Wiktionary

Damroka (Damroca, Dąbroca) – imię żeńskie pochodzenia słowiańskiego. Czasami uznawane za wariant imienia: Dąbrówka. Występuje na Pomorzu Wschodnim u Kaszubów.

Według Bedekera kaszubskiego autorstwa Tadeusza Bolduana Damroka obchodzi imieniny 30 sierpnia.

Osoby noszące imię Damroka:

  • Damroka Kwidzińska
  • Damroka Sobiesławicówna

W Gdańsku znajduje się ulica nazwana jej imieniem w dzielnicy Jasień.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: dãmˈrɔka, AS: dãmroka

Wiktionary


damski

kobiecy, żeński


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) przeznaczony dla kobiet

 (1.2) złożony z kobiet

Wiktionary

Osoby o tym nazwisku:

  • John Damski – polski „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”
  • Mel Damski – amerykański reżyser i producent filmowy i telewizyjny

Inne:

  • Wieczornik damski – gatunek rośliny z rodziny kapustowatych

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Majtki kupiłam w dziale odzieży damskiej.

 (1.2) Co miesiąc spotykam się w damskim towarzystwie na plotkaotki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdãmsʲci, AS: dãmsʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dama ż., damka ż., damula ż.

 przysł. po damsku

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) żeński, kobiecy; pot. babski

 (1.2) żeński, kobiecy; pot. babski

Wiktionary


damsko-męski

dotyczący kobiet i mężczyzn


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) zachodzący między kobietą a mężczyzną, zwykle dotyczący sfery seksualnej

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Poezja dworska (…) pozostawiła dziedzictwo w postaci wzorców zachowań miłosnych. Chociaż tworzona była w czasach, gdy małżeństwo oznaczało koniec miłości, to z czasem damsko-męski kodeks z niej zaczerpnięty zaczął obowiązywać w małżeństwie chrześcijańskim.

 (1.1) Damsko-męska pirotechnika. Mężczyzna wybucha, kiedy kobieta z pojedynczego przypadku robi regułę. A robi. Raz lub dwa zamyślisz się, kiedy ona opowiada ci o dniu w pracy, usłyszysz „ty nigdy mnie nie słuchasz”.

Wiktionary


damskość

damski


SJP.pl

Patrz:

damski

damula

lekceważąco: kobieta elegancka lub pozująca na taką; damusia, damulka


SJP.pl


damuleńka

zdrobnienie od: damula


SJP.pl


damulka

zdrobnienie od: damula


SJP.pl


damulkowaty

potocznie: przypominający zachowaniem damulkę


SJP.pl


damusia

lekceważąco: kobieta elegancka lub pozująca na taką; damula, damulka


SJP.pl


damuzela

dawniej:
1. kobieta lekkich obyczajów lub kobieta mająca przygodne kontakty seksualne z mężczyznami; lafirynda;
2. z niechęcią o eleganckiej kobiecie lub pozującej na taką; damula


SJP.pl


damy

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) syst. ornit. nazwa systematyczna|Loriinae|Selby|ref=tak., podrodzina ptaków z rodziny papug wschodnich;

forma rzeczownika.

 (2.1) M., B. i W. lm. od: dama

forma czasownika.

 (3.1) 1. os. lm. przysz. od: dać

Wiktionary

Damy, lory (Loriinae) – podrodzina ptaków z rodziny papug wschodnich (Psittaculidae).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Podrodzina dam obejmuje gatunki występujące w Australazji.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dama ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) lory

Wiktionary


dan

stopień mistrzowskiego wyszkolenia w sztukach walki (judo, karate, aikido)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) stpol. czynsz, danina, podatek

forma rzeczownika.

 (2.1) D. lm. od: danie

Wiktionary

Geografia

Izrael

  • Dan − kibuc w Izraelu
  • Dan − rzeka w północnym Izraelu, dopływ Jordanu
  • Tel Dan − stanowisko archeologiczne w Izraelu utożsamiane z biblijnym miastem Dan

Wikipedia

Przykłady

 (2.1) Zaplanowałem na to przyjęcie sześć dań.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dannik mos.

Wiktionary


dana

wyraz występujący w przyśpiewach ludowych (oj, dana, dana!)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż., zdrobnienie od Danuta;

 (1.2) imię|polski|ż., zdrobnienie od Danisława

 (1.3) imię|polski|ż., zdrobnienie od Daniela

Wiktionary

Miejscowości w Polsce:

  • Dana – przysiółek w powiecie puckim, w gminie Puck

Miejscowości w USA:

  • Dana – jednostka osadnicza w stanie Karolina Północna, w hrabstwie Henderson
  • Dana – wieś w stanie Illinois, w hrabstwie La Salle
  • Dana – miejscowość w stanie Indiana, w hrabstwie Vermillion
  • Dana – miasto w stanie Iowa, w hrabstwie Greene

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Wieczorem idziemy do Dany na urodziny.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdãna, AS: dãna

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Danuta ż., Danisława ż., Daniela ż., Danka ż., Dancia ż., Danusia ż., Danuśka ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Danka, Dancia, Danusia, Danuśka

Wiktionary


danae

w mitologii greckiej: córka Akrisiosa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) mitgr. królewna z Argos, córka Akrizjosa i Eurydyki oraz matka Perseusza;

Wiktionary

Biologia

  • Danae – rodzaj roślin z rodziny myszopłochowatych, powoli rosnący krzew częściowo zimotrwały, zimozielony. Tworzy zwarte kępy łukowatych, zielonych łodyg pokrytych lancetowatymi gałęziakami. Blisko spokrewniony z Ruscus aculeatus
  • Danae – rodzaj chrząszczy z rodziny wygłodkowatych

Wikipedia


danaida

przyrząd do pomiaru natężenia przepływu cieczy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) mitgr. każda z pięćdziesięciu królewien z Argos, córek Danaosa; za zamordowanie (z wyjątkiem jednej) swych mężów zostały skazane w Tartarze na napełnianie dziurawej beczki wodą noszoną w sitach albo dziurawych dzbanach;

 (1.2) mitgr. jedna z nimf

Wiktionary

  • danaida – przyrząd do pomiaru natężenia przepływu cieczy
  • Danaida (Danaidy) – w mitologii greckiej każda z pięćdziesięciu córek Danaosa
  • Danaida (Danais) – w mitologii greckiej jedna z nimf

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌdãnaˈjida, AS: dãnai ̯ida

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. danaida ż.

 przym. danaidowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) Danais

Wiktionary


danaidowate

podrodzina motyli


SJP.pl

Danaidowate (Danainae) – podrodzina owadów z rzędu motyli. Występują one w lasach Azji, Ameryki Północnej oraz Afryki, czyli terenach tropikalnych i subtropikalnych.

Wikipedia


danaidowy

daremny, bezowocny


SJP.pl


danajski

1. związany z Danajami, Grekami, którzy podstępnym darem w postaci konia trojańskiego zdobyli Troję;
2. danajski dar - nieszczery dar, ofiarowany w złej intencji


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Danajami, dotyczący Danajów (jedna z nazw Achajów u Homera)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Danajowie lm m.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) achajski

Wiktionary


danaos

Danaos (gr. Δαναός Danaós, łac. Danaus) – w mitologii greckiej syn Belosa i Anchinoe, brat króla Egiptu Ajgyptosa, ojciec pięćdziesięciu córek Danaid. Uciekł z Egiptu w obawie przed bratem Ajgyptosem wraz z córkami i osiedlił się w Argos, gdzie wkrótce został obwołany królem. Z jego rozkazu córki zamordowały swych mężów podczas nocy poślubnej.

Wikipedia


danburyt

rzadki minerał o dużej twardości i słabej łupliwości


SJP.pl

Danburyt – rzadki minerał z gromady krzemianów, będący borokrzemianem wapnia. Nazwa jest związana z miejscem występowania – Danbury w Connecticut, USA; gdzie został odkryty w 1839 r. w zmetamorfizowanych dolomitach.

Wikipedia


dance

[czytaj: dens lub dans] muzyka popularna przeznaczona do tańca


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pot. wspólna nazwa kilku spokrewnionych gatunków elektronicznej muzyki tanecznej

Wiktionary

Dance (ang. taniec) – termin wieloznaczny, w najszerszym sensie oznaczający każdy rodzaj muzyki tanecznej, niezależnie od jej charakteru.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: dãw̃s, AS: dãũ̯s

Wiktionary


dance'owy

[czytaj: densowy lub dansowy] związany z dance'em (stylem w muzyce popularnej), np. dance'owa składanka; dansowy, dance


SJP.pl


dancefloor

[czytaj: densflor] miejsce do tańczenia w dyskotece lub klubie


SJP.pl


dancehall

[czytaj: denshol] taniec i gatunek muzyczny pochodzący z Jamajki


SJP.pl

Dancehall – gatunek muzyczny wywodzący się z Jamajki, powstały pod koniec lat siedemdziesiątych z klasycznego reggae. Jest jednak od niego o wiele szybszy i żywszy, a artyści śpiewają do podkładów zwanych riddimami, granych przez selektorów. Najbardziej erotycznym rodzajem tańca do tej muzyki jest daggering.

Wikipedia


dancehallowy

dancehall [czytaj: densholowy]


SJP.pl


dancewicz

nazwisko


SJP.pl

Dancewicz – polskie nazwisko. Na początku lat 90. XX wieku w Polsce nosiło je 516 osób.

Wikipedia


dancing

[czytaj: dans-ing] dansing;
1. kawiarnia lub restauracja ze specjalnym miejscem i muzyką do tańca
2. tańce w lokalu publicznym


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zabawa z tańcami organizowana w lokalu

Wiktionary

  • dancing (dansing) – zabawa taneczna w kawiarni lub restauracji, potańcówka
  • Dancing – singel japońskiej piosenkarki Mai Kuraki
  • Dancing – singel australijskiej piosenkarki Kylie Minogue
  • Dancing – album z piosenkami do spektaklu Dancing według Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, zrealizowanego w Teatrze Polonia, śpiewa Krystyna Janda, muz. Jerzy Satanowski
  • Dancing – Złota kolekcja – album Krystyny Jandy z serii Złota kolekcja: Portrety muzyczne, zawiera głównie piosenki do słów Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Agnieszki Osieckiej

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Poznałam Waldemara na dancingu w Cieszynie latem 57. roku.

 (1.1) Złapali go, gdy rozprowadzał dragi po dancingach w śródmieściu Wrocławia.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. dancingowy

Wiktionary


dancingowość

[czytaj: dans-ingowość] cecha muzyki nadającej się do tańca; dansingowość


SJP.pl


dancingowy

związany z dancingiem


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z dancingiem, dotyczący dancingu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przyłapał ją z obcym facetem w jednym z klubów dancingowych w śródmieściu.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dancing mrz.

Wiktionary


dańczów

wieś w Polsce


SJP.pl

Dańczów – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Lewin Kłodzki, we Wzgórzach Lewińskich, w dolinie Dańczówki.

Wikipedia


danczowski

nazwisko


SJP.pl


dandasana

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jedna z asan; pozycja siedząca, w której nogi są wyprostowane, leżą na podłożu, plecy wyprostowane prostopadle do podłoża, ręce wzdłuż tułowia

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pozycja kija, kij

Wiktionary


dandong

miasto w Chinach; Tantung


SJP.pl

Dandong (chiń. upr. 丹东; pinyin Dāndōng) – miasto o statusie prefektury miejskiej w północno-wschodnich Chinach, w prowincji Liaoning, port morski i śródlądowy nad rzeką Jalu, w pobliżu jej ujścia do Morza Żółtego, na granicy z Koreą Północną.

Wikipedia


dandoński

Dandong


SJP.pl

Patrz:

Dandong

dandy

[czytaj: dandi] mężczyzna przesadnie dbający o swój wygląd i dobre maniery; dandys, elegancik, modniś, goguś, laluś, strojniś, piękniś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mężczyzna skrupulatnie dbający o strój i o przestrzeganie form towarzyskich

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Karol, nasz klasowy dandy, wciąż robi wrażenie na chemicy.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dandys mos., dandyzm mrz.

 przym. dandysowaty, dandysowski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dandys, elegant, goguś, modniś

Wiktionary


dandys

mężczyzna przesadnie dbający o swój wygląd; dandy, goguś, laluś, strojniś, piękniś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mężczyzna skrupulatnie dbający o strój i o przestrzeganie form towarzyskich

Wiktionary

Dandyzm – wyszukana, niekiedy przesadna, elegancja w sposobie bycia. Charakteryzuje się szczegółową dbałością o strój i nienaganne maniery, kurtuazją, oryginalnością zarówno w wyglądzie, jak i zachowaniu.

Dandyzm był w środowiskach artystycznych XIX wieku wyrazem buntu wobec mieszczańskiej rzeczywistości. Żywot dandysa prowadzili m.in. pierwszy dandys Beau Brummell, Zygmunt Krasiński, Alfred de Musset, George Gordon Byron, Charles Baudelaire, Juliusz Słowacki czy Oscar Wilde.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈdãndɨs, AS: dãndys

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dandy mos., dandyzm mrz.

 przym. dandysowaty, dandysowski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) elegant, modniś, strojniś, goguś; środ. dandy metroseksualny

Wiktionary


dandyska

dandyska


SJP.pl

Patrz:

dandyska

dandysowaty

mający cechy dandysa, właściwy dandysowi


SJP.pl

przymiotnik jakościowy

 (1.1) mający cechy dandysa

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jego dandysowate zachowania denerwują kolegów z pracy.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dandy mos., dandys mos., dandyzm mrz.

 przym. dandysowski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) gogusiowaty, lalusiowaty

Wiktionary


dandysowski

dandys


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z dandysem, dotyczący dandysa

Wiktionary

Patrz:

dandys

Powiązane:

 rzecz. dandy mos., dandys mos., dandyzm mrz.

 przym. dandysowaty

Wiktionary


dandyzm

wyszukana elegancja w stroju i sposobie bycia, często przesadna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) skrupulatne dbanie o ubiór i o zachowywanie form towarzyskich przez mężczyzn

Wiktionary

Dandyzm – wyszukana, niekiedy przesadna, elegancja w sposobie bycia. Charakteryzuje się szczegółową dbałością o strój i nienaganne maniery, kurtuazją, oryginalnością zarówno w wyglądzie, jak i zachowaniu.

Dandyzm był w środowiskach artystycznych XIX wieku wyrazem buntu wobec mieszczańskiej rzeczywistości. Żywot dandysa prowadzili m.in. pierwszy dandys Beau Brummell, Zygmunt Krasiński, Alfred de Musset, George Gordon Byron, Charles Baudelaire, Juliusz Słowacki czy Oscar Wilde.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. dandy mos., dandys mos.

 przym. dandysowaty, dandysowski

Wiktionary


dane

1. fakty, na których można się oprzeć w wywodach; informacje;
2. szanse powodzenia;
3. dowolne informacje przetwarzane przez komputer


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) wiadomości, informacje stanowiące podstawy jakiś twierdzeń, przekonań, wniosków

 (1.2) informacje na temat jakiejś osoby

 (1.3) zbiór informacji przetwarzanych elektronicznie lub składowanych na nośnikach

forma czasownika.

 (2.1) ims. przym. bierny n. i nmos. od: dać

forma rzeczownika.

 (3.1) M., B. i W. lm. od: dana

forma przymiotnika.

 (4.1) M., B. i W. n. lp. oraz nmos. lm. od: dany

Wiktionary

Dane (ang. data, łac. datum) – zbiory wartości, które przekazują informacje, opisując ilość, jakość, fakt, statystyki, inne znaczenia lub sekwencje symboli, które mogą być dalej interpretowane i przetwarzane.

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Pisząc list na kopercie musisz podać dane odbiorcy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdãnɛ, AS: dãne

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) źródła

 (1.3) informacje

Wiktionary


danecki

nazwisko


SJP.pl


danek

zdrobniale o daniu (w znaczeniu potrawy)


SJP.pl

Danek (niem. Dangelshübel, 755 m n.p.m.) – wzniesienie w Karkonoszach, w obrębie Pogórza Karkonoskiego.

Położony jest w zachodniej części Pogórza Karkonoskiego, nad Szklarską Porębą Górną i Marysinem.

Zbudowany z granitu karkonoskiego. Pod szczytem i na zboczach pojedyncze skałki.

Wikipedia


dango

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) kulin. tradycyjne japońskie kluski z mąki ryżowej;

Wiktionary

Dango (jap. 団子) – tradycyjne japońskie kluski robione z mochiko, czyli mąki ryżowej, zbliżone do mochi. Często podaje się je do zielonej herbaty.

Dango są jadane przez cały rok, na różne sposoby, zależnie od pory roku. Zazwyczaj podaje się po trzy-cztery sztuki nabite na szpadkę.

Wikipedia


dania

1. potrawa podawana do spożycia;
2. danie firmowe - potrawa będąca specjalnością restauracji;
3. danie barowe - prosta, tania potrawa serwowana w barach


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. polit. państwo w Europie ze stolicą w Kopenhadze;

Wiktionary

Dania (duń. Danmark) – państwo położone w Europie Północnej (Skandynawia), najmniejsze z państw nordyckich. Wraz z Grenlandią oraz Wyspami Owczymi tworzy Wspólnotowe Królestwo Danii. Kontynentalna Dania graniczy od południa z Niemcami, zaś przez cieśninę Sund sąsiaduje ze Szwecją. Posiada też granicę z Kanadą na wyspie Hansa. Dania jest członkiem Unii Europejskiej, NATO oraz ONZ.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Dania jest krajem europejskim położonym w Skandynawii.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdãɲja, AS: dãńi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Duńczyk mos. (nie * Dun), Dunka ż.

 przym. duński

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. Duńczyk mos. (nie * Dun), Dunka ż.

 przym. duński

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

 zobacz też: indeks państw świata

tłumaczenia.

* abchaski: (1.1) Даниа

* angielski: (1.1) Denmark

* arabski: (1.1) الدنمارك

* baskijski: (1.1) Danimarka

* białoruski: (1.1) Данія ż.

* bretoński: (1.1) Danmark

* bułgarski: (1.1) Дания ż.

* chiński standardowy: (1.1) 丹麦

* chorwacki: (1.1) Danska ż.

* czeski: (1.1) Dánsko

* dolnołużycki: (1.1) Dańska ż.

* duński: (1.1) Danmark n.

* esperanto: (1.1) Danio, Danujo, Danlando

* farerski: (1.1) Danmark ż., Danmørk ż.

* fiński: (1.1) Tanska

* francuski: (1.1) Danemark m.

* górnołużycki: (1.1) Danska

* grenlandzki: (1.1) Danmarki

* gruziński: (1.1) დანია (dania)

* hawajski: (1.1) Kenemaka

* hebrajski: (1.1) דנמרק ż. (denmark)

* hiszpański: (1.1) Dinamarca

* indonezyjski: (1.1) Denmark, Kerajaan Denmark

* interlingua: (1.1) Danmark

* irlandzki: (1.1) an Danmhairg ż.

* islandzki: (1.1) Danmörk ż.

* japoński: (1.1) デンマーク (denmāku), デンマーク王国 (denmāku-ōkoku)

* jidysz: (1.1) דענמאַרק n. (denmark)

* kabylski: (1.1) Danimark

* kaszubski: (1.1) Dëńskô ż.

* koreański: (1.1) korpłd|덴마크., korpłn|단마르크.

* litewski: (1.1) Danija ż.

* łaciński: (1.1) Dania ż.

* łotewski: (1.1) Dānija ż.

* niderlandzki: (1.1) Denemarken

* niemiecki: (1.1) Dänemark n.

* norweski (bokmål): (1.1) Danmark

* nowogrecki: (1.1) Δανία ż., Δανιμαρκία ż.

* ormiański: (1.1) Դանիա

* polski język migowy: PJM-ukryj| (1.1) {{PJM|Dania.}}

* portugalski: (1.1) Dinamarca

* rosyjski: (1.1) Дания ż.

* rumuński: (1.1) Danemarca ż.

* szwedzki: (1.1) Danmark

* tajski: (1.1) ประเทศเดนมาร์ก

* turecki: (1.1) Danimarka

* tybetański: (1.1) དན་མྲག

* ukraiński: (1.1) Данія ż.

* urdu: (1.1) ڈنمارک

* walijski: (1.1) Denmarc ż.

* węgierski: (1.1) Dánia

* włoski: (1.1) Danimarca

źródła.

== Dania (język farerski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|farerski|ż.

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


danie

1. potrawa podawana do spożycia;
2. danie firmowe - potrawa będąca specjalnością restauracji;
3. danie barowe - prosta, tania potrawa serwowana w barach


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) pojedyncza potrawa składająca się na posiłek

 (1.2) odczasownikowy od|dać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ta restauracja podaje tylko dania wegetariańskie.

 (1.2) Danie komuś łapówki jest tak samo złe jak jej przyjęcie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdãɲɛ, AS: dãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dawanie n., dawca m., dawczyni ż., dawstwo n., danina ż., podawanie n., rozdanie n.

 czas. dać dk., dawać ndk., podawać ndk.

 temsłow. -daniowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) potrawa

 (1.2) wręczenie

Wiktionary


daniec

nazwisko


SJP.pl

Daniec (dodatkowa nazwa w j. niem. Danietz) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie opolskim, w gminie Chrząstowice.

Wikipedia


daniel

ssak z rodziny jeleniowatych o charakterystycznym, łopatowatym porożu u samców, spotykany niemal w całej Europie, także w Azji Mniejszej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|m.;

Wiktionary

  • Daniel – imię męskie
  • Daniel – rodzaj ssaków z podrodziny jeleni

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Gdy wyszedł rozkaz, by wytracić mędrców, miał także ponieść śmierć Daniel ze swymi towarzyszami.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdãɲɛl, AS: dãńel

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. daniel m., Danielowa ż.

:: fż. Daniela ż.

:: zdrobn. Danielek m.

 przym. Danielowy

Wiktionary


daniela

ssak z rodziny jeleniowatych o charakterystycznym, łopatowatym porożu u samców, spotykany niemal w całej Europie, także w Azji Mniejszej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż.;

forma rzeczownika.

 (2.1) D. i B. lp. od: Daniel

Wiktionary

Daniela – żeński odpowiednik imienia Daniel.

Daniela imieniny obchodzi:

  • 4 września, na pamiątkę bł. Marii Danieli od Jezusa i Marii (Eleonory Anieli Jóźwik), siostry sakramentki, wspominanej razem z bł. Marią Stellą i towarzyszkami,
  • 6 listopada, na pamiątkę bł. Danieli od św. Barnaby (Vicenty Achurry Gogenola), C.M., jednej z 498 błogosławionych męczenników hiszpańskich,

Wikipedia

Patrz:

daniel

Przykłady

 (1.1) Nie ma Danieli, wyszła z psem na spacer.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dãˈɲɛla, AS: dãńela

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Daniel m., Dana ż.

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. Daniel m., Dana ż.

frazeologia.

etymologia.

 etymn|łac|Daniel. < etymn|gr|Δανιήλ. < etym|hebr|דניאל.

uwagi.

 (1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Imiona

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) Daniela

* francuski: (1.1) Danielle ż.

* łotewski: (1.1) Daniela ż.

* rosyjski: (1.1) Даниила ż.

* słowacki: (1.1) Daniela ż.

* włoski: (1.1) Daniela ż.

źródła.

== Daniela (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, nazwa własna

 (1.1) imię|angielski|ż. Daniela

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


danielak

nazwisko


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Aleksander Danielak – lotnik
  • Franciszek Danielak – komunista
  • Jolanta Danielak – polityk, senator IV i V kadencji
  • Leszek Danielak – gangster
  • Ludwik Danielak – skautmistrz, aktor, szachista, pocztowiec, poległ w 1939 r. w Modlnej
  • Mirosław Danielak – gangster
  • Fajga Mindla Danielak (Helena Wolińska) – wojskowa prokurator, zbrodniarka stalinowska
  • Lutek Danielak – postać fikcyjna, bohater filmów Wodzirej z 1977 i Bohater roku z 1986
  • Walenty Danielak – emisariusz, działacz społeczny, radca prawny, restaurator

Wikipedia


danielczyk

nazwisko


SJP.pl


danielek

zdrobnienie od: Daniel (imię męskie); Danuś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) zdrobn. Daniel

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Danielku, pomóż mamusi wnieść sprawunki.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Daniel mos.

 przym. Danielowy

Wiktionary


danielewicz

nazwisko


SJP.pl

  • Adam Danielewicz (1843–1935) – polski demograf i statystyk
  • Dorota Danielewicz-Kerski (ur. 1964) – polska slawistka, dziennikarka i pisarka
  • Gabriela Danielewicz (ur. 1939) − dziennikarka, pisarka, dokumentalistka dziejów gdańskich Polaków
  • Herszełe Danielewicz (1882–1942) – polski poeta ludowy, publicysta i folklorysta narodowości żydowskiej, tworzący w języku jidysz,
  • Irena Danielewicz-Ferchmin − polski fizyk, dr hab.
  • Jerzy Danielewicz (1921–1997)– polski historyk, prof. dr hab. nauk humanistycznych
  • Jerzy Danielewicz (ur. 1947) – polski filolog klasyczny, literaturoznawca-hellenista, tłumacz poezji i prozy greckiej oraz poezji łacińskiej i niemieckiej, prof. dr hab.
  • Józef Danielewicz (1880–1941) – polski włókniarz, działacz PPS, członek Rady Miejskiej w Łodzi, senator II kadencji II RP
  • Krzysztof Danielewicz (ur. 1991) – polski piłkarz
  • Leon Danielewicz (1878–1970) – polski ogrodnik i planista
  • Magdalena Danielewicz (ur. 1961) – profesor doktor habilitowana, polska językoznawczyni
  • Marcin Danielewicz (ur. 1976) – polski piłkarz

Wikipedia


danielewski

nazwisko


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Ignacy Danielewski (1829-1907) – polski pisarz ludowy, wydawca i drukarz
  • Cyryl Danielewski (1864-1923) – polski dramaturg, komediopisarz, librecista operetkowy, aktor, literat
  • Tad Danielewski (1921-1993) – amerykański reżyser filmowy, producent i pedagog
  • Ryszard Danielewski (1933-1990) – polski dziennikarz i publicysta
  • Marcin Danielewski (ur. 1984) – polski archeolog

Wikipedia


danieli

ssak z rodziny jeleniowatych o charakterystycznym, łopatowatym porożu u samców, spotykany niemal w całej Europie, także w Azji Mniejszej


SJP.pl

Patrz:

daniel

danielica

samica daniela


SJP.pl


danieliny

przymiotnik dzierżawczy - należący do Danieli lub z nią związany


SJP.pl


danielkowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Danielka lub z nim związany


SJP.pl


daniell

[czytaj: deniyl] nazwisko


SJP.pl


danielostwo

Daniel z małżonką; Danielowie


SJP.pl


danielowie

Daniel z małżonką; Danielostwo


SJP.pl


danielowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Daniela (Danieli) lub z nim (z nią) związany


SJP.pl

przymiotnik dzierżawczy

 (1.1) przest. gwara. taki, który należy do Daniela

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Znalazła swój klaser w Danielowym tornistrze.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Daniel mos., Danielek mos.

Wiktionary


daniels

nazwisko


SJP.pl

Osoby noszące nazwisko Daniels:

  • William H. Daniels (1901-1970) – amerykański operator filmowy
  • William Daniels (ur. 1927) – amerykański aktor
  • Anthony Daniels (ur. 1946) – angielski aktor
  • Jeff Daniels (ur. 1955) – amerykański aktor

Wikipedia


danielski

nazwisko


SJP.pl


danielsson

nazwisko


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Erik Danielsson – szwedzki muzyk, kompozytor, wokalista, autor tekstów i grafik
  • Kikki Danielsson – szwedzka piosenkarka
  • Lars Danielsson – szwedzki kontrabasista jazzowy
  • Stig Danielsson – szwedzki lekkoatleta
  • Sören Danielsson – szwedzki pięściarz
  • Thomas Danielsson – szwedzki kierowca wyścigowy

Wikipedia


danieluk

nazwisko


SJP.pl


danik

zdrobnienie od: Daniel (imię męskie); Danielek


SJP.pl


däniken

[czytaj: DEnikien] nazwisko


SJP.pl

Däniken – miejscowość i gmina w północnej Szwajcarii, w kantonie Solura, w jednostce administracyjnej (Amtei) Olten-Gösgen, w okręgu Olten. Leży nad rzeką Aare.

Wikipedia


danilczuk

nazwisko


SJP.pl


danilewicz

nazwisko


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Adrian Danilewicz – polski lekkoatleta
  • Blanka Danilewicz – polska dziennikarka, reporter telewizyjny, filmowiec

Wikipedia


daniluk

nazwisko


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Aleksander Daniluk – podlaski mistyk
  • Dariusz Daniluk – polski prawnik
  • Iwona Daniluk – polska biathlonistka, olimpijka
  • Jacek Daniluk – polski jeździec, olimpijczyk
  • Józef Daniluk – polski działacz socjalistyczny, zecer
  • Marian Daniluk – polski wojskowy i ekonomista
  • Piotr Daniluk – polski strzelec sportowy

Wikipedia


danina

1. obowiązkowe świadczenie w naturze lub w pieniądzach na rzecz panującego, państwa lub gminy;
2. dawniej: opłata nakładana przez władcę na kraj przez niego podbity; kontrybucja, trybut, podatek, haracz;
3. przenośnie: coś, co zostało poświęcone, ofiarowane; trybut


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) hist. świadczenie obowiązkowe w naturze albo pieniężne składane przez poddanych rządzącemu

 (1.2) coś składanego w ofierze

Wiktionary

Danina (trybut z łac. tributum) – świadczenie o charakterze przymusowym, funkcjonujące w starożytności oraz średniowieczu, uiszczane monarsze przez poddanych lub władcy silniejszemu przez władcę słabszego jako wyraz uznania jego zwierzchności. W przypadku chłopów zastąpiona przez pańszczyznę lub czynsz.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. danie n., dannik mos.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dań, haracz, podatek

 (1.2) trybut

Wiktionary


daninowy

danina


SJP.pl

Patrz:

danina

danio

1. ryba akwariowa z rodziny karpiowatych; w zależności od gatunku można ją spotkać w rzekach Indii, Sumatry, Cejlonu, Birmy;
2. serek homogenizowany marki Danio


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) syst. icht. nazwa systematyczna|Danio|Hamilton|ref=tak., rodzaj słodkowodnych ryb z rodziny karpiowatych;

 (1.2) icht. ryba z rodzaju danio (1.1)

Wiktionary

Danio – rodzaj słodkowodnych ryb z rodziny karpiowatych (Cyprinidae). Popularne w akwarystyce z uwagi na jaskrawe ubarwienie i łatwe rozmnażanie. Danio pręgowany jest wykorzystywany jako organizm modelowy.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W hodowli gatunki z rodzaju danio są podatne na oodinozę.

Wiktionary


danisz

1. imię męskie;
2. nazwisko


SJP.pl

Daniel – imię męskie pochodzenia hebrajskiego. Nosił je biblijny prorok. Oznacza ono „Moim sędzią jest Bóg”. Drugim znaczeniem tego imienia, gdyż jego hebrajski zapis może być różnie interpretowany, jest „Sędzia Boży” (analogicznie jak Gabriel – „Mąż Boży”, ale i „Pokonany przez Boga”).

Wikipedia


daniszewski

nazwisko


SJP.pl


danisława

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż.

forma rzeczownika.

 (2.1) D. i B. lp. od: Danisław

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dãɲiˈswava, AS: dãńisu̯ava

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Danisław m.

:: zdrobn. Dana, Danka, Danusia, Danuśka

Wiktionary


daniłowicz

nazwisko


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Jan Daniłowicz – polski urzędnik, wojewoda ruski, starosta bełski, buski, korsuński i czehryński
  • Jan Mikołaj Daniłowicz– polski urzędnik, podskarbi wielki koronny
  • Jan Aleksander Daniłowicz – polski urzędnik, starosta olsztyński i czerwonogrodzki
  • Jan Karol Daniłowicz – polski urzędnik, podskarbi wielki koronny
  • Jan Daniłowicz – polski oficer ofiara zbrodni katyńskiej
  • Mikołaj Daniłowicz – polski urzędnik, marszałek Sejmu, podskarbi wielki koronny, podskarbi nadworny koronny, oboźny koronny (dworski), starosta krasnostawski, czerwonogrodzki, starosta parczewski, bielski, chełmski, drohobycki, ekonom samborski
  • Mikołaj z Żurowa Daniłowicz – polski urzędnik, podczaszy koronny, podstoli koronny, podkomorzy chełmski, starosta czerwonogrodzki i hrubieszowski, dworzanin królewski
  • Jan Mikołaj Daniłowicz – polski urzędnik, podskarbi wielki i nadworny koronny, starosta przemyski, samborski, czerwonogrodzki i chełmski
  • Mikołaj Franciszek Daniłowicz – polski urzędnik, wojewoda podolski, starosta czerwonogrodzki, borecki, lubelski i parczewski
  • Stanisław Daniłowicz – polski urzędnik
  • Stanisław Daniłowicz – polski urzędnik
  • Stanisław Daniłowicz – polski aktor teatralny i filmowy

Wikipedia


daniłowski

nazwisko


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Gustaw Daniłowski − polski pisarz, publicysta, działacz socjalistyczny i niepodległościowy
  • Stanisław Daniluk-Daniłowski − polski generał
  • Władysław Daniłowski − polski pianista, kompozytor i wokalista
  • Władysław Daniłowski − polski powstaniec styczniowy, zesłaniec syberyjski, pamiętnikarz

Inne o tej nazwie:

  • Monaster Daniłowski − najstarszy prawosławny klasztor w Moskwie

Wikipedia


dank

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) daw. nagroda

 (1.2) daw. podziękowanie, hołd

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Oto tam nasz najwyższy wódz i ja pierwszy dank i władzę swą mu oddawam!

 (1.2) Wciąż się kłaniając i cofając tyłem, dank czynił mu wielki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dãŋk, AS: dãŋk

Wiktionary


danka

zdrobniale o daniu (w znaczeniu potrawy)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) zdrobn. od: Danuta

 (1.2) imię|polski|ż.

forma rzeczownika.

 (2.1) D. i B. lp. od: Danek

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Danko, co dzisiaj mamy na obiad?

 (2.1) Wczoraj znów nie było Danka w szkole.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdãnka, AS: dãnka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Danuta ż.

:: zdrobn. Dana ż., Danusia ż., Danuśka ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Danuta, Dana, Danusia, Danuśka

Wiktionary


dankiewicz

nazwisko


SJP.pl


danko

zdrobniale o daniu (w znaczeniu potrawy)


SJP.pl


dankowice

wieś w Polsce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga, nazwa własna

 (1.1) geogr. wieś w Polsce;

Wiktionary

W Polsce
  • Dankowice – wieś w woj. dolnośląskim, w pow. głogowskim, w gminie Żukowice
  • Dankowice – wieś w woj. dolnośląskim, w pow. strzelińskim, w gminie Strzelin
  • Dankowice – wieś w woj. dolnośląskim, w pow. wrocławskim, w gminie Jordanów Śląski
  • Dankowice – wieś w woj. śląskim, w pow. bielskim, w gminie Wilamowice

Wikipedia


dankowski

nazwisko


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Bronisław Dankowski (ur. 1944) – polski polityk, poseł na Sejm
  • Henryk Dankowski (ur. 1929) – polski oficer, generał ludowego Wojska Polskiego
  • Józef Dankowski (ur. 1960) – polski piłkarz
  • Józef Dankowski (1927-2008) – polski pilot szybowcowy, trener Szybowcowej Kadry Narodowej
  • Kamil Dankowski – polski piłkarz
  • Stanisław Dankowski (1885-1939) – polski Architekt, budowniczy Sosnowca
  • Wojciech Dankowski (1760-1836) – polski kompozytor

Wikipedia


dankwart

nazwisko, m.in. Karol Dankwart, szwedzki malarz


SJP.pl


dannik

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) daw. hist. ten, kto płacił dań, daninę

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dań ż., danina ż.

Wiktionary


danny

  • Danny (piłkarz) – piłkarz portugalski
  • Danny – szwedzki piosenkarz

Wikipedia


danone

[czytaj: danon] produkt firmy Danone


SJP.pl

Danone S.A. – międzynarodowe przedsiębiorstwo spożywcze z siedzibą w Paryżu, zajmujące się produkcją produktów spożywczych mlecznych i pochodzenia roślinnego, wody i napojów oraz żywienia specjalistycznego.

Wikipedia


danowiec

osoba, która zdobyła jeden ze stopni dan w jakiejś dziedzinie


SJP.pl

Danowiec – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kaliskim, w gminie Mycielin.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kaliskiego.


Wikipedia


danowo

wieś w Polsce


SJP.pl

W Polsce
  • Danowo – wieś w woj. podlaskim, w pow. grajewskim, w gminie Rajgród
  • Danowo – wieś w woj. podlaskim, w pow. grajewskim, w gminie Szczuczyn
  • Danowo – wieś w woj. podlaskim, w pow. kolneńskim, w gminie Kolno
  • Danowo – wieś w woj. warmińsko-mazurskim, w pow. giżyckim, w gminie Miłki
  • Danowo – wieś w woj. warmińsko-mazurskim, w pow. piskim, w gminie Biała Piska
  • Danowo – wieś w woj. zachodniopomorskim, w pow. goleniowskim, w gminie Goleniów

Wikipedia


danowski

nazwisko


SJP.pl


dansa

pieśń taneczna o korzeniach ludowych, składająca się z trzech strof oddzielonych od siebie refrenem


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) liter. prowansalski utwór poetycki, tworzony przez trubadurów, zwykle w formie trzech równych zwrotek i jednej krótszej

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia. etym|prow|dansa. → taniec; wyraz ten pierwotnie oznaczał pieśń taneczną pochodzenia ludowego, ale w czasach historycznych utwory te nie były już śpiewane do tańca

uwagi.

tłumaczenia.

źródła.

== dansa (język farerski.) ==

wymowa.

znaczenia.

czasownik

 (1.1) tańczyć

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdãw̃sa, AS: dãũ̯sa

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia. etym|prow|dansa. → taniec; wyraz ten pierwotnie oznaczał pieśń taneczną pochodzenia ludowego, ale w czasach historycznych utwory te nie były już śpiewane do tańca

uwagi.

tłumaczenia.

źródła.

== dansa (język farerski.) ==

wymowa.

znaczenia.

czasownik

 (1.1) tańczyć

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


danser

dawniej: partner w tańcu, tancerz


SJP.pl


danserka

partnerka w tańcu; tancerka


SJP.pl


dansing

[czytaj: dans-ing] dancing;
1. lokal (np. restauracja) z wydzielonym miejscem do tańca i odpowiednią muzyką;
2. zabawa, impreza, tańce w takim lokalu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zabawa z tańcami organizowana w lokalu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Poznałam Józka na dansingu w Kudowie latem 68. roku.

 (1.1) Złapali go, gdy rozprowadzał dragi po dansingach w śródmieściu Moskwy.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. dansingowy

Wiktionary


dansingowość

[czytaj: dans-ingowość] cecha muzyki nadającej się do tańca; dancingowość


SJP.pl


dansingowy

dansing


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z dansingiem, dotyczący dansingu

Wiktionary

Patrz:

dansing

Przykłady

 (1.1) Przyłapała go z obcą kobietą w jednym z klubów dansingowych w śródmieściu.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dansing mrz.

Wiktionary


dansker

wieża stojąca poza murami obronnymi, pełniąca oprócz funkcji obronnych również funkcje sanitarne; gdanisko


SJP.pl

Gdanisko (dansker, danzker) – wykusz lub wieża usytuowana na zewnątrz linii murów obronnych i połączona z zamkiem krytym, biegnącym na wysokości pierwszego piętra, gankiem, który miał formę krytego przejścia wspartego na arkadach. Gdanisko występowało w średniowiecznych przede wszystkim krzyżackich zamkach warownych i pełniło funkcję wieży ustępowej (latryny). Zaopatrzone w strzelnice pełniły również funkcje obronne spełniając rolę dodatkowej wieży, wysuniętej przed obwód murów zamkowych.

Wikipedia


dansować

tańczyć na zabawie


SJP.pl


dansowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dansować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. dansować

Wiktionary


dansowy

związany z dance'em (stylem w muzyce popularnej), np. dansowe bity; dance'owy, dance


SJP.pl


dante

nazwisko włoskie, np. Dante Alighieri (1265 - 1321), włoski poeta, autor "Boskiej komedii"


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|m.

 (1.2) liter. Dante Alighieri, pisarz włoski doby średniowiecza

Wiktionary

  • Dante Alighieri (1265–1321) – włoski poeta
  • Dante Bonfim Costa Santos (ur. 1983) – brazylijski piłkarz
  • Dante – krater księżycowy
  • Dante – brytyjski koń wyścigowy
  • Dante – włoskie imię oraz nazwisko
  • Dante – amerykański serial telewizyjny
  • Dante – miasto w Dakocie Południowej, w Stanach Zjednoczonych
  • Dante – jednostka osadnicza w Wirginie, w Stanach Zjednoczonych
  • Dante – stacja metra w Neapolu
  • Dante – główny bohater serii gier Devil May Cry
  • Dante 01 – francuski film science fiction
  • Dante – kocur maści rudo-białej zamieszkujący Antykwariat Naukowy

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Wielki poeta Dante wspaniale je wyraził w duchu św. Bernarda: „Pani, tej jesteś mocy i szczodroty, że kto chcąc łaski do Cię nie ucieka, taki bez skrzydeł waży się na loty”.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. dantejski

Wiktionary


dantejski

1. straszny, budzący grozę, piekielny;
2. dantejskie sceny - sceny makabryczne, przerażające


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z twórczością pisarza Dantego Alighieri, taki jak w jego twórczości

 (1.2) taki, który budzi grozę, przeraża piekielnym widokiem

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dãnˈtɛjsʲci, AS: dãntei ̯sʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dante mos.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) koszmarny, makabryczny

Wiktionary


dantolog

badacz, naukowiec zajmujący się dziełem Dantego; przedstawiciel dantologii


SJP.pl


dantologia

badania nad twórczością Dantego


SJP.pl


danton

nazwisko francuskie, m.in. Georges Danton [czytaj: żorż daTĄ albo danTON] - jeden z przywódców rewolucji francuskiej, żyjący w latach 1759-1794


SJP.pl

  • Georges Danton (1759–1794) – jeden z organizatorów i przywódców rewolucji francuskiej 1789
  • Danton – film fabularny w reż. Andrzeja Wajdy

Wikipedia


dantyszek

nazwisko


SJP.pl

Dantyszek – polski herb szlachecki z nobilitacji.

Wikipedia


danuchna

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) zdrobn. Danuta

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wyślemy Danuchnie kartkę z Pyzdr.

 (1.1) Pies Danuchny zerwał się z łańcucha.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Danuta ż., Danusia ż., Danuśka ż., Danka ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Danusia, Danuśka

Wiktionary


danuciny

przymiotnik dzierżawczy - należący do Danuty lub z nią związany


SJP.pl


danuś

zdrobnienie od: Danuta (imię żeńskie)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|m. zdrobn. Daniel

forma rzeczownika.

 (2.1) imię|ż., char. D. lm. Danusia (zdrobn. Danuta; neutr. rzad. Danusi)

Wiktionary

Przykłady

 (2.1) Są Danusie i nie ma Danuś.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdãnuɕ, AS: dãnuś

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Danuśka ż.

Wiktionary


danusia

zdrobnienie od: Danuta (imię żeńskie)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) zdrobn. Danuta

Wiktionary

Danusia – baton czekoladowy z grylażem, którym jest półpłynna masa czekoladowo-orzechowa o alkoholowym posmaku, w XXI w. produkowany przez przedsiębiorstwo Wawel z Krakowa.

Producent tego wyrobu, którym była A. Piasecki-Fabryka Czekolady w Krakowie SA podawał, że tradycja jego produkcji sięga początków lat 20. XX wieku, kiedy ówczesny właściciel fabryki Adam Piasecki zakochał się w swojej pracownicy o imieniu Danuta. To dla niej miał wymyślić recepturę batonika, nazwać produkt jej imieniem i umieścić jej podobiznę na opakowaniu.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Dopisałam Danusię na naszą listę.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Danuśka ż., Danuchna ż., Danuta ż., Dana ż., Danisława ż., Danka ż.

 przym. Danusiny

Wiktionary


danusiny

przymiotnik dzierżawczy - należący do Danusi lub z nią związany; Danusin


SJP.pl

przymiotnik dzierżawczy

 (1.1) przest. gwara. taki, który należy do Danusi

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Znalazła klucz do komórki w Danusinym fartuchu.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Danusia ż.

Wiktionary


danuśka

zdrobnienie od: Danuta (imię żeńskie)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż. zdrobn. od: Danuta

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Rybak popatrzył na rybkę, pogłaskał sumiastego wąsa, palnął się dłonią w czoło, siatkę z rybą zarzucił na plecy i poszedł do domu. Bo tam czekała na niego kochana Danuśka i sześcioro potomstwa.

 (1.1) Dla aktorów przygotowano również inscenizację pojedynku Zbyszka z bratem Rotgierem. Jednak w tej wersji pojedynku zginął Polak, zaś Rotgier pojął za żonę Danuśkę i żył z nią długo i szczęśliwie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Danuta ż., Danusia ż., Dana ż., Danka ż., Danula ż., Danuchna ż., Danuś mos.

 przym. Danutowy, przest. gwara. Danucin

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Danuchna, Danusia, Dana, Danka

Wiktionary


danuta

imię żeńskie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż.;

Wiktionary

Danuta – imię żeńskie prawdopodobnie pochodzenia litewskiego, od słowa „danutie” (będące połączeniem znaczeń niebo i córka) lub łacińskiego, od słowa „donata” (darowana przez Boga). Może również wywodzić się z południowosłowiańskich imion Dana, Danka, Danica. Oznacza dziecko darowane przez Boga. W Polsce to imię notuje się od XIV w.

Imieniny obchodzi: 3 stycznia, 10 stycznia, 16 lutego, 24 czerwca, 1 października.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Pisząca te słowa Danuta Filipiak wtrąciła, że to jeszcze nie dowodzi, iż A. Kowalik powinna bezustannie pretendować do tak odpowiedzialnego stanowiska, lecz wypowiedź ta została zlekceważona i odparta przez osoby z kręgu znajdującego się w sferze wpływów A. Kowalik.

 (1.1) Wawrzyniec podarował Danucie bursztynową broszkę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dãˈnuta, AS: dãnuta

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: zdrobn. Danusia ż., Danuśka ż., Dana ż., Danka ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zdrobn. Danuchna, Danusia, Danuśka, Dana, Danka

Wiktionary


dany

ten, o którym wiadomo, ten, o którym mowa; przytoczony, aktualny, odnośny, odpowiedni


SJP.pl

forma czasownika.

 (1.1) imiesłów przymiotnikowy bierny od czasownika: dać

przymiotnik

 (2.1) ten, o którym się mówi; omawiany; ten, którego dotyczy sprawa

forma rzeczownika.

 (3.1) M. lm. od: dan

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Żadna rzecz nie jest nam dana raz na zawsze.

 (2.1) Piotr często pisze recenzje różnych sztuk teatralnych, ale nigdy nie przychodzi na dane przedstawienie.

 (3.1) A w karate to ja mam już cztery dany.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdãnɨ, AS: dãny

Wiktionary

Powiązane:

 (2.1) rzecz. dane

Wiktionary

Synonimy:

 (2.1) omawiany, znany, wiadomy

Wiktionary


danysz

nazwisko


SJP.pl

  • Danysz – polskie i ukraińskie nazwisko.

osoby o nazwisku Danysz:

  • Antoni Danysz (1853–1925) – polski historyk kultury, teoretyk wychowania, profesor.
  • Jan Danysz (1860–1928) – polski lekarz, mikrobiolog, serolog, chemik, działacz społeczny, filozof, profesor.
  • Jan Kazimierz Danysz (1884–1914) – polski fizyk.
  • Magda Danysz (ur. 1974) – kuratorka sztuki i handlarz dziełami sztuki, prowadzi Magda Danysz Gallery.
  • Marian Danysz (1909–1983) – polski fizyk-eksperymentator, współodkrywca wraz z Jerzym Pniewskim pierwszego hiperjądra i stanów izomerycznych hiperjąder, profesor, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk.
  • Nykyfor Danysz (1877-1954) – ukraiński nauczyciel gimnazjalny.

Wikipedia


danzel

Danzel, właśc. Johan Waem (ur. 9 listopada 1976 w Beveren) – belgijski piosenkarz, wykonujący muzykę taneczną.

Wikipedia


dao

wieloznaczne, różnie tłumaczone główne pojęcie taoizmu; tao


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) filoz. podstawowe pojęcie filozofii chińskiej, któremu przypisywane są bardzo różne znaczenia;

Wiktionary

  • Dao (taoizm) – pojęcie filozofii chińskiej
  • Dao (miecz) – chiński miecz o szerokiej zakrzywionej głowni
  • Yao (Dao) – mniejszość etniczna w Azji Południowo-Wschodniej (Chiny, Wietnam, Laos i Tajlandia)
  • Diaminooksydaza (DAO) – enzym

W informatyce:

  • Disc At Once (DAO) – technika zapisu informacji na płytach CD-ROM
  • Data Access Object (DAO) – obiekt dostępu do bazy danych
  • Distributed Autonomous Oranization (DAO)

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

 (1.1) tao

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

 (1.1) etym|chiń|道. (dào)

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) Tao, Dao

* chiński standardowy: (1.1) 道 (dào)

* duński: (1.1) tao w., dao w.

* japoński: (1.1) 道

* tajski: (1.1) เต๋า

źródła.

== dao (język wietnamski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) nóż

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdaɔ, AS: dao

Wiktionary

Powiązane:

frazeologia.

etymologia.

 (1.1) etym|chiń|道. (dào)

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) Tao, Dao

* chiński standardowy: (1.1) 道 (dào)

* duński: (1.1) tao w., dao w.

* japoński: (1.1) 道

* tajski: (1.1) เต๋า

źródła.

== dao (język wietnamski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) nóż

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) tao

Wiktionary


daoista

zwolennik daoizmu (taoizmu); taoista


SJP.pl


daoistka

wyznawczyni daoizmu (taoizmu); taoistka


SJP.pl


daoistyczny

związany z daoizmem (taoizmem, chińskim kierunkiem filozoficzno-religijnym lub zbiorem praktyk magicznych), np. klasztor daoistyczny; taoistyczny (częściej)


SJP.pl


daoizm

chiński kierunek filozoficzno-religijny; przekształcony później w zbiór praktyk magicznych mających zapewnić nieśmiertelność lub długowieczność; taoizm (częściej)


SJP.pl

Taoizm (czasem zapisywany jako daoizm) – tradycyjny chiński system filozoficzny i religijny. Stworzenie filozofii taoistycznej przypisuje się mędrcowi zwanemu Laozi w VI wieku p.n.e., taoizm religijny powstał w II i III wieku n.e. Za najważniejsze księgi taoizmu uważa się Daodejing oraz Zhuangzi.

Wikipedia


dar

1. to, co się komuś ofiaruje;
2. talent


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) to, co się komuś ofiaruje

 (1.2) wrodzona zdolność do czegoś

Wiktionary

  • Dar – określenie wartościowego prezentu, ofiary
  • Dar – debiutancki album Krisa
  • Dar – powieść Vladimira Nabokova
  • Dar – powieść Patricka O’Leary’ego

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Delegacja ofiarowała prezydentowi cenny obraz w darze.

 (1.2) Mój kolega twierdzi, że ma dar uzdrawiania.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dar, AS: dar

Wiktionary

Powiązane:

 czas. darować, podarować, darzyć, darowywać

 przym. darowany

 rzecz. podarek mrz., darowizna ż., obdarzanie n., darowywanie n., darowanie n., podarunek, darczyńca

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prezent

 (1.2) umiejętność, dryg, smykałka, talent, zdolność, żyłka

Wiktionary


darabukka

bęben uderzany oburącz palcami, używany w północnej Afryce; darbuka


SJP.pl


darachów

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. wieś w rejonie trembowelskim obwodu tarnopolskiego;

Wiktionary

Darachów (ukr. Дарахів, Darachiw) – wieś w rejonie tarnopolskim obwodu tarnopolskiego, założona w 1564 r. W II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Darachów w powiecie trembowelskim województwa tarnopolskiego.

Do 2020 w rejonie trembowelskim.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. darachowski

Wiktionary


darbuka

bęben uderzany oburącz palcami, używany w północnej Afryce; darbuka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) muz. rodzaj arabskiego bębna o kielichowatym kształcie popularnego na Środkowym Wschodzie, w Lewancie i krajach Maghrebu;

Wiktionary

Darbuka (arab. دربوكة darbūkah, również: durbakee, dumbec, doumbek, doumbec, dumbek, dumbelek, goblet drum) – bęben kielichowy używany głównie w muzyce Bliskiego Wschodu.

Dawniej korpus darbuki wykonywany był z materiału ceramicznego, a naciąg – ze skóry koziej lub rybiej. Obecnie używa się najczęściej membran z plastyku oraz korpusów zrobionych z aluminium lub mosiądzu. Metalowe darbuki można podzielić na dwa rodzaje: model egipski o zaokrąglonych brzegach oraz model turecki o zewnętrznym systemie strojenia. Brzmienie darbuki jest ciekawe, szkliste; jest ona też bardzo donośna.

Wikipedia

Synonimy:

 (1.1) rzad. darbukka

Wiktionary


darbysta

członek protestanckiej grupy wyznaniowej założonej na początku XIX wieku w Wielkiej Brytanii, głoszącej rychłe przyjście Jezusa oraz surowy ascetyzm, odrzucającej obrzędy i organizację kościelną


SJP.pl


darchan

miasto w północnej Mongolii


SJP.pl

Darchan (mong. Дархан) – miasto w Mongolii, stolica administracyjna ajmaku darchańskiego, położone 230 km na północ od stolicy kraju Ułan Bator.

W 2010 roku liczyło 74,7 tys. mieszkańców. Trzecie co do wielkości miasto kraju. W 1963 liczba ludności wynosiła – 8180, w 1968 – 16 tys., w 1981 – 56,4 tys. osób.

Wikipedia


darchański

Darchan


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Darchanem, dotyczący Darchanu

Wiktionary

Patrz:

Darchan

Powiązane:

 rzecz. Darchan mrz.

Wiktionary


darcie

potocznie: ból, bóle reumatyczne


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) rwanie na części, strzępy

 (1.2) nieostrożne ciągnięcie, targanie

 (1.3) zdzieranie czegoś skądś

 (1.4) pot. ból reumatyczny

forma rzeczownika.

 (2.1) Ms. i W. lp. od: dart

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dodarcie n., dodzieranie n., naddarcie n., naddzieranie n., nadarcie n., obdarcie n., obdzieranie n., oddarcie n., oddzieranie n., odarcie n., odzieranie n., poddarcie n., poddzieranie n., podarcie n., przedarcie n., przedzieranie n., rozdarcie n., rozdzieranie n., udarcie n., udzieranie n., wdarcie n., wdzieranie n., wydarcie n., wydzieranie n., zadarcie n., zadzieranie n., zdarcie n., zdzieranie n.

 czas. drzeć ndk., dodrzeć dk., dodzierać ndk., nadedrzeć dk., naddzierać ndk., nadrzeć dk., obedrzeć dk., obdzierać ndk., odedrzeć dk., oddzierać ndk., odrzeć dk., odzierać ndk., podedrzeć dk., poddzierać ndk., podrzeć dk., przedrzeć dk., przedzierać ndk., rozedrzeć dk., rozdzierać ndk., udrzeć dk., udzierać ndk., wedrzeć dk., wdzierać ndk., wydrzeć dk., wydzierać ndk., zadrzeć dk., zadzierać ndk., zedrzeć dk., zdzierać ndk.

 przym. obdarty, podarty, rozdarty, zadarty

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) oddzieranie, przedzieranie, przepoławianie, rozdzieranie, rozrywanie, rozszarpywanie, szarpanie, urywanie

 (1.2) dygowanie, dźwiganie, taszczenie

Wiktionary


darczyńca

osoba, która składa dar na jakiś cel; ofiarodawca


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) praw. osoba obdarowująca, ofiarodawca

Wiktionary

Umowa darowizny – rodzaj umowy nazwanej prawa cywilnego, która ma na celu nieodpłatne przysporzenie obdarowanemu korzyści (wzbogacenie obdarowanego) kosztem majątku darczyńcy.

W prawie polskim przepisy dotyczące darowizny są zawarte w księdze trzeciej (tytuł XXXIII) Kodeksu cywilnego. W przypadku darowizny między osobami fizycznymi stopień pokrewieństwa wpływa na wysokość opodatkowania darowizny.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: darˈt͡ʃɨ̃j̃nt͡sa, AS: darčĩ ̯nca

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dar m., darowywanie n., darowanie n.

 czas. darować dk., darowywać ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ofiarodawca, donator

Wiktionary


darczyńczyni

darczyńca; ofiarodawczyni, jałmużniczka


SJP.pl


darda

rodzaj broni białej w formie piki


SJP.pl

  • darda – dawna europejska broń drzewcowa
  • Darda – miasto w Chorwacji
  • Kamila Darda – polska piłkarka
  • Stefan Darda – polski pisarz

Wikipedia


dardanariat

w ekonomii: niszczenie produktów żywnościowych w celu utrzymania wysokich cen


SJP.pl


dardanele

cieśnina pomiędzy Półwyspem Bałkańskim a półwyspem Azja Mniejsza


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) geogr. cieśnina między Półwyspem Bałkańskim a Azją Mniejszą;

Wiktionary

Dardanele (tur. Çanakkale Boğazı) – cieśnina między Półwyspem Bałkańskim w Europie a Azją Mniejszą, łącząca Morze Egejskie z morzem Marmara. Długość 61 km, szerokość 1,3–18,5 km. Głównymi portami są Gallipoli i Çanakkale. W starożytności znana jako Hellespont.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌdardãˈnɛlɛ, AS: dardãnele

Wiktionary

Powiązane:

 przym. dardanelski

Wiktionary


dardanelski

1. Dardanele;
2. osioł dardanelski - wielki głupiec; osioł dardański


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dotyczący Dardaneli

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdardãˈnɛlsʲci, AS: dardãnelsʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dardanele

Wiktionary


dardania

prowincja starożytnego Rzymu


SJP.pl

Dardania – prowincja starożytnego Rzymu, istniejąca w późnym okresie Cesarstwa.

Nazwą Dardania określano początkowo południową część Mezji i Mezji Górnej (Moesia Superior). Współcześnie terytorium to odpowiada przygranicznym ziemiom Kosowa i Serbii oraz Macedoniii i Bułgarii.

Wikipedia


dardański

1. Dardania;
2. osioł dardański - wielki głupiec; osioł dardanelski


SJP.pl


dardyjka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) etn. przedstawicielka grupy etnicznej zamieszkującej głównie północny Pakistan, Kaszmir i Afganistan

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: fm. Darda mos.

 przym. dardyjski

Wiktionary


dardyjski

języki dardyjskie - grupa około 20 języków indoeuropejskich obejmująca języki indoaryjskie i irańskie; języki aryjskie


SJP.pl


dardziński

nazwisko


SJP.pl


dardżyling

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w północno-wschodnich Indiach, w stanie Bengal Zachodni w Himalajach;

 (1.2) geogr. dystrykt w północno-wschodnich Indiach, którego stolicą jest Dardżyling (1.1)

Wiktionary

Dardżyling (ang. Darjiling, dawniej stosowano zapis Darjeeling; beng. দার্জিলিং; hindi दार्जिलिंग, trl. Dārjiliṁg, trb. Dardźiling; nep. दार्जलिङ) – miasto w północno-wschodnich Indiach, w stanie Bengal Zachodni w Himalajach, położone na wysokości 2140 m n.p.m., stolica dystryktu o tej samej nazwie.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jej filmowy brat postanowił ją odszukać. W tym celu przetrząsnął niemal każdy zakątek Indii i dopiero gdzieś w pobliżu Dardżyling, po wielu perypetiach i zwrotach akcji, udało mu się namierzyć siostrę.

 (1.1) Takim chłodnym oddechem dla kolonizatorskiej administracji stołecznej był właśnie Dardżyling.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darjeeling

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) war. Dardźiling (transkrypcja z hindi)

Wiktionary


darecki

nazwisko


SJP.pl


daredevil

Daredevil (prawdziwe nazwisko Matt Michael Murdock) – fikcyjna postać (superbohater) z komiksów wydawnictwa Marvel Comics oraz różnego rodzaju adaptacji. Został stworzony przez Stana Lee i Billa Everetta. Po raz pierwszy pojawił się w Daredevil Vol. 1 #1 z kwietnia 1964 roku. Twórcy chcieli stworzyć koncepcję superbohatera, który podobnie jak Fantastyczna Czwórka, czy też Spider-Man nie był pozbawiony pewnych wad. W przypadku tej postaci „wadą” miała być niemożność widzenia, aczkolwiek z początku Lee obawiał się negatywnej reakcji osób niewidomych, co jak później się okazało bezpodstawne, gdyż z czasem zaczął otrzymywać od organizacji charytatywnych listy, w których wyrażano się pozytywnie o tym pomyśle. Marvelowskiego Daredevila nie należy mylić z postacią komiksową o tej samej nazwie, która ukazywała się w komiksach wydawanych przez Lev Gleason Publications w latach 40. i 50. XX wieku.

Wikipedia


darejek

złota moneta perska równa 20 drachmom attyckim, wybita po raz pierwszy za Dariusza I; darejka


SJP.pl

Darejek (darejka, gr. δαρεικός dareikos, prawdopodobnie od pers. dara – król) – złota perska moneta Achemenidów o wadze ok. 8,4 g, wprowadzona przez króla Dariusza I i będąca w obiegu do czasów Aleksandra Wielkiego (tj. do schyłku IV wieku p.n.e.).

Wikipedia


darejka

złota moneta perska równa 20 drachmom attyckim, wybita po raz pierwszy za Dariusza I; darejek


SJP.pl


darek

zdrobnienie od: Dariusz (imię męskie)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|m., zdrobn. od Dariusz

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Darek nie miał wielkiego szczęścia w kartach, ale był mistrzem blefu.

 (1.1) Anegdota opowiedziana przez Darka wywołała wybuch wesołości.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdarɛk, AS: darek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dariusz m., Daria ż.

Wiktionary


darem

przysłówek sposobu

 (1.1) stpol. darmo

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdarɛ̃m, AS: darẽm

Wiktionary

Powiązane:

 przym. daremny, darmowy

 przysł. daremnie

Wiktionary


daremnie

przysłówek

 (1.1) w sposób nie przynoszący rezultatów pomimo starań

Wiktionary

Powiązane:

 czas. udaremniać ndk. / udaremnić dk.

 przym. daremny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) bezskutecznie

Wiktionary


daremniej

stopień wyższy od przysłówków: daremnie, daremno


SJP.pl


daremność

brak wyniku, brak rezultatu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co daremne

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. daremnik m., darmówka ż.

 przym. daremny

 przysł. daremnie, daremno

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) bezskuteczność, nieskuteczność, bezpłodność, bezowocność, bezcelowość

Wiktionary


daremny

niedający wyników, nieprzynoszący rezultatów; nadaremny, bezskuteczny, próżny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) niedający żadnych wyników

 (1.2) daw. bezpłatny, nieodpłatny

 (1.3) daw. bez przyczyny, nieuzasadniony

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Daremne żale – próżny trud, / Bezsilne złorzeczenia! / Przeżytych kształtów żaden cud / Nie wróci do istnienia.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daˈrɛ̃mnɨ, AS: darmny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darmówka ż., daremność ż., daremnik mos., daremniak mos.

 czas. udaremnić dk., udaremniać ndk.

 przym. nadaremny, darmy

 przysł. daremnie, nadaremno, darem

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) bezcelowy, bezowocny, bezpłodny, bezproduktywny, bezskuteczny, czczy, nadaremny, nieskuteczny, płonny, próżny, syzyfowy; stpol. darmy

Wiktionary


daremszczyzna

Darmocha, daremszczyzna – przymusowa i darmowa praca wykonywana przez chłopów na rzecz właściciela ziemskiego nie wliczana do zasadniczego wymiaru pańszczyzny.

Wikipedia


darfur

region Sudanu


SJP.pl

Darfur (arab. ‏دار فور‎, ‛kraj Furów’) – region leżący w zachodniej części Sudanu, mający około 6 milionów mieszkańców.

Wikipedia


darfurski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Darfurem, dotyczący Darfuru

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Darfur mrz.

Wiktionary


dargacz

nazwisko


SJP.pl

Dargacz (kaszb. Dargaczewò, niem. Dargatzhof) – osada w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Dębnica Kaszubska, na obszarze Parku Krajobrazowego Dolina Słupi. Miejscowość wchodzi w skład sołectwa Dębnica Kaszubska.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.

Wikipedia


dargiewicz

nazwisko


SJP.pl


dargijski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Dargijczykami, dotyczący Dargijczyków

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) jęz. język dargijski

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dargijczyk mos., Dargijka ż.

Wiktionary


dargorad

imię męskie


SJP.pl

Dargorad – staropolskie imię męskie złożone z członów Dargo- ("drogi") i -rad ("być zadowolonym, chętnym, cieszyć się").

Dargorad imieniny obchodzi 24 listopada.

Wikipedia


dari

jeden z dwóch języków urzędowych Afganistanu, wariant języka perskiego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) jęz. używany w Afganistanie język z grupy irańskiej języków indoeuropejskich, traktowany niekiedy jako dialekt języka perskiego;

 (1.2) jęz. hist. środkowoperski język dworski Sasanidów

Wiktionary

Język dari (pers. ‏دری‎, wymowa w IPA: d̪ɐˈɾiː) – język z grupy irańskiej języków indoeuropejskich. Zazwyczaj nazwa ta uważana jest za termin polityczny, określający różne dialekty języka perskiego używanego w Afganistanie. Obok paszto jest jednym z dwóch języków urzędowych Afganistanu. Tę pozycję w państwie afgańskim zagwarantowała mu ustawa zasadnicza z roku 1964. Doprowadziło to do sporu o nazewnictwo między rodzimymi użytkownikami perskiego w Afganistanie, którzy uznają swój język po prostu jako perski (farsi فارسی).

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

 (1.1) perski

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) Dari

* francuski: (1.1) dari m.

źródła.

== dari (język francuski.) ==

wymowa.

 audio|LL-Q150 (fra)-Mathsou-dari.wav.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) jęz. dari

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

 (1.1) perski

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) Dari

* francuski: (1.1) dari m.

źródła.

== dari (język francuski.) ==

wymowa.

 audio|LL-Q150 (fra)-Mathsou-dari.wav.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) jęz. dari

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


daria

imię żeńskie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż.;

Wiktionary

Daria – imię pochodzące najprawdopodobniej z języka perskiego, gdzie podobnie jak jego męski odpowiednik Dariusz, oznacza „tę, która zachowuje” lub „ta, która dzierży dobro” (na zasadzie porównania z perskim daraya, czyli „posiadać”).

Popularne głównie w Rosji i Ukrainie. W Polsce, według danych rejestru PESEL ze stycznia 2024 roku, imię Daria nosi 87 225 osób.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Występ Darii spodobał się kolonistom.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdarʲja, AS: darʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Darek mos., Dariusz mos.

Wiktionary


dario

imię żeńskie


SJP.pl


dariusz

imię męskie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|m.;

Wiktionary

Dariusz – imię męskie pochodzące z języka perskiego, gdzie miało formę Dārayavahuš, a zostało utworzone z elementów daraya – „posiadać” i vahu – „dobro” (w związku z tym pierwotne znaczenie imienia można objaśnić jako „ten, który jest dobry”) poprzez gr. Δαρείος i następnie łac. Darius. Było to imię królów perskich. Według innych źródeł imię oznacza „posiadający bogactwa”.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Dariusz miał kłopot z wygenerowaniem raportu dla centrali.

 (1.1) Firma pana Dariusza zmieniła ostatnio nazwę na brzmiącą lepiej.

 (1.1) Powiedziała Dariuszowi o wypadkach w Zamościu i Zielonej Górze.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdarʲjuʃ, AS: darʹi ̯uš

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dariuszowa ż., Dariuszówna ż., Dariuszostwo lm m., Darkowa ż., Darkówna ż., Dareczkowa ż., Dareczkówna ż., Darusia ż., Dareczka ż.

:: zdrobn. Darek m., Daruś m., Dareczek m., Darunio m.

:: fż. Daria ż.

 przym. Dariuszowy, Dariowy, Darusiowy, Dareczkowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zdrobn. Darek, Daruś, Dareczek

Wiktionary


dariuszostwo

Dariusz z małżonką; Dariuszowie


SJP.pl


dariuszowie

Dariusz z małżonką; Dariuszostwo


SJP.pl


dariuszowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Dariusza lub z nim związany


SJP.pl


darjeeling

rzeczownik

 (1.1) spoż. rodzaj czarnej herbaty pochodzącącej z Indii, z regionu Dardżyling;

Wiktionary

  • Dardżyling (Darjeeling) – miasto i prowincja w Indiach
  • Darjeeling – gatunek herbaty

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Do czarnych herbat zaliczamy między innymi yunnan, assam, cejlon czy darjeeling.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dardżyling mrz.

Wiktionary


darkiejmski

Darkiejmy


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Darkiejmami, dotyczący Darkiejm

Wiktionary

Patrz:

Darkiejmy

Powiązane:

 rzecz. Darkiejmy nmos.

Wiktionary


darkiejmy

miasto w Rosji; Oziorsk


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga, nazwa własna

 (1.1) geogr. adm. Oziorsk (historyczna nazwa miasta w Prusach Wschodnich, obecnie egzonim wariantowy);

Wiktionary

Oziorsk, Darkiejmy (ros. Озёрск; niem. Darkehmen; lit. Darkiemis) – miasto w Rosji, w obwodzie królewieckim. W 2021 roku liczyło ok. 3,8 tys. mieszkańców.

Miejscowość położona nad rzeką Węgorapą, około 25 kilometrów na południowy zachód od Gąbina i 20 kilometrów na północny zachód od Gołdapi, w pobliżu (10 km) granicy z Polską.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. darkiejmski

Wiktionary


darknet

ukryta sieć internetowa, dostępna przez specjalne oprogramowanie, używana często do nielegalnych zastosowań i anonimowej komunikacji w państwach z cenzurą; darkweb


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) inform. sieć komputerowa, z którą można połączyć się wyłącznie za pomocą specjalnego oprogramowania, zwykle oferująca anonimizację danych przesyłanych przez użytkowników

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Z reguły darknety to sieci małe i zarezerwowane dla ściśle określonej grupy osób (np. hackerów wymieniających się informacjami o lukach w oprogramowaniu).

Wiktionary

Powiązane:

 przym. darknetowy

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 przym. darknetowy

frazeologia.

etymologia.

 etym|ang|darknet.dosł. ciemna sieć

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) darknet

* hiszpański: (1.1) red oscura ż.

* niemiecki: (1.1) Darknet n.

* nowogrecki: (1.1) σκοτεινό δίκτυο n.

źródła.

== darknet (język angielski.) ==

wymowa.

 audioUK|En-uk-darknet.ogg.

znaczenia.

rzeczownik policzalny

 (1.1) inform. darknet

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


darknetowy

darknet


SJP.pl

Patrz:

darknet

darkowie

Darek z małżonką


SJP.pl


darkowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Darka lub z nim związany


SJP.pl


darkroom

[czytaj: darkrum] zaciemnione pomieszczenie do uprawiania seksu, zazwyczaj w klubach erotycznych i dyskotekach; dark room


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) specjalne przyciemnione pomieszczenie do przypadkowych schadzek seksualnych w niektórych lokalach rozrywkowych;

Wiktionary

Darkroom (backroom) (z ang. "ciemny pokój") – częściowo lub całkowicie zaciemnione pomieszczenie, znajdujące się najczęściej w lokalach erotycznych, przeznaczone do uprawiania seksu z nieznanymi osobami.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈdarkrũm, AS: darkrũm

Wiktionary


darkweb

[czytaj: darkłeb] ukryta sieć internetowa, dostępna przez specjalne oprogramowanie, używana często do nielegalnych zastosowań i anonimowej komunikacji w państwach z cenzurą; darknet


SJP.pl


darkwebowy

darkweb [czytaj: darkłebowy]


SJP.pl


darling

1. rzeka w Australii;
2. pasmo górskie w Australii


SJP.pl

Osoby o nazwisku Darling:

  • Ralph Darling – gubernator Nowej Południowej Walii
  • Joe Darling – australijski krykiecista, kapitan reprezentacji kraju
  • Alistair Darling – angielski polityk
  • David Darling – muzyk i kompozytor
  • Jay Norwood Darling, animator i conservationist

Wikipedia


darlington

Wikipedia


darlingtonia

owadożerna bylina z rodziny kapturnicowatych; przyszczetka


SJP.pl

Darlingtonia kalifornijska (Darlingtonia californica) – gatunek rośliny z rodziny kapturnicowatych. Jest jedynym przedstawicielem rodzaju Darlingtonia. Występuje na górskich bagnach w górach Sierra Nevada do wysokości około 2000 m n.p.m. Gatunek opisał i nazwał w 1854 John Torrey. Nazwa pochodzi od nazwiska innego botanika – W. Darlingtona.

Wikipedia


darlingtoński

dotyczący Darlingtonu, miasta w Wielkiej Brytanii


SJP.pl


darmo

bez opłaty


SJP.pl

przysłówek sposobu

 (1.1) bezpłatnie

 (1.2) na próżno

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Piwo było (za) darmo, ale za wejście trzeba było zapłacić.

 (1.2) (Na) darmo wzywała pomocy, nikt nie zareagował.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdarmɔ, AS: darmo

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darmocha ż., darmowość ż., darmówka ż.

 przym. darmowy, darmy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) bezpłatnie, darmowo, gratis, gratisowo, nieodpłatnie, za Bóg zapłać, za darmo; pot. na ładne oczy, za darmochę, za frajer, za friko

 (1.2) próżno, daremnie

Wiktionary


darmobus

potocznie: darmowy autobus


SJP.pl


darmocha

darmoszka; potocznie:
1. coś darmowego lub bardzo taniego;
2. korzystanie z czegoś za darmo


SJP.pl

Darmocha, daremszczyzna – przymusowa i darmowa praca wykonywana przez chłopów na rzecz właściciela ziemskiego nie wliczana do zasadniczego wymiaru pańszczyzny.

Wikipedia


darmodajka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) grub. prostytutka

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdarmɔˈdajka, AS: darmodai ̯ka

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zob. prostytutka.

Wiktionary


darmohardy

przymiotnik

 (1.1) stpol. zarozumiały

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdarmɔˈxardɨ, AS: darmoχardy

Wiktionary


darmoszka

darmocha; potocznie:
1. coś darmowego lub bardzo taniego;
2. korzystanie z czegoś za darmo


SJP.pl


darmówka

potocznie: rzecz za darmo, gratis


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. coś bezpłatnego w ofercie handlowej

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jacek ma darmówki w swojej sieci telefonicznej, a ja nie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darmowość ż., daremność ż.

 przym. darmowy, daremny

 przysł. darmo, darmowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) gratis, bonus

Wiktionary


darmowo

przysłówek

 (1.1) bezpłatnie, za darmo

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Możecie zabrać darmowo jeszcze po jednej butelce promocyjnego szamponu.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darmowość ż.

 przym. darmowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) bezpłatnie, darmo, gratis, gratisowo, nieodpłatnie, za Bóg zapłać, za darmo; pot. za darmochę, za friko, za frajer, na ładne oczy; reg. śl. za facke.

Wiktionary


darmowość

bezpłatność


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest darmowe; cecha tych, którzy są darmowi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. darmowy, darmy

 przysł. darmowo, darmo

 rzecz. darmówka ż.

Wiktionary


darmowy

bezpłatny;
1. taki, za który nie trzeba płacić;
2. taki, któremu nie płaci się za pracę, np. darmowy pracownik;
3. taki, za który nie dostaje się wynagrodzenia, np. darmowy staż


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dany za darmo, bezpłatny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wstęp na wszystkie koncerty trzydniowej imprezy jest darmowy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: darˈmɔvɨ, AS: darmovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darmówka ż., darmowość ż., darmocha ż., daremszczyzna ż.

 przysł. darmowo, darmo, darem

 przym. darmy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) bezpłatny, gratisowy, nieodpłatny, niepłatny

Wiktionary


darmozjad

ten, kto żyje na cudzy koszt, z cudzej pracy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pot. ktoś, kto żyje na cudzy koszt

 (1.2) pot. leniwa osoba

Wiktionary

Darmozjad – pejoratywne określenie człowieka, który nie pracuje i żyje na koszt innej osoby.

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Przestań się obijać, darmozjadzie, i bierz się wreszcie do roboty!

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) niebieski ptak, pasożyt, pieczeniarz, truteń, daw. łuszczybochenek

Wiktionary


darmozjadka

darmozjad; pasożytka, pieczeniarka


SJP.pl


darmozjadztwo

życie na cudzy koszt, z cudzej pracy; pasożytnictwo, pieczeniarstwo


SJP.pl


darmożróń

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. darmozjad

Wiktionary


darmstadt

[czytaj: darmsztad] miasto w Niemczech


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy lub nijaki, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Niemczech, w Hesji;

 (1.2) geogr. miasto w USA, w stanie Indiana

 (1.3) geogr. jednostka osadnicza w USA, w stanie Illinois

 (1.4) geogr. adm. rejencja w Niemczech, w kraju związkowym Hesja

 (1.5) astr. asteroida o numerze 241418 z głównego pasa planetoid

Wiktionary

Darmstadt – miasto na prawach powiatu w Niemczech, w kraju związkowym Hesja, siedziba rejencji Darmstadt oraz powiatu Darmstadt-Dieburg, Liczy 153 166 mieszkańców (stan na 30 września 2015).

W mieście ma swoją siedzibę Niemiecki Instytut Spraw Polskich (Deutsches Polen-Institut).

Wikipedia

Powiązane:

 przym. darmsztadzki, darmstadzki, poddarmsztadzki

Wiktionary


darmstadzki

Darmstadt; darmsztadzki


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Darmstadtem, dotyczący Darmstadtu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Darmstadt mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) darmsztadzki

Wiktionary


darmsztadt

pierwiastek chemiczny o symbolu Ds


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. pierwiastek chemiczny o symbolu Ds i liczbie atomowej 110;

Wiktionary

Darmsztadt (Ds, łac. darmstadtium) – pierwiastek chemiczny, przypuszczalnie z grupy metali przejściowych w układzie okresowym. Po raz pierwszy darmsztadt uzyskano w Instytucie Badań Ciężkich Jonów w Darmstadt 9 listopada 1994 roku w ilości zaledwie kilku atomów w wyniku fuzji izotopów ołowiu i niklu w akceleratorze ciężkich jonów.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jakie właściwości chemiczne ma darmsztadt?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdarm̥ʃtat, AS: darm̦štat

Wiktionary

Powiązane:

 przym. darmsztadtowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) symbol. Ds; stara nazwa ununnilium (Uun)

Wiktionary


darmsztadtowy

przymiotnik

 (1.1) dotyczący darmsztadtu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darmsztadt mrz.

Wiktionary


darmsztadzki

Darmstadt; darmstadzki


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Darmstadtem, dotyczący Darmstadtu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Darmstadt mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) darmstadzki

Wiktionary


darmy

przymiotnik jakościowy

 (1.1) stpol. daremny; taki, który nie daje oczekiwanego efektu; bezskuteczny

 (1.2) stpol. bez nagrody; taki, który nie wynagradza

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darmowość ż.

 przym. darmowy, daremny

 przysł. darmo

Wiktionary


darń

gęsty, zwarty splot traw wraz z ziemią; darnina


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zwarty splot trawy, czasem wraz z innymi roślinami, silnie związany z wierzchnią warstwą gleby; pocięta na płaty używana jest jako umocnienie skarp, nasypów, mogił;

 (1.2) splot korzeni oraz pędów roślin (nie traw) tworzących ścisłą powierzchnię na ziemi lub wodzie

Wiktionary

Darń – rzadziej darnina; zwarta okrywa m.in. łąk i pastwisk, składająca się głównie z trawy i roślin motylkowatych lub też z samej trawy i tworząca trawnik. Poprzez gęsty system korzeni roślin silnie wiąże się z wierzchnią warstwą gleby. Darń pocięta na płaty służy do zabezpieczania przed erozją skarp, grobli, nasypów i stromych zboczy (tzw. darniowanie).

Darnią określa się również gęsty splot roślin na powierzchni wody.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Oprócz tego szczątka budowli sczerniałego na horodyszczu nie było nic: ani drzewa, ani kamienia, pokrywała je darń, skąpe zioła i stare kretowiny.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: darʲɲ, AS: darʹń

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darniówka ż.

 czas. drzeć ndk.

 przym. darniowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) darnina

Wiktionary


darniak

kozioł sarny


SJP.pl


darnikowski

nazwisko


SJP.pl


darnina

gęsty, zwarty splot traw wraz z ziemią; darń


SJP.pl

Darnina - częściej darń; płat wierzchniej warstwy gleby, przerośniętej i związanej korzeniami roślinności trawiastej, roślin motylkowych, ziół i innych drobnych roślin.

Wikipedia


darninka

zdrobnienie od: darnina


SJP.pl


darniować

pokrywać darnią - płatami gleby przerośniętej trawą


SJP.pl


darniowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|darniować.

Wiktionary

Darń – rzadziej darnina; zwarta okrywa m.in. łąk i pastwisk, składająca się głównie z trawy i roślin motylkowatych lub też z samej trawy i tworząca trawnik. Poprzez gęsty system korzeni roślin silnie wiąże się z wierzchnią warstwą gleby. Darń pocięta na płaty służy do zabezpieczania przed erozją skarp, grobli, nasypów i stromych zboczy (tzw. darniowanie).

Darnią określa się również gęsty splot roślin na powierzchni wody.

Wikipedia

Powiązane:

 czas. darniować

Wiktionary


darniowiec

murawka darniowiec - gatunek mrówki


SJP.pl


darniówka

1. gryzoń z rodziny nornikowatych, podgryzający korzenie warzyw;
2. motyka do wyrywania darni


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zool. niewielki eurazjatycki gryzoń z podrodziny karczowników

 (1.2) leśn. motyka do wyrywania darni

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Niewielkie darniówki nie zapadają w sen zimowy.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darń ż.

 przym. darniowy

Wiktionary


darniowy

1. taki, który dotyczy darni - zwartego kobierca traw wraz z warstwą gleby gęsto przerośniętej ich korzeniami;
2. rzadko: dotycząc darniny - odkrojonych płatów splotu traw z ziemią;
3. w botanice: rośliny darniowe - trwałe rośliny zielne (np. trawy, mchy, widłaki), tworzące niskie, zwarte kobierce;
4. w geologii: ruda darniowa - osadowa skała żelazista pochodzenia biochemicznego, składająca się głównie z limonitu, powstając na bagnach, jeziorach i torfowiskach; ruda łąkowa;
5. śmiałek darniowy - gatunek byliny z rodziny wiechlinowatych (traw), uprawiany jako roślina ozdobna ze względu na swój atrakcyjny gęstokępkowy pokrój


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z darnią

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darń ż., darniówka ż.

Wiktionary


darnków

wieś w Polsce


SJP.pl

Darnków (dawniej czes. Drnkow, Drukow, Divinka, Dernka, niem. Trnckau, Dörnickau, Dörnikau, po 1945 również Tarnówka) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Lewin Kłodzki, w dolinie Dańczówka. W obręb Darnkowa wliczony jest przysiółek Kociołek, obecnie wyludniony, dawniej stanowiący samodzielną wieś.

Wikipedia


darnowski

nazwisko


SJP.pl


darobiorca

osoba, która otrzymała podarunek


SJP.pl


daromat

automat do wpłacania datków przy użyciu płatności elektronicznych; datkomat; donacjomat


SJP.pl


daromiła

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Miała na imię Daromiła i uczyła nas matematyki w szkole średniej.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Miła

Wiktionary


darować

1. dawać (dać) na własność; ofiarować (ofiarowywać), podarować;
2. rezygnować (zrezygnować) z odebrania, wzięcia czegoś;
3. przebaczać (przebaczyć), odpuszczać (odpuścić)


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. darowywać)

 (1.1) dać komuś coś na własność

 (1.2) zrezygnować z wzięcia, odebrania, wyegzekwowania czegoś

 (1.3) przebaczyć

Wiktionary

Przykłady

 (1.3) Drobnomieszczaństwo rzymskie z okolic placu Hiszpańskiego nie mogło darować cudzoziemskiemu księciu porwania żony szewca.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daˈrɔvat͡ɕ, AS: darovać

Wiktionary

Powiązane:

 czas. podarować dk., darzyć ndk., darowywać ndk.

 przym. darowany

 rzecz. podarek mrz., dar m., podarunek m., darczyńca m., darowanie n., darowywanie n., darowizna ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) podarować, przeznaczyć

 (1.2) odpuścić

 (1.3) przebaczyć, wybaczyć

Wiktionary


darowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|darować.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darowywanie n., dar m., darczyńca m.

 czas. darować dk./ndk., darowywać ndk.

Wiktionary


darowizna

1. to, co zostało podarowane; dar;
2. umowa, na mocy której właściciel oddaje coś drugiej stronie dobrowolnie i bezpłatnie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) coś podarowanego bez zobowiązań

 (1.2) praw. prawne przekazanie czegoś dobrowolnie i bezpłatnie

Wiktionary

Umowa darowizny – rodzaj umowy nazwanej prawa cywilnego, która ma na celu nieodpłatne przysporzenie obdarowanemu korzyści (wzbogacenie obdarowanego) kosztem majątku darczyńcy.

W prawie polskim przepisy dotyczące darowizny są zawarte w księdze trzeciej (tytuł XXXIII) Kodeksu cywilnego. W przypadku darowizny między osobami fizycznymi stopień pokrewieństwa wpływa na wysokość opodatkowania darowizny.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Darowizna od sponsora zza oceanu trafiła do nas w maju.

 (1.2) Odprawiający mszę ojciec Dobromił miał obarczyć winą rodziców, a jako pokutę dla nich nakazał, by wpłacili darowiznę na rzecz osób poszkodowanych w wypadkach samochodowych.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dar mrz.

 czas. darować ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dar, donacja, podarunek

Wiktionary


darownik

darownik przedziwny - gatunek pająka z rodziny darownikowatych


SJP.pl

Pisaura – rodzaj eurazjatyckich pająków z rodziny darownikowatych (Pisauridae).

Wikipedia


darownikowate

o cechach darownikowatych (rodzina pająków)


SJP.pl

Darownikowate (Pisauridae) – rodzina średniej wielkości i dużych, kosmopolitycznych pająków blisko spokrewnionych z pogońcowatymi (Lycosidae), z którymi wykazują wiele podobieństw w zachowaniu. Przedstawicieli tych rodzin odróżnia ułożenie oczu.

Wikipedia


darownikowaty

o cechach darownikowatych (rodzina pająków)


SJP.pl


darowski

nazwisko


SJP.pl

  • Ludwik Darowski – polityk
  • Roman Darowski SJ – filozof
  • Wincenty Darowski, polski działacz polityczny i gospodarczy

Wikipedia


darowywać

czasownik przechodni niedokonany (dk. darować)

 (1.1) niedokonany od|darować.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jezu, który litujesz się nad nami i darowujesz nam cały dług…

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdarɔˈvɨvat͡ɕ, AS: darovyvać

Wiktionary

Powiązane:

 czas. podarować dk., darzyć ndk., darować dk.

 przym. darowany

 rzecz. dar m., podarunek m., darczyńca m., darowanie n., darowywanie n.

Wiktionary


darowywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|darowywać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. darowanie n., dar m., darczyńca m.

 czas. darowywać ndk., darować dk.

 rzecz. darowanie n., dar mrz., darczyńca mos.

Wiktionary


darren

nazwisko, m.in. Hayes Darren, australijski piosenkarz


SJP.pl


darśana

doktryna filozoficzna, która uznaje autorytet świętych ksiąg hinduizmu


SJP.pl

Darśana (dewanagari दर्शन, trl. darśana, hindi darśan) – sanskryckie słowo znaczące dokładnie spojrzenie i pogląd, które służy do nazywania czynności obcowania z guru lub bóstwem. To sytuacja przebywania w bezpośredniej obecności świętej osoby lub bóstwa, gdy u wiernego zachodzi otwarcie skutkujące doświadczaniem pozytywnego wpływu, jaki wywiera na hindusa sama obecność świętej postaci. Akt widzenia (lub spotkania) z istotą o sakralnej mocy.

Wikipedia


darski

nazwisko


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) stpol. śrpol. śmiały, odważny, mężny, dzielny

 (1.2) śrpol. żwawy, rześki, pełen życia, szybki, prędki

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdarsʲci, AS: darsʹḱi

Wiktionary


darsonwalizacja

jedna z metod leczenia prądami wielkiej częstotliwości; arsonwalizacja


SJP.pl

Darsonwalizacja, arsonwalizacja (fr. darsonvalisation)- w medycynie – jedna z metod przy leczeniu chorób za pomocą prądów o wielkiej częstotliwości. Nazwana tak została na cześć francuskiego lekarza Jacques'a Arsène'a d'Arsonvala, wynalazcy tej metody.

Metoda ta jest wykorzystywana w przypadku masażu ciała. Obecnie jest ona wypierana przez inną dziedzinę – diatermię.

Wikipedia


darszyce

wieś w Polsce


SJP.pl

Darszyce (niem. Buchwald; dawn. pol. Darzin) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie gryfickim, w gminie Płoty.

W 1874 roku Buchwald był kolonią na ziemie Pinnow A i C. Z kolonią Curtshagen Buchwald liczył 23 budynków mieszkalnych.

Wikipedia


dart

1. gra polegająca na rzucaniu lotkami do tarczy; lotki, rzutki, strzałki;
2. potocznie: lotka używana do gry w darta; rzutka, strzałka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) gra polegająca na rzucaniu lotkami do tarczy;

 (1.2) lotka do darta (1.1)

Wiktionary

Dart (ang. Darts) – sport, w którym celem jest trafianie niewielkimi lotkami w tarczę zawieszoną na ścianie. Przez lata korzystano z różnych tarcz i różnych zasad. Dziś określenie „dart” kojarzone jest głównie ze standaryzowaną grą, mającą specyficzną tarczę i ustalone zasady.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: dart, AS: dart

Wiktionary

Powiązane:

 przym. dartowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) lotki, rzutki

 (1.2) lotka, strzałka, rzutka

Wiktionary


darter

sztuczna przynęta używana przez wędkarzy


SJP.pl


darterka

kobieta grająca w darta, rzucająca lotkami do tarczy


SJP.pl


darterski

darter


SJP.pl

Patrz:

darter

dartmoor

[czytaj: datmo] rasa kuców pochodząca z Anglii


SJP.pl

  • Dartmoor – wrzosowisko w Anglii, w hrabstwie Devon
  • Dartmoor – park narodowy w Anglii, w granicach którego znajduje się ww. wrzosowisko
  • Dartmoor – miejscowość w Australii, w stanie Wiktoria
  • kuc Dartmoor – rasa konia

Wikipedia


dartowy

dart


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z dartem, dotyczący darta

Wiktionary

Patrz:

dart

Powiązane:

 rzecz. dart m.

Wiktionary


daruj

1. dawać (dać) na własność; ofiarować (ofiarowywać), podarować;
2. rezygnować (zrezygnować) z odebrania, wzięcia czegoś;
3. przebaczać (przebaczyć), odpuszczać (odpuścić)


SJP.pl


daruma

1. japoński odpowiednik terminu występującego w buddyzmie i hinduizmie: dharma;
2. japońska lalka traktowana jako talizman przynoszący szczęście, o ciężkiej podstawie, ustawiająca się zawsze w pozycji pionowej


SJP.pl

  • Daruma – skrócona forma imienia indyjskiego mnicha Bodhidharmy,
  • daruma – japoński odpowiednik słowa dharma,
  • daruma (lalka) – nazwa japońskiej lalki-talizmanu,
  • Daruma sagamia – rodzaj niewielkich ryb z rodziny głowaczowatych, żyjących wokół Japonii (Jordan & Starks, 1904)

Wikipedia


darunek

dawniej: prezent, upominek


SJP.pl


darwin

[czytaj: darłin albo darwin] miasto w Australii


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Australii, stolica Terytorium Północnego

rzeczownik, rodzaj męski lub żeński, nazwa własna

 (2.1) angielskie nazwisko

Wiktionary

Darwin (wym. [ˈdɑrwɨn]) – miasto w Australii, leżące w środkowej części północnego wybrzeża Australii, stolica Terytorium Północnego. Położone jest nad cieśniną Clarence (Morze Timor, Ocean Indyjski). Miasto zamieszkane jest przez 147 231 osób. W mieście działa polski konsulat honorowy. Jego współrzędne geograficzne to 12° 25′ S 130° 48′ E. Miasto leży w strefie tropikalnego klimatu sawann (klasyfikacja Köppena – Aw).

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. darwinizm m., darwinista m., darwinistka ż.

Wiktionary


darwinista

zwolennik poglądów Darwina


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) zwolennik darwinizmu

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdarvʲĩˈɲista, AS: darvʹĩńista

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darwinizm m., neodarwinizm m., darwinius m.

:: fż. darwinistka ż.

 przym. darwinowski, Darwinowski, darwinistyczny

Wiktionary


darwinistka

darwinista


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) forma żeńska od: darwinista

Wiktionary

Patrz:

darwinista

Wymowa:

IPA: ˌdarvʲĩˈɲistka, AS: darvʹĩńistka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darwinizm m., Darwin m.

:: fm. darwinista m.

 przym. Darwinowski, darwinowski, darwinistyczny

Wiktionary


darwinistyczny

darwinizm


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z darwinizmem, teoriami Karola Darwina

Wiktionary

Patrz:

darwinizm

Przykłady

 (1.1) Konwencjonalne i atypowe toczą ze sobą prawdziwą darwinistyczną walkę.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darwinizm mrz., darwinista mos., darwinistka ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) darwinowski

Wiktionary


darwinizm

1. teoria ewolucji stworzona przez Darwina, tłumacząca powstawanie gatunków doborem naturalnym, walką o byt oraz dostosowywaniem się do środowiska;
2. nauka o ogólnych prawach historycznego rozwoju organizmów, wywodząca się z tej teorii


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) nauk. biol. stworzona przez Darwina teoria ewolucji, która wyjaśnia powstawanie gatunków doborem naturalnym i walką o byt;

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Ideą przewodnią darwinizmu jest koncepcja doboru naturalnego, nazywana walką o byt.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darwinista mos., darwinistka ż., Darwin n./m./ż.

 przym. darwinistyczny, darwinowski

Wiktionary


darwinka

rodzaj ptaków z rodziny tanagrowatych


SJP.pl


darwinowski

dotyczący Darwina, odnoszący się do Darwina


SJP.pl


darybaczyć

czasownik nieprzechodni niedokonany

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. próżnować

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darybok mos.

 czas. darybokować ndk.

Wiktionary


darybok

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. leń

Wiktionary

Powiązane:

 czas. darybaczyć ndk., darybokować ndk.

Wiktionary


darybokować

czasownik nieprzechodni niedokonany

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. próżnować

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darybok mos.

 czas. darybaczyć ndk.

Wiktionary


darymnie

przysłówek

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. na próżno, daremnie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darymnina ż.

 przym. darymny

 przysł. po darymnicy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) po darmu, po darymnicy

Wiktionary


darymnina

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. rzecz niepotrzebna

 (1.2) gw-pl|Śląsk Cieszyński. niepotrzebna praca

Wiktionary

Powiązane:

 przym. darymny

 przysł. darymnie, po darymnicy

Wiktionary


darymny

przymiotnik

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. bezsensowny

 (1.2) gw-pl|Śląsk Cieszyński. osłabiony, chory

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darymnina ż.

 przysł. darymnie, po darymnicy

Wiktionary


darzbór

okrzyk, zawołanie myśliwych i leśników przy powitaniu lub przy winszowaniu sobie powodzenia


SJP.pl

wykrzyknik

 (1.1) łow. pozdrowienie myśliwskie

Wiktionary

Wikipedia


darzenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|darzyć.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daˈʒɛ̃ɲɛ, AS: dažńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. darzyć

Wiktionary


darzyć

przestarzałe: obdarowywać; obecnie w różnych zwrotach, np.:
a) darzyć kogoś zaufaniem - mieć do kogoś zaufanie;
b) darzyć kogoś uczuciem - kochać, lubić kogoś;
c) darzyć kogoś szacunkiem - mieć do kogoś szacunek


SJP.pl

czasownik przechodni

 (1.1) czuć do kogoś coś, mieć w stosunku do kogoś jakieś uczucie lub przekonanie

 (1.2) przest. obdarowywać kogoś czymś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Darzę ją wielkim szacunkiem.

 (1.1) Darzy go umiarkowanym zaufaniem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdaʒɨt͡ɕ, AS: dažyć

Wiktionary

Powiązane:

 czas. nadarzyć, przydarzyć, darować, darowywać

 rzecz. darzenie n., dar

Wiktionary


darzymlecznia

drzewo o mlecznym soku, rosnące w Ameryce


SJP.pl


darłak

nazwisko


SJP.pl


darłówecki

przymiotnik od: Darłówko


SJP.pl


darłowianin

mieszkaniec Darłowa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Darłowa

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Darłowo n., Darłówko n.

:: fż. darłowianka ż.

 przym. darłowski

Wiktionary


darłowianka

mieszkanka Darłowa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Darłowa

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Darłowo n., Darłówko n.

:: fm. darłowianin mos.

 przym. darłowski

Wiktionary


darłówko

dzielnica miasta Darłowo


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) geogr. turystyczna dzielnica miasta Darłowa;

Wiktionary

Darłówko (niem. Rügenwaldermünde) – nadmorska część miasta Darłowa i osiedle (jednostka pomocnicza gminy) u ujścia rzeki Wieprzy do Bałtyku, na Wybrzeżu Słowińskim. Darłówko pełni w sezonie letnim funkcję turystyczno-wypoczynkową.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. darłowianin mos., darłowianka ż., Darłowo n.

 przym. darłowski

Wiktionary


darłowo

miasto w Polsce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Polsce;

Wiktionary

Darłowo (niem. Rügenwalde) – miasto nadmorskie w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, siedziba gminy wiejskiej Darłowo, największe miasto powiatu sławieńskiego. Położone nad Morzem Bałtyckim, w dolinie rzek Wieprzy i Grabowej, na Pobrzeżu Koszalińskim, na Pomorzu Zachodnim.

31 grudnia 2023 r. miasto liczyło 12 643 mieszkańców.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: darˈwɔvɔ, AS: daru̯ovo

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darłowianin mos., darłowianka ż., Darłówko n.

 przym. darłowski

Wiktionary


darłowski

przymiotnik od: Darłowo


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) geogr. związany z Darłowem, dotyczący Darłowa, pochodzący z Darłowa, znajdujący się w Darłowie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. darłowianin mos., darłowianka ż., Darłowo n., Darłówko n.

Wiktionary


dąs

niezadowolenie powiązane z fochami, kaprysami


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) książk. zachowanie wyrażające niezadowolenie, wzgardę, mniej lub więcej szczery gniew

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nie pomogły płacze, dąsy, żale, trzeba było się pakować i jechać w obce strony.

 (1.1) Wzgardliwy dąs na pięknej twarzy chłopca działał mu na nerwy.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dąsanie n., dąsik mrz., dąsalski mos., dąsalska ż.

 czas. dąsać się

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) grymas, grymaszenie, kaprys, foch, fuma

Wiktionary


dąsać

dąsać się - okazywać niezadowolenie poprzez niekulturalne zachowanie; grymasić, kaprysić, stroić fochy


SJP.pl


dąsal

nazwisko


SJP.pl


dąsalska

kobieta, która często się dąsa, jest niezadowolona


SJP.pl


dąsalski

żartobliwie o mężczyźnie, chłopcu często dąsającym się, strojącym fochy


SJP.pl


dąsanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dąsać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dąs m.

 czas. dąsać, dąsać się

Wiktionary


dasein

termin z filozofii niemieckiej oznaczający egzystencję człowieka albo człowieka jako istotę próbującą zrozumieć swoją egzystencję


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) filoz. osoba pragnąca zrozumieć sens egzystencji

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (2.1) filoz. egzystencja ludzka

Wiktionary

Dasein (niem. dasein – dosł. tu-bycie) – w filozofii niemieckiej rzeczywiste, realne istnienie dowolnego bytu.

W filozofii Heideggera: fenomen w znaczeniu zwykłym tzn. sposób ujawniania się rzeczy (byt). Obok dasein, Heidegger mówi o fenomenie w sensie ścisłym tzn. o byciu (sein – zasadzie istnienia przedmiotu). Powołaniem człowieka jest rozumienie swojego bycia; w ten sposób transcenduje (wykracza poza) swój byt.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia. etym|niem|Dasein. (byt, egzystencja)

uwagi.

tłumaczenia.

źródła.

== dasein (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) filoz. dasein

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia. etym|niem|Dasein. (byt, egzystencja)

uwagi.

tłumaczenia.

źródła.

== dasein (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) filoz. dasein

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


dashi

[czytaj: DAszi] japoński bulion z ryby i wodorostów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) kulin. koncentrat bulionu rybnego wykorzystywany w kuchni japońskiej;

Wiktionary

Dashi (jap. だし, 出し) — bulion rybny wykorzystywany w kuchni japońskiej do przygotowywania zup.

Sporządza się go z wiórków suszonej i wędzonej ryby bonito, zwanych katsuobushi oraz wodorostów kombu. Dashi wykorzystuje się m.in. do przygotowywania zupy miso-shiru.

Obecnie w japońskich sklepach bulion dashi można kupić w postaci esencji, pasty, kostek, bądź proszku.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

 (1.1) etym|jap|出汁.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) dashi

* francuski: (1.1) dashi m.

* japoński: (1.1) 出汁

źródła.

== dashi (język angielski.) ==

wymowa.

 audio|LL-Q1860 (eng)-Flame, not lame-dashi.wav.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) kulin. dashi

odmiana.

 (1.1) lp. dashi; lm. dashis

przykłady.

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

 (1.1) etym|jap|出汁.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) dashi

* francuski: (1.1) dashi m.

* japoński: (1.1) 出汁

źródła.

== dashi (język angielski.) ==

wymowa.

 audio|LL-Q1860 (eng)-Flame, not lame-dashi.wav.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) kulin. dashi

odmiana.

 (1.1) lp. dashi; lm. dashis

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


dąsik

zdrobnienie od: dąs


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od dąs

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To nie dąs, lecz tylko mały dąsik.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dąs m.

Wiktionary


dąsno

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) stpol. dziąsło

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdɔ̃w̃snɔ, AS: dõũ̯sno

Wiktionary


daspletozaur

rodzaj dużego dinozaura z rodziny tyranozaurów


SJP.pl

Wikipedia


dassin

[czytaj: daSĘ] nazwisko, m.in. Joe Dassin, amerykański piosenkarz i kompozytor


SJP.pl


dastan

epika wierszem i prozą nawiązująca do dawnych legend, podań, baśni oraz klasycznej, heroicznej poezji irańskiej; destan


SJP.pl

Wikipedia


dąsy

zachowanie wyrażające niezadowolenie; kaprysy, grymasy, fochy


SJP.pl


daszawa

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. osiedle typu miejskiego w rejonie stryjskim obwodu lwowskiego Ukrainy;

Wiktionary

Daszawa (ukr. Дашава) – osiedle typu miejskiego w rejonie stryjskim obwodu lwowskiego Ukrainy.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. daszawski

Wiktionary


daszczyński

nazwisko


SJP.pl


daszek

1. niewielki dach
2. usztywniona, przednia część czapki, chroniąca czoło i oczy
3. znak graficzny: ^ (używany w ortografii niektórych języków); cyrkumfleks


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od: dach

 (1.2) mały dach

 (1.3) wystająca nad twarz część nakrycia głowy, np. czapki, hełmu, kasku

 (1.4) typogr. akcent przeciągły, cyrkumfleks;

Wiktionary

  • daszek – część niektórych hełmów
  • daszek (cyrkumfleks, akcent przeciągły) – jeden ze znaków diakrytycznych (ˆ)
  • odwrócony daszek (haczek, karon) – jeden ze znaków diakrytycznych (ˇ)
  • daszek (kareta) – znak ^ na klawiaturze
  • daszek (architektura) – element architektoniczny
  • daszek okapowy – element architektury drewnianej

Wikipedia

Przykłady

 (1.3) Generał był Polakiem i ostentacyjnie zawsze mówił po polsku, nawet w urzędach. Znać było w jego wymowie pewne zacięcie i akcent rosyjski, ale ów akcent pasował jakoś do jego wyniosłej figury, do grubej kurty szczególnego kroju, okrągłej czapki z czerwonym lampasem i niebywałej wielkości daszkiem, do sukiennych kamaszów i siwych podkręconych wąsów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdaʃɛk, AS: dašek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dachówczarnia ż., zadaszenie n., dach m., dachówka ż., dachowiec mzw.

 przym. dachowy, daszkowaty

 czas. zadaszyć

Wiktionary


daszewice

wieś w Polsce


SJP.pl

2 miejscowości w Polsce:

  • Daszewice – wieś w województwie mazowieckim, w powiecie grójeckim, w gminie Belsk Duży.
  • Daszewice – osada leśna w woj. wielkopolskim, w pow. poznańskim, w gminie Kórnik
  • Daszewice – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. poznańskim, w gminie Mosina

Wikipedia


daszewski

nazwisko


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Jan Daszewski – polski wojskowy
  • Wiktor Andrzej Daszewski – polski archeolog, historyk sztuki
  • Władysław Daszewski – polski scenograf i karykaturzysta

Wikipedia


daszkiewicz

nazwisko


SJP.pl

Daszkiewicz (forma żeńska: Daszkiewicz/Daszkiewiczowa; liczba mnoga: Daszkiewiczowie) – polskie nazwisko.

  • Daszkiewicz (herb szlachecki)

Wikipedia


daszkować

w budownictwie: budować dwuspadowy daszek na górnej części słupa telekomunikacyjnych linii napowietrznych


SJP.pl


daszkowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|daszkować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. daszkować

Wiktionary


daszkowato

daszkowaty


SJP.pl

Patrz:

daszkowaty

daszkowaty

przypominający wyglądem mały dach


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) przypominający daszek (dach)

 (1.2) daw. gram. o literze opatrzony daszkiem, reprezentujący długą samogłoskę

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dach mrz., daszek mrz., dachówczarnia ż.

Wiktionary


daszkowski

nazwisko


SJP.pl


daszkowy

związany z daszkiem


SJP.pl


daszoguski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Daszoguzem, dotyczący Daszoguzu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Daszoguz mrz.

Wiktionary


daszoguz

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. adm. miasto w północnym Turkmenistanie przy granicy z Uzbekistanem;

Wiktionary

Daszoguz (turkm. Daşoguz, dawniej Taszauz) – miasto w północnym Turkmenistanie, przy granicy z Uzbekistanem, siedziba wilajetu daszoguskiego. Położone jest na Nizinie Turańskiej, na obszarze tzw. Oazy Chorezmijskiej na wysokości 88 m n.p.m. Znajduje się w odległości około 460 km na północ od stolicy kraju – Aszchabadu. W 2022 roku liczyło ok. 201,1 tys. mieszkańców. Daszoguz jest trzecim pod względem liczby ludności miastem kraju. Położone przy kanale Şabat.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. daszoguski

Wiktionary


daszyć

potocznie: przykrywać dachem; zadaszać


SJP.pl


daszyna

wieś w Polsce


SJP.pl

Daszyna – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie łęczyckim, w gminie Daszyna.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Daszyna. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa płockiego.

Wikipedia


daszyński

przymiotnik od: Daszyna


SJP.pl


dat

oznaczenie czegoś w czasie


SJP.pl


dat.

skrót od:
1. datowany;
2. datiwus, dativus


SJP.pl


data

oznaczenie czegoś w czasie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) umowne oznaczenie dnia, miesiąca i roku, kalendarzowy termin jakiegoś zdarzenia;

 (1.2) przest. czas, epoka, era, okres

Wiktionary

Data – umowne oznaczenie dnia, miesiąca i roku, służy do zapisu kolejnych dni (dób) w kalendarzu, a przez to m.in. do oznaczania ważnych wydarzeń historycznych.

W języku polskim poszczególne składniki daty podaje się w kolejności od najmniej do najbardziej znaczącego (od najwyższego do najniższego rzędu), tj. najpierw dzień miesiąca, następnie miesiąc i jako ostatni – rok. Rok lub miesiąc i rok można pominąć, jeśli wynikają z kontekstu lub nie są istotne. Dni (w miesiącu) i lata numeruje się liczbami; miesiące można również numerować (w piśmie) lub posługiwać się ich nazwami (w mowie i piśmie). Nazwa miesiąca w dacie występuje zawsze w dopełniaczu (np. 29 maja, nie: 29 maj), podobnie jak liczebnik numerujący rok. W zapisie słownym roku człony określające tysiące i setki nie odmieniają się (np. w dwa tysiące drugim, nie: w dwutysięcznym drugim, ale: w dwutysięcznym, jeśli chodzi o rok 2000). Po numerze roku następuje zwykle słowo roku; w piśmie, jeśli rok zapisany jest cyframi, można zastosować skrót r. lub w ogóle je pominąć. Do zapisu cyfrowego liczebników porządkowych oznaczających dzień i rok używa się wyłącznie cyfr arabskich; miesiące można numerować cyframi arabskimi lub rzymskimi. Numer miesiąca niższy niż 10, wyrażony cyframi arabskimi należy zapisać jako dwucyfrowy (z zerem na początku); można w ten sposób zapisać również numer dnia. Nie stawia się kropek ani żadnych innych znaków przestankowych, z wyjątkiem przypadku gdy wszystkie składniki daty wyrażone są za pomocą cyfr arabskich – wówczas rozdziela się je kropką bez spacji. Zapis mieszany cyfrowo-literowy z końcówką fleksyjną doklejoną do cyfr (np. 29-ty maja) jest niepoprawny ortograficznie. Nie zaleca się skracania oznaczenia roku do dwóch cyfr (dziesiątek i jedności). Należy unikać łamania wierszy na datach.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W formularzu brakuje daty urodzenia.

 (1.2) Był to typowy człowiek daty renesansu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdata, AS: data

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. datowanie n., datacja ż., datownik m.

 czas. datować ndk.

 przym. datowalny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) doba (doby / w dobie)

Wiktionary


datacja

określenie czasu jakiegoś wydarzenia; datowanie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ustalenie daty, przypisanie daty zdarzeniu

Wiktionary

Datowanie – proces przypisywania zdarzeniom czasu (daty) z przeszłości, w którym mogło się ono wydarzyć. Znane jest wiele metod datowania, opierają się na różnych zmianach zachodzących z upływem czasu, bądź charakterystycznych dla danego czasu.

Metody datowania dzieli się na datowanie bezwzględne, określające czas wystąpienia zdarzenia, oraz datowanie względne spośród dwóch zdarzeń określa, które było wcześniej, a które później.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. data ż., datowanie n.

 czas. datować ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) datowanie

Wiktionary


datagram

komunikat sieciowy przesyłany stosownie do protokołu bezpołączeniowego; komunikat bezpołączeniowy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) telekom. inform. samodzielna, niezależna jednostka danych, przesyłana przez sieć komputerową i nietworząca w danej warstwie OSI strumienia z innymi jednostkami

Wiktionary

Datagram – podstawowa jednostka przekazu powiązana z siecią komutacyjną pakietów. Datagramy zwykle są zbudowane z sekcji nagłówka i ładunku.

Datagramy dostarczają możliwość bezpołączeniowej komunikacji w sieci komutacyjnej pakietów. Dostarczenie, czas dostarczenia i kolejność datagramów nie musi być gwarantowana przez sieć.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W warstwie internetowej wszystkie jednostki danych protokołu IP są niezależne, są więc datagramami. Mogą one jednak w warstwie transportowej łączyć się w strumień TCP, wówczas w tej warstwie OSI nazywane są już pakietami, albo (np. w protokole UDP) nadal stanowić niezależne od siebie datagramy.

Wiktionary


dataholik

osoba uzależniona od zdobywania nowych danych i informacji, głównie z internetu; infoholik


SJP.pl


dataholizm

uzależnienie od zdobywania nowych danych i informacji, głównie z internetu; infoholizm, cyberholizm, internetoholizm, netoholizm, siecioholizm


SJP.pl


dataizm

ideologia, według której przepływ informacji jest najwyższą wartością


SJP.pl


datalny

data; datowy


SJP.pl


datczuk

nazwisko


SJP.pl


datek

1. ofiara na cele społeczne, filantropijne
2. jałmużna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pewna kwota przeznaczana na cele publiczne lub dobroczynne

 (1.2) drobna kwota za wyświadczoną przysługę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na krakowskim rynku stoi skarbonka na datki na rewaloryzację zabytków miasta.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) jałmużna, ofiara, składka

Wiktionary


dativus

datyw, datiwus, celownik; w językoznawstwie:
1. trzeci przypadek w polskiej deklinacji, odpowiadający na pytania: komu? czemu?, którego podstawową funkcją składniową jest funkcja dopełnienia dalszego;
2. forma wyrazowa tego przypadka


SJP.pl

Celownik (łac. dativus) – jeden z przypadków deklinacji, forma używana jako dopełnienie dalsze (Kasia dała Ali prezent) oraz do oznaczania celu pożytku lub szkody (np. dzieci zepsuły mu telewizormu nie dotyczy tu bezpośrednio akcji, a jedynie jej skutków). Opisuje głównie dawanie, bądź (w języku polskim) zbliżanie się.

Wikipedia


datiwus

datyw, dativus, celownik; w językoznawstwie:
1. trzeci przypadek w polskiej deklinacji, odpowiadający na pytania: komu? czemu?, którego podstawową funkcją składniową jest funkcja dopełnienia dalszego;
2. forma wyrazowa tego przypadka


SJP.pl


datkomat

automat do wpłacania datków przy użyciu płatności elektronicznych; daromat; donacjomat


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) urządzenie elektroniczne do przyjmowania datków na cele sakralne lub charytatywne

Wiktionary


datkować

dawać datek


SJP.pl


datolit

minerał, hydroksykrzemian wapnia i boru


SJP.pl

Datolit – minerał należący do gromady krzemianów boru. Jest zasadowym krzemianem wapnia i boru. Nazwa pochodzi od greckich słów dateomai oznaczającego dzielenie się oraz lithos, czyli kamień.

Wikipedia


datować

1. opatrywać datą;
2. określać datę jakiegoś faktu


SJP.pl

czasownik niedokonany

 (1.1) określać wiek obiektu

 (1.2) opatrywać datą

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Te cenne znaleziska datuje się na wczesny brąz.

 (1.2) Pismo datowane jest na 1974 r.

 (1.2) Zachował się protokół z 8 i 9 stycznia 1941 r. (błędnie datowany w maszynopisie na rok 1940).

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. data ż., datacja ż., datownik m., datowanie n.

 przym. datowalny

Wiktionary


datowalny

przymiotnik

 (1.1) dający się wydatować

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. datować ndk., datowalność ż., data ż.

 czas. datować

Wiktionary


datowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|datować.

Wiktionary

Datowanie – proces przypisywania zdarzeniom czasu (daty) z przeszłości, w którym mogło się ono wydarzyć. Znane jest wiele metod datowania, opierają się na różnych zmianach zachodzących z upływem czasu, bądź charakterystycznych dla danego czasu.

Metody datowania dzieli się na datowanie bezwzględne, określające czas wystąpienia zdarzenia, oraz datowanie względne spośród dwóch zdarzeń określa, które było wcześniej, a które później.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. data ż., datacja ż., datownik m.

 czas. datować ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) datacja

Wiktionary


datownik

przyrząd do oznaczania daty na różnego rodzaju dokumentach lub biletach


SJP.pl

Datownik – rodzaj stempla skonstruowanego w ten sposób, aby możliwe było w nim takie ustawienie czcionek, aby odcisk tego stempla pokazywał datę. Datownik to także, oprócz samego stempla, jego odcisk na papierze.

Wikipedia


datowy

data, np. oznaczenia datowe; datalny


SJP.pl


datsun

samochód marki Datsun


SJP.pl

Datsun – japoński producent samochodów należący do koncernu Nissan Motor Co. Ltd.

Oryginalna produkcja rozpoczęła się w roku 1931. W latach 1958–1986 pojazdy eksportowane przez Nissana nosiły nazwę Datsun. W marcu 1986 roku Nissan wycofał nazwę Datsun z obiegu, aby ponownie ją wprowadzić w 2013 r. jako nazwę dla samochodów niskobudżetowych, przeznaczonych dla rynków rozwijających się.

Wikipedia


dattatreja

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) mitind. trójgłowy bóg z mitologii indyjskiej;

Wiktionary

Wikipedia


datura

silnie trująca roślina jednoroczna z rodziny psiankowatych, stosowana w lecznictwie; bieluń dziędzierzawa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) bot. pot. bieluń (rodzaj)

 (1.2) bot. pot. roślina z rodzaju datura (1.1)

 (1.3) pot. brugmansja (niewłaściwie)

Wiktionary

Bieluń (Datura L.) – rodzaj z rodziny psiankowatych. Obejmuje około 10–13 gatunków. Rośliny te pochodzą z Ameryki Południowej i południowej części Ameryki Północnej, przy czym Datura ferox prawdopodobnie jest rodzima dla obszaru Chin. Nazwa datura pochodzi z języka hindi – dhatūrā (‘bieluń dziędzierzawa’). W naturze rosną na ogół w miejscach suchych i skalistych, na półpustyniach, ale szeroko rozprzestrzenione na świecie zasiedlają różne siedliska, w tym towarzyszące osiedlom ludzkim siedliska ruderalne i ogrody, w których rosną jako chwasty. W wielu miejscach są gatunkami inwazyjnymi (np. na wyspach Galapagos i w Afryce Południowej). W Polsce zadomowionym antropofitem jest bieluń dziędzierzawa (D. stramonium).

Wikipedia

Wymowa:

IPA: daˈtura, AS: datura

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) bieluń

 (1.2) bieluń

 (1.3) brugmansja

Wiktionary


datyw

datiwus, dativus, celownik; w językoznawstwie:
1. trzeci przypadek w polskiej deklinacji, odpowiadający na pytania: komu? czemu?, którego podstawową funkcją składniową jest funkcja dopełnienia dalszego;
2. forma wyrazowa tego przypadka


SJP.pl

Datyw – imię męskie pochodzenia łacińskiego, które oznacza „prezent, upominek, dar”. W Polsce imię nie jest używane. Pospolity rzeczownik datyw oznacza przypadek gramatyczny, celownik.

W styczniu 2025 i w styczniu 2024 w rejestrze PESEL,wśród publicznie dostępnych danych dotyczących osób żyjących, nie było osób o imieniu Datyw ani Dativus.

W innym języku:

  • łacina – Dativus.

Wikipedia


dau

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) żegl. tradycyjny arabski statek żaglowy lub łódź z ożaglowaniem łacińskim

Wiktionary

Dau (dāwa) – tradycyjny arabski statek żaglowy, z jednym lub kilkoma żaglami. Pierwotnie używany był u wybrzeży Półwyspu Arabskiego, Indii i wschodniej Afryki. Duże dau mogą mieć około trzydziestu osób załogi, na mniejszych liczy ona zazwyczaj 12 osób.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Kolejnymi dau można podróżować od Morza Czerwonego po Kanał Mozambicki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daw, AS: dau̯

Wiktionary

Powiązane:

frazeologia.

etymologia. etym|arab|داو.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) dhow

* arabski: (1.1) داو

* francuski: (1.1) boutre m.

* hebrajski: (1.1) דאו

* niemiecki: (1.1) Dau

* rosyjski: (1.1) доу, дхоу

* turecki: (1.1) dhov

źródła.

== dau (język walijski.) ==

wymowa.

znaczenia.

liczebnik główny

 (1.1) dwa

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia. etym|arab|داو.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) dhow

* arabski: (1.1) داو

* francuski: (1.1) boutre m.

* hebrajski: (1.1) דאו

* niemiecki: (1.1) Dau

* rosyjski: (1.1) доу, дхоу

* turecki: (1.1) dhov

źródła.

== dau (język walijski.) ==

wymowa.

znaczenia.

liczebnik główny

 (1.1) dwa

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


daudet

[czytaj: doDE] nazwisko, m.in. Alphonse Daudet (1840-1897), francuski pisarz


SJP.pl


dauha

[czytaj: dałha] stolica Kataru; Ad-Dauha


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto, stolica Kataru;

Wiktionary

Doha albo Ad-Dauha (arab. ‏الدوحة‎ Ad-Dawḥa) – stolica i największe miasto Kataru położone na wschodnim wybrzeżu półwyspu Katar, w Zatoce Perskiej.

Miasto zostało zniszczone w 1867 w czasie wojny z Bahrajnem. W 1916 Brytyjczycy ustanowili je siedzibą swojego protektoratu. Gdy Katar uzyskał niepodległość, miasto zostało jego stolicą. W 1973 roku założono uniwersytet.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Longin pracuje teraz w Dauże.

 (1.1) Po powrocie z Dauhy mówił wspaniale po arabsku.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dauhańczyk m., dauhanka ż.

 przym. dauhański

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Ad-Dauha, Doha; hist. Al-Bida

Wiktionary


dauhańczyk

[czytaj: dałhańczyk] mieszkaniec Dauhy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Ad-Dauhy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dawˈxãj̃n͇t͡ʃɨk, AS: dau̯χãĩ ̯ṇčyk

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dauha ż., Ad-Dauha, dauhanka

 przym. dauhański

Wiktionary


dauhanka

[czytaj: dałhanka] mieszkanka Dauhy (stolicy Kataru)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Ad-Dauhy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dawˈxãnka, AS: dau̯χãnka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dauha ż., Ad-Dauha, dauhańczyk

 przym. dauhański

Wiktionary


dauhański

Dauha (stolica Kataru)


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) odnoszący się do Ad-Dauhy, stolicy Kataru

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Prezydent nie ratyfikował poprawki dauhańskiej do Protokołu z Kioto.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dawˈxãj̃sʲci, AS: dau̯χãĩ ̯sʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dauhańczyk m., dauhanka ż., Ad-Dauha ż., Dauha ż.

Wiktionary


daukszewicz

nazwisko


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Grzegorz Daukszewicz – polski aktor
  • Krzysztof Daukszewicz – polski satyryk, felietonista, tekściarz, poeta, piosenkarz, gitarzysta i kompozytor

Wikipedia


daumier

[czytaj: doMIE] nazwisko, m.in. Honoré Daumier (1808-1879), francuski malarz


SJP.pl


daumont

[czytaj: doMĄ] francuski reprezentacyjny pojazd czterokołowy


SJP.pl


dauria

kraina historyczna na Syberii


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) hist. geogr. kraina historyczna Rosji na wschodniej Syberii, południowa część Zabajkala;

Wiktionary

Dauria (ros. Даурия, Даурская земля) — kraina historyczna Rosji na Syberii Wschodniej, południowa część Zabajkala.
Jej tereny obecnie wchodzą w skład Buriacji i Kraju Zabajkalskiego.

Do XVII wieku Rosjanie określali ten obszar jako Zachodnie Przyamurze (ros. Западная часть Приамурья), obecna nazwa pochodzi od Daurów (Dagurów), którzy w tamtym okresie zamieszkiwali nad górnym Amurem oraz w dolinach Szyłki i Zei. W carskiej Rosji administracyjnie Dauria była obwodem ze stolicą w Nerczyńsku, następnie w Czycie. W latach 1920–1922 wchodziła w skład Republiki Dalekiego Wschodu.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. dauryjski

Wiktionary


daurski

przymiotnik

 (1.1) związany z Daurią (krainą na Zabajkalu w Azji)

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) jęz. język daurski;

Wiktionary

Synonimy:

 (2.1) dagurski

Wiktionary


dauryjski

1. Dauria (kraina historyczna na Syberii);
2. suseł dauryjski - gatunek gryzonia z rodziny wiewiórkowatych


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Daurią, dotyczący Daurii

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dauria ż.

Wiktionary


dave

[czytaj: dejf] obce imię męskie


SJP.pl

Belgia:

  • Dave – dzielnica Namur

Osoby:

  • Dave – właśc. David Orobosa Omoregie, brytyjski raper, laureat m.in. Mercury Prize i Brit Awards

Inne:

  • Dave – amerykańska komedia romantyczna
  • Dave – brytyjski kanał telewizyjny
  • Dave Matthews Band – amerykański zespół muzyczny

Wikipedia


davenport

Miejscowości w USA

  • Davenport – miasto w stanie Floryda, w hrabstwie Polk
  • Davenport – miasto w stanie Iowa, w hrabstwie Scott
  • Davenport – jednostka osadnicza w stanie Kalifornia, w hrabstwie Santa Cruz
  • Davenport – wieś w stanie Nebraska, w hrabstwie Thayer
  • Davenport – miasto w stanie Nowy Jork, w hrabstwie Delaware
  • Davenport – miasto w stanie Dakota Północna, w hrabstwie Cass
  • Davenport – miejscowość w stanie Oklahoma, w hrabstwie Lincoln
  • Davenport – miasto w stanie Waszyngton, w hrabstwie Lincoln

Wikipedia


david

[czytaj: dejwit]
1. obce imię męskie;
2. nazwisko


SJP.pl

Osoby o nazwisku David:

  • Edgeworth David (1858–1934) – walijsko-australijski geolog, polarnik
  • Jacques-Louis David (1748–1825) – francuski malarz
  • David (David Benedito Magalhaes, ur. 1944) − piłkarz brazylijski

Miejscowości o nazwie David

  • David – miasto w zachodniej Panamie
  • David – wieś w Rumunii, w okręgu Neamț, w gminie Văleni
Zobacz też
  • Dawid – imię

Wikipedia


davies

Davies to najbardziej typowe walijskie nazwisko, pochodzące od imienia patrona tego kraju, a poza nim zapisywane jako Davis.

Znane osoby należące do tej rodziny:

  • Norman Davies, brytyjski historyk

Wikipedia


davis

1. nazwisko amerykańskie, m.in. Miles Davis [czytaj: majls dejwis] - amer. trębacz jazzowy (1926-1991);
2. Puchar Davisa - turniej tenisowy, w którym systemem pucharowym rywalizują ze sobą reprezentacje państw (mecz m-państw. to 4 single i 1 debel)


SJP.pl

Davis to wariant walijskiego nazwiska Davies używany poza Walią, a zwłaszcza w USA.

  • Davis – australijska stacja antarktyczna

Osoby:

  • Allan Davis – australijski kolarz
  • Angela Davis – amerykańska feministka
  • Baron Davis – amerykański koszykarz
  • Bette Davis – amerykańska aktorka
  • Bill Davis – kanadyjski polityk
  • Brad Davis – amerykański aktor
  • Don S. Davis – amerykańska aktorka
  • Dwight Davis – amerykański aktor i tenisista
  • Edwin Davis – amerykański kat
  • Fred Davis – angielski snookerzysta
  • Geena Davis – amerykańska aktorka
  • Glenn Davis – amerykański lekkoatleta
  • Gray Davis – amerykański polityk
  • Hope Davis – amerykańska aktorka
  • Jack Davis – amerykański lekkoatleta
  • Jefferson Davis – prezydent Skonfenderowanych Stanów Ameryki
  • Jeremy Davis – amerykański muzyk
  • Jim Davis – amerykański rysownik, twórca Garfilda
  • Jimmie Davis – amerykański piosenkarz country
  • Joe Davis – angielski snookerzysta
  • John Davis – angielski żeglarz
  • Jonathan Davis – amerykański wokalista
  • Judy Davis – australijska aktorka
  • Kristin Davis – amerykańska aktorka
  • Mackenzie Davis – kanadyjska aktorka
  • Mark Davis – angielski snookerzysta
  • Matthew Davis – amerykański aktor
  • Miah Davis – amerykański koszykarz
  • Miles Davis – amerykański trębacz, lider grup jazzowych i kompozytor
  • Moll Davis – angielska śpiewaczka
  • Nicole Davis – ameykańska siatkarka
  • Otis Davis – amerykański sportowiec
  • Patti Davis – córka prezydenta Stanów Zjednoczonych
  • Paul Davis (ujednoznacznienie)
  • Raymond Davis – amerykański fizyk, noblista
  • Sammy Davis Jr. – amerykański aktor i piosenkarz
  • Sean Davis – angielski piłkarz
  • Shani Davis – amerykański łyżwiarz
  • Stephen Davis – amerykański dziennikarz
  • Steve Davis – angielski snookerzysta
  • Steven Davis – północnoirlandzki piłkarz
  • Terry Davis – brytyjski polityk
  • Theodore Monroe Davis – amerykański prawnik, finansista i egiptolog - amator
  • Viola Davis – amerykańska aktorka
  • Virginia Davis – amerykański aktor
  • Walt Davis – amerykański lekkoatleta, skoczek wzwyż
  • Walter Davis – amerykański lekkoatleta, trójskoczek
  • Warwick Davis – brytyjski aktor
  • William B. Davis – kanadyjski aktor

Wikipedia


daviscupowy

[czytaj: dejwiskapowy] związany z Pucharem Davisa - największymi na świecie rozgrywkami tenisowymi drużyn męskich


SJP.pl


davos

miasto w Szwajcarii


SJP.pl

Wikipedia


daw.

skrót od: dawny, dawniej (czytany jako cały, odmienny wyraz); d.


SJP.pl

skrót

 (1.1) = dawny, dawniej

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdavnɨ|ˈdavʲɲɛ̇j, AS: davny|davʹńėi ̯

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) d.

Wiktionary


dawać

1. przekazywać coś, obdarzać czymś;
2. użyczyć, zapewnić;
3. powierzać coś (funkcję, stanowisko);
4. kierować, wysyłać;
5. przekazywać do wykonania;
6. występować z czymś, wystawiać na scenie


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. dać)

 (1.1) zob. dać.

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. dać)

 (2.1) zob. dać.

czasownik zwrotny niedokonany dawać się (dk. dać się)

 (3.1) zob. dać się.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Mieliśmy krowę, która dawała dużo mleka.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdavat͡ɕ, AS: davać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dawca m., dawczyni ż., dawka ż., danie n., dawanie n., podanie n., wydawka ż., podawanie n., rozdanie n.

 czas. dać, podać, podawać, dawkować

 przysł. zdawkowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wręczać, darowywać, użyczać, przekazywać, obdarowywać; gw-pl|Górny Śląsk, Śląsk Cieszyński|dować.

 (1.1) pozwalać, zezwalać, umożliwiać

 (2.1) puszczać się

Wiktionary


dawaj

1. przekazywać coś, obdarzać czymś;
2. użyczyć, zapewnić;
3. powierzać coś (funkcję, stanowisko);
4. kierować, wysyłać;
5. przekazywać do wykonania;
6. występować z czymś, wystawiać na scenie


SJP.pl


dawalia

paproć o delikatnych, pierzastych liściach


SJP.pl

Dawalia (Davallia Sm.) – rodzaj roślin należący do rodziny dawaliowatych (Davalliaceae). W różnych ujęciach systematycznych był jednym z dwóch do pięciu rodzajów wyróżnianych w tej rodzinie, obejmującym około 30–40 gatunków. W 2016 roku zaproponowano włączenie do tego rodzaju wszystkich 61 gatunków wyróżnianych w rodzinie dawaliowatych. Rośliny te występują w strefie tropikalnej i subtropikalnej Starego Świata – od Afryki z Madagaskarem, poprzez rejon Himalajów i Azji Południowo-Wschodniej, po Koreę i Japonię na północy oraz Australię i Nową Zelandię na południu, na wschodzie po wyspy na Oceanie Spokojnym, włącznie z Tahiti. Izolowany geograficznie jest gatunek bazalny w obrębie rodzaju, stanowiący relikt mioceński na Wyspach Kanaryjskich, Półwyspie Iberyjskim, Maroku i Maderze – dawalia kanaryjska D. canariensis.

Wikipedia


dawaliowate

o cechach dawaliowatych (rodzina paproci)


SJP.pl

Wikipedia


dawaliowaty

o cechach dawaliowatych (rodzina paproci)


SJP.pl


dawanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dawać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dawanie łapówek jest tak samo złe jak ich branie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daˈvãɲɛ, AS: davãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. danie n., dawca m., dawczyni ż., dawstwo n., rozdanie n.

 czas. dawać ndk., dać dk.

Wiktionary


dawca

osoba, która daje


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) ten, który daje

 (1.2) med. osoba, od której pochodzi przeszczepiany organ

Wiktionary

  • dawca narządów
  • dawca nasienia
  • dawca krwi
  • Dawca – powieść autorstwa Lois Lowry

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Ksiądz podziękował wszystkim dawcom datków na sierociniec.

 (1.2) Po wielu perypetiach udało się znaleźć dawcę szpiku.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdaft͡sa, AS: dafca

Wiktionary

Powiązane:

 czas. dawać ndk., dać dk.

:: fż. dawczyni ż.

 rzecz. danie n., dawanie n., rozdanie n., dawka ż.

 przysł. zdawkowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ims. dający

Wiktionary


dawczyk

nazwisko


SJP.pl


dawczyni

kobieta dająca coś, użyczająca czegoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) forma żeńska od: dawca

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dafˈt͡ʃɨ̃ɲi, AS: dafčńi

Wiktionary

Powiązane:

 zob. dawca.

Wiktionary


dawić

czasownik

 (1.1) stpol. gnieść

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdavʲit͡ɕ, AS: davʹić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. udawca

Wiktionary


dawicki

nazwisko


SJP.pl


dawid

imię męskie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|m.;

forma rzeczownika.

 (2.1) D. lm. od: Dawida

Wiktionary

  • Dawid – imię męskie
  • Dawid (ur. 1957) – duchowny Koptyjskiego Kościoła Ortodoksyjnego
  • Dawid (ur. 1967) – duchowny Koptyjskiego Kościoła Ortodoksyjnego
  • Dawid (Konstandinos Dziumakas (ur. 1958) – duchowny Greckiego Kościoła Prawosławnego
  • Dawid –‬‭ król Makurii w Nubii
  • Dawid (Irakli Macharadze, ur. 1960) – gruziński duchowny prawosławny
  • Dawid (David Sterry Mahaffey Jr, ur. 1952, zm. 2020) – amerykański biskup prawosławny
  • Dawid (Janko Ninow (ur. 1972) – macedoński biskup prawosławny
  • Dawid – ormiański patriarcha Jerozolimy w latach 1316–1321
  • Dawid (Perović, ur. 1953) – serbski biskup prawosławny
  • Dawid (Giorgi Tikaradze (ur. 1963) – gruziński duchowny prawosławny
  • Dawid – król biblijny
  • Święty Dawid – patron Walii
  • Król Dawid – nazwa polskiego okrętu

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Dawid kupił sobie nowy samochód.

 (1.1) Ja jestem Dawid, jam jest pasterz – / Błagalną wiodę pieśń, / byś się zmiłować chciał nad Piastem, / byś żniwo zwolił zwieść.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdavʲit, AS: davʹit

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dawidowa ż., Dawidówna ż., Dawidostwo lm m.

:: fż. Dawida ż.

:: zdrobn. Dawidek mos.

 przym. Dawidowy, Dawidkowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zdrobn. Dawidek

Wiktionary


dawida

imię żeńskie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż.;

forma rzeczownika.

 (2.1) D. i B. lp. od: Dawid

Wiktionary

Dawida – żeński odpowiednik imienia Dawid.

Dawida imieniny obchodzi: 15 lipca i 29 grudnia.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Nazywam się Dawida i przyjechałam z Grodna.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: fm. Dawid mos.

:: zdrobn. Dawidka ż.

Wiktionary


dawidczyk

nazwisko


SJP.pl


dawidek

zdrobnienie od: Dawid (imię męskie)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) zdrobn. Dawid

forma rzeczownika.

 (2.1) D., lm. od: Dawidka

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zaszczepiliśmy Dawidka na odrę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: daˈvʲidɛk, AS: davʹidek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dawid mos., Dawida ż., Dawidka ż.

 przym. Dawidowy, Dawidkowy

Wiktionary


dawidia

dawidia chińska - drzewo ozdobne pochodzące z Chin


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) syst. dendr. nazwa systematyczna|Davidia|Baill.|ref=tak., monotypowy rodzaj drzewa z rodziny błotniowatych, z rzędu dereniowców;

 (1.2) dendr. drzewo z rodzaju dawidia (1.1)

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Wzdłuż parkanu posadzono dawidie i robinie.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) dawidia chińska; pot. drzewo chusteczkowe

Wiktionary


dawidka

zdrobnienie od: Dawid (imię męskie)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) zdrobn. Dawida

forma rzeczownika.

 (2.1) D., B. lp. od: Dawidek

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Podwieźliśmy Dawidkę do szkoły.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dawidek mos., Dawid mos., Dawida ż.

 przym. Dawidowy, Dawidkowy

Wiktionary


dawidkowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Dawidka lub z nim związany


SJP.pl

przymiotnik dzierżawczy

 (1.1) taki, który należy do Dawidka

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przynieś, proszę, Dawidkowe rękawiczki.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dawid mos., Dawidek mos., Dawidka ż.

Wiktionary


dawidostwo

Dawid z małżonką; Dawidowie


SJP.pl


dawidów

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. wieś w rejonie pustomyckim obwodu lwowskiego;

Wiktionary

W Polsce
  • Dawidów – kolonia w woj. łódzkim, w pow. radomszczańskim, w gminie Przedbórz
  • Dawidów – wieś w woj. mazowieckim, w pow. radomskim, w gminie Jedlnia-Letnisko
Na Ukrainie
  • Dawidów – wieś w rejonie pustomyckim obwodu lwowskiego
  • Dawidów – dawna gmina
  • Dawidów – hromada terytorialna w rejonie lwowskim obwodu lwowskiego
  • Dawidów – stacja kolejowa w miejscowości Dawidów, w rejonie lwowskim, w obwodzie lwowskim

Wikipedia

Powiązane:

 przym. dawidowski

Wiktionary


dawidowicz

nazwisko


SJP.pl

  • Abraham Cwi Dawidowicz
  • Aleksandra Dawidowicz
  • Antoni Leon Dawidowicz
  • Dominika Dawidowicz
  • Gerszon Dawidowicz
  • Lucy Dawidowicz
  • Paweł Dawidowicz
  • Szulamit Dawidowicz
  • w Rosji otczestwo – syn Dawida, np. Lew Dawidowicz Landau

Wikipedia


dawidowie

Dawid z małżonką; Dawidostwo


SJP.pl


dawidowski

nazwisko


SJP.pl

Osoby o nazwisku Dawidowski:

  • Karol Dawidowski (ur. 1882, zm. 1928) – polski pedagog
  • Maciej Aleksy Dawidowski (ur. 1920, zm. 1943) – harcerz, oficer Armii Krajowej
  • Tomasz Dawidowski (ur. 1978) – polski piłkarz
  • Wiesław Dawidowski (ur. 1964) – polski augustianin, doktor teologii

Wikipedia


dawidowy

taki jak u Dawida, charakterystyczny dla Dawida


SJP.pl

przymiotnik dzierżawczy

 (1.1) przest. gwara. taki, który należy do Dawida

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dawid m., Dawidek m., Dawidka ż.

Wiktionary


dawidson

nazwisko


SJP.pl


dawidziak

nazwisko


SJP.pl


dawidziuk

nazwisko


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Andrzej Dawidziuk – polski trener piłkarski
  • Jan Dawidziuk – biskup Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie
  • Jadwiga Dawidziuk – polska tekściarka, poetka, kompozytorka muzyki i działaczka kulturalna
  • Sławomir Dawidziuk – polski geodeta
  • Stanisław Dawidziuk – polski pedagog

Wikipedia


dawiec

nazwisko


SJP.pl


dawis

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) żegl. żuraw spuszczający szalupy na wodę

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdavʲis, AS: davʹis

Wiktionary


dawka

pewna porcja czegoś; doza


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. chem. pewna ilość substancji chemicznej lub promieniowania przekazywana do organizmu;

Wiktionary

Dawka – ilość substancji chemicznej lub promieniowania podana, pobrana lub wchłonięta do organizmu określoną drogą, warunkująca brak lub wystąpienie określonych efektów biologicznych, wyrażonych odsetkiem organizmów odpowiadających na tę dawkę.

Zwykle dawka jest wyrażona w jednostkach wagowych na masę lub powierzchnię ciała, niekiedy dodatkowo na dobę.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Lekarstwo należy podawać dwa razy dziennie w małych dawkach.

 (1.1) Taka dawka promieniowania okaże się śmiertelna.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdafka, AS: dafka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dawkowanie n., przedawkowanie n., dawca m., dawczyni ż., wydawka ż.

 czas. dawkować ndk., dawać ndk., przedawkować dk.

 przym. zdawkowy, dawkowy

 przysł. zdawkowo

 temsłow. -dawkowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) doza

Wiktionary


dawkins

[czytaj: dołkins] nazwisko


SJP.pl


dawkomierz

urządzenie służące do pomiaru i obliczania dawek promieniowania jonizującego oraz pomiaru aktywności promieniotwórczej preparatów; dozymetr


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) metrol. zob. dozymetr.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dozymetr, rentgenometr

Wiktionary


dawkować

dozować;
1. odmierzać i podawać coś w określonych ilościach;
2. stopniować nasilenie czegoś


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) odmierzać i podawać w dawkach

 (1.2) stopniowo zwiększać nasilenie czegoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Specjalnie przeszkolony personel będzie uczył chorych, jak prawidłowo dokonywać pomiarów ciśnienia oraz dawkować leki w miarę potrzeb organizmu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dafˈkɔvat͡ɕ

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dawka ż., dawkowanie n., przedawkowanie n., dawca m., dawczyni ż., wydawka ż.

 czas. dawać ndk., przedawkować dk.

 przym. zdawkowy, dawkowy

 przysł. zdawkowo

 temsłow. -dawkowy

Wiktionary


dawkowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odmierzanie i podawanie dawek czegoś, zwłaszcza leku

 (1.2) książk. przen. zwiększanie stopniowo nasilenia czegoś

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dawka ż., dawkownik m.

 czas. dawkować

 przysł. zdawkowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dozowanie

Wiktionary


dawkownik

urządzenie odmierzające dawkę czegoś


SJP.pl

Dozownik, dyspenser, dawkownik, dozator – urządzenie wydzielające w zadanych porcjach (dozach) materiał lub czynnik. Porcja może być odmierzana objętościowo, wagowo lub czasem trwania. Dozownik ułatwia wykonywanie codziennych czynności i pozwala oszczędnie gospodarować materiałami lub czynnikami.

Wikipedia


dawkowy

dawka; porcjowy


SJP.pl


dawn.

skrót od: dawniej


SJP.pl


dawniej

1. stopień wyższy od przysłówka: dawno;
2. poprzednio, przedtem


SJP.pl

przysłówek czasu

 (1.1) poprzednio, przedtem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jak dawniej w całym tym pokoju unosiła się trwoga śmierci i nieszczęścia, tak teraz często radość rozświecała go jak słońce. (Henryk Sienkiewicz Rodzina Połanieckich)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdavʲɲɛ̇j, AS: davʹńėi ̯

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dawność ż.

 przym. dawny

 przysł. dawno

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) w przeszłości, przedtem, niegdyś; przest. drzewiej; książk. onegdaj, ongi, ongiś; gw-pl|Śląsk Cieszyński|downij.

Wiktionary


dawniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: dawny


SJP.pl


dawno

przysłówek czasu

 (1.1) w odległych czasach

 (1.2) od dłuższego czasu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dinozaury żyły dawno temu.

 (1.1) Dawno, dawno temu, za siedmioma górami, za siedmioma rzekami…

 (1.2) On już dawno u nas pracuje.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdavnɔ, AS: davno

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dawność ż.

 przym. dawny

 przysł. dawniej

Wiktionary


dawnochrześcijański

związany z dawnym chrześcijaństwem, dotyczący dawnego chrześcijaństwa


SJP.pl


dawność

1. pochodzenie z dawnych czasów; starość;
2. książkowo: odległa przeszłość, staroświeckość, starożytność


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co było w odległym czasie

Wiktionary

Dawność – zbiorcza nazwa dla instytucji prawa cywilnego polegających na utracie, osłabieniu bądź nabyciu prawa wskutek

  1. upływu czasu i
  2. zaniechania osoby uprawnionej.

Na dawność w aktualnym polskim prawie składają się:

  • przedawnienie,
  • prekluzja,
  • zasiedzenie,
  • przemilczenie.

Wikipedia


dawnośmy

potocznie: przysłówek "dawno" połączony z końcówką czasownikową "-śmy" (np. "Dawnośmy się nie widzieli.")


SJP.pl


dawny

1. odległy w czasie, sięgający dalekiej przeszłości
2. trwający długo, od dawna; stary, zastarzały
3. taki, jak poprzednio, dotychczasowy, poprzedni


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający miejsce dłuższy czas temu; pochodzący z odległych lat; sięgający dalekiej przeszłości

 (1.2) taki jak poprzednio; poprzedni

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Dzisiejsza ulica Piłsudskiego to dawna ulica Lenina; nazwę zmieniono wkrótce po upadku komunizmu.

 (1.2) Po odebraniu dyplomu uznania od prezesa, wróciłem na swoje dawne miejsce w kącie sali.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdavnɨ, AS: davny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dawność ż.

 przysł. dawno, dawniej

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) skrót daw., d.

 (1.2) poprzedni

Wiktionary


dawson

nazwisko


SJP.pl

Rzeki w Australii:

  • Dawson – rzeka w Queensland
  • Dawson – rzeka w Nowej Południowej Walii

Wyspy w Chile:

  • Dawson – wyspa w Chile

Miejscowości w Kanadzie:

  • Dawson w Ontario
  • Dawson City w Jukon

Wikipedia


dawstwo

dawstwo krwi - oddawanie krwi w celach leczniczych; krwiodawstwo


SJP.pl


dayton

[czytaj: dejtn] miasto w USA


SJP.pl

Dayton – miasto w środkowo-wschodniej części Stanów Zjednoczonych, w stanie Ohio. Siedziba hrabstwa Montgomery i szóste co do wielkości miasto stanu. Według danych z 2022 roku liczy 135,9 tys. mieszkańców, oraz 812,6 tys. w obszarze metropolitalnym, który współtworzy razem z miastem Kettering.

Wikipedia


daytoński

Dayton [czytaj: dejtoński]


SJP.pl


dążenia

1. iść, zmierzać w określonym kierunku; podążać, kierować się, udawać się;
2. zmierzać do określonego celu, pragnąć coś osiągnąć; usiłować


SJP.pl


dążenie

1. iść, zmierzać w określonym kierunku; podążać, kierować się, udawać się;
2. zmierzać do określonego celu, pragnąć coś osiągnąć; usiłować


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) książk. chęć realizacji jakiegoś zamiaru, pragnienia

 (1.2) książk. odczasownikowy od|dążyć.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) U podstaw jego dążeń leży szczęście i bezpieczeństwo syna.

 (1.2) Twoje uparte dążenie do zdobycia stanowiska jest przez niektórych źle postrzegane.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɔ̃w̃ˈʒɛ̃ɲɛ, AS: dõũ̯žńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. dążyć, podążać

 rzecz. dążność

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dążność, zabiegi

Wiktionary


dążność

1. zmierzanie do osiągnięcia określonego celu, chęć wykonania czegoś; pragnienie, dążenie, ambicja;
2. proces zmierzający ku jakimś zmianom; tendencja, skłonność


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pragnienie dokonania czegoś; dążenie, aspiracja

 (1.2) skłonność, tendencja

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdɔ̃w̃ʒnɔɕt͡ɕ, AS: dõũ̯žność

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dążenie n.

 czas. dążyć ndk.

Wiktionary


dążyć

1. iść, zmierzać w określonym kierunku; podążać, kierować się, udawać się;
2. zmierzać do określonego celu, pragnąć coś osiągnąć; usiłować


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany

 (1.1) działać w kierunku realizacji danego celu

 (1.2) rzad. zmierzać w danym kierunku, iść, kierować się

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W swoich publikacjach dążę do odnalezienia odpowiedzi na pytania nurtujące moich czytelników.

 (1.1) Dążył do modernizacji kraju.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdɔ̃w̃ʒɨt͡ɕ, AS: dõũ̯žyć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dążność ż., dążenie n.

 czas. podążać ndk.

Wiktionary


dazymetr

przyrząd do mierzenia gęstości gazów


SJP.pl


dazymetryczny

służący do pomiaru gęstości gazu


SJP.pl


dałek

nazwisko


SJP.pl


dałerwela

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. trwała ondulacja

Wiktionary


dałkowski

nazwisko


SJP.pl


db

[skrót czytany jako całe, odmienne wyrażenie lub potocznie: de-be] dobry, dobrze (ocena szkolna); db. (skrót może być zakończony kropką - zgodnie z regułą, lub nie - zgodnie ze zwyczajem)


SJP.pl

skrót

 (1.1) = eduk. dobry (ocena)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdɔbrɨ, AS: dobry

Wiktionary


db.

[skrót czytany jako całe, odmienne wyrażenie lub potocznie: de-be] dobry, dobrze (ocena szkolna); db (skrót może być zakończony kropką - zgodnie z regułą, lub nie - zgodnie ze zwyczajem)


SJP.pl


dbać

troszczyć się


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. zadbać)

 (1.1) troszczyć się o coś lub kogoś; zajmować się czymś z dużą uwagą lub poświęceniem

 (1.2) interesować się czymś, przywiązywać wagę do czegoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Marysia bardzo dba o swoje kwiaty.

 (1.2) Nie dbam o to, co myślisz o moim postępowaniu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dbat͡ɕ, AS: dbać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. niedbalstwo n., dbanie n., dbałość ż.

 czas. zadbać dk.

 przym. dbały, zadbany

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) troszczyć się, szanować, opiekować się

Wiktionary


dbalszy

stopień wyższy od przymiotnika: dbały; bardziej dbały


SJP.pl


dbanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dbać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dentyści rekomendują stosowanie nici dentystycznej do dbania o higienę jamy ustnej.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdbãɲɛ, AS: dbãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. dbać

 przym. dbały

 rzecz. niedbalstwo n.

Wiktionary


dbase

[czytaj: dibejs] w informatyce: pierwszy powszechny system baz danych; dBase


SJP.pl


dbałość

1. troska o kogoś lub o coś; troskliwość, pieczołowitość, staranność;
2. traktowanie czegoś w sposób bardzo poważny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co dbałe

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na szczególne uznanie zasługuje dbałość autorek o to, by teksty podręcznikowe odpowiadały zainteresowaniom studentów.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. dbać

 przym. dbały

 przysł. dbale

Wiktionary


dbały

taki, który dba, troszczy się; troskliwy, pieczołowity


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który dba o coś lub kogoś

 (1.2) wynikający z czyjejś dbałości o kogoś lub o coś

forma czasownika.

 (2.1) 3 os. lm., nmos., przesz. od: dbać

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) On jest bardzo dbałym ojcem.

 (1.2) W tej firmie jest mało dbała opieka nad nowicjuszami.

 (2.1) Matka i córka dbały o swój wygląd.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdbawɨ, AS: dbau̯y

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dbałość ż., dbanie n.

 czas. dbać ndk.

 przysł. dbale

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1-2) pieczołowity, staranny, troskliwy

Wiktionary


dbg

skrót od: Dolnośląski Bank Gospodarczy


SJP.pl


dbp

[czytaj: de be TE] skrót od: Deutsche Bank Polska


SJP.pl


dc

[czytaj: di s-i] skrót od angielskiego: direct current, prąd stały


SJP.pl

  • D.C. (District of Columbia), Waszyngton stolica Stanów Zjednoczonych.
  • DC – skrót od Direct Current, oznaczenie prądu stałego
  • DC – liczba 600 w rzymskim systemie liczbowym
  • DC – skrót od Direct Connect, metody wymiany plików w sieciach komputerowych
  • dc – program matematyczny w systemie operacyjnym Unix
  • DC – Distance Coder (kodowanie odległości)
  • skrót nazwy programu Dos Commander
  • DC. – skrót nazwiska botanika Augustina Pyramusa de Candolle
  • DC – skrót od konsoli Dreamcast
  • DC Shoes – amerykańska firma odzieżowa
  • DC Comics – amerykańskie wydawnictwo komiksowe

Wikipedia


dca

skrót od: dowódca (czytany jako całe, odmienne wyrażenie); d-ca, dow.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) stpol. córka

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jimię żony Abramowy było Saraj, a Nachorowy żony jimię było Melcha, dca Aaronowa oćca Malche.

Wiktionary


dcg

dg; decygram


SJP.pl


dcl

dl; decylitr


SJP.pl


dcm

dm; decymetr


SJP.pl


dcn.

skrót od: dalszy ciąg nastąpi


SJP.pl

skrót

 (1.1) = dalszy ciąg nastąpi

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Słuchano go z najwyższem uszanowaniem, jak gdyby on tu był prawdziwym panem. DCN.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) cdn.

Wiktionary


dda

[czytaj: de-DE-a]
1. zaburzenia psychiczne dotykające osoby dorosłe, których co najmniej jeden rodzic był alkoholikiem; syndrom DDA;
2. osoba z takimi zaburzeniami


SJP.pl

skrótowiec

 (1.1) = psych. dorosłe dziecko alkoholika

 (1.2) = psych. Dorosłe Dzieci Alkoholików;

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jestem DDA i uczęszczam na terapię.

 (1.2) W naszym mieście działa grupa wsparcia DDA.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛ‿dɛ‿ˈa, AS: de‿de‿a

Wiktionary


ddd

[czytaj: de-DE-de]
1. zaburzenia psychiczne dotykające osoby dorosłe, których rodzice byli poważnie uzależnieni lub chorzy psychicznie; syndrom DDD;
2. osoba z takimi zaburzeniami


SJP.pl

skrótowiec, rzeczownik

 (1.1) = psych. dorosłe dziecko z rodziny dysfunkcyjnej

 (1.2) = dezynfekcja, dezynsekcja, deratyzacja

Wiktionary


ddos

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) inform. rozproszona odmowa usługi, forma ataku na system komputerowy lub usługę sieciową w celu uniemożliwienia działania poprzez zajęcie wszystkich wolnych zasobów i przeciążenie serwerów;

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) DDoS

źródła.

== DDoS (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

skrótowiec, rzeczownik

 (1.1) = inform. distributed denial of service → rozproszona odmowa usługi, DDoS

odmiana.

przykłady.

Wiktionary


ddr

1. skrót od: Deutsche Demokratische Republik (Niemiecka Republika Demokratyczna), byłe państwo w Europie Środkowej;
2. skrót od: Dance Dance Revolution, muzyczna gra komputerowa firmy Konami;
3. skrót od: Double Data Rate, typ pamięci komputerowej


SJP.pl

skrótowiec, rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) = hist. geogr. polit. niem. Deutsche Demokratische Republik → NRD, Niemiecka Republika Demokratyczna

 (1.2) = inform. rodzaj układów pamięci operacyjnej o podwójnej prędkości przesyłu

 (1.3) = transp. droga dla rowerów

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Mój tata w latach osiemdziesiątych pracował w DDR-ze.

 (1.2) W pececie spaliły mi się oba DDR-y i zasilacz.

 (1.3) Jezdnia nie jest dla rowerzysty gdy ma DDR.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. dedeerowski, DDR-owski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) NRD

Wiktionary


ddr-owski

DDR; dedeerowski, dederowski, enerdowski, NRD-owski


SJP.pl


ddrr

[czytaj: de-DE-er-er]
1. zaburzenia psychiczne dotykające osoby dorosłe, które w dzieciństwie doświadczyły rozwodu rodziców; syndrom DDRR;
2. osoba z takimi zaburzeniami


SJP.pl


ddt

[czytaj: de-de-TE] owadobójczy środek ochrony roślin, obecnie w wielu krajach wycofany z użycia ze względu na wysoką toksyczność; azotoks, azotox


SJP.pl

skrótowiec, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) dichlorodifenylotrichloroetan

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Według norm światowych WHO woda w ogóle nie może zawierać DDT, natomiast polskie normy dopuszczają 0,03 mg/dm³.

Wiktionary


ddu

Delivered Duty Unpaid - dostarczone, cło nie opłacone


SJP.pl


de

1. nazwa litery D;
2. eufemistycznie: dupa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) nazwa litery d / D

 (1.2) eufem. dupa

Wiktionary

Belgia:

  • De Haan – gmina w Regionie Flamandzkim, w prowincji Flandria Zachodnia, w okręgu Ostenda
  • De Pinte – gmina w Regionie Flamandzkim, w prowincji Flandria Wschodnia, w okręgu Gandawa

Holandia:

  • De Klundert – osada w Willemstadzie
  • De Savaan – osada (buurt) w Willemstadzie, w kraju autonomicznym Curaçao
  • De Savaan (Volkswoningen) – osada (buurt) w Willemstadzie, w kraju autonomicznym Curaçao

Wikipedia

Wymowa:

IPA: dɛ, AS: de

Wiktionary


de-

przedrostek

 (1.1) …tworzący / modyfikujący czasowniki; dodaje znaczenie odwracania czynności wcześniej wykonanej

 (1.2) …przymiotników, przysłówków i rzeczowników; odwraca znaczenie wyrazu pierwotnego

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛ, AS: de

Wiktionary


deadline

[czytaj: dedlajn] ostateczny termin na realizację czegoś; dead line


SJP.pl

rzeczownik

 (1.1) nieprzekraczalny, ostateczny termin zrobienia czegoś

Wiktionary

Deadline – angielski termin oznaczający cezurę bądź granicę czasową, przed jaką dana czynność ma zostać wykonana. W teorii zarządzania projektami określenie to pojawia się najczęściej w kontekście kamieni milowych projektu.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jedni planowaćanują rzucić nałóg, inni zacząć się odchudzać, ktoś chce mniej czasu w pracy spędzać na plotkach, a inny odsyłać teksty do redaktora wydania najpóźniej w dzień deadline’u.

Wiktionary


deadname

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy lub nijaki

 (1.1) imię nadane osobie, która okazała się być transpłciowa lub niebinarna, po jej narodzinach, a którego ta osoba przestała używać

Wiktionary

Deadnaming – użycie imienia nadanego przy urodzeniu lub innego poprzedniego imienia (które jest „martwe” – ang. dead) osoby transpłciowej lub niebinarnej bez jej zgody. Deadnaming może być przypadkowy; jednak może być użyty do celowego odrzucenia lub zaprzeczenia tożsamości płciowej danej osoby.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Nie piszemy o Caitlyn Jenner w formie męskiej i używając jej deadname'u, czyli imienia, którego używała przed tranzycją, nie piszemy o siostrach Wachowskich per „bracia” i nie piszemy o Annie Grodzkiej, używając jej dawnych danych. O Margot piszmy zgodnie z jej identyfikacją.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deadnaming m., deadname'owanie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) nekronim

Wiktionary


deadname'owanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) psych. społ. pozbawione szacunku odrzucenie czyjejś transpłciowej lub niebinarnej tożsamości płciowej przez celowe stosowanie imienia lub nazwiska, którego ktoś sobie nie życzy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deadname m. lub n., deadnaming m.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) deadnaming

Wiktionary


deadnaming

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) psych. społ. pozbawione szacunku odrzucenie czyjejś transpłciowej lub niebinarnej tożsamości płciowej przez celowe stosowanie imienia lub nazwiska, którego ktoś sobie nie życzy

Wiktionary

Deadnaming – użycie imienia nadanego przy urodzeniu lub innego poprzedniego imienia (które jest „martwe” – ang. dead) osoby transpłciowej lub niebinarnej bez jej zgody. Deadnaming może być przypadkowy; jednak może być użyty do celowego odrzucenia lub zaprzeczenia tożsamości płciowej danej osoby.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

 (1.1) deadname'owanie

antonimy.

hiperonimy.

 (1.1) misgendering, nazywanie

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. deadname m. lub n., deadname'owanie n.

frazeologia.

etymologia.

 etym|ang|deadname|-ing.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) deadnaming

źródła.

== deadnaming (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) psych. społ. deadnaming

forma czasownika|en.

 (2.1) present participle|deadname.

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deadname m. lub n., deadname'owanie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) deadname'owanie

Wiktionary


deafizm

[czytaj: defizm] dyskryminowanie słyszących przez osoby z niepełnosprawnością słuchu


SJP.pl


deagenturyzacja

usuwanie tajnych agentów z urzędów, wojska itp.; dezagenturyzacja


SJP.pl


deaktualizować

pozbawiać aktualności, czynić nieaktualnym; dezaktualizować


SJP.pl


deaktywacja

dezaktywizacja, dezaktywacja;
1. oczyszczanie z elementów radioaktywnych;
2. pozbawienie czegoś aktywności


SJP.pl


deaktywacyjny

deaktywacja; dezaktywacyjny


SJP.pl


deaktywować

dezaktywować;
1. czynić nieaktywnym, wyłączać;
2. usuwać skażenie promieniotwórcze


SJP.pl


deal

[czytaj: dil] potocznie: ubity interes, zawarta umowa; dil


SJP.pl

  • Deal – miasto w Anglii, w hrabstwie Kent
    • Deal (stacja kolejowa)
  • Deal – wieś w Rumunii, w okręgu Alba, w gminie Câlnic
  • Deal – miasto w New Jersey (USA)

Wikipedia


dealer

[czytaj: diler] diler;
1. osoba lub firma pośrednicząca w sprzedaży towarów, zwłaszcza drogich;
2. osoba zajmująca się rozprowadzaniem narkotyków


SJP.pl

Diler – anglicyzm, spolszczona wersja angielskiego słowa dealer, oznaczającego osobę pośredniczącą w transakcjach kupna i sprzedaży.

Wikipedia


dealerka

[czytaj: dilerka] dealerka;
1. kobieta pośrednicząca w sprzedaży towarów, zwłaszcza drogich;
2. kobieta zajmująca się rozprowadzaniem narkotyków;
3. potocznie: zajęcie, praca dilera, dilerki; dilerstwo, dealerstwo


SJP.pl


dealerski

dealer [czytaj: dilerski]; dilerski


SJP.pl


dealerstwo

[czytaj: dilerstwo] dilerstwo;
1. pośredniczenie w sprzedaży produktów określonej firmy, zwłaszcza drogich, np. samochodów;
2. rozprowadzanie narkotyków


SJP.pl


dealkilacja

proces eliminacji grupy alkilowej z cząsteczki związku organicznego


SJP.pl

Dealkilowanie, dealkilacja – proces odwrotny do alkilowania, eliminacja grupy alkilowej z cząsteczki związku organicznego. Dealkilacji łatwo ulegają estry kwasów nieorganicznych, same działając w takich procesach jako czynniki alkilujące.

Wikipedia


dealować

[czytaj: dilować] potocznie: rozprowadzać narkotyki; dilować


SJP.pl


deaminacja

reakcja chemiczna polegająca na wyeliminowaniu z cząsteczki grupy aminowej; dezaminacja


SJP.pl

Deaminacja (dezaminacja) - reakcja chemiczna polegająca na eliminacji z cząsteczki związku chemicznego grupy aminowej (-NH2), najczęściej z wydzieleniem amoniaku.

W wielu przypadkach deaminacji towarzyszą reakcje następcze, prowadzące do zastąpienia grupy aminowej inną grupą organiczną. Bardzo częstą formą deaminacji jest przekształcenie grupy aminowej do ketonowej w cyklicznych związkach organicznych. Przykładem może być deaminacja cytozyny, w wyniku której powstaje uracyl.

Wikipedia


dean

[czytaj: di:n]
1. nazwisko angielskie, m.in. James Dean (1931-1955) - amerykański aktor filmowy i teatralny;
2. obce imię męskie


SJP.pl

  • Dean Guitars – amerykański producent gitar
W USA
  • Dean – miasto w stanie Teksas, w hrabstwie Clay
  • Dean (ang. Dean Township) – gmina w stanie Dakota Północna, w hrabstwie LaMoure
  • Dean (ang. Dean Township) – gmina w stanie Pensylwania, w hrabstwie Cambria

W Wielkiej Brytanii:

  • Dean – miejscowość w Kumbrii (Anglia)
  • Dean – stacja kolejowa we wsi West Dean w hrabstwie Wiltshire

Wikipedia


deanimacja

pozbawienie czucia oraz odruchów z mózgu


SJP.pl


deasemblacja

w informatyce: odtworzenie kodu źródłowego z programu zapisanego w kodzie maszynowym; dezasemblacja


SJP.pl

Deasembler, dezasembler (czasem „disasembler” od ang. disassembler) – program komputerowy, który tłumaczy język maszynowy lub kod bajtowy na język asemblera (tj. do postaci mnemonicznej). Deasembler jest niskopoziomowym odpowiednikiem dekompilatora.

Wikipedia


deasembler

w informatyce: program komputerowy tłumaczący język maszynowy na język asemblera; dezasembler


SJP.pl

Deasembler, dezasembler (czasem „disasembler” od ang. disassembler) – program komputerowy, który tłumaczy język maszynowy lub kod bajtowy na język asemblera (tj. do postaci mnemonicznej). Deasembler jest niskopoziomowym odpowiednikiem dekompilatora.

Wikipedia


deathmetalowy

death metal [czytaj: defmetalowy]


SJP.pl


dęba

drzewo z rodziny bukowatych występujące w kilku gatunkach; * forma dopełniacza l.poj. "dęba" możliwa tylko w wyrażeniach:
1. "stanąć dęba":
a) o włosach: najeżyć się (np. ze strachu);
b) o człowieku: stanąć na rękach lub na głowie; także: zbuntować się;
c) o koniu: stanąć na tylnych nogach;
2. potoczne: "dać dęba" - uciec


SJP.pl

W Polsce
  • Dęba – część miasta Nowa Dęba
  • Dęba – wieś w woj. lubelskim, w pow. puławskim, w gminie Kurów
  • Dęba – wieś w woj. łódzkim, w pow. opoczyńskim, w gminie Poświętne
  • Dęba – wieś w woj. łódzkim, w pow. piotrkowskim, w gminie Ręczno
  • Dęba – wieś w woj. mazowieckim, w pow. radomskim, w gminie Przytyk
  • Dęba – przysiółek wsi Dulcza Wielka w woj. podkarpackim, w pow. mieleckim, w gminie Radomyśl Wielki
  • Dęba – wieś w woj. świętokrzyskim, w pow. koneckim, w gminie Ruda Maleniecka

Wikipedia


debaj

w fizyce: jednostka momentu dipolowego


SJP.pl

Debaj (D) – jednostka miary elektrycznego momentu dipolowego nienależąca do układu SI stosowana w fizyce atomowej i chemii do opisu momentów dipolowych cząsteczek.

1 D = 10−18 Fr·cm

1 D = 10−10 Fr·Å

1 D ≈ 3,33564×10−30 C·m

Wikipedia


debalcewski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Debalcewem, dotyczący Debalcewa

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) – Debalcewski kocioł zamknięty – ogłosił zastępca dowódcy „armii Donieckiej Republiki Ludowej” Eduard Basurin. Według niego okrążonych jest 5-6 tys. ukraińskich żołnierzy.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Debalcewo n., Debalcewe

Wiktionary


debarkacja

opuszczanie przez pasażerów statku lub wyładowywanie towarów ze statku


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mors. uwalnianie statku z ładunku – towaru, pasażerów

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. debarkowanie n., debarkader m.

 czas. debarkować ndk.

Wiktionary


debarkader

dawniej: budynek pływający na barce lub pontonie zamocowanym do brzegu, przeznaczony na wyładunek towarów ze statku


SJP.pl


debarkować

wysiadać lub wyładowywać towary ze środków komunikacji wodnej


SJP.pl


debarkowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|debarkować.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. debarkacja ż., debarkader m.

 czas. debarkować ndk.

Wiktionary


debata

dyskusja, rozprawianie, roztrząsanie problemów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) książk. dyskusja, rozprawianie, roztrząsanie problemów

Wiktionary

Debata (franc. débat od débattre, roztrząsać, z łac. bat(t)uere, uderzać, rozbijać na kawałki) – rodzaj wymiany poglądów na określony, konkretny temat, mający sformalizowany charakter i ustrukturyzowaną formę, zakładający ponadto prezentację przeciwstawnych stanowisk i argumentów, służącą pokonaniu adwersarza i przekonaniu słuchaczy do swoich racji. Debata toczy się więc wokół określonej tezy i często kończy się wyłonieniem zwycięzcy w formie głosowania publiczności lub decyzji jurorów (celem jest wygrana).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W Sejmie wciąż trwa debata na temat prezydenckiego weta w sprawie ustawy oświatowej.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛˈbata, AS: debata

Wiktionary

Powiązane:

 czas. debatować ndk.

 rzecz. debatant mos., debatowanie n., debatantka ż.

 przym. debatancki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dyskusja, dyskurs, dysputa, wymiana zdań

Wiktionary


debatancki

przymiotnik

 (1.1) związany z debatą

Wiktionary

Powiązane:

 czas. debatować ndk.

 rzecz. debata ż., debatant mos., debatantka ż., debatowanie n.

Wiktionary


debatant

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) czynny uczestnik debaty

Wiktionary

Powiązane:

 czas. debatować ndk.

 rzecz. debata ż., debatowanie n., debatantka ż.

 przym. debatancki

Wiktionary


debatantka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) czynna uczestniczka debaty

Wiktionary

Powiązane:

 czas. debatować ndk.

 rzecz. debata ż., debatowanie n., debatant mos.

 przym. debatancki

Wiktionary


debatować

dyskutować, rozprawiać, radzić nad czymś, dysputować


SJP.pl

czasownik

 (1.1) prowadzić debatę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Rajcy debatować będą między innymi nad podwyżkami cen wody i biletów MZK.

 (1.1) Podczas zmiany opatrunku cała trójka debatowała, co by tu zjeść.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛbaˈtɔvat͡ɕ, AS: debatovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. debata ż., debatant mos., debatantka ż., debatowanie n.

 przym. debatancki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dyskutować; przest. dysputować

Wiktionary


debatowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|debatować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. debatować ndk.

 rzecz. debata ż., debatant mos., debatantka ż.

 przym. debatancki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dyskutowanie; przest. dysputowanie

Wiktionary


debatowany

będący przedmiotem debaty


SJP.pl


dębczak

1. młody dąb; dąbczak;
2. kij dębowy


SJP.pl


dębe

1. wieś w Polsce;
2. Dębe Wielkie - wieś w Polsce


SJP.pl

W Polsce
  • Dębe – wieś w woj. mazowieckim, w pow. legionowskim, w gminie Serock
  • Dębe – wieś w woj. mazowieckim, w pow. sokołowskim, w gminie Kosów Lacki
  • Dębe – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. czarnkowsko-trzcianeckim, w gminie Lubasz
  • Dębe – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. kaliskim, w gminie Żelazków
  • Dębe – gromada
Zobacz też
  • Dębe Małe, Dębe Wielkie, Dębe-Kolonia
  • Dęby

Wikipedia


debecylina

penicylina o przedłużonym działaniu, stosowana w leczeniu i profilaktyce m.in. przewlekłych stanów zapalnych; penicylina benzatynowa


SJP.pl

Wikipedia


dębek

nazwisko


SJP.pl


debel

1. w tenisie ziemnym, stołowym i badmintonie:
a) gra dwóch zawodników jednej płci przeciwko dwóm rywalom tej samej płci; gra podwójna;
b) każdy z zespołów grających w meczu deblowym;
2. łódź dwuosobowa na cztery wiosła


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) sport. gra parami;

 (1.2) karc. kontra w brydżu

 (1.3) sport. żegl. typ dwuosobowej łodzi z czterema wiosłami

Wiktionary

Debel (z ang. doubles) – inna nazwa: gra podwójna. W grze deblowej zawodnicy tej samej płci rywalizują w dwuosobowych zespołach.

Sporty, w których zawodnicy rywalizują również w deblu: Tenis ziemny, tenis stołowy, teqball, badminton, speed-ball.Debel różni się od miksta.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W styczniu w Australii odpadł w pierwszej rundzie singla i w ćwierćfinale debla.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdɛbɛl, AS: debel

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

 (1.1) gra

 (1.3) łódź

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

 etym|ang|double.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) doubles

* czeski: (1.1) čtyřhra ż.

* fiński: (1.1) nelinpeli

* francuski: (1.1) double m.

* niemiecki: (1.1) Doppel n.

* węgierski: (1.1) páros

źródła.

== debel (język słoweński.) ==

wymowa.

znaczenia.

przymiotnik

 (1.1) gruby

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


debellacja

podbój terytorium nieprzyjaciela w wyniku zwycięskiej wojny


SJP.pl

Zawojowanie (łac. debellatio „zawojowanie”, od bellum „wojna”) – całkowite zajęcie terytorium państwa i przejęcie kontroli nad nim w drodze zbrojnej; pozbawienie dotychczasowego suwerena władzy zwierzchniej.

Wikipedia


debeściacki

potocznie: najlepszy pod jakimś względem, doskonały; debeściarski


SJP.pl


debeściak

potocznie, żartobliwie: ktoś, kto jest najlepszy w czymś; mistrz


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) slang. młodz. ktoś dobry w jakiejś dziedzinie, godny podziwu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Moje najserdeczniejsze gratulacje dla największego debeściaka od grafiki komputerowej.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛˈbɛɕt͡ɕak, AS: debeśćak

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. debeściarstwo n.

:: fż. debeściara ż.

 przym. debeściarski

 przysł. debeściarsko

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) mistrz, mistrzu, gość, gościu, mistrzunio, fachura

Wiktionary


debeściara

debeściak


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) slang. młodz. kobieta, dziewczyna doskonała w jakiejś dziedzinie, godna podziwu

Wiktionary

Patrz:

debeściak

Przykłady

 (1.1) Sandra to debeściara: wytrzymała dwadzieścia minut w tym stojącym solarium!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛbɛɕˈt͡ɕara, AS: debeśćara

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. debeściarstwo n.

:: fm. debeściak m.

 przym. debeściarski

 przym. debeściarsko

 przysł. debeściarsko

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) mistrzyni

Wiktionary


debeściarski

potocznie: najlepszy pod jakimś względem, doskonały; debeściacki


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) pot. taki, który jest „the best”

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. debeściak m., debeściara ż., debeściarstwo n.

 przysł. debeściarsko

Wiktionary


debeściarsko

przysłówek

 (1.1) na sposób debeściarski, po debeściarsku

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) No załatwiłeś to debeściarsko, wszyscy są happy.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. debeściak mos., debeściara ż., debeściarstwo n.

 przym. debeściarski

Wiktionary


debeściarstwo

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) pot. to co jest debeściarskie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. debeściak mos., debeściara ż.

 przym. debeściarski

 przysł. debeściarsko

Wiktionary


debet

1. księgowy zapis po lewej stronie rachunków obejmujący aktywa, "winien";
2. potocznie: ujemny stan konta bankowego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) bank. ujemne saldo na koncie;

 (1.2) księg. lewa strona bilansu (z aktywami lub kosztami);

Wiktionary

  • Debet – termin związany z bankowością.
  • Debet – termin związany z rachunkowością.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈdɛbɛt, AS: debet

Wiktionary

Powiązane:

 przym. debetowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) winien

Wiktionary


debetować

obciążać czyjś rachunek, zapisywać w debet


SJP.pl


debetowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|debetować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. debetować

Wiktionary


debetówka

potocznie: karta debetowa


SJP.pl


debetowość

cecha czegoś mającego możliwość doprowadzenia do ujemnego stanu konta w banku


SJP.pl


debetowy

związany z debetem


SJP.pl


debian

Debian (wym. ˈdɛbiən) – projekt wolnej dystrybucji systemu operacyjnego GNU/Linux oraz GNU/kFreeBSD realizowany przez ochotników na całym świecie. Wewnątrz Debiana istnieją również projekty, mające na celu stworzenie dystrybucji systemu GNU/Hurd, inne odmiany BSD, a nawet dystrybucji wolnego oprogramowania na platformę Windows.

Wikipedia


dębianka

1. narośl na liściach dębu powstała w wyniku opanowania drzewa przez galasówki; galas; orzech galasowy;
2. owad, odmiana galasówki


SJP.pl

  • Dębianka – osada w Polsce, w województwie lubuskim, w powiecie nowosolskim, w gminie Siedlisko
  • Dębianka – część wsi Kupce, w województwie mazowieckim, w powiecie węgrowskim, w gminie Korytnica
  • Dębianka – wieś na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, w rejonie pustomyckim
  • Dębianka – potok, dopływ Gorzyczanki (dopływu Koprzywianki)

Wikipedia


dębić

1. potocznie: pozyskiwać coś z mozołem;
2. środowiskowo:
a) zdejmować korę z dębu; korować;
b) wyprawiać skóry korą dębową; garbować;
3. dawniej:
a) powodować jeżenie się włosów;
b) gwarowo: uczyć się z trudem


SJP.pl


dębica

1. miasto w Polsce;
2. wieś w Polsce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Polsce, w województwie podkarpackim;

Wiktionary

Dębica – miasto w województwie podkarpackim, siedziba powiatu dębickiego, położone nad rzeką Wisłoką, przy autostradzie A4 i drodze krajowej 94 w Rynnie Podkarpackiej, na północnym skraju Pogórza Strzyżowskiego. Przed 1945 r. Dębica należała do województwa krakowskiego, po zakończeniu II wojny światowej weszła w skład nowo utworzonego województwa rzeszowskiego.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: dɛ̃mˈbʲit͡sa, AS: dẽmbʹica

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dębiczanin m., dębiczanka ż., dąb mrz., dębik mrz.

 przym. dębicki, dębowy

Wiktionary


dębice

wieś w Polsce


SJP.pl

W Polsce
  • Dębice – część miasta Elbląg
  • Dębice – wieś w woj. dolnośląskim, w pow. średzkim, w gminie Malczyce
  • Dębice – wieś w woj. kujawsko-pomorskim, w pow. włocławskim, w gminie Włocławek
  • Dębice – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. średzkim, w gminie Zaniemyśl
  • Dębice – wieś w woj. zachodniopomorskim, w pow. goleniowskim, w gminie Maszewo
  • Dębice – gromada
  • Dębice – dawna gmina

Wikipedia


dębicki

przymiotnik od: Dębica


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z Dębicą, dotyczący Dębicy

Wiktionary

Dębicki (forma żeńska: Dębicka; liczba mnoga: Dębiccy) – polskie nazwisko. Na początku lat 90. XX wieku w Polsce nosiły je 4742 osoby.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: dɛ̃mˈbʲit͡sʲci, AS: dẽmbʹicʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dębica ż., dębiczanin m., dębiczanka ż., dąb m., dębik mrz.

 przym. dębowy

Wiktionary


dębiczanin

mieszkaniec Dębicy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Dębicy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛ̃mbʲiˈt͡ʃãɲĩn, AS: dmbʹičãńĩn

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dębica ż.

:: fż. dębiczanka ż.

 przym. dębicki

Wiktionary


dębiczanka

mieszkanka Dębicy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Dębicy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛ̃mbʲiˈt͡ʃãnka, AS: dmbʹičãnka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dębica ż.

:: fm. dębiczanin m.

 przym. dębicki

Wiktionary


dębiec

nazwisko


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. część Poznania;

 (1.2) geogr. nazwa kilku miejscowości w Polsce;

Wiktionary

Miejscowości i ich części w Polsce

Wg TERYT jest ich 7, w tym 5 podstawowych
  • Dębiec – część miasta Poznań, w delegaturze Poznań-Wilda
  • Dębiec – wieś w woj. dolnośląskim, w pow. lubińskim, w gminie Ścinawa
  • Dębiec – osada w woj. kujawsko-pomorskim, w pow. żnińskim, w gminie Janowiec Wielkopolski
  • Dębiec – wieś w woj. łódzkim, w pow. wieluńskim, w gminie Ostrówek
  • Dębiec – część wsi Medyny w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie lidzbarskim, w gminie Lidzbark Warmiński
  • Dębiec – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. poznańskim, w gminie Kórnik
  • Dębiec – wieś w woj. zachodniopomorskim, w pow. pyrzyckim, w gminie Lipiany

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Od dwóch lat mieszkam na Dębcu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdɛ̃mbʲjɛt͡s, AS: dmbʹi ̯ec

Wiktionary


dębienko

wieś w Polsce


SJP.pl

Dębienko – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie poznańskim, w gminie Stęszew. W pobliżu miejscowości znajduje się Wielkopolski Park Narodowy.

W latach 1939–1940 w okolicznych lasach niemieckie gestapo i SS dokonało egzekucji masowych 1 700 Polaków przetransportowanych z Poznania. Prochy ofiar mordów umieszczono w 7 mogiłach zbiorowych.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa poznańskiego.

Wikipedia


dębieński

Dębno; dębiński, dębniański


SJP.pl


dębik

roślina z rodziny różowatych (o liściach podobnych do liści dębu), hodowana w ogródkach skalnych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) bot. nazwa systematyczna|Dryas|L.|ref=tak., rodzaj roślin z rodziny różowatych (nazwa systematyczna|Rosaceae|Juss.|ref=tak.);

 (1.2) bot. roślina z rodzaju dębik (1.1)

Wiktionary

Dębik (Dryas L.) – rodzaj roślin z rodziny różowatych. Należy do niego 11 gatunków, według niektórych ujęć – 15. Rośliny te występują w arktycznych i alpejskich rejonach półkuli północnej. Mają znaczny udział pod względem pokrycia i biomasy w zbiorowiskach roślinnych tundry. W florze Polski występuje tylko jeden gatunek – dębik ośmiopłatkowy.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. dąb m., dąbrowa ż., dębina ż., dębczak m., dębniak m., Dębiński m., Dębica ż., dąbek m.

 przym. dębowy, dębicki

Wiktionary


debil

osoba o niskim ilorazie inteligencji; człowiek umysłowo upośledzony


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) przest. med. osoba upośledzona umysłowo w stopniu lekkim;

 (1.2) pot. obraź. osoba mało inteligentna

Wiktionary

  • debilizm – stan upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim
  • Debil – album niemieckiego zespołu punkrockowego Die Ärzte

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) We współczesnej terminologii naukowej nie używa się określenia „debil” w stosunku do osoby niepełnosprawnej intelektualnie.

 (1.2) Co za debil to pisał?!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdɛbʲil, AS: debʹil

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. debilizm m., debilność ż.

:: fż. debilka ż.

 przym. debilny, debilowaty, debilski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) kretyn, idiota, imbecyl

Wiktionary


debile

określenie wykonawcze: słabo


SJP.pl

rzeczownik

 (1.1) M. W. lm. zob. debil.

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

źródła.

== debile (język angielski.) ==

wymowa.

 bryt. IPA|dɛˈbɪəɫ.

znaczenia.

przymiotnik

 (1.1) przest. słaby

odmiana.

 (1.1) stopn|more debile|most debile.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛˈbʲilɛ, AS: debʹile

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

źródła.

== debile (język angielski.) ==

wymowa.

 bryt. IPA|dɛˈbɪəɫ.

znaczenia.

przymiotnik

 (1.1) przest. słaby

odmiana.

 (1.1) stopn|more debile|most debile.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


debilitować

dawniej: czynić słabym; osłabiać


SJP.pl


debilizm

ociężałość umysłowa


SJP.pl

Niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim (upośledzenie umysłowe lekkie, dawniej debilizm – nazwa niestosowana z uwagi na negatywne znaczenie w języku potocznym) – poziom intelektualny osób dorosłych charakterystyczny dla 12 roku życia. Ta forma deficytu intelektualnego stanowi najwięcej rozpoznań.

Wikipedia


debilka

1. kobieta cierpiąca na debilizm;
2. obraźliwe określenie kobiety, dziewczyny o niskim ilorazie inteligencji


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) forma żeńska od: debil

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 zob. debil.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

 (1.1) zobtłum rodz|debil.

źródła.

== debilka (język słowacki.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. debilka

 (1.2) przen. debilka

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛˈbʲilka, AS: debʹilka

Wiktionary

Powiązane:

 zob. debil.

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 zob. debil.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

 (1.1) zobtłum rodz|debil.

źródła.

== debilka (język słowacki.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. debilka

 (1.2) przen. debilka

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

 (1.2) hlupaňa

Wiktionary


debilniej

stopień wyższy od przysłówka: debilnie


SJP.pl


debilność

debilny; durność, idiotyczność


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest debilne; cecha tych, którzy są debilni

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. debil m., debilka ż., debilizm m.

 przym. debilny

 przysł. debilnie

Wiktionary


debilny

idiotowaty, debilowaty, idiotyczny;
1. w medycynie: taki, który ma cechy debila, czyli osoby niedorozwiniętej umysłowo; chory psychicznie, chory umysłowo;
2. potocznie: głupi, bezmyślny, bezsensowny; kretyński, imbecylny, durny


SJP.pl


debilowaty

idiotowaty, idiotyczny, debilny;
1. w medycynie: taki, który ma cechy debila, czyli osoby niedorozwiniętej umysłowo; chory psychicznie, chory umysłowo;
2. potocznie: głupi, bezmyślny, bezsensowny; kretyński, imbecylny, durny


SJP.pl


debilski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z debilem, dotyczący debila

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. debil m.

Wiktionary


dębina

1. las dębowy; dąbrowa;
2. drewno dębowe;
3. świeże gałęzie dębu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) dębowy las

 (1.2) drewn. dębowe drewno

 (1.3) dębowe gałęzie

 (1.4) bot. lud. dąb

Wiktionary

  • dębina – drzewostan dębowy lub drewno dębu

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. dąb m., dębik mrz., dąbrowa m.

 przym. dębowy

Wiktionary


dębiniak

latalec dębiniak - gatunek ćmy z rodziny miernikowcowatych


SJP.pl


dębinka

mały lasek dębowy


SJP.pl

W Polsce
  • Dębinka – osada leśna w woj. kujawsko-pomorskim, w pow. bydgoskim, w gminie Nowa Wieś Wielka
  • Dębinka – wieś w woj. lubuskim, w pow. żarskim, w gminie Trzebiel
  • Dębinka – wieś w woj. warmińsko-mazurskim, w pow. ostródzkim, w gminie Miłomłyn
  • Dębinka – umowna dzielnica miasta Józefów
  • Dębinka – gromada
  • inna nazwa Czarnołęki – wyspy na jeziorze Dąbie
  • Dębinka – potok, dopływ Nysy Kłodzkiej

Wikipedia


dębiński

Dębno; dębniański, dębieński


SJP.pl

  • Antoni Dębiński (ur. 1953) – duchowny
  • Bolesław Dębiński (1868-1921) – lekarz
  • Bronisław Dembiński (1858–1939) – historyk, profesor, rektor Uniwersytetu Lwowskiego, działacz państwowy
  • Eugeniusz Dębiński-Kaczkowski (1820-1887) – agent wojskowy
  • Janusz Dębiński (1953-1973) – bandyta
  • Rafał Dębiński (ur. 1978) – piłkarz
  • Roman Dębiński (ur. 1956) – piłkarz

Wikipedia


dębisko

zgrubienie od: dąb


SJP.pl


debit

1. pozwolenie na rozpowszechnianie zagranicznych czasopism na terenie innego państwa;
2. w geologii: natężenie wypływu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) urz. zezwolenie na sprowadzanie lub rozpowszechnianie wydawnictw

Wiktionary

Debit – zezwolenie urzędu cenzury na rozpowszechnianie wydawnictwa. Także zezwolenie na sprowadzanie wydawnictw zagranicznych (tzw. debit pocztowy albo komunikacyjny).

Słowo pochodzi od francuskiego wyrazu débit, oznaczającego „sprzedaż”, „zbyt”, „miejsce sprzedaży”. To określenie wywodzi się z kolei z łacińskiego źródłosłowu debēre („być [komuś] winnym”), podobnie jak wyraz debet.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈdɛbʲit, AS: debʹit

Wiktionary

Powiązane:

 przym. debitowy

Wiktionary


debitowy

związany z debitem


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) sprowadzany lub rozprowadzany na podstawie debitu

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛbʲiˈtɔvɨ, AS: debʹitovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. debit m.

Wiktionary


debiucik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od debiut

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. debiut m., debiutant m., debiutantka ż., debiutowanie n.

 przym. debiutancki, debiutowy

Wiktionary


debiut

1. pierwsze publiczne wystąpienie, rozpoczynające działalność artystyczną, literacką, karierę sportową itp.
2. w szachach: ruchy rozpoczynające partię


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) wydarzenie, kiedy ktoś wykonuje po raz pierwszy publicznie jakąś czynność w jakiejś dziedzinie

 (1.2) szach. początkowa faza partii szachów;

Wiktionary

Debiut (fr. début – pierwszy rzut) – pierwsze publiczne wystąpienie w jakiejś dziedzinie, zwykle oznaczające rozpoczęcie kariery zawodowej; w kulturze i sztuce pierwsze dzieło jakiejś osoby – debiutanta.

W literaturze debiut oznacza na przykład pierwszy wydany utwór danego autora lub zespołu autorskiego. W kulturze i sztuce jako debiut uznać można pierwsze dzieło (np. rzeźba, obraz, album muzyczny) autora lub zespołu autorskiego. W filmie i teatrze debiut, w określeniu do aktorów, oznacza pierwszy występ w jakimś przedstawieniu (np. w spektaklu), oznaczający rozpoczęcie kariery zawodowej, a w odniesieniu do reżyserów – pierwsze wyreżyserowane przez określoną osobę przedstawienie.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Ten piłkarz strzelił w swoim reprezentacyjnym debiucie dwie bramki.

 (1.2) On gra w szachy jak amator, bo nie zna żadnych debiutów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdɛbʲjut, AS: debʹi ̯ut

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. debiutant m., debiutantka ż., debiutowanie n., debiucik mrz.

 przym. debiutancki, debiutowy

 czas. debiutować

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) otwarcie

Wiktionary


debiutancki

odnoszący się do debiutanta lub debiutu, właściwy debiutantowi


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z osobą debiutanta

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. debiucik mrz., debiut mrz., debiutant mos., debiutantka ż., debiutowanie n.

 czas. debiutować

 przym. debiutowy

Wiktionary


debiutanckość

debiutancki


SJP.pl

Patrz:

debiutancki

debiutant

osoba występująca gdzieś pierwszy raz, zwłaszcza artysta lub sportowiec


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) ten kto debiutuje, odbywa swoje pierwsze wystąpienia (w szczególności to jedno pierwsze) w nowej funkcji

Wiktionary

  • debiutant – osoba, która debiutuje
  • Debiutant (Tadpole) – amerykański film z 2002 w reżyserii Gary’ego Winicka
  • Debiutant (The Rookie) – amerykański film z 2002 w reżyserii Johna Lee Hancocka
  • Debiutant (Rookie) – amerykański film z 2021 w reżyserii Lievena Van Baelena

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. debiut mrz., debiutowanie n., zadebiutowanie n., debiutanckość ż.

:: fż. debiutantka ż.

 przym. debiutancki, debiutowy

 czas. debiutować ndk., zadebiutować dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) początkujący, nowicjusz, pot. zielony, żółtodziób; daw. nowak, fryc

Wiktionary


debiutantka

debiutant


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ta która debiutuje, odbywa swoje pierwsze wystąpienia (w szczególności to jedno pierwsze) w nowej funkcji

Wiktionary

Debiutantka – polski film obyczajowy z 1981 roku.

Wikipedia

Patrz:

debiutant

Przykłady

 (1.1) Czy mówić o tremie, jakiej doznaje młoda i piękna debiutantka przy pierwszym występie?

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. debiut m.

:: fm. debiutant m.

 czas. debiutować ndk.

 przym. debiutancki, debiutowy

Wiktionary


debiutować

występować (wystąpić) gdzieś po raz pierwszy, rozpoczynając działalność artystyczną, literacką, karierę sportową itp.


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. zadebiutować)

 (1.1) zaczynać coś oficjalnie; występować pierwszy raz; rozpoczynać karierę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Klaudia przemyślała dokładnie, jak będzie debiutować jako muzyk na rynku włoskim.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. debiut mrz., debiutanckość ż., debiutant mos., debiutantka ż., debiutowanie n., zadebiutowanie n.

 czas. zadebiutować

 przym. debiutancki, debiutowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) startować, zaczynać

Wiktionary


debiutowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) występowanie gdzieś po raz pierwszy, robienie czegoś po raz pierwszy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. debiucik mrz., debiut m., debiutant m., debiutantka ż., debiutanckość ż.

 czas. debiutować ndk., zadebiutować dk.

 przym. debiutancki, debiutowy

Wiktionary


debiutowy

związany z debiutem


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) szach. związany z debiutem, otwarciem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przygotowanie repertuaru debiutowego jest bardzo czasochłonnym zadaniem, trzeba znaleźć debiuty, które pasują do naszego stylu, przekopać się przez tony materiałów i partii.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. debiut m., debiucik m., debiutant m., debiutantka ż., debiutowanie n.

 czas. debiutować ndk.

 przym. debiutancki

Wiktionary


debizantyzacja

ograniczenie przywilejów urzędników państwowych


SJP.pl


dębkowski

nazwisko


SJP.pl

  • Andrzej Dębkowski (ur. 1961) – polski poeta
  • Kim Dębkowski (ur. 1992) – niemiecka piosenkarka

Wikipedia


debl

debel (częściej); w tenisie ziemnym, stołowym i badmintonie:
1. gra dwóch zawodników jednej płci przeciwko dwóm rywalom tej samej płci; gra podwójna;
2. każdy z zespołów grających w meczu deblowym


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) sport. gra parami

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W styczniu w Australii odpadł w pierwszej rundzie singla i w ćwierćfinale debla.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deblista mos., deblistka ż.

 przym. deblowy

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. deblista mos., deblistka ż.

 przym. deblowy

frazeologia.

etymologia.

 etym|ang|double.

uwagi.

 (1.1) inna pisownia debel

tłumaczenia.

 (1.1) zobtłum|debel.

źródła.

== debl (język górnołużycki.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) klin, kołek, sworzeń

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


dęblin

miasto w Polsce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Polsce;

Wiktionary

Dęblin – miasto w województwie lubelskim, w powiecie ryckim.

Dęblin położony jest w historycznej Małopolsce, w południowo-zachodniej części ziemi stężyckiej, przy ujściu rzeki Wieprz do Wisły, w szerokiej dolinie rzecznej, która osiąga szerokość 15 km. Dolina ma budowę terasową. Najstarsza terasa położona jest 20 m nad zwierciadłem Wisły.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈdɛ̃mblʲĩn, AS: dmblʹĩn

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dęblinianin m., dęblinianka ż.

 przym. dębliński

Wiktionary


dęblinianin

mieszkaniec Dęblina


SJP.pl


dęblinianka

mieszkanka Dęblina


SJP.pl


dębliński

związany z Dęblinem


SJP.pl


deblista

zawodnik grający w grze podwójnej (w deblu)


SJP.pl


deblistka

deblista


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) sport. zawodniczka występująca w parze z drugą osobą w deblu

Wiktionary

Patrz:

deblista

Powiązane:

 rzecz.

:: fm. deblista

Wiktionary


deblokaż

odblokowanie (zwłaszcza w brydżu, w celu uniknięcia wpustki)


SJP.pl


deblokować

w drukarstwie: wstawiać właściwy znak graficzny (literę, cyfrę) w miejsce uprzednio zablokowane czcionką przypadkową, dowolną


SJP.pl


deblokowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|deblokować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. deblokować

Wiktionary


deblowy

związany z deblem, dotyczący debla


SJP.pl


dębniak

miód pitny wysokiej jakości


SJP.pl

W Polsce
  • Dębniak – część miasta Nałęczów
  • Dębniak (SIMC 0392690) – część miasta Urzędów
  • Dębniak (SIMC 1027283) – część miasta Urzędów
  • Dębniak – wieś w woj. lubelskim, w pow. opolskim, w gminie Józefów nad Wisłą
  • Dębniak – część wsi Jeruzal w woj. łódzkim, w pow. skierniewickim, w gminie Kowiesy
  • Dębniak – wieś w woj. łódzkim, w pow. tomaszowskim, w gminie Lubochnia
  • Dębniak – wieś w woj. łódzkim, w pow. tomaszowskim, w gminie Ujazd
  • Dębniak – wieś w woj. łódzkim, w pow. zgierskim, w gminie Zgierz
  • Dębniak – część wsi Korytnica w woj. mazowieckim, w pow. garwolińskim, w gminie Trojanów
  • Dębniak – część wsi Grabina w woj. mazowieckim, w pow. kozienickim, w gminie Grabów nad Pilicą
  • Dębniak – część wsi Posiadały w woj. mazowieckim, w pow. mińskim, w gminie Cegłów
  • Dębniak – część wsi Jackowo Górne w woj. mazowieckim, w pow. wyszkowskim, w gminie Somianka
  • Dębniak – wieś w woj. mazowieckim, w pow. zwoleńskim, w gminie Kazanów
  • Dębniak – przysiółek wsi Gierałcice w woj. opolskim, w pow. kluczborskim, w gminie Wołczyn
  • Dębniak – osada leśna w woj. podlaskim, w pow. siemiatyckim, w gminie Mielnik
  • Dębniak – wieś w woj. podlaskim, w pow. suwalskim, w gminie Szypliszki
  • Dębniak – część wsi Nowa Wieś w woj. pomorskim, w pow. kartuskim, w gminie Stężyca
  • Dębniak – część wsi Żukowo w woj. pomorskim, w pow. kartuskim, w gminie Żukowo
  • Dębniak – część wsi Karsy Małe w woj. świętokrzyskim, w pow. buskim, w gminie Pacanów
  • Dębniak – kolonia wsi Sieczków w woj. świętokrzyskim, w pow. buskim, w gminie Tuczępy
  • Dębniak – wieś w woj. świętokrzyskim, w pow. kieleckim, w gminie Nowa Słupia
  • Dębniak – przysiółek wsi Bronisławów w woj. świętokrzyskim, w pow. opatowskim, w gminie Tarłów

Wikipedia


dębnianin

mieszkaniec Dębna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Dębna

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛ̃mbʲˈɲä̃ɲĩn, AS: dẽmbʹńä̃ńĩn

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dębno n.

:: fż. dębnianka ż.

 przym. dębniański

Wiktionary


dębnianka

mieszkanka Dębna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Dębna

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛ̃mbʲˈɲãnka, AS: dẽmbʹńãnka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dębno

:: forma męska dębnianin

 przym. dębniański

Wiktionary


dębniański

Dębno; dębiński, dębieński


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dotyczący Dębna, związany z Dębnem, pochodzący z Dębna

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Piękny wieniec dożynkowy z kłosów zbóż i kosze z plonami owoców i warzyw wykonały dębniańskie gospodynie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛ̃mbʲˈɲä̃j̃sʲci, AS: dẽmbʹńä̃ĩ ̯sʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dębno n., dębnianin m., dębnianka ż.

Wiktionary


dębnica

wieś w Polsce


SJP.pl

W Polsce
  • Dębnica – rzeka, lewy dopływ rzeki Parsęta
  • Dębnica – struga, dopływ rzeki Łeba
  • Dębnica – struga, dopływ rzeki Stoła
  • Dębnica – część wsi Dziwigórz w woj. dolnośląskim, w pow. średzkim, w gminie Udanin
  • Dębnica – wieś w woj. dolnośląskim, w pow. trzebnickim, w gminie Prusice
  • Dębnica – wieś w woj. mazowieckim, w pow. zwoleńskim, w gminie Kazanów
  • Dębnica – wieś w woj. pomorskim, w pow. człuchowskim, w gminie Człuchów
  • Dębnica – część wsi Kielno w woj. pomorskim, w pow. wejherowskim, w gminie Szemud
  • Dębnica – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. gnieźnieńskim, w gminie Kłecko
  • Dębnica – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. ostrowskim, w gminie Przygodzice

Wikipedia


dębnicki

przymiotnik od: Dębnica Kaszubska


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Dębnikami, dotyczący Dębnik

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dębniki nmos.

Wiktionary


dębniczanin

1. mieszkaniec Dębnicy;
2. mieszkaniec Dębnicy Kaszubskiej


SJP.pl


dębniczanka

1. mieszkanka Dębnicy (wsi w Polsce);
2. mieszkanka Dębnicy Kaszubskiej (wsi w Polsce)


SJP.pl


dębnik

1. kora dębowa używana do garbowania skór;
2. dawniej: człowiek zajmujący się dębieniem (garbowaniem skór);
3. dąbrowa


SJP.pl

  • Dębnik – polski herb szlachecki z nobilitacji.

Wikipedia


dębniki

1. kora dębowa używana do garbowania skór;
2. dawniej: człowiek zajmujący się dębieniem (garbowaniem skór);
3. dąbrowa


SJP.pl

W Polsce
  • Dębniki – część miasta Kraków, w delegaturze Kraków-Podgórze
  • Dębniki – część miasta Sławków
  • Dębniki – wieś w woj. dolnośląskim, w pow. strzelińskim, w gminie Strzelin
  • Dębniki – część wsi Ochudno w woj. mazowieckim, w pow. wyszkowskim, w gminie Rząśnik
  • Dębniki – część wsi Saki w woj. podlaskim, w pow. hajnowskim, w gminie Kleszczele
  • Dębniki – wieś w woj. podlaskim, w pow. łomżyńskim, w gminie Zbójna
  • Dębniki – wieś w woj. podlaskim, w pow. zambrowskim, w gminie Rutki
  • Dębniki – nieoficjalna część wsi Komarowo, w woj. zachodniopomorskim, w pow. goleniowskim, w gminie Goleniów

Wikipedia


dębno

1. nazwa wielu miejscowości i ich części w Polsce;
2. nazwa kilku jezior w Polsce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Polsce;

Wiktionary

Dębno (niem. do 1945 r. Neudamm, w czasach PRL używano również nazwy Dębno Lubuskie) – miasto w województwie zachodniopomorskim, w powiecie myśliborskim. Siedziba miejsko-wiejskiej gminy Dębno. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. gorzowskiego. Położone są nad rzeką Kosą i jeziorem Lipowo, na wysokości 40 m n.p.m. Powierzchnia miasta wynosi ponad 19 km², więc jest największym miastem powiatu i drugim (po Barlinku) najludniejszym miastem powiatu myśliborskiego.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W Dębnie wybudowano nowy szpital.

 (1.1) Muszę wyjechać do Dębna.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdɛ̃mbnɔ, AS: dmbno

Wiktionary

Powiązane:

 przym. dębieński, dębniański

 rzecz. dębnianin/dębnianka

Wiktionary


dębogóra

wieś w Polsce


SJP.pl

  • Dębogóra (159,1 m n.p.m.) – wzniesienie na Równinie Wałeckiej, położone w woj. zachodniopomorskim, w powiecie drawskim, w gminie Czaplinek
  • Dębogóra (92,2 m n.p.m.) – wzniesienie na Pojezierzu Kaszubskim, położone w woj. pomorskim, w mieście Lębork
  • Dębogóra (84,4 m n.p.m.) – wzniesienie na Wysoczyźnie Damnickiej, położone w woj. pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Potęgowo

Wikipedia


dębolistny

barczatka dębolistna - gatunek motyla z rodziny barczatkowatych


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) bot. mający liście jak dąb

Wiktionary


debora

imię żeńskie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) bibl. starotestamentowa prorokini z plemięemienia Naftalego;

 (1.2) imię|polski|ż.;

Wiktionary

Debora (hebr. ‏דְּבוֹרָה‎; żyła ok. 1200 p.n.e.) – postać ze Starego Testamentu, żona Lappidota, pochodząca z plemienia Naftalego.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Debora, niewiasta prorokini, żona Lapidotowa, sądziła Izraela na on czas. I mieszkała pod palmą Debora między Rama i między Betel na górze Efraim, i chodzili do niej synowie Izraelscy na sąd.

 (1.2) Nazywam się Debora.

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

 (1.1) etym|łac|Debbora. < etym|gr|Δεββώρα. < etym|hebr|דבורה. → pszczoła

 (1.2) od (1.1)

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) Deborah; (1.2) Debora, Deborah, Debra

* arabski: (1.1) دبوره ż.

* białoruski: (1.1) Дэвора ż.; (1.2) Дэбара ż.

* bułgarski: (1.1) Девора ż.

* czeski: (1.1) Debora ż.; (1.2) Debora ż.

* esperanto: (1.2) Debora

* estoński: (1.1) Deboora

* fiński: (1.1) Debora

* francuski: (1.1) Débora ż.; (1.2) Déborah ż.

* grenlandzki: (1.2) Tippu

* hebrajski: (1.1) דבורה ż.

* hiszpański: (1.1) Débora ż.; (1.2) Débora ż.

* irlandzki: (1.1) Deabrá ż.

* kataloński: (1.1) Dèbora ż.

* łaciński: (1.1) Debbora ż.

* niderlandzki: (1.1) Debora ż.; (1.2) Debora ż.

* niemiecki: (1.1) Debora ż.; (1.2) Debora ż.

* norweski (bokmål): (1.1) Debora ż.; (1.2) Debora ż.

* norweski (nynorsk): (1.1) Debora ż.; (1.2) Debora ż.

* nowogrecki: (1.1) Δεββώρα ż.; (1.2) Δεββώρα ż.

* portugalski: (1.1) Débora ż.; (1.2) Débora ż.

* rosyjski: (1.1) Девора ż.; (1.2) Девора ż.

* serbski: (1.1) Дебора ż.

* starogrecki: (1.1) Δεββώρα ż.

* szwedzki: (1.1) Debora

* turecki: (1.1) Debora

* ukraiński: (1.1) Девора ż.

* włoski: (1.1) Debora ż.; (1.2) Debora ż.

źródła.

== Debora (język angielski.) ==

wymowa.

 bryt. IPA|ˈdɛbəɹə.

znaczenia.

rzeczownik, nazwa własna

 (1.1) imię|angielski|ż. Debora

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


deborah

[czytaj: debora] angielskie imię żeńskie


SJP.pl

  • Deborah – polski film wojenny w reżyserii Ryszarda Brylskiego z 1995
  • Deborah – meksykańska telenowela z 1967
  • Deborah – album muzyczny Debbie Gibson
  • Mount Deborah – góra na Alasce


Wikipedia


deborzyny

przymiotnik dzierżawczy - należący do Debory lub z nią związany


SJP.pl


dębosz

kozioróg dębosz - owad, największy z europejskich przedstawicieli rodziny kózkowatych, występujący w Polsce


SJP.pl

  • Miłoń (Dębosz) – nazwa oboczna góry w Sudetach
  • dębosz (Aesalus) – rodzaj chrząszczy z rodziny jelonkowatych

Wikipedia


deboszować

dawniej: prowadzić życie lekkie, awanturnicze, hulaszcze; hulać, lumpować, knajpować, bumblować || bumlować || bomblować


SJP.pl


dębowiec

1. ogłodek dębowiec - gatunek chrząszcza z rodziny ryjkowcowatych;
2. podryj dębowiec - gatunek chrząszcza z rodziny podryjowatych


SJP.pl

W Polsce

Miejscowości i ich integralne części

Województwo dolnośląskie
  • Dębowiec – wieś w pow. ząbkowickim, w gminie Ziębice

Wikipedia


dębowiecki

przymiotnik od: Dębowiec (kilkanaście wsi w Polsce)


SJP.pl


dębówka

1. wódka nalana na pączki dębowe;
2. prządka dębówka, barczatka dębówka - górski motyl nocny, szkodnik dębów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wódka która powstaje przez zalanie spirytusem dębowych pączków

Wiktionary

W Polsce
  • Dębówka – część wsi Dzikowiec w woj. dolnośląskim, w pow. kłodzkim, gminie Nowa Ruda
  • Dębówka – wieś w woj. lubelskim, w pow. lubelskim, w gminie Jastków
  • Dębówka – część wsi Grajów w woj. małopolskim, w pow. wielickim, gminie Wieliczka
  • Dębówka – wieś w woj. mazowieckim, w pow. garwolińskim, w gminie Trojanów
  • Dębówka – wieś w woj. mazowieckim, w pow. piaseczyńskim, w gminie Góra Kalwaria
  • Dębówka – wieś w woj. mazowieckim, w pow. piaseczyńskim, w gminie Konstancin-Jeziorna
  • Dębówka – wieś w woj. mazowieckim, w pow. sochaczewskim, w gminie Teresin
  • Dębówka – kolonia w woj. mazowieckim, w pow. sochaczewskim, w gminie Teresin
  • Dębówka – wieś w woj. mazowieckim, w pow. warszawski zachodnim, w gminie Błonie
  • Dębówka – wieś w woj. mazowieckim, w pow. żuromińskim, w gminie Lutocin
  • Dębówka – wieś w woj. podlaskim, w pow. grajewskim, w gminie Radziłów
  • Dębówka – część wsi Brynica Sucha w woj. świętokrzyskim, w pow. jędrzejowskim, gminie Jędrzejów
  • Dębówka – część wsi Michałów w woj. świętokrzyskim, w pow. pińczowskim, gminie Michałów
  • Dębówka – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. konińskim, w gminie Kazimierz Biskupi

Wikipedia


dębowo

wieś w Polsce


SJP.pl

W Polsce
  • Dębowo – część wsi Gutowo w woj. kujawsko-pomorskim, w pow. brodnickim, w gminie Bartniczka
  • Dębowo – wieś w woj. kujawsko-pomorskim, w pow. brodnickim, w gminie Osiek
  • Dębowo – wieś w woj. kujawsko-pomorskim, w pow. inowrocławskim, w gminie Janikowo
  • Dębowo – wieś w woj. kujawsko-pomorskim, w pow. nakielskim, w gminie Sadki
  • Dębowo – kolonia w woj. kujawsko-pomorskim, w pow. świeckim, w gminie Lniano
  • Dębowo – wieś w woj. kujawsko-pomorskim, w pow. włocławskim, w gminie Baruchowo
  • Dębowo – przysiółek wsi Lubiatów w woj. lubuskim, w pow. wschowskim, w gminie Sława
  • Dębowo – przysiółek w woj. mazowieckim, w pow. ciechanowskim, w gminie Grudusk
  • Dębowo – wieś w woj. mazowieckim, w pow. sierpeckim, w gminie Sierpc
  • Dębowo – osada w woj. podlaskim, w powiecie augustowskim, w gminie Sztabin
  • Dębowo – wieś w woj. podlaskim, w pow. bielskim, w gminie Brańsk
  • Dębowo – wieś w woj. podlaskim, w pow. łomżyńskim, w gminie Śniadowo
  • Dębowo – wieś w woj. podlaskim, w pow. suwalskim, w gminie Szypliszki
  • Dębowo – osada w woj. pomorskim, w pow. bytowskim, w gminie Lipnica
  • Dębowo – część wsi Sławki w woj. pomorskim, w pow. kartuskim, w gminie Somonino
  • Dębowo – osada wsi Rakowiec w woj. pomorskim, w pow. tczewskim, w gminie Gniew
  • Dębowo – osada w woj. warmińsko-mazurskim, w pow. olsztyńskim, w gminie Biskupiec
  • Dębowo – osada w woj. zachodniopomorskim, w pow. szczecineckim, w gminie Szczecinek

Wikipedia


dębowokłodzki

przymiotnik od: Dębowa Kłoda


SJP.pl


dębowołącki

przymiotnik od: Dębowa Łąka; dębołęcki


SJP.pl


dębowski

nazwisko


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Andrzej Dębowski – polski poeta renesansowy i tłumacz poezji
  • Andrzej Dębowski – polski naukowiec, inżynier
  • Franciszek Dębowski – polski działacz polityczny
  • Kamil Dębowski – polski programista sportowy i dydaktyk informatyki
  • Piotr Dębowski – polski dziennikarz i komentator sportowy
  • Stanisław Dębowski – polski rolnik, poseł na Sejm

Wikipedia


dębowy

1. pochodzący z dębu;
2. wykonany z drewna dębowego


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) składający się z dębu

 (1.2) wykonany z drewna lub innej części dębu

przymiotnik dzierżawczy

 (2.1) należący do dębu, będący częścią dębu

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Zwierciadło było wyższe niż normalny człowiek, utwierdzone w murze mocną dębową ramą.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛ̃mˈbɔvɨ, AS: dẽmbovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dębik mrz., dąb m., dąbek m., dębina ż., dębczak m., dębniak m., Dębica ż.

 przym. dębicki, dąbski

Wiktionary


deboł

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy lub męskozwierzęcy

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. diabeł

Wiktionary

Powiązane:

 czas. debłować ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dioboł

Wiktionary


dębołęcki

przymiotnik od: Dębowa Łąka; dębowołącki


SJP.pl


debra

sucha dolina o stromych zboczach i wąskim dnie; debrza, debrze


SJP.pl

Debrza lub debra – forma ukształtowania powierzchni ziemi: wąska, płytka, V-kształtna dolina sucha o znacznym i niewyrównanym spadku.

Samuel Linde w Słowniku języka polskiego podaje, że debrza to dolina wązka między górami, obrosła drzewami, wodą oblana

Wikipedia


debrak

pasyn debrak - gatunek motyla z rodziny rusałkowatych


SJP.pl


debrandować

usuwać dodatki zainstalowane na telefonie przez operatorów komórkowych i pozostawiać czyste oprogramowanie producenta


SJP.pl


debreczyn

miasto na Węgrzech


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto we wschodnich Węgrzech;

Wiktionary

Debreczyn (węg. Debrecen, niem. Debreczin, Debrezin, słow. Debrecín) – drugie co do wielkości miasto Węgier, największe miasto we wschodniej części kraju. W 2011 liczba mieszkańców Debreczyna wynosiła 208,02 tys. Stolica komitatu Hajdú-Bihar. Miasto to jest jednym z siedmiu centrów regionalnych kraju oraz największym miastem krainy historycznej Kriszana (większa jej część położona jest obecnie w Rumunii).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Debreczyn jest drugim co do wielkości miastem Węgier.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛˈbrɛt͡ʃɨ̃n, AS: debrečỹn

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. debreczynianin mos., debreczynianka ż.

 przym. debreczyński

Wiktionary


debreczynianin

mieszkaniec Debreczyna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Debreczyna; osoba z tego miasta

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Debreczyn mrz.

:: fż. debreczynianka ż.

 przym. debreczyński

Wiktionary


debreczynianka

mieszkanka Debreczyna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Debreczyna; kobieta z tego miasta

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Debreczyn mrz.

:: fm. debreczynianin mos.

 przym. debreczyński

Wiktionary


debreczyński

przymiotnik od: Debreczyn


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Debreczyna, dotyczący Debreczynu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Debreczyn mrz., debreczynianin mos., debreczynianka ż.

Wiktionary


debrza

sucha dolina o stromych zboczach i wąskim dnie; debra, debrze


SJP.pl

Debrza lub debra – forma ukształtowania powierzchni ziemi: wąska, płytka, V-kształtna dolina sucha o znacznym i niewyrównanym spadku.

Samuel Linde w Słowniku języka polskiego podaje, że debrza to dolina wązka między górami, obrosła drzewami, wodą oblana

Wikipedia


debrze

sucha dolina o stromych zboczach i wąskim dnie; debrza, debra


SJP.pl

Debrza lub debra – forma ukształtowania powierzchni ziemi: wąska, płytka, V-kształtna dolina sucha o znacznym i niewyrównanym spadku.

Samuel Linde w Słowniku języka polskiego podaje, że debrza to dolina wązka między górami, obrosła drzewami, wodą oblana

Wikipedia


debrzeński

przymiotnik od: Debrzno


SJP.pl


debrznianin

mieszkaniec Debrzna


SJP.pl


debrznianka

mieszkanka Debrzna


SJP.pl


debrzno

miasto w Polsce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Polsce;

Wiktionary

Debrzno (tuż po wojnie Frydląd Pomorski, kaszub. Frédląd, niem. Preußisch Friedland) – miasto w województwie pomorskim, w powiecie człuchowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Debrzno.

Według danych z 1 stycznia 2018 Debrzno liczyło 5152 mieszkańców.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈdɛbʒnɔ, AS: debžno

Wiktionary


dębski

1. przymiotnik od: Dęba, Dębe, Dębe Wielkie;
2. przymiotnik od: Dąbie; dąbski


SJP.pl

  • Dębski – polskie nazwisko

Wikipedia


dębsko

1. przymiotnik od: Dęba, Dębe, Dębe Wielkie;
2. przymiotnik od: Dąbie; dąbski


SJP.pl

W Polsce
  • Dębsko – wieś w woj. łódzkim, w pow. piotrkowskim, w gminie Wolbórz
  • Dębsko – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. grodziskim, w gminie Wielichowo
  • Dębsko – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. kaliskim, w gminie Koźminek
  • Dębsko – wieś w woj. zachodniopomorskim, w pow. drawskim, w gminie Kalisz Pomorski
  • Dębsko– zlikwidowany wąskotorowy przystanek kolejowy w Dębsku, w powiecie grodziskim, w województwie wielkopolskim

Wikipedia


dębszczyzna

wieś w Polsce


SJP.pl

Dębszczyzna – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie lubelskim, w gminie Strzyżewice.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa lubelskiego.

Wieś stanowi sołectwo gminy Strzyżewice. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 104 mieszkańców.

Wikipedia


debuger

w informatyce: program pomagający odnajdywać błędy w kodzie źródłowym programu


SJP.pl

Debugger albo debuger – program komputerowy służący do dynamicznej analizy innych programów, w celu odnalezienia i identyfikacji zawartych w nich błędów, zwanych z angielskiego bugami (robakami). Proces nadzorowania wykonania programu za pomocą debuggera określa się mianem debugowania.

Wikipedia


debugger

[czytaj: dibager] program do analizy kodu źródłowego programu w celu znalezienia w nim błędów programistycznych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) inform. narzędzie do analizy pracy programów i identyfikacji w nich błędów;

Wiktionary

Debugger albo debuger – program komputerowy służący do dynamicznej analizy innych programów, w celu odnalezienia i identyfikacji zawartych w nich błędów, zwanych z angielskiego bugami (robakami). Proces nadzorowania wykonania programu za pomocą debuggera określa się mianem debugowania.

Wikipedia

Powiązane:

 czas. debugować ndk.

 rzecz. debugowanie n., bug mzw.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) odpluskwiacz

Wiktionary


debugging

[czytaj: dibaging] wykrywanie i poprawianie błędów w kodzie źródłowym programu komputerowego; debugowanie


SJP.pl

Debugowanie (z ang. debugging) – proces systematycznego redukowania liczby błędów w oprogramowaniu bądź systemie mikroprocesorowym, który zazwyczaj polega na kontrolowanym wykonaniu programu pod nadzorem debuggera.

Wikipedia


debugować

[czytaj: debagować] wykrywać i usuwać błędy z kodu źródłowego programu


SJP.pl


debugowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|debugować.

Wiktionary

Debugowanie (z ang. debugging) – proces systematycznego redukowania liczby błędów w oprogramowaniu bądź systemie mikroprocesorowym, który zazwyczaj polega na kontrolowanym wykonaniu programu pod nadzorem debuggera.

Wikipedia

Powiązane:

 czas. debugować

 rzecz. bug mzw., debugger mrz.

Wiktionary


debussy

[czytaj: debiS-I] nazwisko francuskie, m.in. Klaudiusz (Claude) Debussy (1862-1918) - kompozytor francuski


SJP.pl

Achille-Claude Debussy (wym. /aˈʃil kloʊd də büˈsi/, ur. 22 sierpnia 1862 w Saint-Germain-en-Laye, zm. 25 marca 1918 w Paryżu) – francuski kompozytor, przedstawiciel impresjonizmu muzycznego.

Muzyka Debussy’ego charakteryzuje się gęstą fakturą, żywą kolorystyką, wyraźnym wpływem orientalnych kultur muzycznych oraz zastosowaniem niekonwencjonalnych skal muzycznych i systemów centrów tonalnych.

Wikipedia


debuszować

dawniej: przechodzić w rozwiniętym szyku do walki po przebyciu gór, lasów itp.


SJP.pl


debłować

czasownik nieprzechodni niedokonany

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. dokazywać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deboł mzw.

Wiktionary


dec

nazwisko, m.in. Władysław Dec (1898-1965) - polski wojskowy, uczestnik I powstania śląskiego, walk we wrześniu 1939 roku, dowódca batalionu w bitwie pod Narvik, dowódca brygady w 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka


SJP.pl

  • dec – dziesiętny system liczbowy, decymalny

Wikipedia


deca

nazwisko, m.in. Władysław Dec (1898-1965) - polski wojskowy, uczestnik I powstania śląskiego, walk we wrześniu 1939 roku, dowódca batalionu w bitwie pod Narvik, dowódca brygady w 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka


SJP.pl


decathlon

[czytaj: dekatlon] wielobojowa dyscyplina lekkoatletyczna złożona z dziesięciu konkurencji, rzadziej o innej podobnej dyscyplinie; dziesięciobój (częściej)


SJP.pl

Wikipedia


decembrysta

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) daw. hist. zwolennik Napoleona III i jego zamachu stanu z 1851 roku

 (1.2) daw. rzad. hist. dekabrysta

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Decembryści nie wahają się roznosić podobnych petycji nawet po najnędzniejszych i podejrzanych szynkach, gdzie za pomocą licznych kieliszków werbują hurtem na nie podpisy, których legalizacja nie z łatwością zapewne przyjdzie.

 (1.2) Wiadomo, że Decembrystami zowią się ci, co w r. 1825 do grudniowego spisku należeli (…)

Wiktionary


decemwir

urzędnik rzymski powoływany do kodyfikacji (spisania) prawa zwyczajowego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) hist. członek decemwiratu

Wiktionary

Decemviri (łac. dziesięciu mężów) - kolegium urzędnicze w republice rzymskiej składające się z 10 członków, w latach 451 - 449 p.n.e. sprawujące najwyższą władzę w państwie.

W 452 p.n.e. plebejusze i patrycjusze porozumieli się w sprawie stworzenia dziesięcioosobowego kolegium, które miałoby zająć się kodyfikacją prawa. Kolegium decemvirów zostało powołane w roku 451 p.n.e. Ne jego czele stanęli wybrani na ten rok na konsulów Appius Claudius Crassus i Titus Genucius Augurinus. Decemvirom przekazano całkowitą władzę w państwie i pełnili oni kompetencje wszystkich urzędników państwowych. Co 10 dni każdy decemvir miał prawo do liktorów. Decemvirowie powołali wówczas komicja centurialne.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. decemwirat mrz.

Wiktionary


decemwirat

1. grupa dziesięciu urzędników, decemwirów, sprawująca rządy;
2. okres rządów takiej grupy;
3. urząd, stanowisko decemwira


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) hist. kolegium rządzące Rzymem zamiast konsulów 451-449 p.n.e.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. decemwir mos.

Wiktionary


decemwirowie

urzędnik rzymski powoływany do kodyfikacji (spisania) prawa zwyczajowego


SJP.pl


decennium

dziesięciolecie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) przest. rzad. dziesięciolecie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W ostatnich dziesiątkach lat wieku ubiegłego i w pierwszych decenniach wieku bieżącego wzrosła pokaźnie literatura, dotycząca kwestii, która nas zajmuje, zabierali głos wybitni filologowie

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛˈt͡sɛ̃ɲːũm, AS: dec•ńũm

Wiktionary


decentracja

1. w psychologii: umiejętność wyobrażenia sobie sposobu widzenia rzeczy przez inną osobę, przyjęcia czyjegoś punktu widzenia rzeczy, spraw;
2. w optyce: rozbieżność osi soczewek tworzących układ optyczny


SJP.pl

W psychologii decentracja to umiejętność wyobrażenia sobie formy przedmiotów z punktu widzenia osoby siedzącej naprzeciwko (eksperyment z górami u Piageta). Przeciwieństwo centracji myślenia – tj. koncentracja na swoim stanowisku, ujmowanie wszystkiego z własnego punktu widzenia.

Wikipedia


decentralistka

decentralista


SJP.pl

Patrz:

decentralista

decentralistyczny

decentralizm


SJP.pl

Patrz:

decentralizm

decentralizacja

proces lub zjawisko przekazywania kompetencji organom niższej instancji; decentralizm


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przeniesienie uprawnień władzy centralnej na lokalne organy władzy,

Wiktionary

Decentralizacja – ustawowe, trwałe, chronione prawem przekazywanie organom decentralizowanej władzy publicznej (gminom, powiatom, województwom) zadań, kompetencji, środków i odpowiedzialności, w które do tej pory były wyposażone organy władzy centralnej.

  • Przyczyna – liczba zadań, ich zróżnicowanie i charakter, zapewnienie udziału obywateli, lepsze wykonanie zadań przez struktury stykające się z nim bezpośrednio.
  • Cel – identyfikacja i organizowanie zaspokojenia zbiorowych potrzeb miejscowej ludności (sprawowanie władzy musi spoczywać na władzach najbliższych obywatelom).
  • Wyodrębnienie niezależnych i względnie samodzielnych podmiotów, które nie są podporządkowane hierarchicznie organom występującym na wyższych szczeblach.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. decentralizowanie n.

 czas. decentralizować ndk.

 przym. decentralizacyjny, decentralistyczny

Wiktionary


decentralizacyjny

przymiotnik od: decentralizacja


SJP.pl


decentralizm

proces lub zjawisko przekazywania kompetencji organom niższej instancji; decentralizacja


SJP.pl


decentralizować

ograniczać lub likwidować centralizację czegoś; przekazywać "na dół" większe uprawnienia


SJP.pl


decentralizowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) polit. adm. delegowanie uprawnień i władzy na rzecz niższych szczebli administracji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zdecentralizowanie n., decentralizacja ż.

 czas. decentralizować ndk., zdecentralizować dk.

 przym. decentralizacyjny

Wiktionary


decerebracja

cięcie wzdłuż pnia mózgu w części powyżej rdzenia przedłużonego, które czasowo obniża aktywność spoczynkową nerwowego układu współczulnego


SJP.pl


decernat

dawniej: dział instytucji zajmujący się określonym rodzajem spraw


SJP.pl


decernent

urzędnik wydający decyzje administracyjne; decydent


SJP.pl

Decernent (z łac. decernensdecydujący, rozstrzygający, od decernere) – określenie urzędników administracji publicznej, do których zadań należy wydawanie decyzji administracyjnych.

Wikipedia


decewicz

nazwisko


SJP.pl


dech

tchnienie; oddech; oddychanie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) książk. oddech

 (1.2) przen. powiew, podmuch

forma rzeczownika.

 (2.1) D. lm. od decha

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Oficer skoczył, ile tchu w koniu; hetman zaś posunął się dalej, gdzie pod wierzbiną na łące stała chorągiew laudańska, i zatrzymał się tuż przed nią.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛx, AS: deχ

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. bezdech m., oddech mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) tchnienie

Wiktionary


decha

mocna, gruba lub długa deska


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zgrub. od: deska

 (1.2) gwara. muz. gitara elektryczna bez pudła rezonansowego

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdɛxa, AS: deχa

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deskarka ż., deskowiec mrz., deska ż., dechy nmos.

 przym. deskowaty

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) deska

Wiktionary


dechenit

rzadki minerał


SJP.pl


decher

w rzemieślnictwie: wiązka dziesięciu wyprawionych skórek zwierzęcych


SJP.pl


dechomierz

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) daw. med. przyrząd służący do mierzenia ilość powietrza wdychanego i wydychanego

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) spirometr, oddechomierz

Wiktionary


dechrystianizacja

działanie mające na celu zmniejszenie wpływów religii chrześcijańskiej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) działania polegające na ograniczeniu lub zniesieniu wpływu chrześcijaństwa na danym terenie

 (1.2) proces odchodzenia od chrześcijaństwa

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛxrɨstʲjä̃ɲiˈzat͡sʲja, AS: deχrystʹi ̯ä̃ńizacʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dechrystianizowanie n., zdechrystianizowanie n.

 czas. dechrystianizować ndk.

Wiktionary


dechrystianizacyjny

dechrystianizacja


SJP.pl

Patrz:

dechrystianizacja

dechrystianizator

osoba podejmująca działania prowadzące do zmniejszenia wpływów religii chrześcijańskiej


SJP.pl


dechrystianizować

działać tak, aby pozbawić coś cech chrześcijańskich


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany

 (1.1) teol. zmniejszać gdzieś wpływy chrześcijaństwa

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czy hollywoodzkie kino dechrystianizuje Amerykę?

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zdechrystianizowanie n., dechrystianizacja ż., dechrystianizowanie n.

 przym. dechrystianizacyjny

Wiktionary


dechrystianizowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) ograniczanie lub zniesienie wpływów chrześcijaństwa na danym terenie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zakrojone na szeroką skalę dechrystianizowanie społeczeństwa cieszyło aparatczyków.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zdechrystianizowanie n., dechrystianizacja ż.

 przym. dechrystianizacyjny

 czas. dechrystianizować ndk., zdechrystianizować dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dechrystianizacja

Wiktionary


dechy

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) gwara. więzienna: kara polegająca na spaniu na twardym łożu

forma rzeczownika.

 (2.1) D. lp., M., B. i W. lm. od: decha

Wiktionary

Dechy : miejscowość i gmina we Francji, w regionie Hauts-de-France, w departamencie Nord.

Według danych na rok 1990 gminę zamieszkiwały 5464 osoby, a gęstość zaludnienia wynosiła 589 osób/km² (wśród 1549 gmin regionu Nord-Pas-de-Calais Dechy plasuje się na 159. miejscu pod względem liczby ludności, natomiast pod względem powierzchni na miejscu 368). Liczne skupisko Polaków.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. deska ż., decha ż.

Wiktionary


dęciak

gwarowo o meloniku, męskim kapeluszu


SJP.pl


dęciarz

potocznie: muzyk grający na instrumencie dętym


SJP.pl


dęcie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dąć.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdɛ̃ɲt͡ɕɛ, AS: dńće

Wiktionary

Powiązane:

 czas. dąć

Wiktionary


decise

[czytaj: dec-ize] określenie wykonawcze: stanowczo, zdecydowanie


SJP.pl


decjusz

nazwisko


SJP.pl

  • Trajan Decjusz – cesarz rzymski w latach 249-251
  • Herenniusz Decjusz (? - 251) – starszy syn cesarza Decjusza
  • Decjusze – ród rzymski, do którego należeli:
    • Publiusz Decjusz Mus (ojciec) – polityk rzymski z IV w. p.n.e.
    • Publiusz Decjusz Mus (syn) – polityk rzymski z IV w. p.n.e.
    • Publiusz Decjusz Mus III – polityk rzymski z III w. p.n.e.
    • Publiusz Decjusz – polityk rzymski z II w. p.n.e.

    Wikipedia


deck

[czytaj: dek]
1. magnetofon lub gramofon bez wzmacniacza
2. część magnetofonów, wież, odtwarzaczy płyt kompaktowych; kieszeń


SJP.pl

  • deck – magnetofon lub gramofon bez wzmacniacza
  • Gabriel Deck
  • Théodore Deck
  • Inspectah Deck

Wikipedia


decorum

[czytaj: dekorum] dekorum;
1. zasada literacka układu i wyglądu dzieła;
2. przestarzale: należyty wygląd


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) liter. antyczna zasada właściwego zharmonizowania poszczególnych elementów dzieła literackiego, doboru formy do treści;

 (1.2) przen. właściwość zachowania się lub wyglądu w określonych okolicznościach

Wiktionary

Decorum – zasada zgodności treści z formą, inaczej jednorodność stylistyczna. Sformułowana przez Arystotelesa, rozwijana przez Cycerona i Horacego. Była stosowana do każdego gatunku literackiego. Polegała na odpowiednim dobraniu stylu pisania, słownictwa i składni do gatunku oraz tematyki dzieła. Ściśle związana z Arystotelesem i jego sposobem ukształtowania starożytnej tragedii.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: dɛˈkɔrũm, AS: dekorũm

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dekorum, jednorodność stylistyczna

 (1.2) dekorum, stosowność

Wiktionary


decoupage

dekupaż; [czytaj: dekuPAŻ] z francuskiego:
1. metoda zdobienia przedmiotów kawałkami wycinanego papieru i lakierów;
2. technologia tłoczenia płaskich kształtów, zwłaszcza w kartonie lub warstwie plastiku


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) technika zdobienia przedmiotów wzorami wyciętymi z papieru lub papierowych serwetek;

Wiktionary

Dekupaż, Decoupage (fr. découpage, [de.ku.paʒ]) — technika zdobnicza polegająca na przyklejaniu na odpowiednio spreparowaną powierzchnię (np. drewno, metal, szkło, tkanina, plastik, ceramika) wzoru wyciętego z papieru lub serwetki papierowej (technika serwetkowa).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Żeby mówić o historii decoupage'u, musimy się cofnąć na początek XII w., kiedy to chińscy wieśniacy tworzyli papierowe wycinanki w żywych kolorach, aby zdobić nimi okna, latarnie, pudełka z prezentami i inne przedmioty.

Wiktionary


decrescendo

[czytaj: dekreszendo] określenie wykonawcze: coraz ciszej; diminuendo


SJP.pl

Wikipedia


decumanus

Decumanus (właśc. decumanus maximus) – jedna z dwóch głównych ulic przecinająca rzymskie miasto lub umocniony obóz wojskowy na osi wschód-zachód. Druga, prostopadła do niej cardo maximus, przebiegała na linii północ-południe. W punkcie ich przecięcia sytuowane było forum, ponadto w rzymskiej urbanistyce ich przebieg wyznaczał ukierunkowanie (siatkę) innych równoległych ulic w centurialnym podziale obszaru miasta: decumani minores i cardo minores.

Wikipedia


decybel

jednostka równa 1/10 bela


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) fiz. miara stosunku dowolnych wielkości fizycznych o tym samym wymiarze;

 (1.2) decybele: pot. coś głośnego

Wiktionary

Decybel – logarytmiczna jednostka miary równa {\tfrac {1}{10}} bela, oznaczana symbolem dB. Używana jest ona w sytuacji, gdy należy porównywać wielkości zmieniające się liniowo w bardzo szerokim zakresie, a najbardziej interesujące są zmiany względne (np. procentowe). Przykładem takiej sytuacji jest pomiar wielkości, których zmiany ludzkie zmysły rejestrują zgodnie z prawem Webera-Fechnera (np. głośność dźwięku, wrażenia węchowe).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na plac zabawacu zabaw poziom ten osiągnął 115 decybeli, podobnie jak hałas w hałaśliwym metrze lub muzyka rockowa.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛˈt͡sɨbɛl, AS: decybel

Wiktionary


decybele

jednostka równa 1/10 bela


SJP.pl


decybelomierz

miernik natężenia dźwięku


SJP.pl


decybelowy

związany z decybelem


SJP.pl


decydencki

urzędowo: odnoszący się do decydenta - osoby mającej prawo lub obowiązek postanawiania w jakiejś sprawie z racji piastowanego urzędu, pełnionej funkcji


SJP.pl


decydent

urzędowo: osoba mająca prawo lub obowiązek decydować o czymś z racji piastowanego urzędu, pełnionej funkcji; decernent, referent, dysponent, prominent


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) książk. osoba mająca prawo i obowiązek do podejmowania decyzji z racji pełnionych funkcji

Wiktionary

Decydent – pojęcie z zakresu teorii decyzji, oznaczające podmiot procesu decyzyjnego, czyli podmiot dokonujący wyboru ostatecznego wariantu decyzji.

Decydentem może być na przykład:

  • człowiek – np. osoba, która zastanawia się w sklepie, jaki prezent kupić
  • grupa osób – np. rada miasta
  • maszyna – np. sterownik ustalający optymalną temperaturę w piecu hutniczym.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Decydenci z Warszawy planowaćanują budowę nowych stadionów piłkarskich. (z Wikipedii)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛˈt͡sɨdɛ̃nt, AS: decydẽnt

Wiktionary

Powiązane:

 przym. decydencki

 czas. decydować

 rzecz. decydowanie n., zadecydowanie n., zdecydowanie n.

 przysł. zdecydowanie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) mocodawca

Wiktionary


decydentka

decydent


SJP.pl

Patrz:

decydent

decydować

1. podejmować decyzję; postanawiać, rozstrzygać, wyrokować;
2. przesądzać o czymś, odgrywać zasadniczą rolę;
3. decydować się:
a) postanawiać coś po rozważeniu innych możliwości;
b) o losie kogoś lub czegoś: rozstrzygać się


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. zdecydować/zadecydować)

 (1.1) podejmować decyzję, postanawiać o czymś

 (1.2) mieć wpływ na coś, odgrywać zasadniczą rolę

czasownik zwrotny niedokonany decydować się (dk. zdecydować się)

 (2.1) postanawiać coś zrobić

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dyrektor decydował o wszystkich zakupach.

 (1.2) O wyborze oferty w przetargu najczęściej decyduje cena.

 (2.1) Długo decydował się, czy do niej zatelefonować.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛt͡sɨˈdɔvat͡ɕ, AS: decydovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. decyzja ż., decydowanie n., decydent m., decyzyjność ż., zdecydowanie n., zadecydowanie n.

 czas. zdecydować dk., zadecydować dk.

 przym. decyzyjny, zdecydowany, decydujący

 przysł. zdecydowanie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) rozstrzygać, przesądzać

Wiktionary


decydowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) podejmowanie decyzji

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Podczas pełnienia obowiązków dyrektora spodobało mu się decydowanie o zarobkach innych, dawał i odbierał premie według własnego widzimisię.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛt͡sɨdɔˈvãɲɛ, AS: decydovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. decydować ndk., zdecydować dk.

 rzecz. decyzja ż., decydent m., zdecydowanie n., zadecydowanie n.

 przym. decyzyjny, decydujący

 przysł. zdecydowanie

Wiktionary


decydujący

przesądzający o czymś; rozstrzygający


SJP.pl

przymiotnik odczasownikowy

 (1.1) przesądzający o czymś, przełomowy

forma czasownika.

 (2.1) imiesłów przymiotnikowy czynny od decydować

Wiktionary

Powiązane:

 czas. decydować, zdecydować

 rzecz. decyzja ż., decydowanie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) rozstrzygający

Wiktionary


decygram

jednostka masy równa 1/10 grama (skrót: dm)


SJP.pl

Kilogram, oznaczenie kg – jednostka masy, w Międzynarodowym Układzie Jednostek Miar (SI) jest jednostką podstawową.

W Międzynarodowym Układzie Miar jest to jedyna jednostka podstawowa posiadająca przedrostek (kilo).

Wikipedia


decygramowy

związany z decygramem


SJP.pl


decyhenr

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) fiz. metrol. dziesiąta część henra

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) skr. dH

Wiktionary


decyl

parametr charakteryzujący rozkład zmiennej losowej w rachunku prawdopodobieństwa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) stat. kwantyl rzędu 1/10, 2/10, 3/10, …, 9/10

Wiktionary

Decyl – kwantyl rzędu k/10, gdzie k=1,...,9.

Niekiedy używa się średniej decylowej – średniej po usunięciu obserwacji mniejszych od pierwszego oraz większych od dziewiątego decyla:

DM={\frac {\sum _{i=1}^{9}D_{i}}{9}}

Wikipedia


decyliard

liczba wynosząca 10^63


SJP.pl

Wikipedia


decylion

liczba odpowiadająca jedynce z sześćdziesięcioma zerami (10^60)


SJP.pl

liczebnik, opcjonalnie rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) liczba 10⁶⁰

Wiktionary

Decylion – liczba 1060, czyli jeden i sześćdziesiąt zer w zapisie dziesiętnym. W krajach byłego ZSRR i Stanach Zjednoczonych, decylion oznacza 1033.

Wikipedia


decylitr

jednostka objętości równa 1/10 litra


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) metrol. jednostka objętości równa jednej dziesiątej litra, czyli stu mililitrom albo 100 centymetrom sześciennym

Wiktionary

Litr, oznaczenie l (mała litera) – pozaukładowa jednostka objętości. W przeliczeniu na jednostki SI 1 l = 1/1000 m³ = 1 dm³.

W USA, Kanadzie, Australii do oznaczania tej jednostki stosuje się oficjalnie wielką literę L, w pozostałych krajach świata, w tym w Polsce, normą jest stosowanie małej litery l, choć stosowanie wielkiej litery jest również dopuszczalne.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Potrzebujesz dwa decylitry mleka do tego przepisu.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) skr. dl

Wiktionary


decylitrowy

związany z decylitrem


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający objętość jednego decylitra

Wiktionary


decylowy

związany z decylem


SJP.pl


decyma

interwał muzyczny złożony z oktawy i tercji


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) muz. interwał

 (1.2) liter. zwrotka złożona z dziesięciu wersów

Wiktionary

Decyma – interwał złożony zawarty między dziesięcioma kolejnymi stopniami skali muzycznej. W szeregu zasadniczym naturalnie występuje decyma mała i decyma wielka. Zastosowanie znaków chromatycznych pozwala zmienić jej rozmiar.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: dɛˈt͡sɨ̃ma, AS: decma

Wiktionary


decymacja

kara polegająca na zabiciu co dziesiątej osoby


SJP.pl

Decymacja (łac. decimatio – dziesiątkowanie) – kara stosowana w armiach starożytnych oraz w niektórych wojskach nowożytnych państw autorytarnych, polegająca na zabiciu (ścięciu lub rozstrzelaniu) co dziesiątego żołnierza ukaranego oddziału.

Wikipedia


decymalizacja

wprowadzanie systemu dziesiętnego


SJP.pl

Decymalizacja (fr. décimalisation ze ś.łc. decimalis „dziesiętny”) – reforma walutowa, polegająca na zastąpieniu dotychczasowej waluty kraju (opartej na systemie innym niż dziesiętny) nową, opartą na systemie dziesiętnym, bez ingerencji w kurs walutowy.

Wikipedia


decymalny

w odniesieniu do sposobu zapisu liczb: dziesiętny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) zob. dziesiętny.

Wiktionary


decymetr

jednostka długości równa m.in. 0,1 metra, 10 centymetrów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) metrol. jednostka długości równa dziesiątej części metra;

Wiktionary

Decymetr (symbol: dm) – podwielokrotność metra, podstawowej jednostki długości w układzie SI. Jeden decymetr równa się 10 centymetrom (0,1 metra). W notacji naukowej można go zapisać jako 1 E-1 m oznaczający 0,1 × 1 m.

Nie jest powszechnie używany jako jednostka odległości. Decymetrów używa się w geodezji do skalowania łat niwelacyjnych.

  • Dla określenia powierzchni używa się czasami decymetrów kwadratowych (dm2), gdzie 1 dm2 równa się 100 cm2, co jest równe 0,01 m².
  • Dla określenia objętości używa się decymetrów sześciennych (dm³), znanych pod nazwą litr. 1 litr równa się 1 dm³, który jest równy 1000 cm³ (0,001 m³).

Wikipedia

Powiązane:

 przym. decymetrowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) symbol. dm

Wiktionary


decymetrowy

związany z decymetrem


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) fiz. mający długość bliską jednej dziesiątej metra

 (1.2) fiz. związany z długością rzędu jednej dziesiątej metra

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. decymetr mrz.

Wiktionary


decymować

1. karać przez zabijanie co dziesiątej osoby; dziesiątkować;
2. dawniej: składać dziesięcinę - dawny podatek na rzecz Kościoła


SJP.pl


decyteks

jednostka miary równa 1/10 teksa


SJP.pl


decytona

jednostka masy używana w rolnictwie, równa 100 kilogramom; kwintal


SJP.pl

Decytona [dt] – jednostka miary stosowana w rolnictwie. Zastąpiła stosowaną wcześniej jednostkę miary w postaci kwintala.

1 decytona [dt] = 0,1 tony [t] = 1 kwintal = 100 kg

Miara ta podawana jest przede wszystkim przy obliczaniu płodów rolnych.

Wikipedia


decyzja

postanowienie, orzeczenie w danej sprawie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rozstrzygnięcie dokonywane po namyśle

Wiktionary

Decyzja (z łac. decisio – ugoda, postanowienie, rozstrzygnięcie) – wynik wyboru mający prowadzić do celu.

Stanowi pojęcie z języka naturalnego, kluczowe we wszystkich naukach i jest wynikiem „podjęcia decyzji”.Subtelna różnica między podjęciem decyzji a procesem decyzyjnym jest tylko ta, że proces decyzyjny nie zawsze doprowadza do decyzji.Decyzją może być działanie/akt lub opinia/sąd w jakiejś sprawie.Aby proces decyzyjny miał sens, potrzebne są co najmniej dwie różne możliwości wyboru (kandydaci na decyzje), a więc istnienie alternatywy.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Mam nadzieję, że podjęliśmy słuszną decyzję.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛˈt͡sɨzʲja, AS: decyzʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. decyzyjność ż., zdecydowanie n., zadecydowanie n., decydowanie n.

 czas. decydować, zdecydować

 ims. decydujący

 przym. decyzyjny, decydujący, zdecydowany

 przysł. zdecydowanie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) postanowienie

Wiktionary


decyzyjność

prawo albo możliwość decydowania o czymś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) prawo lub możliwość decydowania o czymś

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛt͡sɨˈzɨjnɔɕt͡ɕ, AS: decyzyi ̯ność

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. decyzja ż., zadecydowanie n., zdecydowanie n.

 przym. decyzyjny

 czas. decydować

 przysł. zdecydowanie

Wiktionary


decyzyjny

decyzja


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) dotyczący decyzji, związany z decyzją

Wiktionary

Patrz:

decyzja

Przykłady

 (1.1) Jakie czynniki wpływają na proces decyzyjny?

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. decyzja ż., decyzyjność ż., zadecydowanie n., decydowanie n.

 czas. decydować

Wiktionary


deczewski

nazwisko


SJP.pl


deczka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. makatka

 (1.2) gw-pl|Śląsk Cieszyński. serwetka

 (1.3) gw-pl|Śląsk Cieszyński. przykrycie na becik chrzcielny

Wiktionary


deczko

potocznie: troszkę, odrobinkę; z deka, z deczka, kapkę


SJP.pl


ded.

skrót od: dedykacja, dedykować, dedykowany; dedyk.


SJP.pl

skrót

 (1.1) = dedykacja, dedykować, dedykowany

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛdɨˈkat͡sʲja|ˌdɛdɨˈkɔvat͡ɕ|ˌdɛdɨkɔˈvãnɨ, AS: dedykacʹi ̯a|dedykovać|dedykovãny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dedyk.

Wiktionary


dedal

mit. gr. ateński architekt i wynalazca, ojciec Ikara


SJP.pl

Dedal (gr. Δαίδαλος Daídalos, łac. Daedalus) – w mitologii greckiej architekt i wynalazca. Ojciec Ikara żonaty z Naukrate (niewolnicą Minosa).

Syn Metiona (lub Palamona), wnuk Eupalamosa, prawnuk ateńskiego króla Erechteusza.Według innych źródeł był synem Eupalamosa i Alkippe, Merope albo Ifinoe.

Wikipedia


dedalowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Dedala lub z nim związany


SJP.pl


dedecius

[czytaj: dedecjus] nazwisko


SJP.pl


dededo

miejscowość i okręg administracyjny Guamu


SJP.pl

Dededo (czamorro: Dededou) – okręg administracyjny Guamu i jednocześnie jedna z miejscowości. Okręg ma powierzchnię 78 km², a zamieszkany jest przez 44 943 osób (dane spisowe z 2010), co czyni go największym okręgiem Guamu pod względem liczby ludności.

Wikipedia


dedeerowski

przymiotnik od: DDR (niem. (Die) Deutsche Demokratische Republik - Niemiecka Republika Demokratyczna); dederowski, DDR-owski, enerdowski, NRD-owski


SJP.pl


dedek

nazwisko


SJP.pl


dędera

regionalna nazwa rośliny z rodziny psiankowatych - bielunia dziędzierzawy; dendera


SJP.pl


dederko

nazwisko


SJP.pl

  • średniowieczne polskie zdrobnienie imienia Deder (Dieter)
  • Jakub Ignacy Dederko (1751-1829) – biskup
  • Marian Dederko (1880-1965) – fotografik, ojciec Witolda
  • Witold Dederko (1906-1988) – fotografik, syn Mariana
  • Henryk Dederko (1944) – reżyser filmowy
  • Ewa Dederko (1974) – triathlonistka

Wikipedia


dederon

tworzywo sztuczne produkowane w NRD, używane m.in. do szycia ubrań


SJP.pl

Polikaprolaktam, poliamid-6, PA-6 – organiczny związek chemiczny z grupy poliamidów.

Wikipedia


dederónka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gw-pl|Zaolzie. rodzaj koszuli męskiej

Wiktionary


dederonowy

związany z dederonem


SJP.pl


dederowski

przymiotnik od: DDR (niem. (Die) Deutsche Demokratische Republik - Niemiecka Republika Demokratyczna); dedeerowski, DDR-owski, enerdowski, NRD-owski


SJP.pl


dedolaryzacja

ograniczanie użycia dolara w handlu i finansach międzynarodowych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ekon. polit. hand. proces mający na celu zmniejszenie istotności dolara amerykańskiego w transakcjach międzynarodowych;

Wiktionary

Dedolaryzacja – proces mający na celu zminimalizowanie znaczenia dolarów amerykańskich w transakcjach międzynarodowych.

Proces nasilił się na szeroką skalę w XXI wieku. Przede wszystkim jest związany ze wzrostem wykorzystywania juana w transakcjach międzynarodowych. Zaczęto nim płacić w wymianach między rozwijającymi się krajami afrykańskimi a Chinami. Podobnie Iran i Federacja Rosyjska przyjmują zapłatę za ropę w juanach, zamiast do tej pory używanych dolarach. Złożono również projekt rezygnacji z dolara na terenie Wspólnoty Niepodległych Państw.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Chiny, które do niedawna niespecjalnie przejmowały się kwestią środowiska i transformacji energetycznej, chcą ją teraz wykorzystać do wzmocnienia juana i dedolaryzacji głównych rynków.

Wiktionary


dedra

samochód typu Lancia Dedra


SJP.pl


dedukcja

forma wnioskowania opartego na zbiorze przesłanek


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) log. filoz. wnioskowanie od ogólnych tez do szczegółowych wniosków

 (1.2) wnioskowanie, rozumowanie, wywód

 (1.3) daw. odejmowanie, potrącenie z sumy

 (1.4) hist. praw. w Polsce przedrozbiorowej: publiczne przedstawienie rodowodu osoby, której szlachectwo jest kwestionowane

Wiktionary

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. dedukowanie n.

 czas. dedukować ndk., wydedukować dk.

 przym. dedukcyjny

 przysł. dedukcyjnie

Wiktionary


dedukcjonizm

pogląd w metodologii nauk empirycznych zakładający m.in., że rozwój wiedzy polega na stawianiu hipotez; hipotetyzm


SJP.pl

Dedukcjonizm – w nauce prąd myślowy odrzucający znaczenie indukcji logicznej, a podkreślający wagę dedukcji, czyli logicznego rozważania teorii naukowych oraz wypływających z nich wniosków dających się obserwować eksperymentalnie. Przeciwieństwem dedukcjonizmu jest indukcjonizm.

Robert Grosseteste traktował etap dedukcyjny jako „składanie” fragmentów celem zrekonstruowania pierwotnych zjawisk.

Wikipedia


dedukcyjność

dedukcyjny


SJP.pl

Patrz:

dedukcyjny

dedukcyjny

przymiotnik od: dedukcja


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z dedukcją; oparty na dedukcji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dedukcja ż.

Wiktionary


dedukować

wyciągać wnioski z przesłanek za pomocą logicznego ciągu powiązań przyczynowo-skutkowych


SJP.pl


deduplikacja

eliminowanie powtarzających się części w zbiorze danych


SJP.pl

Deduplikacja – eliminowanie powtarzających się części w zbiorze danych. Jest to proces stosowany przy okazji tworzenia kopii zapasowych danych (tzw. backup). Celem procesu deduplikacji jest ograniczanie ilości miejsca potrzebnego do przechowywania kopii zapasowych.

Wikipedia


deduplikować

eliminować powtarzające się części w zbiorze danych


SJP.pl


dedycja

u dawnych Rzymian: poddanie się wroga, oddanie się w niewolę


SJP.pl


dedyk.

skrót od: dedykacja, dedykować, dedykowany; ded.


SJP.pl

skrót

 (1.1) = dedykacja, dedykować, dedykowany

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛdɨˈkat͡sʲja|ˌdɛdɨˈkɔvat͡ɕ|ˌdɛdɨkɔˈvãnɨ, AS: dedykacʹi ̯a|dedykovać|dedykovãny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ded.

Wiktionary


dedykacja

1. krótki tekst o charakterze osobistym, pisany ręcznie na fotografii, egzemplarzu książki lub innym przedmiocie, skierowany do obdarowanego przez ofiarodawcę;
2. w literaturoznawstwie: krótki tekst poprzedzający dzieło, w którym autor informuje, że poświęca je jakiejś osobie;
3. u dawnych Rzymian: poświęcenie przez konsula lub dwóch wybranych przez lud przedstawicieli jakiegoś przedmiotu bogom


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pamiątkowy wpis przeznaczony dla konkretnej osoby;

Wiktionary

  • dedykacja – pamiątkowy wpis przeznaczony dla konkretnej osoby,
  • dedykacja – uroczyste nadanie wezwania świątyni katolickiej,
  • Dedykacja – album z muzyką Stanisława Syrewicza do wierszy znanych poetów polskich z udziałem: Magdy Umer, Daniela Olbrychskiego, Piotra Fronczewskiego, Marka Kondrata i Krzysztofa Wakulińskiego (1977),
  • Dedykacja – album Sylwii Wiśniewskiej (2004)
  • Dedykacja – film z 2007 roku w reż. Justina Theroux

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌdɛdɨˈkat͡sʲja, AS: dedykacʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dedykata ż., dedykowanie n., zadedykowanie n.

 czas. dedykować ndk., zadedykować dk.

 przym. dedykacyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) autograf; przest. dedykata

Wiktionary


dedykacyjny

1. taki, który ma charakter dedykacji - krótkiego tekstu o charakterze osobistym, pisanego ręcznie na fotografii, egzemplarzu książki lub innym przedmiocie, skierowanego do obdarowanego przez ofiarodawcę;
2. w literaturoznawstwie: taki, który dotyczy dedykacji - krótkiego tekstu poprzedzającego dzieło, w którym autor informuje, że poświęca je jakiejś osobie


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z dedykacją; będący dedykacją

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dedykacja ż., dedykowanie n., zadedykowanie n.

 czas. dedykować, zadedykować

Wiktionary


dedykować

poświęcić, poświęcać coś komuś (np. piosenkę, film, powieść); ofiarować (ofiarowywać)


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. zadedykować)

 (1.1) dodawać dedykację do daru wręczanego komuś; poświęcać komuś (najczęściej własne dzieło: utwór, wiersz itp.)

 (1.2) inform. przeznaczać (np. serwer, łącze) do użycia wyłącznie w jednym celu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jan Kochanowski napisał treny dedykowane zmarłej córce Urszuli.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛdɨˈkɔvat͡ɕ, AS: dedykovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dedykacja ż., dedykata ż., dedykowanie n., zadedykowanie n.

 czas. zadedykować dk.

 przym. dedykacyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) wydzielić

Wiktionary


dedykowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dedykować.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛdɨkɔˈvãɲɛ, AS: dedykovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zadedykowanie n., dedykacja ż., dedykata ż.

 czas. dedykować ndk., zadedykować dk.

 przym. dedykacyjny

Wiktionary


dedykowany

poświęcić, poświęcać coś komuś (np. piosenkę, film, powieść); ofiarować (ofiarowywać)


SJP.pl


deemulgacja

proces odwrotny do emulgacji polegający na rozdzieleniu emulsji poprzez łączenie się drobnych cząsteczek jednego ze składników; demulgacja


SJP.pl


deemulgator

substancja, która dodana do emulsji powoduje rozdzielenie wchodzących w jej skład faz ciekłych; demulgator


SJP.pl


deemulgować

powodować rozdzielenie faz ciekłych emulsji; demulgować


SJP.pl


deepfake

[czytaj: dip fejk]
1. fałszywy, ale realistycznie wyglądający obraz, film wideo lub nagranie dźwiękowe, wygenerowane z użyciem sztucznej inteligencji
2. technika generowania takich materiałów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) inform. metoda cyfrowej manipulacji obrazem i filmem przy użyciu zaawansowanych technologii oraz sztucznej inteligencji;

 (1.2) obraz lub film wykonany metodą deepfake (1.1)

Wiktionary

Deepfake (zbitka wyrazowa od ang. deep learning „głębokie uczenie” oraz fake „fałszywy”) – wygenerowane lub zmanipulowane przez sztuczną inteligencję obrazy, treści dźwiękowe lub treści wideo, które przypominają istniejące osoby, przedmioty, miejsca, podmioty lub zdarzenia, które odbiorca mógłby niesłusznie uznać za autentyczne lub prawdziwe.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

 (1.1) cheapfake

hiperonimy.

hiponimy.

 (1.1) manipulacja

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

 (1.1-2) etym|ang|deepfake., zbitka wyrazowa od etym|ang|deep learning. → głębokie uczenie oraz etym|ang|fake. → fałszywy, fałszywka

uwagi.

 por|cheapfake.

 war. deepfejk

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) deepfake

źródła.

== deepfake (język angielski.) ==

wymowa.

 audio|LL-Q1860 (eng)-Wodencafe-deepfake.wav.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) inform. deepfake

odmiana.

 (1.1) lp. deepfake; lm. deepfakes

przykłady.

Wiktionary


deesbekizacyjny

deesbekizacja


SJP.pl

Patrz:

deesbekizacja

deesis

typ ikonograficzny przedstawiający Chrystusa na tronie jako Zbawiciela i Sędziego; deisis


SJP.pl

Wikipedia


deeskalacja

zmniejszanie, ograniczanie czegoś, zwłaszcza dotyczy to działań wojennych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) polit. wojsk. ograniczenie nasilenia jakiegoś rozruchu, agresywnych działań zbrojnych

Wiktionary


deeskalacyjny

deeskalacja


SJP.pl

Patrz:

deeskalacja

deeskalować

stopniowo zmniejszać intensywność czegoś, wygaszać (np. konflikt)


SJP.pl


deet

skrótowiec, rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) chem. dietylotoluamid, N,N-dietylo-m-toluamid;

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) DEET

* niemiecki: (1.1) DEET

* ukraiński: (1.1) ДЕТА

źródła.

== DEET (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

skrótowiec w funkcji rzeczownika

 (1.1) = chem. diethyltoluamide → DEET, dietylotoluamid

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) DEET

* niemiecki: (1.1) DEET

* ukraiński: (1.1) ДЕТА

źródła.

== DEET (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

skrótowiec w funkcji rzeczownika

 (1.1) = chem. diethyltoluamide → DEET, dietylotoluamid

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


deetatyzacja

ograniczenie wpływu władz państwowych na gospodarkę, usamodzielnienie i prywatyzacja przedsiębiorstw; dezetatyzacja


SJP.pl


deetatyzować

o gospodarce: uniezależniać od decyzji władz państwowych, zwykle przez usamodzielnienie i prywatyzację przedsiębiorstw; odpaństwawiać


SJP.pl


deewangelizacja

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) teol. działalność prowadząca do zmniejszenia wpływu doktryny chrześcijańskiej

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zmasowana deewangelizacja doprowadziła do odejścia od Kościoła armii ludzi.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deewangelizowanie n.

 czas. deewangelizować

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) deewangelizowanie, dechrystianizacja, dechrystianizowanie

Wiktionary


deewangelizować

czasownik przechodni niedokonany

 (1.1) teol. zmniejszać gdzieś wpływy chrześcijaństwa

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Gazecie coraz trudniej deewangelizować i odmóżdżać społeczeństwo, a jednak nie ustaje w wysiłkach.

 (1.1) Czy ta zbrodnicza ideologia przypadkiem nie deewangelizowała całych narodów.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deewangelizacja ż., deewangelizowanie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dechrystianizować

Wiktionary


deewangelizowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) teol. zmniejszanie się gdzieś wpływów chrześcijaństwa

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W tamtym czasie trwało w najlepsze deewangelizowanie Czech.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deewangelizacja ż.

 czas. deewangelizować ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) deewangelizacja

Wiktionary


def

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) środ. med. defibrylator

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Być może doczekamy czasów, kiedy defy będą dostarczać wyładowania wielofazowe.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) defibrylator, AED

Wiktionary


def.

skrót

 (1.1) = definicja

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* szwedzki: (1.1) def.

źródła.

== def. (język szwedzki.) ==

wymowa.

znaczenia.

skrót

 (1.1) = definition → definicja

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* szwedzki: (1.1) def.

źródła.

== def. (język szwedzki.) ==

wymowa.

znaczenia.

skrót

 (1.1) = definition → definicja

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


defa

potocznie:
1. definicja;
2. defensywa


SJP.pl


defasonować

pozbawiać właściwego fasonu, kształtu; deformować


SJP.pl


defaszyzacja

działania podjęte po II wojnie światowej w celu oczyszczenia życia politycznego, społecznego i kulturalnego w Niemczech i Włoszech z faszyzmu


SJP.pl


default

[czytaj: diFOLT] w informatyce: odgórnie ustalona wartość lub rodzaj przyjętego ustawienia w programie komputerowym


SJP.pl


defaultowy

[czytaj: difoltowy] w informatyce o wartościach lub ustawieniach: odgórnie ustalony lub przyjęty; standardowy, domyślny


SJP.pl


defectivum

[czytaj: defektiwum] rzeczownik, zaimek lub czasownik defektywny, niemający pewnych form fleksyjnych


SJP.pl


defekacja

1. wydalanie kału; wypróżnianie (się)
2. oczyszczanie soku buraczanego za pomocą wapna niegaszonego lub mleka wapiennego; nawapnianie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fizj. wydalanie kału;

 (1.2) oczyszczanie soku z buraków cukrowych;

Wiktionary

  • defekacja (cukrownictwo) – oczyszczanie soku z buraków cukrowych
  • defekacja (medycyna) – wydalanie kału

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W procesie defekacji następuje wydalenie niestrawionych resztek pokarmu z organizmu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛfɛˈkat͡sʲja, AS: defekacʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 czas. defekować ndk.

 przym. defekacyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wypróżnianie; pot. wulg. sranie

Wiktionary


defekacyjny

przymiotnik od: defekacja


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z defekacją, wydalaniem; służący do defekacji, wydalania

 (1.2) związany z defekacją (procesem w cukrownictwie)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defekacja ż.

Wiktionary


defekator

urządzenie do oczyszczania


SJP.pl


defekcik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od defekt

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To nie defekt, lecz tylko mały defekcik.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defekt m.

Wiktionary


defekować

oddawać kał; wypróżniać się, załatwiać się


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. zdefekować)

 (1.1) książk. fizj. wydalać kał

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nie wolno defekować gdzie popadnie!

 (1.1) Ojciec wziął gazetę do kibla – prawdopodobnie będzie defekował, bo czytać nie umie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defekowanie n., defekacja ż.

 czas. zdefekować dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) oddawać stolec, wydalać, wypróżniać się; pot. kasztanić, kupkać, robić kupę, robić kupkę; gw-pl|Górny Śląsk|yać.; wulg. pejor. srać

Wiktionary


defekowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) książk. fizj. wydalanie kału

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zabrania się defekowania na trotuarze!

 (1.1) Przy hemoroidach pożądane jest defekowanie miękkim kałem.

 (1.1) Ludzie myślą, że życie to jedzenie, defekowanie, pracowanie, czynienie zadość popędom, organizowanie przyjemności, dbanie o zdrowie.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. defekować ndk., zdefekować dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) defekacja

Wiktionary


defekt

wada lub uszkodzenie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) uszkodzenie, usterka, wada, niedostatek fizyczny

 (1.2) fiz. biol. niedobór, brak;

 (1.3) ułomność moralna

Wiktionary

Nauka:

  • Defekt sieci krystalicznej – w krystalografii
    • Defekt Frenkla
    • Defekt Schottky'ego
  • Defekt kwantowy − w fizyce atomowej
  • Defekt masy – w fizyce jądrowej
  • Defekt trójkąta – w matematyce

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Ten samochód ma chyba jakiś defekt.

 (1.2) Defekt masy to zjawisko fizyczne.

 (1.1) Grudy ni żadnego defektu na zdrowiu konie nie mają: podkute są dziś wszystkie.

 (1.3) Pokuta za popełnione przez pięć lat defekty.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdɛfɛkt, AS: defekt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defektariusz m., defektywność ż., defekcik mrz.

 przym. defektowy, defektowny, defektywny, zdefektowany

 czas. defektować się ndk., zdefektować dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) mankament

Wiktionary


defektariusz

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) przest. farmaceuta uzupełniający braki leków w aptece

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Poszukuję defektariusza do mojej apteki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛfɛkˈtarʲjuʃ, AS: defektarʹi ̯uš

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defekt m.

Wiktionary


defektogram

zapis badania wad w strukturze ciała stałego za pomocą defektogramu


SJP.pl


defektolog

specjalista w dziedzinie defektologii


SJP.pl


defektologia

umiejętność lub nauka o przywracaniu ludzi przewlekle chorych do zdrowia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) nauka o formach opieki nad osobami upośledzonymi;

Wiktionary

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌdɛfɛktɔˈlɔɟja, AS: defektoloǵi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defektolog m.

 przym. defektologiczny

Wiktionary


defektologiczny

dotyczący defektologii


SJP.pl


defektoskop

urządzenie do ultradźwiękowego badania wad materiałów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) techn. aparat służący do wykrywania wad w strukturze metalu

Wiktionary

Defektoskopia – dział badań nieniszczących (NDT) zmierzających do wykrycia nieciągłości materiału. Wykrywane są wady materiału takie jak: wtrącenia, ubytki korozyjne, pustki, pęknięcia, odwarstwienia, łuski, szczeliny, braki przetopu itp.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Otwarcie lub uszkodzenie metalowej osłony oraz uruchomienie defektoskopu przez osoby do tego niepowołane grozi silnym napromieniowaniem promieniami gamma.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛfɛkˈtɔskɔp, AS: defektoskop

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defektoskopia ż.

 przym. defektoskopowy

Wiktionary


defektoskopia

badania wykrywające wewnętrzne wady materiału


SJP.pl

Defektoskopia – dział badań nieniszczących (NDT) zmierzających do wykrycia nieciągłości materiału. Wykrywane są wady materiału takie jak: wtrącenia, ubytki korozyjne, pustki, pęknięcia, odwarstwienia, łuski, szczeliny, braki przetopu itp.

Wikipedia


defektoskopowy

związany z defektoskopem


SJP.pl


defektować

powodować defekt (wadę, uszkodzenie)


SJP.pl


defektowny

dawniej: taki, który ma defekt, usterkę; defektowy, defektywny, uszkodzony


SJP.pl


defektowy

rzadko: taki, który ma defekt, usterkę; defektowny, defektywny, uszkodzony


SJP.pl


defektywność

defektywny


SJP.pl

Patrz:

defektywny

defektywny

ułomny;
1. mający defekt, usterkę; uszkodzony, defektowy, defektowny;
2. w językoznawstwie: niemający pewnych form fleksyjnych typowych dla danej części mowy (np. czasownik "słychać" występujący tylko w bezokoliczniku i w formach nieosobowych)


SJP.pl


defeminizacja

1. zmniejszenie się stosunku liczby kobiet do liczby mężczyzn zajmujących się jakąś dziedziną życia;
2. zaburzenia w organizmie kobiety, powodujące zanik typowo kobiecych cech a także pojawienie się cech męskich


SJP.pl


defender

samochód typu Land Rover Defender


SJP.pl

Muzyka

  • Defender (singel Manowar)
  • Defender (singel Gabrielli Cilmi)
  • Defender (album) – album Rory'ego Gallaghera

Informatyka

  • Windows Defender – program chroniący przed programami szpiegującymi
  • Mac Defender – koń trojański

Wikipedia


defenestracja

śmierć spowodowana wyrzuceniem lub wypadnięciem przez okno


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) książk. wyrzucenie kogoś lub czegoś przez okno;

 (1.2) książk. przen. śmierć poprzez wyrzucenie przez okno bądź wypadnięcie przez nie

Wiktionary

  • defenestracja (czynność)
  • defenestracja praska
  • defenestracja wrocławska

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Defenestracja w Pradze w 1618 roku była bezpośrednim powodem wojny trzydziestoletniej.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛfɛ̃nɛˈstrat͡sʲja, AS: defẽnestracʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. autodefenestracja ż.

Wiktionary


defenestrować

wyrzucić kogoś przez okno, zwykle powodując jego śmierć


SJP.pl


defensa

dawniej: obrona


SJP.pl


defensor

gracz broniący bramki


SJP.pl


defensorka

defensor


SJP.pl

Patrz:

defensor

defensywa

obrona


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) działania mające na celu obronę przed atakiem

 (1.2) wojsk. obronne działania wojskowe

 (1.3) sport. część drużyny piłkarskiej przeznaczona do zadań obronnych

 (1.4) hist. w Polsce międzywojennej kontrwywiad

Wiktionary

Defensywa (łac. defensivus, obronny) – niewłaściwy termin z zakresu wojskowości, używany potocznie zamiast określenia obrona. Termin ten używany był w Polsce w okresie międzywojennym na określenie Oddziału II Sztabu Generalnego/Głównego Wojska Polskiego, zajmującego się wywiadem i kontrwywiadem.

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Rebelianci z Misraty przeszli do defensywy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛfɛ̃w̃ˈsɨva, AS: defẽũ̯syva

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defensor m., defensywność ż.

 przym. defensywny

 przysł. defensywnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1-3) obrona

 (1.4) kontrwywiad

Wiktionary


defensywniej

stopień wyższy od przysłówka: defensywnie


SJP.pl


defensywniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: defensywny


SJP.pl


defensywność

przyjmowanie postawy obronnej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest defensywne; cecha tych, którzy są defensywni

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defensywa ż.

 przym. defensywny

 przysł. defensywnie

Wiktionary


defensywny

obronny


SJP.pl


defenzor

preparat antykorozyjny, ciekły roztwór żywic, poliolefin i stearynianów w benzynie lakowej


SJP.pl


deferencja

dawniej: szacunek, poważanie, względy


SJP.pl


deferens

w geocentrycznej mechanice nieba: okrąg, po którym porusza się epicykl (mniejszy okrąg), po którym z kolei porusza się ciało niebieskie; deferent


SJP.pl

Wikipedia


deferent

w geocentrycznej mechanice nieba: okrąg, po którym porusza się epicykl (mniejszy okrąg), po którym z kolei porusza się ciało niebieskie; deferens


SJP.pl

Wikipedia


defetysta

ktoś niewierzący w powodzenie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba akceptująca porażkę bez walki

Wiktionary

Powiązane:

 przym. defetystyczny

 rzecz. defetyzm mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pesymista

Wiktionary


defetystka

defetysta


SJP.pl

Patrz:

defetysta

defetystyczny

pozbawiony wiary w powodzenie, z góry zakładający klęskę


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) nacechowany defetyzmem, wyrażający opinię o nieuchronnej klęsce, niepowodzeniu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defetyzm mrz., defetysta mos., defetystka ż.

Wiktionary


defetyzm

brak wiary w zwycięstwo, w powodzenie jakiejś sprawy; pesymizm, czarnowidztwo


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) książk. niewiara w powodzenie sprawy, w zwycięstwo; przewidywanie porażki z góry, przed decydującą rozgrywką

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Co wy mi tu, żołnierzu, defetyzm szerzycie? Posiłki nadejdą na czas, stulcie pysk i wracajcie kopać okopy!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛˈfɛtɨsm̥, AS: defetysm̦

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defetysta mos., defetystka ż.

 przym. defetystyczny

Wiktionary


defibracja

proces rozdrabniania drewna lub masy celulozowej podczas produkcji papieru


SJP.pl


defibracyjny

dotyczący defibracji


SJP.pl


defibrator

urządzenie do rozdrabniania materiałów włóknistych, np. drewna; rozwłókniarka


SJP.pl


defibrować

dokonywać defibracji drewna; rozwłókniać


SJP.pl


defibrylacja

pobudzenie serca do prawidłowej pracy za pomocą impulsów elektrycznych płynących z defibrylatora


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. zabieg medyczny, którego celem jest przywrócenie akcji serca, polegający na przystawieniu elektrod defibrylatora i krótkotrwałym działaniu na organizm chorego prądem stałym

Wiktionary

Defibrylacja, defibrylacja elektryczna – zabieg medyczny stosowany podczas reanimacji. Polega na zastosowaniu terapeutycznej dawki elektrycznej prądu stałego o określonej energii poprzez powierzchnię klatki piersiowej lub bezpośrednio na mięsień serca, w celu wygaszenia najpoważniejszych zaburzeń rytmu serca – migotania komór (łac. fibrillatio ventriculorum) oraz częstoskurczu komorowego (łac. tachycardia ventricularis) bez tętna. Energia defibrylatora wyrażana jest w dżulach.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌdɛfʲibrɨˈlat͡sʲja, AS: defʹibrylacʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defibrylator m.

 przym. defibrylacyjny

Wiktionary


defibrylacyjny

defibrylacja


SJP.pl

Patrz:

defibrylacja

defibrylator

urządzenie do pobudzania akcji serca, wykorzystujące działanie energii prądu elektrycznego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) med. techn. urządzenie elektryczne służące do defibrylacji;

Wiktionary

Defibrylator – urządzenie medyczne służące do przeprowadzania zabiegu defibrylacji serca. Może zakończyć zaburzenia rytmu serca takie jak migotanie komór lub częstoskurcz komorowy bez wyczuwalnego tętna. Defibrylatory są utrzymywane w gotowości do natychmiastowego użycia na oddziałach intensywnej terapii, na salach operacyjnych, w izbach przyjęć oraz w pojazdach służb ratowniczych.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) A w karetce musieli użyć defibrylatora, bo chłopina z wrażenia stracił akcję serca na chwilę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛfʲibrɨˈlatɔr, AS: defʹibrylator

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defibrylacja ż.

 czas. defibrylować ndk.

Wiktionary


defibrynować

wytrącać z krwi fibrynę; przeprowadzać defibrynację


SJP.pl


deficjencja

wybrakowanie


SJP.pl

Deficjencja – aberracja chromosomowa polegająca na delecji końcowego (dystalnego) odcinka chromosomu.

Zapis ISCN dla przykładowej delecji terminalnej chromosomu 5 od końca ramienia p do q10: 46,XX,del(5)(pter -> q10)

Wikipedia


deficycik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od deficyt

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To nie deficyt, lecz tylko mały deficycik.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deficyt m.

Wiktionary


deficyt

niedobór;
1. w ekonomii: nadwyżka rozchodów nad przychodami, z czego wypływa brak w pokryciu wydatków; deficytowość;
2. niedostateczna ilość czegoś, niepokrywająca zapotrzebowania


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) niedobór, brak;

 (1.2) ekon. przewaga wydatków nad dochodami

Wiktionary

  • deficyt budżetowy
  • deficyt cykliczny
  • deficyt handlowy
  • deficyt masy
  • deficyt tlenowy
  • deficyt tętna
  • deficyt uwagi
  • deficyt pierwotny
  • deficyt wody
  • deficyty psychiczne

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) W Polsce każdego roku występuje deficyt budżetowy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛˈfʲit͡sɨt, AS: defʹicyt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deficytowość ż.

:: zdrobn. deficycik mrz.

 przym. deficytowy

Wiktionary


deficytowość

1. w ekonomii: stan charakteryzujący się nadwyżką rozchodów nad przychodami, z czego wypływa brak w pokryciu wydatków; deficyt, niedobór;
2. stan charakteryzujący się zbyt małą podażą wobec popytu, brakiem czegoś


SJP.pl


deficytowy

1. w ekonomii: taki, którego wydatki przewyższają dochody, przynoszący więcej strat niż zysków; niedochodowy, nieopłacalny, nierentowny, niezyskowny;
2. taki, którego jest za mało w stosunku do zapotrzebowania


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) przynoszący większe straty niż zyski

 (1.2) istniejący, występujący w zbyt małej ilości, by zaspokoić zapotrzebowanie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ten towar zawsze był deficytowy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛfʲit͡sɨˈtɔvɨ, AS: defʹicytovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deficyt m., deficytowość ż.

Wiktionary


defiguracja

deformacja przedmiotu lub postaci


SJP.pl


defilada

uroczysty przemarsz w szyku paradnym grupy wojsk, przejazd kolumny pojazdów lub przelot eskadry samolotów wojskowych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) uroczysty przemarsz wojska lub innej grupy, np. sportowców czy ludności cywilnej, przejazd pojazdów, przelot samolotów w szyku paradnym dla oddania honorów przedstawicielom władzy;

 (1.2) pot. przen. ostentacyjne przechadzanie się

Wiktionary

Defilada (z fr. défilé) – rodzaj parady wojskowej, przemarsz oddziałów wojska, a także przejazd pojazdów i broni zmechanizowanych, w szyku paradnym przed dowódcą lub ważnymi osobistościami. Defiladą nazywany bywa też przemarsz członków organizacji lub grup ludności przed przedstawicielami władz. Zwykle okazją do organizacji defilady jest święto lub uroczystość.

W czasie defilady wojsko idzie tzw. krokiem defiladowym.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Wybuch spowodował panikę wśród publiczności obecnej na defiladzie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛfʲiˈlada, AS: defʹilada

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defilowanie n., przedefilowanie n.

 czas. defilować ndk., przedefilować dk.

 przym. defiladowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) parada

 (1.2) paradowanie

Wiktionary


defiladowy

przymiotnik od: defilada, np. szyk defiladowy


SJP.pl


defilator

zwierzę poruszające się równolegle do linii myśliwych


SJP.pl


defilować

przechodzić, paradować przed kimś, w celu zwrócenia na siebie uwagi


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) maszerować grupowo w defiladzie

 (1.2) przen. przechadzać się ostentacyjnie, chcąc być zauważonym

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Właśnie przed trybuną honorową defiluje korpus lotnictwa.

 (1.2) Wiesiek już po raz piąty defiluje pod oknem Jadźki – chyba się zakochał.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛfʲiˈlɔvat͡ɕ, AS: defʹilovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defilada ż., defilowanie n., przedefilowanie n.

 czas. przedefilować dk.

 przym. defiladowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1-2) paradować

Wiktionary


defilowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) maszerowanie, przejeżdżanie, przelatywanie w czasie defilady

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛfʲilɔˈvãɲɛ, AS: defʹilovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defilada ż.

 czas. defilować ndk.

 przym. defiladowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) paradowanie

Wiktionary


defiltracja

oddzielenie płynu przez sączenie; odsączenie


SJP.pl


definicja

wyjaśnienie znaczenia wyrazu, pojęcia lub całego wyrażenia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wyjaśnienie znaczenia wyrazu, pojęcia lub całego wyrażenia;

Wiktionary

Definicja (z łac. definitio; od czas. definire: de + finire, „do końca, granicy”; od finis: granica, koniec) – wypowiedź o określonej budowie, w której informuje się o znaczeniu pewnego wyrażenia przez wskazanie innego wyrażenia oddającego sens sformułowania, np. jego zakres nazwy. Wyróżnia się kilkanaście rodzajów definicji:

  • realne, a wśród nich – klasyczne;
  • nominalne, a wśród nich – treściowe, zakresowe, analityczne, syntetyczne i regulujące;
  • wyraźne;
  • w uwikłaniu, a wśród nich – przez postulaty, indukcyjne (rekurencyjne) i przez abstrakcję;
  • cząstkowe;
  • perswazyjne.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Najprostsza definicja tej figury: prostokąt o równych bokach.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛfʲĩˈɲit͡sʲja, AS: defʹĩńicʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. definiowanie n., zdefiniowanie n.

 czas. definiować ndk., zdefiniować dk.

 przym. definicyjny, definiowalny

 przysł. definitywnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wyjaśnienie, objaśnienie, określenie

Wiktionary


definicyjnie

definicyjny


SJP.pl

Patrz:

definicyjny

definicyjny

przymiotnik od: definicja


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z definicją; stanowiący definicję

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. definicja ż., definiowanie n., zdefiniowanie n.

 przym. definiowalny

Wiktionary


definiendum

człon definiowany, to, czego znaczenie się określa (np. definiendum w tej definicji jest samo słowo "definiendum")


SJP.pl

Definicja (z łac. definitio; od czas. definire: de + finire, „do końca, granicy”; od finis: granica, koniec) – wypowiedź o określonej budowie, w której informuje się o znaczeniu pewnego wyrażenia przez wskazanie innego wyrażenia oddającego sens sformułowania, np. jego zakres nazwy. Wyróżnia się kilkanaście rodzajów definicji:

  • realne, a wśród nich – klasyczne;
  • nominalne, a wśród nich – treściowe, zakresowe, analityczne, syntetyczne i regulujące;
  • wyraźne;
  • w uwikłaniu, a wśród nich – przez postulaty, indukcyjne (rekurencyjne) i przez abstrakcję;
  • cząstkowe;
  • perswazyjne.

Wikipedia


definiens

człon definiujący, ta część definicji, w której określa się znaczenie członu definiowanego (np. w tej definicji definiensem jest: "człon definiujący, ta część definicji, w której określa się znaczenie członu definiowanego")


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) log. człon definiujący

Wiktionary

Definicja (z łac. definitio; od czas. definire: de + finire, „do końca, granicy”; od finis: granica, koniec) – wypowiedź o określonej budowie, w której informuje się o znaczeniu pewnego wyrażenia przez wskazanie innego wyrażenia oddającego sens sformułowania, np. jego zakres nazwy. Wyróżnia się kilkanaście rodzajów definicji:

  • realne, a wśród nich – klasyczne;
  • nominalne, a wśród nich – treściowe, zakresowe, analityczne, syntetyczne i regulujące;
  • wyraźne;
  • w uwikłaniu, a wśród nich – przez postulaty, indukcyjne (rekurencyjne) i przez abstrakcję;
  • cząstkowe;
  • perswazyjne.

Wikipedia


definiować

czasownik przechodni niedokonany

 (1.1) objaśniać znaczenie jakiegoś wyrazu, terminu, pojęcia, formułować precyzyjną definicję

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Chorobę definiuje się jako jakiekolwiek odstępstwo od normalnego stanu fizjologicznego organizmu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛfʲĩˈɲɔvat͡ɕ, AS: defʹĩńovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. definiowanie n., definicja ż., zdefiniowanie n.

 czas. zdefiniować dk.

 przysł. definitywnie

 przym. definiowalny

Wiktionary


definiowalny

dający się zdefiniować, możliwy do zdefiniowania


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) możliwy do zdefiniowania, dający się zdefiniować

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. definicja ż., definiowanie n., zdefiniowanie n.

 czas. definiować ndk., zdefiniować dk.

 przym. definicyjny

Wiktionary


definiowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) formułowanie definicji

Wiktionary

Definiowanie – czynność, którą podejmuje się w celu ustalenia, jakie znaczenie posiada w danym języku dane wyrażenie. Zabieg taki najczęściej znajduje zastosowanie w następujących czterech przypadkach:

  1. jeśli dane wyrażenie językowe należy do słownika danego języka, ale nie znamy w ogóle jego znaczenia;
  2. jeśli dane wyrażenie językowe należy do słownika danego języka, ale jego znaczenie nie jest jasne, tzn. nie potrafimy jednoznacznie wskazać zbioru desygnatów tego pojęcia, a zatem znamy tylko niektóre jego znaczenia i chcemy poznać jego pozostałe znaczenia;
  3. jeśli dane wyrażenie językowe należy do słownika danego języka, znamy jego znaczenie, ale chcemy je zmienić;
  4. jeśli dane wyrażenie językowe nie należy do słownika danego języka i chcemy je tam wprowadzić.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌdɛfʲĩɲɔˈvãɲɛ, AS: defʹĩńovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zdefiniowanie n., definicja ż.

 czas. definiować ndk., zdefiniować dk.

 przym. definicyjny, definiowalny

Wiktionary


definitor

doradca prowincjała


SJP.pl


definitorium

Definitorium – doradcze kolegium ministra prowincjalnego (prowincjała) w niektórych zakonach męskich, np. u franciszkanów. Składa się zazwyczaj z kilku członów tej samej prowincji zakonnej, którzy złożyli profesję wieczystą. Członkowie definitorium zwykle nazywani są definitorami lub dyskretami. Tą samą nazwą bywa określane cykliczne zebranie członków rady.

Wikipedia


definitorka

definitor


SJP.pl

Patrz:

definitor

definitywnie

przysłówek sposobu

 (1.1) w sposób definitywny, ostateczny, zdecydowany

Wiktionary

Definitywnie – trzeci album solowy polskiego rapera Te-Trisa. Wydawnictwo ukazało się 23 października 2015 roku nakładem wytwórni muzycznej Step Records. Album został wyprodukowany przez samego rapera przy współpracy z Sir Michem, Kacprem Winiarkiem oraz Nerwusem. Wśród gości pojawili się raperzy: Kuba Knap, Astek z zespołu Dwa Sławy i Ras z grupy Rasmentalism.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Ich związek, zawsze odległy od formy ustabilizowanej, został w końcu definitywnie zerwany.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛfʲĩɲiˈtɨvʲɲɛ, AS: defʹĩńityvʹńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. definicja ż.

 czas. definiować

 przym. definitywny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) stanowczo, ostatecznie

Wiktionary


definitywność

definitywny


SJP.pl

Patrz:

definitywny

definitywny

kończący sprawę, roztrzygający, ostateczny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) kończący sprawę, rozstrzygający, ostateczny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wicepremier i minister rolnictwa zarazem, Jarosław Kalinowski, uspokoił jednak społeczeństwo, zapowiadając rychły i definitywny koniec bałaganu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛfʲĩɲiˈtɨvnɨ, AS: defʹĩńityvny

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. definitywnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) nieodwołalny, ostateczny

Wiktionary


deflacja

1. spadek ogólnego poziomu cen, przeciwieństwo inflacji;
2. w geologii: wywiewanie przez wiatr luźnego materiału skalnego z płaskich suchych powierzchni, np. obszarów pustynnych, wyschniętych jezior itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ekon. zjawisko obniżenia ogólnego poziomu cen z powodu zmniejszonego dopływu pieniądza do gospodarki

 (1.2) geol. wywiewanie przez wiatr luźnego materiału z płaskiej powierzchni suchego terenu

Wiktionary

  • deflacja (ekonomia) – wzrost wartości pieniądza w czasie.
  • deflacja (geomorfologia) – przenoszenie przez wiatr piasku bądź pyłu.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W Grecji zaobserwowano pierwszą deflację od 45 lat.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛˈflat͡sʲja, AS: deflacʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 przym. deflacyjny

Wiktionary


deflacyjność

deflacyjny


SJP.pl

Patrz:

deflacyjny

deflacyjny

deflacja


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) ekon. dotyczący deflacji

 (1.2) w geomorfologii: dotyczący deflacji

Wiktionary

Patrz:

deflacja

Przykłady

 (1.2) Nieliczne zbiorniki naturalne (jeziora) mają najczęściej charakter starorzeczy oraz jeziorek w zagłębieniach deflacyjnych.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deflacja ż.

Wiktionary


deflagracja

nieeksplozyjne, stosunkowo wolne spalanie się materiału wybuchowego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) chem. szybkie spalanie materiału wybuchowego, jednak przebiegające stosunkowo łagodnie w stosunku do detonacji;

Wiktionary

Deflagracja (łac. deflagratio de- 'z, od, wy-' i flagrare 'płonąć') – rodzaj stosunkowo powolnego rozkładu materiałów wybuchowych, który rozprzestrzenia się z prędkością znacznie mniejszą niż prędkość dźwięku w tym materiale. Jest jednym z dwóch – obok detonacji – możliwych typów eksplozji materiałów wybuchowych i gazów palnych.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Wszystkie założone środki bezpieczeństwa uwzględniają możliwość przejścia procesu deflagracji w detonację.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. konflagracja ż.

 przym. deflagracyjny, konflagracyjny

 przysł. deflagracyjnie, konflagracyjnie

Wiktionary


deflagracyjny

deflagracja


SJP.pl

Patrz:

deflagracja

deflator

wskaźnik ekonomiczny, procentowy stosunek dochodu narodowego w ujęciu nominalnym do dochodu narodowego w ujęciu realnym


SJP.pl

Deflator PKB – indeks zmiany wszystkich cen w gospodarce, który jest obliczany jako relacja między PKB w cenach nominalnych (bieżących) a PKB w cenach stałych (z wybranego okresu).

Wikipedia


deflegmacja

w procesie destylacji: skraplanie się mniej lotnych składników mieszaniny, kiedy bardziej lotne pozostają jeszcze w postaci pary


SJP.pl


deflegmator

urządzenie zwiększające efektywność procesu destylacji


SJP.pl

Wikipedia


deflektometr

urządzenie redukujące odchylenia igły magnetycznej w kompasie pokładowym statku


SJP.pl

Deflektometr (deflektor) to przyrząd pomiarowy używany w żeglarstwie przy kompensacji dewiacji kompasu magnetycznego. Wyznacza on natężenie pola magnetycznego odchylającego igłę kompasu od kierunku południka.

Wikipedia


deflektor

element zmieniający kierunek przepływu gazu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) element do zmiany kierunku strumienia gazów, cząstek, zanieczyszczeń, itp.;

Wiktionary

Deflektor (z łac. deflecto = odginam, odchylam):

  • deflektor – urządzenie do zmieniania kierunku przepływu gazów i cieczy, np. w celu wytrącania cząstek pyłu lub poprawy aerodynamiki na dachach samochodów ciężarowych
    • deflektor wiatrowy – siatka mocowana za oparciami foteli w autach z nadwoziem otwartym
    • deflektor tłokowy – wypukła część tłoka kierująca mieszankę paliwową w górną część komory spalania
    • deflektor kominowy – urządzenie zwiększające ciąg komina
    • deflektor – w samochodach inaczej owiewka przyokienna

    Wikipedia

    Powiązane:

     rzecz. reflektor m.

    Wiktionary


defloracja

rozrywanie błony dziewiczej przy pierwszym stosunku płciowym; rozdziewiczenie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. przerwanie błony dziewiczej

Wiktionary

Dziewictwo, również prawictwo – termin określający stan osoby, która nigdy nie podejmowała stosunków seksualnych. Istnieją tradycje kulturowe i religijne, które przywiązują szczególną wartość i znaczenie temu stanowi, zwłaszcza wobec niezamężnych kobiet, kojarzonemu z pojęciami czystości osobistej, honoru i wartości. Utrata dziewictwa bywa nazywana defloracją.

Wikipedia


defloracyjny

defloracja, np. krwawienie defloracyjne


SJP.pl


deflorować

pozbawiać dziewictwa; rozdziewiczać


SJP.pl


defoe

[czytaj: diFOŁ albo diFO] nazwisko angielskie, m.in. Daniel Defoe (1660-1731) - pisarz angielski


SJP.pl


defoliacja

usuwanie liści z roślin


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) roln. usuwanie liści rośliny za pomocą środków chemicznych

Wiktionary

Defoliacja – pozbawienie rośliny liści wskutek oddziaływania czynników zewnętrznych lub substancji chemicznych, będących zazwyczaj składnikiem pestycydów.

Może ona następować pod wpływem:

  • owadów (gradacja)
  • chorób roślinnych
  • defoliantów (np.: tiomocznik, chloran sodu)

Wikipedia

Powiązane:

 przym. defoliacyjny, foliowy, foliarski

 rzecz. defoliant mrz.

Wiktionary


defoliacyjny

przymiotnik od: defoliacja


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) roln. związany z defoliacją

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defoliacja ż., defoliant mrz.

Wiktionary


defoliant

środek stosowany do usuwania liści z roślin


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. biol. substancja powodująca zrzucanie liści przez rośliny;

Wiktionary

Defolianty (ang. defoliant z łac. de- 'od-' i folium 'liść; karta') – substancje chemiczne, które powodują zrzucanie liści przez rośliny.

Stosowane w rolnictwie w celu przyspieszenia dojrzewania roślin i ułatwienia zbioru. Zabieg ten ma zastosowanie na nasiennych plantacjach wolno dojrzewających roślin strączkowych, jak łubin, bób, na 1-3 tyg. przed zbiorem. Znajdują także zastosowanie w szkółkarstwie do usuwania liści z podkładek drzew owocowych w celu przyspieszenia przejścia w okres spoczynku.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W rolnictwie defolianty mają zastosowanie przy przyspieszeniu dojrzewania roślin i ułatwianiu zbioru.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛˈfɔlʲjãnt, AS: defolʹi ̯ãnt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defoliacja ż.

 czas. defoliować

 przym. defoliacyjny, foliarski

Wiktionary


defonologizacja

zanikanie różnicy w wymowie między dwiema głoskami


SJP.pl


deforestacja

niszczenie lasów; ogołacanie z lasów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wycięcie, wytrzebianie, niszczenie lasów

Wiktionary

Wylesianie, deforestacja, wycięcie – proces zmniejszania udziału terenów leśnych w ogólnej powierzchni danego obszaru, zazwyczaj wskutek antropopresji (np. nadmierne wykorzystanie gospodarcze lasów, zanieczyszczenie środowiska itp.).Może prowadzić do powodzi, susz, osunięć ziemi i lawin błotnych.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌdɛfɔrɛˈstat͡sʲja, AS: deforestacʹi ̯a

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wylesianie, wyręb

Wiktionary


deforma

lekceważąco: zła reforma


SJP.pl


deformacja

niszczenie, zmiana kształtu czegoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zniekształcenie, pozbawienie czegoś jego pierwotnej formy

Wiktionary

  • odkształcenie (deformacja) – w mechanice zmiana wzajemnego położenia części ciała
  • deformacja (w plastyce) – zmiana kształtu postaci lub form przedmiotów w stosunku do ich pierwowzorów istniejących w rzeczywistości, dokonana zgodnie z założeniami danego kierunku artystycznego (np. ekspresjonizmu) lub nieświadomie (jak np. w sztuce dziecięcej, ludów prymitywnych)
  • deformacja (w medycynie) – rodzaj wady wrodzonej płodu

Wikipedia

Powiązane:

 czas. deformować

Wiktionary


deformacyjny

deformacja


SJP.pl

Patrz:

deformacja

deformować

wypaczać;
1. powodować zniekształcenia; zniekształcać, szpecić;
2. zmieniać pierwotny sens czegoś;
3. powodować zwyrodnienie, upadek moralny; degenerować, wynaturzać, demoralizować


SJP.pl

czasownik niedokonany

 (1.1) pejor. pozbawiać pierwotnego kształtu lub sensu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deformacja ż., deformowanie n.

 czas. zdeformować dk.

 przym. zdeformowany

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wypaczać

Wiktionary


deformowalność

cecha czegoś, co łatwo ulega zniekształceniu


SJP.pl


deformowalny

1. łatwo ulegający zniekształceniu;
2. algorytm deformowalny - w kryptografii: taki, że adwersarz ma możliwość zmiany szyfrogramu bez znajomości tekstu jawnego


SJP.pl


deformująco

deformujący


SJP.pl

Patrz:

deformujący

defragmentacja

procedura zapisu pliku znajdującego się na dysku twardym tak, aby wszystkie części danego pliku były zapisane w kolejnych sektorach


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) inform. proces przenoszenia danych pomiędzy obszarami dysku twardego w celu jego optymalnego wykorzystania;

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Wczoraj podczas defragmentacji mój komputer wyłączył się.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛfraɡmɛ̃nˈtat͡sʲja, AS: defragmẽntacʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defragmentator m., defragmentowanie n., zdefragmentowanie n.

 czas. defragmentować ndk., zdefragmentować dk.

 przym. defragmentacyjny

Wiktionary


defragmentacyjny

przymiotnik

 (1.1) dotyczący defragmentacji

Wiktionary


defragmentator

narzędzie do defragmentacji dysków twardych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) inform. program komputerowy do defragmentowania plików

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Uruchom defragmentator dysków, aby zdefragmentować system plików celem przyspieszenia otwierania plików.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defragmentacja ż., defragmentowanie n., zdefragmentowanie n.

 czas. defragmentować, zdefragmentować

Wiktionary


defragmentować

czasownik

 (1.1) inform. wykonywać defragmentację

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wczoraj defragmentowałem dysk twardy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛfraɡmɛ̃nˈtɔvat͡ɕ, AS: defragmẽntovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defragmentacja ż., defragmentator m., defragmentowanie n., zdefragmentowanie n.

 czas. zdefragmentować dk.

 przym. defragmentacyjny

Wiktionary


defragmentowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) inform. wykonywanie defragmentacji, zachodzenie defragmentacji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defragmentacja ż., defragmentator m., zdefragmentowanie n.

 czas. defragmentować ndk., zdefragmentować dk.

 przym. defragmentacyjny

Wiktionary


defraudacja

przeznaczenie powierzonych publicznych pieniędzy lub majątku na niewłaściwy cel, najczęściej dla osobistej korzyści i niezgodnie z prawem


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przestępstwo polegające na przywłaszczeniu cudzej powierzonej korzyści materialnej (pieniędzy, majątku)

Wiktionary

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌdɛfrawˈdat͡sʲja, AS: defrau̯dacʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defraudant mos., defraudantka ż.

 przym. defraudancki, defraudacyjny

 czas. defraudować ndk., zdefraudować dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) malwersacja, przywłaszczenie, sprzeniewierzenie, zabór

Wiktionary


defraudacyjny

związany z przeznaczeniem powierzonych publicznych pieniędzy lub majątku na niewłaściwy cel, najczęściej dla osobistej korzyści


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) rzad. związany z defraudacją

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defraudacja ż.

Wiktionary


defraudancki

defraudacja; defraudacyjny, malwersacyjny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z defraudantami, tymi, którzy dopuszczają się defraudacji, taki jak oni

 (1.2) służący do defraudacji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. defraudacja ż.

Wiktionary


defraudant

człowiek, który dopuścił się defraudacji; złodziej


SJP.pl


defraudantka

defraudant


SJP.pl

Patrz:

defraudant

defraudować

przeznaczać powierzone publiczne pieniądze lub majątek na niewłaściwy cel, najczęściej dla osobistej korzyści i niezgodnie z prawem


SJP.pl


dęga

sztaba u wrót, wierzei


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) warmia. szabla

Wiktionary


degas

[czyta: deGA] nazwisko francuskie, m.in. Edgar Dega (1834-1917) - malarz francuski


SJP.pl

Edgar Degas, właśc. Hilaire-Germain-Edgar de Gas, wym. [ilɛʀ ʒɛʁmɛ̃ ɛdɡɑʀ dəˈɡɑ] (ur. 19 lipca 1834 w Paryżu, zm. 27 września 1917 tamże) – francuski malarz i rzeźbiarz impresjonistyczny. Pełna inwencji kompozycja, świetna kreska i umiejętność przedstawiania postaci w ruchu przyczyniły się do uznania go za jednego z największych malarzy końca XIX wieku.

Wikipedia


degazacja

1. niszczenie gazów bojowych;
2. usuwanie pozostałości gazów używanych w procesach obróbki materiałów, np. przy sterylizacji gazowej


SJP.pl


degazator

środek do niszczenia bojowych substancji trujących


SJP.pl


degażować

podcinać, cieniować włosy specjalnymi nożyczkami (degażówkami)


SJP.pl


degażówki

fryzjerskie nożyczki do degażowania (cieniowania włosów)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) fryzj. nożyczki fryzjerskie z ząbkowaną jedną lub obiema krawędziami tnącymi, służące do cieniowania włosów;

Wiktionary

Degażówki – rodzaj nożyczek z ostrzami w kształcie zębów – na jednym lub na obu ostrzach. Używane we fryzjerstwie do przerzedzania (degażowania) włosów oraz występujące w odmianie do pielęgnacji sierści zwierząt (psów, kotów).

Ten typ nożyczek stosuje się do zmniejszania objętości włosów (przerzedzania), cieniowania, strzyżenia punktowego.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Proszę wycieniować mi grzywkę degażówkami.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛɡaˈʒufʲci, AS: degažufʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. degażowanie n.

 czas. degażować ndk., wydegażować dk.

Wiktionary


degeneracja

1. zatracenie norm moralnych i poczucia godności; wyradzanie się, zwyrodnienie, wynaturzenie;
2. poważne zniekształcenie struktury, organizacji czegoś;
3. w medycynie:
a) nieodwracalne zmiany organiczne, utrudniające lub hamujące funkcje życiowe osobnika, prowadzące do jego wyginięcia;
b) patologiczne zmiany w komórkach, tkankach lub narządach, prowadzące do upośledzenia ich funkcji lub do zaniku


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) postępowanie, zachowanie lub moralność niezgodne z powszechnie akceptowanymi normami

 (1.2) biol. nieodwracalne zmiany patologiczne w komórkach, tkankach albo narządach

Wiktionary

Degeneracja to ogólnie zwyrodnienie, wynaturzenie, zniekształcenie – zasadnicza (najczęściej niekorzystna) zmiana (proces), często także wynik procesu degeneracyjnego.

  • w matematyce, fizyce i chemii:
    • figura geometryczna jest zdegenerowana, gdy ma zerowe pole powierzchni; bryła geometryczna jest zdegenerowana, gdy ma zerową objętość
    • degeneracja (zwyrodnienie) poziomów energetycznych – stan, w którym jednej wartości energii układu odpowiada wiele stanów kwantowych
    • degeneracja (zwyrodnienie) widma – właściwość widma operatora w przestrzeni Banacha

    Wikipedia

    Powiązane:

     rzecz. degenerat m., degeneratka ż., degenerowanie n.

     czas. degenerować się

    Wiktionary

    Synonimy:

     (1.1-1.2) zwyrodnienie, wynaturzenie

    Wiktionary


degeneracki

przymiotnik od: degenerat


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z degeneratem; taki jak degenerat

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. degenerat mos.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zwyrodniały

Wiktionary


degeneracyjność

cecha czegoś mającego tendencję do stopniowego pogarszania swojego stanu


SJP.pl


degeneracyjny

związany ze stopniowym pogarszaniem stanu czegoś


SJP.pl


degenerat

1. człowiek, który trwale zatracił normy moralne i poczucie godności; zwyrodnialec;
2. potocznie: zboczeniec;
3. człowiek całkowicie zniszczony przez długotrwałe uzależnienie od środków chemicznych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) książk. pejor. osoba, która przestała przestrzegać norm społecznych i moralnych

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wszyscy uważają nas tylko za łobuzów i degeneratów, a nikt nie może pojąć, że narkomania to po prostu straszliwa choroba.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. degeneracja ż.

:: fż. degeneratka ż.

 czas. degenerować ndk., zdegenerować dk.

 przym. degeneracki, degeneratywny, regeneratywny

Wiktionary


degeneratka

degenerat


SJP.pl

Patrz:

degenerat

degeneria

niewielkie drzewo z rodziny degeneriowatych, pochodzące z wyspy Fidżi


SJP.pl

Degeneriowate (Degeneriaceae I.W. Bailey & A.C. Sm.) – monotypowa rodzina roślin należąca do rzędu magnoliowców. Obejmuje jeden rodzaj degeneria Degeneria z dwoma gatunkami. Są to drzewa będące endemitami wysp Fidżi na Oceanie Spokojnym. Z powodu usunięcia naturalnych barier między populacjami obu gatunków w wyniku działalności człowieka – oba taksony krzyżują się. Nie jest znane znaczenie ekonomiczne tych roślin. Kwiaty zapylane są przez chrząszcze, a nasiona roznoszone są przez gołębie i papugi.

Wikipedia


degeneriowate

o cechach degeneriowatych (rodzina roślin)


SJP.pl

Degeneriowate (Degeneriaceae I.W. Bailey & A.C. Sm.) – monotypowa rodzina roślin należąca do rzędu magnoliowców. Obejmuje jeden rodzaj degeneria Degeneria z dwoma gatunkami. Są to drzewa będące endemitami wysp Fidżi na Oceanie Spokojnym. Z powodu usunięcia naturalnych barier między populacjami obu gatunków w wyniku działalności człowieka – oba taksony krzyżują się. Nie jest znane znaczenie ekonomiczne tych roślin. Kwiaty zapylane są przez chrząszcze, a nasiona roznoszone są przez gołębie i papugi.

Wikipedia


degeneriowaty

o cechach degeneriowatych (rodzina roślin)


SJP.pl


degenerować

wynaturzać, wyrodnieć, karłowacieć, cofać w rozwoju


SJP.pl


deglacjacja

zespół procesów prowadzących do zaniku pokrywy lodowej


SJP.pl

Deglacjacja, cofanie się lodowca – proces polegający na stopniowym zaniku lub zmniejszaniu się powierzchni lodowca i odsłanianiu się zlodowaconego terenu, głównie wskutek zmian klimatu.

Wyróżnia się:

  • deglacjację frontalną – powolne cofanie się czoła lodowca (w wyniku przewagi topnienia nad napływem nowego lodu) bez utraty jego zwartości; charakterystyczna dla lodowców górskich;
  • deglacjację arealną – powierzchniowe zanikanie lodowca, zachodzące równomiernie od góry; lodowiec nie zachowuje swojej zwartości, pozostają bryły martwego lodu zazwyczaj pokryte moreną powierzchniową.
  • deglacjację subakwalną – deglacjacja zbiornikowa, podwodna
  • deglacjację z oscylacjami i nasunięciami

Wikipedia


deglacjacyjny

przymiotnik od: deglacjacja


SJP.pl


deglobalizacja

proces polegający m.in. na zmniejszeniu obrotów handlu międzynarodowego oraz osłabieniu przepływu kapitału, ludzi i technologii


SJP.pl


deglomeracja

proces hamujący wzrost zagęszczenia ludności, przez rozszerzanie się terenów przeznaczonych na budownictwo (zwłaszcza jednorodzinne) daleko poza centra miast


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) planowy lub samoczynny proces rozpraszania się skupisk ludności i jej działalności (firm, instytucji itp.);

Wiktionary

Deglomeracja (z łac. de – od, glomerare – skupiać) – proces mający na celu zahamowanie wzrostu zagęszczenia ludności. Wyróżnia się dwa typy deglomeracji: czynną (przenoszenie zakładów pracy poza granice aglomeracji) i bierną (niedopuszczanie do powstawania nowych miejsc zatrudnienia na terenie aglomeracji).

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌdɛɡlɔ̃mɛˈrat͡sʲja, AS: deglõmeracʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 czas. deglomerować

 przym. deglomeracyjny

 rzecz. deglomerowanie

Wiktionary


deglomeracyjny

przymiotnik od: deglomeracja


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) przym. od deglomeracja

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Szczególną rolę w procesie deglomeracyjnym miała odgrywać sieć miast nowych o satelitarnym charakterze.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛɡlɔ̃mɛraˈt͡sɨjnɨ, AS: deglõmeracyi ̯ny

Wiktionary

Powiązane:

 czas. deglomerować

 rzecz. deglomeracja, deglomerowanie

Wiktionary


deglomerować

1. przeciwdziałać nadmiernemu rozrastaniu się wielkich miast;
2. rozpraszać wielkie skupiska ludności


SJP.pl

czasownik

 (1.1) o skupiskach ludzi i ich działalności, zwłaszcza przemyśle: planowo lub samoczynnie rozpraszać się

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Miasto postanowiło deglomerować wielki przemysł, który powodował przetłoczenie i zbytnio zanieczyszczał powietrze.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛɡlɔ̃mɛˈrɔvat͡ɕ, AS: deglõmerovać

Wiktionary

Powiązane:

 przym. deglomeracyjny

 rzecz. deglomeracja, deglomerowanie

Wiktionary


deglomerowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|deglomerować.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛɡlɔ̃mɛrɔˈvãɲɛ, AS: deglõmerovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. deglomeracyjny

 rzecz. deglomeracja

 czas. deglomerować

Wiktionary


degolówka

czapka kroju wojskowego kepi francuskiego, popularna wśród młodzieży w Polsce po wizycie de Gaulle'a (we wrześniu 1967 roku)


SJP.pl


degórski

nazwisko


SJP.pl


degorżować

usuwać osad drożdżowy z butelek szampana lub innego wina musującego, w których zakończyła się wtórna fermentacja


SJP.pl


degradacja

1. obniżenie wartości, rangi, stanowiska;
2. niszczenie środowiska naturalnego;
3. utrata pozycji, przynależności do wyższej grupy klasowej; deklasacja;
4. rozpad lub rozkład związku chemicznego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zmiana czyjegoś stanowiska zawodowego na niższe

 (1.2) obniżenie pozycji / rangi / wartości

 (1.3) niszczenie środowiska i zasobów, jakimi ono dysponuje

 (1.4) rozkład związku chemicznego na prostsze związki

Wiktionary

  • degradacja w pracy – przeniesienie pracownika z wyższego stanowiska na niższe lub obniżenie jego stopnia służbowego (to drugie zwykle jako kara dyscyplinarna)
  • degradacja zawodowa – przejście na niższe stanowisko lub podjęcie zawodu niżej cenionego niż wcześniej wykonywany albo utrata pracy
  • degradacja w wojsku – odebranie dotychczasowego stopnia wojskowego i nadanie stopnia szeregowego
  • degradacja geologiczna – obniżenie produktywności i żyzności gleby
  • degradacja siedliska rolniczego – obniżenie potencjału wytwórczego ekosystemów rolniczych
  • degradacja środowiska przyrodniczego – pogorszenie się stanu środowiska przyrodniczego i ekosystemów
  • degradacja chemiczna – rozpad związku chemicznego
    • degradacja Edmana – metoda sekwencjonowania peptydów
    • degradacja Hofmanna (inaczej przegrupowanie Hofmanna) – reakcja chemiczna amidów pierwszorzędowych
    • degradacja polimerów – nazwa procesów rozpadu cząsteczek polimerów

    Wikipedia

    Wymowa:

    IPA: ˌdɛɡraˈdat͡sʲja, AS: degradacʹi ̯a

    Wiktionary

    Powiązane:

     rzecz. degradowanie n., zdegradowanie n.

     czas. degradować ndk., zdegradować dk.

     przym. degradacyjny

    Wiktionary


degradacyjny

przymiotnik od: degradacja


SJP.pl


degradować

1. przenosić kogoś ze stanowiska wyższego na niższe;
2. w wojsku: karnie przenosić do stopnia szeregowca;
3. obniżać rolę, rangę, wartość czegoś;
4. powodować niszczenie środowiska naturalnego;
5. degradować się:
a) stawać się mniej wartościowym;
b) o środowisku, jego elementach: ulegać degradacji


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) obniżać komuś stopień wojskowy, zwykle karnie

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

 (2.1) tracić korzystne cechy

czasownik zwrotny niedokonany degradować się (dk. brak)

 (3.1) stawać się mniej wartościowym

 (3.2) ulegać procesowi niszczenia

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ten kapral był już dwukrotnie degradowany.

 (2.1) Poziom życia w naszym mieście degraduje z roku na rok.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛɡraˈdɔvat͡ɕ, AS: degradovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. degradacja ż., degradowanie n., zdegradowanie n.

 czas. zdegradować dk.

 przym. degradacyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (2.1) podupadać, degenerować się, nikczemnieć

Wiktionary


degradowalny

łatwo ulegający rozkładowi, degradacji


SJP.pl


degradowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) obniżanie komuś stopnia wojskowego, zwykle karnie

 (1.2) tracenie korzystnych cech

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛɡradɔˈvãɲɛ, AS: degradovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. degradacja ż., zdegradowanie n.

 czas. degradować ndk., zdegradować dk.

 przym. degradacyjny

Wiktionary


degradujący

1. przenosić kogoś ze stanowiska wyższego na niższe;
2. w wojsku: karnie przenosić do stopnia szeregowca;
3. obniżać rolę, rangę, wartość czegoś;
4. powodować niszczenie środowiska naturalnego;
5. degradować się:
a) stawać się mniej wartościowym;
b) o środowisku, jego elementach: ulegać degradacji


SJP.pl

Patrz:

degradować

degras

moellon; uboczny produkt utleniania tranu, do natłuszczania skór


SJP.pl


degrengolada

upadek moralny lub materialny; staczanie się


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) książk. zanik wartości moralnych lub estetycznych

Wiktionary

Degrengolada – ósmy album studyjny polskiej piosenkarki Nosowskiej. Został wydany 19 maja 2023 nakładem wydawnictwa Kayax.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Nie mógł już patrzeć na postępującą degrengoladę swojej żony.

 (1.1) Czuję w sobie okropną degrengoladę ducha… Prawdziwie i głęboko nieszczęśliwym jestem… Marnieję, ginę, wszystko, co jest we mnie wyższego, idealnego, przemienia się w żółć i tłuszcz!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛɡrɛ̃ŋɡɔˈlada, AS: degrẽŋgolada

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) upodlenie, staczanie się

Wiktionary


degresja

stopniowe zmniejszanie się; obniżanie się poziomu czegoś


SJP.pl


degresywność

w ekonomii: cecha czegoś, czemu stopniowo jest zmniejszana wartość


SJP.pl


degresywny

w ekonomii: związany ze stopniowym zmniejszeniem wartości czegoś


SJP.pl


degustacja

1. ocena smaku produktów żywnościowych;
2. potocznie: poczęstunek


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ocena smaku produktów spożywczych

 (1.2) pot. poczęstunek

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) O godzinie siódmej rozpoczniemy degustację.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. degustator mos., degustowanie n.

 przym. degustacyjny

 czas. degustować

Wiktionary


degustacyjny

przymiotnik od: degustacja


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z degustacją, dotyczący degustacji, służący do degustacji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. degustator mos., degustacja ż.

 czas. degustować

Wiktionary


degustator

specjalista określający jakość produktów żywnościowych (np. wina, herbaty) na podstawie ich smaku; kiper


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) uczestnik degustacji

 (1.2) profesjonalista oceniający jakość żywności na podstawie smaku

Wiktionary

Kiper – degustator, osoba zawodowo zajmująca się organoleptyczną oceną smaku, wyglądu, zapachu, jakością i klasyfikacją wszelkiego rodzaju potraw i napojów. Pojęcie to odnosi się głównie do osób degustujących i oceniających napoje alkoholowe takie jak wino, piwo, whisky itp. Kiper powinien wykazywać się szczególną wrażliwością smakowo-węchową oraz posiadać odpowiednią wiedzę, pozwalającą mu na obiektywną ocenę degustowanych trunków lub potraw.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. degustacja ż.

:: fż. degustatorka ż.

 czas. degustować

 przym. degustacyjny, degustatorski

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) debit; (1.2) debit

* białoruski: (1.1) дэгустатар m.; (1.2) дэгустатар m.

* bułgarski: (1.2) дегустатор m.

* interlingua: (1.2) degustator

* słoweński: (1.2) degustator m.

źródła.

== degustator (interlingua.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) kiper, degustator

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛɡuˈstatɔr, AS: degustator

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. degustacja ż.

:: fż. degustatorka ż.

 czas. degustować

 przym. degustacyjny, degustatorski

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. degustacja ż.

:: fż. degustatorka ż.

 czas. degustować

 przym. degustacyjny, degustatorski

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) debit; (1.2) debit

* białoruski: (1.1) дэгустатар m.; (1.2) дэгустатар m.

* bułgarski: (1.2) дегустатор m.

* interlingua: (1.2) degustator

* słoweński: (1.2) degustator m.

źródła.

== degustator (interlingua.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) kiper, degustator

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


degustatorka

kobieta oceniająca jakość artykułów żywnościowych na podstawie smaku tych artykułów


SJP.pl


degustatorski

degustator


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) rzad. związany z pracą lub osobą degustatora, dotyczący degustatora

Wiktionary

Patrz:

degustator

Powiązane:

 rzecz. degustator mos.

Wiktionary


degustować

1. smakować potrawy i napoje;
2. oceniać jakość produktów spożywczych na podstawie ich smaku


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. zdegustować)

 (1.1) podn. próbować jedzenia lub napojów w sposób świadomy, z uwagą, aby docenić ich smak, aromat, teksturę i inne walory

 (1.2) pot. przyprawiać o niesmak

czasownik zwrotny niedokonany degustować się (dk. zdegustować się)

 (2.1) pot. czerpać przyjemność z długotrwałego czy bardzo szczegółowego zajmowania się czymś

 (2.2) podn. być degustowanym

 (2.3) pot. ulegać odrazie, zniesmaczeniu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Sommelier degustował wino, analizując jego bukiet i posmak.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. degustacja ż., degustator mos., degustatorka ż., degustowanie n.

 czas. zdegustować dk.

 przym. degustacyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kosztować

 (1.2) obrzydzać, zniechęcać, zniesmaczać

 (2.1) rozkoszować się

 (2.3) obrzydzać się, zniechęcać się, zniesmaczać się

Wiktionary


dehellenizacja

wyzwalanie się spod wpływów kultury starożytnej Grecji


SJP.pl


dehelmintyzacja

uwalnianie organizmu od pasożytów przy użyciu odpowiednich środków; odrobaczanie


SJP.pl


dehermetyzacja

rozszczelnienie


SJP.pl


dehermetyzacyjny

przymiotnik od: dehermetyzacja


SJP.pl


dehermetyzować

powodować utratę szczelności


SJP.pl


deheroizacja

pozbawianie kogoś lub czegoś cech heroicznych


SJP.pl


deheroizacyjny

przymiotnik od: deheroizacja


SJP.pl


deheroizować

pozbawiać kogoś lub coś cech bohaterskich


SJP.pl


dehnel

nazwisko


SJP.pl


dehumanizacja

1. pozbawianie cech ludzkich; odczłowieczenie;
2. proces zmian powodujących zanik wartości humanitarnych; dehumanizm


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pozbawienie czegoś cech właściwych człowiekowi

Wiktionary

Dehumanizacja (od łac. humanus, ludzki), odczłowieczanie, odczłowieczenie – proces zanegowania człowieczeństwa drugiej osoby, czyli zmiany stosunków interpersonalnych, w wyniku którego zaczyna się postrzegać drugiego człowieka jako zwierzę lub przedmiot pozbawiony jakichkolwiek uczuć, afektów i emocji. Praktyczna definicja określa to zjawisko jako postrzeganie i traktowanie innych ludzi tak, jakby nie posiadali oni zdolności umysłowych, którymi dysponujemy jako istoty ludzkie. W takim ujęciu każdy czyn lub myśl, które traktują kogoś jako mniej niż człowieka, jest aktem odczłowieczenia.

Wikipedia

Synonimy:

 (1.1) odczłowieczenie

Wiktionary


dehumanizacyjny

przymiotnik od: dehumanizacja


SJP.pl


dehumanizm

proces zmian powodujących zanik wartości humanitarnych; dehumanizacja


SJP.pl


dehumanizować

1. pozbawiać cech ludzkich, właściwych człowiekowi; odczłowieczać;
2. dehumanizować się - tracić cechy ludzkie; odczłowieczać się


SJP.pl

czasownik

 (1.1) pozbawiać cech ludzkich

Wiktionary


dehydratacja

1. utrata wody przez komórki i tkanki organizmu; odwodnienie;
2. odszczepianie cząsteczek wody od uwodnionych związków chemicznych


SJP.pl

  • dehydratacja (odwodnienie) – usunięcie ze związku chemicznego atomów wodoru i tlenu w stosunku atomowym 2:1, czyli w takim jak w wodzie, lub też usunięcie cząsteczek wody z uwodnionego związku chemicznego
  • dehydratacja (odwodnienie) – usunięcie warstwy cząsteczek wody związanych bezpośrednio z powierzchnią zolu, w wyniku czego zol ten zmienia się z zolu liofilowego na zol liofobowy

Wikipedia


dehydratacyjny

dehydratacja


SJP.pl

Patrz:

dehydratacja

dehydrator

odwilżacz, aparat do usuwania wody z czynnika chłodniczego


SJP.pl


dehydratyzacja

próżniowe suszenie surowców w naturalnej temperaturze 4˚C


SJP.pl


dehydrocholesterol

prowitamina witaminy D3


SJP.pl


dehydrogenacja

usuwanie atomów wodoru z cząsteczki związku chemicznego; odwodornianie; dehydrogenizacja


SJP.pl

Odwodornienie (dehydrogenacja) – reakcja chemiczna polegająca na odszczepianiu od cząsteczek atomów wodoru. Jest reakcją odwrotną do uwodorniania.

Reakcje odwodornienia dzieli się zazwyczaj według rodzaju wiązań w cząsteczce, od których wodór jest odszczepiany.

  • węgiel – węgiel
  • węgiel – tlen
  • węgiel – azot

Wikipedia


dehydrogenaza

enzym katalizujący odszczepianie atomów wodoru lub elektronów od niektórych substancji i przenoszenie ich na inne


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) biochem. enzym katalizujący odszczepianie atomów wodoru od metabolitów i przenoszenie ich na inne związki chemiczne;

Wiktionary

Dehydrogenazy – ogólna nazwa grupy enzymów zaliczanych do oksydoreduktaz, odczepiających atomy wodoru (łac. hydrogenium) z rozmaitych związków organicznych występujących w organizmach żywych. Przykładem może być kompleks dehydrogenazy kwasów tłuszczowych czy enzymy cyklu Krebsa. Odrywany atom wodoru nie występuje w postaci rodnika tylko jest wiązany z NAD i tak używany do hydrogenacji (uwodorniania) albo utleniany w kaskadzie oksydacyjnej mitochondrium produkując ATP.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W przypadku toluenu wydaje się, że główną reakcją, w której powstają RFT, jest reakcja utleniania aldehydu benzylowego, powstającego w wyniku metabolizmu tego związku, przez dehydrogenazę aldehydową.

Wiktionary


dehydrogenizacja

usuwanie atomów wodoru z cząsteczki związku chemicznego; odwodornianie; dehydrogenacja


SJP.pl


dei

skrótowiec, rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) socjol. ekon. różnorodność, równość, inkluzywność

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Firmy, które inwestują w DEI, wygrywają walkę o pracownika.

 (1.1) Gale powołała się na ostatnie decyzje Sądu Najwyższego „sygnalizujące zmianę” w podejściu sądów amerykańskich do programów DEI w przyszłości.

 (1.1) Po latach intensywnych wysiłków na rzecz różnorodności, wiele firm zmienia swoje podejście, ograniczając oficjalne cele DEI i przeglądając swoje programy.

Wiktionary


deichmann

nazwa sieci sklepów obuwniczych


SJP.pl

Deichmann SE – międzynarodowa sieć sklepów obuwniczych, której placówki znajdują się w kilkudziesięciu krajach Europy, a także w Turcji oraz USA. W ofercie sklepów Deichmann poza obuwiem znajdują się akcesoria takie jak: torebki, paski, portfele, czapki itp.

Wikipedia


deifikacja

uznanie człowieka, innej istoty żywej lub przedmiotu za bóstwo; ubóstwienie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rel. przypisywanie komuś lub czemuś boskich cech i właściwości, uznawanie komuś za boga;

Wiktionary

Deifikacja (łac. deificatio; deus „bóg”, facere „czynić”) – ubóstwienie, przypisanie cech boskich temu, co bogiem nie jest, a następnie uprawienie kultu ubóstwionej istoty lub rzeczy.

W mistycyzmie pojęcie to związane jest m.in. z przebóstwieniem.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌdɛjifʲiˈkat͡sʲja, AS: dei ̯ifʹikacʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deifikowanie n.

 czas. deifikować ndk.

 przym. deifikacyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ubóstwienie

Wiktionary


deifikować

przypisywać komuś lub czemuś cechy boskie


SJP.pl

czasownik niedokonany

 (1.1) przypisywać rangę lub cechy boskie; uważać za boga/bóstwo, oddawać boską cześć

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jednym z narzędzi pozostających w instrumentarium prawodawcy jest religia obywatelska (religion civile), mająca rodzić bezrefleksyjną miłość ojczyzny. Opierając się na swoistym „katechizmie obywatela”, ma ona deifikować instytucje państwa i jego praw, wymuszać internalizację nakazów woli powszechnej, przez to zaś ma stanowić gwarant trwałości i stabilności wspólnoty.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deifikacja ż., deifikowanie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) apoteozować

Wiktionary


deifikowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) przypisywanie rangi lub cech boskich; uważanie za boga/bóstwo, oddawanie boskiej czczci

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deifikacja ż.

 czas. deifikować ndk.

Wiktionary


deiksa

w językoznawstwie: gramatyczny morfem czasu, wskazujący element sytuacji, o której mowa


SJP.pl


deiktyczność

deiktyczny


SJP.pl

Patrz:

deiktyczny

deiktyczny

partykuła deiktyczna - partykuła wskazująca


SJP.pl


deimos

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) mitgr. zob. Dejmos.

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy, nazwa własna

 (2.1) astr. mniejszy i dalszy z dwóch księżyców Marsa;

Wiktionary

  • Dejmos (Deimos) – księżyc Marsa
  • Dejmos (gr. Deimos, łac. Deimus) – w mitologii greckiej bóg i uosobienie trwogi, brat Fobosa


Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Deimos uchodził za syna Aresa i Afrodyty oraz brata Fobosa.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛˈjĩmɔs, AS: dei ̯ĩmos

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dejmos mos./mzw.

 przym. Deimosowy, Dejmosowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) war. Dejmos; rzad. Trwoga

 (2.1) war. Dejmos

Wiktionary


deinonych

drapieżny gad z rodziny dromeozaurów, występujący na terenie Ameryki Północnej w okresie kredy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) paleont. gatunek dinozaura z grupy teropodów;

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Deinonych żył 120 milionów lat temu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛjĩˈnɔ̃nɨx, AS: dei ̯ĩnõnyχ

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) strasznyszpon

Wiktionary


deinonychozaur

przedstawiciel nadrodziny dinozaurów gadziomiednicznych z okresu kredy


SJP.pl


deinonychozaury

przedstawiciel nadrodziny dinozaurów gadziomiednicznych z okresu kredy


SJP.pl

Deinonychozaury (Deinonychosauria), grupa dinozaurów gadziomiednicznych; żyły w okresie kredy; długość ciała do 7 m, masa do 700 kg; stosunkowo duży mózg; przednie kończyny krótkie; ogon długi, smukły; szybkie i ruchliwe drapieżniki, atakowały za pomocą długich, ostrych pazurów.

Klasyfikacja:
Deinonychozaury (Deinonychosauria)

  • Rodzina: dromeozaury (Dromaeosauridae)
  • Rodzina: troodony (Troodontidae)

Wikipedia


deinstalacja

usunięcie zainstalowanego programu komputerowego; dezinstalacja, odinstalowanie


SJP.pl

Dezinstalacja programu lub krótko dezinstalacja – proces w założeniu w pełni odwrotny do instalacji.

Wykonywany jest przez specjalny program komputerowy lub skrypt dezinstalacyjny, usuwający pliki aplikacji uprzednio skopiowane na dysk komputera użytkownika z jednoczesnym przywróceniem ustawień środowiska systemu operacyjnego sprzed instalacji – o ile jest to możliwe. Niekiedy usuwanie plików jest dwuetapowe, gdy są one w trakcie dezinstalacji używane przez inne programy (procesy) – wtedy w trakcie instalacji pliki takie są zaznaczane jako podlegające usunięciu po przeładowaniu systemu operacyjnego. Operacja dezinstalacji może być wykonywana na podstawie dziennika instalacji, o ile program instalacyjny taki dziennik utworzył.

Wikipedia


deinstalacyjny

deinstalacja; dezinstalacyjny


SJP.pl


deinstalator

program do odinstalowywania innych programów; dezinstalator


SJP.pl


deinstalować

usuwać zainstalowany program komputerowy; odinstalowywać, dezinstalować


SJP.pl


deinstytucjonalizacja

Deinstytucjonalizacja – proces rozwoju działań i usług świadczonych na poziomie i przez społeczności lokalne, którego celem jest jak najszersza eliminacja konieczności świadczenia działań i usług instytucjonalnych (zakładowych) – świadczonych przez państwo lub samorząd.

Wikipedia


deisis

typ ikonograficzny przedstawiający Chrystusa na tronie jako Zbawiciela i Sędziego; deesis


SJP.pl

Wikipedia


deista

zwolennik poglądu filozoficznego z okresu Oświecenia, według którego Bóg stworzył świat materialny i rządzące nim prawa, ale nie ma wpływu na jego działanie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) wyznawca deizmu

Wiktionary

Deizm – nurt religijno-filozoficzny, którego cechą wspólną jest przekonanie, że racjonalnie można uzasadnić istnienie jedynie Boga bezosobowego, będącego konstruktorem świata rozumianego jako mechanizm oraz źródłem praw, według których ten mechanizm świata działa. Tak rozumiany Bóg nie ingeruje w stworzony świat. Deizm nie jest zwartym systemem ani szkołą filozoficzną. Rozpowszechnił się głównie w Europie, a także w Ameryce Północnej.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Niektórzy z nich to ateiści, inni uważają się za agnostyków, a część pozostałych to deiści.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛˈjista, AS: dei ̯ista

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deizm m., deistka ż.

 przym. deistyczny

Wiktionary


deistka

zwolenniczka deizmu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zwolenniczka deizmu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deizm m.

:: fm. deista

 przym. deistyczny

Wiktionary


deistyczny

przymiotnik od: deizm


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) filoz. związany z deizmem, dotyczący deizmu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deizm mrz., deista mos., deistka ż.

 przysł. deistycznie

Wiktionary


deizm

pogląd filozoficzny z okresu Oświecenia, według którego Bóg stworzył świat materialny i rządzące nim prawa, ale nie ma wpływu na jego działanie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) rel. filoz. pogląd filozoficzny zakładający istnienie jakiejś nieokreślonej dokładnie duchowej siły sprawczej, która stworzyła świat materialny i prawa nim rządzące, jednak nie ingeruje ona bezpośrednio w jego działanie;

Wiktionary

Deizm – nurt religijno-filozoficzny, którego cechą wspólną jest przekonanie, że racjonalnie można uzasadnić istnienie jedynie Boga bezosobowego, będącego konstruktorem świata rozumianego jako mechanizm oraz źródłem praw, według których ten mechanizm świata działa. Tak rozumiany Bóg nie ingeruje w stworzony świat. Deizm nie jest zwartym systemem ani szkołą filozoficzną. Rozpowszechnił się głównie w Europie, a także w Ameryce Północnej.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. deista mos., deistka ż.

 przym. deistyczny

 przysł. deistycznie

frazeologia.

etymologia.

 etym|łac|deus. → bóg, bożek

uwagi.

tłumaczenia.

* afrykanerski: (1.1) deïsme

* angielski: (1.1) deism

* baskijski: (1.1) deismo

* białoruski: (1.1) дэізм m.

* bułgarski: (1.1) деизъм m.

* esperanto: (1.1) deismo, diismo

* estoński: (1.1) deism

* fiński: (1.1) deismi

* francuski: (1.1) déisme

* hiszpański: (1.1) deísmo m.

* interlingua: (1.1) deismo

* niemiecki: (1.1) Deismus m.

* nowogrecki: (1.1) ντεϊσμός m.

* portugalski: (1.1) deísmo m.

* rosyjski: (1.1) деизм m.

* rumuński: (1.1) deism ż.

* szwedzki: (1.1) deism

* turecki: (1.1) deizm

* turkmeński: (1.1) deizm

* węgierski: (1.1) deizmus

* włoski: (1.1) deismo m.

źródła.

== deizm (język turecki.) ==

wymowa.

 audio|LL-Q256 (tur)-ToprakM-deizm.wav.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) deizm

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdɛjism̥, AS: dei ̯ism̦

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deista mos., deistka ż.

 przym. deistyczny

 przysł. deistycznie

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. deista mos., deistka ż.

 przym. deistyczny

 przysł. deistycznie

frazeologia.

etymologia.

 etym|łac|deus. → bóg, bożek

uwagi.

tłumaczenia.

* afrykanerski: (1.1) deïsme

* angielski: (1.1) deism

* baskijski: (1.1) deismo

* białoruski: (1.1) дэізм m.

* bułgarski: (1.1) деизъм m.

* esperanto: (1.1) deismo, diismo

* estoński: (1.1) deism

* fiński: (1.1) deismi

* francuski: (1.1) déisme

* hiszpański: (1.1) deísmo m.

* interlingua: (1.1) deismo

* niemiecki: (1.1) Deismus m.

* nowogrecki: (1.1) ντεϊσμός m.

* portugalski: (1.1) deísmo m.

* rosyjski: (1.1) деизм m.

* rumuński: (1.1) deism ż.

* szwedzki: (1.1) deism

* turecki: (1.1) deizm

* turkmeński: (1.1) deizm

* węgierski: (1.1) deizmus

* włoski: (1.1) deismo m.

źródła.

== deizm (język turecki.) ==

wymowa.

 audio|LL-Q256 (tur)-ToprakM-deizm.wav.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) deizm

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


dej

1. tytuł oficerski w wojskach janczarskich;
2. tytuł namiestników tureckich w Algierii i Tunisie


SJP.pl

  • Dej (miasto)
  • Dej (stopień wojskowy)
  • pseudonim Gheorghe Gheorghiu-Dej

Wikipedia


dejanira

1. mitologiczna żona Heraklesa;
2. szata (koszula) Dejaniry - przedmiot przynoszący nieszczęście, źródło cierpień


SJP.pl

Dejanira (gr. Δηιάνειρα, Dēíaneira, łac. Deianira) – w mitologii greckiej królewna kalidońska, córka Ojneusa, żona Heraklesa, który pokonał innych zalotników, ubiegających się o jej rękę; z zazdrości obdarzyła go zatrutą szatą, doprowadzając do jego śmierci.

Wikipedia


dejdwud

podwodna część statku; dejwud


SJP.pl


dejewski

nazwisko


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Stanisław Dejewski – polski brakarz
  • Tomasz Dejewski – polski piłkarz

Wikipedia


dejguński

przymiotnik od: Dejguny (jezioro)


SJP.pl


dejguny

jezioro w Polsce


SJP.pl

Dejguny – jezioro w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich, w dorzeczu Węgorapy w woj. warmińsko-mazurskim, w pow. giżyckim, w gminie Giżycko.

Powierzchnia zwierciadła wody według różnych źródeł wynosi od 762,5 ha do 765,3 ha.Zwierciadło wody położone jest na wysokości 116,8 m n.p.m. lub 116,6 m n.p.m. Średnia głębokość jeziora wynosi 12,0 m, natomiast głębokość maksymalna 45,0 m.

Wikipedia


dejma

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. rzeka w Rosji (obwód królewiecki) uchodząca do Zalewu Kurońskiego, ramię Pregoły;

Wiktionary

  • Dejma – rzeka w obwodzie królewieckim w Rosji
  • Dejma – cywilna formacja obronna na Malcie (XV–XVIII w.)
  • Dejma – afrochrześcijańska wspólnota religijna z Wybrzeża Kości Słoniowej

Wikipedia


dejman

marynarz dorywczo zatrudniony na statku w czasie postoju w porcie, zastępujący członka załogi


SJP.pl

Dejman (od ang. day man) – członek załogi (pokładowej oraz maszynowej) statku zatrudniony w systemie dniówkowym (tzw. dejmanka), czyli niezatrudnionych w systemie wachtowym; kierownicy działów oraz kapitan nie są dejmanami z uwagi na nienormowany czas pracy.

Wikipedia


dejmek

nazwisko


SJP.pl


dejmos

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) mitgr. bóg i uosobienie trwogi, towarzysz Aresa na polu bitwy;

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy, nazwa własna

 (2.1) astr. zob. Deimos.

Wiktionary

  • Dejmos (Deimos) – księżyc Marsa
  • Dejmos (gr. Deimos, łac. Deimus) – w mitologii greckiej bóg i uosobienie trwogi, brat Fobosa


Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Dejmos uchodził za syna Aresa i Afrodyty oraz brata Fobosa.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Deimos mos./mzw.

 przym. Dejmosowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) war. Deimos; rzad. Trwoga

 (2.1) war. Deimos

Wiktionary


dejnarowicz

nazwisko


SJP.pl


dejneka

nazwisko


SJP.pl


dejon

nazwisko


SJP.pl


dejonizacja

proces redukcji jonów znajdujących się w cieczach lub gazach


SJP.pl


dejonizacyjny

dejonizacja


SJP.pl

Patrz:

dejonizacja

dejonizator

przyrząd zmniejszający stopień jonizacji cieczy lub gazów


SJP.pl

  • Dejonizator wody – urządzenie do produkcji wody ultraczystej
  • Dejonizator (neutralizator ładunków) – urządzenie przeznaczone do neutralizacji nadmiarowych ładunków elektrostatycznych

Wikipedia


dejonizować

usuwać jony z wody, gazu itp.


SJP.pl


dejwud

podwodna część statku; dejdwud


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) żegl. podwodne trójkątne wzmocnienie szkieletu łodzi, na połączeniu stępki i tylnicy lub pawęży;

 (1.2) żegl. podwodne trójkątne wzmocnienie szkieletu łodzi, na połączeniu stępki i dziobnicy

 (1.3) mar. konstrukcja pochwy wału śrubowego

Wiktionary

Węzłówka rufowa, dejwud, kolano rufowe - wiązanie będące elementem szkieletu jednostki pływającej. Jest elementem wzmacniającym połączenie głównej belki szkieletu, czyli stępki (leżącej na dnie wzdłuż osi jednostki) z główną belką rufy, czyli tylnicą, a gdy tej nie ma to bezpośrednio ze ścianą rufy, czyli pawężą. W przypadku, gdy jednostka nie ma stępki, lub też stępka z powodu dużego nawisu rufowego nie dochodzi do rufy, węzłówka ta może łączyć pawęż ze strzałą konchy (wtedy oddzielna węzłówka łączy stępkę z tylnicą).

Wikipedia

Synonimy:

 (1.1) węzłówka rufowa, kolano rufowe

 (1.2) węzłówka dziobowa, dejwud dziobowy

Wiktionary


dek

pokład statku


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) żegl. pokład;

Wiktionary

Pokład statku – trwałe, wodoszczelne pokrycie zamykające od góry kadłub statku. Może być stalowe, drewniane lub wykonane z kompozytów. W nomenklaturze żeglarskiej nazywane jest dekiem lub pokładówką.

Na statku może być kilka pokładów. Rozróżnia się:

  • Pokład dziobowy (Fordek) – część pokładu górnego znajdująca się na dziobie lub osobny pokład rozciągający się od dziobu na niecałą długość statku. Najbardziej wysunięta, skrajna część pokładu dziobowego to bak.
  • Pokład rufowy (Achterdek) – część pokładu górnego znajdująca się na rufie lub osobny pokład na rufie.
  • Pokład górny – najwyższy, nieprzerwany pokład, rozciągający się na całej długości statku.
  • Pokład grodziowy – do którego dochodzą poprzeczne grodzie wodoszczelne.
  • Pokład nadbudówki lub pokładówki (Spardek) – nakrywający nadbudówkę lub pokładówkę.
  • Pokład wolnej burty – do którego mierzona jest wolna burta. Jest to zwykle pokład górny.
  • Pokład wytrzymałościowy – stanowiący górny element konstrukcji statku.
  • Pokład dolny – znajdujący się poniżej pokładu górnego.
  • Pokład pojazdowy – na promach i samochodowcach, na którym przewożone są pojazdy.
  • Szkafut – występujący na żaglowcach i dużych jednostkach żaglowych pokład znajdujący się na śródokręciu.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

 (1.1) wszyscy na dek!

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia. etym|niem|Deck.

uwagi.

tłumaczenia.

 zobtłum|pokład.

źródła.

== dek (język bretoński.) ==

wymowa.

znaczenia.

liczebnik główny

 (1.1) dziesięć (10)

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛk, AS: dek

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia. etym|niem|Deck.

uwagi.

tłumaczenia.

 zobtłum|pokład.

źródła.

== dek (język bretoński.) ==

wymowa.

znaczenia.

liczebnik główny

 (1.1) dziesięć (10)

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


deka

1. ściana pudła rezonansowego instrumentu muzycznego;
2. przykrycie, pokrowiec;
3. średniowieczna broń sieczna, rodzaj sztyletu; daga


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. koc

 (1.2) gw-pl|Śląsk Cieszyński. międzykondygnacyjna płyta betonowa

Wiktionary

Deka (da) (z gr. δέκα [deka] oznaczającego dziesięć) – przedrostek jednostki miary oznaczający mnożnik 10 = 101. Przed wprowadzeniem w Polsce układu SI w 1966 roku funkcjonował skrót dk. Przedrostek ten (podobnie jak decy) jest stosowany dość rzadko w porównaniu z niektórymi innymi przedrostkami jednostek miary. Przykładowo, używany jest wraz z niutonem jako daN do oznaczania ciężaru z przyczyn praktycznych, bowiem 1 daN odpowiada w przybliżeniu 1 kG (kilogram-siła).

Wikipedia


deka-

temat słowotwórczy

 (1.1) pierwszy człon wyrazów złożonych wskazujący na ich związek znaczeniowy z liczbą dziesięć

 (1.2) fiz. pierwszy człon wyrazów złożonych oznaczających jednostki miary dziesięć razy większe od podstawowych;

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

 (1.1) dekagon

 (1.2) dekagram • dekametr

synonimy.

 (1.2) symbol. da

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

 etym|gr|δέκα. (deka) → dziesięć

uwagi.

 (1.2) zoblistę|jokto-|zepto-|atto-|femto-|piko-|nano-|mikro-|mili-|centy-|decy-|deka-|hekto-|kilo-|mega-|giga-|tera-|peta-|eksa-|zetta-|jotta-.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) deca-; (1.2) deca-

* hiszpański: (1.1) deca-, decá-; (1.2) deca-, decá-

* nowogrecki: (1.1) δεκα-, δεκ-, δεκά-, δέκ-; (1.2) δεκα-, δεκ-, δεκά-, δέκ-

* włoski: (1.1) deca-; (1.2) deca-

źródła.

== deka- (język słowacki.) ==

wymowa.

znaczenia.

temat słowotwórczy

 (1.1) deka-

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdɛka, AS: deka

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) symbol. da

Wiktionary


dekabrysta

rosyjski rewolucjonista szlachecki występujący zbrojnie w grudniu 1825 r. przeciwko samowładztwu carskiemu i stosunkom pańszczyźnianym w Rosji


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) hist. członek lub zwolennik szlacheckiego ruchu rewolucyjnego, działającego w latach 20. XIX w. w Rosji, dążącego do zniesienia jedynowładztwa cara i zatarcia różnic klasowych;

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dekabryści podzielili się na dwa obozy: jeden – dążący do obalenia caratu i utworzenia republiki, drugi, mniej radykalny, skłaniający się ku monarchii konstytucyjnej, opartej na trójpodziale władzy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛkaˈbrɨsta, AS: dekabrysta

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekabryzm m.

:: fż. dekabrystka ż.

 przym. dekabrystowski

Wiktionary


dekabrystka

dekabrysta


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) hist. forma żeńska od: dekabrysta

Wiktionary

Patrz:

dekabrysta

Wymowa:

IPA: ˌdɛkaˈbrɨstka, AS: dekabrystka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekabryzm m.

:: fm. dekabrysta m.

 przym. dekabrystowski

Wiktionary


dekabrystowski

przymiotnik

 (1.1) hist. dotyczący dekabryzmu lub powstania dekabrystów

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W Rosji wrzenie wśród inteligencji po roku 1812, którego wyrazem był ruch dekabrystowski, wytworzyło atmosferę sprzyjającą kształtowaniu się opinii niezależnej od rządu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛkabrɨˈstɔfsʲci, AS: dekabrystofsʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekabrysta m., dekabrystka ż., dekabryzm m.

Wiktionary


dekada

okres dziesięciu dni, miesięcy lub lat


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) dziesięć dni

 (1.2) dziesięć tygodni

 (1.3) dziesięć miesięcy

 (1.4) dziesięć lat

Wiktionary

  • dekada – jednostka czasu
  • dekada – w elektronice, rząd wielkości częstotliwości
  • „Dekada” – pismo konspiracyjne
  • Dekada – album grupy Strachy na Lachy
  • Dekada 1997–2007 – album kompilacyjny Jacka „Meza” Mejera
  • Dekada – album grupy Jeden Osiem L
  • „Dekada” – sieć galerii i centrów handlowych
  • Dekada – polska spółka akcyjna, właściciel sieci centrów handlowych Dekada

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Kontrolę zaplanowano na drugą dekadę miesiąca.

 (1.4) Zniechęcił się, gdy usłyszał, że inwestycja zwróci się najwcześniej po trzech dekadach.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛˈkada, AS: dekada

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekadówka ż.

 przym. dekadowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.4) dziesięciolecie

Wiktionary


dekadencja

1. upadek dotychczasowych wartości moralnych, społecznych lub kulturowych;
2. ogół ruchów artystycznych i prądów myślowych reprezentujących schyłkową fazę danej epoki


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) chylenie się ku upadkowi

 (1.2) rozkład wartości moralnych i kulturowych

 (1.3) tendencja w sztuce europejskiej przełomu wieku XIX i XX

Wiktionary

Dekadencja (decadence – fr. z łac. decadentia – odpadnięcie, odstąpienie, zmarnienie) – rozkład wartości kulturowych, społecznych; chylenie się ku upadkowi; kryzys lub schyłek (literatury, sztuki itp.).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Coraz mniejsze zainteresowanie publiki dziełami tego autora wynikało z dekadencji jego warsztatu artystycznego.

 (1.2) W dzisiejszych czasach sztuka jest przesiąknięta dekadencją.

 (1.3) Dekadencja była odpowiedzią na rosnące niezadowolenie społeczeństw w krajach Europy i lęk przed postępem technicznym.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekadent m., dekadentyzm mrz.

 przym. dekadencki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) schyłkowość, schyłek, rozkład

 (1.2) zepsucie, zniszczenie

 (1.3) dekadentyzm

Wiktionary


dekadencki

1. schyłkowy, zawierający elementy rozkładu dotychczasowych wartości moralnych, kulturalnych lub społecznych;
2. odnoszący się do dekadentyzmu, z epoki dekadentyzmu


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki który posiada cechy dekadencji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekadentyzm mrz., dekadent mos., dekadencja ż.

Wiktionary


dekadenckość

dekadencki


SJP.pl

Patrz:

dekadencki

dekadent

1. przedstawiciel dekadentyzmu; schyłkowiec;
2. człowiek mający pesymistyczne nastawienie do życia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) szt. przedstawiciel dekadentyzmu

 (1.2) osoba pesymistycznie nastawiona do życia, spodziewająca się rychłego końca

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛˈkadɛ̃nt, AS: dekadẽnt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekadentyzm m.

:: fż. dekadentka ż.

 przym. dekadencki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) schyłkowiec

 (1.2) schyłkowiec

Wiktionary


dekadentka

1. przedstawicielka dekadentyzmu;
2. kobieta o pesymistycznym nastawieniu do życia mająca świadomość upadku dotychczasowych wartości


SJP.pl


dekadentyzm

1. określenie wszelkich ruchów artystycznych i okresów, reprezentujących schyłkową fazę danej epoki;
2. prąd duchowy końca XIX w., wyrażający się w postawie pesymistycznej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) szt. kierunek w sztuce przełomu XIX i XX wieku będący przejawem świadomości upadku cywilizacji zachodniej;

Wiktionary

Dekadentyzm (z fran. décadence – „chylenie się ku upadkowi”, „schyłek”) – nurt światopoglądowy i artystyczny funkcjonujący na przełomie drugiej połowy XIX i początku XX wieku, cechujący się przeświadczeniem o kryzysie i rychłym upadku tradycyjnych form kultury zachodniej. Jego podłożem były zjawiska związane z postępującym procesem urbanizacji i industrializacji objawiające się erozją dotychczasowych układów i więzi społecznych oraz kwestionowaniem tradycyjnych norm moralnych i obyczajowych.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. dekadencja ż., dekadenckość ż., dekadent mos., dekadentka ż.

 przym. dekadencki

Wiktionary


dekadówka

potocznie: bilet dziesięciodniowy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. to co trwa, jest ważne lub jest związane z jakimiś dzięsięcioma jednostkami czasu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Obowiązuje tzw. dekadówka, która gwarantuje, że w ciągu 10 dni w jadłospisie nie powtórzy się żadne danie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekada ż.

 przym. dekadowy

Wiktionary


dekadowy

1. związany z dekadą - okresem dziesięciu dni, lat (rzadziej: tygodni, miesięcy);
2. w fizyce: związany z dekadą - zakresem wartości danej wielkości fizycznej od a do 10a (np. od 10 do 100 MHz);
3. związany z dekadą - dziesięciodniową częścią miesiąca w starożytnym kalendarzu egipskim i rewolucyjnym, wprowadzonym w czasach Wielkiej Rewolucji Francuskiej, kalendarzu francuskim


SJP.pl


dekaedr

bryła ograniczona dziesięcioma wielokątami regularnymi; dziesięciościan


SJP.pl


dekagon

wielokąt mający 10 kątów; dziesięciokąt; dziesięciobok


SJP.pl

Dziesięciokąt foremny (znany też pod grecką nazwą dekagon) – wielokąt, który ma dziesięć boków o jednakowej długości i dziesięć kątów równej miary. Każdy kąt ma miarę 144°, zaś suma miar wszystkich kątów jest równa 1440°.

Wikipedia


dekagonalny

mający dziesięć kątów; dziesięciokątny


SJP.pl


dekagram

jednostka masy równa 10 gramom (skrót: dag)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) miar. fiz. jednostka masy równa dziesięciu gramom

Wiktionary

Kilogram, oznaczenie kg – jednostka masy, w Międzynarodowym Układzie Jednostek Miar (SI) jest jednostką podstawową.

W Międzynarodowym Układzie Miar jest to jedyna jednostka podstawowa posiadająca przedrostek (kilo).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Dziesięć dekagramów drożdży rozpuszczam w połowie szklanki mleka i dodaję do niej odrobinę cukru, soli i mąki tortowej.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. dekagramowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) skr. dag, dkg; pot. deka

Wiktionary


dekagramowy

związany z dekagramem


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który waży dekagram; wyrażany w dekagramach

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekagram m.

Wiktionary


dekaherc

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) metrol. fiz. rzad. jednostka częstotliwości równa dziesięciu hercom

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) oznaczenie daHz; rzad. dekacykl

Wiktionary


dekal

kalka ceramiczna


SJP.pl


dekalcyfikacja

utrata wapnia z kości i zębów; odwapnianie


SJP.pl


dekalina

węglowodór wielopierścieniowy


SJP.pl

Dekalina – organiczny związek chemiczny, dwupierścieniowy węglowodór nasycony, produkt całkowitego uwodornienia naftalenu. Bezbarwna ciecz o słabym zapachu, stosowana jako rozpuszczalnik (np. żywic). Używana również jako składnik paliw do silników spalinowych, a także zamiast terpentyny w produkcji lakierów i pokostów.

Wikipedia


dekalitr

jednostka objętości równa 10 litrom


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) metrol. dziesięć litrów

Wiktionary

Powiązane:

 przym. dekalitrowy

Wiktionary


dekalitrowy

związany z dekalitrem


SJP.pl


dekalkomania

1. metoda zdobienia ceramiki;
2. zdobienie wykonane tym sposobem


SJP.pl

  • Dekalkomania (technika malarska)
  • Dekalkomania (zdobnictwo w ceramice)

Wikipedia


dekalog

1. zbiór dziesięciu przykazań objawionych wg Biblii Mojżeszowi na górze Synaj przez Boga, stanowiących podstawę moralności żydowskiej i chrześcijańskiej; Dekalog, dziesięcioro, dziesięć przykazań (Bożych);
2. przenośnie: zbiór podstawowych zasad postępowania w jakimś środowisku lub jakiejś dziedzinie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) rel. praw. w judaizmie i chrześcijaństwie: kodeks praw moralno-religijnych przekazany Żydom przez Mojżesza na Synaju;

Wiktionary

Dekalog (stgr. δεκάλογος dekalogosdziesięć słów), Dziesięć przykazań, w tradycji żydowskiej Dziesięć Oświadczeń (עשרת הדיברות, Aseret ha-Dibrot) – zbiór podstawowych nakazów moralnych obowiązujących pierwotnie wyznawców judaizmu, a następnie przyjęty w zmienionej formie przez chrześcijan.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Mojżesz rozbił pierwsze tablice z Dekalogiem po grzesznym uczczeniu przez Hebrajczyków złotego cielca.

 (1.1) Staram się przestrzegać wszystkich przykazań Dekalogu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛˈkalɔk, AS: dekalok

Wiktionary

Powiązane:

 przym. dekalogowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dziesięć przykazań, dziesięć przykazań Bożych; książk. dziesięcioro przykazań

Wiktionary


dekalogiczny

związany z dekalogiem - zbiorem dziesięciu przykazań Bożych; dekalogowy


SJP.pl


dekalogowy

związany z dekalogiem - zbiorem dziesięciu przykazań Bożych; dekalogiczny


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z dekalogiem, dotyczący dekalogu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekalog mrz., Dekalog mrz.

Wiktionary


dekalumen

jednostka miary strumienia świetlnego, dekalumen = 10 lumenów


SJP.pl


dekameron

Dekameron (Il Decamerone, z greki deka hemeron, dziesięć dni) – dzieło literackie Giovanniego Boccaccia, napisane w języku włoskim prawdopodobnie w latach 1350–1353, a po raz pierwszy wydane drukiem ok. 1470 roku. W 1559 roku Dekameron umieszczono w indeksie ksiąg zakazanych.

Wikipedia


dekametr

jednostka długości równa 10 metrów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) metrol. jednostka długości równa dziesięciu metrom;

Wiktionary

Dekametr (symbol: dam) – wielokrotność metra, podstawowej jednostki długości w układzie SI. Jeden dekametr równa się 10 metrom. W notacji naukowej można go zapisać jako 1 E+1 m oznaczający 10 × 1 m.

Nie jest powszechnie używany jako jednostka odległości. Dekametrów używa się czasami w meteorologii do określenia wysokości geopotencjału.

  • Dla określenia powierzchni używa się dekametrów kwadratowych (dam2), znanych pod nazwą ar. 1 ar równa się 1 dam2, który jest równy 100 metrom kwadratowym (100 m²).
  • Dla określenia objętości używa się czasami dekametrów sześciennych (dam3), gdzie 1 dam3 równa się 1 000 m³.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. dekametrowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) symbol. dam

Wiktionary


dekametrowy

związany z dekametrem


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) fiz. mający długość 10 metrów

 (1.2) fiz. techn. związany z długością rzędu 10 metrów

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekametr mrz.

Wiktionary


dekan

węglowodór nasycony (alkan) z dziesięcioma atomami węgla w cząsteczce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. rozległy płaskowyż w centralnej i południowej części Półwyspu Indyjskiego;

Wiktionary

  • Dekan – wyżyna w Indiach
  • dekan – alkan z 10 atomami węgla w cząsteczce
  • Dekan – starożytni astronomowie greccy dzielili niekiedy ekliptykę na 36 dekanów

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈdɛkãn, AS: dekãn

Wiktionary

Powiązane:

 przym. dekański

Wiktionary


dekanacik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od dekanat

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekanat m.

Wiktionary


dekanalny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do dekanatu, związany z dekanatem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Księdza Franciszka brakowało na spotkaniu dekanalnym w Goleszowie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekanat m.

Wiktionary


dekanat

dziekanat;
1. w Kościele katolickim: jednostka administracyjna składająca się z kilku parafii, zarządzana przez dziekana;
2. urząd, funkcja dziekana katolickiego; dziekania


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) kośc. jednostka organizacyjna Kościoła katolickiego, obejmująca kilka do kilkunastu parafii z dziekanem na czele;

 (1.2) kośc. stanowisko, urząd dziekana, zarządcy dekanatu (1.1)

Wiktionary

Dekanat (wikariat rejonowy, rejon) – jednostka organizacyjna kościołów katolickich, prawosławnych i zielonoświątkowych.

W katolicyzmie – z dziekanem (wikariuszem rejonowym, archiprezbiterem) na czele (zastępuje go wicedziekan), wizytującym parafie podległego mu rejonu w sposób określony przez biskupa diecezjalnego. Obowiązki i prawa dziekana określa prawo powszechne i partykularne. Dekanat obejmuje kilka do kilkunastu parafii, stąd wywodzi się nazwa (łac. decanus = zarządzający dziesięcioma).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Nasza parafia należy do dekanatu panewnickiego.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛˈkãnat, AS: dekãnat

Wiktionary

Powiązane:

 przym. dekanalny

 rzecz. dekanacik mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1-2) dziekanat

Wiktionary


dekanowy

dekan


SJP.pl

Patrz:

dekan

dekański

przymiotnik od: Dekan (wyżyna w Indiach)


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Dekanem, dotyczący Dekanu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dekan mrz.

Wiktionary


dekantacja

sposób oddzielania cieczy od osadu polegający na ostrożnym usunięciu jej znad osadu, np. poprzez zlanie


SJP.pl

Dekantacja – zlewanie cieczy znad osadu, który zalega pod cieczą w naczyniu. Jest to czynność laboratoryjna, gospodarcza lub przemysłowa wykonywana podczas procesu złączenia cieczy i ciał stałych dla skrócenia czasu trwania procesu filtracji fazy stałej w celu jej dalszego wykorzystania lub dla wstępnego oczyszczenia fazy ciekłej.

Wikipedia


dekantacyjny

dekantacja


SJP.pl

Patrz:

dekantacja

dekanter

urządzenie służące do dekantacji; odstojnik


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) naczynie szklane w kształcie szerokiej karafki, służące do dekantacji wina;

Wiktionary

Wikipedia

Wymowa:

IPA: dɛˈkãntɛr, AS: dekãnter

Wiktionary


dekantować

przelewać płyn po odstaniu z jednego naczynia do drugiego, w celu oddzielenia powstałego osadu


SJP.pl


dekapilator

aparat lub preparat służący do usuwania zbędnego owłosienia; depilator


SJP.pl


dekapitacja

wykonanie wyroku śmierci przez ścięcie głowy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ucięcie głowy;

Wiktionary

Ścięcie (dekapitacja) – metoda wykonywania kary śmierci poprzez oddzielenie głowy od reszty ciała. Ścięcia dokonuje się zazwyczaj za pomocą broni białej (np. toporem, mieczem, maczetą) lub za pomocą specjalnych urządzeń (np. na gilotynie, pregilotynie).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W dawnych czasach dekapitacja była często stosowaną karą śmierci.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛkapʲiˈtat͡sʲja, AS: dekapʹitacʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekapitowanie n., zdekapitowanie n.

 czas. dekapitować ndk., zdekapitować dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kęsim

Wiktionary


dekapitalizacja

spadek wartości majątku trwałego, np. budynków, urządzeń technicznych, wskutek ich starzenia się i eksploatacji bez odpowiednich nakładów na ich odnawianie


SJP.pl

Dekapitalizacja - proces zmniejszania się wartości środków trwałych w sytuacji, gdy fizycznemu ich zużyciu nie towarzyszą dostatecznie duże inwestycje, uzupełniające na bieżąco ubytki.

Wikipedia


dekapitować

ścinać głowę; dokonywać dekapitacji


SJP.pl


dekapitowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dekapitować.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zdekapitowanie n., dekapitacja ż.

 czas. dekapitować ndk., zdekapitować dk.

Wiktionary


dekapol

liga 10 miast zawiązywana w różnych okresach historycznych; dekapolis


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) hist. geogr. antyczny związek dziesięciu miast na Bliskim Wschodzie;

Wiktionary

Dekapol, Decapolis – związek dziesięciu miast hellenistycznych, położonych (prócz Scytopolis) w Transjordanii i zasiedlonych przez zhellenizowaną ludność nieżydowską i mniejszość żydowską.

Najwcześniej w źródłach pisanych Dekapol został wzmiankowany w Ewangelii Mateusza (Mt 4,25) i Ewangelii Marka (Mk 5,20). Pierwotnie do związku należało dziesięć miast, z biegiem czasu skład Dekapolu zmieniał się. W dziele Historia naturalna (Hist. nat., V, 4) z I wieku Pliniusz Starszy wzmiankował o dziesięciu miastach Dekapolu, aczkolwiek nadmieniał, że u innych autorów skład Dekapolu różni się od jego informacji. W II wieku Klaudiusz Ptolemeusz w swojej Geografii (Geogr., V, 14, 18) wymienił jedenaście miast. Stefanos z Bizancjum w IV wieku wspominał, że członkami Dekapolu było 14 miast.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Według Pliniusza Starszego do miast Dekapolu należały: Damaszek, Dium, Gadara, Geraza, Filadelfia, Hippos, Kanata, Pella, Rafana i Scytopolis.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekapol mrz., dekapolis ż./n.

Wiktionary


dekapolis

liga 10 miast zawiązywana w różnych okresach historycznych; dekapol


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński lub nijaki

 (1.1) hist. liga dziesięciu miast

Wiktionary

Dekapol, Decapolis – związek dziesięciu miast hellenistycznych, położonych (prócz Scytopolis) w Transjordanii i zasiedlonych przez zhellenizowaną ludność nieżydowską i mniejszość żydowską.

Najwcześniej w źródłach pisanych Dekapol został wzmiankowany w Ewangelii Mateusza (Mt 4,25) i Ewangelii Marka (Mk 5,20). Pierwotnie do związku należało dziesięć miast, z biegiem czasu skład Dekapolu zmieniał się. W dziele Historia naturalna (Hist. nat., V, 4) z I wieku Pliniusz Starszy wzmiankował o dziesięciu miastach Dekapolu, aczkolwiek nadmieniał, że u innych autorów skład Dekapolu różni się od jego informacji. W II wieku Klaudiusz Ptolemeusz w swojej Geografii (Geogr., V, 14, 18) wymienił jedenaście miast. Stefanos z Bizancjum w IV wieku wspominał, że członkami Dekapolu było 14 miast.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Najbardziej znane dekapolis w historii istniało w Transjordanii.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Dekapol mrz.

Wiktionary


dekarboksylacja

proces odłączania molekuły dwutlenku węgla od kwasu karboksylowego lub jego soli, odbywający się przy udziale dekarboksylazy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) chem. usunięcie grupy karboksylowej z cząsteczki;

Wiktionary

Dekarboksylacja, dekarboksylowanie – reakcja chemiczna, w której dochodzi do usunięcia grupy karboksylowej z kwasów karboksylowych lub ich soli i estrów. W wyniku tej reakcji następuje zazwyczaj wydzielenie dwutlenku węgla. W organizmie jest wywoływana najczęściej poprzez działanie enzymów.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W wyniku dekarboksylacji argininy powstaje agmatyna, a ta z kolei hydrolizowana jest do putrescyny.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekarboksylator m., dekarboksylaza ż.

 czas. dekarboksylować ndk.

 przym. dekarboksylacyjny

Wiktionary


dekarboksylaza

enzym katalizujący reakcję dekarboksylacji - odłączania molekuły dwutlenku węgla od kwasu karboksylowego lub jego soli


SJP.pl


dekarboksylazy

enzym katalizujący reakcję dekarboksylacji - odłączania molekuły dwutlenku węgla od kwasu karboksylowego lub jego soli


SJP.pl


dekarboksylować

usuwać grupę karboksylową z cząsteczki, uwalniając dwutlenek węgla


SJP.pl


dekarboksylowanie

usuwać grupę karboksylową z cząsteczki, uwalniając dwutlenek węgla


SJP.pl

Dekarboksylacja, dekarboksylowanie – reakcja chemiczna, w której dochodzi do usunięcia grupy karboksylowej z kwasów karboksylowych lub ich soli i estrów. W wyniku tej reakcji następuje zazwyczaj wydzielenie dwutlenku węgla. W organizmie jest wywoływana najczęściej poprzez działanie enzymów.

Wikipedia


dekarbonizacja

Dekarbonizacja – proces polegający na usuwaniu z wody uzdatnianej węglanów, czyli pozbycia się zasadowości.

Dekarbonizacja wody wapnem – jest to metoda zmiękczania wody polegająca na usuwaniu z niej twardości węglanowej w wyniku wytrącania trudno rozpuszczalnych związków wapnia oraz częściowo magnezu. Uzyskuje się to dawkując do wody wapno w postaci mleka lub wody wapiennej.

Wikipedia


dekarbonizacyjny

dekarbonizacja


SJP.pl

Patrz:

dekarbonizacja

dekarbonizować

1. usuwać z jakiegoś napoju dwutlenek węgla;
2. usuwać węglany wapnia i magnezu z wody w celu jej zmiękczenia;
3. uniezależniać od źródeł energii wydzielających dwutlenek węgla


SJP.pl


dekarcha

możny w starożytnej Grecji, sprawujący władzę najwyższą w państwie wspólnie z 9 innymi dekarchami


SJP.pl


dekarchia

w starożytnej Grecji:
1. grupa dekarchów - dziesięciu mężów stanu, którzy sprawowali najwyższą władzę;
2. okres rządów takiej grupy


SJP.pl


dekarski

dotyczący dekarza, dekarstwa; związany z budową dachu


SJP.pl


dekarstwo

rzemiosło polegające na kryciu lub remontowaniu dachów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) rzemiosło, praca przy kryciu lub naprawie dachów

Wiktionary

Dekarz – rzemieślnik, zajmujący się pokrywaniem i naprawianiem dachów materiałami dekarskimi tj.: dachówkami, blachodachówkami, kamieniem np. łupkiem naturalnym lub strzechą.

Dekarz jako zawód wyodrębnił się w dwóch ostatnich dziesięcioleciach XIX wieku. Cieśla po wywieszeniu wiechy i poczęstunku u gospodarza pozostawiał dalszą część pracy dekarzowi. Nazwa pochodzi najprawdopodobniej od deku – formy pokrycia dachowego z targanej słomy, przyciśniętej młodymi drzewkami i ciężkimi gałęziami. Z tej nazwy wywodzi się słowo dekować, czyli układać dach. Wcześniej zadaniami dekarza zajmował się cieśla.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: dɛˈkarstfɔ, AS: dekarstfo

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekarz m.

 przym. dekarski

Wiktionary


dekartelizacja

proces polegający na rozbiciu wielkich organizacji przemysłowych zwanych kartelami; pozbawienie czegoś cech kartelu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ekon. podział karteli na mniejsze jednostki gospodarcze;

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Choć większość jego aktywów po wojnie znalazła się w granicach NRD i uległa nacjonalizacji, koncern Flicka uniknął dekartelizacji dzięki parcelacji go między synów przemysłowego magnata.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. kartel m., kartelik m.

 czas. dekartelizować ndk., zdekartelizować dk.

Wiktionary


dekarz

rzemieślnik kryjący lub remontujący dachy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) rzem. wykonawca pokrycia dachowego;

Wiktionary

Dekarz – rzemieślnik, zajmujący się pokrywaniem i naprawianiem dachów materiałami dekarskimi tj.: dachówkami, blachodachówkami, kamieniem np. łupkiem naturalnym lub strzechą.

Dekarz jako zawód wyodrębnił się w dwóch ostatnich dziesięcioleciach XIX wieku. Cieśla po wywieszeniu wiechy i poczęstunku u gospodarza pozostawiał dalszą część pracy dekarzowi. Nazwa pochodzi najprawdopodobniej od deku – formy pokrycia dachowego z targanej słomy, przyciśniętej młodymi drzewkami i ciężkimi gałęziami. Z tej nazwy wywodzi się słowo dekować, czyli układać dach. Wcześniej zadaniami dekarza zajmował się cieśla.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈdɛkaʃ, AS: dekaš

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekarstwo n., dekarskość ż.

 przym. dekarski

Wiktionary


dekastyl

w klasycznym stylu greckim: fronton mający dziesięć kolumn


SJP.pl


dekatron

wieloelektronowa gazowana lampa elektronowa, używana w latach 50. i 60. XX wieku do pomiarów impulsów elektrycznych


SJP.pl

Lampa zliczająca to lampa elektronowa licząca impulsy w systemie dziesiętnym (od 0 do 9). Niektóre z nich również wyświetlają wynik zliczania.

Wikipedia


dekatyzacja

poddawanie tkaniny działaniu gorącej wody, pary i zimnej wody w celu uodpornienia tkaniny przed kurczeniem się


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) włók. jeden z ostatnich etapów produkcji tkaniny: naprzemienne poddawanie jej działaniu gorącej i zimnej wody

Wiktionary

Dekatyzacja – poddawanie zawierającej włókna naturalne tkaniny lub dzianiny kolejno działaniu gorącej (ok. 60 °C) wody, pary wodnej i zimnej wody, mające doprowadzić do wykurczenia się włókien w kontrolowanych warunkach i stabilizacji ich wymiarów. Ma to na celu uniknięcie zbiegania się tkaniny w okresie użytkowania (przeciwdziała nadmiernej kurczliwości). Tkaniny i dzianiny niepoddane dekatyzacji mają tendencję do kurczenia się pod wpływem działania wilgoci oraz wysokiej temperatury.

Wikipedia


dekatyzarka

maszyna do dekatyzowania tkanin


SJP.pl


dekatyzer

osoba zajmująca się zawodowo dekatyzacją tkanin


SJP.pl


dekatyzować

poddawanie tkaniny działaniu nasyconej pary co zapobiega jej odkształcaniu


SJP.pl


dekatyzowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dekatyzować.

Wiktionary

Dekatyzacja – poddawanie zawierającej włókna naturalne tkaniny lub dzianiny kolejno działaniu gorącej (ok. 60 °C) wody, pary wodnej i zimnej wody, mające doprowadzić do wykurczenia się włókien w kontrolowanych warunkach i stabilizacji ich wymiarów. Ma to na celu uniknięcie zbiegania się tkaniny w okresie użytkowania (przeciwdziała nadmiernej kurczliwości). Tkaniny i dzianiny niepoddane dekatyzacji mają tendencję do kurczenia się pod wpływem działania wilgoci oraz wysokiej temperatury.

Wikipedia

Powiązane:

 czas. dekatyzować ndk.

Wiktionary


dekatyzy

dekatyzowane spodnie dżinsowe, charakteryzujące się marmurkowym wzorem; marmurki


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) pot. dekatyzowane spodnie dżinsowe, w biało-granatowe wzorki

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pamiętam czasy, jak cała Polska chodziła w dekatyzach.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛkaˈtɨzɨ, AS: dekatyzy

Wiktionary

Powiązane:

 czas. dekatyzować

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dekaty, marmurki

Wiktionary


dekawka

modna nazwa samochodu DKW, dość popularnego w Polsce i w Niemczech w latach 30, teraz wzbudzającego zainteresowanie głównie koneserów historii motoryzacji


SJP.pl


deken

alken o dziesięciu atomach węgla w cząsteczce


SJP.pl

Deken – organiczny związek chemiczny z grupy alkenów o dziesięciu atomach węgla w cząsteczce.

Wikipedia


dekert

nazwisko, m.in. Jan Dekert (1786-1861), biskup katolicki


SJP.pl


dekiel

1. szczelnie dopasowana pokrywa, np. dekiel kotła, menażki, pojemnika;
2. pokrywa osłaniająca śruby, którymi przykręcone jest koło auta;
3. czapka korporancka z kolorowego sukna o okrągłym, haftowanym denku i małym daszku, noszona przez studentów w Niemczech i w Polsce w latach 1919-1939;
4. potocznie: głowa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) szczelna pokrywa, dopasowana pokrywka

 (1.2) daw. okrągła barwna czapka korporancka

 (1.3) przen. slang. głowa

 (1.4) mot. kołpak koła samochodowego

 (1.5) obraź. ktoś głupi, irytujący

 (1.6) gw-pl|Górny Śląsk. pokrywka na garnek

Wiktionary

Dekiel (z niem. Deckel, m.in. „czapka”) – rodzaj czapki z daszkiem noszony przez członków korporacji akademickich.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Podaj mi dekiel od słoika.

 (1.3) Chyba masz coś z deklem.

 (1.5) Nie rozmawiaj z tym deklem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdɛcɛl, AS: deḱel

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: zdrobn. dekielek m.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pokrywka

 (1.2) rondel

 (1.3) czerep

 (1.5) świr, palant

Wiktionary


dekielek

zdrobnienie od: dekiel


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od: dekiel

 (1.2) fot. element zakładany na obiektyw, służący do zabezpieczenia szkła obiektywu przed brudem czy zarysowaniem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Najczęściej gubionymi przez fotografów elementami są dekielki i szybkozłączki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: dɛˈcɛlɛk, AS: deḱelek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekiel m.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) reg. śl. deklik.

Wiktionary


dekin

alkin o dziesięciu atomach węgla w cząsteczce


SJP.pl

Dekin – organiczny związek chemiczny z grupy alkinów, ciekły węglowodór nienasycony zawierający 10 atomów węgla i jedno wiązanie potrójne. Wzór sumaryczny: C10H18, masa molowa 138,25 g/mol. Izomer dekinu o szkielecie nierozgałęzionym występuje w postaci 5 izomerów funkcyjnych:

  • dek-1-in (1-dekin, dekin-1, oktyloacetylen): CH≡CCH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH3;
  • dek-2-in (2-dekin, dekin-2): CH3C≡CCH2CH2CH2CH2CH2CH2CH3; CAS 2384-70-5
  • dek-3-in (3-dekin, dekin-3): CH3CH2C≡CCH2CH2CH2CH2CH2CH3; t. wrz. 175-176 °C, CAS 2384-85-2
  • dek-4-in (4-dekin, dekin-4): CH3CH2CH2C≡CCH2CH2CH2CH2CH3; CAS 2384-86-3
  • dek-5-in (5-dekin, dekin-5): CH3CH2CH2CH2C≡CCH2CH2CH2CH3; t. topn. -73 °C, CAS 1942-46-7, PubChem 16030

Wikipedia


dekl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) slang. osoba robiąca głupie rzeczy po pijaku

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) — O boże! Ty deklu! Nie rzygaj na dzieci w przedszkolu!

Wiktionary


dekl.

skrót od: deklinacja


SJP.pl

skrót

 (1.1) = gram. deklinacja

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Moje pytanie dotyczy postaci narzędnika l. mnogiej rzeczowników rodz. męskiego I dekl. typu koń, słoń.

 (1.1) Z rozpędu stworzyłem sobie błędną formę mianownika lp. nominum (z wygłosowym -um) per analogiam do proprium (lm. nomina propria), zapominając o tym, że brzmieniem właściwym jest łacińskie neutrum III dekl. nomen, -inis (‘imię’).

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛklʲĩˈnat͡sʲja, AS: deklʹĩnacʹi ̯a

Wiktionary


deklamacja

1. wygłaszanie utworu literackiego w sposób artystyczny; recytacja;
2. przenośnie: mowa, przemówienie, tekst o nieszczerej treści, pełne przesady i sztuczności; frazes, banał, ogólnik, pustosłowie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ekspresywne i wyraziste wyrecytowanie utworu literackiego

 (1.2) patetyczna i przesadzona wypowiedź, puste słowa

Wiktionary

Deklamacja (łac. dēclāmātiō) – publiczne wygłoszenie utworu literackiego z pamięci, najczęściej wierszowanego, jako sztuka interpretacji tekstu na głos. Deklamatoryka (lub recytacja) to nauka o prawidłach deklamacji.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Po deklamacji Anity chór zaśpiewa pieśń legionową: „Wojenko, wojenko”.

 (1.2) Jego deklamacjami się nie przejmuj, jest przecież mistrzem frazesu.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deklamacyjność ż., deklamator m., deklamatorka ż., deklamatoryka ż., deklamowanie n.

 czas. deklamować ndk., wydeklamować dk., zadeklamować dk.

 przym. deklamacyjny, deklamatorski

 przysł. deklamatorsko

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) recytacja

 (1.2) pustosłowie, puste słowa

Wiktionary


deklamacyjność

1. to, co jest charakterystyczne dla deklamacji - wygłaszania utworu literackiego w sposób artystyczny;
2. napuszoność, sztuczność, mówienie pustych słów; gołosłowność, deklamatorstwo, patetyczność


SJP.pl


deklamacyjny

deklamatorski;
1. taki, który dotyczy deklamacji - wygłaszania utworu literackiego w sposób artystyczny; recytatorski;
2. taki, który dotyczy deklamacji - mowy, przemówienia, tekstu o nieszczerej treści, pełnych przesady i sztuczności; pusty, pompatyczny, czczy, górnolotny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) książk. związany z deklamacją; mający charakter, formę deklamacji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deklamatorka ż., deklamator mos., deklamacja ż., deklamowanie n.

 czas. deklamować

Wiktionary


deklamator

1. osoba deklamująca, wygłaszająca utwór literacki; recytator;
2. przenośnie: osoba posługująca się czczymi frazesami; blagier


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba recytująca utwór literacki

 (1.2) osoba używająca frazesów, udawająca

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kilku deklamatorów wybrało utwory polskich poetów.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. deklamować ndk., wydeklamować dk., zadeklamować dk.

 przym. deklamacyjny, deklamatorski, deklamatoryczny

 przysł. deklamatorsko

 rzecz. deklamacja ż., deklamacyjność ż., deklamatorstwo n., deklamatoryka ż., deklamowanie n.

:: fż. deklamatorka ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) recytator

Wiktionary


deklamatorka

1. kobieta deklamująca, wygłaszająca utwór literacki; recytator;
2. przenośnie: kobieta posługująca się czczymi frazesami; blagierka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta recytująca utwór literacki

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Trzy deklamatorki wybrały utwory Norwida.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. deklamować ndk., wydeklamować dk., zadeklamować dk.

 przym. deklamacyjny, deklamatorski, deklamatoryczny

 przysł. deklamatorsko

 rzecz. deklamacja ż., deklamacyjność ż., deklamatorstwo n., deklamatoryka ż., deklamowanie n.

:: fm. deklamator m.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) recytatorka

Wiktionary


deklamatorski

deklamacyjny;
1. taki, który dotyczy deklamacji - wygłaszania utworu literackiego w sposób artystyczny; recytatorski;
2. taki, który dotyczy deklamacji - mowy, przemówienia, tekstu o nieszczerej treści, pełnych przesady i sztuczności; pusty, pompatyczny, czczy, górnolotny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z deklamatorem; taki jak u deklamatora

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deklamacja ż., deklamowanie n., deklamator mos., deklamatorka ż.

 czas. deklamować

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) recytatorski

Wiktionary


deklamatorstwo

napuszoność, sztuczność, mówienie pustych słów; gołosłowność, deklamacyjność, patetyczność


SJP.pl


deklamatoryczny

dotyczący deklamatoryki


SJP.pl


deklamatoryka

nauka o zmieniających się na przestrzeni epok prawidłach deklamacji; teoria, reguły artystycznego wygłaszania utworu literackiego


SJP.pl


deklamować

1. wygłaszać utwór literacki, recytować;
2. przenośnie: mówić w sposób nienaturalny, napuszony, posługiwać się frazesami; koloryzować, fantazjować


SJP.pl

czasownik

 (1.1) z ekspresją wygłaszać utwór literacki

 (1.2) wypowiadać się w sposób napuszony, używając rozmaitych frazesów

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Co czwartek w kawiarence akademickiej deklamowaliśmy wiersze współczesnych artystów, a raz w miesiącu - klasykę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛklãˈmɔvat͡ɕ, AS: deklãmovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. wydeklamowanie n., deklamacja, deklamacyjność, deklamator, deklamatorka, deklamatorstwo, deklamatoryka, deklamowanie

 czas. zadeklamować

 przym. deklamacyjny, deklamatorski

 przysł. deklamatorsko

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) recytować, wygłaszać

 (1.2) przemawiać (z patosem), pogard. klepać

Wiktionary


deklamowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|deklamować.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deklamacja ż., deklamacyjność ż., deklamator m., deklamatorka ż., deklamatorstwo n., deklamatoryka ż., wydeklamowanie n.

 czas. deklamować ndk., zadeklamować dk.

 przym. deklamacyjny, deklamatorski

 przysł. deklamatorsko

Wiktionary


deklaracja

1. publiczne oświadczenie w danej sprawie, wyrażone ustnie lub pisemnie; manifest, proklamacja;
2. pisemne zobowiązanie, oświadczenie, które mają moc prawną;
3. blankiet, formularz do podpisywania zeznań i zobowiązań;
4. wyraźne wyrażenie zgody na coś;
5. w informatyce: wyrażenie języka źródłowego, które określa najczęściej typy zmiennych, obszary pamięci lub stałe programu;
6. dawniej: prośba o rękę


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ogłoszenie, oświadczenie; sformułowanie poglądów, przekonań

 (1.2) praw. zobowiązanie mające moc prawną, akt prawny

Wiktionary

  • deklaracja – inaczej oświadczenie lub zeznanie
    • deklaracja podatkowa
    • deklaracja lojalności
  • deklaracja – nazwa aktu prawnego
    • Deklaracja Narodów Zjednoczonych
    • Deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych
    • Deklaracja niepodległości Izraela
    • Deklaracja praw człowieka i obywatela
    • Powszechna deklaracja praw człowieka

    Wikipedia

    Przykłady

     (1.2) Zbrodnią jest wymuszanie groźbą i szantażem podpisywania deklaracji o współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa – mówił ks. Jerzy Popiełuszko.

    Wiktionary

    Wymowa:

    IPA: ˌdɛklaˈrat͡sʲja, AS: deklaracʹi ̯a

    Wiktionary

    Powiązane:

     rzecz. deklaratywność ż., deklaratywizm m., deklarant m., deklarowanie n., zadeklarowanie n., zdeklarowanie n.

     czas. deklarować ndk., zadeklarować dk., zdeklarować dk.

     przym. deklaracyjny, deklaratywny

     przysł. deklaratywnie

    Wiktionary

    Synonimy:

     (1.1) oświadczenie

    Wiktionary


deklaracyjny

mający charakter deklaracji, oświadczenia


SJP.pl


deklaratoryjnie

deklaratoryjny


SJP.pl

Patrz:

deklaratoryjny

deklaratoryjny

potwierdzający istniejący stan prawny


SJP.pl


deklaratywność

cecha orzeczenia sądu, w którym stwierdzone zostaje uprzednie (niezależne od bytu orzeczenia) zaistnienie określonego stanu faktycznego lub prawnego; deklaratoryjność; przeciwieństwo konstytutywności


SJP.pl


deklaratywny

ograniczający się do deklaracji, stwierdzenia faktu


SJP.pl


deklarować

1. wyrazić, wyrażać gotowość do czegoś, przyrzec, przyrzekać pomoc, zobowiązać się, zobowiązywać się do czegoś;
2. oficjalnie podać, podawać do wiadomości, ogłosić, ogłaszać coś


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. zadeklarować)

 (1.1) wypowiadać oficjalnie

 (1.2) wyrażać gotowość, przyrzekać pomoc

czasownik zwrotny niedokonany deklarować się (dk. zadeklarować się, zdeklarować się)

 (2.1) zobowiązywać się do zrobienia czego

 (2.2) wyrażać swoje poparcie lub sprzeciw

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deklaracja ż., deklaratywizm m., deklaratywność ż., zadeklarowanie n., deklarowanie n.

 przym. deklaracyjny, deklaratywny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ogłaszać, okazywać, oświadczać, pokazywać, ujawniać

 (1.2) obiecywać, oferować, przyrzekać, przysięgać, zobowiązywać się

 (2.1) oferować się, zgłaszać się, zobowiązywać się

Wiktionary


deklarowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|deklarować.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zadeklarowanie n., zdeklarowanie n., deklaracja ż., deklarant m., deklaratywność ż., deklaratywizm m.

 czas. deklarować ndk., zadeklarować dk., zdeklarować dk.

 przym. deklaracyjny, deklaratywny

 przysł. deklaratywnie

Wiktionary


deklasacja

1. obniżanie pozycji klasowej;
2. przewyższanie w znacznym stopniu kogoś w jakiejś dziedzinie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) obniżenie się czyjejś pozycji społecznej, zwłaszcza na skutek pogorszenia się sytuacji ekonomicznej

 (1.2) wypadnięcie lub wyrzucenie poza obręb klasy

Wiktionary

Deklasacja – jest to obniżenie, utrata przez jednostkę, grupę jej dotychczasowej pozycji społecznej, mające związek z degradacją ekonomiczną, pauperyzacją, osłabieniem prestiżu społecznego.

Wikipedia


deklasować

1. obniżyć, obniżać pozycję społeczną lub towarzyską jakiejś osoby lub grupy ludzi;
2. osiągnąć, osiągać rezultat znacznie lepszy niż przeciwnicy


SJP.pl

czasownik niedokonany

 (1.1) sprawiać, że ktoś ulega deklasacji

Wiktionary


dekliczek

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) gw-pl|Zaolzie. zdrobn. od: dekiel

 (1.2) gw-pl|Zaolzie. górna część maśniczki

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekiel mrz., deklik mrz.

Wiktionary


deklik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński, Górny Śląsk. dekielek, wieczko

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kaj sie podzioł tyn deklik?

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekliczek mrz.

Wiktionary


deklinacja

1. odmiana rzeczowników, przymiotników, zaimków i liczebników przez przypadki i liczby;
2. odległość kątowa danego punktu na niebie mierzona od płaszczyzny równika niebieskiego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gram. odmiana przez przypadki i liczby;

 (1.2) astr. jedna ze współrzędnych ciała niebieskiego w układach równikowych;

Wiktionary

  • deklinacja w gramatyce
    • deklinacja attycka
    • deklinacja łacińska
    • deklinacja w języku polskim
  • deklinacja (astronomia)
  • deklinacja magnetyczna

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Uczniom trudność sprawiła deklinacja słów rodzaju nijakiego.

 (1.2) Deklinacja biegunów niebieskich wynosi 90 stopni.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛklʲĩˈnat͡sʲja, AS: deklʹĩnacʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deklinowanie n.

:: zdrobn. deklinacyjka ż.

 czas. deklinować ndk.

 przym. deklinacyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przest. przypadkowanie

Wiktionary


deklinacyjka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jęz. rzad. zdrobn. od deklinacja (odmiana wyrazów przez przypadki i liczby)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) — Podstawą języka łacińskiego — ciągnie Izdebski — są deklinacje i koniugacje. Bez Korneliusza, Owidiusza, Wergiliusza możesz zostać choćby biskupem — ale jeśli nie znasz deklinacyjki i koniugacyjki, nie będziesz nawet dobrym… / — Organistą! — kończy[ł] któryś z chłopców, na pamięć już znający tę przemowę, przez wszystkie klasy nieustannie powtarzaną.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deklinowanie n., deklinacja ż.

Wiktionary


deklinacyjny

deklinacja


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) gram. związany z deklinacją, odmianą przez przypadki i liczby, przypadkowaniem

Wiktionary

Patrz:

deklinacja

Powiązane:

 rzecz. deklinacja ż., deklinowanie n.

 czas. deklinować

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) odmianowy

Wiktionary


deklinator

igła magnetyczna umieszczona na osi pionowej w taki sposób, że może się obracać w płaszczyźnie poziomej; igła deklinacyjna


SJP.pl


deklinizm

teoria zanikania państwa wskutek przejmowania przez niesuwerenne podmioty zadań przypisywanych uprzednio państwu


SJP.pl


deklinometr

przyrząd do pomiaru deklinacji magnetycznej


SJP.pl


deklinować

odmieniać rzeczowniki, przymiotniki, zaimki lub liczebniki przez przypadki i liczby


SJP.pl

czasownik

 (1.1) jęz. odmieniać przez przypadki

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czyż nie dziwnym jest, iż choć w tekście powtarzane jest słowo „Holocaust”, to ani razu nie pada słowo „Niemcy”, natomiast słowa „Polacy” i „Armia Krajowa” deklinowane są nieustannie?

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deklinacja ż., deklinowanie n.

 przym. deklinacyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przypadkować

Wiktionary


deklinowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) gram. dokonywanie odmiany przez przypadki i liczby

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. deklinacja ż., deklinacyjka ż.

 czas. deklinować ndk.

 przym. deklinacyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przest. przypadkowanie

Wiktionary


deknąć

czasownik

 (1.1) reg-pl|Poznań. uderzyć

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Deknął kwierlejką po gnyku, a z kluki zrobił mu pyndzel. (Juliusz Kubel)

Wiktionary


deko

potocznie: dekagram; deka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) pot. dekagram

Wiktionary

Kilogram, oznaczenie kg – jednostka masy, w Międzynarodowym Układzie Jednostek Miar (SI) jest jednostką podstawową.

W Międzynarodowym Układzie Miar jest to jedyna jednostka podstawowa posiadająca przedrostek (kilo).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Potrzebujemy dziesięć deko cukru.

Wiktionary


dekoder

urządzenie lub program komputerowy do odszyfrowywania informacji; deszyfrator


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) techn. urządzenie służące do odkodowywania zaszyfrowanych informacji;

Wiktionary

Dekoder należy do klasy układów kombinacyjnych. Jest to układ posiadający n wejść oraz k=2n wyjść. Jego działanie polega na zamianie naturalnego kodu binarnego (o długości n), lub każdego innego kodu, na kod „1 z k” (o długości k). Działa odwrotnie do kodera, tzn. zamienia kod binarny na jego reprezentację w postaci tylko jednego wybranego wyjścia. W zależności od ilości wyjść nazywa się go dekoderem 1 z N.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. kod mrz., dekodowanie n.

 czas. dekodować

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) deszyfrator

Wiktionary


dekoderowy

dekoder


SJP.pl

Patrz:

dekoder

dekodować

przetwarzać informację zakodowaną na informację pierwotną


SJP.pl


dekofeinizacja

proces pozbawiania kawy kofeiny


SJP.pl


dekokcja

w browarnictwie: sposób zacierania słodu przez poddawanie go gwałtownym zmianom temperatury


SJP.pl

Dekokcja (łac. decoquere, decoctum = zagotowanie, wygotowanie) – metoda zacierania słodu browarnego, w trakcie której gęsta część zacieru (ze słodem) czyli ok. 1/3 całego zacieru zostaje oddzielona i zagotowana w oddzielnym kotle. Następnie gorąca zwracana jest do kadzi zaciernej z zacierem głównym (rzadszym), podnosząc skokowo jego temperaturę. Czynność tę wykonuje się głównie dla lepszego skleikowania skrobi i osiągnięcia piwa o pełniejszym smaku.

Wikipedia


dekokcyjnie

dekokcyjny


SJP.pl

Patrz:

dekokcyjny

dekokcyjny

dekokcja


SJP.pl

Patrz:

dekokcja

dekokt

napój leczniczy składający się z ziół itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) daw. odwar; napój sporządzony z wywaru ziół lub innych substancji; wywar leczniczy

Wiktionary

Dekokt (z łac. decoquo, decocsi, decoctum = gotować) - w piwowarstwie określenie części zacieru, zwykle 1/3, która pobierana jest z kadzi zaciernej, doprowadzana do wrzenia w kotle zaciernym, a następnie ponownie wlewana do zacieru głównego.

Dawniej dekokt oznaczał wywar wodny z ziół lekarskich lub innych składników.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Medyk książęcy przygotowywał jakieś bezoary i dekokty odurzające.

 (1.1) Leczył się dekoktem z kłączy malin.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) odwar

Wiktionary


dekoktacja

kilkunastominutowe działanie wrzątkiem lub gorącą parą wodną w celu zniszczenia drobnoustrojów


SJP.pl

Dekoktacja – dawniej stosowane wyjaławianie przez gotowanie w maszynkach elektrycznych lub podgrzewanych płomieniem palnika. Poddawano temu procesowi strzykawki, igły, narzędzia chirurgiczne. W procesie dekoktacji nie są niszczone wirusy zapalenia wątroby oraz przetrwalniki bakterii. Należy stosować wodę destylowaną, gdyż woda wodociągowa pozostawia osad (kamień kotłowy)

Wikipedia


dekokter

urządzenie do niszczenia drobnoustrojów, używane w przypadku braku sterylizatorów


SJP.pl


dekolcik

zdrobnienie od: dekolt


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od dekolt

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To nie dekolt, lecz tylko mały dekolcik.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekolt m.

Wiktionary


dekolektywizacja

rozdzielenie uprzednio skolektywizowanych gospodarstw rolnych, gruntów


SJP.pl


dekolektywizować

przywracać własność indywidualną gospodarstw rolnych i środków produkcji rolnej


SJP.pl


dekolonizacja

proces polegający na wyzwalaniu się narodów spod zależności kolonialnej i tworzeniu niepodległych państw


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) hist. polit. proces uzyskiwania niezależności państwowej przez terytoria będące koloniami; obalanie systemu kolonialnego, likwidacja kolonializmu;

Wiktionary

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌdɛkɔlɔ̃ɲiˈzat͡sʲja, AS: dekolõńizacʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekolonizowanie n., kolonializm mrz.

 czas. dekolonizować ndk., zdekolonizować dk.

 przym. dekolonizacyjny, kolonialistyczny

Wiktionary


dekolonizacyjny

przymiotnik od: dekolonizacja


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) hist. polit. związany z dekolonizacją, dotyczący dekolonizacji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekolonizacja ż., dekolonizowanie n., zdekolonizowanie n.

 czas. dekolonizować ndk., zdekolonizować dk.

Wiktionary


dekolonizować

czasownik

 (1.1) dokonywać procesu dekolonizacji

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌdɛkɔlɔ̃ɲiˈzɔvat͡ɕ, AS: dekolõńizovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekolonizacja ż., dekolonizowanie n., zdekolonizowanie n.

 czas. zdekolonizować dk.

 przym. dekolonizacyjny

Wiktionary


dekolonizowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) polit. dokonywanie procesu dekolonizacji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekolonizacja ż.

 czas. dekolonizować ndk., zdekolonizować dk.

 przym. dekolonizacyjny

Wiktionary


dekoloryzacja

usuwanie naturalnego koloru


SJP.pl

Dekoloryzacja przy użyciu rozjaśniacza jest najczęstszą formą usuwania pigmentu z włosów. Dzięki pozbyciu się pigmentów sztucznych jak i naturalnych uzyskujemy rozjaśnienie. Podczas tego procesu uwydatniają się tak zwane 'ukryte pigmenty', od czerwonych przez pomarańczowe, aż do żółtych. Żółte pigmenty są najcięższymi pigmentami do usunięcia. Proces wymaga czasu, wiedzy i umiejętności. Produktem używanym do rozjaśnienia jest rozjaśniacz w połączeniu z oxydantem (woda utleniona). Im wyższy oksydant tym proces będzie przechodził gwałtowniej. Stężenia najczęściej używane podczas zabiegu to oxydo 3% i 6%. Na włosy po rozjaśnieniu nakładana jest farba lub toner z kontra kolorem, który neutralizuje niechciane refleksy. Czasami aby uzyskać wymarzony efekt potrzebne są dwa lub trzy zabiegi. Najciężej usuwa się pigmenty z farb metalicznych (często farby drogeryjne). Przy dekoloryzacji włosów po produktach ziołowych typu henna, efekt dekoloryzacji to zielone włosy nie reagujące na kontra kolory.

Wikipedia


dekolt

wycięcie w ubraniu odsłaniające szyję, ramiona, piersi, plecy; ciało odsłonięte przez to wycięcie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) wycięcie w ubraniu (np. w sukni, swetrze, bluzce), odsłaniające szyję, czasem ramiona, piersi lub plecy

 (1.2) część ciała odsłonięta przez dekolt (1.1)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ten dekolt doskonale podkreśla kształt twoich piersi.

 (1.2) W dzisiejszych czasach wszystkie nastolatki chodzą z dekoltem na wierzchu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈdɛkɔlt, AS: dekolt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekoltowanie n.

:: zdrobn. dekolcik m.

 czas. dekoltować ndk.

 przym. dekoltowany

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) gors, wycięcie

Wiktionary


dekoltowany

odsłaniający plecy, szyję, ramiona lub piersi


SJP.pl


dekoltowy

dekolt


SJP.pl

Patrz:

dekolt

dekomercjalizacja

proces przeciwny do komercjalizacji


SJP.pl


dekomercjalizować

pozbawiać jakąś dziedzinę cech komercyjnych


SJP.pl


dekompensacja

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. załamanie się wydolności narządu pod wpływem dużych obciążeń

 (1.2) psych. załamanie się mechanizmòw obronnych psychiki

Wiktionary

Dekompensacja nerwicowa – załamanie się adaptacyjnych mechanizmów jednostki w obliczu przeciążenia trudnymi sytuacjami, problemami i zadaniami, przy czym w jej ocenie prawdopodobieństwo poradzenia sobie z nimi jest dość nikłe. Przejawami dekompensacji są zaburzone reakcje i zachowania, objawy psychopatologiczne i niesprawne odgrywanie ról społecznych.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. dekompensacyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) załamanie psychiczne

Wiktionary


dekompensacyjny

dekompensacja


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dotyczący dekompensacji

Wiktionary

Patrz:

dekompensacja

Powiązane:

 rzecz. dekompensacja ż.

Wiktionary


dekompilacja

odtworzenie postaci źródłowej programu w oparciu o jego kod wynikowy


SJP.pl

Dekompilator – program przekształcający język maszynowy lub kod bajtowy do postaci języka wyższego poziomu. Proces tłumaczenia kodu nazywa się dekompilacją. Dekompilacja nie odtwarza kodu źródłowego programu sprzed jego kompilacji, a jedynie postać źródłową w pewnym języku wyższego rzędu (zależnym od dekompilatora) i mającą identyczne działanie jak dekompilowany kod.

Przykładami dekompilatorów są projekt Ghidra oraz IDA.

Wikipedia


dekompilować

odtwarzać postać źródłową programu w oparciu o jego kod wynikowy


SJP.pl


dekompletować

1. pozbawiać jakąś całość jednego lub wielu elementów, powodować niekompletność czegoś;
2. dekompletować się - stawać się niekompletnym


SJP.pl


dekomponować

rozkładać jakąś całość na części, doprowadzać do rozpadu czegoś


SJP.pl


dekomponowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dekomponować.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekompozycja ż.

 czas. dekomponować ndk.

Wiktionary


dekompozycja

dekomponować


SJP.pl

Wikipedia

Patrz:

dekomponować

dekompozycyjny

dekomponować


SJP.pl

Patrz:

dekomponować

dekompresator

zawór w silniku spalinowym zmniejszający ciśnienie przy rozruchu; dekompresor


SJP.pl


dekompresja

1. obniżenie ciśnienia;
2. rozpakowanie skompresowanego pliku lub folderu do postaci sprzed kompresji


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) spadek ciśnienia w zamkniętej przestrzeni, wywołany umyślnie lub spowodowane uszkodzeniem

 (1.2) stopniowe zmniejszanie ciśnienia działającego na osobę wynurzającą się z dużej głębokości w celu zapobiegnięcia chorobie dekompresyjnej

 (1.3) inform. przywrócenie pierwotnego rozmiaru informacji, której rozmiar został uprzednio zmniejszony

Wiktionary

  • dekompresja – wynik celowego lub przypadkowego obniżenia ciśnienia w zamkniętej przestrzeni takiej jak cylinder silnika spalinowego, kabina ciśnieniowa samolotu, statku kosmicznego, okrętu podwodnego czy też skafandra kosmonauty bądź nurka
  • dekompresja – w informatyce, proces odwrotny do kompresji, pot. wypakowanie danych
  • dekompresja – w nurkowaniu, proces usuwania gazów nagromadzonych w organizmie nurka
  • Dekompresja – klub muzyczny w Łodzi

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przy dużych uszkodzeniach kadłuba gwałtowna dekompresja może wyssać z kabiny nie tylko bagaż podręczny, ale i osoby znajdujące się w pobliżu.

 (1.2) W XVII wieku zawód nurka był bardzo niebezpieczny. Nie znano wówczas jeszcze techniki dokonywania dekompresji i po dłuższym nurkowaniu, zwłaszcza na większych głębokościach, czuli się oni źle i często nawet poważnie chorowali.

 (1.3) Problemy mogą wystąpić podczas dekompresji poprzedzającej skanowanie plików RAR np. w załącznikach pocztowych.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekompresator m., dekompresor m.

 czas. dekompresować dk./ndk.

 przym. dekompresyjny

Wiktionary


dekompresor

zawór w silniku spalinowym zmniejszający ciśnienie przy rozruchu; dekompresator


SJP.pl

Odprężnik, dekompresor (też: dekompresator) – urządzenie w silniku spalinowym (może być to zawór – szczególnie w silniku dwusuwowym), może być dźwignia w głowicy uchylająca zawór wydechowy. Po użyciu dekompresatora następuje rozszczelnienie (odprężanie) – część ładunku ulatuje na zewnątrz silnika, przez co wydatnie zmniejsza się ciśnienie sprężania. W efekcie zmniejsza się moc potrzebna do rozruchu, rosną obroty silnika. We właściwym momencie osoba uruchamiająca silnik zamyka odprężnik (i zawór wydechowy), a rozpędzony wcześniej silnik podejmował normalną pracę.

Wikipedia


dekompresować

1. przeprowadzać proces odwrotny do kompresji, najczęściej w odniesieniu do danych, potocznie: rozpakować (pliki), przywracać formę początkową sprzed zakodowania zmniejszającego wielkość pliku;
2. powodować spadek ciśnienia np. poprzez rozszczelnienie pomieszczenia lub obiektu


SJP.pl


dekompresyjny

dekompresja, np. komora dekompresyjna


SJP.pl


dekomunizacja

działania mające na celu oczyszczenia życia politycznego, społecznego i kulturalnego w krajach dawnego bloku radzieckiego z komunizmu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) hist. polit. likwidowanie komunizmu, proces odchodzenia od komunizmu

Wiktionary

Dekomunizacja – postulat zgłaszany przez antykomunistyczne ugrupowania polityczne i stowarzyszenia obywatelskie zmiany systemowej w państwach postkomunistycznych. Obecnie proces dekomunizacji dotyczy głównie państw dawnego bloku wschodniego (Niemcy, Polska, Litwa, Estonia, Czechy, Słowacja, Węgry, Ukraina, Rosja).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Z wielkimi oporami rozpoczęto wreszcie proces dekomunizacji.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. zdekomunizować, dekomunizować ndk.

 rzecz. komunizm mrz., dekomunizowanie n.

Wiktionary


dekomunizacyjny

przymiotnik od: dekomunizacja


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z procesem dekomunizacji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dekomunizacja ż., dekomunizator mos.

Wiktionary


dekomunizator

osoba likwidująca struktury właściwe komunizmowi, usuwająca ze stanowisk ludzi związanych z ustrojem komunistycznym


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba usuwająca z życia publicznego osoby związane z ustrojem komunistycznym

Wiktionary


dekomunizować

likwidować struktury właściwe ustrojowi komunistycznemu; odkomunizowywać


SJP.pl

czasownik niedokonany

 (1.1) hist. polit. usuwać wpływy doktryny komunistycznej

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nowe pokolenie rozpoczęło dekomunizować sferę ekonomiczną i społeczną.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. komunizować, zdekomunizować

 rzecz. dekomunizowanie n., dekomunizacja ż., komunizm mrz.

Wiktionary


dekomunizowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) polit. usuwanie wpływów doktryny komunistycznej

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. komunizm mrz., dekomunizacja ż.

 czas. zdekomunizować, dekomunizować ndk.

Wiktionary


dekoncentracja

1. rozproszenie uwagi;
2. rozpraszanie czegoś, co jest skupione w jednym miejscu, skoncentrowane


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rozpraszanie tego co było skupione

Wiktionary

Dekoncentracja – formalny lub nieformalny podział kompetencji władczych pomiędzy kilka podmiotów, instytucji, ośrodków decyzyjnych. Metoda dekoncentracji kompetencji jest na dużą skalę stosowana w obrębie poszczególnych szczebli organizacyjnych (np. w każdej gminie, powiecie i województwie).

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. zdekoncentrowanie n.

Wiktionary


dekoncentracyjny

przymiotnik od: dekoncentracja


SJP.pl


dekoncentrować

2. rozpraszać uwagę;
2. rozpraszać coś, co było skoncentrowane w jednym miejscu


SJP.pl


dekoncentrowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|dekoncentrować.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zdekoncentrowanie n.

 czas. dekoncentrować ndk., zdekoncentrować dk.

Wiktionary


dekoniunktura

ogół zjawisk wywierających negatywny wpływ na rozwój ekonomiczny jakiejś branży lub całego kraju; kryzys


SJP.pl

Dekoniunktura – pojęcie ekonomiczne oznaczające ogół czynników decydujących o niekorzystnej sytuacji na rynku; kryzys; zastój; recesja; zahamowanie rozwoju ekonomicznego.

Wikipedia