proporcjonalniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: proporcjonalny


SJP.pl


proporcjonalność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co proporcjonalne; cecha tych, którzy są proporcjonalni

 (1.2) mat. zależność między dwiema wielkościami, w której przy powiększeniu lub pomniejszeniu wartości jednej z nich, wartość drugiej zwiększa się tyleż razy lub tyleż razy się zmniejsza

Wiktionary

  • Proporcjonalność prosta
  • Proporcjonalność odwrotna

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. proporcja ż.

 przym. proporcjonalny

 przysł. proporcjonalnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) regularność, harmonijność

Wiktionary


proporcjonalny

przymiotnik

 (1.1) mający lub wyrażający określony stosunek do jakiejś wielkości

 (1.2) o proporcjach zgodnych z kanonem piękna

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proporcja ż., proporcjonalność ż.

 przysł. proporcjonalnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) porównywalny, stosunkowy, współmierny

 (1.2) harmonijny, idealny

Wiktionary


proporczyk

1. mały proporzec;
2. chorągiewka wciągana na maszt, świadcząca o przynależności statku do przedsiębiorstwa żeglugowego, klubu sportowego itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od: proporzec

 (1.2) wojsk. hist. mały proporzec rozpoznawczy na lancy lub drzewcu;

 (1.3) wojsk. naszywka rozpoznawcza noszona na kołnierzu munduru;

 (1.4) flaga państwowa małych rozmiarów

 (1.5) sport. pamiątkowa zawieszka z tkaniny w barwach klubu sportowego

Wiktionary

  • Proporczyk – chorągiewka do broni drzewcowej.
  • Proporczyk – oznaka na kołnierzach mundurów.
  • Proporczyk – dekoracyjna zawieszka promocyjno-reklamowa.
  • Proporczyk – polski herb szlachecki.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. proporzec m., proporczykowiec m.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) chorągiewka

 (1.3) chorągiewka

Wiktionary


proporczykowiec

gatunek ryby akwariowej z rzędu karpieńcokształtnych


SJP.pl

Nazwa zwyczajowa kilku gatunków ryb należące do kilku rodzajów:

Wikipedia


proporzec

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) herald. niewielka chorągiew lub sztandar służący do celów reprezentacyjnych

 (1.2) hist. chorągiewka przytwierdzona do drzewca lancy lub włóczni

Wiktionary

  • proporzec – rodzaj weksylium używane na dziobie okrętów wojennych.
  • proporzec – pododdział roty.
  • Proporzec – weksylium harcerskie.
  • proporzec jako symbol oddziału wojskowego, mający mniejszy rozmiar i niższą rangę od sztandaru.
  • proporzec jako średniowieczne prywatne chorągwie rycerskie.
  • proporzec Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
  • Proporzec Marynarki Wojennej.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz.

:: zdrobn. proporczyk m.

 przym. proporcowy, proporczykowy

Wiktionary


proporzyca

proporzyca marzymłódka - gatunek motyla z rodziny niedźwiedziówkowatych


SJP.pl


propozycja

1. wystąpienie z projektem;
2. to, co się komuś proponuje


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) coś, co się komuś proponuje

 (1.2) w modelu debaty oksfordzkiej: grupa debatancka dążąca do udowodnienia prawdziwości tezy

Wiktionary

Propozycja – australijsko-brytyjski western z 2005 roku.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Tłumacz otrzymał ciekawą propozycję pracy.

 (1.2) W skład drużyny Propozycji wchodzi czterech mówców.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔpɔˈzɨt͡sʲja, AS: propozycʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proponowanie n., zaproponowanie n.

 czas. proponować ndk., zaproponować dk.

Wiktionary


propranolol

lek kardiologiczny stosowany m.in. w leczeniu nadciśnienia, choroby wieńcowej i zaburzeń rytmu serca


SJP.pl

Wikipedia


proprezydencki

przychylny prezydentowi


SJP.pl


propriocepcja

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fizj. zmysł orientacji ułożenia części własnego ciała

Wiktionary

Propriocepcja, kinestezja, zmysł kinestetyczny, czucie głębokie – zmysł orientacji ułożenia części własnego ciała. Receptory tego zmysłu (proprioreceptory) ulokowane są w mięśniach, ścięgnach i stawach. Dostarczają mózgowi informacji o tonusie mięśniowym. Dzięki temu zmysłowi mózg wie, jak ułożone są kończyny bez patrzenia na nie.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprɔprʲjɔˈt͡sɛpt͡sʲja, AS: proprʹi ̯ocepcʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proprioceptor m.

 przym. propriocepcyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kinestezja, zmysł kinestetyczny, czucie głębokie

Wiktionary


propriocepcyjny

związany z propriocepcją


SJP.pl


proprioceptor

receptor odczuwania głębokiego informujący organizm o aktualnej pozycji i ruchach poszczególnych części ciała


SJP.pl


propriorecepcja

poczucie położenia własnego ciała w przestrzeni bez kontroli wzroku, pozwalające zachować orientację w zmiennym środowisku


SJP.pl

Propriocepcja, kinestezja, zmysł kinestetyczny, czucie głębokie – zmysł orientacji ułożenia części własnego ciała. Receptory tego zmysłu (proprioreceptory) ulokowane są w mięśniach, ścięgnach i stawach. Dostarczają mózgowi informacji o tonusie mięśniowym. Dzięki temu zmysłowi mózg wie, jak ułożone są kończyny bez patrzenia na nie.

Wikipedia


proprioreceptor

receptor umiejscowiony w mięśniach, stawach, ścięgnach i okostnej, który odbiera bodźce pozwalające na określenie ruchu kończyn i ich położenia


SJP.pl

Proprioreceptor – receptor reagujący na procesy zachodzące wewnątrz organizmu, np. receptor czucia głębokiego informujący o pozycji ciała. Proprioreceptory występują w mięśniach szkieletowych, ścięgnach i stawach. Zalicza się do nich:

  • wrzecionko nerwowo-mięśniowe
  • wrzecionko nerwowo-ścięgniste
  • ciałko dotykowe
  • ciałko blaszkowate
  • ciałka Ruffiniego
  • wolne zakończenia nerwowe w stawach

Wikipedia


proprium

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) rel. część liturgii podlegająca zmianie zależnie od kalendarza liturgicznego;

Wiktionary

Proprium (łac. proprius znaczy własny) – w liturgii rzymskokatolickiej zbiorcze określenie tych jej części (tekstów), które – w odróżnieniu od ordinarium – z zasady podlegają zmianie w zależności od różnych okresów roku liturgicznego i okazji, dla których sprawowany jest obrzęd. Polskim odpowiednikiem tego łacińskiego terminu jest określenie części zmienne.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Dążność do uwydatnienia wyjaśniających szczegółów, dobór form klasycznych, woń stylu cyceroniańskiego, […] wszystkie te naleciałości aż nadto wiele śladów zostawiły w późniejszych propriach.

Wiktionary


props

(zwykle w liczbie mnogiej) potocznie: szacunek, uznanie; szacun


SJP.pl


propsować

potocznie: chwalić, wyrażać uznanie


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. spropsować)

 (1.1) pot. środ. wyrażać uznanie dla kogoś lub czegoś

czasownik zwrotny niedokonany propsować się (dk. spropsować się)

 (2.1) pot. środ. wyrażać uznanie dla samego siebie

 (2.2) pot. środ. wyrażać uznanie dla siebie wzajemnie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. propsowanie n., spropsowanie n.

 czas. spropsować dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) chwalić, doceniać

Wiktionary


propsy

wykrzyknik

 (1.1) slang. gratulacje, szacunek

Wiktionary


proputinowski

popierający Władimira Putina, sprzyjający Władimirowi Putinowi


SJP.pl


propyl

grupa alkilowa wywodząca się z propanu


SJP.pl

Grupa propylowa (o przedrostku w nomenklaturze „propylo-”, „n-propylo-”) – liniowa trójwęglowa alkilowa grupa funkcyjna o wzorze chemicznym C
3
H
7
. Jest podstawnikiem otrzymanym poprzez usunięcie jednego atomu wodoru przyłączonego do końcowego (pierwszorzędowego) atomu węgla cząsteczki propanu.

Wikipedia


propyleje

monumentalna brama, portyk w starożytnej Grecji; propileje


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) archit. staroż. budynek hali wejściowej na planie prostokąta z kolumnami, zwykle do monumentalnych świątyń;

Wiktionary

Propyleje (gr. propylajon „przedsionek”, łac. propylaeum) – w architekturze starożytnej Grecji, monumentalna budowla, budynek bramy na planie prostokąta z kolumnami, prowadzący zwykle do wielkich świątyń, np. do temenosu – świętego miejsca.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Coraz bardziej robi się swojsko, coraz przyjaźniej spogląda wędrowiec na te rozległe linie Parthenonu, na biały Erechtejon i na leżące niżej Propyleje.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) war. propileje

Wiktionary


propylen

alken mający 3 atomy węgla w cząsteczce; propen, propin


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. zob. propen.

Wiktionary

Propen (propylen), CH3CH=CH2 – organiczny związek chemiczny z grupy węglowodorów nienasyconych, drugi po etenie w szeregu homologicznym alkenów. Otrzymywany z gazów krakingowych i w procesie pirolizy olefinowej.

Stosowany do produkcji polipropylenu i wielu materiałów z polipropylenu, kumenu (a z niego: acetonu i fenolu w metodzie kumenowej), propanolu, aldehydu masłowego (synteza okso), alkilowania benzyny, akrylonitrylu, epichlorohydryny.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Propylen jest stosowany do produkcji polipropylenu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈpɨlɛ̃n, AS: propylẽn

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) propen

Wiktionary


propylenowy

propylen


SJP.pl

Patrz:

propylen

propylowy

przymiotnik od: propyl


SJP.pl


propyn

organiczny związek chemiczny, węglowodór nienasycony, jeden z szeregu homologicznego alkinów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. związek organiczny z grupy alkinów, składnik gazu MAPP używanego w spawalnictwie;

Wiktionary

Propyn, C
3
H
4
– organiczny związek chemiczny, węglowodór nienasycony z szeregu homologicznego alkinów.

Jest składnikiem gazu MAPP. W przeciwieństwie do acetylenu, propyn może być bezpiecznie sprężany.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Potencjalnym objawem inhalacji propynu jest utrata przytomności.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔpɨ̃n, AS: propỹn

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) metyloacetylen

Wiktionary


prorektor

zastępca rektora wyższej uczelni


SJP.pl

Prorektor – pracownik uczelni pełniący funkcje administracyjno-reprezentacyjne jako zastępca rektora uczelni.

Duże uczelnie mają kilku prorektorów, np.:

  • ds. nauki
  • ds. studenckich
  • ds. finansów i rozwoju
  • ds. kontaktów międzynarodowych
  • ds. klinicznych (uczelnie medyczne)
  • inne.

Wikipedia


prorektorka

prorektor


SJP.pl

Patrz:

prorektor

proretinol

retinoid, najtańsza i najsłabiej działająca na skórę forma witaminy A


SJP.pl


proreżimowy

sprzyjający, przychylny reżimowi


SJP.pl


proreżymowy

przychylny reżymowi; proreżimowy


SJP.pl


prorocki

związany z prorokiem, proroctwem


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z prorokiem lub prorokami

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W listach świętego Pawła pojawiają się nawiązania do ksiąg prorockich Starego Testamentu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈrɔt͡sʲci, AS: prorocʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prorok m., prorokini ż., proroctwo m., prorokowanie n.

 czas. prorokować

 przym. proroczy

Wiktionary


proroctwo

1. czyjeś słowa lub jakieś wydarzenia, które są interpretowane jako zapowiedź przyszłych zdarzeń; przepowiednia, prognostyk, omen;
2. przepowiednia z bożego natchnienia wygłoszona przez proroka; profecja


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) przepowiednia przyszłości, najczęściej wygłaszana przez proroka

Wiktionary

Termin „prorok” jest kalką greckiego προφήτης (prophḗtēs, „rzecznika”, „adwokata”) używanego w kontekście religijnym, które z kolei jest tłumaczeniem hebrajskiego słowa „nabi”, oznaczającego osobę przemawiającą w imieniu Boga. Wśród mów proroków pojawiały się m.in. zapowiedzi Sądu Ostatecznego, który poprzedzi seria wydarzeń. Z tego powodu słowo „prorok” zaczęło być z czasem utożsamiane z „przepowiadaczem przyszłości” i obecnie jest potocznie utożsamiane z „jasnowidzem” lub „wróżbitą”.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Kolejny raz proroctwo nie spełniło się.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈrɔt͡stfɔ, AS: proroctfo

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prorok m., prorokini ż., prorokowanie n.

 czas. prorokować ndk.

 przym. proroczy, prorocki

 przysł. proroczo

Wiktionary


proroczo

przysłówek

 (1.1) w sposób proroczy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prorok m., proroctwo n., prorokowanie n., prorokini ż.

 czas. prorokować

 przym. proroczy

Wiktionary


proroczy

mający w sobie proroctwo, przepowiednię; wieszczy, wróżebny, profetyczny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który niesie w sobie proroctwo; jest proroctwem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pewien juhas z Pęksowego Brzyzku • ujrzał przyszłość w proroczym błysku: • szumi piknie Dunajec, • a na mostku baca Kitajec • Jasinecka pierze po pysku.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈrɔt͡ʃɨ, AS: proročy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proroctwo n., prorok m., prorokini ż., prorokowanie n.

 czas. prorokować ndk.

 przym. prorocki

 przysł. proroczo

Wiktionary


prorodzinny

sprzyjający rodzinie, mający na celu dobro rodziny


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który sprzyja interesom rodziny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nie wydaje się właściwe wprowadzenie prorodzinnych rozwiązań we wszystkich podatkach.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prorodzinność ż.

Wiktionary


prorogacja

dawniej: przedłużenie terminu; odroczenie, prolongata


SJP.pl


prorogacyjny

prorogacja


SJP.pl

Patrz:

prorogacja

prorogować

dawniej: przedłużać termin, odraczać; prolongować


SJP.pl


prorok

1. osoba przepowiadająca przyszłość w sposób teologiczny;
2. wódz religijny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) rel. charyzmatyczny przywódca lub reformator religijny, któremu przypisuje się szczególne posłannictwo boże i zdolności wizjonerskie;

 (1.2) pot. przen. żart. osoba przepowiadająca przyszłość, stawiająca prognozy

Wiktionary

Termin „prorok” jest kalką greckiego προφήτης (prophḗtēs, „rzecznika”, „adwokata”) używanego w kontekście religijnym, które z kolei jest tłumaczeniem hebrajskiego słowa „nabi”, oznaczającego osobę przemawiającą w imieniu Boga. Wśród mów proroków pojawiały się m.in. zapowiedzi Sądu Ostatecznego, który poprzedzi seria wydarzeń. Z tego powodu słowo „prorok” zaczęło być z czasem utożsamiane z „przepowiadaczem przyszłości” i obecnie jest potocznie utożsamiane z „jasnowidzem” lub „wróżbitą”.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Prorok Izajasz ostrzegał lud przed niebezpieczeństwem asyryjskim.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔrɔk, AS: prorok

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proroctwo n., prorokowanie n., wyprorokowanie n., proroczość ż.

:: fż. prorokini ż.

 czas. prorokować ndk., wyprorokować dk.

 przym. prorocki, proroczy

 przysł. proroczo

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

 (1.1) Mahomet

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. proroctwo n., prorokowanie n., wyprorokowanie n., proroczość ż.

:: fż. prorokini ż.

 czas. prorokować ndk., wyprorokować dk.

 przym. prorocki, proroczy

 przysł. proroczo

frazeologia.

 co rok, to prorok • obym był złym prorokiem • obym był fałszywym prorokiem • przysłowia: chmury w lutym ku północy to są ciepła prorocy • nikt nie jest prorokiem we własnym kraju

etymologia. etym|prasł|*prorokъ. < etym|prasł|*prorekti. → przepowiedzieć

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) prophet, haruspex, Prophet

* arabski: (1.1) نبي m. (nabi), رسول m. (rasūl)

* baskijski: (1.1) profeta

* baszkirski: (1.1) пәйғәмбәр

* białoruski: (1.1) прарок m.; (1.2) прарок m.

* bośniacki: (1.1) prorok m.

* bułgarski: (1.1) пророк m.

* duński: (1.1) profet w.; (1.2) profet w.

* esperanto: (1.1) profeto

* francuski: (1.1) prophète

* hebrajski: (1.1) נביא m. (nawi)

* hiszpański: (1.1) profeta m.

* japoński: (1.1) 予言者 / 預言者 (よげんしゃ, yogensha)

* jidysz: (1.1) נבֿיא m. (nowi)

* karaimski: (1.1) нави

* kaszubski: (1.1) prorok m., przepòwiôdôcz m.

* kataloński: (1.1) profeta m.

* kazachski: (1.1) пайғамбар

* łaciński: (1.1) propheta m., vaticinator m., haruspex

* niemiecki: (1.1) Prophet m.

* norweski (bokmål): (1.1) profet m.; (1.2) profet m.

* norweski (nynorsk): (1.1) profet m.; (1.2) profet m.

* nowogrecki: (1.1) προφήτης m.

* perski: (1.1) پیامبر

* portugalski: (1.1) profeta m.

* rosyjski: (1.1) пророк m.

* slovio: (1.1) prorok (пророк), predvidnik (предвидник)

* słowacki: (1.1) prorok m.

* słoweński: (1.1) prorok m.

* staroegipski: (1.1) 15px|link=ḥm-nṯr (ḥm-nṯr)

* starogrecki: (1.1) προφήτης m.

* szwedzki: (1.1) profet w.

* tok pisin: (1.1) profet

* ukraiński: (1.1) пророк m.

* węgierski: (1.1) próféta

* wilamowski: (1.1) pruø̄ruøk m., priöeriöek m.

* włoski: (1.1) profeta m.

źródła.

== prorok (język bośniacki.) ==

ortografie.

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) rel. prorok

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


prorokini

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rel. charyzmatyczna przywódczyni religijna, której przypisuje się szczególne posłannictwo boże i zdolność przepowiadania przyszłości

 (1.2) książk. kobieta przepowiadająca przyszłość, dalszy bieg zdarzeń, często katastroficznych

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔrɔˈcĩɲi, AS: proroḱĩńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proroctwo n., prorokowanie n.

:: fm. prorok m.

 czas. prorokować

 przym. proroczy, prorocki

 przysł. proroczo

Wiktionary


prorokować

przepowiadać przyszłość lub przewidywać przyszłe wypadki


SJP.pl

czasownik niedokonany

 (1.1) rel. mówić proroctwa

 (1.2) przen. przewidywać przyszłe wydarzenia

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nie możesz pozostać przy życiu, bo głosisz kłamstwa w imię Pana. I ojciec z matką, jego rodzice, przebiją go, gdyby prorokował.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔrɔˈkɔvat͡ɕ, AS: prorokovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prorokowanie n., prorok, prorokini, proroctwo

 przym. prorocki, proroczy

 przysł. proroczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przepowiadać

Wiktionary


prorokowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) przepowiadać przyszłe zdarzenia

 (1.2) wygłaszanie proroctwa

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proroctwo n., prorok m., prorokini ż.

 czas. prorokować ndk.

 przym. prorocki, proroczy

 przysł. proroczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wieszczenie

Wiktionary


prorosyjski

przymiotnik

 (1.1) sprzyjający Rosji lub Rosjanom, popierający Rosję i wszystko, co rosyjskie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wiadomo, że Sembratowicz znany był z sympatii prorosyjskich, toteż Andrassy przeciwstawił się utworzeniu przez Kellersperga gabinetu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔrɔˈsɨjsʲci, AS: prorosyi ̯sʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. rosyjski mrz., prorosyjskość ż.

 przym. rosyjski

Wiktionary


prorównościowy

wspierający równość


SJP.pl


prorozwojowy

sprzyjający rozwojowi


SJP.pl


prorynkowiec

zwolennik wolnego rynku


SJP.pl


prorynkowy

sprzyjający rozwojowi handlowemu


SJP.pl


prorządowiec

osoba przychylnie nastawiona do rządu - naczelnego organu wykonawczego w państwie


SJP.pl


prorządowość

prorządowy


SJP.pl

Patrz:

prorządowy

prorządowy

popierający politykę rządu


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) popierający politykę rządu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kilkaset osób wzięło udział w pierwszej prorządowej manifestacji w Tunisie. Obok odbyła się demonstracja przeciwników rządu Mohammeda Ghannusziego

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔʒɔ̃nˈdɔvɨ, AS: prožõndovy

Wiktionary


prosak

inaczej kaszak czyli podskórna grudka z białą zawartością


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) med. niewielki biały lub żółtawy guzek powstający pod silnie napiętym naskórkiem z powodu nagromadzenia łoju i martwych komórek naskórka w ujściu mieszka włosowego;

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Niestety, nawet jeśli uda się pozbyć prosaków, trzeba być przygotowanym na to, że mogą pojawić się znowu już po pół roku od zabiegu usunięcia.

Wiktionary


prosanacyjny

popierający sanację, sprzyjający sanacji


SJP.pl


prośba

zwrócenie się do kogoś z jakąś sprawą, życzeniem


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) uprzejme zwrócenie się do kogoś w celu uzyskania czegoś; skierowanie do kogoś jakiegoś życzenia

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na moją prośbę o ciszę wszyscy zamilkli.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔʑba, AS: proźba

Wiktionary

Powiązane:

 czas. prosić

 rzecz. dopraszanie n., doproszenie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) proszenie, petycja

Wiktionary


proscenium

część sceny wysunięta przed kurtynę; awanscena, przedscenie, proskenion


SJP.pl

Proscenium (gr. proskenion, fr. avant-scène), przedscenie – część sceny znajdująca się przed kurtyną w budynku teatralnym, wykorzystywana głównie w początkowej i końcowej części przedstawienia.

W starożytności określenie to stosowane było również w odniesieniu do podium (w teatrze greckim i rzymskim), na którym rozgrywała się akcja, tzw. proskeon.

Wikipedia


prościarka

maszyna do prostowania wyrobów metalowych; prostownica, prostowarka


SJP.pl


prościej

stopień wyższy od przysłówka: prosto


SJP.pl


prościejów

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Czechach, na Morawach, w kraju ołomunieckim;

Wiktionary

Prościejów (cz. Prostějov, wym. [ˈproscɛjof]; niem. Proßnitz in Mähren) – miasto w Czechach, na Morawach, w kraju ołomunieckim.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. prościejowski

Wiktionary


prościejszy

dawniej: prostszy


SJP.pl


prościeniec

Prościeniec – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie żyrardowskim, w gminie Wiskitki. Ma status sołectwa.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa skierniewickiego.

Wikipedia


prościna

człowiek prosty, prymitywny; prostak


SJP.pl


prościuch

cham, prostak;
1. człowiek ordynarny, bez manier, grubiański, nieokrzesany, niekulturalny; grubianin, gbur, prymityw;
2. dawniej: człowiek, który należy do niższej warstwy społecznej, zwłaszcza taki, który nie posiada szlachectwa; chłop, wieśniak, włościanin, plebejusz


SJP.pl


prościuchniej

stopień wyższy od przysłówka: prościuchno


SJP.pl


prościuchny

pieszczotliwie: prosty; prościutki


SJP.pl


prościusieńki

zdrobnienie od: prosty


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) pot. zdrobn. od: prosty

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wierzyć głęboko, prawym być - oto był prościusieńki sposób na uniknięcie nieszczęść.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔɕt͡ɕüˈɕɛ̇̃ɲci, AS: prośćüśė̃ńḱi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prosty, prościuteńki, prościuśki, prościutki

Wiktionary


prościuśki

zdrobnienie od: prosty


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) pot. zdrobn. od: prosty

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔɕˈt͡ɕüɕci, AS: prośćüśḱi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prosty, prościusieńki, prościuteńki, prościutki

Wiktionary


prościuteńki

zdrobnienie od: prosty


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) pot. zdrobn. od: prosty

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔɕt͡ɕuˈtɛ̃ɲci, AS: prośćutńḱi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prosty, prościusieńki, prościuśki, prościutki

Wiktionary


prościutki

zdrobnienie od: prosty


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) zdrobn. od: prosty

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Widzimy, jak nasi koledzy stają się nagle posłami, jak faceci, którzy niedawno robili w gacie ze strachu i nie chcieli rozklejać prościutkich ulotek, piszą sążniste artykulasy, nauczając ludzi, co mają sądzić o świecie i polityce.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔɕˈt͡ɕutʲci, AS: prośćutʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prosty, prościusieńki, prościuteńki, prościuśki

 rzecz. prostownica ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prościuśki

Wiktionary


prosciutto

[czytaj: proszutto] rodzaj suszonej surowej szynki włoskiej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) kulin. surowa, suszona szynka włoska, podawana zwykle w postaci cienkich plasterastrów;

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kucharze przygotowali m.in. roladę z łososia i szynkę prosciutto z melonem w sosie miodowo-musztardowym.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) szynka parmeńska

Wiktionary


prościzna

potocznie: coś łatwego, banalnego; łatwizna, pestka, pryszcz


SJP.pl


prosecco

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) enol. półwytrawne białe wino musujące produkowane w północno-wschodnich Włoszech;

Wiktionary

Prosecco – włoskie białe lub różowe wino musujące (spumante), rzadziej lekko musujące (frizzante) lub stołowe. Zazwyczaj wytrawne lub półwytrawne. Produkowane w regionach Wenecja Euganejska i Friuli-Wenecja Julijska. Popularność prosecco rozpoczęła się od produkowanego w XIX wieku Prosecco di Conegliano-Valdobbiadene.

Wikipedia


proseksualny

1. sprzyjający swobodzie zachowań seksualnych, traktujący współżycie seksualne jako moralnie dobre;
2. feminizm proseksualny - nurt w feminizmie akcentujący wyzwolenie seksualne kobiet


SJP.pl


prosektorium

pomieszczenie lub budynek, w którym wykonuje się sekcje zwłok


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) med. miejsce, w którym przeprowadza się sekcje zwłok;

Wiktionary

Prosektorium (z łac. proseco – „wycinać, odcinać, odrywać”) – oddział szpitala, uczelni medycznej lub weterynaryjnej albo instytutu badawczego (z dziedziny nauk biomedycznych), w którym dokonywane są sekcje zwłok zmarłych osób lub zwierząt, w celu diagnostyki pośmiertnej (tzw. sekcja naukowo-lekarska w celu ustalenia naturalnej przyczyny zgonu), badawczych, dydaktycznych (m.in. w celu nauki anatomii prawidłowej), bądź sądowo-lekarskich (w celu ustalenia lub wykluczenia przyczyny zgonu z winy osób trzecich).

Wikipedia

Powiązane:

 przym. prosektoryjny

Wiktionary


prosektorka

prosektor


SJP.pl

Patrz:

prosektor

prosekucja

1. ściganie, przedstawianie oskarżenia;
2. dawniej: prześladowanie


SJP.pl


prosekwować

dawniej: prześladować kogoś, ścigać kogoś


SJP.pl


proseminarium

Proseminarium – zajęcia, w tym ćwiczenia, głównie w obrębie studiów wyższych, będące najczęściej formą przygotowującą słuchaczy do udziału w seminarium, w tym edukujące w zakresie samodzielnej pracy.

Podczas proseminarium realizuje się przede wszystkim następujące cele: zgłębienie metodologii studiowanej dyscypliny, określenie problemów badawczych, stawianie hipotez roboczych, a także ich weryfikacja w drodze analizy i interpretacji wyników z prowadzonych badań. Według Andrzeja Chodubskiego proseminarium w procesie dydaktycznym to wyższa forma ćwiczeń mająca na celu wdrożyć studentów do samodzielnej pracy badawczej. Najczęściej nauczyciel zadaje studentowi problem do rozpoznania, a uczeń wykazuje się umiejętnością gromadzenia źródeł (analiza krytyczna) i stosowania odpowiedniej metodologii badawczej. Musi się on ponadto wykazać umiejętnością stawiania pytań badawczych i hipotez.

Wikipedia


proserpina

mit. rzym. bogini podziemia; Prozerpina


SJP.pl

  • Proserpina – planetoida o numerze katalogowym 26
  • Proserpina (Prozerpina) – w mitologii rzymskiej bogini kiełkującego zboża

Wikipedia


prosfora

chleb używany w Kościele grecko-wschodnim jako komunia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) teol. chleb używany w Kościele wschodnim do konsekracji i komunii

Wiktionary

Prosfora (gr. προσφορά od προς blisko, ku; przed i φέρω nieść) – pieczywo wytwarzane z mąki, wody, soli i zakwasu, wykorzystywane w Kościele prawosławnym i Kościołach katolickich wschodnich w obrzędzie przeistoczenia. Do przystępowania do Eucharystii są używane jej konsekrowane cząstki, które są zanurzane w konsekrowanym winie. Reszta zostaje rozdana wiernym po liturgii, jest spożywana przez nich na miejscu lub zanoszona domownikom, którzy nie mogli wziąć udziału w nabożeństwie.

Wikipedia


prosiaczek

zdrobnienie od: prosiak


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) zdrobn. od: prosiak

Wiktionary

Prosiaczek (ang. Piglet) – postać fikcyjna ze świata książek dla dzieci o Kubusiu Puchatku, mała świnka.

Spokojny, nieśmiały, pracowity i lękliwy. Mieszka w starym buku na południe od chatki Puchatka. W czasie zimy nosi biały szalik. Jego najlepszym przyjacielem jest Puchatek. Lubi żołędzie.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Małe prosiaczki leżały obok lochy.

 (1.1) Otóż pewnego dnia Puchatek, Prosiaczek, Królik i Maleństwo grali w „Misie-patysie” (…)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prosiak mzw., prosię n., prosiątko n.

Wiktionary


prosiaczkowaty

rzadko:
1. podobny wyglądem do małego prosiaka;
2. niechlujny, zaniedbany


SJP.pl


prosiak

prosię;
1. małe świni;
2. osoba niechlujna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) zool. młoda świnia

 (1.2) żegl. balast na statkach w postaci bryły z uchwytami;

 (1.3) techn. obciążnik na linie wspomagający wyciąganie żerdzi z otworu wiertniczego

Wiktionary

  • Prosiak – świnia do 12 tygodnia życia, określenie używane zamiennie z rzeczownikiem prosię.
  • Prosiak (pseudonim) – polski twórca komiksu awangardowego
  • Prosiak – polski program komputerowy koń trojański
  • Prosiak (żeglarstwo) – balast na statkach

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Witek, wyjrzyj no, musiał prosiak wyleźć z chlewa i chodzi tam ano po sadzie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔɕak, AS: prośak

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prosię n., prosiątko n., prośność ż., prosienie n., wyprosienie n.

:: zdrobn. prosiaczek m.

 czas. prosić się ndk., wyprosić się dk.

 przym. prośny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prosię; gw-pl|Śląsk Cieszyński|babuć.

Wiktionary


prosianka

1. roślina z rodziny traw, której ziarno przetwarzane jest na mąkę, kaszę, paszę; sorgo; gryża;
2. regionalnie: gąska zielona (smaczny, kapeluszowy grzyb jadalny); zielonka


SJP.pl

Wikipedia


prosiątko

pieszczotliwe zdrobnienie od: prosię


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) zdrobn. od prosię

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dziedziczka przygarnęła pod swoje skrzydła małą wietnamską świnkę i ponoć prosiątko stało się jej oczkiem w głowie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prosię n., prosiaczek m., prosiak mzw.

Wiktionary


prosić

1. zwracać się do kogoś z prośbą, np. o wykonanie czegoś;
2. zwracać się do kogoś w celu nakłonienia go do złożenia wizyty; zapraszać;
3. proponować coś;
4. prosić się:
a) uporczywie prosić;
b) rodzić młode (o maciorze)


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. poprosić)

 (1.1) zwracać się uprzejmie do kogoś w celu uzyskania czegoś

 (1.2) zwracać się do kogoś w celu nakłonienia go do złożenia wizyty; zapraszać

czasownik zwrotny niedokonany prosić się (dk. poprosić się)

 (2.1) usilnie zwracać się do kogoś w celu uzyskania czegoś, mimo odmawiania

 (2.2) o świni: rodzić prosięta

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czy mogę cię prosić o przyniesienie szklanki wody?

 (1.2) Był proszony na wczorajsze przyjęcie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔɕit͡ɕ, AS: prośić

Wiktionary

Powiązane:

 (1.1-2, 2.1)

:: rzecz. prośba ż., proszenie n., dopraszanie n., doproszenie n., napraszanie n., naproszenie n., naspraszanie n., odpraszanie n., odproszenie n., ponaspraszanie n., poproszenie n., pospraszanie n., powypraszanie n., pozapraszanie n., przepraszanie n., przeproszenie n., spraszanie n., sproszenie n., upraszanie n., uproszenie n., wproszenie n., wpraszanie n., wypraszanie n., wyproszenie n., zapraszanie n., zaproszenie n., zaprosiny nmos.

:: czas. dopraszać ndk., doprosić dk., napraszać się ndk., naprosić dk., naspraszać dk., odpraszać ndk., odprosić dk., ponaspraszać dk., poprosić dk., pospraszać dk., powypraszać dk., pozapraszać dk., przepraszać ndk., przeprosić dk., spraszać ndk., sprosić dk., upraszać ndk., uprosić dk., wpraszać się ndk., wprosić się dk., wypraszać ndk., wyprosić dk., zapraszać ndk., zaprosić dk.

:: wykrz. proszę

 (2.2)

:: rzecz. prosię n., prosiak mzw., prosiaczek mzw., prosiątko n., proszenie n., oproszenie n.

:: czas. oprosić się dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) apelować, błagać, dopraszać się, molestować, napraszać się, nudzić, odwoływać się, przymawiać się, ubłagiwać, upraszać, wołać, wybłagiwać, wypraszać, zaklinać; błagać na kolanach, błagać na wszystko na świecie, wnosić prośbę, wyciągać ręce, zwracać się z prośbą; reg. śl. pytać.

 (1.2) inwitować, spraszać, ściągać, zwoływać; otwierać podwoje

Wiktionary


prosię

prosiak;
1. małe świni;
2. osoba niechlujna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) zool. młoda świnia, do ok. 12 tygodnia życia (później: warchlak)

 (1.2) hand. kulin. mięso młodej świni

 (1.3) pot. obraź. o osobie niemoralnej

Wiktionary

Rodzaj ssaka

  • świnia

Gatunki ssaków

  • świnia brodata
  • świnia brodawkowata
  • świnia celebeska
  • świnia domowa
  • świnia karłowata
  • świnia leśna
  • świnia rzeczna
  • świnia wisajska

Nazwy geograficzne

  • Świnia Góra
  • Świnia Noga
  • Świnia Skała
  • Świnia - do 1953 nazwa wsi Charubin

Zobacz też

  • Świnie (ujednoznacznienie)
  • Zodiak chiński

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) A równo z nimi jakaś dziewczyna gnała maciorę z prosiętami i śpiewała cienkim głosikiem (…)

 (1.2) Kazik się szarpnął i zrobił nam prosię z rożna.

 (1.3) To prosię wepchało się przed nami, a byliśmy już przy samej kasie!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔɕɛ, AS: prośe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prosiak mzw.

:: zdrobn. prosiaczek mzw., prosiątko n.

 czas. prosić się ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prosiak; reg. cycok, reg-pl|Śląsk|babuciek.

 (1.2) prosiak

 (1.3) prosiak, świnia

Wiktionary


prosięcina

mięso z młodej świni


SJP.pl


prosięcy

prosię


SJP.pl

Patrz:

prosię

prosienicznik

roślina zielna z rodziny złożonych


SJP.pl

Prosienicznik (Hypochaeris L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje ok. 64 gatunki. Centrum największego zróżnicowania rodzaju jest w Ameryce Południowej, poza tym przedstawiciele rodzaju występują w północnej Afryce, w Azji i w Europie. W Polsce rosną cztery gatunki z tego rodzaju.

Wikipedia


prosieński

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do Prosny, związany z Prosną

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przy prosieńskim kościele rósł stary kasztanowiec.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prosna ż., prośnianin mos., prośnianka ż.

Wiktionary


prosimir

dawne imię męskie


SJP.pl

Prosimir – staropolskie imię męskie, złożone z członów Prosi- ("prosić") i -mir ("pokój, spokój, dobro"). Być może oznaczało "tego, kto negocjuje pokój".

Prosimir imieniny obchodzi 1 lutego, 9 czerwca i 22 września.

Od tego imienia pochodzą liczne nazwy miejscowości, jak np. Proszkowo.

Wikipedia


prosinko

Prosinko (niem. Neudorf) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie drawskim, w gminie Czaplinek. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa koszalińskiego. W roku 2007 wieś liczyła 130 mieszkańców.

Wieś wchodząca w skład sołectwa: Kuźnica Drawska.

Wieś królewska Nowa Wieś starostwa drahimskiego, pod koniec XVI wieku leżała w powiecie wałeckim województwa poznańskiego.

Wikipedia


prosino

Prosino (niem. Prössin) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie drawskim, w gminie Czaplinek.

Wieś królewska starostwa drahimskiego, pod koniec XVI wieku leżała w powiecie wałeckim województwa poznańskiego. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa koszalińskiego. W roku 2007 wieś liczyła 50 mieszkańców.

Wikipedia


prosionek

prosionek szorstki - gatunek lądowego skorupiaka z rzędu równonogów


SJP.pl

Prosionek szorstki (Porcellio scaber) – gatunek lądowego skorupiaka z rzędu równonogów i rodziny Porcellionidae.

Wikipedia


prosit

[czytaj: pros-it lub proz-it] wykrzyknienie zachęcającego do wypicia alkoholu, rodzaj prostego toastu; na zdrowie, najlepszego


SJP.pl


proskenion

część sceny wysunięta przed kurtynę; awanscena, przedscenie, proscenium


SJP.pl

Proskenion (gr. προσκήνιου – miejsce przed skene) w teatrze greckim podest przed skene, odpowiednik współczesnej sceny, pojawił się na przełomie V i IV w. p.n.e., a upowszechnił się w II w. p.n.e.

Aktorzy wraz z rozwojem teatru odłączyli się od chóru i przenieśli na proskenion, gdzie rozgrywali właściwą akcję sztuki, podczas gdy chór pozostał na orchestrze. W epoce hellenistycznej, ze względu na większą liczbę statystów na scenie, powiększono powierzchnię proskenionu, cofając boczne paraskeniony. Podniesiono także wysokość podestu, tak że musiano wchodzić nań po schodach; wyraźniej oddzieliło to chór od aktorów, ale też stworzyło miejsce pomiędzy orchestrą a proskenionem na powstanie hyposkenionu (to tu pojawiali się aktorzy odgrywający duchy i bóstwa podziemne).

Wikipedia


proskrybować

dawniej: wyjmować spod prawa, skazywać na banicję


SJP.pl


proskrypcja

1. w starożytnym Rzymie w okresach wojen domowych: wyjęcie spod ochrony prawa obywateli będących przeciwnikami partii rządzącej;
2. w dawnej Polsce: wygnanie z miasta lub kraju; banicja


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) polit. ogłoszenie o wyjęciu spod prawa, karze śmierci lub objęciu przeciwników politycznych represjami

 (1.2) hist. w starożytnym Rzymie: ogłoszenie listy osób wyjętych spod prawa z przyczyn politycznych

Wiktionary

Proskrypcja (łac. proscriptio) – w starożytności i od pełnego średniowiecza skazanie na banicję, pozbawienie praw, wyjęcie spod prawa; we wczesnośredniowiecznym prawie polskim – wywołanie (skazanie na fikcyjną śmierć).

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Prawo rzymskie rozumiało proskrypcję jako pozbawienie praw obywatelskich oraz konfiskatę majątku. Stosowano ją głównie jako broń polityczną.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. proskrypcyjny

 czas. proskrybować ndk.

Wiktionary


proskrypcyjny

związany z proskrypcją - wyjęciem spod ochrony prawa


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) polit. związany z proskrypcją

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jeżeli ktoś nie posiadał majątku w obrębie miasta, który można było skonfiskować, należało wprowadzić go w stan proskrypcyjny, dopóki nie ureguluje długu.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proskrypcja ż.

 czas. proskrybować ndk.

Wiktionary


proskynesis

proskyneza;
1. dawniej: hołd oddawany na klęczkach władcy, monarsze, zwłaszcza w kulturze bizantyjskiej, wschodniej;
2. w sztuce bizantyńskiej: przedstawienie adorującej postaci, dotykającej w pokłonie czołem do ziemi


SJP.pl

Proskineza (z gr. proskynesis) – pokłon, przyklęknięcie bądź pochylenie głowy, będące częścią rytuału oddawania czci władcy lub bóstwu.

Występowały różne rodzaje proskinezy wobec władcy, w zależności m.in. od rodzaju hołdu, typu rytuału i rangi osoby oddającej cześć.

Wikipedia


proskyneza

proskynesis;
1. dawniej: hołd oddawany na klęczkach władcy, monarsze, zwłaszcza w kulturze bizantyjskiej, wschodniej;
2. w sztuce bizantyńskiej: przedstawienie adorującej postaci, dotykającej w pokłonie czołem do ziemi


SJP.pl


proślice

Proślice (niem. Proschlitz, 1936–1945 Angersdorf)– wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie kluczborskim, w gminie Byczyna.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.

Wikipedia


prosna

rzeka w Polsce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. rzeka w Polsce, lewy dopływ Warty;

 (1.2) geogr. toponim, nazwa kilku wsi w Polsce

Wiktionary

Prosna – rzeka w środkowej Polsce, w dorzeczu Odry, lewy dopływ Warty; długość: 216,8 km, powierzchnia dorzecza: 4924,7 km², różnica wysokości między źródłem a ujściem: ~190 m. Średni przepływ: 16,4 m³/s (1951-90, przy ujściu (Bogusław)).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Spaceruję nad brzegiem Prosny.

 (1.2) Wyjechaliśmy z Prosny w 1946.

Wiktionary

Powiązane:

 (1.2)

 rzecz. prośnianin mos., prośnianka ż.

 przym. prosieński

Wiktionary


prośnianin

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Prosny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prosna ż.

:: fż. prośnianka ż.

 przym. prosieński

Wiktionary


prośnianka

potocznie: gąska zielonka - gatunek grzybów z rodziny gąskowatych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Prosny

Wiktionary

Gąska zielonka (Tricholoma equestre (L.) P. Kumm.) – gatunek grzybów należący do rodziny gąskowatych (Tricholomataceae).

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. Prosna ż.

:: fm. prośnianin mos.

 przym. prosieński

Wiktionary


prośniański

Prosna (rzeka w Polsce)


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Prosną, dotyczący Prosny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prosna ż.

Wiktionary


prośnisko

pole po zebraniu rosnącego na nim prosa


SJP.pl


prośno

Prośno (niem. Pörschken) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Morąg.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Wieś położona wśród lasów, nad jeziorem Pieszkowo.

Wikipedia


prośność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prośne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prośny

 rzecz. prosiak mzw.

Wiktionary


prośny

prośna - o samicy świni lub dzika: ciężarna, nosząca płód


SJP.pl


proso

1. roślina zbożowa uprawiana ze względu na ziarno
2. nasiona tej rośliny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) bot. nazwa systematyczna|Panicum miliaceum|ref=tak., roślina zbożowa;

 (1.2) spoż. ziarno prosa (1.1)

Wiktionary

Proso (Panicum L.) – rodzaj roślin jednorocznych lub bylin z rodziny wiechlinowatych. Należy do niego ok. 265–500 gatunków. Występują one w strefie międzyzwrotnikowej, dalej na północ sięgając strefy klimatu umiarkowanego w Ameryce Północnej i na Dalekim Wschodzie. Z tego rodzaju pochodzą jedne z najstarszych roślin zbożowych. Gatunkiem typowym jest Panicum miliaceum L.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈprɔsɔ, AS: proso

Wiktionary


prosocjalistyczny

opowiadający się za socjalizmem


SJP.pl


prosocjalny

przychylny świadczeniom społecznym


SJP.pl


prosodion

Prosodion, prozodion (gr. προσοδιον) – jeden z gatunków melicznych w starożytnej Grecji, pieśń błagalna lub dziękczynna skierowana do bogów. Śpiewana była przez chór przy akompaniamencie aulosu, przy okazji procesji do świątyń bądź ołtarzy, stanowiąc wstęp do uroczystości.

Wikipedia


prosoma

pierwsza tagma (segment) w ciele szczękoczułkowców, poprzedzająca opistosomę


SJP.pl

Prosoma − pierwsza tagma budująca ciało wielu szczękoczułkowców, poprzedzająca opistosomę. Określana bywa też jako głowotułów, jednak taka nazwa uznawana jest za niesłuszną.

Prosoma złożona jest ze zlanych ze sobą sześciu przednich segmentów ciała, widocznych wyłącznie na etapie rozwoju embrionalnego. Standardowo zawiera szczękoczułki, nogogłaszczki i 4 pary odnóży krocznych. Łączy się ona z opistosomą za pomocą siódmego, pregenitalnego segmentu, zwykle silnie zredukowanego. U pająków często między prosomą, a opistosomą znajduje się petiolus, będący przekształconym pierwszym segmentem tej drugiej.

Wikipedia


prosowate

podrodzina roślin z rodziny traw; prosowe


SJP.pl


prosowaty

o cechach prosowatych (podrodzina roślin)


SJP.pl


prosowe

proso


SJP.pl

Prosowe – podrodzina (Panicoideae Link) i plemię (Paniceae R. Br.) roślin należących do rodziny wiechlinowatych. Oba taksony noszą tę samą nazwę polską. Typem nomenklatorycznym jest proso (Panicum L.).

Wikipedia

Patrz:

proso

prosowianka

omacnica prosowianka - gatunek motyla z rodziny wachlarzykowatych; przezierka prosowianka


SJP.pl


prosówka

jedna z postaci gruźlicy charakteryzująca się powstawaniem w różnych narządach (płuca, mózg, śledziona) drobnych ognisk prątków przypominających wyglądem ziarenka prosa, spowodowana rozsiewem prątków poprzez układ krwionośny


SJP.pl

  • gruźlica prosówkowa – gruźlica rozsiana
  • prosówka Oplismenus – rodzaj roślin z rodziny wiechlinowatych

Wikipedia


prosownica

Wikipedia


prosowy

proso


SJP.pl

Patrz:

proso

prospekcja

1. czynność poprzedzająca właściwe działanie, zwłaszcza wstępne badanie czegoś;
2. w geologii: poszukiwanie surowców naturalnych, rozpoznawanie ich złóż


SJP.pl


prospekcyjny

prospekcja


SJP.pl

Patrz:

prospekcja

prospekt

1. publikacja o niewielkiej liczbie stron, zawierająca tekst informacyjno-reklamowy;
2. element dekoracji umieszczony w głębi scen;
3. obraz, rysunek z widokiem miasta; weduta;
4. dawniej: panorama, perspektywa


SJP.pl

łac. prospectus – widok, widoczność

  • prospekt reklamowy – wydawnictwo reklamowe zachęcające do zakupu usługi, towaru lub – najczęściej – odwiedzenia jakiejś miejscowości, hotelu lub atrakcji turystycznej. Coraz częściej samochodowe prospekty reklamowe traktowane są także jako wartość kolekcjonerska, szczególnie samochodów egzotycznych tj. Ferrari, Bugatti itp. [1]
  • prospekt emisyjny – dokument opisujący szczegółowo stan prawny i ekonomiczny, majątek, przychody, koszty itp. spółki, zamierzającej wypuścić na rynek swoje akcje
  • prospekt komunikacyjny – rzadko używane w Polsce określenie szerokiej arterii, częściej stosowane do określania takich miejsc w miastach Rosji, Białorusi i Ukrainy
  • prospekt organowy – część organów; widoczne, najczęściej zdobione, największe piszczałki instrumentu.
  • prospekt (teatr) – element dekoracji umieszczony w głębi sceny, wyznaczający perspektywę obrazu scenicznego.
  • prospekt (malarstwo) – weduta
  • prospekt (sztuka) – perspektywa ogrodowa, widok oglądany z pewnego punktu ogrodu wzdłuż osi widokowej.
  • prospekt (pięściarstwo) – określenie względnie młodego pięściarza, którego talent i umiejętności wskazują na jego wielką karierę w boksie w niedalekiej przyszłości.

Wikipedia


prospektywność

działanie z myślą o przyszłości, nakierowane na przyszłość


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prospektywne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prospektywny

Wiktionary


prospektywny

robiony lub projektowany z myślą o przyszłości


SJP.pl


prosper

imię męskie


SJP.pl

  • Prosper – imię męskie
  • Prosper – spółka akcyjna
  • Prosper Bank – dawny polski bank komercyjny

Miejscowości w USA:

  • Prosper – miejscowość w stanie Teksas, w hrabstwie Collin

Gminy w USA:

  • Prosper (ang. Prosper Township) – gmina w stanie Minnesota, w hrabstwie Lake of the Woods
  • Prosper (ang. Prosper Township) – gmina w stanie Dakota Południowa, w hrabstwie Davison

Wikipedia


prosperity

[czytaj: prosPEriti] okres pomyślności i dostatku, zwłaszcza dla przedsiębiorstwa lub gospodarki państwowej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ekon. okres największej produkcji, zatrudnienia i cen

 (1.2) moment szczytowy w rozwoju czegoś

Wiktionary

  • Prosperity – najwyższy poziom koniunktury
  • Miejscowości w USA:
    • Prosperity – miejscowość w stanie Karolina Południowa, w hrabstwie Newberry
    • Prosperity – jednostka osadnicza w stanie Wirginia Zachodnia, w hrabstwie Raleigh

Gminy w USA:

    • Prosperity (ang. Prosperity Township) – gmina w stanie Dakota Północna, w hrabstwie Renville

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Okres największej prosperity zahamował krach na giełdzie.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) rozkwit

 (1.2) rozkwit

Wiktionary


prospero

1. naturalny satelita Urana;
2. postać ze sztuki Williama Shakespeare'a "Burza"


SJP.pl

  • Prosper (Prospero) – imię męskie wywodzące się z łaciny (prosperus – „pomyślny, szczęśliwy”)
  • Prospero – obszar niemunicypalny w Stany Zjednoczone, w stanie Kalifornia, w hrabstwie Kern
  • Prospero – naturalny satelita Urana, nazwany imieniem czarnoksiężnika z Burzy Williama Szekspira. (Uran XVIII)
  • Prospero. – rodzaj roślin z rodziny szparagowatych

Wikipedia


prosperostwo

Prosper z żoną; Prosperowie


SJP.pl


prosperować

1. pomyślnie i szybko się rozwijać, przynosząc zysk;
2. działać z powodzeniem


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany

 (1.1) dobrze, pomyślnie rozwijać się, kwitnąć; mieć szczęście w tworzeniu czegoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Drogeria dobrze prosperowała, więc firmie zależało na utrzymaniu lokalu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔspɛˈrɔvat͡ɕ, AS: prosperovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prosperowanie n.

Wiktionary


prosperowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|prosperować.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔspɛrɔˈvãɲɛ, AS: prosperovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. prosperować

Wiktionary


prosperowie

imię męskie


SJP.pl


prosperowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Prospera lub z nim związany


SJP.pl


prospołecznie

przysłówek

 (1.1) w sposób prospołeczny

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prospołeczny

Wiktionary


prospołeczność

działanie nastawione na poprawę jakości życia społeczeństwa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prospołeczne; cecha tych, którzy są prospołeczni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prospołeczny

Wiktionary


prospołeczny

przymiotnik jakościowy

 (1.1) taki, który ma przynieść korzyść innej osobie lub społeczności

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. prospołecznie

 rzecz. prospołeczność ż.

Wiktionary


prosta

linia wyznaczona przez dwa punkty


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) geom. mat. nieposiadająca końców krzywa, która dla każdych dwóch swoich punktów zawiera w całości najkrótszą drogę pomiędzy nimi;

 (1.2) część drogi bez zakrętów

forma przymiotnika.

 (2.1) lp. ż. zob. prosty.

Wiktionary

Linia prosta lub prosta – jedno z podstawowych pojęć geometrii, szczególny przypadek nieograniczonej z obydwu stron krzywej o nieskończonym promieniu krzywizny w każdym punkcie.

W niektórych ujęciach, w tym w klasycznej geometrii euklidesowej, prosta jest tzw. pojęciem pierwotnym, niedefiniowanym formalnie w obrębie danej teorii. Można ją jednak interpretować za pomocą pojęć wykraczających poza geometrię, np. jako zbiór punktów o współrzędnych spełniających pewne równanie. Ten temat szerzej omówiony jest w artykule dotyczącym geometrii euklidesowej.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W geometrii euklidesowej prosta przecina okrąg w co najwyżej dwóch punktach.

 (1.1) Prosta jest krzywą o nieskończonym promieniu krzywizny.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔsta, AS: prosta

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prostaczka ż., prostak mos., prostowanie n., prostota ż.

 czas. prostować ndk., upraszczać ndk.

 przym. prosty

 przysł. prosto

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) linia prosta

Wiktionary


prostacki

odnoszący się do prostaka, należący do prostaka, właściwy prostakowi; nieokrzesany, ordynarny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) właściwy prostakowi

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈstat͡sʲci, AS: prostacʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prostak m., prostaczka ż., prostactwo n., prostaczek n., prostackość ż., prostownica ż.

 przym. prosty

 przysł. prostacko, prosto

 czas. upraszczać

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) chamski, grubiański, nieokrzesany, ordynarny, prymitywny, wulgarny

Wiktionary


prostacko

przysłówek sposobu

 (1.1) niekulturalnie, bez ogłady

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Daniel zachowuje się prostacko.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prostaczka ż., prostak mos., prostaczek mos., prostackość ż., prostactwo n., prostownica ż.

 czas. upraszczać ndk., uprościć dk.

 przym. prostacki

Wiktionary


prostackość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prostackie; cecha tych, którzy są prostaccy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prostak m., prostactwo n.

 przym. prostacki

 przysł. prostacko, po prostacku

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prostactwo, przaśność, niewybredność, prymitywność, pospolitość, plebejskość, siermiężność, wulgarność, ordynarność, trywialność, niesmaczność; przest. gminność

Wiktionary


prostactwo

1. brak wychowania i ogłady; ordynarność, chamstwo;
2. zachowanie lub uczynek z tego wynikający;
3. ogół prostaków


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) zespół cech właściwych prostakowi lub prostackiem zachowaniu

 (1.2) prostackie zachowanie

 (1.3) pogard. ogół prostaków

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W okresie totalitarnym pisałem, że człowiek wszędzie idzie ze swoim prostactwem, albo że prostactwo idzie z człowiekiem. On sobie idzie, a prostactwo idzie razem z nim.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prostak m., prostaczek m., prostaczka ż., prostackość ż., prostota ż.

 czas. prostować ndk., upraszczać ndk., uprościć dk.

 przym. prostacki, prosty

 przysł. prostacko, prosto

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) grubiaństwo, buractwo, chamstwo, neol. cebulactwo, przaśność, gburowatość

Wiktionary


prostacyklina

Prostacyklina, jako lek także epoprostenol, PGI2 – organiczny związek chemiczny, hormon tkankowy z grupy prostaglandyn wytwarzany przez ściany naczyń krwionośnych głównie w śródbłonkach płuc z kwasu arachidonowego pod wpływem enzymów: syntazy prostaglandyny i syntazy prostacykliny. Hamuje zlepianie (agregację) płytek krwi, działa rozkurczowo na naczynia krwionośne i obniża ciśnienie krwi.

Wikipedia


prostaczek

zdrobnienie od: prostak


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) książk. ktoś niewykształcony, ubogi

 (1.2) zdrobn. od: prostak

Wiktionary

Wikipedia

Patrz:

prostak

Przykłady

 (1.1) Do komnaty papieskiej wprowadzono grupkę prostaczków, którzy prosili o posłuchanie.

 (1.1) Wygnani od mędrków i króli, prostaczek nas przytuli.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prostaczka ż., prostak m., prostactwo n.

 przym. prostacki

 przysł. prostacko

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) maluczki

 (1.2) prostak

Wiktionary


prostaczka

prostak


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pejor. osoba płci żenskiej zachowująca się w sposób prymitywny, niekulturalny bądź chamski

Wiktionary

Patrz:

prostak

Przykłady

 (1.1) Otrzymawszy ogładę damy z towarzystwa, stała się jednocześnie ofiarą społeczeństwa kastowego. (…) Dla młodych mężczyzn ze środowiska, które opuściła, była zbyt uczona, dla epuzerów ze środowiska, o którym marzyła, pozostała zbyt wielką prostaczką.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prostactwo n., prostaczek m.

:: fm. prostak m.

 przym. prostacki, prosty

 przysł. prostacko, prosto

 czas. upraszczać

Wiktionary


prostaczkowaty

charakterystyczny dla człowieka niewykształconego, zwykle naiwnego


SJP.pl


prostaczość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prostacze; cecha tych, którzy są prostaczi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prostaczy

Wiktionary


prostaczy

dotyczący prostaka, właściwy prostakowi, niewykształcony; prostacki


SJP.pl


prostaglandyna

hormon tkankowy, pochodna kwasu arachidonowego, regulator wielu procesów fizjologicznych


SJP.pl

Prostaglandyny, PGs – grupa hormonów zwierzęcych, pochodnych kwasu arachidonowego należących tym samym do grupy eikozanoidów. Należą one do hormonów parakrynnych (działających miejscowo), są regulatorami procesów fizjologicznych, powstają wskutek pobudzenia nerwowego. Występują we wszystkich tkankach oraz płynach ustrojowych. Wykazują bardzo dużą aktywność biologiczną.

Wikipedia


prostak

cham, prościuch;
1. człowiek ordynarny, bez manier, grubiański, nieokrzesany, niekulturalny; grubianin, gbur, prymityw;
2. dawniej: człowiek, który należy do niższej warstwy społecznej, zwłaszcza taki, który nie posiada szlachectwa; chłop, wieśniak, włościanin, plebejusz


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pejor. osoba płci męskiej zachowująca się w sposób prymitywny, niekulturalny bądź chamski

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przestań jeść palcami! Zachowujesz się jak prostak.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔstak, AS: prostak

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prostactwo n., prosta ż., prostowanie n.

:: zdrobn. prostaczek m.

:: fż. prostaczka ż.

 przym. prostacki, prosty

 przysł. prostacko, prosto

 czas. upraszczać

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) buc, burak, cham, chamidło, gbur, prymityw, wieśniak; gwara. grondol; książk. abderyta

Wiktionary


prostata

gruczoł u mężczyzn i samców ssaków wytwarzający wydzielinę wchodzącą w skład nasienia; gruczoł krokowy; stercz


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) anat. gruczoł płciowy męski położony w miednicy mniejszej, wydzielający składniki nasienia;

Wiktionary

Gruczoł krokowy, stercz, prostata (łac. prostata, od starogreckiego προστάτης prostátēs, strażnik) – nieparzysty narząd mięśniowo-gruczołowy będący częścią męskiego układu płciowego. Wydzielina prostaty to mętna, biaława ciecz o charakterystycznym zapachu (to ona nadaje zapach spermie), stanowiąca nośnik plemników. Odczyn wydzieliny jest, w zależności od badań, podawany jako lekko kwasowy (pH 6,1- 6,5) albo lekko zasadowy (pH 7,31).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Zbadanie prostaty jest obowiązkiem i lekarza, i pacjenta.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈstata, AS: prostata

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) gruczoł krokowy, gruczoł sterczowy, stercz

Wiktionary


prostatektomia

wycięcie gruczołu krokowego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. wycięcie gruczołu krokowego

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Elementem radykalnej prostatektomii może być usunięcie niektórych grup węzłów chłonnych nazywane limfadenektomią.

Wiktionary


prostatitis

przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego


SJP.pl


prostatowy

prostata


SJP.pl

Patrz:

prostata

prostczanin

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Prostek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prostki nmos.

:: fż. prostczanka ż.

 przym. prostecki

Wiktionary


prostczanka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Prostek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prostki nmos.

:: fm. prostczanin m.

 przym. prostecki

Wiktionary


prostecki

Prostki; prostkowski


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) od: Prostki

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prostki nmos., prostczanin m., prostczanka ż.

Wiktionary


prostetyczny

grupa prostetyczna - niebiałkowy składnik białek złożonych


SJP.pl


prostka

krótki odcinek rury przymocowany na stałe do zbiornika, służący do przyłączenia przewodu rurowego; króciec


SJP.pl


prostki

krótki odcinek rury przymocowany na stałe do zbiornika, służący do przyłączenia przewodu rurowego; króciec


SJP.pl

Wikipedia


prostkowianin

mieszkaniec Prostek (wsi w Polsce)


SJP.pl


prostkowianka

mieszkanka Prostek (wsi w Polsce)


SJP.pl


prostkowski

Prostki; prostecki


SJP.pl


prostnica

końcowa, silnie umięśniona część jelita grubego u kręgowców, zakończona odbytem lub uchodząca do steku; jelito proste; odbytnica


SJP.pl

Odbytnica, prostnica (łac. rectum), jelito proste (łac. rectum intestinum), dawniej lub potocznie kiszka stolcowa – końcowa część jelita grubego ssaków łożyskowych. Od góry łączy się z esicą na granicy 2 i 3 kręgu krzyżowego, od dołu natomiast otwiera się do środowiska zewnętrznego odbytem. W warunkach prawidłowych nie zawiera kału, służąc wyłącznie do jego przejścia (defekacja).

Wikipedia


prosto

przysłówek

 (1.1) w prostej linii

 (1.2) łatwo, bez problemów

 (1.3) w nieskomplikowany sposób

 (1.4) równo pionowo, bez przekrzywień i pochylania się

Wiktionary

Prosto Sp. z o.o. (zapis stylizowany: PROSTO.) – polskie przedsiębiorstwo zajmujące się działalnością wydawniczą, utworzone w 2000 r. w Warszawie z inicjatywy Wojciecha „Sokoła” Sosnowskiego jako wytwórnia muzyczna związana z nurtem muzyki hip-hopowej.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Idź cały czas prosto i na trzecim skrzyżowaniu skręć w prawo.

 (1.4) Gdy nauczyciel wszedł do klasy, uczniowie stali prosto, czekając na powitanie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔstɔ, AS: prosto

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prostactwo n., prostaczka ż., prostota, prostowanie, prosta, prostownica, prostownik, prostak, sprostowanie, wyprost

 przym. prosty, prostowniczy, prostacki

 czas. prostować, wyprostować, sprostować, upraszczać, wyprostowywać

 przysł. prościusieńko, prościuteńko, prościutko, prościuśko

Wiktionary

Synonimy:

zdrobn. prościutko, prościuteńko, prościuśko, prościusieńko

Wiktionary


prostobieżność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prostobieżne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prostobieżny

Wiktionary


prostoduszniej

stopień wyższy od przysłówka: prostodusznie


SJP.pl


prostoduszniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: prostoduszny


SJP.pl


prostoduszność

prostoduszny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha kogoś, kto odznacza się prostotą, szczerością i łatwowiernością

Wiktionary

Patrz:

prostoduszny

Powiązane:

 przym. prostoduszny

 przysł. prostodusznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prostota, prostolinijność, szczerość, otwartość, naiwność, łatwowierność

Wiktionary


prostoduszny

prosty, szczery i łatwowierny w połączeniu z naiwnością; prostolinijny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) odznaczający się prostotą, szczerością i łatwowiernością; także.: świadczący o takich cechach

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Taki jest Rzym, takie jest papiestwo, ty prostoduszny, podlaski Sarmato…

 (1.1) Ogólnie mówiąc, jesteś prostoduszny, sympatyczny i wrażliwy.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prostoduszność ż.

 przysł. prostodusznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) szczery, otwarty, naiwny, łatwowierny, prostolinijny

Wiktionary


prostokącik

zdrobnienie od: prostokąt


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od prostokąt

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔstɔˈkɔ̃ɲt͡ɕik, AS: prostokõńćik

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prostokąt m., kąt prosty m., prostokątność ż.

 przym. prostokątny

 przysł. prostokątnie

Wiktionary


prostokąt

płaska figura geometryczna posiadająca 2 pary równoległych boków tej samej długości i 4 kąty proste


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) geom. czworokąt, który ma wszystkie wewnętrzne kąty proste;

Wiktionary

Prostokąt – czworokąt, który ma wszystkie wewnętrzne kąty proste (stąd również jego nazwa). Prostokąt jest szczególnym przypadkiem trapezu prostokątnego oraz równoległoboku. Szczególnym przypadkiem prostokąta (o wszystkich bokach tej samej długości) jest kwadrat.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Prostokąt jest trapezem, o wszystkich kątach prostych

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈstɔkɔ̃nt, AS: prostokõnt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. kąt prosty m., prostokątność ż.

:: zdrobn. prostokącik

 przym. prostokątny

 przysł. prostokątnie

Wiktionary


prostokątność

prostokątny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prostokątne

Wiktionary

Patrz:

prostokątny

Powiązane:

 przym. prostokątny

 rzecz. prostokącik m., prostokąt m.

Wiktionary


prostokątny

przymiotnik

 (1.1) mający kształt prostokąta

 (1.2) mający jeden kąt prosty lub wszystkie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na prostokątnym placu przed ratuszem co sobotę odbywał się targ.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔstɔˈkɔ̃ntnɨ, AS: prostokõntny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prostokąt m., prostokącik m., kąt prosty m., prostokątność ż.

 przysł. prostokątnie

Wiktionary


prostolinijnie

przysłówek

 (1.1) w sposób prostolinijny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prostolinijność ż., prostoliniowość ż.

 przym. prostolinijny

Wiktionary


prostolinijność

1. cecha kogoś otwartego, uczciwego, szczerego;
2. cecha czegoś świadczącego o czyjejś wartości, uczciwości, szczerości;
3. cecha czegoś biegnącego wzdłuż linii prostej; prostoliniowość


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha kogoś, kto postępuje w sposób uczciwy, szczery i otwarty

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prostolinijny

 przysł. prostolinijnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) szczerość, otwartość, uczciwość, prostoduszność

Wiktionary


prostolinijny

1. otwarty, uczciwy, szczery;
2. świadczący o czyjejś otwartości, uczciwości, szczerości, np. prostolinijna twarz;
3. biegnący wzdłuż linii prostej; prostoliniowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) postępujący w sposób uczciwy, szczery i otwarty; także.: świadczący o takich cechach

 (1.2) fiz. poruszający się po linii prostej

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jesteś uczciwy, prostolinijny, romantyczny, niekiedy idealistyczny.

 (1.1) Był bezkompromisowy i prostolinijny, do bólu szczery i konkretny.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prostolinijność ż., prostoliniowość ż.

 przysł. prostolinijnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) szczery, otwarty, uczciwy, prostoduszny

Wiktionary


prostoliniowość

cecha czegoś biegnącego wzdłuż linii prostej; prostolinijność


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) geom. fiz. cecha czegoś, co przebiega po linii prostej

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prostoliniowy, prostolinijny

 przysł. prostoliniowo, prostolinijnie

Wiktionary


prostoma

otwór prowadzący do prajelita (jamy gastruli), który u pragębowców w dalszych etapach rozwoju zarodkowego przekształca się w otwór gębowy, natomiast u wtórnogębowców funkcjonuje jako odbyt; pragęba, prausta, blastopor


SJP.pl

Pragęba, prausta, blastoporus, blastopor, prostoma – pierwotny otwór jelita embrionalnego, prowadzący z zewnątrz do prajelita u gastruli. To, czy pragęba przekształca się w otwór gębowy czy odbytowy, stanowi o różnicy między zwierzętami pierwoustymi i wtóroustymi.

Wikipedia


prostopadle

przysłówek sposobu

 (1.1) tworząc z daną prostą lub płaszczyzną kąt prosty

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prostopadła ż., prostopadłość ż.

 przym. prostopadły

Wiktionary


prostopadła

prosta prostopadła


SJP.pl


prostopadłość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prostopadłe

Wiktionary

Prostopadłość – wspólna nazwa różnych relacji matematycznych, zwłaszcza geometrycznych, między figurami. Może zachodzić między:

  • dwiema liniami – prostymi, półprostymi, odcinkami, krzywymi lub wektorami;
  • prostą a płaszczyzną;
  • dwiema płaszczyznami.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. prostopadła ż.

 przym. prostopadły

 przysł. prostopadle

Wiktionary


prostopadłościan

bryła sześciościenna o podstawie prostokąta


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) geom. wielościan wypukły, którego wszystkie ściany są prostokątami;

 (1.2) przedmiot przypominający prostopadłościan (1.1)

Wiktionary

Prostopadłościan – typ równoległościanu definiowany na dwa równoważne sposoby:

  • jego wszystkie ściany to prostokąty;
  • jego dowolne dwie ściany mające wspólną krawędź są prostopadłe.

Ma on 12 krawędzi, 8 wierzchołków i 6 ścian.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Sześcian jest prostopadłościanem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔstɔpadˈwɔɕt͡ɕãn, AS: prostopadu̯ośćãn

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prostopadłościenny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) graniastosłup czworokątny prosty

Wiktionary


prostopadły

przymiotnik

 (1.1) geom. tworzący z daną prostą albo płaszczyzną kąt prosty

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kierunek prostopadły do pionowego nazywamy poziomym.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔstɔˈpadwɨ, AS: prostopadu̯y

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prostopadłość ż., prostopadła ż.

 przysł. prostopadle

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ortogonalny

Wiktionary


prostorogi

mający proste rogi


SJP.pl


prostoskrzydłe

rząd owadów wyposażonych w dwie pary skrzydeł: przednią twardą i tylną błoniastą oraz w gryzący narząd gębowy


SJP.pl

Prostoskrzydłe (Orthoptera) – rząd owadów uskrzydlonych w większości ciepło- i słońcolubnych (heliobiontów), rozpowszechnionych na całym świecie, głównie w strefie klimatu tropikalnego i subtropikalnego, potocznie nazywanych konikami polnymi. Charakteryzują się przeobrażeniem niezupełnym, dwiema parami niejednakowych skrzydeł i kryptycznym ubarwieniem. Należą do nich świerszcze, pasikoniki, reliktowe weta oraz – uznawane za jedne z najgroźniejszych szkodników upraw – szarańcze, stąd prostoskrzydłe są czasami nazywane szarańczakami.

Wikipedia


prostoskrzydły

o cechach prostoskrzydłych (rodzina owadów)


SJP.pl


prostota

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ogół cech charakterystycznych dla czegoś nieskomplikowanego, niezawiłego

 (1.2) przest. naturalność, bezpośredniość, skromność w obyciu

 (1.3) daw. brak ogłady i wykształcenia, nieokrzesanie

 (1.4) daw. prosty lud, gmin, pospólstwo

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przyczyna niezawodności tej pompy tkwi w prostocie jej konstrukcji.

 (1.2) W zapale rozmowy stawała się coraz bardziej naturalna, pełna prostoty i wdzięku.

 (1.3) Minęły czasy szczęśliwej prostoty. Trzeba się uczyć, upłynął wiek złoty!

 (1.4) Biegają wieści między prostotą, lecz któż z nich prawdę odgadnie?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈstɔta, AS: prostota

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. sprostowanie n., prosta ż., prostaczka ż., prostak m., prostactwo n., prostowanie n.

 przym. prosty

 przysł. prosto

 czas. prostować, upraszczać ndk.

Wiktionary


prostować

czasownik przechodni niedokonany (dk. wyprostować)

 (1.1) nadawać czemuś nierównemu kształt prosty

 (1.2) nadawać prosty kierunek

 (1.3) fiz. przekształcać ze zjawiska zmieniającego się w czasie w stałe

 (1.4) środ. skłaniać do posłuszeństwa

czasownik przechodni niedokonany (dk. sprostować)

 (2.1) dokonywać korekty; usuwać pomyłki, wady

czasownik zwrotny niedokonany prostować się (dk. wyprostować się)

 (3.1) stawać się prostym

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. wyprostowanie n., sprostowanie n., prosta ż., prostota ż., prostowanie n., prostownik mrz., prostactwo n., prostownica ż.

 czas. sprostować dk., wyprostować dk., wyprostowywać ndk.

 przym. prostowniczy, prosty

 przysł. prosto

 przedr. prosto-

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wyprostowywać, wygładzać, wyrównywać

 (1.4) wychowywać

 (2.1) korygować, poprawiać

 (3.1) wyprężać się

Wiktionary


prostowarka

maszyna do prostowania wyrobów metalowych; prostownica, prościarka


SJP.pl


prostownica

1. maszyna do prostowania wyrobów metalowych; prościarka, prostowarka;
2. urządzenie do prostowania włosów;
3. urządzenie do prostowania prądu elektrycznego; prostownik


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) techn. maszyna do prostowania wyrobów walcowanych – prętów, rur, kształtowników, taśm lub blach

 (1.2) kosmet. urządzenie do prostowania włosów

Wiktionary

  • prostownica do włosów
  • prostownica (prostowarka) – maszyna do prostowania wyrobów walcowanych

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Moje włosy bardzo się puszą, muszę używać prostownicy.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. upraszczać ndk., uprościć dk., prostować ndk., wyprostować dk.

 rzecz. prostowarka ż., prostownik m., prostak m., prostaczka ż.

 przym. prosty, prościutki, prostacki, prostowniczy

 przysł. prosto. prościutko, prostacko

Wiktionary


prostownik

1. mięsień powodujący prostowanie się
2. urządzenie do przekształcania prądu zmiennego na prąd płynący w jednym tylko kierunku


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, męskorzeczowy

 (1.1) elektron. układ lub element elektroniczny zamieniający prąd przemienny na prąd o stałym kierunku (w idealnym przypadku prąd stały);

 (1.2) anat. mięsień służący do prostowania kręgosłupa lub stawu w kończynie;

 (1.3) mot. ładowarka akumulatora samochodowego zasilana z sieci elektrycznej

Wiktionary

Prostownik – element lub zestaw elementów elektronicznych służący do zamiany napięcia przemiennego na napięcie jednego znaku, które po dalszym odfiltrowaniu może być zmienione na napięcie stałe.

Wikipedia

Powiązane:

 czas. upraszczać, prostować ndk., wyprostować dk., naprostować dk.

 przym. prosty

 rzecz. prostownica ż., prostowanie n., wyprostowanie n., naprostowanie n.

 przysł. prosto

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) rozginacz

Wiktionary


prostowód

Prostowód — urządzenie mechaniczne służące do zamiany ruchu obrotowego na postępowy. Urządzenie to skonstruowane jest ze sztywnych prętów połączonych obrotowo w ten sposób, że część połączeń jest unieruchomiona, a pozostałe mogą się poruszać po ściśle określonych torach, przy czym co najmniej część - po linii prostej. Jeżeli osie obrotu wszystkich połączeń mają taki sam ściśle określony kierunek, wówczas ruch wszystkich elementów prostowodu odbywa się w jednej płaszczyźnie.

Wikipedia


prostowłosy

mający proste, niekędzierzawe włosy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) daw. o prostych włosach

Wiktionary


prostracja

skrajna forma wycieńczenia psychicznego, której następstwem najczęściej jest głęboka depresja


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) psych. stan skrajnego wyczerpania psychicznego

 (1.2) rel. leżenie krzyżem albo padanie na twarz jako wyraz uniżenia i głębokiego szacunku wobec Boga

Wiktionary

  • prostracja (medycyna)
  • Prostracja (psychologia)
  • Prostracja (religia)

Wikipedia

Wymowa:

IPA: prɔˈstrat͡sʲja, AS: prostracʹi ̯a

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wyczerpanie psychiczne, wycieńczenie

 (1.2) leżenie krzyżem, padanie na twarz

Wiktionary


prostszy

stopień wyższy od przymiotnika: prosty


SJP.pl


prostujący

prostować


SJP.pl

Patrz:

prostować

prosty

1. równy, niewykrzywiający się, nieskręcony w żadną stronę;
2. niewykształcony, nieoczytany, mało rozwinięty kulturalnie i intelektualnie;
3. łatwy, nieskomplikowany, oczywisty;
4. skromny, niewyróżniający się niczym, niewyszukany, niewykwintny;
5. zwykły, naturalny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) niemający zakrzywień, prowadzący w jednym kierunku

 (1.2) równy

 (1.3) łatwy, o niewielkiej trudności

 (1.4) niewykształcony; zwykły

 (1.5) nieskomplikowany, o niewielkiej złożoności

 (1.6) nie garbaty

 (1.7) nie ze stanu szlacheckiego

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ten mur nie jest dość prosty: tu skręca na pół metra.

 (1.2) Podłoga nie była prosta i śrubokręt wtoczył się pod szafę.

 (1.3) Nie pomogę ci w tym zadaniu, jest dla ciebie dość proste.

 (1.3) To raczej nieskomplikowany dowód, choć może nie być prosty do zrozumienia dla laika.

 (1.4) Szlachcica zatrzymał prosty chłop ubrany w proste szaty i prosił o pomoc.

 (1.5) To raczej prosty dowód, choć może nie być łatwy do zrozumienia dla laika.

 (1.6) Zobacz, Jurek ma proste plecy, a ty wciąż się garbisz!

 (1.7) Prawo z r. 1505 postanowiło, że z matki stanu prostego, byle z ojca szlachcica, szlachcic się rodzi.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔstɨ, AS: prosty

Wiktionary

Powiązane:

 (1.1) rzecz. prosta ż.; przysł. prosto; przym. prościusieńki, prościuteńki, prościutki, prościuśki

 (1.4) rzecz. prostak m., prostota ż.; czas. upraszczać; przym. prostacki

 czas. prostować

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1-2) równy

 (1.3) łatwy

 (1.4) pospolity

 (1.5) nieskomplikowany

Wiktionary


prostyl

typ małej świątyni greckiej, zbudowanej na planie prostokąta, z portykiem umieszczonym na krótszym boku; prostylos


SJP.pl

Świątynia grecka – budowla w starożytnej Grecji pełniąca funkcję „domu bóstwa”, mieszcząca posąg będący przedmiotem kultu.

Wikipedia


prostylos

typ małej świątyni greckiej, zbudowanej na planie prostokąta, z portykiem umieszczonym na krótszym boku; prostyl


SJP.pl

Prostylos – budowla w starożytnej Grecji pełniąca funkcję „domu bóstwa”, mieszcząca posąg będący przedmiotem kultu.

Prostylos posiada kolumnadę od strony frontowej przed pronaosem (przedsionkiem), zwykle cztery kolumny.

Wikipedia


prostylowy

prostyl


SJP.pl

Patrz:

prostyl

prostyński

nazwisko


SJP.pl


prostytucja

odbywanie stosunków płciowych w celach zarobkowych; nierząd


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) proceder sprzedaży usług seksualnych;

 (1.2) przen. pot. sprzedajność i oportunizm

Wiktionary

Prostytucja (pot. nierząd) – świadczenie usług o charakterze seksualnym, polegające zwykle na odbywaniu stosunku płciowego w zamian za pieniądze lub inne korzyści. Prostytucja bywa opisywana jako świadczenie usług seksualnych lub seks komercyjny; określana bywa też jako najstarszy zawód świata.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W niektórych państwach prostytucja jest traktowana jak zawód.

 (1.2) Schowali się po różnych mrocznych instytucjach -ucjach-ucjach-ucjach-ucjach-ucjach // Pożarła ich galopująca prostytucja -ucja-ucja-ucja-ucja-ucja…

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔstɨˈtut͡sʲja, AS: prostytucʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prostytutka ż., prostytuowanie n., sprostytuowanie n.

 czas. prostytuować ndk., sprostytuować dk.

 przym. prostytucyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) nierząd, najstarszy zawód świata; wulg. kurewstwo

Wiktionary


prostytucyjny

prostytucja


SJP.pl

Patrz:

prostytucja

prostytuować

1. zmuszać kogoś do uprawiania prostytucji;
2. hańbić coś dla pieniędzy lub innych korzyści


SJP.pl


prostytuowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|prostytuować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. prostytuować ndk.

 rzecz. prostytucja ż., prostytutka ż.

Wiktionary


prostytutka

kobieta uprawiająca prostytucję; przestarzale: nierządnica, jawnogrzesznica


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta świadcząca usługi seksualne

 (1.2) przen. pejor. człowiek sprzedajny, który dla własnych korzyści zdradza innych lub postępuje niegodziwie i oportunistycznie

Wiktionary

Prostytucja (pot. nierząd) – świadczenie usług o charakterze seksualnym, polegające zwykle na odbywaniu stosunku płciowego w zamian za pieniądze lub inne korzyści. Prostytucja bywa opisywana jako świadczenie usług seksualnych lub seks komercyjny; określana bywa też jako najstarszy zawód świata.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Pod latarnią stała prostytutka.

 (1.1) Nie są wyjątkami wypadki zaczepiania młodych dziewcząt w parkach lub wręcz na ulicy przez patrole MO z żądaniem, aby udowodniły, że nie są prostytutkami.

 (1.2) Wszyscy artyści to prostytutki!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔstɨˈtutka, AS: prostytutka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prostytucja ż., prostytuowanie n., sprostytuowanie n.

 czas. prostytuować ndk., sprostytuować dk.

 przym. prostytucyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przest. nierządnica, ladacznica, rozpustnica, wszetecznica, ulicznica, kokota, dragonka, dziewica publiczna, narożnica; reg. bandoska; iron. książk. peryfr. córa Koryntu; eufem. kobieta lekkich obyczajów, kurtyzana, metresa, motyl brukowy, nocna ćma, panienka, wszetecznica babilońska, ssak leśny, profesjonalistka; posp. wyciruska, wywłoka, lafirynda; więz. ćma; wulg. dziwka, kurwa, suka, szmata, zdzira; środ. alejówka, bajzelówka, bramówka, burdelówa, byziówka, chawira, chodnikówka, cwajnoska, cyginciara, cynades, cyngwajsówka, dobrzedziałka, druciara, dupodajka, dzyndzelocha, dżunglara, kuna, latarnica, parówa, rogówka; daw. dorotka, duchna/duchniczka, dziewka wszeteczna, gamratka, jawnogrzesznica, kortezanka, małpa, mercha, pani duszka

 (1.2) oportunista, konformista; wulg. kurwa

Wiktionary


prosumencki

prosument


SJP.pl

Patrz:

prosument

prosument

1. odbiorca końcowy wytwarzający energię elektryczną z odnawialnych źródeł energii;
2. konsument współtworzący i promujący produkty jakiejś firmy, zwykle przez internet


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) ekon. konsument, który jest zaangażowany we współtworzenie i promowanie produktów ulubionej marki albo jednoczesną produkcję i konsumpcję dóbr lub usług;

Wiktionary

Prosument – zbitka wyrazów „producent” lub „profesjonalista” i „konsument”, przy czym chodzi tu o konsumenta zaangażowanego we współtworzenie i promowanie produktów ulubionej marki albo w jednoczesną produkcję i konsumpcję dóbr lub usług. Początkowo pojęcie „prosument” było jedynie połączeniem słów „producent” i „konsument”.

Często przez prosumenta rozumie się prosumenta energii odnawialnej, która to instytucja ma ważną rolę w transformacji energetycznej.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Bycie prosumentem niesie za sobą wiele dodatkowych korzyści. Oprócz niezależności energetycznej i gwarancji uniknięcia wysokich cen energii elektrycznej, dużym plusem jest działanie na rzecz środowiska naturalnego.

Wiktionary


prosumentka

konsumentka współtworząca i promująca produkty jakiejś firmy, zwykle przez internet


SJP.pl


prosumpcja

produkcja na własny użytek, samodzielna wytwórczość


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) socjol. ekon. idea oraz praktyka połączenia produkcji oraz konsumpcji, zaangażowania konsumentów w produkcję potrzebnych im dóbr, np. żywności

Wiktionary

Prosument – zbitka wyrazów „producent” lub „profesjonalista” i „konsument”, przy czym chodzi tu o konsumenta zaangażowanego we współtworzenie i promowanie produktów ulubionej marki albo w jednoczesną produkcję i konsumpcję dóbr lub usług. Początkowo pojęcie „prosument” było jedynie połączeniem słów „producent” i „konsument”.

Często przez prosumenta rozumie się prosumenta energii odnawialnej, która to instytucja ma ważną rolę w transformacji energetycznej.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: prɔˈsũmpt͡sʲja, AS: prosũmpcʹi ̯a

Wiktionary


proświrnik

rodzaj krzewów i roślin zielnych z rodziny ślazowatych; ketmia, hibiskus, poślubnik


SJP.pl


prósz

1. drobno pokruszone źdźbła siana;
2. technika nakładania farby przez rozpylanie


SJP.pl


proszący

wyrażający prośbę, naleganie; błagalny


SJP.pl


proszalny

dawniej: związany z błagalnym proszeniem, żebraniem


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) przest. związany z proszeniem lub żebraniem

Wiktionary


proszczak

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) poznań. prosiak

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prosiak m., prosię n.

Wiktionary


proszczok

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) kujawy. prosię

Wiktionary


proszę

1. zwracać się do kogoś z prośbą, np. o wykonanie czegoś;
2. zwracać się do kogoś w celu nakłonienia go do złożenia wizyty; zapraszać;
3. proponować coś;
4. prosić się:
a) uporczywie prosić;
b) rodzić młode (o maciorze)


SJP.pl

forma czasownika.

 (1.1) 1. os. lp., ter.zob. prosić.

zwrot grzecznościowy

 (2.1) zwrot używany zamiast wołacza, wraz z rzeczownikiem w dopełniaczu przy skierowaniu wypowiedzi do kogoś

 (2.2) zwrot używany zamiast trybu rozkazującego

 (2.3) potwierdzenie wykonania prośby

 (2.4) zapytanie, gdy się nie dosłyszało lub jakoby przesłyszało (prośba o powtórzenie)

wykrzyknik

 (3.1) zaproszenie do czegoś lub podkreślenie ofiarowania czegoś

 (3.2) zdziwienie lub westchnienie, że coś się sprawdziło czy stało lub stanie

Wiktionary

Przykłady

 (2.1) Proszę pana/pani, czy mogę otworzyć okno? (zamiast: panie/pani/księże)

 (2.2) Proszę przestać! Co pan robi?! (zamiast: przestań)

 (2.3) (przy stole) – Przepraszam, może pan podać mi sałatkę? – Proszę. – Dziękuję.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔʃɛ, AS: proše

Wiktionary

Powiązane:

 czas. prosić

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) błagam

 (2.1) przepraszam

 (3.2) no proszę, jednak, o!

Wiktionary


proszek

zdrobnienie od: proch


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) substancja roztarta, rozkruszona, zmielona lub w inny sposób podzielona na wiele bardzo drobnych cząsteczek

 (1.2) lekarstwo w formie proszku (1.1)

Wiktionary

  • proszek błyskowy
  • proszek do pieczenia
  • proszek do prania
  • proszek gaśniczy
  • proszek troisty
  • mleko w proszku
  • proszek (medycyna)

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Irena z odrazą odkryła kolonię robaków w paczce mleka w proszku.

 (1.2) Helenka pomyliła proszki nasenne z cukrem pudrem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔʃɛk, AS: prošek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proch m., proszkownia ż., proszkowanie n.

 czas. sproszkować, proszkować

 przym. proszkowy, sproszkowany

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) puder, pył

Wiktionary


proszenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|prosić.

Wiktionary

Proszenie – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie piotrkowskim, w gminie Wolbórz.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego.

W Proszeniu działa szkoła podstawowa, Ochotnicza Straż Pożarna i Koło Gospodyń Wiejskich. Prywatne przedsiębiorstwa to: tartak, dwa warsztaty samochodowe, dwa sklepy spożywcze.

Wikipedia

Powiązane:

 czas. prosić

 rzecz. dopraszanie n., doproszenie n.

Wiktionary


prószka

kawałek tkaniny ze sproszkowanym węglem lub kredą, używany przy przenoszeniu rysunku na tło


SJP.pl


prószków

miasto w Polsce


SJP.pl

Prószków (dodatkowa nazwa w niem.  Proskau) – miasto w województwie opolskim, w powiecie opolskim, siedziba gminy, położone 8 km na południe od Opola, leżące na Górnym Śląsku. Prawa miejskie Prószków uzyskał w 1560, utracił je w 1915 i ponownie odzyskał w 2004.

Wikipedia


proszkować

czasownik

 (1.1) ścierać na proch

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proszek m., proch mrz., prochy nmos.

Wiktionary


proszkowaty

mający postać proszku


SJP.pl


prószkowianin

mieszkaniec Prószkowa (miasta w Polsce)


SJP.pl


prószkowianka

mieszkanka Prószkowa (miasta w Polsce)


SJP.pl


proszkowice

Proszkowice – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wrocławskim, w gminie Mietków.

Wikipedia


proszkownia

wytwórnia proszków


SJP.pl


proszkowo

przymiotnik od: proszek; mający postać proszku, będący proszkiem


SJP.pl

Proszkowo – wieś sołecka w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie mławskim, w gminie Szreńsk.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ciechanowskiego.

Wikipedia


prószkowski

przymiotnik od: Prószków


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Prószkowem, dotyczący Prószkowa

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prószków mrz.

Wiktionary


proszkowy

przymiotnik od: proszek; mający postać proszku, będący proszkiem


SJP.pl


proszony

proszony obiad, proszona kolacja itp. - obiad, kolacja, na które ktoś został zaproszony


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, na który otrzymuje się zaproszenie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ona nie miała zielonego pojęcia jak powinna się ubrać na proszony obiad do rodziców swojego chłopaka.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈʃɔ̃nɨ, AS: prošõny

Wiktionary

Powiązane:

 czas. prosić

Wiktionary


proszów

wieś w Polsce


SJP.pl

Miejscowości w Polsce

Wg TERYT jest ich 2
  • Proszów – osada w woj. lubuskim, w pow. żarskim, w gminie Brody
  • Proszów – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. kępińskim, w gminie Rychtal

Wikipedia


proszowice

miasto w Polsce


SJP.pl

Proszowice – miasto powiatowe w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim, położone 18 km na północny wschód od granic administracyjnych Krakowa. Proszowice położone są na prawym brzegu rzeki Szreniawy na płaskowyżu proszowickim. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Proszowice.

Wikipedia


proszowicki

przymiotnik od: Proszowice; proszowski (regionalnie)


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Proszowicami, dotyczący Proszowic

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Proszowice nmos.

Wiktionary


proszowiczanin

mieszkaniec Proszowic (miasta w Polsce)


SJP.pl


proszowiczanka

mieszkanka Proszowic (miasta w Polsce)


SJP.pl


proszówka

wieś w Polsce


SJP.pl

Proszówka (niem. Gräflich Neundorf) – wieś w południowo-zachodniej Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, w gminie Gryfów Śląski.

Wieś położona jest na Pogórzu Izerskim, na południowo-zachodnim skraju Wzniesień Radoniowskich, nad Kotliną Mirską, na podrzędnym dziale wodnym, oddzielającym Kwisę od Młyńskiej Strugi.

Wikipedia


proszowski

1. przymiotnik od: Proszowa, Proszów;
2. regionalnie: proszowicki (przymiotnik od: Proszowice)


SJP.pl


prószyć

spadać drobno; sypać


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany

 (1.1) o drobnym śniegu: padać

 (1.2) o np. pyle, kurzu: sypać czymś drobnym

 (1.3) rozpylać farbę, lakier na jakieś tło

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W poniedziałek rano zaczął prószyć śnieg.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. naprószenie n., oprószanie n., oprószenie n., poprószanie n., poprószenie n., prósz m., prószenie n., przeprószanie n., przeprószenie n., przyprószanie n., przyprószenie n., rozprószanie n., rozprószenie n., sprószanie n., sprószenie n., zaprószanie n., zaprószenie n.

 czas. naprószyć dk., oprószać ndk., oprószyć dk., poprószać ndk., poprószyć dk., przeprószać ndk., przeprószyć dk., przyprószać ndk., przyprószyć dk., rozprószać ndk., rozprószyć dk., sprószać ndk., sprószyć dk., zaprószać ndk., zaprószyć dk.

 przym. oprószony, przyprószony, sprószony, zaprószony

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) padać, popadywać, sypać, śnieżyć

 (1.2) kurzyć, obsypywać, oprószać, opylać, pokrywać, posypywać, pylić, rozsypywać, sypać

 (1.3) opylać, pylić, rozpraszać

Wiktionary


proszyce

Proszyce – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie polkowickim, w gminie Grębocice.

Wikipedia


prószyk

rodzaj grzyba workowego z klasy patyczniaków


SJP.pl

Bulgaria Fr. (prószyk) – rodzaj grzybów z rodziny Phacidiaceae.

Wikipedia


prószyński

nazwisko


SJP.pl

Ludzie

  • Jerzy Prószyński (ur. 1935) – polski biolog, profesor, związany z Muzeum i Instytutem Zoologii w Warszawie
  • Kazimierz Prószyński (1875-1945) – polski wynalazca i konstruktor pionierskich aparatów kinematograficznych; ojciec kinematografi, syn Konrada
  • Konrad Prószyński (1851–1908) – polski działacz oświatowy, pisarz, wydawca
  • Marceli Prószyński (1881–1956) – nauczyciel, publicysta, działacz Narodowej Demokracji, poseł na sejm RP I kadencji (1922–1927)
  • Mieczysław Prószyński (ur. 1953) – polski wydawca, astrofizyk, taternik; wnuk Konrada
  • Mieczysław Prószyński (1909–1979) – działacz ONR
  • Stanisław Prószyński (1899–1970) – instruktor harcerski, dziennikarz, działacz oświatowy i niepodległościowy; wnuk Konrada
  • Tadeusz Anastazy Prószyński (1873–1925) – publicysta, poseł na Sejm RP I kadencji; syn Konrada

Wikipedia


prosłowacki

przymiotnik

 (1.1) sprzyjający państwu słowackiemu lub Słowakom, popierający Słowację i wszystko, co słowackie

Wiktionary


prot

izotop wodoru o liczbie atomowej 1, najbardziej rozpowszechniony w przyrodzie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|m.;

Wiktionary

  • Prot (imię)
  • Święty Prot
  • „Prot” – pseudonim Jana Berlinerblau, majora dyplomowanego piechoty Wojska Polskiego
  • prot – bohater powieści K-PAX i filmu pod tym samym tytułem
  • prot – izotop wodoru o liczbie masowej 1
  • Prot – pseudonim w AK ks. Franciszka Dźwigońskiego

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Bratem świętego męczennika Hiacynta był Prot.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. Protowy

Wiktionary


protagonista

najwybitniejszy aktor w teatrze, odtwórca głównej roli


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) bojownik, przywódca, prowodyr w walce o jakąś sprawę

 (1.2) najwybitniejszy aktor w zespole

 (1.3) odtwórca głównej roli

 (1.4) hist. teatr. w starożytnej Grecji: pierwszy aktor, prowadzący dialog z chórem, a w późniejszym okresie także z innymi aktorami

 (1.5) liter. główna postać utworu literackiego, wokół której toczy się fabuła

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

 (1.1) bojownik, przywódca, prowodyr

 (1.5) główny bohater

antonimy.

 (1.4) antagonista

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. protagonizm m.

:: fż. protagonistka ż.

 przym. protagonistyczny

frazeologia.

etymologia.

 etym|franc|protagoniste. < etym|gr|πρωταγωνιστής. (prōtagōnistḗs) → pierwszy aktor

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) protagonist; (1.2) protagonist; (1.3) protagonist; (1.4) protagonist

* białoruski: (1.2) пратаганіст m.; (1.3) пратаганіст m.; (1.4) пратаганіст m.

* francuski: (1.1) protagoniste m.; (1.2) protagoniste m.; (1.3) protagoniste m.; (1.4) protagoniste m.

* hiszpański: (1.1) protagonista m./ż.; (1.2) protagonista m./ż.; (1.3) protagonista m./ż.; (1.4) protagonista m./ż.

* niemiecki: (1.1) Protagonist m.; (1.2) Protagonist m.; (1.3) Protagonist m.; (1.4) Protagonist m.

* rosyjski: (1.3) протагонист m.; (1.4) протагонист m.

* włoski: (1.1) protagonista m.; (1.2) protagonista m.; (1.3) protagonista m.; (1.4) protagonista m.

źródła.

== protagonista (język baskijski.) ==

wymowa.

 audio|LL-Q8752 (eus)-Aioramu-protagonista.wav.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) protagonista

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔtaɡɔ̃ˈɲista, AS: protagõńista

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protagonizm m.

:: fż. protagonistka ż.

 przym. protagonistyczny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) bojownik, przywódca, prowodyr

 (1.5) główny bohater

Wiktionary


protagonistka

protagonista


SJP.pl

Patrz:

protagonista

protagoras

Protagoras (z Abdery) (ok. 480-410 p.n.e.), filozof grecki


SJP.pl

Protagoras z Abdery (gr. Πρωταγόρας ὁ Ἀβδηρίτης Protagoras ho Abderites, ur. ok. 480 p.n.e., zm. ok. 410 p.n.e.) – grecki filozof, zaliczany do sofistów.

Niewiele wiadomo o Protagorasie. Najważniejszym źródłem mówiącym o tym filozofie, które dotrwało do naszych czasów, jest dialog Platona Protagoras.

Wikipedia


protaktyn

pierwiastek chemiczny (aktynowiec) o symbolu Pa i liczbie atomowej 91


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. pierwiastek chemiczny o symbolu Pa i liczbie atomowej 91;

Wiktionary

Protaktyn (Pa, łac. protactinium) – pierwiastek chemiczny z grupy aktynowców o liczbie atomowej 91. Jest ciężkim srebrnoszarym metalem, łatwo reagującym z tlenem, parą wodną i kwasami nieorganicznymi. Tworzy związki chemiczne, w których jest zazwyczaj na V stopniu utlenienia, ale może także przyjmować II, III i IV stopień. Średnie stężenie protaktynu w skorupie ziemskiej jest zazwyczaj rzędu kilku ppt, ale może osiągać stężenia do kilku ppm w pewnych złożach rud uraninitowych. Ze względu na rzadkość, wysoką radioaktywność i toksyczność, metal ten obecnie nie posiada zastosowania poza badaniami naukowymi, do których pozyskiwany jest ze zużytego paliwa jądrowego.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jakie właściwości chemiczne ma protaktyn?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈtaktɨ̃n, AS: protaktỹn

Wiktionary

Powiązane:

 przym. protaktynowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) symbol. Pa

Wiktionary


protaktynowy

przymiotnik

 (1.1) dotyczący protaktynu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protaktyn m.

Wiktionary


protalium

stadium rozwojowe paprotników, w którym wytwarzane są organy rozrodcze żeńskie i męskie; przedrośle


SJP.pl


protamina

białko proste o charakterze silnie zasadowym i dużej zawartości azotu


SJP.pl

Wikipedia


protandria

1. u kwiatów obupłciowych: wcześniejsze dojrzewanie pręcików niż słupków, zapobiegające samozapyleniu rośliny; przedprątność;
2. u zwierząt obojnaczych: wcześniejsze dojrzewanie komórek rozrodczych męskich niż żeńskich, zapobiegające samozapłodnieniu


SJP.pl

Dichogamia, dychogamia – wytwarzanie przez jednego osobnika gamet męskich i żeńskich w różnym czasie. Jest to jeden z mechanizmów mający na celu zapobieganie niekorzystnemu samozapłodnieniu. Wyróżnia się dwa rodzaje dichogamii:

  • protandria, protoandria (gr. protos = pierwszy, andros = mężczyzna) – wcześniejsze dojrzewanie gamet męskich. U roślin kwiatowych polega to na wcześniejszym dojrzewaniu pręcików niż słupków i nosi nazwę przedprątności.
  • protogynia, proterogynia (pisane też: protoginia, proteroginia; z gr. protos = pierwszy, gyne = kobieta) – wcześniejsze dojrzewanie gamet żeńskich. U roślin kwiatowych polega to na wcześniejszym dojrzewaniu słupków, przed pręcikami i nosi nazwę przedsłupności.

Wikipedia


protanomalia

niedowidzenie czerwonej barwy


SJP.pl

Wikipedia


protanopia

ślepota na czerwoną barwę


SJP.pl

Protanopia – wada wzroku polegająca na nierozpoznawaniu barwy czerwonej (lub myleniu jej z barwą zieloną). Objawia się to obniżeniem percepcji jaskrawości barwy czerwonej, pomarańczowej i żółtej. Ponadto percepcja jaskrawości może być obniżona do stopnia, w którym czerwony staje się ciemnoszarym, wręcz czarnym kolorem. Brak jest również percepcji składowej czerwonej, co prowadzi do odbioru różu i fioletu jako niebieski.

Wikipedia


protantrop

jedna z form pitekantropa


SJP.pl


protargol

sól białkowa srebra, pod postacią roztworu lub maści stosowana jest jako słaby środek antyseptyczny i do barwienia preparatów biologicznych


SJP.pl

Protargol (farm. Argentum proteinicum, Protargolum, Prorgolum) – organiczny kompleks srebra z białkiem, mający postać brunatnego lub żółtego proszku. Farmakopealny preparat jest łatwo rozpuszczalny w wodzie, tworząc roztwór koloidalny.

Wikipedia


protasiewicz

nazwisko


SJP.pl

  • Paweł Protasiewicz – żużlowiec, ojciec Piotra,
  • Ignacy Protasiewicz – rysownik i malarz okresu Młodej Polski,
  • Jacek Protasiewicz (ur. 1967) – polityk,
  • Piotr Protasiewicz (ur. 1975) – żużlowiec, wielokrotny mistrz Świata, Europy i Polski.

Wikipedia


protasiuk

nazwisko


SJP.pl


protaza

pierwsza część dramatu starożytnego; introdukcja, wprowadzenie


SJP.pl


protazostwo

Protazy z żoną; Protazowie


SJP.pl


protazowie

Protazy z żoną; Protazostwo


SJP.pl


protazowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Protazego lub z nim związany


SJP.pl


protazy

pierwsza część dramatu starożytnego; introdukcja, wprowadzenie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|m.;

Wiktionary

Protazy – imię męskie pochodzenia greckiego. Według części badaczy posiada ono grecką postać, Prōtās, która stanowi pierwotne zdrobnienie imion dwuczłonowych typu Prōtoarchos, Protagoras, Prōtogenēs itp. – pierwszy człon, prōtos, oznacza „pierwszy, przedni”; inni natomiast wywodzą to imię od gr. imienia Προτασιος (Prōtasios), pochodzącego od προτασσω – „umieszczam, stawiam na czele”. W Polsce notowane od średniowiecza, w formach Prothasius (od 1212 r.), Protazy (od 1438 r.), Protas(z) (wschodniosł., od 1471 r.).

Wikipedia

Wymowa:

IPA: prɔˈtazɨ, AS: protazy

Wiktionary


proteaza

enzym dokonujący rozbicia dowolnego wiązania peptydowego poprzez hydrolizę wiązań peptydowych


SJP.pl

Proteazy, peptydazy, enzymy proteolityczne (EC 3.4) – podklasa enzymów z klasy hydrolaz katalizujących proteolizę, czyli hydrolizę wiązań peptydowych.

Wikipedia


protega

potocznie: protekcja, poparcie


SJP.pl


protegować

popierać, polecać kogoś, pomagać komuś


SJP.pl


protegowana

kobieta korzystająca z czyjejś protekcji


SJP.pl


protegowany

osoba korzystająca z czyjejś protekcji


SJP.pl


proteid

przestarzale: białko złożone


SJP.pl


proteida

roślina z rodziny odmieńcowatych


SJP.pl


proteidy

przestarzale: białko złożone


SJP.pl

Białka złożone (proteidy) – związki białkowe zawierające w swojej strukturze oprócz podstawowego łańcucha białkowego (białko proste) także inne grupy, tzw. grupy prostetyczne.

Rodzaje białek złożonych:

  • fosfoproteiny – zawierające w swojej strukturze resztę kwasu fosforowego, np. kazeina
  • glikoproteiny – zawierają cukrowce (tkanka okrywająca i płyny ustrojowe)
  • chromoproteiny – zawierają część barwnikową, np. hemoglobina lub rodopsyna
  • lipoproteiny – zawierające tłuszczowiec (błona komórkowa, osocze krwi)
  • nukleoproteiny – związane z kwasem nukleinowym
  • metaloproteiny – związane z atomem/kationem metalu

Wikipedia


proteina

1. występujący we wszystkich żywych organizmach wielocząsteczkowy związek chemiczny zbudowany z co najmniej stu aminokwasów połączonych wiązaniami peptydowymi; białko;
2. dawniej: białko proste, zbudowane wyłącznie z aminokwasów, niezawierające żadnych niebiałkowych składników (grup prostetycznych)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) biochem. zob. białko.

 (1.2) daw. białko proste, zbudowane wyłącznie z aminokwasów

Wiktionary

Białka, proteiny – wielkocząsteczkowe biopolimery o masie cząsteczkowej od ok. 10 tys. do kilku mln Da, a właściwie biologiczne polikondensaty, zbudowane z aminokwasów połączonych ze sobą wiązaniami peptydowymi. Występują we wszystkich żywych organizmach oraz wirusach. Synteza białek w komórkach żywych odbywa się przy udziale specjalnych struktur komórkowych, zwanych rybosomami.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jedna filiżanka pestek z dyni zawiera 78 gram protein. Produkty z soi również są bardzo bogate w proteiny.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔtɛˈjĩna, AS: protei ̯ĩna

Wiktionary

Powiązane:

 przym. proteinowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) białko

Wiktionary


proteinaza

enzym trawienny


SJP.pl


proteinazy

enzym trawienny


SJP.pl

Proteazy, peptydazy, enzymy proteolityczne (EC 3.4) – podklasa enzymów z klasy hydrolaz katalizujących proteolizę, czyli hydrolizę wiązań peptydowych.

Wikipedia


proteinuria

obecność ciał białkowych w moczu; albuminuria; białkomocz


SJP.pl

rzeczownik

 (1.1) med. obecność protein w moczu

Wiktionary

Białkomocz (łac. proteinuria) – występowanie białka w moczu.

  • białkomocz fizjologiczny – dobowa utrata białka <250 mg (występuje m.in. w stanach dużego wysiłku fizycznego)
  • białkomocz patologiczny – dobowa utrata białka z moczem wynosi >500 mg (niektóre podręczniki podają >300 mg)

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

 (1.1) białkomocz

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia. zapożyczenie z etym|łac.

uwagi.

tłumaczenia.

 (1.1) zobtłum|białkomocz.

źródła.

== proteinuria (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) med. białkomocz

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔtɛjĩˈnurʲja, AS: protei ̯ĩnurʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

frazeologia.

etymologia. zapożyczenie z etym|łac.

uwagi.

tłumaczenia.

 (1.1) zobtłum|białkomocz.

źródła.

== proteinuria (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) med. białkomocz

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) białkomocz

Wiktionary


proteiny

1. występujący we wszystkich żywych organizmach wielocząsteczkowy związek chemiczny zbudowany z co najmniej stu aminokwasów połączonych wiązaniami peptydowymi; białko;
2. dawniej: białko proste, zbudowane wyłącznie z aminokwasów, niezawierające żadnych niebiałkowych składników (grup prostetycznych)


SJP.pl

Białka, proteiny – wielkocząsteczkowe biopolimery o masie cząsteczkowej od ok. 10 tys. do kilku mln Da, a właściwie biologiczne polikondensaty, zbudowane z aminokwasów połączonych ze sobą wiązaniami peptydowymi. Występują we wszystkich żywych organizmach oraz wirusach. Synteza białek w komórkach żywych odbywa się przy udziale specjalnych struktur komórkowych, zwanych rybosomami.

Wikipedia


protekcja

ochrona, pomoc udzielana komuś przez wpływową osobę


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ochrona i pomoc płynąca od wpływowej osoby

Wiktionary

Protekcja – ochrona, specjalne względy, okazywane komuś przez wpływową osobę. Słowo to nabrało znaczenia ujemnego i oznacza zwykle względy, okazywane komuś nie z racji jego charakteru lub zasług, lecz z tytułu łaski, do której się wkradł protegowany.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. protektor mos./mrz., protekcjonalność ż., protekcjonizm m.

 czas. protegować ndk.

Wiktionary


protekcjonalniej

stopień wyższy od przysłówka: protekcjonalnie


SJP.pl


protekcjonalność

traktowanie kogoś z góry, zadzieranie głowy do góry przy rozmowie z kimś kogo uważamy za gorszego od siebie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co protekcjonalne; cecha tych, którzy są protekcjonalni

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protektor mos./mrz., protekcjonalizm m., protekcja ż., protekcyjność ż., protekcjonizm m., protekcjonistyczność ż., protekcjonista m., protekcjonistka ż.

 przym. protekcjonalny, protekcyjny, protekcjonistyczny

 przym. protekcjonalnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) protekcjonalizm

Wiktionary


protekcjonalny

traktujący innych z wyższością i pobłażliwą przychylnością


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) traktujący innych z wyższością

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protektor mos./mrz., protekcjonalność ż.

Wiktionary


protekcjonista

zwolennik protekcjonizmu gospodarczego


SJP.pl


protekcjonistka

protekcjonista


SJP.pl

Patrz:

protekcjonista

protekcjonistyczny

dotyczący protekcjonizmu


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) ekon. związany z protekcjonizmem; realizujący politykę protekcjonizmu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protekcjonalność ż., protekcjonizm mrz., protekcjonista mos., protekcjonistka ż.

Wiktionary


protekcjonizm

1. polityka ochrony produkcji i handlu krajowego, za pomocą wysokich ceł nakładanych na przywożone towary lub dopłat eksportowych;
2. załatwianie spraw poprzez protekcję


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) ekon. polityka ochrony przemysłu i handlu krajowego przed konkurencją zagraniczną, głównie za pomocą ceł nakładanych na przywożone towary;

 (1.2) pot. załatwianie spraw przez protekcję

Wiktionary

Protekcjonizm (z łac. protectio ‘opieka, ochrona’ i gr. ismos ‘wiedza’) – pogląd gospodarczy, którego celem jest ochrona produkcji i handlu krajowego przed konkurencją zagraniczną, głównie za pomocą ceł nakładanych na przywożone towary oraz koncesji i kwot importowych.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprɔtɛkˈt͡sʲjɔ̇̃ɲism̥, AS: protekcʹi ̯o̊̃ńism̦

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protekcja ż., protekcjonista m., protekcjonistka ż., protekcjonalność ż.

 przym. protekcjonistyczny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) pot. kumoterstwo, kolesiostwo; książk. koteryjność, klikowość, poplecznictwo

Wiktionary


protekcyjka

zdrobnienie od: protekcja


SJP.pl


protekcyjniej

stopień wyższy od przysłówka: protekcyjnie


SJP.pl


protekcyjniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: protekcyjny


SJP.pl


protekcyjność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co protekcyjne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. protekcyjny

 rzecz. protekcjonalność ż.

Wiktionary


protekcyjny

związany z protekcją


SJP.pl


protektor

ten, kto popiera jakąś osobę lub sprawę; opiekun; obrońca


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) człowiek wpływowy, który popiera kogoś

 (1.2) polit. zwierzchnik, nadzorca protektoratu

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) med. substancja ochronna dla skóry, zabezpieczająca przed szkodliwym działaniem słońca

 (2.2) obuw. rowkowana podeszwa chroniąca przed poślizgnięciem się

 (2.3) mot. zewnętrzna warstwa opony z rowkami, która zabezpiecza pojazd przed ślizganiem się

 (2.4) chem. techn. metal chroniący coś metalowego przed korozją

 (2.5) telekom. urządzenie zabezpieczające wymaganą wierność przesyłanych danych

Wiktionary

  • protektor – można osoba wspierająca kogoś
  • protektor (szermierka)
  • protektor – zewnętrzna warstwa opony pokryta rowkami zabezpieczająca samochód przed poślizgiem
  • protektor – głęboko żłobiona podeszwa zabezpieczająca przed ślizganiem
  • protektor – składnik kremu (filtr) chroniący skórę przed ultrafioletem
  • Protektor – film z 1985
  • Protektor – czesko-niemiecki film z 2009 roku
  • Protektor – film z 2012
  • Protektor S.A. – firma produkująca obuwie z Lublina

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

 (1.1) lord protektor

synonimy.

 (1.1) obrońca, opiekun, patron

 (2.1) filtr

 (2.2) wibram

 (2.3) bieżnik

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. protektorat m., protekcja ż., protekcjonalność ż., protegowany m., protegowana ż., protegowanie n.

 czas. protegować ndk.

 przym. protektorski, protektoratowy, protekcyjny, protekcjonalny

 przysł. protekcyjnie, protekcjonalnie

frazeologia.

etymologia. etym|łac|protector.

uwagi.

 

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) protector

* węgierski: (1.1) protektor

źródła.

== protektor (język węgierski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) protektor (osoba)

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protektorat m., protekcja ż., protekcjonalność ż., protegowany m., protegowana ż., protegowanie n.

 czas. protegować ndk.

 przym. protektorski, protektoratowy, protekcyjny, protekcjonalny

 przysł. protekcyjnie, protekcjonalnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) obrońca, opiekun, patron

 (2.1) filtr

 (2.2) wibram

 (2.3) bieżnik

Wiktionary


protektorat

1. roztoczenie, sprawowanie opieki; patronat
2. uzależnienie państwa słabszego, mniej rozwiniętego od silniejszego, którego podłożem są najczęściej nierównoprawne umowy międzynarodowe


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) forma zależności politycznej, w której państwo posiadające własny ustrój uzależnione jest w swej polityce od państwa silniejszego (protektora);

Wiktionary

Protektorat (z łac. protectio – osłona) – jedna z form zależności politycznej, w której państwo posiadające własny ustrój uzależnione jest w swej polityce od państwa silniejszego (protektora). Protektorat zachowuje jako kraj niektóre swoje instytucje, rząd i administrację, ale znajduje się pod kontrolą obcego państwa, które prowadzi jego sprawy zewnętrzne, np. politykę zagraniczną i gospodarczą.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

 (1.1) hist. Protektorat Czech i Moraw

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. protektor m.

 przym. protektoratowy

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) protectorate

* baskijski: (1.1) protektoratu

* czeski: (1.1) protektorát m.

* hiszpański: (1.1) protectorado m.

* niemiecki: (1.1) Protektorat n.

* rosyjski: (1.1) протекторат m.

* słowacki: (1.1) protektorát m.

* słoweński: (1.1) protektorat m.

* węgierski: (1.1) protektorátus

źródła.

== protektorat (język słoweński.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) protektorat

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔtɛkˈtɔrat, AS: protektorat

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protektor m.

 przym. protektoratowy

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. protektor m.

 przym. protektoratowy

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) protectorate

* baskijski: (1.1) protektoratu

* czeski: (1.1) protektorát m.

* hiszpański: (1.1) protectorado m.

* niemiecki: (1.1) Protektorat n.

* rosyjski: (1.1) протекторат m.

* słowacki: (1.1) protektorát m.

* słoweński: (1.1) protektorat m.

* węgierski: (1.1) protektorátus

źródła.

== protektorat (język słoweński.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) protektorat

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


protektoratowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z protektoratem, dotyczący protektoratu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protektorat m., protektor m.

Wiktionary


protektorka

kobieta, która popiera jakąś osobę lub sprawę; opiekunka


SJP.pl


protel

gatunek drapieżnego ssaka z rodziny hienowatych; hiena grzywiasta


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) zool. nazwa systematyczna|Proteles cristata|ref=tak., drapieżnik lądowy;

Wiktionary

Protel (Proteles) – rodzaj drapieżnych ssaków z podrodziny proteli (Protelinae) w obrębie rodziny hienowatych (Hyaenidae).

Wikipedia


protencja

w filozofii Edmunda Husserla (twórcy fenomenologii): szczególny rodzaj przewidywania tego, co właśnie ma nadejść, rzutowanie w przyszłość nabytej wcześniej wiedzy


SJP.pl


proteolityczny

enzym proteolityczny - enzym rozkładający białko na elementy prostsze przez rozerwanie wiązania peptydowego


SJP.pl


proteoliza

hydroliza protein pod wpływem enzymów


SJP.pl

Proteoliza – hydrolityczny rozkład wiązania peptydowego za pomocą proteaz. Prowadzi do rozkładu białek na peptydy i aminokwasy.

Proteoliza jest procesem składowym trawienia oraz procesów rozpadu (degradacji) szkodliwych białek w komórce.

Wikipedia


proteom

zestaw białek występujących w danej chwili w komórce


SJP.pl

Proteom (z połączenia słów proteina i genom) – zestaw białek występujących w komórce w danym momencie, białkowy odpowiednik genomu. Termin ten wprowadził w swojej rozprawie doktorskiej australijski naukowiec Marc Wilkins, a został on rozpowszechniony w roku 1994 na konferencji w Sienie. Badaniem proteomów zajmuje się proteomika. W przeciwieństwie do genomów, proteomy nieustannie zmieniają się w odpowiedzi na różne czynniki.

Wikipedia


proteomika

gałąź nauki zajmująca się badaniem białek


SJP.pl

Proteomika – gałąź nauki z pogranicza biochemii białek i biologii molekularnej, zajmująca się badaniem proteomów. Uważana także za gałąź genetyki, gdyż bada jakościowo i ilościowo ekspresję genów na poziomie działania białek w komórce w określonym czasie.

Wikipedia


proteroginia

proterogynia, protoginia, protogynia;
1. u kwiatów obupłciowych: wcześniejsze dojrzewanie słupków niż pręcików, zapobiegające samozapyleniu rośliny; przedsłupność;
2. u zwierząt obojnaczych: wcześniejsze dojrzewanie komórek rozrodczych żeńskich niż męskich, zapobiegające samozapłodnieniu


SJP.pl

Dichogamia, dychogamia – wytwarzanie przez jednego osobnika gamet męskich i żeńskich w różnym czasie. Jest to jeden z mechanizmów mający na celu zapobieganie niekorzystnemu samozapłodnieniu. Wyróżnia się dwa rodzaje dichogamii:

  • protandria, protoandria (gr. protos = pierwszy, andros = mężczyzna) – wcześniejsze dojrzewanie gamet męskich. U roślin kwiatowych polega to na wcześniejszym dojrzewaniu pręcików niż słupków i nosi nazwę przedprątności.
  • protogynia, proterogynia (pisane też: protoginia, proteroginia; z gr. protos = pierwszy, gyne = kobieta) – wcześniejsze dojrzewanie gamet żeńskich. U roślin kwiatowych polega to na wcześniejszym dojrzewaniu słupków, przed pręcikami i nosi nazwę przedsłupności.

Wikipedia


proterogynia

proteroginia, protoginia, protogynia;
1. u kwiatów obupłciowych: wcześniejsze dojrzewanie słupków niż pręcików, zapobiegające samozapyleniu rośliny; przedsłupność;
2. u zwierząt obojnaczych: wcześniejsze dojrzewanie komórek rozrodczych żeńskich niż męskich, zapobiegające samozapłodnieniu


SJP.pl

Dichogamia, dychogamia – wytwarzanie przez jednego osobnika gamet męskich i żeńskich w różnym czasie. Jest to jeden z mechanizmów mający na celu zapobieganie niekorzystnemu samozapłodnieniu. Wyróżnia się dwa rodzaje dichogamii:

  • protandria, protoandria (gr. protos = pierwszy, andros = mężczyzna) – wcześniejsze dojrzewanie gamet męskich. U roślin kwiatowych polega to na wcześniejszym dojrzewaniu pręcików niż słupków i nosi nazwę przedprątności.
  • protogynia, proterogynia (pisane też: protoginia, proteroginia; z gr. protos = pierwszy, gyne = kobieta) – wcześniejsze dojrzewanie gamet żeńskich. U roślin kwiatowych polega to na wcześniejszym dojrzewaniu słupków, przed pręcikami i nosi nazwę przedsłupności.

Wikipedia


proterozoik

druga era w dziejach Ziemi; eozoik, algonk


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) geol. najdłuższy eon geologicznej skali czasu Ziemi, trwający od pojawienia się tlenu w atmosferze do rozwoju złożonych organizmów

Wiktionary

Proterozoik (algonk, eozoik)

  • w sensie geochronologicznym: trzeci eon w dziejach Ziemi, młodszy od hadeiku i archaiku a starszy od fanerozoiku. Proterozoik trwał około dwóch miliardów lat (od około 2,5 mld do 542 mln lat temu). Dzieli się na trzy ery: paleoproterozoik, mezoproterozoik i neoproterozoik.

Wikipedia


proterozuch

drapieżny gad z grupy diapsydów


SJP.pl

Proterozuch (Proterosuchus) – drapieżny gad z grupy Archosauromorpha, żyjący około 250 milionów lat temu, we wczesnym triasie (od wczesnego indu po wczesny olenek). Być może występował już pod koniec permu. Należał do rodziny Proterosuchidae, obejmującej takie rodzaje jak chasmatozuch, kalizuch, czy tasmaniozaur.

Wikipedia


proteścik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od protest

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To nie protest, lecz tylko mały proteścik.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protest m.

Wiktionary


protesilaos

Protesilaos – w mitologii greckiej syn Ifiklosa i Astyoche, jeden z zalotników Heleny, uczestnik wojny trojańskiej. W Troadzie jako pierwszy z Achajów postawił stopę na lądzie i natychmiast zginął z ręki Hektora (według innej wersji Achatesa).

Wikipedia


protesis

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) rel. archit. przybudówka, pomieszczenie przy prezbiterium cerkwi, zwykle po północnej (lewej) jego stronie, miejsce przygotowania darów ofiarnych

 (1.2) rel. stół w protesis (1.1)

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1-2) żerwiennik

Wiktionary


protest

1. ostry, demonstracyjny sprzeciw wobec czegoś;
2. formalna odmowa zapłaty przez dłużnika sumy wymienionej na wekslu, czeku itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) demonstracyjny sprzeciw wobec czegoś

 (1.2) demonstracja polityczna

 (1.3) daw. pot. praw. weksel zaprotestowany

Wiktionary

Protest (od łac. protestari – zaświadczać) – przeciwstawienie się jakiemuś działaniu czy sytuacji, odbieranym przez osobę protestującą jako niesłuszne, na przykład ze względów politycznych, moralnych czy sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Protest może mieć różne formy, od masowych strajków czy demonstracji do zachowań bardziej indywidualnych i symbolicznych, jak noszenie określonych ubiorów czy odznak (przykładem mogą być żałobne suknie kobiet i czarna biżuteria po powstaniu styczniowym, oporniki w czasie stanu wojennego czy pomarańczowa odzież w okresie pomarańczowej rewolucji na Ukrainie).

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Tym razem fala protestów zmusi rządy do przejścia od słów do czynów.

 (1.3) A ja pana (sic) radzę, daj pan pokrycie – krzyknął wielkim głosem pan Kuba, dramatycznym ruchem wyciągając z kieszeni smokinga gruby plik weksli z ogonami protestów i paczki czeków.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔtɛst, AS: protest

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protestant m., protestantka ż., protestantyzm m., oprotestowanie n., protestacja ż., proteścik mrz.

 czas. protestować, zaprotestować, oprotestować

 przym. protestowy, protestacyjny, protestancki

 przysł. protestacyjnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kontestacja, sprzeciw

Wiktionary


protestacja

dawniej: wystąpienie przeciw czemuś; protest


SJP.pl


protestacyjny

związany z protestacją


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) wyrażający protest

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Powstał już komitet protestacyjny, z którym spotkał się również pan burmistrz.

 (1.1) Choć doniecki skandal wywołał oburzenie - nawet zachodnie ambasady wydały oświadczenia protestacyjne - trudno było je dostrzec w ukraińskich mediach posłusznych prezydenckiej administracji.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔtɛstaˈt͡sɨjnɨ, AS: protestacyi ̯ny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protest mrz.

Wiktionary


protestancki

odnoszący się do protestanta lub protestantyzmu, właściwy protestantom; wyznający protestantyzm; złożony z protestantów


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) rel. związany z protestantami lub protestantyzmem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Owszem, biorą udział w obchodach zarówno kościół katolicki, jak i protestancki (…)

 (1.1) Trafia jednak także do demokratycznych, lubiących porządek i karność spadkobierców systemu protestanckiej edukacji.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔtɛˈstãnt͡sʲci, AS: protestãncʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protest mrz., protestant mos., protestantka ż., protestantyzm mrz.

 czas. protestować ndk.

Wiktionary


protestant

1. osoba wyznająca protestantyzm;
2. osoba uczestnicząca w proteście; protestowicz, protestator


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) rel. człowiek wyznający protestantyzm, członek któregoś z kościołów protestanckich

 (1.2) daw. uczestnik protestu

Wiktionary

Protestantyzm – jedna z głównych gałęzi chrześcijaństwa, obok katolicyzmu i prawosławia, na którą składają się wspólnoty religijne powstałe na skutek ruchów reformacyjnych wewnątrz Kościoła rzymskokatolickiego rozpoczętych wystąpieniem Marcina Lutra w XVI wieku oraz ruchów przebudzeniowych w łonie macierzystych wyznań protestanckich w kolejnych stuleciach.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: prɔˈtɛstãnt, AS: protestãnt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protest m., protestantyzm m.

:: fż. protestantka ż.

 czas. protestować ndk.

 przym. protestancki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przest. kacerz

Wiktionary


protestantka

protestant


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rel. kobieta, która wyznaje protestantyzm

Wiktionary

Patrz:

protestant

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

 (1.1) adwentystka, baptystka, kalwinistka, luteranka

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. protest m., protestantyzm m.

:: fm. protestant m.

 czas. protestować ndk.

 przym. protestancki

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

 (1.1) zobtłum rodz|protestant.

* białoruski: (1.1) пратэстантка ż.

* czeski: (1.1) protestantka ż.

* hiszpański: (1.1) protestante ż.

* niemiecki: (1.1) Protestantin ż.

* nowogrecki: (1.1) προτεστάντισσα ż.

* rosyjski: (1.1) протестантка ż.

* słowacki: (1.1) protestantka ż.

źródła.

== protestantka (język słowacki.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rel. protestantka

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔtɛˈstãntka, AS: protestãntka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protest m., protestantyzm m.

:: fm. protestant m.

 czas. protestować ndk.

 przym. protestancki

Wiktionary


protestantyzm

ogół wyznań i ugrupowań chrześcijańskich powstałych w XVI w. w wyniku reformacji, uznających Biblię za jedyne źródło objawienia, odrzucających hierarchię kościelną i prymat papieża; współcześnie obejmuje ewangelicyzm (luteranizm, kalwinizm), anglikanizm oraz ugrupowania religijne utworzone w XVII-XVIII w. takie jak: baptystów, kwakrów, metodystów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) rel. jeden z głównych kierunków chrześcijaństwa, składający się z wierzeń powstałych głównie na skutek ruchów reformacyjnych wewnątrz Kościoła rzymskokatolickiego rozpoczętych w XVI wieku;

Wiktionary

Protestantyzm – jedna z głównych gałęzi chrześcijaństwa, obok katolicyzmu i prawosławia, na którą składają się wspólnoty religijne powstałe na skutek ruchów reformacyjnych wewnątrz Kościoła rzymskokatolickiego rozpoczętych wystąpieniem Marcina Lutra w XVI wieku oraz ruchów przebudzeniowych w łonie macierzystych wyznań protestanckich w kolejnych stuleciach.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprɔtɛˈstãntɨsm̥, AS: protestãntysm̦

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protest mrz., protestant mos., protestantka ż.

 czas. protestować ndk.

 przym. protestancki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ewangelicyzm; przest. kacerstwo

Wiktionary


protestator

osoba uczestnicząca w proteście; protestant, protestowicz


SJP.pl


protestować

w prawie: stwierdzać urzędowo niewykonanie zobowiązania wynikającego z dokumentu zbywalnego, np. weksla, czeku


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany

 (1.1) wyrażać sprzeciw, pokazywać, że się z czymś nie zgadza

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ludzie w stolicy wyszli na ulice, by protestować przeciwko sfałszowanym według nich wyborom.

 (1.1) — Zebranie uważam za zakończone. — Protestuję! Żądam uwzględnienia mojego wniosku o uznanie zarządu za nielegalny.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔtɛˈstɔvat͡ɕ, AS: protestovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protest m., protestujący m., protestant m., protestantka ż., protestantyzm m., protestowanie n.

 czas. oprotestować, zaprotestować ndk.

 przym. protestowy, protestancki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwstawiać się

Wiktionary


protestowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|protestować.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔtɛstɔˈvãɲɛ, AS: protestovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. protestować, oprotestować

Wiktionary


protestowicz

osoba uczestnicząca w proteście; protestant, protestator


SJP.pl


protestowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z protestem, dotyczący protestu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protest m.

 czas. protestować

Wiktionary


protestsong

Pieśń protestu, także protest song (ang. protest song) lub piosenka protestacyjna – rodzaj piosenki z nurtu muzyki zaangażowanej, której wymowa jest manifestem skierowanym przeciw jakiemuś zjawisku społecznemu lub politycznemu, np. przeciw wojnie lub biedzie.

Wikipedia


protesty

1. ostry, demonstracyjny sprzeciw wobec czegoś;
2. formalna odmowa zapłaty przez dłużnika sumy wymienionej na wekslu, czeku itp.


SJP.pl


protetyczka

specjalistka wykonująca protezy ortopedyczne lub stomatologiczne


SJP.pl


protetyczny

1. dotyczący protetyki, wytwarzania protez;
2. w językoznawstwie: występujący jako element artykulacyjny poprzedzający artykulację samogłoski nagłosowej wyrazu, np. Ameryka->Hameryka, ogórek->łogórek


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) med. związany z protetyką lub robieniem protez

 (1.2) jęz. mający cechy artykulujące w wymowie samogłoski nagłosowej wyrazu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Niezastosowanie takiego leczenia często prowadzi do utraty zęba, a wtedy koszty leczenia protetycznego są nieporównanie wyższe.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proteza ż., protetyk mos.

Wiktionary


protetyk

specjalista wykonujący protezy ortopedyczne lub stomatologiczne


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) med. specjalista w dziedzinie protetyki

 (1.2) technik wykonujący protezy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈtɛtɨk, AS: protetyk

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proteza ż., protetyka ż.

:: forma żeńska protetyczka ż.

 czas. protezować

 przym. protetyczny

Wiktionary


protetyka

dział ortopedii i stomatologii zajmujący się wykonywaniem i uzupełnianiem brakujących zębów protezami stomatologicznymi oraz konstrukcją i stosowaniem protez ortopedycznych w celu korygowania zaburzeń narządu ruchu; wykonanie protez


SJP.pl

Protetyka – dziedzina wiedzy z pogranicza medycyny i techniki, zajmująca się uzupełnianiem ubytków tkankowych, narządowych lub czynnościowych przy pomocy sztucznego materiału zastępczego (protezy).

Ze względu na obszar zainteresowania, wyróżniamy:

  • protetykę stomatologiczną
  • protetykę słuchu
  • protetykę naczyniową
  • protetykę ortopedyczną
  • protetykę regionów ważnych ze względów estetycznych (proteza ubytków w obrębie twarzy, proteza sutka po mastektomii, proteza jądra itp.)
  • optykę okularową.

Wikipedia


proteus

osoba często zmieniająca poglądy, niestała w uczuciach; proteusz


SJP.pl

  • Proteus lub Proteusz – bóstwo z mitologii greckiej
  • Proteusz – księżyc Neptuna
  • Proteus – monotypowy rodzaj płazów ogoniastych – odmieniec jaskiniowy (Proteus anguinus)
  • Proteus (bakteria) – rodzaj bakterii – Proteus mirabilis i Proteus vulgaris
  • Proteus (gra komputerowa) – niezależna gra komputerowa z 2013 roku
  • Projekt Proteus – zintegrowany mobilny system wspomagający działania antyterrorystyczne i antykryzysowe
  • Charles Proteus Steinmetz – amerykański matematyk i inżynier pochodzenia niemieckiego

Wikipedia


proteusz

osoba często zmieniająca poglądy, niestała w uczuciach; proteus


SJP.pl

  • Proteusz – bóg w mitologii greckiej
  • Proteusz – jeden z księżyców Neptuna

Wikipedia


proteuszowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Proteusza lub z nim związany


SJP.pl


proteza

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. sztuczna kończyna lub (rzadziej) inny sztuczny narząd ciała;

 (1.2) przen. coś zastępczego, nie całkiem sprawnego

 (1.3) jęz. element protetyczny w artykulacji wyrazu

Wiktionary

Proteza (gr. prósthesis „zamocowanie, przyłączenie, dodatek”) – w medycynie oznacza sztuczne uzupełnienie brakującej części ciała lub narządu. Dziedziną wiedzy zajmującą się zagadnieniami związanymi z wykonywaniem i stosowaniem protez jest protetyka. Jest to główny dział ortopedii, ale dotyczy również dziedzin takich jak stomatologia i biomechatronika (nauka dotycząca wykorzystywania urządzeń mechanicznych w organizmie człowieka w celu zastąpienia utraconych narządów). W dzisiejszych czasach protezy są powszechnie stosowane. Zastępują narządy obarczone wrodzoną niepełnosprawnością, jak i te, których pełna sprawność została utracona np. w wyniku wypadków lub chorób. Mogą dotyczyć narządów wewnętrznych np. sztuczna zastawka serca lub zewnętrznych jak np. powszechnie stosowana sztuczna szczęka.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Proszę pomóżcie! Straciłem nogę w wypadku i zbieram na protezę!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈtɛza, AS: proteza

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protetyk m., protetyczka ż., protetyka ż., protezowanie n.

:: zdrobn. protezka ż.

 czas. protezować ndk.

 przym. protezowy, protetyczny

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. protetyk m., protetyczka ż., protetyka ż., protezowanie n.

:: zdrobn. protezka ż.

 czas. protezować ndk.

 przym. protezowy, protetyczny

frazeologia.

etymologia.

 etym|franc|prothèse.

uwagi.

 (1.1) por|implant.

tłumaczenia.

* hiszpański: (1.1) prótesis ż.

* łotewski: (1.1) protēze ż.

* nowogrecki: (1.1) πρόθεση ż.

* rosyjski: (1.1) протез m.

* słoweński: (1.1) proteza ż.

* ukraiński: (1.1) протез m.

* węgierski: (1.1) protézis

źródła.

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


protezownia

pracownia, w której wykonuje się protezy


SJP.pl


protezowy

proteza


SJP.pl

Patrz:

proteza

protip

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pot. profesjonalna porada

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. tip m.

frazeologia.

etymologia.

 etym|ang|protip. < etym|ang|pro-|tip.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) protip

źródła.

== protip (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) protip

odmiana.

 (1.1) lp. protip; lm. protips

przykłady.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. tip m.

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. tip m.

frazeologia.

etymologia.

 etym|ang|protip. < etym|ang|pro-|tip.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) protip

źródła.

== protip (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) protip

odmiana.

 (1.1) lp. protip; lm. protips

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


protist

przedstawiciel jednego z pięciu królestw (obok zwierząt, roślin, grzybów i prokariontów) w klasyfikacji organizmów


SJP.pl


protistolog

biolog badający pierwotniaki


SJP.pl


protistologia

nauka zajmująca się badaniem pierwotniaków, a także bakterii, grzybów i gąbek; dawniej o protozoologii


SJP.pl

Protistologia (gr. protistos – najpierwszy; logos – słowo, nauka) – nauka o organizmach jednokomórkowych, głównie pierwotniakach. Rozwój protistologii przypadł na koniec XIX wieku, kiedy odkryto rolę niektórych pierwotniaków w powstawaniu chorób zakaźnych człowieka i zwierząt, a także gdy zrozumiano ogólnobiologiczne znaczenie badań protistologicznych. Czasem utożsamiana z protozoologią.

Wikipedia


protisty

przedstawiciel jednego z pięciu królestw (obok zwierząt, roślin, grzybów i prokariontów) w klasyfikacji organizmów


SJP.pl

Protisty (łac. Protista) – jedno z pięciu królestw, wyróżnianych w ostatnich hierarchicznych systemach klasyfikacji organizmów (np. w podziałach Whittakera i Margulis oraz Cavaliera-Smitha). Obejmuje wszystkie jądrowce, które pozostały po wyłączeniu organizmów zaliczonych do monofiletycznych kladów zwierząt, roślin i grzybów.

Wikipedia


proto-

przedrostek

 (1.1) pierwszy człon wyrazów złożonych oznaczający pierwszeństwo w czasie, kolejności, stanowisku itp. tego, o czym mówi drugi człon wyrazu

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

 (1.1) protodiakon • protologia • protoplasta • protorenesans • prototyp

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

 etym|gr|πρῶτος. (prṓtos), πρότερος (próteros) → „pierwszy”

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) proto-

* francuski: (1.1) proto-

* hiszpański: (1.1) proto-

* nowogrecki: (1.1) πρωτο-

* rosyjski: (1.1) прото-

* włoski: (1.1) proto-

źródła.

== proto- (język angielski.) ==

wymowa.

 audio|LL-Q1860 (eng)-Vealhurl-proto-.wav.

znaczenia.

przedrostek

 (1.1) proto-

odmiana.

 (1.1) nieodm.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔtɔ, AS: proto

Wiktionary


proto-izajasz

określenie proroka Izajasza, który napisał większość rozdziałów Księgi Izajasza, nie licząc tych napisanych przez Deutero-Izajasza


SJP.pl

Izajasz (hebr. ‏יְשַׁעְיָהוּ‎, Jeszajahu, Yesha'yahu oznaczającego „Jahwe jest zbawieniem”, ur. ok. 765, zm. do 701 p.n.e.) – jeden z największych proroków Starego Testamentu. Jego proroctwa przedstawia Księga Izajasza.

Wikipedia


protoarchimandryta

Protoarchimandryta – tytuł, używany przez duchownych w chrześcijańskich Kościołach wschodnich. Przysługuje archimandrytom niektórych zespołów monasterów.

Wikipedia


protobazydium

typ podstawki u grzybów podstawczaków; fragmobazydium, heterobazydium


SJP.pl


protobałtycki

język protobałtycki - język, z którego rozwinęły się języki bałtyckie i słowiańskie


SJP.pl


protobiont

według wielu hipotez: pierwszy organizm, który pojawił się na Ziemi


SJP.pl


protobułgar

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) etn. hist. mężczyzna lub chłopiec z ludu koczowniczego zamieszkującego w V-VII w. tereny nadczarnomorskie, będącego przodkami współczesnych Bułgarów;

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: fż. Protobułgarka ż.

 przym. protobułgarski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Prabułgar

Wiktionary


protobułgarzy

dawne plemiona tureckie


SJP.pl

Protobułgarzy, również Prabułgarzy, Pierwsi Bułgarzy, Starożytni Bułgarzy, Huno-Bułgarzy (bułg. прабългари, протобългари, първобългари, древни българи, хуно-българи) – lud koczowniczy pochodzenia huńskiego, który pomiędzy V a VII wiekiem zamieszkiwał stepy nadczarnomorskie.

Wikipedia


protoceratops

rodzaj niewielkiego ceratopsa, który żył pod koniec kredy na terenach Azji


SJP.pl

Protoceratops – rodzaj niewielkiego ceratopsa z rodziny Protoceratopsidae. Występował pod koniec kredy na terenach Azji. Nazwa rodzajowa tego dinozaura składa się z greckich słów proto – pierwszy, cerat – róg i ops – twarz, a więc oznacza „pierwsze rogate oblicze”, natomiast nazwa gatunkowa gatunku typowego, andrewsi, honoruje Roya Chapmana Andrewsa – amerykańskiego paleontologa.

Wikipedia


protocywilizacja

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) hist. antrop. cywilizacja, od której wywodzą się inne

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pierwsza połowa V tysiąclecia p.n.e. była okresem wielkiego wzrostu demograficznego w Europie południowo-wschodniej. Był to czas kształtowania się protocywilizacji eneolitycznych takich jak kultury Marica, Precucuteni i Boian, które stworzyły podstawy rozwoju kultur eneolitycznych z ceramiką malowaną.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. cywilizacja ż.

Wiktionary


protodiakon

pierwszy wśród diakonów


SJP.pl

Protodiakon (gr. proto „pierwszy” + diákonos „diakon”) – kościelny tytuł honorowy, pierwszy wśród diakonów danej diecezji.

Wikipedia


protoewangelia

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) bibl. teol. fragment z trzeciego rozdziału „Księgi Rodzaju” zapowiadający narodziny Zbawiciela;

 (1.2) bibl. rodzaj apokryfu biblijnego

Wiktionary

Protoewangelia (Rdz 3,15) – według chrześcijańskiej teologii pierwsza zapowiedź przyjścia Jezusa jako Zbawiciela świata. To fragment Księgi Rodzaju, który jest pierwszą zapowiedzią Mesjasza Odkupiciela, walki między wężem i Niewiastą oraz ostatecznego zwycięstwa jej potomka.

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) O podobnym zjawisku można przeczytać w apokryficznej „Protoewangelii Jakuba”, opisującej okoliczności narodzin Chrystusa.

Wiktionary


protofeudalny

przymiotnik

 (1.1) hist. zob. wczesnofeudalny.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wykład dotyczył ustroju protofeudalnego państwa piastowskiego.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. feudalny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wczesnofeudalny

Wiktionary


protofloem

początkowe elementy floemu (łyka)


SJP.pl


protogalaktyka

gęsty obłok gazu (głównie wodoru i helu) na początku ewolucji Wszechświata, z którego formowały się galaktyki


SJP.pl

Protogalaktyka – rozległa masa gazu, stanowiąca galaktykę w początkowym stadium ewolucji, w którym proces tworzenia gwiazd dopiero się rozpoczyna.

Wikipedia


protogenitura

dawniej: ród pierwszych przodków, rodziny, najdawniejszych założycieli dynastii itp.; praprzodkowie, protoplaści


SJP.pl


protoginia

protogynia, proterogynia, proteroginia;
1. u kwiatów obupłciowych: wcześniejsze dojrzewanie słupków niż pręcików, zapobiegające samozapyleniu rośliny; przedsłupność;
2. u zwierząt obojnaczych: wcześniejsze dojrzewanie komórek rozrodczych żeńskich niż męskich, zapobiegające samozapłodnieniu


SJP.pl

Dichogamia, dychogamia – wytwarzanie przez jednego osobnika gamet męskich i żeńskich w różnym czasie. Jest to jeden z mechanizmów mający na celu zapobieganie niekorzystnemu samozapłodnieniu. Wyróżnia się dwa rodzaje dichogamii:

  • protandria, protoandria (gr. protos = pierwszy, andros = mężczyzna) – wcześniejsze dojrzewanie gamet męskich. U roślin kwiatowych polega to na wcześniejszym dojrzewaniu pręcików niż słupków i nosi nazwę przedprątności.
  • protogynia, proterogynia (pisane też: protoginia, proteroginia; z gr. protos = pierwszy, gyne = kobieta) – wcześniejsze dojrzewanie gamet żeńskich. U roślin kwiatowych polega to na wcześniejszym dojrzewaniu słupków, przed pręcikami i nosi nazwę przedsłupności.

Wikipedia


protogwiazda

Protogwiazda – bardzo młoda gwiazda, zbierająca masę z obłoku molekularnego i zapadająca się na skutek grawitacji, zanim zacznie emitować światło. W jej wnętrzu nie zachodzą jeszcze reakcje termojądrowe. Emituje ona promieniowanie cieplne z zakresu mikrofal i podczerwieni na skutek kurczenia się.

Wikipedia


protogynia

protoginia, proteroginia, proterogynia;
1. u kwiatów obupłciowych: wcześniejsze dojrzewanie słupków niż pręcików, zapobiegające samozapyleniu rośliny; przedsłupność;
2. u zwierząt obojnaczych: wcześniejsze dojrzewanie komórek rozrodczych żeńskich niż męskich, zapobiegające samozapłodnieniu


SJP.pl

Dichogamia, dychogamia – wytwarzanie przez jednego osobnika gamet męskich i żeńskich w różnym czasie. Jest to jeden z mechanizmów mający na celu zapobieganie niekorzystnemu samozapłodnieniu. Wyróżnia się dwa rodzaje dichogamii:

  • protandria, protoandria (gr. protos = pierwszy, andros = mężczyzna) – wcześniejsze dojrzewanie gamet męskich. U roślin kwiatowych polega to na wcześniejszym dojrzewaniu pręcików niż słupków i nosi nazwę przedprątności.
  • protogynia, proterogynia (pisane też: protoginia, proteroginia; z gr. protos = pierwszy, gyne = kobieta) – wcześniejsze dojrzewanie gamet żeńskich. U roślin kwiatowych polega to na wcześniejszym dojrzewaniu słupków, przed pręcikami i nosi nazwę przedsłupności.

Wikipedia


protohetyci

ludność zamieszkująca centralną część Azji Mniejszej (III-II tysiąclecia p.n.e.), nieużywająca języka indoeuropejskiego


SJP.pl

Wikipedia


protohetyta

członek ludności zamieszkującej centralną część Azji Mniejszej (III-II tysiąclecia p.n.e.), nieużywającej języka indoeuropejskiego


SJP.pl


protohistoria

Protohistoria – termin określający dzieje społeczności, które nie stworzyły piśmiennictwa, lecz o których zachowały się informacje w źródłach innych kultur lub okres bezpośrednio poprzedzający okres historyczny, w którym ilość danych pisanych jest wciąż bardzo niewielka.

Wikipedia


protohistoryczny

protohistoria


SJP.pl

Patrz:

protohistoria

protojerej

proboszcz większej parafii lub przełożony kleru katedralnego w Kościele prawosławnym; protopop


SJP.pl

Protojerej (z stgr. πρωτοιερεύς, protohiereús – pierwszy kapłan) – w Cerkwi prawosławnej i części katolickich Kościołów wschodnich przełożony kleru katedralnego lub zwierzchnik większej parafii. Stanowisko protojereja odpowiada stanowisku dziekana kapitulnego – prałata kapituły katedralnej lub kolegiackiej.

Wikipedia


protokariont

organizm zbudowany z komórek niezawierających jądra komórkowego; prokariont, bezjądrowiec, przedjądrowiec, prajądrowiec, organizm prokariotyczny


SJP.pl


protoklaza

powstające przed całkowitym zestaleniem magmy jej rozkruszenia i przemieszczenia


SJP.pl


protokolant

osoba spisująca przebieg z rozprawy, posiedzenia, sesji; protokólant


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba, która sporządza protokół ze spotkania, rozprawy itp.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔtɔˈkɔlãnt, AS: protokolãnt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protokólant, protokolantka/protokólantka, protokół, protokołowanie/protokółowanie, protokolik/protokólik, protokolaryzm/protokólaryzm, protokolarność/protokólarność

 przym. protokolarny/protokólarny

 czas. protokołować/protokółować

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) protokólant

Wiktionary


protokolantka

kobieta spisująca przebieg rozprawy, posiedzenia, sesji; protokólantka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta, która sporządza protokół ze spotkania, rozprawy itp.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Protokolantka zapisała zeznania.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔtɔkɔˈlãntka, AS: protokolãntka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protokolant, protokólant, protokólantka, protokół, protokołowanie, protokółowanie, protokolik, protokólik, protokolaryzm, protokólaryzm, protokolarność, protokólarność

 czas. protokołować, protokółować

 przym. protokolarny, protokólarny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) protokólantka

Wiktionary


protokolarność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co protokólarne; cecha tych, którzy są protokólarni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. protokólarny

 rzecz. protokolant mos., protokolantka ż., protokół mrz.

Wiktionary


protokolarny

związany z protokołem


SJP.pl


protokolik

zdrobnienie od: protokoł


SJP.pl


protokolista

przestarzałe: osoba zapisująca przebieg rozprawy, posiedzenia itp.; protokolant


SJP.pl


protokooperacja

współżycie dwóch gatunków czerpiących z niego korzyści, ale bez konieczności do przetrwania


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) współżycie dwóch gatunków czerpiących korzyści ze swojej obecności, ale jednocześnie nie będących całkowicie od siebie uzależnionymi

Wiktionary

Protokooperacja – oddziaływanie międzygatunkowe w przyrodzie, polegające na współpracy dwóch populacji odnoszących wzajemne korzyści, lecz mogących żyć także samodzielnie. Protokooperacja jest rodzajem symbiozy przygodnej (nieprzymusowej). Często występuje okresowo.

Wikipedia


protokół

1. pisemne sprawozdanie z zebrania, posiedzenia itp.;
2. dokument będący sprawozdaniem z przebiegu czynności urzędowych;
3. lista reguł i zasad postępowania w określonych okolicznościach;
4. zasady współpracy programów i urządzeń komputerowych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) sprawozdanie na piśmie z posiedzenia, konferencji, sesji, rozprawy sądowej itp. zawierające streszczenie przebiegu, zapis wniosków i uchwał;

 (1.2) dokument będący sprawozdaniem z przebiegu czynności urzędowych

 (1.3) dokument stanowiący podsumowanie negocjacji i zawierający wyliczenie problemów uzgodnionych albo nie uzgodnionych

 (1.4) oficjalny standard postępowania w danych sytuacjach

 (1.5) zob. protokół handlowy.

 (1.6) zob. protokół sieciowy.

 (1.7) hist. wstępna część dokumentu średniowiecznego

Wiktionary

  • W najbardziej ogólnym sensie: zestaw reguł umożliwiających porozumienie. Przykładem może być protokół dyplomatyczny, wypracowany w ciągu stuleci w celu zażegnania konfliktów występujących w trakcie oficjalnych wizyt przedstawicieli obcych państw u przedstawicieli władz. W tym sensie słowo to jest też używane zamiennie z etykietą.
  • Oficjalne, pisane na bieżąco sprawozdanie przebiegu rozmaitych posiedzeń, zebrań, obrad, wyborów itp. Sprawozdania takie służą później do sprawdzania legalności decyzji podejmowanych przez protokołowane gremia i ew. stanowią materiał odwoławczy.
  • Ścisła specyfikacja działań jakie podejmują urządzenia komunikacyjne (faksy, modemy, komputery itp.), aby ustanowić między sobą połączenie, a następnie móc przekazywać dane. Zobacz protokół komunikacyjny.
  • Jedna z nazw stosowanych dla umów międzynarodowych (zob. np. Protokół brytyjski)
  • Protokół (oryg. tytuł Protocol) – film amerykański z 1984 roku
  • Protokół (Le procès-verbal) – powieść J. M. G. Le Clézia z 1963 roku
  • Protokół – termin używany przez zorientowane obiektowo języki programowania

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Tylko część wypowiedzi z zebrania trafiła do protokołu.

 (1.4) Protokół dyplomatyczny określa męski strój w najmniejszych szczegółach - od skarpetek po wzór krawata.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈtɔkuw, AS: protokuu̯

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protokolant m., protokólant m., protokolantka ż., protokólantka ż., protokołowanie n., protokółowanie n., protokolarność ż., protokólarność ż.

:: zdrobn. protokolik, protokólik

 czas. protokołować, protokółować

 przym. protokolarny, protokólarny

 przysł. protokolarnie, protokólarnie

Wiktionary


protoksylem

wczesna forma pierwotnego drewna (ksylemu)


SJP.pl

Wikipedia


protolityczny

protoliza


SJP.pl

Patrz:

protoliza

protoliza

reakcja chemiczna polegająca na wymianie jonu wodorowego między substancjami reagującymi


SJP.pl

Protoliza – reakcja chemiczna polegająca na przeniesieniu jonu wodorowego H+ między substancjami reagującymi. Termin ten nie jest zalecany, gdyż człon "liza" mylnie sugeruje reakcję rozkładu przez jony wodorowe (tak jak np. hydroliza, fotoliza).

Wikipedia


protoma

dekoracja w postaci głowy lub popiersia zwierząt, rzadziej ludzi, stosowana w VII-VI wieku p.n.e. przez różne narody


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) archit. szt. rzeźbiarski element dekoracyjny w formie głowy lub przedniej części ciała zwierzęcia;

Wiktionary

Protoma (gr. προτομή) – ozdoba w formie głowy lub popiersia zwierzęcego (niekiedy fantastycznego) bądź (rzadziej) ludzkiego. Stosowana od ok. VII wieku p.n.e. do VI w. p.n.e. w sztuce Scytów, ludów Azji Mniejszej, Mezopotamii, Grecji, Etrurii i Rzymu.

W architekturze starożytnej Persji występują głowice kolumn w kształcie protom.

Wikipedia


proton

cząstka elementarna o dodatnim ładunku elektrycznym, będąca obok neutronu składnikiem jąder atomowych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) fiz. cząstka złożona z dwóch kwarków górnych i jednego dolnego;

Wiktionary

Proton, p (z gr. πρῶτον – ‘pierwsze’) – trwała cząstka subatomowa z grupy barionów o ładunku +1 i masie spoczynkowej równej ok. 1 u. Jeden z podstawowych składników materii.

Promień protonu został oszacowany na 0,84184 ± 0,00067 fm.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈprɔtɔ̃n, AS: protõn

Wiktionary

Powiązane:

 przym. protonowy

Wiktionary


protonaród

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) grupa etniczna, która dąży do uzyskania własnej suwerenności politycznej w postaci własnego państwa; naród bez państwa;

Wiktionary

Protonaród, inaczej naród bez państwa – typ grupy etnicznej, która dąży do uzyskania własnej suwerenności politycznej.

Tego typu grupy etniczne posiadają własne elity polityczne oraz własnych ideologów, którzy starają się generować ruch narodowy. Protonaród można uznać za fazę tworzenia się z grupy etnicznej narodu, co nie oznacza, że każdy protonaród musi stać się w przyszłości uznanym narodem i uzyskać własną niezależność polityczną w postaci państwa.

Wikipedia


protonefrydium

układ wydalniczy typowy dla prymitywnych bezkręgowców (np. płazińców i niektórych obleńców), zbudowany z cienkich kanalików przenikających ciało i zakończonych komórkami płomykowymi


SJP.pl

Protonefrydium (l.mn. protonefrydia) – pierwotny, prymitywny narząd wydalniczy, zamknięty od strony ciała występujący u larw i dorosłych przedstawicieli płazińców (Platyhelminthes), kolczugowców (Loricifera) oraz u niektórych pierścienic (Annelida). Ma postać kanalików rozmieszczonych w parenchymie (pierwotnej tkance łącznej) zakończonych komórkami płomykowymi (nazwa od kształtu).

Wikipedia


protonema

stadium pokolenia płciowego mszaków, rozwijające się zwykle z zarodnika; splątek


SJP.pl

  • splątek (protonema)
  • Protonema – zespół muzyczny

Wikipedia


protoneolit

okres w historii Ziemi poprzedzający bezpośrednio epokę neolitu


SJP.pl


protoneolityczny

protoneolit


SJP.pl

Patrz:

protoneolit

protonotariusz

Protonotariusz apostolski – w Kościele katolickim urzędnik w kurii rzymskiej (protonotariusz de numero) lub dawny tytuł honorowy (protonotariusz supra numerum) prezbiterów. W Polsce z powodu byłego przywileju noszenia szat i oznak pontyfikalnych (biskupich) protonotariuszy apostolskich nazywano infułatami (od infuły).

Wikipedia


protonowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z protonem, dotyczący protonu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proton m.

Wiktionary


protopektyna

związek pektynowy łączący błony sąsiadujących ze sobą komórek tkanki roślinnej, występujący głównie w niedojrzałych owocach


SJP.pl


protoplaneta

wczesne stadium rozwoju planety


SJP.pl

Protoplaneta – obiekt astronomiczny, będący wczesnym stadium rozwoju planety, który jeszcze nie zakończył zasadniczego wzrostu masy i rozmiarów. Takie ciała tworzą się w początkowym okresie formowania układu planetarnego i przekształcają w planety, bądź zatrzymują w rozwoju stając się dużymi planetoidami.

Wikipedia


protoplanetarny

1. protoplaneta;
2. dysk protoplanetarny - pierścień materii wokół młodej gwiazdy, powstały po gwałtownym skurczeniu się obłoku pyłowo-gazowego


SJP.pl


protoplast

żywa materia stanowiąca podstawowy składnik komórek zwierzęcych i roślinnych; plazma, protoplazma


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) biol. aktywna metabolicznie część komórki: bakterii, grzyba, rośliny; w skład wchodzą: plazma, jądro komórkowe, plastyd;

Wiktionary

Protoplast – aktywna metabolicznie część komórki bakterii, grzyba lub rośliny, czyli część komórki bez ściany komórkowej. Protoplasty sztucznie uzyskiwane w wyniku trawienia ściany komórkowej enzymami mają kształt kulisty lub zbliżony i pozostają zdolne do życia i stanowią ważny obiekt badań cytologicznych. Protoplasty są zdolne do regeneracji ściany komórkowej i fuzji komórkowej, przy czym są w stanie tworzyć mieszańce somatyczne między gatunkami niespokrewnionymi (np. protoplast marchwi zwyczajnej z limfocytem ludzkim).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Bardzo ważną dla życia komórki częścią protoplastu jest okrągłe lub owalne jądro umieszczone w środku lub też przy jednej ze ścian komórki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔtɔˈplast, AS: protoplast

Wiktionary


protoplasta

najstarszy znany przodek, od którego wywodzi się jakiś ród


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) najstarszy znany przodek z jakiegoś rodu

 (1.2) rzecz, od której się coś wywodzi

 (1.3) biol. gatunek, od którego wywodzą się inne gatunki

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jan jest moim protoplastą.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔtɔˈplasta, AS: protoplasta

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: fż. protoplastka

Wiktionary


protoplastka

protoplasta


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rzad. kobieta protoplasta

Wiktionary

Patrz:

protoplasta

Przykłady

 (1.1) Wówczas uproszono bawiącą w Trouville lady Stuart do przedstawienia swéj protoplastki.

 (1.1) Mieszczanie ceniąc sobie te dobre z panami stósunki nie[ ]szczędzą podarków i traktowań przy uroczystości wyboru rajców lub innych okolicznościach: przepaść pomiędzy kupcem a możnym nie otwarła się jeszcze, a niejedna złotowłosa Gretchen mieszczańska rezyduje w starym dworcu pańskim, jako protoplastka rycerskich mężów XVI i XVII wieku, od[ ]przysięgających się potém, jak złego ducha wagi i pieprzu!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔtɔˈplastka, AS: protoplastka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protoplasta mos.

Wiktionary


protoplazma

żywa materia stanowiąca podstawowy składnik komórek zwierzęcych i roślinnych; plazma, protoplast


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mikrobiol. półpłynna część komórki otoczona błoną komórkową, składająca się z jądra komórkowego oraz cytoplazmy;

Wiktionary

Protoplazma – część komórki oddzielona od środowiska błoną komórkową. Wyróżnia się w niej jądro komórkowe i cytoplazmę.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jednokomórkowce i niższe wielokomórkowce (gąbki) nie mają układu nerwowego, a bodźce ze środowiska zewnętrznego odbiera powierzchowna warstwa protoplazmy lub warstwa komórek ektodermy.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protoplazmatyka ż.

 przym. protoplazmatyczny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) daw. pierwoszcza, pierwoszcze, pierwoszcznia, zaródź

Wiktionary


protoplazmatyczny

protoplazma


SJP.pl

Patrz:

protoplazma

protopop

proboszcz większej parafii lub przełożony kleru katedralnego w Kościele prawosławnym; protojerej


SJP.pl

Protopop (gr. protopapás) – dawne, wyszłe z użycia na początku XIX stulecia, określenie kapłana prawosławnego wyższego stopnia, sprawującego opiekę nad kilkoma parafiami. Protopop jest w Cerkwi prawosławnej odpowiednikiem dziekana kierującego dekanatem.

Niekiedy stanowisko to uważa się za równoważne ze stanowiskiem protojereja, chociaż to drugie odpowiada bardziej stanowisku dziekana kapitulnego – prałata kapituły katedralnej lub kolegiackiej.

Wikipedia


protoporfiryna

część organiczna hemu


SJP.pl


protoprezbiter

1. pierwszy wśród kardynałów prezbiterów w Kolegium Kardynalskim;
2. tytuł nadawany szczególnie zasłużonym księżom w Kościele greckokatolickim i prawosławnym;
3. w Wojsku Polskim II RP: tytuł duchownego wyznania prawosławnego, odpowiadający randze komandora


SJP.pl

Wikipedia


protopteryd

przedstawiciel rzędu pierwotnych paproci kopalnych ze środkowego dewonu; prapaprociowiec


SJP.pl


protopterydy

rząd pierwotnych paproci kopalnych ze środkowego dewonu; prapaprociowce


SJP.pl


protorenesans

będący zapowiedzią renesansu kierunek w średniowiecznej sztuce Włoch, południowej Francji i Niemiec, nawiązujący do form antycznych


SJP.pl


protosemicki

język protosemicki - zespół elementów językowych uważanych za wspólne semickiej rodzinie języków, będący punktem wyjścia przemian charakterystycznych dla poszczególnych języków semickich; język prasemicki


SJP.pl


protosfera

warstwa atmosfery ziemskiej, część egzosfery znajdująca się na wysokości powyżej 1500 km, złożona głównie z protonów


SJP.pl

Protosfera – zewnętrzna, bardzo rozrzedzona i zjonizowana warstwa atmosfery ziemskiej, zawierająca protony, część egzosfery. Znajduje się powyżej 1500 km, stopniowo przechodzi w przestrzeń międzyplanetarną i trudno jest ustalić jej górną granice. Jest to ostatnia część ziemskiej atmosfery.

Wikipedia


protostwo

Prot z żoną; Protowie


SJP.pl


prototetyka

Prototetyka – jeden z systemów Stanisława Leśniewskiego, będący podstawą dla pozostałych. Jest uogólnionym rachunkiem zdań, a więc rachunkiem zdań z kwantyfikatorami wiążącymi zmienne zdaniowe, funktory zdaniotwórcze od argumentów zdaniowych, funktory od argumentów funktorowych od argumentów zdaniowych itd.

Najkrótszy znany aksjomat prototetyki został podany przez Bolesława Sobocińskiego:

∀ p,q: (p ↔ q) ↔ (∀ f: f(p f(p ∀ u: u)) ↔ ∀ r: f(qr) ↔ (q ↔ p))

Wikipedia


prototyp

1. pierwotny wzór czegoś, w oparciu o który wykonuje się coś nowszego; pierwowzór;
2. pierwszy egzemplarz czegoś, wykonany według przygotowanej dokumentacji, na którym dokonuje się prób i badań w celu sprawdzenia poprawności dokumentacji oraz jego funkcjonowania przed uruchomieniem produkcji seryjnej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) techn. pierwszy działający egzemplarz maszyny lub urządzenia, wykonany według dokumentacji i stanowiący podstawę do dalszej produkcji;

 (1.2) pierwowzór czegoś

 (1.3) typowy, centralny element jakiejś kategorii pojęciowej

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Wiele prototypów nie wychodzi poza etap prób.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈtɔtɨp, AS: prototyp

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prototypownia ż., prototypowość ż., prototypowanie n.

 czas. prototypować ndk.

 przym. prototypowy

Wiktionary


prototypować

tworzyć prototyp


SJP.pl


prototypownia

dział fabryki, w którym buduje się prototypy maszyn


SJP.pl


prototypowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prototypowe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prototypowy

 rzecz. prototyp mrz.

Wiktionary


prototypowy

prototyp


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dotyczący prototypu, stanowiący prototyp

Wiktionary

Patrz:

prototyp

Powiązane:

 rzecz. prototyp m., prototypowość ż.

Wiktionary


protowie

imię męskie


SJP.pl


protowo

Protowo (niem. Prothen lub Prowothine) – osada w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Rychliki przy drodze wojewódzkiej nr 527.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego.

Wikipedia


protowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Prota lub z nim związany


SJP.pl

przymiotnik dzierżawczy

 (1.1) przest. gwara. należący do Prota

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przed Protowym domem rosną dwa dęby.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prot mos.

Wiktionary


protozoa

pierwotniaki, jednokomórkowe organizmy zwierzęce


SJP.pl

Pierwotniaki (Protozoa) – takson o różnej randze – w zależności od systemu klasyfikacyjnego – obejmujący drobne organizmy, przeważnie heterotroficzne. Początkowo (do XX w.) zaliczane do królestwa zwierząt, w randze typu lub podkrólestwa. W nowszych systemach klasyfikacji włączane są do królestwa Protista jako sztuczny takson (dział) określany też jako protisty zwierzęce. Takson Protozoa jest ponownie wyróżniany w systemach dzielących Protista na organizmy generalnie fotosyntetyzujące – Chromista i niefotosyntetyzujące – Protozoa. Kryterium to jednak nie jest ścisłe, gdyż w niektórych liniach ewolucyjnych zdolność do fotosyntezy umożliwiona przez wtórną endosymbiozę została nabyta jedynie przez niektórych przedstawicieli, a w innych zanikła. Protozoa są uznawane za takson parafiletyczny, a pozostałe eukarionty są jego taksonami potomnymi.

Wikipedia


protozoolog

specjalista w zakresie protozoologii


SJP.pl


protozoologia

dziedzina zoologii zajmująca się badaniem pierwotniaków i chorobami przez nie wywoływanymi; protistologia (dawniej)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zool. dział zoologii zajmujący się pierwotniakami;

Wiktionary

Protozoologia – przestarzały termin dziedziny naukowej zajmującej się pierwotniakami, obecnie eukarionty.

Rozwój protozoologii został zapoczątkowany wraz z wynalezieniem mikroskopu, a do rozwoju tej nauki przyczyniło się jego udoskonalenie w 2. połowie XVII w. przez A. van Leeuwenhoeka, który też rozpoczął obserwację pierwotniaków.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprɔtɔzɔːˈlɔɟja, AS: protoz•oloǵi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protozoolog m.

 przym. protozoologiczny

Wiktionary


protozoologiczny

dotyczący protozoologii, protozoologa


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) zool. związany z protozoologią, dotyczący protozoologii

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. protozoologia ż.

Wiktionary


protraktor

przyrząd nawigacyjny do szybkiego oznaczenia pozycji statku na mapie; nakreślacz


SJP.pl

Wikipedia


protreptyk

gatunek literacki w starożytności w formie dialogu zachęcający do poznawania filozofii


SJP.pl

Protreptyk (gr. προτρεπτικός ‘zachęcający’) – rodzaj retoryki, który w starożytności obejmował literaturę o charakterze dydaktycznym. Gatunek ten obejmował mowy oraz dialogi, których treścią była zachęta do robienia postępów w moralności. Pobudzał także do rozwijania zdolności intelektualnych, szczególnie w studiowaniu filozofii.

Wikipedia


protrombina

białko osocza uczestniczące w procesie krzepnięcia krwi, wytwarzane w wątrobie w obecności witaminy K


SJP.pl

Wikipedia


protrombinaza

enzym proteolityczny występujący w tkankach oraz w płytkach krwi i osoczu, zapoczątkowujący proces krzepnięcia krwi; tromboplastyna, trombokinaza


SJP.pl

Protrombinaza – enzym katalizujący pierwszy etap krzepnięcia krwi, powstały w wyniku reakcji uwolnionego z obumarłej tkanki lipoproteidu tromboplastyny z jonami wapniowymi i kilkoma białkami osocza (proakceleryną i prokonwertyną).

Wikipedia


protrombinowy

protrombina


SJP.pl

Patrz:

protrombina

protuberancja

zw. w l.mn.: wielkie łuki i pętle płonącej materii podnoszące się z powierzchni Słońca i opadające na nie z powrotem, pojawiające się zazwyczaj w pobliżu plam słonecznych i związane z aktywnością pola magnetycznego Słońca; wyskoki słoneczne


SJP.pl

Wikipedia


protwa

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. hydron. rzeka w Rosji, lewy dopływ Oki

Wiktionary


proudhon

[czytaj: pruDĄ albo pruDON] nazwisko, m.in. Pierre Joseph Proudhon (1809-1865) - socjalista francuski, jeden z twórców anarchizmu indywidualistycznego


SJP.pl

Pierre-Joseph Proudhon (ur. 15 stycznia 1809 w Besançon, zm. 19 stycznia 1865 w Passy) – francuski polityk, ekonomista, socjolog i dziennikarz. Uważany za ojca anarchizmu, jako pierwszy proponowany przez siebie system nazwał anarchią, a siebie samego anarchistą (Je suis anarchiste).

Wikipedia


proukraiński

sprzyjający, przychylny Ukrainie, Ukraińcom


SJP.pl


proukraińskość

proukraiński


SJP.pl

Patrz:

proukraiński

prounijnie

prounijny


SJP.pl

Patrz:

prounijny

prounijny

sprzyjający, przychylny Unii Europejskiej, popierający jej politykę


SJP.pl


proust

[czytaj: prust] nazwisko, m.in. Marcel Proust (1871-1922) - pisarz francuski; Joseph Louis Proust (1754-1826) - chemik francuski


SJP.pl

  • Adrien Proust (1834–1903) – francuski lekarz
  • Jean-Paul Proust (1940–2010) – francuski polityk
  • Joseph Proust (1754–1826) – francuski chemik
  • Marcel Proust (1871–1922) – francuski pisarz
  • (4474) Proust

Wikipedia


proustowski

[czytaj: prustowski] taki jak u Marcela Prousta, charakterystyczny dla Marcela Prousta


SJP.pl


proustyt

czerwony minerał, siarczek srebra i arsenu; prustyt


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) miner. bardzo rzadki minerał z gromady siarkosoli, arsenowa sól srebra;

Wiktionary

Proustyt (prustyt) – minerał z gromady siarkosoli. Jest kruszcem srebra. Należy do grupy minerałów bardzo rzadkich.

Nazwa pochodzi od nazwiska francuskiego chemika Josepha Prousta (1754-1826).

Wikipedia

Powiązane:

 przym. proustytowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prustyt

Wiktionary


proverbium

łac. przysłowie, aforyzm


SJP.pl


provident

[czytaj: PROwident lub proWIdent] firma pożyczkowa


SJP.pl


provider

[czytaj: prowajder] dostawca oferujący dostęp do Internetu


SJP.pl


prow.

skrót

 (1.1) = prowincja

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Chińskie media poinformowały o niezidentyfikowanym obiekcie latającym nad morzem w okolicach Rizhao w prow. Szantung.

Wiktionary


prowadnica

element maszyny odpowiadający za kierunek jej poruszania się


SJP.pl

Prowadnica (techn.) – część mechanizmu mająca za zadanie przemieszczenie elementu ruchomego po zadanym torze. Prowadnice najczęściej realizują ruch prostoliniowy.

Prowadnice ze względu na rodzaj występującego w nich tarcia można podzielić na:

  • prowadnice z tarciem zewnętrznym
    • prowadnice ślizgowe z tarciem ślizgowym
    • prowadnice toczne z tarciem tocznym
  • prowadnice z tarciem wewnętrznym
    • prowadnice sprężyste
    • prowadnice hydrostatyczne
    • prowadnice aerostatyczne

Wikipedia


prowadniczy

przymiotnik od: prowadnica


SJP.pl


prowadnik

element urządzenia poruszający się po prowadnicy


SJP.pl


prowadzanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|prowadzać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. uprowadzanie n., zaprowadzanie n.

 czas. zaprowadzać

Wiktionary


prowadzenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|prowadzić.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔvaˈd͡zɛ̃ɲɛ, AS: provaʒńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. prowadzić, zaprowadzać

 rzecz. uprowadzanie n., zaprowadzanie n.

Wiktionary


prowadzić

czasownik przechodni niedokonany

 (1.1) być czyimś przewodnikiem, kierować kogoś do jakiegoś miejsca

 (1.2) kierować jakimś pojazdem (w domyśle: samochodem)

 (1.3) choreogr. w tańcu: kierować partnerką

 (1.4) tworzyć skutek czegoś

 (1.5) kierować czymś, być inicjatorem, organizatorem czegoś; wykonywać coś

 (1.6) sport. także przen. być pierwszym w trakcie wyścigu

 (1.7) przen. wieść

czasownik zwrotny niedokonany prowadzić się

 (2.1) iść trzymając jeden drugiego

 (2.2) być prowadzonym (1.1)

 (2.3) zachowywać się, sprawować się

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kelner długo prowadził nas do stolika.

 (1.2) Nie piję alkoholu, bo prowadzę.

 (1.2) Wczoraj prowadziłem po autostradzie ogromną ciężarówkę.

 (1.3) Michał nie umie prowadzić, ciągle depcze mi po nogach, ale za to jest taki przystojny!

 (1.4) Alkohol prowadzi do chorób wątroby.

 (1.5) Profesor od lat prowadził badania nad napędem na wodę.

 (1.6) Chociaż prowadził od samego startu, ostatecznie przybiegł drugi.

 (1.7) Taki tryb życia prowadził przez około czterdzieści lat bez najmniejszego narzekania.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈvad͡ʑit͡ɕ, AS: provaʒ́ić

Wiktionary

Powiązane:

 (1) rzecz. prowadzenie

 (1.1) rzecz. prowadnica; czas. prowadzić się, doprowadzać/doprowadzić, naprowadzać/naprowadzić, oprowadzać/oprowadzić, przeprowadzać/przeprowadzić, przyprowadzać/przyprowadzić, wprowadzać/wprowadzić, wyprowadzać/wyprowadzić, zaprowadzać/zaprowadzić

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kierować, przewodzić, reg. śl. kludzić.

 (1.2) kierować, sterować

 (1.4) skutkować, powodować

 (1.5) przeprowadzać, kierować

 (1.6) liderować (zob. uwagi)

 (2.1) reg. śl. kludzić.

Wiktionary


prowadzony

w lotnictwie: pilot samolotu wykonujący rozkazy prowadzącego grupę bojową


SJP.pl


prowans.

skrót od: prowansalski


SJP.pl


prowansalczyk

mieszkaniec Prowansji (krainy we Francji)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Prowansji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prowansja ż.

:: fż. Prowansalka ż.

 przym. prowansalski

Wiktionary


prowansalka

mieszkanka Prowansji (krainy we Francji)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Prowansji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prowansja ż., prowansalski mrz.

:: fm. Prowansalczyk mos.

 przym. prowansalski

Wiktionary


prowansalski

przymiotnik od: Prowansja (kraina historyczna we Francji)


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Prowansją, dotyczący Prowansji

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) jęz. jeden z dialektów języka oksytańskiego używany w południowo-wschodniej Francji;

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Magda urządziła dom w stylu prowansalskim.

 (1.1) Kupiliśmy na targu prowansalskie zioła.

 (2.1) Jacek biegle posługuje się prowansalskim w mowie i piśmie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔvãw̃ˈsalsʲci, AS: provãũ̯salsʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prowansja ż., Prowansalczyk m., Prowansalka ż.

Wiktionary


prowansalskojęzyczny

przymiotnik

 (1.1) taki, który posługuje się językiem prowansalskim

 (1.2) taki, którego mieszkańcy posługują się językiem prowansalskim

 (1.3) spisany, stworzony w języku prowansalskim

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔvãw̃ˈsalskɔjɛ̃w̃ˈzɨt͡ʃnɨ, AS: provãũ̯salskoi ̯ẽũ̯zyčny

Wiktionary


prowansja

kraina historyczna we Francji


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) hist. geogr. kraina historyczna w południowo-wschodniej Francji;

Wiktionary

Prowansja (fr. Provence, prow. Provença lub Prouvènço) – kraina historyczna w południowo-wschodniej Francji, nad Morzem Śródziemnym, na wschód od dolnego biegu Rodanu. Nazwa wzięta od prowincji rzymskiej Galia Zaalpejska, którą Rzymianie nazywali także Provincia Nostra – „Nasza Prowincja”.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jeden z tych ludzi był Anglikiem, drugi Francuzem; obydwaj szczupli, wysokiego wzrostu, jeden brunet, jako południowiec z Prowansji, ​drugi rudy jak prawdziwy gentleman z Lancashire.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈvãw̃sʲja, AS: provãũ̯sʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prowansalczyk m., Prowansalka ż., prowansalski m.

 przym. prowansalski, prowanski

Wiktionary


prowatykański

sprzyjający Watykanowi, popierający Watykan


SJP.pl


proweniencja

1. pochodzenie;
2. dawniej: dochód


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) książk. pochodzenie (kogoś lub czegoś) i przejawianie charakterystycznych cech uwarunkowanych tym pochodzeniem

 (1.2) daw. dochód

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wczesną fazę osadnictwa Burgundów na terenie Sabaudii, datowaną na połowę V w., reprezentują nieliczne znaleziska archeologiczne, mające wyraźną wschodniogermańską proweniencję.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔvɛ̃ˈɲɛ̃nt͡sʲja, AS: provẽńncʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowentowy mos., prowent

 przym. proweniencyjny, prowentowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pochodzenie

Wiktionary


proweniencyjny

związany z proweniencją


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z proweniencją, dotyczący proweniencji

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dzięki badaniom proweniencyjnym można prześledzić los dzieła – od momentu jego powstania do czasów obecnych.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowentowy mos., proweniencja ż., prowent m.

 przym. prowentowy

 przysł. proweniencyjnie

Wiktionary


prowent

w dawnej Polsce dochód z gospodarstwa wiejskiego lub zakładu przemysłowego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zysk, przychód

Wiktionary

  • prowent – forma dochodu folwarcznego w dawnej Polsce
  • Prowent – część Kórnika, miejsce urodzenia Wisławy Szymborskiej

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W tym roku prowent był wysoki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔvɛ̃nt, AS: provẽnt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowentowy mos., proweniencja ż.

 przym. prowentowy, proweniencyjny

Wiktionary


prowentowy

pisarz prowentowy - w dawnej Polsce urzędnik trudniący się kontrolą dochodów (prowent) majątku ziemskiego


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dotyczący rejestracji zysków

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (2.1) człowiek prowadzący finanse

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔvɛ̃nˈtɔvɨ, AS: provẽntovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowent m., proweniencja ż.

 przym. proweniencyjny

Wiktionary


prowiancik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od prowiant

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To nie prowiant, lecz tylko mały prowiancik.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowiant m.

Wiktionary


prowiant

1. zapas żywności; wałówka (potocznie);
2. suchy prowiant - żywność w postaci gotowej do spożycia, zwłaszcza przygotowana na drogę, podróż


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) żywność, zapasy żywności

Wiktionary

Żywność, środek spożywczy – produkt przetworzony, częściowo przetworzony lub nieprzetworzony, przeznaczony lub nadający się do spożycia przez ludzi, w tym napoje, guma do żucia oraz wszelkie substancje dodawane do żywności w sposób zamierzony podczas wytwarzania, przygotowania lub obróbki.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈprɔvʲjãnt, AS: provʹi ̯ãnt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowiantowanie n., zaprowiantowanie n., prowiantura ż., prowiantowy m., prowiantowa ż., prowiancik mrz.

 czas. prowiantować ndk., zaprowiantować dk.

 przym. prowiantowy, prowiancki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) żywność, pożywienie, wiktuały, daw. wiwenda, pot. wałówka

Wiktionary


prowiantowa

w wojsku, na obozie harcerskim itp.: kobieta zajmująca się rozdzielaniem prowiantu


SJP.pl


prowiantować

czasownik niedokonany

 (1.1) zaopatrywać w żywność

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔvʲjãnˈtɔvat͡ɕ, AS: provʹi ̯ãntovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowiant m., prowiantowanie n., zaprowiantowanie n., prowiantura ż., prowiantowy m., prowiantowa ż.

 czas. zaprowiantować dk.

 przym. prowiantowy, prowiancki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) aprowidować

Wiktionary


prowiantowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|prowiantować.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zaprowiantowanie n., prowiant m., prowiantura ż.

 czas. prowiantować ndk., zaprowiantować dk.

 przym. prowiantowy, prowiancki

Wiktionary


prowiantowy

w wojsku, na obozie harcerskim itp.: osoba zajmująca się rozdzielaniem prowiantu


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z prowiantem

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowiant mrz., prowiantowanie n., zaprowiantowanie n.

 czas. prowiantować

Wiktionary


prowidencjalistyczny

prowidencjalizm


SJP.pl

Patrz:

prowidencjalizm

prowidencjalizm

pogląd historiozoficzny, według którego losami jednostki, społeczeństwa i świata kieruje opatrzność


SJP.pl

Prowidencjalizm, także: prowidencjonizm (łac. providentia „opatrzność”) – pogląd historiozoficzny i filozoficzny uznający Opatrzność za siłę kierującą losami ludzi i świata (np. Bóg-Stwórca czy Bóg-Sędzia). Przekonanie o istnieniu Opatrzności, która czuwa nad światem i dziejami.

Wikipedia


prowincja

1. część kraju oddalona od stolicy i większych miast;
2. lekceważąco: obszary opóźnione w rozwoju cywilizacyjnym i kulturalnym, mieszkańcy takich obszarów;
3. jednostka administracyjna w wielu państwach; część składowa federacji;
4. obszar kilku diecezji podległych metropolicie lub kilka klasztorów podległych prowincjałowi;
5. w starożytnym Rzymie: terytorium podbite przez Rzymian, rządzone przez prokonsula lub propretora


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) obszar kraju oddalony od stolicy i większych miast

 (1.2) adm. jednostka administracyjna w niektórych krajach

 (1.3) kośc. praw. kościelna jednostka administracyjna pod zarządem metropolity lub arcybiskupa;

 (1.4) kośc. praw. zakonna jednostka administracyjna pod jurysdykcją przełożonego prowincjalengo;

 (1.5) górn. indywidualny obszar produkcji

 (1.6) biol. obszar posiadający charakterystyczną florę i faunę

Wiktionary

  • Prowincja – jednostka podziału fizycznogeograficznego przestrzeni, obejmująca większy teren o zbliżonych cechach środowiskowo-krajobrazowych
  • prowincja – jednostka podziału administracyjnego niektórych państw świata:
    • prowincje w I Rzeczypospolitej
    • prowincje w Afganistanie
    • prowincje w Angoli
    • prowincje w Arabii Saudyjskiej
    • prowincje w Argentynie
    • prowincje w Belgii
    • prowincje w Burkina Faso
    • prowincje w Chinach
    • prowincje w Ekwadorze
    • prowincje w Estonii
    • prowincje na Filipinach
    • prowincje w Finlandii
    • prowincje w Gabonie
    • prowincje w Hiszpanii
    • prowincje w Holandii
    • prowincje w Indonezji
    • prowincje w Irlandii
    • prowincje w Japonii (dawny podział kraju, przed 1871 r.)
    • prowincje w Kamerunie
    • prowincja w Kanadzie
    • prowincje w Korei Południowej
    • prowincje w Korei Północnej
    • prowincje w Kostaryce
    • prowincje na Kubie
    • prowincje w Mozambiku
    • prowincje w Pakistanie
    • prowincje w Panamie
    • prowincje w Prusach
    • prowincje w Południowej Afryce
    • prowincje w Sierra Leone
    • prowincje w Tajlandii
    • prowincje w Turcji
    • prowincje we Włoszech

    Wikipedia

    Przykłady

     (1.1) Jest wiele agencji prasowych w Warszawie z siedzibami na prowincji.

     (1.2) Kosowo, które formalnie pozostaje prowincją Serbii, od 1999 roku jest zarządzane przez ONZ.

     (1.3) Katowice i Gliwice należą do tej samej prowincji kościelnej.

     (1.4) Zbigniew wstąpił do prowincji franciszkanów.

    Wiktionary

    Wymowa:

    IPA: prɔˈvʲĩnt͡sʲja, AS: provʹĩncʹi ̯a

    Wiktionary

    Powiązane:

     rzecz. prowincjonalizm m., prowincjonalność ż., prowincjusz m., prowincjuszka ż., prowincjał mos., prowincjałat mos., prowincjałka ż.

     przym. prowincjonalny, prowincjalny

     przysł. prowincjonalnie

    Wiktionary

    Synonimy:

     (1.1) peryferie; pot. pejor. zadupie, wygwizdów, tam gdzie wrony zawracają; wulg. tam gdzie psy dupami szczekają

     (1.2) region

    Wiktionary


prowincjalizm

wyraz lub zwrot językowy charakterystyczny dla pewnej okolicy (prowincji), nie używany w języku ogólnoliterackim; prowincjonalizm


SJP.pl


prowincjalny

1. prowincjał;
2. prowincja (dawniej); prowincjonalny, prowincyjny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) adm. dotyczący prowincji (jednostki administracyjnej)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔvʲĩnˈt͡sʲjalnɨ, AS: provʹĩncʹi ̯alny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowincjałat mos., prowincjał mos., prowincja ż., prowincjałka ż., prowincjonalność ż., prowincjusz mos., prowincjuszka ż.

 przym. prowincjonalny

Wiktionary


prowincjalski

prowincjał


SJP.pl

Patrz:

prowincjał

prowincjał

zwierzchnik klasztorów jednej prowincji zakonnej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) kośc. adm. wyższy przełożony zakonny, zarządzający prowincją;

Wiktionary

Prowincjał, przełożony prowincjalny – zakonnik wybrany lub mianowany na wyższego przełożonego prowincji zakonu. Może nosić też inne nazwy.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Podczas nieobecności prowincjała rządy w prowincji spełniał komisarz prowincjalny.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowincja ż., prowincjałat m., prowincjusz m., prowincjuszka ż., prowincjonalność ż., prowincjonalizm m., prowincjalizm m., prowincjonalizacja ż., prowincjonalizowanie n., sprowincjonalizowanie n.

:: fż. prowincjałka ż.

 czas. prowincjonalizować ndk., sprowincjonalizować dk.

 przym. prowincjalny, prowincjonalny

 przysł. prowincjonalnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przełożony prowincjalny, minister prowincjalny

Wiktionary


prowincjałat

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) adm. rel. urząd prowincjała

 (1.2) adm. rel. czas trwania kadencji prowincjała

 (1.3) adm. rel. siedziba prowincjała

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Prowincjałat sprawił, że poznał lepiej prowincję, już nie mógł zasłaniać się nieznajomością braci.

 (1.2) Za prowincjałatu ojca Szojdy nawiązano kontakty z prowincjami niemieckojęzycznymi.

 (1.3) W archiwum i w prowincjałacie znów pojawiły się zacieki.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowincja ż., prowincjusz m., prowincjuszka ż., prowincjał m., prowincjałka ż., prowincjonalizm m., prowincjonalność ż., prowincjalizm m., prowincjonalizacja ż., prowincjonalizowanie n., sprowincjonalizowanie n.

 czas. prowincjonalizować ndk., sprowincjonalizować dk.

 przym. prowincjalny, prowincjonalny

 przysł. prowincjonalnie

Wiktionary


prowincjałka

prowincjał


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rzad. kobieta z prowincji

Wiktionary

Patrz:

prowincjał

Przykłady

 (1.1) Do przedziału weszła schludna prowincjałka z koszami grzybów.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowincja ż., prowincjusz m., prowincjuszka ż., prowincjał mos., prowincjałat mrz.

 przym. prowincjalny, prowincjonalny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prowincjuszka

Wiktionary


prowincjonalista

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) przest. prowincjusz

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jestem zupełny prowincjonalista, nie wiem, co się dzieje na szerokim świecie.

 (1.1) Jak za czasów wileńskich nie czuł się poeta w stosunku do Warszawy prowincjonalistą, tak też nigdy później.

 (1.1) Jako prowincyonalista sic. [prowincjonalista], rozmiłowany w prowincyi sic. [prowincji], na której spędziłem większą część swojej służby, jestem zdecydowanym stronnikiem decentralizacyi sic. [decentralizacji].

 (1.1) Wicek[,] w niezupełnie zrozumiałych dla prowincyonalisty sic. [prowincjonalisty] wyrażeniach, malował życie szkolne i rozkosze miasta.

Wiktionary


prowincjonalizm

1. ogół negatywnych cech przypisywanych mieszkańcom obszarów opóźnionych w rozwoju cywilizacyjnym i kulturalnym; parafiańszczyzna, zaściankowość;
2. wyraz lub zwrot językowy charakterystyczny dla pewnej okolicy (prowincji), nie używany w języku ogólnoliterackim; prowincjalizm


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) podtrzymywanie staromodnych postaw przez mieszkanców prowincji

Wiktionary

Regionalizm – element językowy, cecha językowa (cecha wymowy, wyraz, forma wyrazowa, konstrukcja składniowa itp.) o charakterze regionalnym, występująca na części obszaru danego języka.

Polskie regionalizmy są zwykle dobrze osadzone w tradycji regionu, używane od wielu dziesiątków lat i spotykają się z aprobatą normatywną. Zachowanie regionalizmów uchodzi za świadectwo bogactwa języka, sprzyjające jego różnorodności, a także za odzwierciedlenie historii i kultury danego regionu. Nawet w obliczu zaniku dialektów tradycyjnych (na korzyść języka ogólnego) wśród użytkowników polszczyzny utrzymują się cechy regionalne, zwłaszcza w zakresie leksyki. Najczęściej są to elementy języka potocznego, raczej niespotykane w formalnych wypowiedziach pisemnych.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. prowincjusz mos., prowincjonalność ż., prowincjałat mrz., prowincjał mos., prowincja ż.

 przym. prowincjonalny

Wiktionary


prowincjonalniej

stopień wyższy od przysłówka: prowincjonalnie


SJP.pl


prowincjonalność

ogół negatywnych cech przypisywanych mieszkańcom obszarów opóźnionych w rozwoju cywilizacyjnym i kulturalnym; parafiańszczyzna, zaściankowość, prowincjonalizm


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prowincjonalne; cecha tych, którzy są prowincjonalni

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowincja ż., prowincjonalizm m., prowincjusz m., prowincjuszka ż., prowincjał m., prowincjałat m., prowincjonalnienie n.

 czas. prowincjonalnieć

 przym. prowincjonalny, prowincjalny

 przysł. prowincjonalnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prowincjonalizm, zaściankowość

Wiktionary


prowincjonalny

1. dotyczący prowincji - jednostki administracji w niektórych krajach, np. prowincjonalna stolica;
2. dotyczący prowincji - części kraju położonych poza wielkimi miastami, np. prowincjonalny hotel;
3. charakterystyczny dla ludzi mieszkających w części kraju poza wielkimi miastami, np. prowincjonalne myślenie;
4. dotyczący prowincji - jednostki administracyjnej w organizacji kościelnej, np. synod prowincjonalny;
5. pejoratywnie: mający niski poziom rozwoju cywilizacyjnego, ograniczony sposób myślenia; zacofany, zaściankowy, parafiański


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z prowincją, dotyczący prowincji

 (1.2) położony na prowincji, z dala od metropolii

 (1.3) rel. adm. związany z prowincją kościelną, dotyczący prowincji kościelnej, pochodzący z prowincji kościelnej

przymiotnik jakościowy

 (2.1) o osobie charakteryzujący się brakiem ogłady towarzyskiej, szerszych horyzontów myślowych, skupiony wyłącznie na problemach najbliższego otoczenia, niechętny nowinkom

 (2.2) świadczący o prowincjonalizmie

Wiktionary

Przykłady

 (2.2) Internet jest obecnie przestrzenią kwitnącej aktywności artystycznej, przy której oblężony przez artystów Paryż przełomu XIX i XX w. wygląda jak prowincjonalny grajdoł.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowincjonalność ż., prowincjonalizm m., prowincja ż., prowincjusz m., prowincjuszka ż., prowincjał mos., prowincjałka ż., prowincjałat mrz.

 przym. prowincjalny, prowincjalny

 przysł. prowincjonalnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) regionalny; przest. prowincjalny

 (1.2) przest. prowincjalny

 (2.1) zaściankowy, parafiański

 (2.2) zaściankowy, parafiański

Wiktionary


prowincjonał

prowincjał


SJP.pl

Patrz:

prowincjał

prowincjonałka

zwierzchniczka klasztorów jednej prowincji zakonnej


SJP.pl


prowincjusz

osoba z prowincji


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) lekcew. człowiek mieszkający na prowincji, niemający wielkomiejskiej ogłady i obycia towarzyskiego

Wiktionary

Prowincjusz – powieść obyczajowa autorstwa Ryszarda Sadaja z 1979 (pierwsze wydanie - Wydawnictwo Literackie).

Jest trzecią książką i pierwszą powieścią autora. Ukazała się po dwu tomach opowiadań (Na polanie - 1976 i Zaklęcia - 1978). Powieść dotyczy problematyki kształtowania postaw młodych ludzi w obliczu dynamicznych przemian niewielkich miast polskiej prowincji w latach 70. XX wieku. Jest opowieścią o Andrzeju Morawcu - pracowniku PZU handlującym ubezpieczeniami, zamieszkałym w fikcyjnym miasteczku Tomaszów zlokalizowanym koło Tarnobrzega i posiadającym wiele cech tego miasta (W oddali, w pogodne dni można było dostrzec wieżę kościoła w Koprzywnicy). Mieszka w dzielnicy zwanej Złodziejówką, przy ul. Słonecznikowej 32. Czując się obco w Tomaszowie i nie mogąc znaleźć tu sobie miejsca (I z niedowierzaniem stwierdził, że jest intruzem w Tomaszowie, w swoim rodzinnym miasteczku!), pewnego dnia rzuca pracę akwizytora ubezpieczeniowego i uderzywszy w twarz swojego dyrektora (niejakiego Bodka) wyrusza w półroczną podróż po Polsce. Włóczy się bez celu napotykając przeróżne typy ludzkie i tęskniąc do swej tomaszowskiej miłości - Haliny. Odwiedza kolejno:

  • Kraków, gdzie poznaje Marcina Bednarka, obieżyświata,
  • Białystok, gdzie poznają leciwą prostytutkę,
  • Paniewo na Kanale Augustowskim, gdzie zabierają zgubiony portfel pewnej starszej kobiety, która sprzedała krowę,
  • kemping nad jeziorem Krzywym, gdzie zostają obrabowani,
  • Rygol, gdzie przez tydzień trudnili się dorywczą pracą przy młócce,
  • samotne gospodarstwo w Mułach nad jeziorem Szlamy, gdzie Morawiec rozstaje się z Bednarkiem,
  • Bystrzycę (posiadającą cechy Bystrzycy Kłodzkiej), gdzie poznaje odrażającego szczurołapa Aleksego Kulawca,
  • Zakopane (Wiktorówki i Rusinową Polanę), gdzie spotyka się z kochanką Małgorzatą Solińską,
  • Warszawę, gdzie spotyka się z kolegą Wickiem Czernym, który odniósł sukces w stolicy.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na stacji stał jakiś prowincjusz z psem na smyczy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈvʲĩnt͡sʲjuʃ, AS: provʹĩncʹi ̯uš

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowincja ż., prowincjonalność ż., prowincjonalizm m., prowincjał m., prowincjałka ż.

:: fż. prowincjuszka ż.

 przym. prowincjalny, prowincjonalny

Wiktionary


prowincjuszka

prowincjusz


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) lekcew. kobieta mieszkająca na prowincji, nie posiadająca wielkomiejskiej ogłady i obycia towarzyskiego

Wiktionary

Patrz:

prowincjusz

Przykłady

 (1.1) Za miastem do autobusu powsiadały prowincjuszki i zaparowało szyby.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowincja ż., prowincjałka ż.

:: fm. prowincjusz m.

 przym. prowincjalny, prowincjonalny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prowincjałka

Wiktionary


prowincyjny

prowincja; prowincjonalny, prowincjalny


SJP.pl


prowitamina

związek chemiczny przekształcający się w organizmie - pod wpływem energii słonecznej lub enzymów - w witaminę


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) biochem. związek chemiczny, który przekształca się w organizmie w witaminę w wyniku reakcji chemicznych;

Wiktionary

Prowitamina – związek chemiczny, który w wyniku reakcji chemicznych (np. enzymatycznych lub fotochemicznych) w organizmie ulega przekształceniu w witaminę.

Tak np. prowitamina D2 (ergosterol) jest poprzez promieniowanie ultrafioletowe przetwarzana w skórze w witaminę D2 (ergokalcyferol).

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprɔvʲitãˈmʲĩna, AS: provʹitãmʹĩna

Wiktionary


prowizja

procentowe wynagrodzenie handlowego personelu przedsiębiorstwa, stanowiące zmienny element pensji, pobierane za pośrednictwo w dokonaniu transakcji handlowej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zapłata, jaką otrzymuje się za pośredniczenie w transakcji handlowej

Wiktionary

Prowizja – forma wynagrodzenia podmiotu z tytułu dokonanej czynności prawnej. Może być wynagrodzeniem za pośrednictwo w zawieraniu danej umowy na polecenie lub w imieniu podmiotu zlecającego (np. osoby fizycznej lub prawnej) albo też wynagrodzeniem tegoż podmiotu za świadczone przez niego operacje i usługi.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Agent otrzymuje prowizję od każdej transakcji, w której pośredniczy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈvʲizʲja, AS: provʹizʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prowizyjny

 przysł. prowizyjnie

Wiktionary


prowizor

przestarzałe:
1. pomocnik aptekarza bez tytułu magistra;
2. rządca majątku, administrator


SJP.pl


prowizorium

1. stan chwilowy, tymczasowy;
2. prowizorium budżetowe - budżet uchwalony tymczasowo, na pewien czas przed budżetem rocznym


SJP.pl

Wikipedia


prowizorka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. coś prowizorycznego, wykonanego z nietrwałych materiałów lub w nietrwały sposób

 (1.2) pot. stan tymczasowości

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔvʲiˈzɔrka, AS: provʹizorka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowizoryczność ż., prowizorium n., prowizor m., prowizorstwo n.

 przym. prowizoryczny

 przysł. prowizorycznie

Wiktionary


prowizorycznie

przysłówek

 (1.1) w sposób prowizoryczny

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prowizoryczny

 rzecz. prowizoryczność ż., prowizorka ż.

Wiktionary


prowizoryczniej

stopień wyższy od przysłówka: prowizorycznie


SJP.pl


prowizoryczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prowizoryczne

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowizorka ż., prowizorium n., prowizor m., prowizorstwo n.

 przym. prowizoryczny

 przysł. prowizorycznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prowizorium, prowizorka

Wiktionary


prowizoryczny

mający trwać tylko przez jakiś czas; niestały


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) książk. niemający stałego charakteru; mający trwać tylko pewien czas

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Łączność ze światem zapewniała prowizoryczna kładka, przerzucona nad rwącym potokiem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔvʲizɔˈrɨt͡ʃnɨ, AS: provʹizoryčny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowizorka ż., prowizorium n., prowizoryczność ż.

 przysł. prowizorycznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) tymczasowy

Wiktionary


prowizyjny

przymiotnik od: prowizja


SJP.pl


prowodyr

1. osoba przewodząca, stojąca na czele jakiejś grupy, inicjator, organizator jakichś zajść, wystąpień;
2. pogardliwie: przywódca bandy, sitwy;
3. dawniej: wodzirej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pogard. osoba wzniecająca zamieszki, bunty czy rozruchy, a następnie przewodząca im

 (1.2) daw. wodzirej

 (1.3) przest. przewodnik stada

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Prowodyr pierwszy rzucił w szybę kamieniem i wskazał tłumowi uciekających.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈvɔdɨr, AS: provodyr

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowodyrka ż.

Wiktionary


prowodyrka

1. kobieta przewodząca, stojąca na czele jakiejś grupy, inicjatorka, organizatorka jakichś zajść, wystąpień;
2. pogardliwie: przywódczyni bandy, sitwy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta stawająca na czele, przewodząca grupie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To Żaneta była prowodyrką całego zajścia.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowodyr mos.

Wiktionary


prowojenność

prowojenny


SJP.pl

Patrz:

prowojenny

prowok

potocznie: prowokator;
1. osoba nakłaniająca inną osobę do popełnienia przestępstwa w celu skierowania wobec niej postępowania karnego; prowodyr, podjudzacz, podżegacz;
2. przenośnie: osoba, której działania mają na celu zaszokowanie, wywołanie emocji lub niekontrolowanych zachowań u innych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) daw. środ. polit. prowokator

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowokator, prowokatorka, prowokowanie, sprowokowanie

 czas. prowokować, sprowokować

Wiktionary


prowokacja

1. podstępne działanie mające na celu nakłonienie kogoś do popełnienia zgubnego dla niego czynu; podżeganie, podjudzanie, podburzanie;
2. przenośnie: zachowanie mające na celu zaszokowanie kogoś, wywołanie w kimś jakichś emocji lub zachowań, których na co dzień nie wykazuje;
3. w prawie: nakłanianie jakiejś osoby do popełnienia przestępstwa w celu doprowadzenia do wszczęcia przeciw niej postępowania karnego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) podstępne czyny, których celem jest nakłonienie kogoś do określonego działania

 (1.2) podstępny czyn tajnych agentów, podszywających się pod członków jakiejś organizacji w celu wyrządzenia jej szkody

Wiktionary

Prowokacja – podstępne i celowe działanie osoby trzeciej mające na celu spowodowanie reakcji ofiary prowokacji, zazwyczaj szkodliwej dla niej i często dla osób z nią związanych lub organizacji, jak np. uzyskanie odpowiedzi, informacji, wywołanie silnych emocji, niekontrolowanego zachowania, złamanie prawa.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Wczoraj byłem poddany prowokacji.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔvɔˈkat͡sʲja, AS: provokacʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowokacyjność ż., prowokatorstwo n., prowokator m., prowokatorka ż., prowokowanie n., sprowokowanie n.

 czas. prowokować ndk., sprowokować dk.

 przym. prowokacyjny, prowokatorski

 przysł. prowokacyjnie, prowokatorsko, prowokująco

Wiktionary


prowokacyjnie

przysłówek

 (1.1) w sposób prowokacyjny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowokacja ż., prowokator m., prowokatorka ż., sprowokowanie n., prowokacyjność ż., prowokowanie n.

 przym. prowokacyjny

 czas. sprowokować, prowokować

 przysł. prowokująco

Wiktionary


prowokacyjniej

stopień wyższy od przysłówka: prowokacyjnie


SJP.pl


prowokacyjniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: prowokacyjny


SJP.pl


prowokacyjność

skłonność do zaczepnego, wyzywającego zachowania; zaczepność, napastliwość


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prowokacyjne; cecha tych, którzy są prowokacyjni

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowokacja ż., prowokatorstwo n., prowokator m., prowokatorka ż., prowokowanie n., sprowokowanie n.

 czas. prowokować ndk., sprowokować dk.

 przym. prowokacyjny, prowokatorski

 przysł. prowokacyjnie, prowokatorsko

Wiktionary


prowokacyjny

1. właściwy dla prowokacji, mający charakter prowokacji - podstępnego działania, np. działanie prowokacyjne;
2. mający prowokować, np. spojrzenie prowokacyjne; zaczepny, wyzywający, prowokujący;
3. lubiący prowokować, zachowujący się zaczepnie, np. kobieta prowokacyjna


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) zaczepny, mający charakter prowokacji

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Piłkarz po zdobyciu gola podbiegł do kibiców drużyny przeciwnej i, uśmiechając się szyderczo, wykonywał wobec nich prowokacyjne gesty.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔvɔkaˈt͡sɨjnɨ, AS: provokacyi ̯ny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowokacja ż., prowokacyjność ż., prowokatorstwo n., prowokator m., prowokatorka ż., prowokowanie n., sprowokowanie n.

 czas. prowokować ndk., sprowokować dk.

 przym. prowokatorski

 przysł. prowokacyjnie, prowokatorsko, prowokująco

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prowokujący

Wiktionary


prowokator

1. osoba nakłaniająca inną osobę do popełnienia przestępstwa w celu skierowania wobec niej postępowania karnego; prowodyr, podjudzacz, prowok, podżegacz;
2. przenośnie: osoba, której działania mają na celu zaszokowanie, wywołanie emocji lub niekontrolowanych zachowań u innych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba dokonująca prowokacji

 (1.2) tajny agent działający w jakiejś organizacji, który jej szkodzi

Wiktionary

Prowokator – osoba, która nakłania inną osobę do popełnienia czynu zabronionego, nie po to, aby ten został popełniony, ale po to, by skierować postępowanie karne przeciwko nakłanianej osobie (art. 24 KK). Prowokacja jest zatem bardzo podobna do podżegania, lecz jest odrębną instytucją prawną. Prowokator ponosi odpowiedzialność karną, która przewidziana jest za dane przestępstwo, do którego nakłaniał inną osobę. Tak więc, jeśli prowokator nakłaniał drugą osobę do popełnienia np. zabójstwa, to zgodnie z obowiązującymi przepisami (Kodeks karny z 1997 roku) jego postępowanie będzie zagrożone sankcją kary pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 8 lat, karą 25 lat pozbawienia wolności albo karą dożywotniego pozbawienia wolności (patrz: art. 148 KK). Nie ma znaczenia, czy osoba, którą prowokował, w ogóle przystąpiła do popełnienia czynu.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jan jest płatnym prowokatorem na usługach policji i pobiera za to regularne apanaże zupełnie bez skrupułów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔvɔˈkatɔr, AS: provokator

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowokacja ż., prowokacyjność ż., prowokatorstwo n., prowokowanie n., sprowokowanie n.

:: fż. prowokatorka ż.

 czas. prowokować ndk., sprowokować dk.

 przym. prowokacyjny, prowokatorski

 przysł. prowokacyjnie, prowokatorsko, prowokująco

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) podżegacz, podjudzacz, judziciel; przest. instygator

Wiktionary


prowokatorka

1. kobieta nakłaniająca inną osobę do popełnienia przestępstwa w celu skierowania wobec niej postępowania karnego; prowodyrka, podżegaczka, judzicielka;
2. kobieta, której działania mają na celu zaszokowanie, wywołanie emocji lub niekontrolowanych zachowań u innych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta, która prowokuje; kobieta powodująca prowokację

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowokacja ż., prowokowanie n., sprowokowanie n., prowokacyjność ż.

:: fm. prowokator

:: zdrobn. prowokacyjka

 czas. prowokować ndk., sprowokować dk.

 przym. prowokacyjny

 przysł. prowokacyjnie

Wiktionary


prowokatorski

1. właściwy prowokatorowi - osobie zachęcającej kogoś podstępnie do popełnienia czynu, który będzie miał nieprzyjemne następstwa w przyszłości; podżegający;
2. właściwy prowokatorowi - osobie, której działania mają na celu zaszokowanie, wywołanie emocji lub niekontrolowanych zachowań u innych; szokujący, prowokujący


SJP.pl


prowokować

1. działać na kogoś w taki sposób, by nakłonić go do zrobienia jakiejś czynności, zwykle na korzyść prowokatora; podjudzać, podżegać;
2. przenośnie: starać się wywołać u kogoś określoną reakcję, wzbudzać w kimś emocje, których normalnie nie okazuje, np. prowokować kłótnie;
3. przenośnie: pobudzać do podjęcia określonych działań, np. prowokować do myślenia


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. sprowokować)

 (1.1) wywoływać

 (1.2) podburzać do czegoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) U tego samego pacjenta mogą występować zarówno epizody prowokowane przez emocje, jak i przez długotrwałe nieruchome stanie.

 (1.1) W przypadku połknięcia substancji absolutnie nie wolno prowokować wymiotów, aby nie dopuścić do wtórnego poparzenia drogi pokarmowej i jamy ustnej!

 (1.2) Zostałem do tego sprowokowany.

 (1.2) Prowokował mnie cały czas głupimi minami, aż nie wytrzymałem i mu przyłożyłem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔvɔˈkɔvat͡ɕ, AS: provokovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowok mos., prowokacja ż., prowokacyjność ż., prowokatorstwo n., prowokator m., prowokatorka ż., prowokowanie n., sprowokowanie n.

 czas. sprowokować dk.

 przym. prowokacyjny, prowokatorski

 przysł. prowokacyjnie, prowokatorsko

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) nakłaniać, perswadować, zachęcać

 (1.2) podżegać

Wiktionary


prowokowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) dokonywanie prowokacji

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔvɔkɔˈvãɲɛ, AS: provokovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowok mos., prowokacja ż., prowokacyjność ż., prowokatorstwo n., prowokator m., prowokatorka ż., sprowokowanie n.

 czas. prowokować ndk., sprowokować dk.

 przym. prowokacyjny, prowokatorski

 przysł. prowokacyjnie, prowokatorsko

Wiktionary


prowokująco

przysłówek

 (1.1) w sposób prowokujący, prowokacyjny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prowokacja ż., prowokator m.

 przym. prowokacyjny

 przysł. prowokacyjnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prowokacyjnie

Wiktionary


prowokujący

1. działać na kogoś w taki sposób, by nakłonić go do zrobienia jakiejś czynności, zwykle na korzyść prowokatora; podjudzać, podżegać;
2. przenośnie: starać się wywołać u kogoś określoną reakcję, wzbudzać w kimś emocje, których normalnie nie okazuje, np. prowokować kłótnie;
3. przenośnie: pobudzać do podjęcia określonych działań, np. prowokować do myślenia


SJP.pl


proxy

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) inform. komponent lub urządzenie pośredniczące w dostępie do innego obiektu;

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔksɨ, AS: proksy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) serwer pośredniczący

Wiktionary


proza

1. mowa niewiązana występująca we wszystkich rodzajach literackich;
2. utwory pisane mową niewiązaną, np. powieści, nowele, opowiadania


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jęz. liter. mowa niewiązana, bez stałych jednostek rytmicznych ani podziału na wersy

 (1.2) liter. ogół utworów pisanych mową niewiązaną

 (1.3) liter. autorzy piszący teksty prozą (1.1)

 (1.4) przen. sprawy codzienne, przyziemne

Wiktionary

Proza – pojęcie z zakresu teorii literatury, mające różne znaczenia:

  • „mowa niewiązana”, historycznie przeciwstawiana poezji
  • „mowa pospolita”, która służy do komunikacji i spełniania funkcji poznawczych, przeciwstawiana mowie poetyckiej
  • wszelkie utwory narracyjno-fabularne, takie jak powieści, opowiadania, nowele, w odróżnieniu od utworów dramatycznych i poezji lirycznej

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Czesia lubuje się w prozie latynoskiej.

 (1.4) Doświadczyliśmy na własnej skórze brazylijskiej prozy życia.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔza, AS: proza

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proziak mrz., prozaiczność ż., prozaik mos., prozaiczka ż., prozaika ż.

 przym. prozaiczny, prozatorski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) beletrystyka

Wiktionary


prozac

lek stosowany głównie w leczeniu depresji; prozak, fluoksetyna


SJP.pl

Fluoksetyna – organiczny związek chemiczny stosowany jako lek przeciwdepresyjny, głównie w leczeniu zaburzeń depresyjnych oraz obsesyjno-kompulsyjnych. Ponadto znalazła zastosowanie w leczeniu bulimii, przedmiesiączkowych zaburzeń dysforycznych, zespołu lęku napadowego i depresji w przebiegu zaburzenia afektywnego dwubiegunowego (w połączeniu z olanzapiną). Należy do grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI).

Wikipedia


prozachodni

przymiotnik

 (1.1) popierający Zachód

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Diouf zdobył sobie opinię prozachodniego technokraty i męża stanu.

Wiktionary


prozaiczka

autorka utworów literackich pisanych prozą


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta, która pisze utwory prozą

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Bardzo długo nie widziałam siebie jako prozaiczki, zajmowałam się tylko poezją.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proza ż.

:: fm. prozaik m.

 przym. prozaistyczny, prozatorski

Wiktionary


prozaiczniej

stopień wyższy od przysłówka: prozaicznie


SJP.pl


prozaiczniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: prozaiczny


SJP.pl


prozaiczność

pospolitość, powszechność


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prozaiczne, przyziemne, powszednie

 (1.2) cecha tego, co prozaiczne, niepoetyckie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proza ż., prozaizm m., prozaizacja ż., prozaista m., prozaik m., prozaiczka ż., prozatorstwo n., prozator m., prozatorka ż., prozaizacja ż., prozaizowanie n.

 czas. prozaizować

 przym. prozaiczny, prozatorski

 przysł. prozaicznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przyziemność, szarzyzna

 (1.2) niepoetyckość

Wiktionary


prozaiczny

1. zwykły, powszedni, uproszczony; pospolity, zwyczajowy, niepoetyczny;
2. pisany prozą; prozatorski


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) zwyczajny, niewyszukany, mało interesujący

 (1.2) liter. napisany prozą

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proza ż., prozaik mos., prozaiczność ż.

 przym. prozatorski

 przysł. prozaicznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przyziemny

 (1.2) prozatorski

Wiktionary


prozaik

autor utworów literackich pisanych prozą


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) liter. pisarz tworzący utwory prozą, najczęściej powieści i nowele

 (1.2) przen. rzad. człowiek praktyczny, nie oddający się wyższym porywom

Wiktionary

Proza – pojęcie z zakresu teorii literatury, mające różne znaczenia:

  • „mowa niewiązana”, historycznie przeciwstawiana poezji
  • „mowa pospolita”, która służy do komunikacji i spełniania funkcji poznawczych, przeciwstawiana mowie poetyckiej
  • wszelkie utwory narracyjno-fabularne, takie jak powieści, opowiadania, nowele, w odróżnieniu od utworów dramatycznych i poezji lirycznej

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Nie wiadomo z daleka, kto nadchodzi z głębi literackich czeluści. Poeta z Petersburga? Prozaik z Wiednia? Scenarzysta z Birmy? Bajkopisarka z Seulu? Maleńki liryk z Japonii? Tym razem jest to dramaturg z Botswany. – ((…)) – mówi.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proza ż., prozaiczność ż.

:: fż. prozaiczka ż.

 przym. prozaiczny, prozatorski

 przysł. prozaicznie

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. proza ż., prozaiczność ż.

:: fż. prozaiczka ż.

 przym. prozaiczny, prozatorski

 przysł. prozaicznie

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) prosaist

* baskijski: (1.1) prosalari

* białoruski: (1.1) празаік m.

* bułgarski: (1.1) прозаик m.

* czeski: (1.1) prozaik

* estoński: (1.1) proosakirjanik

* francuski: (1.1) prosateur

* hiszpański: (1.1) prosador

* interlingua: (1.1) prosator

* litewski: (1.1) prozininkas m., prozaikas m.

* łotewski: (1.1) prozaiķis m.

* macedoński: (1.1) прозаик, прозаист

* niemiecki: (1.1) Prosaist m., Prosaschriftsteller m.

* portugalski: (1.1) prosador m.

* słowacki: (1.1) prozaik

* szwedzki: (1.1) prosaförfattare

* ukraiński: (1.1) прозаїк

* węgierski: (1.1) prózaíró

* włoski: (1.1) prosatore

źródła.

== prozaik (język słowacki.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj męski żywotny

 (1.1) liter. prozaik

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


prozaika

nauka o artystycznej organizacji prozy


SJP.pl


prozaizacja

1. czynienie czegoś zwykłym, pospolitym; nadawanie czemuś lub nabieranie przez coś cech prozaiczności, powszedniości;
2. nadawanie poezji cech prozy, wprowadzanie do utworu poetyckiego wyrazów i stylistyki spoza stylu poetyckiego


SJP.pl


prozaizm

element językowy użyty w wypowiedzi poetyckiej, pochodzący spoza stylu poetyckiego określonej epoki


SJP.pl

Prozaizm – element językowy pochodzący spoza stylu artystycznego (właściwy np. dla stylu obiegowego lub naukowego), w ujęciu funkcjonalnym: środek tego rodzaju zastosowany w wypowiedzi poetyckiej. Pojawienie się prozaizmu może wynikać z niedostatecznego warsztatu pisarskiego, częściej jednak jest zamierzonym zabiegiem i ma na celu nadanie wypowiedzi specyficznego nacechowania stylistycznego, np. w wierszu K.I. Gałczyńskiego:


Przeciwieństwem prozaizmów są poetyzmy.

Wikipedia


prozaizować

1. wprowadzać prozaizmy do utworu poetyckiego;
2. nadawać utworowi poetyckiemu cech prozaicznych


SJP.pl


prozak

lek przeciwdepresyjny stosowany również przy leczeniu bulimii i lęków napadowych; prozac, fluoksetyna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) farm. lek antydepresyjny zawierający fluoksetynę

Wiktionary

Fluoksetyna – organiczny związek chemiczny stosowany jako lek przeciwdepresyjny, głównie w leczeniu zaburzeń depresyjnych oraz obsesyjno-kompulsyjnych. Ponadto znalazła zastosowanie w leczeniu bulimii, przedmiesiączkowych zaburzeń dysforycznych, zespołu lęku napadowego i depresji w przebiegu zaburzenia afektywnego dwubiegunowego (w połączeniu z olanzapiną). Należy do grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Odtąd do wieczornego kubka naparu z lipy japońskiej wkładano jej dwie pastylki prozaku, po którym czuła się lepiej, nadal jednak zadawała sobie czasem pytanie: co ja tu właściwie robię?

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prozac

Wiktionary


prozapalny

sprzyjający powstawaniu zapalenia


SJP.pl


prozapia

dawniej: pochodzenie; ród, przodkowie, antenaci


SJP.pl


prozator

autor utworów literackich pisanych prozą


SJP.pl


prozatorka

autorka utworów literackich pisanych prozą


SJP.pl


prozatorski

1. odnoszący się do prozy lub prozatora (prozaika);
2. pisany prozą; prozaiczny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) liter. napisany prozą

 (1.2) liter. mający związek z prozą lub prozaikiem czy prozaiczką

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na język polski "Agnes" przetłumaczyła Barbara Grzegorzewska, wcześniej tłumaczka wielu utworów prozatorskich, m. dla dzieci serii o Mikołajkach.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prozaiczny

 rzecz. proza ż., prozaik mos., prozaiczka ż., prozaika ż., prozator mos., prozaiczność ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prozaiczny

Wiktionary


prozatorskość

prozatorski


SJP.pl

Patrz:

prozatorski

prozatorstwo

sztuka pisania prozą; dictamen


SJP.pl


prozaurolof

rodzaj późnokredowego dinozaura kaczodziobego z rodziny hadrozaurów


SJP.pl

Prozaurolof (Prosaurolophus) – rodzaj dinozaura kaczodziobego żyjącego w późnej kredzie w Ameryce Północnej. Odkrycia pozostałości co najmniej dwudziestu pięciu osobników należących do dwóch gatunków, w tym zarówno czaszek, jak i szkieletów. Pomimo tego nie należy do najlepiej znanych opinii publicznej dinozaurów. Skamieniałości tego liczącego 9 metrów długości stworzenia znaleziono w późnokampańskiej formacji Dinosaur Park w Albercie i prawie współczesnej jej montańskiej formacji Two Medicine, liczą one sobie około 75 milionów lat. Najbardziej charakterystyczna cecha zwierzęcia to niewielki, lecz masywny grzebieniem tworzony przez kości nosowe, sterczący przed oczami.

Wikipedia


prozauropod

dinozaur gadziomiedniczny żyjący podczas triasu i na początku jury


SJP.pl

Prozauropody (Prosauropoda) – grupa wczesnych roślinożernych dinozaurów żyjących podczas triasu i na początku jury.

Pozostaje przedmiotem sporów, czy należy uznać prozauropody wyłącznie za parafiletyczną grupę bazalnych zauropodomorfów, wyróżnianą jedynie nieformalnie, czy też można wyróżnić monofiletyczne prozauropody; w tym drugim wypadku nie jest zaś pewne, jakie dokładnie dinozaury można do tej grupy zaliczyć. Galton i Upchurch (2004) zdefiniowali prozauropody jako klad obejmujący plateozaura i wszystkie taksony bliżej spokrewnione z nim niż z zauropodami; zaliczyli do nich wszystkie rodzaje bazalnych zauropodomorfów nie należące do zauropodów. Inni naukowcy (m.in. Sereno, 2005) uważają jednak, że prozauropody obejmujące wszystkie te rodzaje z pewnością byłyby grupą parafiletyczną, gdyż należeliby do nich przodkowie zauropodów, lecz nie same zauropody. Stąd w ostatnich latach niektórzy naukowcy podjęli próby przedefiniowania prozauropodów, tak by wykluczyć z nich zarówno przodków zauropodów, jak i najbardziej prymitywne zauropodomorfy. Np. Yates i Kitching (2003) wykluczyli z prozauropodów bazalne rodzaje Thecodontosaurus i Saturnalia, a także - uznane przez nich za bazalne zauropody - anchizaura i melanorozaura. Yates (2007) poszedł jeszcze dalej, stwierdzając, że prozauropody takie jak riochazaur czy masospondyl są w rzeczywistości bliżej spokrewnione z zauropodami niż z plateozaurem.

Wikipedia


prozauropody

dinozaur gadziomiedniczny żyjący podczas triasu i na początku jury


SJP.pl

Prozauropody (Prosauropoda) – grupa wczesnych roślinożernych dinozaurów żyjących podczas triasu i na początku jury.

Pozostaje przedmiotem sporów, czy należy uznać prozauropody wyłącznie za parafiletyczną grupę bazalnych zauropodomorfów, wyróżnianą jedynie nieformalnie, czy też można wyróżnić monofiletyczne prozauropody; w tym drugim wypadku nie jest zaś pewne, jakie dokładnie dinozaury można do tej grupy zaliczyć. Galton i Upchurch (2004) zdefiniowali prozauropody jako klad obejmujący plateozaura i wszystkie taksony bliżej spokrewnione z nim niż z zauropodami; zaliczyli do nich wszystkie rodzaje bazalnych zauropodomorfów nie należące do zauropodów. Inni naukowcy (m.in. Sereno, 2005) uważają jednak, że prozauropody obejmujące wszystkie te rodzaje z pewnością byłyby grupą parafiletyczną, gdyż należeliby do nich przodkowie zauropodów, lecz nie same zauropody. Stąd w ostatnich latach niektórzy naukowcy podjęli próby przedefiniowania prozauropodów, tak by wykluczyć z nich zarówno przodków zauropodów, jak i najbardziej prymitywne zauropodomorfy. Np. Yates i Kitching (2003) wykluczyli z prozauropodów bazalne rodzaje Thecodontosaurus i Saturnalia, a także - uznane przez nich za bazalne zauropody - anchizaura i melanorozaura. Yates (2007) poszedł jeszcze dalej, stwierdzając, że prozauropody takie jak riochazaur czy masospondyl są w rzeczywistości bliżej spokrewnione z zauropodami niż z plateozaurem.

Wikipedia


prożek

zdrobnienie od: próg


SJP.pl


prozelicki

odnoszący się do prozelity lub prozelityzmu, właściwy prozelitom


SJP.pl


prozelita

człowiek przyjmujący nowe wyznanie; neofita


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) neofita, nawrócony

Wiktionary

Prozelityzm (gr. προσήλυτος, prosēlytos „obcy, przybysz“ od προσ, pros „w stronę“ oraz ἐλεύσομαι, eleusomai czas przyszły od ἔρχομαι, érchomai „przybywać“) – nawracanie innych na swoją wiarę.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Filip Apostoł ochrzcił prozelitę etiopskiego, urzędnika królowej etiopskiej Kandaki.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prozelityzm mrz., prozelityczność ż., prozelickość ż.

 przym. prozelicki, prozelityczny

 przysł. prozelicko

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. prozelityzm mrz., prozelityczność ż., prozelickość ż.

 przym. prozelicki, prozelityczny

 przysł. prozelicko

frazeologia.

etymologia.

 etym|łac|proselytus. < etym|gr|προσήλυτος.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) proselyte

* baskijski: (1.1) proselito

* bułgarski: (1.1) прозелит m.

* francuski: (1.1) prosélyte m.

* hiszpański: (1.1) prosélito m.

* łaciński: (1.1) proselytus m.

* węgierski: (1.1) prozelita

* włoski: (1.1) proselito m.

źródła.

== prozelita (język węgierski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) prozelita

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


prozelitka

[prozelita}; neofitka


SJP.pl


prozelityzm

dążenie do pozyskania wyznawców jakiejś religii lub idei


SJP.pl

Prozelityzm (gr. προσήλυτος, prosēlytos „obcy, przybysz“ od προσ, pros „w stronę“ oraz ἐλεύσομαι, eleusomai czas przyszły od ἔρχομαι, érchomai „przybywać“) – nawracanie innych na swoją wiarę.

Wikipedia


prozenchyma

Plektenchyma – tkanka rzekoma, która powstaje z nitkowatych, początkowo oddzielonych plech poprzez ich splątanie się i złączenie. Występuje u grzybów i niektórych glonów. Nitki plechy łączą się z sobą poprzez ścisłe splątanie albo poprzez zlepienie śluzowatymi ścianami komórkowymi, tworząc twór podobny do tkanki roślin wyższych.

Wikipedia


prozerpina

w mitologii rzymskiej: bogini świata podziemnego; Proserpina


SJP.pl

Prozerpina (łac. Proserpĭna) – starorzymska bogini kiełkującego zboża, królowa świata podziemnego.

Uważana za małżonkę Dis Patera (Plutona), wraz z którym odbierała cześć podczas świąt znanych jako ludi Tarentini. Jej imię pochodzi od łac. proserpere – „zjawiać się”.

Bardzo wcześnie została utożsamiona z grecką Persefoną.

Wikipedia


proziak

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) kulin. niewielki placek z mąki pszennej, kwaśnej śmietany i jajek z dodatkiem sody oczyszczonej, pieczony na blasze; specjalność polskiej regionalnej kuchni podkarpackiej;

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proza ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) chleb sodowy, proziok

Wiktionary


próżne

1. mający o sobie przesadnie dobre zdanie, lubiący żeby go podziwiać i schlebiać mu;
2. niczym niewypełniony; pusty;
3. niedający oczekiwanych efektów; daremny, nieefektywny


SJP.pl


próżnia

1. stan gazu będącego pod ciśnieniem mniejszym od ciśnienia atmosferycznego;
2. obszar wypełniony gazem o ciśnieniu mniejszym od ciśnienia atmosferycznego; wakuum; vacuum
3. w anatomii: płaszczyzna miednicy mniejszej, której wymiar prosty zawiera się między górnym brzegiem spojenia łonowego a wzgórkiem kości krzyżowej i której wymiar poprzeczny zawiera się pomiędzy najbardziej na boki oddalonymi punktami linii granicznych (znajdujących się na talerzach symetrycznych kości biodrowych)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fiz. przestrzeń, w której nie ma cząsteczek obdarzonych masą (pomijając cząstki wirtualne);

 (1.2) techn. stan bardzo niskiego ciśnienia

 (1.3) pusta przestrzeń

 (1.4) przen. stan braku lub niedoboru czegoś w jakiejś sferze życia i działalności człowieka

Wiktionary

Próżnia – w rozumieniu tradycyjnym pojęcie równoważne pojęciu pustej przestrzeni. We współczesnej fizyce, technice oraz rozumieniu potocznym pojęcie próżni ma zupełnie odmienne konotacje.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Astronauci wychodzą w próżnię w celu przeprowadzenia napraw lub zamontowania aparatury zbyt delikatnej, aby zadanie to mogły wykonać roboty.

 (1.3) Poruszał się po ringu statycznie, często odbierał ciosy, a jego własne uderzenia zwykle trafiały w próżnię.

 (1.4) Coraz więcej pacjentów uskarża się na poczucie bezsensu i życiowej próżni.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpruʒʲɲa, AS: pružʹńa

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. próżność ż., próżniak m., próżniaczka ż., próżniactwo n., próżnowanie n., opróżnianie n., opróżnienie n., wypróżnianie n., wypróżnienie n., próżnica ż.

 czas. opróżniać ndk., opróżnić dk., wypróżniać ndk., wypróżnić dk., próżnować ndk.

 przym. próżniowy, próżny, próżniacki, próżniaczy

 przysł. próżniowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1) vacuum

 (1.3) pustka

 (1.4) jałowizna, jałowość, pustka

Wiktionary


próżniacki

charakterystyczny dla próżniaka, oddający się próżnowaniu; próżniaczy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) właściwy dla próżniaka

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Uciekł na wieś i tam wiedzie swój próżniacki żywot.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. próżniaczyć ndk.

 przym. próżniaczy, próżniowy

 rzecz. próżniactwo n., próżnia ż., próżniak mos., próżniaczka ż.

 przysł. próżniaczo

Wiktionary


próżniactwo

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) lenistwo, niechęć do pracy, nieróbstwo

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jego próżniactwo doprowadzało ojca do szału.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. próżniaczy, próżniacki, próżniowy

 przysł. próżniaczo

 rzecz. próżnowanie n., próżność ż., próżnia ż., próżniak mos., próżniaczka ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) próżnowanie

Wiktionary


próżniaczek

zdrobnienie od: próżniak


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) zdrobn. od próżniak

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. próżniak m., próżniaczka ż.

Wiktionary


próżniaczka

zdrobnienie od: próżniak


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) książk. kobieta prowadząca bezczynne życie, próżnująca

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nie pomagaj tej próżniaczce.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. próżnia ż., próżniaczek mos., próżność ż.

:: fm. próżniak m.

 przym. próżniaczy, próżniowy, próżniacki

 czas. próżnować ndk.

 przysł. próżniaczo

Wiktionary


próżniaczo

przysłówek

 (1.1) pejor. bez obowiązków, bez zajęć; leniuchując, obijając się

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kamil wakacje zwykle spędza próżniaczo.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. próżniaczość ż., próżniactwo n., próżniak mos., próżniaczka ż.

 przym. próżniaczy, próżniacki, próżniowy

Wiktionary


próżniaczość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest próżniacze; cecha tych, którzy są próżniaczy

Wiktionary

Powiązane:

 przym. próżniaczy, próżniowy

 przysł. próżniaczo

 rzecz. opróżnianie n.

Wiktionary


próżniaczy

dotyczący próżniaka, właściwy próżniakowi, oddający się próżnowaniu


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) właściwy dla próżniaka

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Siedział na wsi, gdzie wiódł próżniaczy żywot.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. próżnować, próżniaczyć ndk.

 przym. próżniacki, próżniowy

 rzecz. próżniaczość ż., próżniactwo n., próżnia ż., opróżnianie n., próżniak mos., próżniaczka ż.

 przysł. próżniaczo

Wiktionary


próżniaczyć

czasownik nieprzechodni niedokonany

 (1.1) przest. próżnować

czasownik zwrotny niedokonany próżniaczyć się

 (2.1) przest. obijać się, lenić się

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przestań próżniaczyć i weź się do roboty.

 (2.1) W sierpniu będziemy się próżniaczyć na Mazurach.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. próżniaczy, próżniacki

Wiktionary


próżniaczysko

zgrubienie od: próżniak


SJP.pl


próżniak

nierób; leń; leniuch


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) książk. człowiek prowadzący bezczynne życie, próżnujący

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. próżnia ż., próżność ż.

:: zdrobn. próżniaczek m.

:: fż. próżniaczka ż.

 przym. próżniaczy, próżniowy, próżniacki

 czas. próżnować ndk.

 przysł. próżniaczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) bumelant, dekownik, leń, leniuch, leniuszek, leniwiec, leser, markierant, migacz, wałkoń, nierób

Wiktionary


próżnica

dawniej: stan nieistnienia lub niedoboru czegoś w jakiejś sferze życia i działalności człowieka; pustka, próżnia


SJP.pl


próżniej

stopień wyższy od przysłówka: próżno


SJP.pl


próżniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: próżny; bardziej próżny


SJP.pl


próżniomierz

przyrząd do pomiaru podciśnienia; wakuometr; wakumetr


SJP.pl

Próżniomierz, wakuometr – przyrząd do mierzenia ciśnień poniżej ciśnienia atmosferycznego.

Każdy typ próżniomierza działa w określonym zakresie ciśnień. Stosuje się podział próżniomierzy na dwie kategorie: próżniomierze do niskiej próżni oraz próżniomierze do wysokiej próżni, wśród których wydziela się próżniomierze do ultrawysokiej próżni.

Wikipedia


próżniopław

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) przest. liter. statek kosmiczny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Lecz sił do buntu nie mając przeciw potomstwu oceanów, istoty metalowe uciekły, porwawszy próżniopławy ogromne; pierzchły na nich z domu niewoli w najodleglejsze archipelagi gwiezdne.

Wiktionary


próżnioszczelność

próżnioszczelny


SJP.pl

Patrz:

próżnioszczelny

próżnioszczelny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) szczelnie zamknięty w sposób pozwalający na utrzymanie próżni wewnątrz czegoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pierwsza wersja to zestaw nieruchomej kadzi z mieszalnikiem (ruchome są sklepienie z elektrodami oraz próżnioszczelna pokrywa współpracujące na przemian z kadzią).

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. próżnioszczelność ż.

Wiktionary


próżniowy

przymiotnik

 (1.1) związany z próżnią, dotyczący próżni

 (1.2) taki, z którego wypompowano powietrze (w miarę możliwości)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. próżnia ż., próżniak m., próżniaczka ż., próżniactwo n., próżnowanie n., opróżnianie n., opróżnienie n., wypróżnianie n., wypróżnienie n., próżność ż., próżniówka ż., próżnica ż., próżniaczość ż.

 czas. próżnować ndk., opróżniać ndk., opróżnić dk., wypróżniać ndk., wypróżnić dk.

 przym. próżniaczy, próżny, próżniacki

 przysł. próżniowo, próżno, próżniaczo

Wiktionary


próżniusieńki

zdrobnienie od: próżny; próżniuteńki


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) pot. zdrobn. od: próżny

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpruʒʲɲüˈɕɛ̇̃ɲci, AS: pružʹńüśė̃ńḱi

Wiktionary


próżniuteńki

zdrobnienie od: próżny; próżniusieńki


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) pot. zdrobn. od: próżny

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpruʒʲɲuˈtɛ̃ɲci, AS: pružʹńutńḱi

Wiktionary


próżniutki

zdrobnienie od: próżny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) zdrobn. od: próżny

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pruʒʲˈɲutʲci, AS: pružʹńutʹḱi

Wiktionary


próżno

bez oczekiwanego skutku; daremnie; niepotrzebnie; na darmo


SJP.pl

przysłówek sposobu

 (1.1) książk. bez oczekiwanego skutku

 (1.2) daw. pusto

Wiktionary

Powiązane:

 przym. próżny, próżniowy

 rzecz. opróżnianie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) nadaremnie, niepotrzebnie, zbytecznie, na darmo, na próżno

Wiktionary


próżność

próżny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha osoby, która jest próżna; charakteryzuje ją chęć imponowania innym lub małostkowe ambicje

 (1.2) cecha tego, co próżne; cecha tych, którzy są próżni

Wiktionary

Próżność (łac. vana gloria lub inanis gloria) – rodzaj pychy przejawiająca się w chęci olśniewania innych, zwracania uwagi na rzeczy zewnętrzne.

Według Katechizmu Kościoła Katolickiego zarówno próżność, jak i samochwalstwo stanowią grzech przeciw prawdzie. Z próżności wypływa nieposłuszeństwo, chełpliwość, hipokryzja, spory, upór, kłótnie i pogoń za nowinkami.

Wikipedia

Patrz:

próżny

Wymowa:

IPA: ˈpruʒnɔɕt͡ɕ, AS: pružność

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. próżnia ż., próżniactwo n., próżniak m., próżniaczka ż., opróżnianie n.

 przym. próżny, próżniowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) bufonada, mania wielkości, megalomania, nieskromność, zadufanie, zarozumiałość

Wiktionary


próżnować

lenić się, marnować czas


SJP.pl

czasownik

 (1.1) książk. nic nie robić, nie zajmować się żadną pracą, marnować czas

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czy ten, kto przez 5 minut dziennie w czasie godzin pracy próżnuje, jest próżniakiem?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pruʒˈnɔvat͡ɕ, AS: pružnovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. próżnowanie m., próżniak m., próżniaczka ż., próżnia ż.

 przym. próżniaczy, próżniowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) bałamucić czas, chodzić z kąta w kąt, czekać z założonymi rękami / czekać z założonymi rękoma, leniuchować, próżniaczyć się, siedzieć z założonymi rękami / siedzieć z założonymi rękoma; pot. bomblować / bumblować, bumelować, leserować, leżeć do góry brzuchem, liczyć muchy na suficie, obcyndalać się, obijać się, ochrzaniać się, opierniczać się, opitalać się, pluć i łapać, wałkonić się, zbijać bąki; iron. nie hańbić się pracą; posp. opieprzać się; wulg. opierdalać się; przest. markierować

Wiktionary


próżnowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|próżnować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. próżnować ndk.

 rzecz. próżniactwo n., próżniak m., próżniaczka ż., próżnia ż.

 przym. próżny, próżniowy

Wiktionary


próżny

1. mający o sobie przesadnie dobre zdanie, lubiący żeby go podziwiać i schlebiać mu;
2. niczym niewypełniony; pusty;
3. niedający oczekiwanych efektów; daremny, nieefektywny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający o sobie przesadnie dobre zdanie, lubiący żeby go podziwiać i schlebiać mu

 (1.2) niczym niewypełniony

 (1.3) o wysiłku, staraniach: nie mający szans powodzenia, daremny

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Pesymista widzi szklankę do połowy próżną, optymista do połowy pełną.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpruʒnɨ, AS: pružny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. próżnowanie n., próżność ż., próżnia ż.

 przym. próżniowy

 przysł. próżno

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) niewypełniony, pusty

 (1.3) daremny, bezcelowy, bezowocny, bezpłodny, bezproduktywny, bezskuteczny, książk. czczy, daremny, jałowy, nieefektywny, nieskuteczny, książk. płonny, syzyfowy

Wiktionary


prozodia

1. nauka o budowie wiersza, zajmująca się zagadnieniami akcentu, iloczasu i intonacji
2. ogół brzmieniowych właściwości języka, które różnicują, postaciują i członują głoskowy, sylabiczny i wyrazowy strumień mowy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jęz. brzmieniowe właściwości mowy nakładające się na głoskowy, sylabiczny i wyrazowy ciąg wypowiedzi

 (1.2) muz. właściwa relacja akcentów słownych i muzycznych, które powinny być zgodne

 (1.3) liter. dyscyplina naukowa zajmująca się brzmieniowymi zjawiskami wiersza

 (1.4) inform. intonacja syntezowanej mowy

 (1.5) liter. zob. metrum.

Wiktionary

Prozodia (gr. προσωδία – pieśń z akompaniamentem, przyśpiew) – brzmieniowe właściwości mowy nakładające się na głoskowy, sylabiczny i wyrazowy ciąg wypowiedzi. Należą do nich akcent, intonacja i iloczas. Niekiedy w poezji pojęcie prozodii jest używane jako synonim metrum. Nadaje językowi znaczenie emocjonalne (prozodia afektywna) i odnosi się do znaczenia semantycznego (prozodia przyimkowa, np. „spóźniony na lot” a „spóźniony nalot”).

Wikipedia

Wymowa:

IPA: prɔˈzɔdʲja, AS: prozodʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prozodyczny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.5) metrum

Wiktionary


prozodyczny

dotyczący prozodii, właściwy prozodii


SJP.pl


prozodyjny

przymiotnik od: prozodia


SJP.pl


prozodysta

specjalista w zakresie prozodii


SJP.pl


prozodystka

prozodysta


SJP.pl

Patrz:

prozodysta

prozopagnostyk

osoba cierpiąca na prozopagnozję (zaburzenie percepcji wzrokowej)


SJP.pl


prozopagnozja

zaburzenie percepcji wzrokowej, charakteryzujące się brakiem umiejętności rozpoznawania twarzy znajomych lub widzianych już osób


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) psych. med. niezdolność do rozpoznawania twarzy;

Wiktionary

Prozopagnozja (z gr. πρόσωπον prósōpon = „twarz” + ἀγνωσία agnōsía = „niewiedza”) – zaburzenie percepcji wzrokowej, polegające na upośledzeniu zdolności rozpoznawania twarzy znajomych lub widzianych już osób, a w niektórych przypadkach także ich wyrazu emocjonalnego, przy niezaburzonej percepcji wzrokowej innych obiektów. Zaburzenie to jest jednym z rodzajów agnozji.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprɔzɔpaɡˈnɔzʲja, AS: prozopagnozʹi ̯a

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ślepota twarzy

Wiktionary


prozopit

rzadki minerał o białej barwie, zbudowany z glinu i fluorytu


SJP.pl


prozopografia

studia biografii zbiorowej


SJP.pl

Prozopografia – metoda badań historycznych polegająca na zbiorczej analizie danych dotyczących przedstawicieli określonej grupy (przede wszystkim elit politycznych i społecznych); nauka pomocnicza historii zajmująca się identyfikacją człowieka w społeczeństwie, śledzeniem jego związków rodzinnych, rodowych, towarzyskich i społecznych w aspekcie kariery, prowadzącej do posiadania i wykonywania władzy w tymże społeczeństwie.

Wikipedia


prozopograficzny

prozopografia


SJP.pl

Patrz:

prozopografia

prozopologia

nauka zajmująca się rekonstrukcją części miękkich twarzy na podstawie zachowanych części kostnych


SJP.pl


prozopopeja

styl poetycki, polegający na przenoszeniu cech i czynności ludzkich na zwierzęta i przedmioty; personifikacja


SJP.pl

Prozopopeja, fictio personae – odautorskie wprowadzenie w obręb wypowiedzi stanowiących pozorny cytat słów tych, którzy nie mogą rzeczywiście wypowiedzieć się w danej sprawie – zmarłych, nieobecnych, a nawet (poprzez personifikację) przedmiotów, zwierząt, zjawisk i pojęć.

Prozopopeja znana jest z klasycznych ujęć retoryki – jej funkcją w przemowie jest kreacja fikcyjnych oponentów i sprzymierzeńców mówcy, co ma ułatwić mu prowadzenie argumentacji.

Wikipedia


prozwiązkowy

przymiotnik

 (1.1) popierający związki zawodowe

Wiktionary


prozwierzęcy

sprzyjający, przychylny zwierzętom


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) występujący w obronie zwierząt

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) […] dzięki akcjom z ukrytymi kamerami, których podejmoway się organizacje prozwierzęce, coraz więcej ludzi ma okazję dowiadywać się, co naprawdę dzieje się na fermach przemysowych.

Wiktionary


prożydowski

sprzyjający, przychylny Żydom


SJP.pl


prożysko

zgrubienie od: próg (w znaczeniu: część futryny drzwiowej)


SJP.pl


prr

potocznie: wykrzyknik, zawołanie na konia używane, gdy chcemy go zatrzymać


SJP.pl

wykrzyknik

 (1.1) komenda dla konia, zwykle w zaprzęgu, żeby go zatrzymać

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

 (1.1) prrr

 (1.1) pru

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) whoa, woah, whoa there

* czeski: (1.1) prr

* hiszpański: (1.1) so

* rosyjski: (1.1) тпру

źródła.

== prr (język wilamowski.) ==

ortografie.

 pr̥r̥

wymowa.

znaczenia.

wykrzyknik

 (1.1) prr

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Powiązane:

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) whoa, woah, whoa there

* czeski: (1.1) prr

* hiszpański: (1.1) so

* rosyjski: (1.1) тпру

źródła.

== prr (język wilamowski.) ==

ortografie.

 pr̥r̥

wymowa.

znaczenia.

wykrzyknik

 (1.1) prr

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prrr

 (1.1) pru

Wiktionary


prrr

wykrzyknik

 (1.1) komenda dla konia zwykle w zaprzęgu do zatrzymania

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) – Prrr! – granatowy policjant z paskiem pod brodą złapał konia za uzdę.

Wiktionary


prs

skrótowiec

 (1.1) = Polski Rejestr Statków;

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zgodnie z klasyfikacją PRS, motorówka przeznaczona do celów rekreacyjnych jest uważana za jacht z napędem motorowym.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pɛ‿ːr‿ˈɛs, AS: p•‿er‿es

Wiktionary


pru

wykrzyknik

 (1.1) zob. prr. (zawołanie na konia)

Wiktionary


pruć

1. rozcinać szwy; rozsnuwać dzianinę;
2. przenośnie: rozdzierać, rozrywać;
3. potocznie: jechać z dużą prędkością;
4. strzelać seriami


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany

 (1.1) usuwać szwy; rozdzielać dwa materiały (tkaniny)

 (1.2) odczepiać rzeczy przyszyte do materiału (tkaniny)

 (1.3) wysnuwać nić z dzianiny

czasownik nieprzechodni niedokonany

 (2.1) pot. jechać, płynąć czymś z dużą szybkością

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Gdy skoczyłem popruły mi się spodnie w kroku.

 (1.2) Odpruł mi się guzik. Będę musiał go przyszyć.

 (1.3) Źle wzięłam miarę i musiałam pruć pół gotowego swetra.

 (2.1) Widziałeś to auto. Kierowca pruł ze dwieście na godzinę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prut͡ɕ, AS: pruć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prucie n.

 czas. wypruwać, wypruć, odpruwać, odpruć, spruć, spruwać, popruć

Wiktionary

Synonimy:

drzeć, rozrywać, wyrywać

Wiktionary


prucheński

przymiotnik od: Pruchna (wieś sołecka w Polsce); pruchniański


SJP.pl


pruchna

wieś sołecka w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Strumień


SJP.pl

Pruchna (cz. Pruchná, niem. Pruchnau) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Strumień. Wieś leży w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego, geograficznie zaś leży w regionie Dolina Górnej Wisły, będącej częścią Kotliny Oświęcimskiej. Powierzchnia sołectwa wynosi 1903 ha (19,03 km²), a liczba ludności 2438, co daje gęstość zaludnienia równą 128,1 os./km².

Wikipedia


pruchniański

przymiotnik od: Pruchna (wieś sołecka w Polsce); prucheński


SJP.pl


pruchnicki

Pruchnik


SJP.pl

Patrz:

Pruchnik

pruchniczanin

mieszkaniec Pruchnika (miasta w Polsce)


SJP.pl


pruchniczanka

mieszkanka Pruchnika (miasta w Polsce)


SJP.pl


pruchnik

miasto w Polsce


SJP.pl

Pruchnik (dawniej również Próchnik) – miasto w Polsce, w województwie podkarpackim, w powiecie jarosławskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Pruchnik. Leży w historycznej ziemi przemyskiej.

Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. miasto liczyło 3625 mieszkańców, będąc 35. najludniejszym miastem w województwie.

Wikipedia


prucki

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Prutem, dotyczący Prutu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W czasie kampanii pruckiej znajdował się przy armii tureckiej, a wiosną 1712 roku raz jeszcze próbował przedrzeć się do Rzeczypospolitej, ale nie udało mu się na trwale zająć dziedzicznego Stanisławowa, choć w pierwszym impecie zajął miasto.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prut mrz.

Wiktionary


prudencja

imię żeńskie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) rzad. imię|polski|ż.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prudencjusz m.

Wiktionary


prudencjusz

imię męskie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię męskie

Wiktionary

Prudencjusz – imię męskie pochodzenia łacińskiego, oznaczające "rozważny, roztropny". Było kilku świętych o tym imieniu; najbardziej znany jest św. Prudencjusz, biskup Troyes.

Prudencjusz imieniny obchodzi 6 kwietnia.

Żeński odpowiednik: Prudencja.


Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. Prudencja ż.

Wiktionary


prudencjuszostwo

Prudencjusz z żoną; Prudencjuszowie


SJP.pl


prudencjuszowie

imię męskie


SJP.pl


prudencjuszowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Prudencjusza lub z nim związany


SJP.pl


pruderia

udawana, fałszywa wstydliwość, okazywana głównie w tematach tabu, np. seksu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przesadna, udawana wstydliwość, szczególnie gorszenie się sprawami seksu

Wiktionary

Pruderia (fr. pruderie) – pochodzące z języka francuskiego określenie fałszywej skromności lub przesadnej i udawanej wstydliwości. Pruderia najczęściej dotyczy seksualności.

Max Scheler definiuje pruderię jako pewną formę wyrażania wstydu, która jest pusta pod względem [zawartości] uczucia wstydu i nie odpowiada już charakterowi rzeczywistego wyrazu wstydliwości.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. pruderyjność ż.

 przym. pruderyjny

 przysł. pruderyjnie

Wiktionary


pruderyjnie

przysłówek

 (1.1) w sposób pruderyjny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pruderia ż., pruderyjność ż.

 przym. pruderyjny

Wiktionary


pruderyjniej

stopień wyższy od przysłówka: pruderyjnie


SJP.pl


pruderyjniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: pruderyjny


SJP.pl


pruderyjność

przesadna i udawana wstydliwość


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co pruderyjne; cecha tych, którzy są pruderyjni

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pruderia ż.

 przym. pruderyjny

 przysł. pruderyjnie

Wiktionary


pruderyjny

udający zgorszenie, wstydliwość, najczęściej sprawami seksu


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) przesadnie wstydliwy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W związku z postawą radnego i niektórych rodaków nasz naród en bloc został zaprezentowany międzynarodowej opinii publicznej jako zacofany i pruderyjny (…)

 (1.1) Choć zdarzają się pruderyjni mężczyźni, to jednak zdecydowanie bardziej pruderyjne są kobiety.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pruderia ż., pruderyjność ż.

 przysł. pruderyjnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) świętoszkowaty

Wiktionary


prudnicki

przymiotnik od: Prudnik


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Prudnikiem, dotyczący Prudnika

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prudʲˈɲit͡sʲci, AS: prudʹńicʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prudnik mrz., prudniczanin m., prudniczanka ż.

 przym. podprudnicki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) hist. prądnicki

Wiktionary


prudniczanin

mieszkaniec Prudnika


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Prudnika

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jestem rodowitym prudniczaninem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: 'prudɲit͡ʃä̃ɲĩn, AS: prudńičãńin

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prudnik m.

:: fż. prudniczanka ż.

 przym. prudnicki, podprudnicki

Wiktionary


prudniczanka

mieszkanka Prudnika


SJP.pl


prudnik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. adm. miasto na południu Polski;

 (1.2) geogr. hydron. rzeka w województwie opolskim, lewy dopływ Osobłogi;

 (1.3) geogr. adm. wieś w Rosji, w rejonie borowickim obwodu nowogrodzkiego;

 (1.4) geogr. hydron. rzeka na Ukrainie, prawy dopływ Styru;

Wiktionary

Prudnik (dawn. Prądnik, Królewskie Miasto Prudnik, niem. Neustadt, Neustadt in Oberschlesien, cz. Prudník) – miasto w Polsce położone w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Prudnik i Euroregionu Pradziad. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej, na pograniczu Gór Opawskich i Obniżenia Prudnickiego, będącego częścią Niziny Śląskiej. Przepływają przez niego rzeki Prudnik i Złoty Potok.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Prudnik jest małym miastem.

 (1.2) Największym dopływem Prudnika jest Złoty Potok.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: 'prudɲik, AS: prudńik

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prudniczanin mos., prudniczanka ż.

 przym. prudnicki, podprudnicki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) hist. Prądnik

Wiktionary


prugar

nazwisko


SJP.pl


prujka

narzędzie krawieckie do przecinania nici i rozpruwania szwów


SJP.pl


prukać

potocznie: wypuszczać głośno nagromadzone w organizmie gazy jelitowe


SJP.pl


pruknąć

potoczne: wypuścić gazy trawienne z charakterystycznym odgłosem; pierdnąć, pryknąć, puścić bąka


SJP.pl


prukwa

z niechęcią o niesympatycznej kobiecie, zwłaszcza starszej; baba, babsztyl, próchno


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) posp. obraź. kobieta niesympatyczna, szczególnie starsza

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprukfa, AS: prukfa

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) babsztyl

Wiktionary


prunela

cienka, mocna tkanina jedwabna, używana np. na obicia mebli


SJP.pl

Wikipedia


prunelka

1. damski pantofel z pruneli (cienka tkanina, używana m.in. do wyrobu obuwia tekstylnego, na obicia mebli itp.);
2. gatunek likieru śliwkowego


SJP.pl


prunelowy

wykonany z pruneli, cienkiej i mocnej tkaniny jedwabnej


SJP.pl


prunus

drzewo lub krzew z rodziny różowatych; śliwa


SJP.pl

Śliwa (Prunus L.) – rodzaj krzewów i drzew z rodziny różowatych (Rosaceae Juss). W obecnie dominującym, szerokim ujęciu obejmuje ponad 200 gatunków. Występują one w strefie umiarkowanej i ciepłej półkuli północnej, przy czym odmiany uprawne i ozdobne rozpowszechnione są na całym świecie. Do rodzaju tego należą gatunki określane zwyczajowymi nazwami jako: brzoskwinia, czeremcha, czereśnia, laurowiśnia, morela, wiśnia, śliwa.

Wikipedia


prus

Bolesław Prus (właśc. Aleksander Głowacki) (1847-1912), pisarz i publicysta


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mężczyzna z ludu bałtyckiego zamieszkującego w średniowieczu tereny między Pomorzem, Mazowszem, Litwą a Bałtykiem;

forma rzeczownika|rodzaj=męskorzeczowy.

 (2.1) D. lp. od: Prusy

Wiktionary

  • zobacz też: Prusowie
  • Prus (herb szlachecki) – polski herb szlachecki
  • Prus II Wilczekosy – polski herb szlachecki
  • Prus III – polski herb szlachecki

Osoby o nazwisku Prus:

  • Alojzy Prus – polski publicysta i działacz narodowy
  • Andrzej Prus – polski aktor
  • Andrzej Prus-Bogusławski – polski oficer
  • Anna Prus – polska aktorka
  • Bolesław Prus – polski pisarz
  • Edward Prus – polski historyk
  • Łucja Prus – polska piosenkarka
  • Maciej Prus – polski reżyser teatralny i aktor
  • Marcin Prus – polski siatkarz
  • Mikołaj Prus-Więckowski – polski generał
  • Rafał Prus – polski siatkarz

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Wymiana i handel nie były więc Prusom obce. Tradycje kontaktów wymiennych sięgały u nich odległej przeszłości, gdy w pierwszych wiekach naszej ery trafiali tu w poszukiwaniu bursztynu kupcy rzymscy i markomańscy.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prusy nmos., Prusak m., Prusaczka ż., prusak m., pruski m.

 przym. pruski, prusacki

Wiktionary


prusacki

dotyczący Prusaków, właściwy Prusakom


SJP.pl


prusaczka

pogardliwie: Niemka; Szkopka (szkopka), Szwabka (szwabka)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) hist. mieszkanka niemieckich Prus

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prusy nmos., Prus m., prusak m., prusaczka ż.

:: fm. Prusak m.

 przym. prusacki, pruski

Wiktionary


prusaczyk

nazwisko


SJP.pl


prusak

gatunek karalucha


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec niemieckich Prus

Wiktionary

  • Prusak – wieś w powiecie wieruszowskim
  • Karaczan prusak – gatunek karaczana z rodziny zadomkowatych

Osoby o tym nazwisku:

  • Feliks Prusak – polski prawnik
  • Jacek Prusak – rzymskokatolicki ksiądz, teolog, psychoterapeuta, psycholog i publicysta
  • Sergiusz Prusak – polski piłkarz
  • Wacław Prusak – polski malarz

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Prusacy chcieli go ukryć. Jednak z historią nie da się tak zrobić. Nawet jak jest ona ukryta, to po latach dowiadujemy się prawdy.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prusy nmos., Prus m., prusak m., prusaczka ż.

:: fż. Prusaczka ż.

 przym. prusacki, pruski

Wiktionary


prusakowski

nazwisko


SJP.pl


prusek

nazwisko


SJP.pl


prusewo

Prusewo (kaszb. Prësewò, niem. Prüssau) – osada kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie puckim, w gminie Krokowa na zachód od jeziora Żarnowieckiego.

Pierwszy dokument, w którym wymieniona jest wieś, pochodzi z 1342. Wieś królewska Prusowo położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie puckim województwa pomorskiego. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

Wikipedia


prusice

1. miasto w Polsce;
2. wieś w Polsce;
3. wieś i gmina w Czechach


SJP.pl

Prusice (niem. Prausnitz) – miasto leżące na Dolnym Śląsku, w województwie dolnośląskim, w powiecie trzebnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Prusice. Lokalny ośrodek handlowo-usługowy regionu rolniczego.

Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto miało 2164 mieszkańców (619. miejsce w kraju).

Wikipedia


prusicki

przymiotnik od: Prusice, miasto gminne w województwie dolnośląskim


SJP.pl


prusiczanin

mieszkaniec Prusic (miasta w Polsce)


SJP.pl


prusiczanka

mieszkanka Prusic (miasta w Polsce)


SJP.pl


prusik

nazwisko


SJP.pl

Prusik (węzeł Prusika) – węzeł stosowany we wspinaczce. Jego nazwa pochodzi od wynalazcy, austriackiego alpinisty Karla Prusika. Węzeł stosowany m.in. do autoasekuracji podczas zjazdu na linie.Cechą charakterystyczną tego węzła jest to, że bez obciążenia łatwo przesuwa się po linie, natomiast pod obciążeniem zaciska się i blokuje, po zdjęciu obciążenia ponownie daje się łatwo przesuwać. Wiąże się go linkami cieńszymi (np. repsznurami) na linach grubszych.

Wikipedia


prusinów

Prusinów – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie jarocińskim, w gminie Żerków.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa kaliskiego.

Wikipedia


prusinowice

W Polsce
  • Prusinowice – kolonia wsi Chajczyny w woj. łódzkim, w pow. bełchatowskim, w gminie Zelów
  • Prusinowice – wieś w woj. łódzkim, w pow. łęczyckim, w gminie Łęczyca
  • Prusinowice – wieś w woj. łódzkim, w pow. pabianickim, w gminie Lutomiersk
  • Prusinowice – wieś w woj. łódzkim, w pow. zduńskowolskim, w gminie Szadek
  • Prusinowice – osada leśna w woj. łódzkim, w pow. zduńskowolskim, w gminie Szadek
  • Prusinowice – wieś w woj. mazowieckim, w pow. pułtuskim, w gminie Świercze
  • Prusinowice – wieś w woj. opolskim, w pow. nyskim, w gminie Pakosławice
  • Prusinowice – wieś w woj. świętokrzyskim, w pow. ostrowieckim, w gminie Waśniów

Wikipedia


prusinowo

Miejscowości i ich części w Polsce

Wg TERYT jest ich 7, w tym 6 podstawowych
  • Prusinowo – wieś w woj. pomorskim, w pow. człuchowskim, w gminie Debrzno
  • Prusinowo – część wsi Księży Dwór w woj. warmińsko-mazurskim, w pow. działdowskim, w gminie Działdowo
  • Prusinowo – wieś w woj. warmińsko-mazurskim, w pow. mrągowskim, w gminie Piecki
  • Prusinowo – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. czarnkowsko-trzcianeckim, w gminie Lubasz
  • Prusinowo – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. poznańskim, w gminie Kórnik
  • Prusinowo – wieś w woj. zachodniopomorskim, w pow. gryfickim, w gminie Gryfice
  • Prusinowo – wieś w woj. zachodniopomorskim, w pow. łobeskim, w gminie Łobez

Wikipedia


prusinowski

nazwisko


SJP.pl


prusiński

nazwisko


SJP.pl


pruski

1. przymiotnik od: Prusy
2. dotyczący Prusów (lud bałtycki), właściwy Prusom;
3. kwas pruski - związek nieorganiczny będący bardzo silną trucizną, mający postać bezbarwnej cieczy o intensywnym zapachu gorzkich migdałów, stosowany jako pestycyd i gaz bojowy; kwas cyjanowodorowy, cyjanowodór


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) hist. odnoszący się do Prus lub ich mieszkańców

 (1.2) hist. odnoszący się do ludów bałtyjskich, które zamieszkiwały dawne Prusy

 (1.3) związany ze wsią Pruska, dotyczący wsi Pruski

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) jęz. wymarły język bałtyjski;

Wiktionary

Pruski (niem. Prusken) – osada w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Iłowo-Osada.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ciechanowskiego.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈprusʲci, AS: prusʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pruskość ż., Prusak mos., Prusy nmos., prusak m., Prus mos., Prusaczka ż.

 przym. prusacki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prusacki

Wiktionary


prusko

1. przymiotnik od: Prusy
2. dotyczący Prusów (lud bałtycki), właściwy Prusom;
3. kwas pruski - związek nieorganiczny będący bardzo silną trucizną, mający postać bezbarwnej cieczy o intensywnym zapachu gorzkich migdałów, stosowany jako pestycyd i gaz bojowy; kwas cyjanowodorowy, cyjanowodór


SJP.pl


pruskojęzyczny

przymiotnik

 (1.1) taki, który posługiwał się językiem pruskim

 (1.2) taki, którego mieszkańcy posługiwali się językiem pruskim

 (1.3) spisany, stworzony w języku pruskim

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpruskɔjɛ̃w̃ˈzɨt͡ʃnɨ, AS: pruskoi ̯ẽũ̯zyčny

Wiktionary


pruskość

pruski


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co pruskie; cecha tych, którzy są pruscy

Wiktionary

Cnoty pruskie (niem. Preußische Tugenden) – zespół cnót przypisywanych mieszkańcom Prus. Cnoty pruskie były częścią autostereotypu narodowego Prusaków.

Wikipedia

Patrz:

pruski

Powiązane:

 przym. pruski

 rzecz. pruski mrz.

Wiktionary


prusocin

Prusocin – wieś sołecka w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie mławskim, w gminie Strzegowo.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ciechanowskiego.

Wikipedia


prusofil

zwolennik, sympatyk tego, co pruskie


SJP.pl


prusofilka

prusofil


SJP.pl

Patrz:

prusofil

prusofilstwo

1. sympatia dla wszystkiego, co pruskie;
2. pogardliwie: sympatia dla Niemców i tego, co niemieckie


SJP.pl


prusofob

osoba mająca wrogi stosunek do wszystkiego, co pruskie


SJP.pl


prusofobia

1. niechętny lub wrogi stosunek do wszystkiego, co pruskie;
2. niechętny lub wrogi stosunek do wszystkiego, co niemieckie; germanofobia


SJP.pl


prusowie

lud bałtycki


SJP.pl

Prusowie – ludy bałtyckie zamieszkujące w średniowieczu tereny między Pomorzem, Mazowszem, Litwą, Bałtykiem, między dolną Wisłą a dolnym Niemnem oraz Niwą.

Obecnie ich terytorium zajmują: województwo warmińsko-mazurskie, wschodnia część województwa pomorskiego, północno-wschodnia część województwa kujawsko-pomorskiego oraz obwód królewiecki.

Wikipedia


prusowski

taki jak u Prusa, charakterystyczny dla prozy Prusa


SJP.pl


prussak

nazwisko


SJP.pl


prustyt

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) miner. zob. proustyt.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prustytowy

Wiktionary


prusy

kraina historyczna obejmująca ziemie między Pomorzem, Mazowszem, Litwą a Bałtykiem


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) hist. państwo położone w Europie Środkowo-Wschodniej

 (1.2) hist. kraina historyczna położona na dzisiejszej Warmii, Mazurach i na terenie obwodu królewieckiego

Wiktionary

Państwo

Prusy – zbiorcze określenie dla szeregu państw istniejących kolejno na terenach historycznych Prus:

  • Prusy Zakonne – określenie używane wobec okrojonego po II pokoju toruńskim państwa zakonu krzyżackiego ze stolicą w Królewcu, powstałe dla odróżnienia od Prus Królewskich (Pomorza Gdańskiego wraz z ziemią chełmińską, malborską oraz Warmią) przyłączonych do Królestwa Polskiego;
  • Prusy Książęce – właściwie Księstwo Pruskie, powstałe w 1525 na terenach dawnych Prus Zakonnych, po sekularyzacji zakonu krzyżackiego;
  • Brandenburgia-Prusy – państwo istniejące w latach 1618–1701, będące unią personalną Księstwa Pruskiego i elektoratu Brandenburgii;
  • Królestwo Prus – państwo istniejące w latach 1701–1918, od 1871 wchodzące w skład Cesarstwa Niemieckiego;
  • Wolne Państwo Prusy – niemiecki kraj związkowy istniejący w latach 1919–1947 na ziemiach wcześniejszego Królestwa Prus.

Prowincje, rejencje i okręgi

  • Prowincja w ramach Korony Królestwa Polskiego:
    • Prusy Królewskie
  • Ziemie i prowincje niemieckie:
    • Prusy Wschodnie
      • Rejencja zachodniopruska
    • Prusy Nowowschodnie
    • Prusy Zachodnie
    • Prusy Południowe
    • Prowincja Prusy
    • Okręg Gdańsk-Prusy Zachodnie

Krainy historyczne

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W 1701 roku zostało utworzone Królestwo Prus.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprusɨ, AS: prusy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prus m., prusak m., pruski mrz., Prusak mos., Prusaczka ż.

 przym. pruski, prusacki

Wiktionary


prusydek

sól kwasu pruskiego, pochodna żelazocyjanku


SJP.pl

Prusydki – nazwa zwyczajowa soli kompleksowych, pochodnych żelazicyjanków, w których anionach jedna z sześciu grup cyjankowych związanych z centralnym żelazem jest zastąpiona innym podstawnikiem (ligandem).

  • anion żelazicyjankowy: [Fe(CN)6]3−
  • anion prusydkowy: [Fe(CN)5X]2−, gdzie X to inny podstawnik

Wikipedia


pruszak

nazwisko


SJP.pl

  • Feliks Pruszak
  • Józef Bernard Pruszak
  • Tomasz Tadeusz Pruszak
  • Zbigniew Pruszak

Wikipedia


pruszcz

1. miasto w Polsce;
2. wieś w Polsce


SJP.pl

Pruszcz (pot. Pruszcz Pomorski, niem. Prust, Gross Prust, 1942–1945 Prüst) – miasto w Polsce położone w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, w gminie Pruszcz. Miasto jest siedzibą gminy Pruszcz.

Według spisu powszechnego z 2021 roku miasto liczyło 2721 mieszkańców. W latach 2002–2021 liczba mieszkańców wzrosła o 16,8%.

Wikipedia


pruszczanin

1. mieszkaniec Pruszcza;
2. mieszkaniec Pruszcza Gdańskiego


SJP.pl


pruszczanka

1. mieszkanka Pruszcza;
2. mieszkanka Pruszcza Gdańskiego


SJP.pl


pruszczański

Pruszcz, Pruszcz Gdański; pruszczowski


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Pruszczem, dotyczący Pruszcza, Pruszcza Gdańskiego

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Pruszcz mrz.

Wiktionary


pruszczowski

Pruszcz, Pruszcz Gdański; pruszczański


SJP.pl


pruszewiec

Pruszewiec – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie poznańskim, w gminie Pobiedziska. Należy do sołectwa Stęszewko.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.

Wikipedia


pruszki

W Polsce
  • Pruszki – wieś w woj. łódzkim, w pow. łęczyckim, w gminie Łęczyca
  • Pruszki – wieś w woj. mazowieckim, w pow. makowskim, w gminie Rzewnie
  • Pruszki – dawna gmina wiejska
  • Pruszki – dawna gromada
Zobacz też
Kosmy-Pruszki, Pruszki Wielkie

Wikipedia


pruszków

1. miasto w Polsce;
2. nazwa kilku wsi w Polsce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w województwie mazowieckim;

 (1.2) geogr. adm. gmina miejska w województwie mazowieckim

 (1.3) geogr. toponim, nazwa kilku wsi w Polsce

Wiktionary

Pruszków – miasto w Polsce położone w województwie mazowieckim, siedziba powiatu pruszkowskiego, nad rzeką Utratą. Pruszków jest częścią aglomeracji warszawskiej.

Według danych GUS z 31 grudnia 2021 roku, Pruszków liczył 65 333 mieszkańców i był pod względem liczby ludności piątym (po Warszawie, Radomiu, Płocku oraz Siedlcach) miastem w województwie mazowieckim.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈpruʂ.kuf, AS: pruškuf

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pruszkowianin m., pruszkowianka ż., Pruszkowo n.

 przym. pruszkowski, podpruszkowski

Wiktionary


pruszkowianin

mieszkaniec Pruszkowa


SJP.pl


pruszkowianka

mieszkanka Pruszkowa


SJP.pl


pruszkowo

2 miejscowości w Polsce:

  • Pruszkowo – wieś w woj. mazowieckim, w pow. płońskim, w gminie Sochocin
  • Pruszkowo – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. grodziskim, w gminie Wielichowo

Zobacz też: Pruszków

Wikipedia


pruszkowski

przymiotnik od: Pruszków


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) od: Pruszków

 (1.2) od: Pruszkowo

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pruˈʃkɔfsʲci, AS: pruškofsʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Pruszków m., Pruszkowo n., pruszkowianin m., pruszkowianka ż.

Wiktionary


prusznik

dekoracyjny gatunek krzewów zimozielonych z ciepłych obszarów Ameryki Północnej i Środkowej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) bot. nazwa systematyczna|Ceanothus|ref=tak., gatunek krzewu ozdobnego z rodziny szakłakowatych

Wiktionary

Prusznik (Ceanothus L.) – rodzaj roślin z rodziny szakłakowatych (Rhamnaceae). Obejmuje 58, 59 do 62 gatunków (różne liczby zaliczanych tu gatunków wynikają głównie z różnej liczby włączanych taksonów pochodzenia mieszańcowego powstających bardzo łatwo w obrębie tego rodzaju zarówno w naturze, jak i w uprawie). Zasięg rodzaju obejmuje niemal całą Amerykę Północną od Panamy do Kanady, brak tych roślin na Antylach, na Alasce, w północnych terytoriach i niektórych prowincjach Kanady (w tym m.in. na Nowej Fundlandii i Labradorze oraz w Nowej Szkocji). Centrum zróżnicowania stanowią Stany Zjednoczone, gdzie rośnie ich 51 gatunków, przy czym 42 to endemity kalifornijskiej prowincji florystycznej, a tylko trzy występują wyłącznie na wschód od Gór Skalistych.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Pruszniki posiadają zdolność wiązania azotu z powietrza.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpruʃʲɲik, AS: prušʹńik

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) daw. puzyrnik

Wiktionary


pruszynek

Pruszynek – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie siedleckim, w gminie Siedlce. Ma status sołectwa. Leży 9 km na północny wschód od Siedlec.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Mikołaja w Pruszynie. W Pruszynku znajduje się Ochotnicza Straż Pożarna i świetlica.

Przez wieś przebiega droga powiatowa Pruszyn – Pruszyn-Pieńki.

Wikipedia


pruszyński

nazwisko


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Alexander Pruszyński – działacz polonijny, dziennikarz i wydawca
  • Andrzej Pruszyński – polski rzeźbiarz
  • Antoni Pruszyński – polski szlachcic, urzędnik dworski
  • Dominik Józef Pruszyński – polski szlachcic, urzędnik
  • Jan Pruszyński (ujednoznacznienie)
  • Ksawery Pruszyński – polski reporter, publicysta, literat, dyplomata
  • Mieczysław Pruszyński – polski wojskowy, pisarz i publicysta, mecenas polskiej kultury
  • Stanisław Pruszyński (ujednoznacznienie)
  • Stefan Pruszyński – polski specjalista ochrony roślin
  • Wawrzyniec Pruszyński – polski szlachcic, urzędnik i wojskowy

Wikipedia


prut

rzeka w Europie, lewy dopływ dolnego Dunaju


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. rzeka we wschodniej Europie, lewy dopływ Dunaju, rzeka graniczna pomiędzy Rumunią a Mołdawią;

 (1.2) geogr. rzeka w Polsce, na Mazowszu, lewy dopływ Narwi;

 (1.3) geogr. wieś na Ukrainie, w obwodzie czerniowieckim

Wiktionary

Prut (ukr. Прут Prut, rum. Prut, w starożytności łac. Pyretus) – rzeka w południowo-wschodniej Europie, lewy dopływ Dunaju, rzeka graniczna pomiędzy Rumunią a Mołdawią.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Sieć rzeczna jest dobrze rozwinięta, a główne rzeki to Dniestr z dopływami: Reut, Ikiel, Botna i Byk oraz Prut, należące do zlewiska Morza Czarnego.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prucki

Wiktionary


prutkowski

nazwisko


SJP.pl


prużyć

przypiekać na ogniu w tłuszczu lub po zagotowaniu zapiekać w odpowiedniej ilości wody


SJP.pl


prycanowo

Prycanowo – wieś sołecka w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie makowskim, w gminie Różan.

Od 1 kwietnia 1939 do 30 grudnia 1959 w granicach Różana.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Anny w Różanie.

Wikipedia


prychać

parskać;
1. gwałtownie wydmuchiwać powietrze nozdrzami lub wargami, wydając charakterystyczny odgłos;
2. potocznie o pojeździe, silniku, urządzeniu: wydawać charakterystyczny dźwięk przypominający odgłos, który towarzyszy wydmuchiwaniu powietrza nozdrzami lub wargami;
3. potocznie: mówić coś opryskliwie, ze złością; fukać


SJP.pl

czasownik

 (1.1) gwałtownie wydmuchiwać powietrze (wargami lub nozdrzami), wydając specyficzny odgłos

 (1.2) mówić opryskliwie

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) - Tyle, ile potrzeba - prycha, gdy słyszy niemądre (jego zdaniem) pytania.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɨxat͡ɕ, AS: pryχać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prychanie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) parskać

 (1.2) burczeć, odburkiwać

Wiktionary


prychanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|prychać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. prychać ndk.

Wiktionary


prychnąć

parsknąć;
1. gwałtownie wydmuchać powietrze nozdrzami lub wargami, wydając charakterystyczny odgłos;
2. potocznie o pojeździe, silniku, urządzeniu: wydać charakterystyczny dźwięk przypominający odgłos, który towarzyszy wydmuchiwaniu powietrza nozdrzami lub wargami;
3. potocznie: powiedzieć coś opryskliwie, ze złością; fuknąć


SJP.pl


prychnięcie

parsknąć;
1. gwałtownie wydmuchać powietrze nozdrzami lub wargami, wydając charakterystyczny odgłos;
2. potocznie o pojeździe, silniku, urządzeniu: wydać charakterystyczny dźwięk przypominający odgłos, który towarzyszy wydmuchiwaniu powietrza nozdrzami lub wargami;
3. potocznie: powiedzieć coś opryskliwie, ze złością; fuknąć


SJP.pl


prycza

prymitywne łóżko do spania; nary


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) prymitywne drewniane lub metalowe łóżko, czasem piętrowe

Wiktionary

Prycza, dawniej nary – prymitywne łóżko zbudowane najczęściej z żerdzi lub desek. Używane jest np. w zakładach karnych, obozach pracy, obozach koncentracyjnych.

Ponieważ jest łatwa w budowie, jest stosowana również na obozach harcerskich lub w ośrodkach organizujących zielone szkoły. Jest wtedy wyplatana linką, dzięki czemu wygląda estetycznie i jest funkcjonalna.

Zobacz też: koja, łóżko polowe.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Trudno to nazwać łóżkiem, to raczej pryczą obszczaną przez poprzednich pacjentów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɨt͡ʃa, AS: pryča

Wiktionary


pryczowy

przymiotnik od: prycza


SJP.pl


pryjor

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) stpol. przeor

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɨjɔr, AS: pryi ̯or

Wiktionary


pryk

pogardliwie: człowiek zniedołężniały, dziad, staruch


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pogard. lub żart. pot. człowiek stary, zniedołężniały

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zresztą teraz też nie bardzo wiem, jak o tym opowiadać, mimo że jestem już starym prykiem, otoczonym wspomnieniami, Pall Mallami i dorosłymi synami.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɨk, AS: pryk

Wiktionary


prykać

1. potocznie: wydalać gazy trawienne; prukać, pierdzieć, bździć;
2. dawniej: prychać


SJP.pl


prykaz

żartobliwie: przykaz (nakaz, rozkaz); prikaz


SJP.pl


pryknąć

potoczne: wypuścić gazy trawienne z charakterystycznym odgłosem; pruknąć, pierdnąć, puścić bąka


SJP.pl


prym

pierwsze miejsce, przewyższanie innych pod jakimś względem; pierwszeństwo, prowadzenie, przewaga, prymat, przodowanie, przodownictwo


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pierwsze miejsce, pierwszeństwo

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jan wiedzie prym na salonach.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɨ̃m, AS: prỹm

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prymula ż., prymulka ż.

Wiktionary


pryma

1. interwał prosty zawarty między dwoma dźwiękami leżącymi na tym samym stopniu skali muzycznej;
2. podstawowy dźwięk trójdźwięku;
3. część zbioru modlitw w liturgii łacińskiej, odmawiana pierwotnie o godzinie pierwszej (po wschodzie słońca)


SJP.pl

  • Pryma – interwał muzyczny
  • Pryma – pierwsza godzina kanoniczna w liturgii godzin
  • Pryma – imię żeńskie
  • Pryma łatrowa – miara długości

Wikipedia


prymabalerina

dawniej: primabalerina, tancerka zespołu baletowego; prymabaleryna


SJP.pl


prymabaleryna

tancerka zespołu baletowego wykonująca główne partie w balecie; primabalerina, prymabalerina


SJP.pl


prymadonna

przestarzałe: ciesząca się rozgłosem śpiewaczka opery albo operetki; primadonna


SJP.pl


prymak

nazwisko


SJP.pl


prymaprilis

prymaprylis; dawniej: prima aprilis;
1. pierwszy dzień kwietnia, w którym ludzie zgodnie z tradycją oszukują się dla żartu;
2. żart zrobiony w tym dniu


SJP.pl


prymaprylis

prymaprilis; dawniej: prima aprilis;
1. pierwszy dzień kwietnia, w którym ludzie zgodnie z tradycją oszukują się dla żartu;
2. żart zrobiony w tym dniu


SJP.pl


prymaria

pierwsza msza poranna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pierwsza msza poranna

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Moja babcia idzie na prymarię.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɨ̃ˈmarʲja, AS: prỹmarʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prymarnia ż.

Wiktionary


prymariusz

  • prymariusz – dawne określenie ordynatora
  • prymariusz – inne określenie pierwszego skrzypka w kwartecie smyczkowym

Wikipedia


prymarnia

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) daw. pierwsza klasa w szkole

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prymaria ż.

 przym. prymarny

 przysł. prymarnie

Wiktionary


prymarność

książkowo: nadrzędność, pierwszeństwo


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prymarne; cecha tych, którzy są prymarni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prymarny

Wiktionary


prymarny

podstawowy; elementarny; najważniejszy


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) książk. podstawowy lub najważniejszy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prymarność ż., prymat mrz., prymarnia ż.

 przysł. prymarnie

Wiktionary


prymas

1. arcybiskup będący zwierzchnikiem Kościoła katolickiego w jakimś kraju lub Kościoła anglikańskiego;
2. pierwszy skrzypek w kapelach ludowych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) kośc. tytuł honorowy niektórych arcybiskupów katolickich oraz anglikańskich;

 (1.2) muz. pierwszy skrzypek w kapeli, zwłaszcza cygańskiej

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Prymas odprawił mszę w podwarszawskim Pruszkowie.

 (1.2) Prymas dzisiaj ładnie grał.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɨ̃mas, AS: prmas

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prymasostwo n., prymula ż., prymulka ż.

 przym. prymasowski

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

 (1.1) tytuł

 (1.2) funkcja

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. prymasostwo n., prymula ż., prymulka ż.

 przym. prymasowski

frazeologia.

etymologia.

 etym|płac|primas. < etym|łac|primus. → pierwszy

uwagi.

 Nie mylić z prymus.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) primate

* białoruski: (1.1) прымас m.

* czeski: (1.1) primas m.

* duński: (1.1) primas w.; (1.2) primas w.

* francuski: (1.1) primat m.

* hiszpański: (1.1) primado m.

* łaciński: (1.1) primas m.

* niemiecki: (1.1) Primas m.

* nowogrecki: (1.1) πριμάτος m.

* słowacki: (1.1) prímas m.

* ukraiński: (1.1) примас m.

* włoski: (1.1) primate m.

źródła.

== prymas (język wilamowski.) ==

ortografie.

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) prymas

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


prymaska

arcybiskupka będąca zwierzchnikiem Kościoła w niektórych odłamach protestantyzmu


SJP.pl


prymasostwo

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) kośc. sprawowanie funkcji prymasa

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Publikujemy treść przesłania papieża Franciszka na 600-lecie prymasostwa w Polsce.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prymas m.

 przym. prymasowski

Wiktionary


prymasowski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z prymasem, dotyczący prymasa

przymiotnik dzierżawczy

 (2.1) należący do prymasa

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Praga jest stolicą prymasowską.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prymas m., prymasostwo n.

Wiktionary


prymat

pierwszeństwo, pierwsze miejsce; prowadzenie, przewaga, prym, przodowanie, przodownictwo


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pierwszeństwo, zwierzchność lub przewodzenie w czymś, posiadanie dominującej roli

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Prymat papieża w Kościele rzymskokatolickim.

 (1.1) Niemcy i Francja rywalizują o prymat w europejskiej polityce.

 (1.1) Walczyć o prymat w pracy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɨ̃mat, AS: prmat

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prymarny

 rzecz. prymula ż., prymulka ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pierwszeństwo, prym, dominacja

Wiktionary


prymatolog

specjalista w dziedzinie prymatologii (działu zoologii zajmującego się ssakami naczelnymi)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) zool. zoolog - specjalista w dziedzinie prymatologii

rzeczownik, rodzaj żeński

 (2.1) zool. specjalistka w dziedzinie prymatologii

Wiktionary

Prymatologia – dział zoologii zajmujący się ssakami naczelnymi. Tradycyjnie z prymatologii wyłącza się jednak zagadnienia związane z człowiekiem (Homo sapiens oraz jego bliskich antenatów), które są domeną antropologii. Kryterium to jest jednak nieostre, między innymi dlatego, że szympansy i goryle należą do hominidów.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przedmiotem badań prymatologów są nie tylko małpy, ale też małpiatki, lemury i wyraki.

 (2.1) Brytyjska prymatolog Jane Goodall jest jedną z najwybitniejszych na świecie badaczek dzikiej fauny.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɨ̃maˈtɔlɔk, AS: prmatolok

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prymatologia ż.

:: fż. prymatolożka ż.

 przym. prymatologiczny

Wiktionary

Synonimy:

 (2.1) pot. prymatolożka

Wiktionary


prymatologia

dział zoologii zajmujący się ssakami naczelnymi; primatologia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) nauk. zool. dział zoologii zajmujący się badaniem zarówno współczesnych, jak też wymarłych ssaków naczelnych, oprócz człowieka;

Wiktionary

Prymatologia – dział zoologii zajmujący się ssakami naczelnymi. Tradycyjnie z prymatologii wyłącza się jednak zagadnienia związane z człowiekiem (Homo sapiens oraz jego bliskich antenatów), które są domeną antropologii. Kryterium to jest jednak nieostre, między innymi dlatego, że szympansy i goryle należą do hominidów.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprɨ̃matɔˈlɔɟja, AS: prmatoloǵi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prymatolog m., prymatolożka ż.

 przym. prymatologiczny

Wiktionary


prymatologiczny

przymiotnik

 (1.1) biol. związany z prymatologią, dotyczący prymatologii

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɨ̃matɔlɔˈɟit͡ʃnɨ, AS: prmatoloǵičny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prymatologia ż., prymatolog m.

Wiktionary


prymatolożka

prymatolog


SJP.pl

Patrz:

prymatolog

prymaż

dodatek do frachtu morskiego, wypłacany przez właściciela towaru kapitanowi statku


SJP.pl


prymaza

enzym biorący udział w replikacji DNA, odmiana polimerazy RNA zależnej od DNA


SJP.pl

Prymaza, primaza – enzym biorący udział w replikacji DNA, odmiana polimerazy RNA zależnej od DNA.

Prymaza jest aktywowana przez helikazę DNA i po aktywacji syntezuje na obu niciach DNA krótkie (11 +/-1 zasad) komplementarne odcinki starterowego RNA wykorzystywane przez polimerazę DNA do rozpoczęcia syntezy nowych nici DNA w procesie replikacji DNA. Do syntezy RNA nie potrzebuje, w odróżnieniu od polimeraz DNA, starterów z wolnym końcem 3'-OH. Po połączeniu się z helikazą tworzy kompleks enzymatyczny zwany prymosomem.

Wikipedia


prymicja

1. pierwsza msza nowo wyświęconego kapłana;
2. dawniej (tylko w liczbie mnogiej): pierwociny, pierwsze plony


SJP.pl

Prymicja, także prymicje (od łac. primitiae, co oznacza pierwociny, pierwsze zbiory; niesłusznie wywodzi się niekiedy słowo „prymicje” od wyrażenia „prima missa”, czyli pierwsza msza) − w Kościele katolickim nazwa pierwszej mszy sprawowanej uroczyście przez nowo wyświęconego kapłana (neoprezbitera) z udziałem społeczności parafialnej, z której pochodzi. Prymicja jest sprawowana zazwyczaj dzień po święceniach kapłańskich dokonanych przez biskupa. W Polsce zwyczajowo mszę prymicyjną sprawuje się w kościele parafialnym. W zależności od regionu neoprezbiter celebruje liturgię samodzielnie (w asyście proboszcza) lub w koncelebrze. Na zakończenie udzielane jest specjalne błogosławieństwo prymicyjne o randze błogosławieństwa papieskiego. Papież Leon XIII w 1886 roku mszę prymicyjną wzbogacił możliwością uzyskania odpustu zupełnego pod zwykłymi warunkami.

Wikipedia


prymicjant

nowo wyświęcony kapłan odprawiający swoją pierwszą mszę


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) neoprezbiter odbywający prymicje

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Rodzice udzielili prymicjantowi błogosławieństwa.

 (1.1) Zazwyczaj prymicjanci od razu zostają proboszczami.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prymicje lm nm., prymicja ż.

 przym. prymicyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) neoprezbiter

Wiktionary


prymicje

1. pierwsza msza nowo wyświęconego kapłana;
2. dawniej (tylko w liczbie mnogiej): pierwociny, pierwsze plony


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) kult. rel. uroczystości i zwyczaje związane z pierwszą mszą odprawianą przez neoprezbitera;

 (1.2) daw. pierwociny, pierwsze plony (tylko w liczbie mnogiej)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czego życzy się księdzu na prymicjach?

 (1.1) Po prymicjach neoprezbiter pojechał w Tatry z rodziną.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prymicjant m., prymicja ż.

 przym. prymicyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) pierwociny

Wiktionary


prymicyjny

związany z prymicją


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z prymicjami

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ks. Popiełuszko był jego kaznodzieją prymicyjnym.

 (1.1) Przyjęcie prymicyjne odbyło się w restauracji „Bliza”.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prymicje lm nm., prymicjant m., prymicja ż.

Wiktionary


prymista

muzyk w kapeli ludowej grający główną melodię


SJP.pl


prymistka

prymista


SJP.pl

Patrz:

prymista

prymityw

1. niski poziom rozwoju cywilizacji, zacofanie; prymitywizm;
2. w sztuce: dzieło proste, niedoskonałe pod względem formy;
3. dzieło wykonane w początkowym okresie danego kierunku, nurtu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pogard. człowiek niekulturalny, ograniczony intelektualnie

 (1.2) autor prymitywów (2.1)

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) szt. rodzaj dzieła wykonanego w prosty sposób, prymitywnie, charakteryzujące się naiwnością, często stylizowane na sztukę ludów pierwotnych

 (2.2) inform. rodzaj figur geometrycznych, z których buduje się inne, bardziej skomplikowane;

Wiktionary

Prymityw – imię męskie pochodzenia łacińskiego. Wywodzi się od słowa primitivus „pierworodny, pierwszy w swoim rodzaju”. Nosił je święty Prymityw, męczennik z Galicji w czasach rzymskich, towarzysz świętego Fakunda.

Prymityw obchodzi imieniny 18 lipca i 27 listopada.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Ale tu bałagan! Jakiś prymityw nie posprzątał po sobie!

 (2.1) Patrzę na ten obraz i sam nie wiem, czy to obraz przedszkolaka, czy prymityw.

 (2.2) W grafice komputerowej najczęściej jako prymitywów używa się trójkątów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɨ̃ˈmʲitɨf, AS: prỹmʹityf

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prymitywizm m., prymitywność ż., prymitywista m., prymitywizacja ż., prymitywizowanie n.

 czas. prymitywizować ndk.

 przym. prymitywny

 przysł. prymitywnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prostak, troglodyta

 (1.2) prymitywista

Wiktionary


prymitywista

artysta, zwykle samouk, uprawiający sztukę prymitywną


SJP.pl


prymitywistka

prymitywista


SJP.pl

Patrz:

prymitywista

prymitywizacja

1. nadmierne upraszczanie czegoś; trywializacja, wulgaryzacja;
2. nadawanie czemuś form prymitywnych lub stawanie się prymitywnym;
3. nawiązywanie do prymitywizmu w sztuce


SJP.pl


prymitywizm

1. niski stan rozwoju czegoś, niski poziom;
2. cecha sztuki ludów pierwotnych, także sztuki ludowej i dziecięcej polegająca na upraszczaniu i deformacji przedstawionych obiektów;
3. spontaniczna twórczość artystyczna samouków, charakteryzująca się naiwnym realizmem; sztuka naiwna


SJP.pl

  • prymitywizm (sztuka)
  • prymitywizm (malarstwo)
  • prymitywizm (muzyka)

Wikipedia


prymitywizowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|prymitywizować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. prymitywizować ndk.

 rzecz. prymityw m., prymitywność ż.

 przym. prymitywny

Wiktionary


prymitywka

prymityw; prostaczka, chamka


SJP.pl


prymitywnieć

1. stawać się prymitywnym, prostackim;
2. stawać się mniej subtelnym i finezyjnym; pospolicieć


SJP.pl


prymitywniej

stopień wyższy od przysłówka: prymitywnie


SJP.pl


prymitywniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: prymitywny; bardziej prymitywny


SJP.pl


prymitywność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prymitywne, pierwotne; cecha tych, którzy są prymitywni, pierwotni

 (1.2) cecha tego, co prymitywne, prostackie; cecha tych, którzy są prymitywni, prostaccy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prymitywizm m., prymitywista m., prymitywistka ż., prymitywizacja ż., prymitywizowanie n., prymitywnienie n., prymityw m.

 czas. prymitywizować, prymitywnieć

 przym. prymitywny, prymitywistyczny

 przym. prymitywnie, prymitywistycznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pierwotność

 (1.2) prostackość

Wiktionary


prymitywny

1. będący na niskim poziomie rozwoju, np. prymitywny człowiek; pierwotny;
2. świadczący o zacofaniu, niskim poziomie rozwoju, np. prymitywne narzędzie;
3. o człowieku: odznaczający się niską inteligencją, brakiem kultury; ograniczony, chamski, prostacki;
4. świadczący o niskiej inteligencji, braku kultury, np. prymitywny dowcip; prostacki, chamski, trywialny;
5. związany z prymitywizmem w sztuce


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający prostą, nieskomplikowaną formę lub budowę

 (1.2) pejor. odznaczającym się niskim poziomem kultury

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Bakterie są organizmami prymitywnymi.

 (1.2) Mój były mąż był bardzo prymitywnym człowiekiem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɨ̃mʲiˈtɨvnɨ, AS: prmʹityvny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prymityw m., prymitywność ż., prymitywizm m., prymitywista m., prymitywistka ż., prymitywizowanie n.

 czas. prymitywizować

 przysł. prymitywnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) prostacki

Wiktionary


prymka

dawniej: porcja tytoniu do żucia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przest. porcja sprasowanego tytoniu przeznaczonego do żucia

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nim odpowiedział, szturman włożył sobie w usta następną prymkę.

 (1.1) Tutaj, w dymie konduktorskich fajek, w czadzie tytoniu, prymki, papierosów tułały się echa opowieści.

 (1.1) Dam ci funt prymki – zaskamłał pojednawczo – zaraz jak tylko ją wydostanę, dalibóg…

Wiktionary


prymlewicz

nazwisko


SJP.pl


prymula

roślina o barwnych kwiatach, kwitnąca zwykle wiosną; pierwiosnek, pierwiosnka, prymulka, primula


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. pierwiosnek, zwłaszcza ogrodowy lub doniczkowy

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na klombie posadziliśmy prymule i hiacynty.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɨ̃ˈmula, AS: prỹmula

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prym m., prymus m., prymuska ż., prymas m., prymat m.

:: zdrobn. prymulka ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pierwiosnek, pierwiosnka, prymulka

Wiktionary


prymulka

roślina o barwnych kwiatach, kwitnąca zwykle wiosną; pierwiosnek, pierwiosnka, prymula


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zdrobn. od: prymula

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na klombie posadziliśmy prymulki i hiacynty.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɨ̃ˈmulka, AS: prỹmulka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prymula ż., prym m., prymus m., prymuska ż., prymas m., prymat m.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prymula, pierwiosnek, pierwiosnka

Wiktionary


prymus

1. najlepszy uczeń w szkole lub klasie;
2. uczeń mający bardzo dobre wyniki w nauce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) eduk. najlepszy uczeń

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) techn. typ naftowej maszynki do gotowania

Wiktionary

  • Prymus – imię męskie pochodzenia łacińskiego
  • prymus – urządzenie do gotowania na paliwach ciekłych
  • Prymus – amerykańska komedia romantyczna z 1958 roku

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W klasie Waldka jest prymus.

 (2.1) Zagotowałbyś wodę na prymusie i zaparzył mi ziółek.

Wiktionary

Powiązane:

 (1.1)

 rzecz. prymusostwo

:: fż. prymuska ż.

 (2.1)

 rzecz.

:: zdrobn. prymusik

Wiktionary


prymusik

zdrobnienie od: prymus (maszynka naftowa)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) zdrobn. od: prymus

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) zdrobn. od: prymus

 (2.2) mały prymus (maszynka naftowa)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Siedzę za jednym prymusikiem, co to się cały czas zgłasza.

 (2.2) Zrobił sobie jajecznicę na prymusiku, który pożyczył od żony sklepikarza.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prymus mrz.

Wiktionary


prymuska

prymus


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) eduk. najlepsza uczennica

Wiktionary

Patrz:

prymus

Przykłady

 (1.1) Do kółka teatralnego wcale nie należą same prymuski.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prymusostwo

:: fm. prymus m.

Wiktionary


prymusostwo

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) bycie prymusem lub prymuską

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ojcu nie pasowało jego prymusostwo, wolałby syna zawadiakę, klasowego osiłka.

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. prymus m., prymuska

 rzecz. prymuska ż.

Wiktionary


pryncyp

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) hist. wojsk. żołnierz w rzymskim legionie republikańskim walczący w drugiej linii manipułów;

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jeżeli hastaci nie potrafili przepędzić nieprzyjaciela, cofali się drobnym krokiem w tył i pryncypowie brali ich w odstępy między swymi szeregami.

Wiktionary


pryncypalnie

dawniej: głównie, szczególnie


SJP.pl


pryncypalniej

stopień wyższy od przysłówka: pryncypialnie


SJP.pl


pryncypalniejszy

dawny stopień wyższy od przymiotnika: pryncypalny


SJP.pl


pryncypalny

podstawowy, najważniejszy, główny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) przest. główny, naczelny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W godzinach szczytu trudno przejechać przez pryncypalne ulice.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɨ̃nt͡sɨˈpalnɨ, AS: prncypalny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pryncypialność ż., pryncypał, pryncypat

 przym. pryncypialny

Wiktionary


pryncypat

1. zasada władzy monarszej wprowadzona do Polski testamentowym postanowieniem Bolesława Krzywoustego w roku 1138 i trwająca do końca XII wieku, polegająca na zwierzchniej władzy najstarszego spośród książąt rodziny panującej;
2. forma władzy w okresie Cesarstwa Rzymskiego wprowadzona po 27 r. p.n.e. przez Oktawiana Augusta, w której cesarz skupiał w swych rękach pełnię władzy mimo istnienia republikańskich urzędów i instytucji


SJP.pl

  • pryncypat – forma władzy monarszej w Polsce
  • pryncypat – forma rządów w Cesarstwie Rzymskim

Wikipedia


pryncypał

zwierzchnik; szef; kierownik


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pot. przełożony

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) muz. podstawowy głos w organach

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) […] stary subiekt istotnie był jakiś niewyraźny i swemu pryncypałowi nie patrzył w oczy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɨ̃nˈt͡sɨpaw, AS: prỹncypau̯

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pryncypat, pryncypialista, pryncypializm, pryncypialność, pryncypium, pryncypałka, pryncypałowa

 przym. pryncypałowy, pryncypialny, pryncypalny

 przysł. pryncypialnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zwierzchnik, szef

Wiktionary


pryncypałka

pryncypał


SJP.pl

Patrz:

pryncypał

pryncypałowa

małżonka pryncypała


SJP.pl

Patrz:

pryncypał

pryncypałowy

pryncypał


SJP.pl

Patrz:

pryncypał

pryncypialista

człowiek konsekwentnie przestrzegający wyznaczonych przez siebie zasad


SJP.pl


pryncypialistka

pryncypialista


SJP.pl

Patrz:

pryncypialista

pryncypialniej

stopień wyższy od przysłówka: pryncypialnie


SJP.pl


pryncypialniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: pryncypialny


SJP.pl


pryncypialność

kierowanie się pryncypiami; zasadniczość; nieugiętość


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) postawa wierności wyznawanym zasadom

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pryncypium n., pryncypializm m., pryncypialista m., pryncypialistka ż., pryncypał m.

 przym. pryncypialny, pryncypalny

 przysł. pryncypialnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pryncypializm, rygorystyczność, sztywność, zasadniczość

Wiktionary


pryncypialny

trzymający się zasad


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) książk. kierunkujący się pryncypiami, wyznawanymi zasadami

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Niezwykle mi się podobało, że był taki strasznie pryncypialny, a jednocześnie przesiąknięty poezją.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɨ̃nt͡sɨˈpʲjalnɨ, AS: prncypʹi ̯alny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pryncypialność ż., pryncypium n., pryncypał m.

 przysł. pryncypialnie

 przym. pryncypalny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zasadniczy, rygorystyczny, surowy, bezkompromisowy, nonkonformistyczny

Wiktionary


pryncypium

zasada, prawidło; podwalina czegoś np. pryncypium teorii


SJP.pl


prynowo

Prynowo (niem. Prinowen, 1938–1945 Primsdorf, 1945–1946 Nowiny) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie węgorzewskim, w gminie Węgorzewo.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Wikipedia


prynuka

regionalnie: zachęcanie kogoś do jedzenia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przest. także reg-pl|Kresy. natarczywe zachęcanie gości do jedzenia i picia

 (1.2) lwów. zachęta

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɨ̃ˈnuka, AS: prỹnuka

Wiktionary


pryor

Pryor – jednostka osadnicza w Stanach Zjednoczonych, w stanie Montana, w hrabstwie Big Horn.

Wikipedia


prypeć

1. rzeka na Białorusi i Ukrainie, prawy dopływ Dniepru;
2. opuszczone miasto w północnej Ukrainie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. hydron. rzeka na Ukrainie i Białorusi, prawy dopływ Dniepru;

 (1.2) geogr. adm. miasto na Ukrainie, w obwodzie kijowskim, opuszczone po katastrofie w Czarnobylu;

 (1.3) geogr. wieś na Ukrainie, w obwodzie wołyńskim;

Wiktionary

  • Prypeć – rzeka na Białorusi i Ukrainie, prawy dopływ Dniepru.
  • Prypeć – miasto na Ukrainie, w obwodzie kijowskim, opuszczone po katastrofie w Czarnobylu.
  • Prypeć – wieś na Ukrainie, w obwodzie wołyńskim, w rejonie szackim.
  • Prypeć – stacja kolejowa na Białorusi w obwodzie brzeskim, w rejonie stolińskim w pobliżu miejscowości Korobie.

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Do dziś miasto Prypeć pozostaje wyludnione i przypomina apokaliptyczne wizje.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prypecki

Wiktionary


prypecki

przymiotnik od: Prypeć (miasto na Ukrainie lub rzeka na Białorusi i Ukrainie)


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Prypecią, dotyczący Prypeci (rzeki lub miasta)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prypeć ż.

Wiktionary


pryscylla

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż.;

Wiktionary

Pryska, Pryscylla – imię żeńskie pochodzące od łacińskich imion Prisca, Priscilla (łac. priscus – „starodawny; surowy, poważny”). W Polsce rzadko spotykane, choć zapisano je już w XV wieku. Jego patronką jest św. Pryska, męczennica.

Pryska imieniny obchodzi 18 stycznia.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Znalazł tam pewnego Żyda, imieniem Akwila, rodem z Pontu, który z żoną Pryscyllą przybył niedawno z Italii, ponieważ Klaudiusz wysiedlił z Rzymu wszystkich Żydów.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Pryska

Wiktionary


prysiud

gwarowo: przysiad w tańcach ludowych


SJP.pl


prysiudy

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) przysiady w rosyjskich i ukraińskich tańcach ludowych

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɨˈɕudɨ, AS: pryśudy

Wiktionary


prysk

1. odgłos pryskania;
2. wykrzyknik używany na określenie szybkiej ucieczki (pryśnięcia)


SJP.pl

Prysk – miejscowość i gmina (obec) w Czechach, w kraju libereckim, w powiecie Česká Lípa. W 2022 roku liczyła 438 mieszkańców.

Wikipedia


pryska

imię żeńskie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż.;

Wiktionary

Pryska, Pryscylla – imię żeńskie pochodzące od łacińskich imion Prisca, Priscilla (łac. priscus – „starodawny; surowy, poważny”). W Polsce rzadko spotykane, choć zapisano je już w XV wieku. Jego patronką jest św. Pryska, męczennica.

Pryska imieniny obchodzi 18 stycznia.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Według legendy Pryskę poddano straszliwym torturom.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Pryscylla

Wiktionary


pryskać

czasownik przechodni niedokonany (dk. prysnąć)

 (1.1) wywoływać w powietrzu ruch kropel lub drobnych cząstek czegoś

czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

 (2.1) pot. zraszać rośliny środkami chemicznymi

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. prysnąć)

 (3.1) poruszać się w powietrzu w formie kropel lub drobnych cząstek

 (3.2) pękać, rozpadać się na kawałki, niszczeć

 (3.3) przen. o uczuciach, nastrojach: rozwiewać się, znikać, nagle przemijać

 (3.4) pot. szybko uciekać

czasownik zwrotny niedokonany pryskać się (dk. prysnąć się)

 (4.1) pryskać (1.1) czymś na samego siebie

 (4.2) pryskać (1.1) czymś na siebie nawzajem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wiem, że to śmigus-dyngus i należy hołdować tradycji, ale czy nie możesz zwyczajnie pryskać ludzi wodą z pistoletu, zamiast latać za nimi z wiadrem?

 (1.1) Ciągle przejeżdżające tutaj samochody pryskają błotem na przechodniów.

 (2.1) Każdego roku trzeba pryskać tę jabłonkę, by nie rozchorowała się bardziej przez te szkodniki.

 (3.1) Przy smażeniu mięsa zawsze tłuszcz pryska mi na ręce i mnie parzy.

 (3.2) Nie dawaj mu roboty przy szybach. Wszystko, co delikatne, pryska w jego dłoniach.

 (3.2-3) W krajach ludzkości jeszcze noc głucha, / Żywioły chęci jeszcze są w wojnie… / Oto miłość ogniem zionie, / Wyjdzie z zamętu świat ducha, / Młodość go pocznie na swojem łonie, / A przyjaźń w wieczne skojarzy spojnie. / Pryskają nieczułe lody / I przesądy światło ćmiące. / Witaj, jutrzenko swobody, / Zbawienia za tobą słońce!…

 (3.3) Weź się nie smuć! Cały wesoły nastrój pryska, gdy widzi się kogoś tak przygnębionego.

 (3.4) Szybko! Pryskajmy zanim ktoś zauważy, że wybiliśmy szybę.

 (4.1) Za obficie pryskasz się wodą kolońską. Czuć ją na kilometr.

 (4.2) Dzieci pryskały się wodą w parku.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɨskat͡ɕ, AS: pryskać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pryskanie n., pryśnięcie n., wyprysk m., pryszcz m., odprysk m., wytrysk m., pryszczyca ż., oprysk m.

 czas. prysnąć dk., opryskiwać ndk., opryskać dk., rozpryskiwać ndk., rozprysnąć dk., wypryskiwać ndk., wyprysnąć dk., spryskiwać ndk., spryskać dk.

 przym. pryskany, pryszczaty

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) rozpryskiwać, zraszać, opryskiwać

 (2.1) rozpryskiwać się, bryzgać

 (3.2) rozpadać się (na kawałki), niszczeć, kruszyć się, łamać się, pękać

 (3.3) znikać, niknąć, przemijać (nagle, szybko), rozwiewać się, ulatywać

 (3.4) zwiewać, uciekać, buchnąć, czmychać, dawać nogę, dawać drapaka, dawać dyla, drapać, zmykać, pierzchnąć, spadać, wulg. spieprzać, wulg. spierdalać, wulg. spierniczać, uchodzić, umykać, wiać, zjeżdżać, zmiatać

 (4.1) opryskiwać się, zraszać się

 (4.2) opryskiwać się, zraszać się

Wiktionary


pryskacz

smukleń pryskacz - ryba zaliczana do rodziny kąsaczowatych


SJP.pl

Strzelczyk indyjski, pryskacz, strzelczyk (Toxotes jaculatrix) – słodkowodna ryba z rodziny strzelczykowatych. Często hodowana jako ryba akwariowa.

Wikipedia


pryskaczowate

rodzina małych ryb okoniokształtnych; strzelczyki, strzelczykowate


SJP.pl

Strzelczykowate, strzelczyki, pryskaczowate (Toxotidae) – rodzina małych ryb okoniokształtnych.

Wikipedia


pryskaczowaty

o cechach pryskaczowatych (rodzina ryb)


SJP.pl


pryskanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|pryskać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɨˈskãɲɛ, AS: pryskãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. pryskać

Wiktionary


pryskany

o owocach, warzywach: zawierający środki chemiczne


SJP.pl


prysnąć

czasownik przechodni dokonany (ndk. pryskać)

 (1.1) wywoływać w powietrzu ruch kropel lub drobnych cząstek czegoś

czasownik nieprzechodni dokonany (ndk. pryskać)

 (2.1) wystrzelić w powietrze w formie kropel lub drobnych cząstek

 (2.2) pęknąć, rozpaść się na kawałki

 (2.3) przen. o uczuciach, nastrojach: rozwiać się, zniknąć, nagle przeminąć

 (2.4) pot. szybko uciec

czasownik zwrotny dokonany prysnąć się (ndk. pryskać się)

 (3.1) prysnąć (1.1) czymś na samego siebie

 (3.2) prysnąć (1.1) czymś na siebie nawzajem

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɨsnɔ̃ɲt͡ɕ, AS: prysnõńć

Wiktionary

Powiązane:

 czas. pryskać ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (2.4) uciec pierzchnąć, zrejterować; eufem. wycofać się na z góry upatrzone pozycje; pot. zwiać, szurnąć, dać dyla, dać drapaka, dać nogę, wziąć nogi za pas, pokazać pięty, pokazać plecy; posp. spieprzyć; reg. pozn. ućknąć.; stpol. dernąć

Wiktionary


prystelka

gatunek rybki akwariowej z rodziny kąsaczowatych


SJP.pl

Prystelka (Pristella maxillaris) – gatunek ryby z rodziny kąsaczowatych (Characidae), jedyny przedstawiciel rodzaju Pristella. Hodowana w akwariach.

Wikipedia


prystor

nazwisko


SJP.pl


pryszcz

1. ropny wykwit na skórze w postaci pęcherzyka wypełnionego płynem surowiczym lub ropnym, powstający zwykle z gruczołów łojowych; krosta;
2. potocznie: coś łatwego lub nieistotnego, bez znaczenia; drobiazg, drobnostka, głupstwo;
3. wypukłość na powierzchni wyrobu ceramicznego; krosta


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) krosta

 (1.2) przen. pot. coś bardzo łatwego lub niezbyt ważnego

Wiktionary

Trądzik młodzieńczy, trądzik pospolity (łac. acne vulgaris) – choroba skóry występująca w wieku pokwitania, gdy pod wpływem zmian hormonalnych (nadmiernej stymulacji androgenowej) dochodzi do nadmiernego pobudzenia czynności gruczołów łojowych (łojotoku).

Wikipedia

Wymowa:

IPA: prɨʃt͡ʃ, AS: pryšč

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. wyprysk mrz., pryszczyca ż.

:: zdrobn. pryszczyk mrz.

 przym. pryszczaty

 czas. pryskać ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) krosta, wyprysk, syf, niedoskonałość, wykwit, krostka, dioda, trądzik, wysyp; gw-pl|Górny Śląsk|miteser.

 (1.2) łatwizna, bułka z masłem, małe piwo, drobnostka, betka, pestka

Wiktionary


pryszczaci

mający pryszcze, wypryski na skórze; pokryty pryszczami


SJP.pl

Pryszczaci, pokolenie „pryszczatych” – grupa młodych polskich pisarzy przełomu lat 40. i 50., radykalnych entuzjastów podporządkowania twórczości literackiej wymogom ideologii partii komunistycznej, wedle założeń tzw. realizmu socjalistycznego. Do najważniejszych reprezentantów tego środowiska należeli Tadeusz Borowski, Wiktor Woroszylski, Andrzej Braun, Wisława Szymborska, Tadeusz Konwicki, Witold Wirpsza, Andrzej Mandalian, Witold Zalewski, Tadeusz Kubiak.

Wikipedia


pryszczarek

1. owad z rzędu muchówek, czyli dwuskrzydłych, występujący w ponad 4 tysiącach gatunkach;
2. pryszczarek heski - gatunek muchówki, której larwy żerują w pszenicy, życie i jęczmieniu; mucha heska


SJP.pl


pryszczarka

1. owad z rzędu muchówek, czyli dwuskrzydłych, występujący w ponad 4 tysiącach gatunkach;
2. pryszczarek heski - gatunek muchówki, której larwy żerują w pszenicy, życie i jęczmieniu; mucha heska


SJP.pl


pryszczarkowate

o cechach pryszczarkowatych (rodzina owadów)


SJP.pl

Pryszczarkowate, pryszczarki (Cecidomyiidae) – duża rodzina owadów z rzędu muchówek. Występują pospolicie we wszystkich środowiskach lądowych.

Są to niewielkie owady (1,5–3,5 mm długości) o delikatnej budowie, często z czerwonawym odwłokiem. Czułki długie, często pokryte szczecinkami. Skrzydła szerokie, o silnie zredukowanym użyłkowaniu, zwykle żółtym, pomarańczowym lub czerwonawym.

Wikipedia


pryszczarkowaty

o cechach pryszczarkowatych (rodzina owadów)


SJP.pl


pryszczata

mający pryszcze, wypryski na skórze; pokryty pryszczami


SJP.pl


pryszczaty

mający pryszcze, wypryski na skórze; pokryty pryszczami


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający pryszcze

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przed drzwiami stał pryszczaty młodzieniec.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pryszcz mrz., wyprysk mrz.

 czas. pryskać

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) krostowaty, krościaty

Wiktionary


pryszczawka

dawniej: chrząszcz z rodziny oleicowatych (majkowatych), o zielonej metalicznej barwie i ciele długości od 12 do 22 mm, którego krew zawiera drażniącą substancję - kantarydynę, stosowaną dawniej w lecznictwie; kantaryda, pryszczel lekarski, majka lekarska, mucha hiszpańska


SJP.pl


pryszczel

1. rodzaj chrząszcza z rodziny oleicowatych, obejmujący jeden gatunek z dwoma podgatunkami;
2. pryszczel lekarski - gatunek chrząszcza z rodziny oleicowatych (majkowatych), o zielonej metalicznej barwie i ciele długości od 12 do 22 mm, którego krew zawiera drażniącą substancję - kantarydynę, stosowaną dawniej w lecznictwie; kantaryda, pryszczawka, majka lekarska, mucha hiszpańska


SJP.pl

Majka, pryszczel, kantaryda (Lytta) – rodzaj chrząszczy z rodziny oleicowatych i podrodziny Meloinae. Obejmuje około 110 opisanych gatunków.

Wikipedia


pryszczeniec

Jaskier ostry, pryszczeniec (Ranunculus acris L.) – rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Gatunek wybitnie kosmopolityczny, zasiedlający Europę, Afrykę Płn. i Azję, spotykany również w Ameryce Północnej (na Grenlandii i Alasce). W Polsce gatunek bardzo pospolity na całym obszarze.

Wikipedia


pryszczol

potocznie: duży pryszcz


SJP.pl


pryszczyć

dawniej:
1. pokrywać, obsypywać pryszczami;
2. pryszczyć się - dostawać pryszczy, okrywać się pryszczami


SJP.pl


pryszczyca

ostra, bardzo zaraźliwa choroba wirusowa zwierząt parzystokopytnych, charakteryzująca się tworzeniem bolesnych pęcherzyków na błonie śluzowej pyska, w okolicach racic i na wymieniu; zaraza pyska i racic


SJP.pl

Pryszczyca (afoza, zaraza pyska i racic; łac. Aphtae epizooticae; FMD, z ang. foot and mouth disease) – ostra, bardzo zaraźliwa wirusowa choroba zwierząt racicowych hodowlanych i dzikich. W Unii Europejskiej, w tym w Polsce, podlega notyfikacji oraz zwalczaniu z urzędu.

Wikipedia


pryszczyk

1. zdrobnienie od: pryszcz; krostka, syfek;
2. ekspresywnie: coś nieistotnego; głupstwo, drobnostka, bagatela


SJP.pl


pryszczyrnicowate

o cechach pryszczyrnicowatych (przypołudnikowatych; rodzina roślin); przypołudnikowaty


SJP.pl

Wikipedia


pryszczyrnicowaty

o cechach pryszczyrnicowatych (przypołudnikowatych; rodzina roślin); przypołudnikowaty


SJP.pl


prysznic

natrysk;
1. urządzenie, w którym strumień wody rozpryskuje się, przepływając przez specjalne sito;
2. kąpiel pod takim urządzeniem; tusz


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) aparat do kąpieli natryskowej, w którym woda przechodząca przez rury spada gęstym deszczem kropli;

 (1.2) przen. kąpiel brana pod prysznicem (1.1)

Wiktionary

Prysznic lub natrysk – urządzenie służące do kąpieli, polegającej na polewaniu się wodą wypływającą z instalacji wodociągowej przez specjalne sitko, mające na celu rozbicie strumienia wody na drobne kropelki. Jednocześnie mianem tym określa się wydzieloną część pomieszczenia kąpielowego, zaopatrzoną w brodzik z odpływem, służącą do kąpieli natryskowej.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Hydraulik zamontował nam nowy prysznic i umywalkę.

 (1.2) Miałem dziś ciężki dzień – idę wziąć prysznic.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɨʃʲɲit͡s, AS: pryšʹńic

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prysznicowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) natrysk, tusz; reg. śl. brauza.

 (1.2) kąpiel

Wiktionary


prysznicować

1. oblewać strumieniem wody;
2. dawniej: prysznicować się - brać prysznic


SJP.pl


prysznicowy

przymiotnik

 (1.1) od: prysznic

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Sami gotują, mają własną kabinę prysznicową, wieczorami, jeśli pogoda dopisuje, siedzą do późna w noc przy lampach naftowych pod gwiazdami, słuchają głosów lasu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɨʃʲɲiˈt͡sɔvɨ, AS: pryšʹńicovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prysznic

Wiktionary


pryta

w gwarze uczniowskiej: tanie, marne wino; alpaga, mózgotrzep, jabol, bełt, siara, wińsko


SJP.pl


prytan

w starożytnych Atenach: członek dziesiątej części Rady Pięciuset


SJP.pl

Prytan (gr. πρύτανις lm. πρυτάνεις być może od πρῶτος „pierwszy”) – wysoki urząd w wielu państwach starożytnej Grecji.

Urząd ten wywodził się z czasów królewskich, a spotykany był potem w wielu państwach. W Koryncie w królewskim rodzie Bakchiadów wybierano każdego roku najwyższego urzędnika zwanego prytanem; podobnie było na Korkyrze. W państwach demokratycznych było dwóch prytanów, na przykład na Rodos dwaj prytani zastąpili jednego wybieranego poprzednio z rodu Eratydów, będącego odgałęzieniem rodu Heraklidów; każdy z nich sprawował władzę przez 6 miesięcy. Prytani występowali na Tenedos, Kos, Astipalei, w Milecie, Efezie, Smyrnie, Teos. Byli często urzędnikami eponimami, np. w Mitylenie czy Pergamonie.

Wikipedia


prytanejon

w starożytnej Grecji: budynek, w którym prytanowie pełnili swoje funkcje


SJP.pl

Prytanejon – budynek publiczny w starożytnej Grecji dla najwyższych władz w greckich państwach-miastach, miejsce urzędowania prytanów.

Prytanejon był nie tylko centrum administracyjnym miasta, stanowił także jego centrum duchowe, gdzie znajdował się, symbolizujący wspólnotę obywateli, ołtarz Hestii i wieczny ogień.

Wikipedia


prytaneum

1. w starożytnych greckich miastach: budowla, gdzie zbierało się zgromadzenie prytanów;
2. dawniej: szkoła wojskowa we Francji


SJP.pl


prytania

w antycznej Grecji: okres sprawowania funkcji przez prytanów wynoszący 35 lub 36 dni (1/10 część roku)


SJP.pl

Prytaneja – okres sprawowania czynności przez ⅒ Rady w Atenach. Wynosił on ⅒ roku, tzn. 35 lub 36 dni, a w latach przestępnych 38 lub 39 dni.

Wikipedia


prywaciara

prywaciarka; potocznie:
1. właścicielka prywatnego przedsiębiorstwa, zakładu przemysłowego lub sklepu;
2. prowadzenie prywatnego przedsiębiorstwa, zakładu przemysłowego lub sklepu; prywaciarstwo, prywacizna;
3. przedsiębiorstwo, zakład przemysłowy lub sklep prowadzone przez prywatną osobę


SJP.pl


prywaciarka

prywaciara; potocznie:
1. właścicielka prywatnego przedsiębiorstwa, zakładu przemysłowego lub sklepu;
2. prowadzenie prywatnego przedsiębiorstwa, zakładu przemysłowego lub sklepu; prywaciarstwo, prywacizna;
3. przedsiębiorstwo, zakład przemysłowy lub sklep prowadzone przez prywatną osobę


SJP.pl


prywaciarski

przymiotnik od: prywaciarz


SJP.pl


prywaciarstwo

prywacizna;
1. prowadzenie prywatnego przedsiębiorstwa, zakładu przemysłowego lub sklepu;
2. ogół ludzi prowadzących prywatną działalność gospodarczą;
3. produkty wykonane przez prywaciarza


SJP.pl


prywaciarz

potocznie: właściciel prywatnego przedsiębiorstwa, prywatnego zakładu przemysłowego lub sklepu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pot. lekcew. lub pogard. w PRL prywatny przedsiębiorca, rzemieślnik lub kupiec

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɨˈvat͡ɕaʃ, AS: pryvaćaš

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prywaciarski, prywatny

 rzecz. prywatka ż., prywata ż., prywatność ż.

 przysł. prywatnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przedsiębiorca

Wiktionary


prywacizna

prywaciarstwo;
1. prowadzenie prywatnego przedsiębiorstwa, zakładu przemysłowego lub sklepu;
2. ogół ludzi prowadzących prywatną działalność gospodarczą;
3. produkty wykonane przez prywaciarza


SJP.pl


prywacja

dawniej: odmawianie sobie czegoś; wyrzeczenie


SJP.pl


prywata

troska o własne interesy kosztem dobra publicznego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) dbałość o własne dobro i interesy kosztem dobra publicznego

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɨˈvata, AS: pryvata

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prywatność ż., prywaciarz m., prywatka ż.

 przym. prywatny, prywaciarski

 przysł. prywatnie

 czas. prywatyzować, sprywatyzować

Wiktionary


prywatka

impreza, zabawa organizowana w prywatnym mieszkaniu, zwykle przez młodzież


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przest. młodzieżowa zabawa urządzana w prywatnym domu

Wiktionary

  • Prywatka – określenie przyjęcia, imprezy; obecnie rzadko używane
  • Prywatka – francuska komedia z 1980 roku
  • Prywatka – amerykańska komedia z 1990 roku

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Gdzie się podziały tamte prywatki niezapomniane…

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɨˈvatka, AS: pryvatka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prywatność ż., prywaciarz m., prywata ż.

 przym. prywatny, prywatkowy

 przysł. prywatnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) domówka; pot. balanga, impreza

Wiktionary


prywatkowicz

potocznie:
1. osoba lubiąca chodzić na prywatki;
2. uczestnik prywatki


SJP.pl


prywatniak

potocznie: właściciel prywatnego sklepu, warsztatu lub zakładu przemysłowego; prywaciarz


SJP.pl


prywatnie

przysłówek

 (1.1) w sposób prywatny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W październiku 1987 roku w Rzymie Stefan Kisielewski po raz pierwszy od dnia ingresu Karola Wojtyły spotkał się z papieżem prywatnie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɨˈvatʲɲɛ, AS: pryvatʹńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prywata ż., prywatka ż., prywaciarz mos., prywatność ż., prywatyzacja ż., prywatyzowanie n., sprywatyzowanie n.

 czas. prywatyzować ndk., sprywatyzować dk.

 przym. prywatny, prywatyzacyjny

Wiktionary


prywatniej

stopień wyższy od przysłówka: prywatnie


SJP.pl


prywatniejszy

dawny stopień wyższy od przymiotnika: prywatny (skromny)


SJP.pl


prywatnoprawny

dotyczący prawa prywatnego (np. prywatnoprawne uregulowania prawa konsumenckiego)


SJP.pl


prywatność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prywatne; cecha tych, którzy są prywatni

 (1.2) życie, sprawy prywatne, osobiste, prawo do życia intymnego, chronionego przed ingerencją obcych;

Wiktionary

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. prywaciarz m., prywata ż., prywatka ż., prywatyzacja ż., prywatyzowanie n., sprywatyzowanie n.

 czas. prywatyzować ndk., sprywatyzować dk.

 przym. prywatny, prywaciarski, prywatyzacyjny

 przysł. prywatnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) nieoficjalność, nieurzędowość

Wiktionary


prywatny

przymiotnik

 (1.1) będący czyjąś osobistą własnością

 (1.2) niebędący własnością skarbu państwa ani państwowej instytucji (lub przynajmniej państwo nie ma większości w akcjonariacie)

 (1.3) dotyczący czyichś osobistych spraw

 (1.4) wynajęty do osobistego użytku

 (1.5) nie dla każdego dostępny

 (1.6) niereprezentujący żadnej instytucji

 (1.7) inform. o dostępie ograniczonym do metod z tej samej klasy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To mój prywatny laptop, a nie firmowy.

 (1.2) Pensje w prywatnych spółkach nie są ograniczane przez ustawę kominową.

 (1.3) Nie odpowiem na to pytanie. To moja prywatna sprawa.

 (1.4) To nasz prywatny trener golfa.

 (1.5) To prywatny klub, trzeba mieć zaproszenie.

 (1.6) Jako prywatny człowiek zdziałasz mniej, niż mając do dyspozycji zasoby wielkiej organizacji.

 (1.7) Metody prywatne nie są dziedziczone w klasach potomnych.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɨˈvatnɨ, AS: pryvatny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prywatność ż., prywaciarz m., prywata ż., prywatka ż., prywatyzacja ż.

 przysł. prywatnie

 czas. prywatyzować, sprywatyzować

 przym. prywatyzacyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) osobisty, własny

 (1.2) niepubliczny

 (1.3) osobisty, własny

 (1.4) osobisty, własny

 (1.5) elitarny, zamknięty

 (1.6) niezależny

Wiktionary


prywatywny

przymiotnik

 (1.1) filoz. posiadający zdolność pozbawiania, powodowania braku

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ten stan prywatywny koresponduje oczywiście z pełnią wirtualności: chodzi o brak sensu pełen wszelkich sensów.

Wiktionary


prywatyzacja

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ekon. przekazanie prywatnym właścicielom mienia państwowego lub komunalnego;

Wiktionary

Prywatyzacja – proces przekazywania majątku państwowego podmiotom prywatnym. Prywatyzacja może się odbywać poprzez sprzedaż lub transfer majątku państwowego.

Pierwszą masową prywatyzację państwowego majątku przeprowadzono w latach 1933–1937 w nazistowskich Niemczech.

Przeciwieństwem prywatyzacji jest nacjonalizacja.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W chwili obecnej, ze względu na zastrzeżenia Ministra Skarbu Państwa, trwa kontrola procesu prywatyzacji ww. spółek, prowadzona przez Najwyższą Izbę Kontroli oraz Departament Kontroli MSP.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɨvatɨˈzat͡sʲja, AS: pryvatyzacʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. reprywatyzacja ż., prywatyzowanie n., sprywatyzowanie n., reprywatyzowanie n., prywatność ż.

 czas. prywatyzować ndk., sprywatyzować dk.

 przym. prywatyzacyjny, prywatny

 przysł. prywatnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) denacjonalizacja

Wiktionary


prywatyzacyjny

związany z prywatyzacją


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) ekon. praw. związany z prywatyzacją, dotyczący prywatyzacji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prywatyzacja ż., reprywatyzacja ż., prywatyzowanie n., sprywatyzowanie n., reprywatyzowanie n., prywatność ż.

 czas. prywatyzować ndk., sprywatyzować dk.

 przym. prywatny

 przysł. prywatnie

Wiktionary


prywatyzator

osoba dokonująca prywatyzacji


SJP.pl


prywatyzować

czasownik przechodni

 (1.1) ekon. przekazywać majątek państwowy podmiotom prywatnym

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prywatyzacja ż.

 przym. prywatny

Wiktionary


prywatyzowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|prywatyzować.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prywatyzacja ż., prywatność ż., reprywatyzacja ż.

 czas. prywatyzować ndk., sprywatyzować dk.

 przym. prywatyzacyjny

 przysł. prywatnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) denacjonalizowanie

Wiktionary


prywyczka

potocznie: nawyk, przyzwyczajenie


SJP.pl


pryz

własność nieprzyjaciela lub kontrabanda zdobyta podczas wojny na morzu


SJP.pl

Pryz (fr. prise 'zdobycie' z łac. prendere 'chwytać') – w prawie morza: zdobycz wojenna w postaci skonfiskowanej cywilnej jednostki, pływającej pod banderą państwa nieprzyjacielskiego, lub jednostki państwa neutralnego wiozącej niedozwolony ładunek (przemyt) do państwa, będącego drugą stroną w konflikcie zbrojnym. Łupem jest również ładunek jednostki. W przypadku, gdy mienie (statek lub ładunek) nie jest własnością państwa, lecz prywatną, po wojnie łup należy zwrócić właścicielowi lub zrównoważyć odszkodowaniem. W przypadku przemytu właściciel najczęściej traci nie tylko ładunek, ale i statek. O dopuszczalności przepadku orzeka sąd kaperski.

Wikipedia


pryza

1. gwarowo: bitka, wziątka;
2. statek wzięty do niewoli


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gwara. wziątka, bitka

 (1.2) mors. statek wzięty do niewoli

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɨza, AS: pryza

Wiktionary


pryzma

sześciościan, którego podstawami są prostokąty leżące w dwóch płaszczyznach równoległych, a przeciwległe ściany boczne są jednakowo nachylone do podstawy, ale po przedłużeniu nie przecinają się w jednym punkcie


SJP.pl

Pryzma, klin ścięty – wielościan o sześciu ścianach o następujących właściwościach:

  • podstawami są prostokąty leżące na równoległych płaszczyznach,
  • ściany boczne tworzą trapezy, przy czym kąty nachylenia przeciwległych ścian do podstawy są sobie równe,
  • po przedłużeniu ściany boczne nie muszą przecinać się w jednym punkcie – pryzma nie musi być ostrosłupem ściętym.

Wikipedia


pryzmacik

zdrobnienie od: pryzmat


SJP.pl


pryzmat

1. w geometrii: graniastosłup o podstawie trójkątnej;
2. bryła z przezroczystego materiału o takim kształcie, służąca do odbijania, załamywania lub rozszczepiania światła


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) fiz. opt. graniastosłup wykonany z przezroczystego materiału, często mający trójkątną podstawę, używany do załamywania, rozszczepiania i odbijania wiązek światła;

Wiktionary

Pryzmat – bryła z materiału przezroczystego o co najmniej dwóch ścianach płaskich nachylonych do siebie pod kątem \omega (tzw. kątem łamiącym pryzmatu).

Używany w optyce do zmiany kierunku biegu fal świetlnych, a poprzez to, że zmiana kierunku zależy od długości fali, jest używany do analizy widmowej światła. Zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia pozwala użyć pryzmatu jako elementu odbijającego światło.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Z doświadczenia Newtona z pryzmatem wiemy, że promień białego światła ulega rozszczepieniu, dając widmo składające się z najróżniejszych barw, zmieszanych w ściśle określonej proporcji.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: zdrobn. pryzmacik m.

 przym. pryzmatyczny

 przysł. pryzmatycznie

Wiktionary


pryzmatoid

wielościan, którego wszystkie wierzchołki leżą na dwóch równoległych płaszczyznach


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) geom. wielościan, którego wszystkie wierzchołki leżą na dwóch równoległych płaszczyznach;

Wiktionary

Pryzmatoid to typ wielościanu, którego wszystkie wierzchołki leżą na dwóch równoległych płaszczyznach.

Przykładami pryzmatoidów są prostopadłościan, graniastosłup, antygraniastosłup, pryzma.

Wikipedia


pryzmatyczny

1. przymiotnik od: pryzmat (w fizyce), np. lornetka pryzmatyczna;
2. przymiotnik od: pryzmat (w matematyce), np. pryzmatyczny kształt


SJP.pl


pryzmoid

pryzmatoid mający płaskie boki i taką samą liczbę wierzchołków w obu równoległych płaszczyznach


SJP.pl


pryzmowy

pryzma


SJP.pl

Patrz:

pryzma

prz

skrót od: Księga Przysłów - jedna z ksiąg biblijnych, wchodząca w skład Starego Testamentu


SJP.pl

skrót

 (1.1) = rel. Księga Przysłów

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈcɕɛ̃ŋɡa ˈpʃɨswuf, AS: ḱśŋga pšysu̯uf

Wiktionary


przać

czasownik

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. kochać

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jo ci przaja.Kocham cię.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przyjaciel mos., przanie n.

 czas. sprzyjać ndk.

Wiktionary


prządek

dawniej:
1. mężczyzna przędący, potrafiący prząść;
2. mężczyzna zatrudniony w przędzalni


SJP.pl


prządka

1. kobieta przędąca, potrafiąca prząść;
2. kobieta zatrudniona w przędzalni;
3. motyl nocny z rodziny prządkowatych, którego larwy są szkodnikami żerującymi na liściach drzew; prządkówka;
4. prządka pierścienica - motyl nocny z rodziny barczatkowatych, składający jaja w pierścieniowatych złożach


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta zajmująca się przędzeniem

 (1.2) zool. nazwa systematyczna|Nephila pilipes|ref=tak., prządka olbrzymia, gatunek dużego pająka z rodziny prządkowatych, nazwa systematyczna|Nephilidae|ref=tak.

 (1.3) ent. ogólna nazwa motyli z rodziny prządkowatych, nazwa systematyczna|Bombycidae|ref=tak., wytwarzających w stadium larwalnym przędzę

Wiktionary

Osoby o tym nazwisku:

  • Stanisława Prządka – polska polityk
  • Wiesław Prządka – polski akordeonista, bandoneonista, kompozytor, aranżer

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈpʃɔ̃ntka, AS: pšõntka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przędzenie n., przędza ż., prządkowate nmos., przędzalnia ż., prząśnica ż., prząśniczka ż.

 czas. prząść, uprząść

 przym. przędzalniczy, prządkowaty

Wiktionary


prządki

1. kobieta przędąca, potrafiąca prząść;
2. kobieta zatrudniona w przędzalni;
3. motyl nocny z rodziny prządkowatych, którego larwy są szkodnikami żerującymi na liściach drzew; prządkówka;
4. prządka pierścienica - motyl nocny z rodziny barczatkowatych, składający jaja w pierścieniowatych złożach


SJP.pl

  • prządki (Bombycidae) – rodzina motyli nazywana również jedwabnikowatymi
  • Prządki – zespół
  • Pierzaczki (prządki) – zwyczaj słowiański
  • Rezerwat przyrody Prządki im. prof. Henryka Świdzińskiego – rezerwat przyrody nieożywionej położony między miejscowościami Korczyna i Czarnorzeki w gminie Korczyna w województwie podkarpackim

Zobacz też:

  • przędzenie

Wikipedia


prządkowate

1. rodzina niewielkich owadów z rzędu motyli; jedwabnikowate, prządki;
2. rodzina dużych pająków


SJP.pl

  • prządkowate (Bombycidae) – rodzina motyli
  • prządkowate (Nephilidae) – rodzina pająków

Wikipedia


prządkowaty

o cechach prządkowatych (rodzina owadów; rodzina pająków)


SJP.pl


prządkówka

motyl nocny z rodziny prządkowatych, którego larwy są szkodnikami żerującymi na liściach drzew; prządka


SJP.pl


przanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przać ndk.

Wiktionary


przanówka

wieś w Polsce


SJP.pl

Przanówka – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie brzezińskim, w gminie Brzeziny.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa skierniewickiego.

Wikipedia


przanowski

nazwisko


SJP.pl

Przanowscy – polska rodzina herbu Nowina.

osoby:

  • Edward Przanowski (1845-1929) - inżynier i architekt powiatowy w Słupcy i Łęczycy, działacz społeczny, żołnierz Powstania Styczniowego.
  • Jan Przanowski (1873-1941), adwokat, poseł na Sejm RP III kadencji, w latach 1930-35 - syn Edwarda Przanowskiego.
  • Jan Przanowski (1909-1980), ekonomista, żołnierz I Dywizji Pancernej gen. S. Maczka, wieloletni pracownik Polskiego Radia, dyrektor Biura Planowania w Komitecie ds. Radia i Telewizji - syn Władysława Przanowskiego.
  • Stefan Przanowski (1874-1938), inżynier mechanik, przemysłowiec, działacz gospodarczy, minister aprowizacji, minister przemysłu i handlu - syn Edwarda Przanowskiego.
  • Władysław Przanowski (1880-1937), inżynier, pedagog, twórca systemu nauczania prac ręcznych w polskich szkołach i kształcenia nauczycieli, założyciel i dyrektor Państwowego Instytutu Robót Ręcznych - syn Edwarda Przanowskiego.
  • Izabela Wasiak z Przanowskich (1927-1990), nauczycielka, polonistka, działaczka oświatowa, wydawca publikacji drugiego obiegu - córka Stefana Przanowskiego.
  • Maria Grotowska z Przanowskich (1885-1946), żona Żelisława Grotowskiego - dr. ekonomii, bibliotekarza w Muzeum Polskim w Rapperswilu, nauczyciela, historyka gospodarki, żołnierza Legionów Polskich - córka Edwarda Przanowskiego.
  • Magdalena Staszewska z Przanowskich (1904-1978), córka Jana Przanowskiego (1873-1941), żona historyka i archiwisty Janusza Staszewskiego (1903-1939); Magdalena Staszewska w czasie II wojny światowej związana z podziemną organizacją "Ojczyzna"; współpracowała z prof. Zygmuntem Wojciechowskim przy tworzeniu w Warszawie Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich; w latach 1945-67 pracowała w Instytucie Zachodnim w Poznaniu jako zastępca kierownika Działu Wydawniczego oraz w redakcji "Przeglądu Zachodniego".

Wikipedia


prząść

1. przerabiać ręcznie włókno na nici, wysnuwać i skręcać nitkę z przędziwa, np. prząść kądziel, len na kołowrotku;
2. o pająku: wytwarzać pajęczynę


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. uprząść)

 (1.1) włók. przerabiać kłąb włókna na przędzę

 (1.2) o pająku, jedwabniku: wytwarzać pajęczynę, nitkę jedwabną

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przędziorek mzw., przędza ż., przędzalnia ż., prząśnica ż., prząśniczka ż., prządka ż., przędzenie n., uprzędzenie n.

 czas. uprząść dk.

 przym. przędzalniczy

Wiktionary


prząśnica

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) część kołowrotka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prządka ż., przędza ż., przędzenie n., uprzędzenie n., przędzalnia ż.

:: zdrobn. prząśniczka ż.

 czas. prząść ndk., uprząść dk.

 przym. przędzalniczy

Wiktionary


prząśniczka

zdrobnienie od: prząśnica (część kołowrotka)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zdrobn. od prząśnica (część kołowrotka)

Wiktionary

Prząśniczka – pieśń skomponowana przez Stanisława Moniuszkę na głos i fortepian do słów Jana Czeczota. Obecnie często wykonywana jako utwór instrumentalny, na instrumentach dętych.Jej transkrypcję na fortepian wykonał polski kompozytor Henryk Melcer-Szczawiński. Popularne było wykonanie Prząśniczki przez duet fortepianowy „Marek i Wacek”. Utwór był wykorzystywany jako sygnał wywoławczy przez stacje radiowe i telewizyjne: Polskie Radio Białystok oraz Telewizję Łódź.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przędziorek mzw., prząśnica ż., prządka ż., przędza ż., przędzenie n., uprzędzenie n., przędzalnia ż.

 czas. prząść ndk., uprząść dk.

 przym. przędzalniczy

Wiktionary


przaśniej

stopień wyższy od przysłówka: przaśnie


SJP.pl


przaśniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: przaśny


SJP.pl


przaśnik

maca;
1. cienki placek przygotowywany z ciasta bez soli i spożywany przez żydów w czasie święta Paschy;
2. pieczywo przypominające taki placek


SJP.pl

  • Przaśnik (młynarz)
  • Przaśnik (nagroda)

Wikipedia


przaśniki

maca;
1. cienki placek przygotowywany z ciasta bez soli i spożywany przez żydów w czasie święta Paschy;
2. pieczywo przypominające taki placek


SJP.pl

  • Przaśniki – inna nazwa żydowskiego święta Paschy
  • przaśniki – potoczna nazwa przaśnego chleba, macy

Wikipedia


przaśność

1. cecha produktów, które nie były poddane fermentacji; niekwaśność;
2. brak wyraźnego smaku;
3. przenośnie: cecha przedmiotów odznaczających się prostotą; prostota, naturalność, surowość;
4. przenośnie: brak ogłady, kultury; grubiaństwo, prostactwo


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przaśne, niekwaszone

 (1.2) cecha tego, co przaśne, proste, zgrzebne; cecha tych, którzy są przaśni, prości, zgrzebni

 (1.3) cecha tego, co przaśne, prymitywne, prostackie; cecha tych, którzy są przaśni, prymitywni, prostaccy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przaśnik m.

 przym. przaśny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) siermiężność, zgrzebność

 (1.3) prostackość, prostactwo, prymitywność, pospolitość, plebejskość, siermiężność, wulgarność, ordynarność, trywialność; przest. gminność

Wiktionary


przaśny

1. taki, który nie uległ fermentacji; niekwaśny;
2. bez wyraźnego smaku, niekwaśny, niesłony;
3. przenośnie: odznaczający się prostotą; prosty, naturalny, surowy;
4. przenośnie: pozbawiony ogłady, kultury; prymitywny, prostacki, grubiański


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który nie uległ fermentacji, niekwaśny

przymiotnik jakościowy

 (2.1) prosty, surowy, naturalny

 (2.2) świadczący o zacofaniu cywilizacyjnym, ubóstwie kulturalnym i umysłowym

Wiktionary

Przykłady

 (2.2) Jego poczucie humoru nie robi na mnie wrażenia. To jest taki typowo polski, przaśny, siermiężny dowcip.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃaɕnɨ, AS: pšaśny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przaśność ż., przaśnik m.

 przym. praśny

Wiktionary

Synonimy:

 (2.1) zgrzebny, siermiężny, prosty, surowy, nieefektowny

 (2.2) siermiężny, pszenno-buraczany, prostacki, pospolity, plebejski, wulgarny, ordynarny, trywialny, prymitywny, niewybredny, niesmaczny

Wiktionary


przasnyski

przymiotnik od: Przasnysz


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Przasnyszem, dotyczący Przasnysza

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przasnysz mrz., przasnyszanin mos., przasnyszanka ż.

Wiktionary


przasnyskie

przymiotnik od: Przasnysz


SJP.pl


przasnysz

miasto w Polsce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Polsce, w województwie mazowieckim, w powiecie przasnyskim;

Wiktionary

Przasnysz – miasto w Polsce położone w województwie mazowieckim, w powiecie przasnyskim, nad rzeką Węgierką.

Miasto leżące na północnym Mazowszu ma połączenia drogowe z Warszawą, Olsztynem, Ostrołęką, Działdowem, Ciechanowem, Makowem Mazowieckim i Mławą. Przez Przasnysz przechodzą drogi: krajowa nr 57 i wojewódzkie nr 544 i nr 617. Na wschód od miasta znajduje się lądowisko Aeroklubu Północnego Mazowsza. Patronem miasta od 18 września 2014 r. jest św. Stanisław Kostka.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Wojska szwedzkie stacjonowały w Przasnyszu 11 dni.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przasnyszanin mos., przasnyszanka ż.

 przym. przasnyski

Wiktionary


przasnyszanin

mieszkaniec Przasnysza


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Przasnysza

 (1.2) osoba pochodząca z Przasnysza, urodzona w Przasnyszu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Spora grupa przasnyszan zebrała się u wejścia do kościoła farnego.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przasnysz mrz.

:: fż. przasnyszanka ż.

 przym. przasnyski

Wiktionary


przasnyszanka

mieszkanka Przasnysza


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Przasnysza

 (1.2) kobieta pochodząca z Przasnysza, urodzona w Przasnyszu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Konkurs kulinarny ponownie wygrała przasnyszanka.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przasnysz mrz.

:: fm. przasnyszanin mos.

 przym. przasnyski

Wiktionary


prząstnik

gatunek pająka z rodziny koliściakowatych


SJP.pl


przążewo

Przążewo – wieś sołecka w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie ciechanowskim, w gminie Ciechanów.

Przez miejscowość przebiega droga wojewódzka DW616.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ciechanowskiego.

Wikipedia


prze

przyimek

 (1.1) stpol. przez

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ, AS: pše

Wiktionary


prze-

przedrostek w wyrazach złożonych…

 (1.1) …potęgujący znaczenie, nasilenie czegoś

 (1.2) …sygnalizujący, że czynność lub stan doszły do etapu terminalnego, po którego osiągnięciu nie da się już tego zrobić bardziej

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) przeciekawy, przemiły

 (1.2) przewiercić, przeważyć

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ, AS: pše

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) arcy-

Wiktionary


przeadresowywać

adresować ponownie


SJP.pl


przeanagramować

przestawić litery lub sylaby w wyrazie w taki sposób, by powstał nowy wyraz; anagramować


SJP.pl


przeanalizować

czasownik przechodni dokonany (ndk. analizować)

 (1.1) przeprowadzić analizę

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. analizator mos./mrz., analityk mos., analityczka ż., analiza ż., przeanalizowanie n.

 czas. analizować ndk.

 przym. analityczny

Wiktionary


przeanalizowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeanalizować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. analizować, przeanalizować dk.

 rzecz. analityczka ż., analityk mos., analiza ż., analizator mrz., analizowanie n.

 przym. analityczny

Wiktionary


przearanżować

ponownie zaaranżować


SJP.pl


przebaczać

czasownik przechodni niedokonany

 (1.1) odpuszczać winy, wybaczać

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zdaje się, że za szybko i za łatwo przebaczyliśmy Niemcom. W historii są takie rzeczy, których się nie przebacza – nigdy, bo nie ma powodu, żeby przebaczać. (J. M. Rymkiewicz Kinderszenen)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈbat͡ʃat͡ɕ, AS: pšebačać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebaczenie n., przebaczanie n., przebaczalność ż.

 czas. dk. przebaczyć

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wybaczać, darować

Wiktionary


przebaczalność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przebaczalne

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebaczanie n., przebaczenie n.

 czas. przebaczać ndk., przebaczyć dk.

 przym. przebaczalny

Wiktionary


przebaczalny

taki, który można przebaczyć; wybaczalny


SJP.pl


przebaczanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przebaczać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛbaˈt͡ʃãɲɛ, AS: pšebačãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przebaczać

 rzecz. przebaczenie n., przebaczalność ż.

Wiktionary


przebaczenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odpuszczenie czyichś win

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Najmniejszy znajdzie litościwe przebaczenie, / ale mocnych czeka mocna kara.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛbaˈt͡ʃɛ̃ɲɛ, AS: pšebačńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebaczanie n., przebaczalność ż.

 czas. przebaczać ndk., przebaczyć dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wybaczenie, odpuszczenie, darowanie, uniewinnienie

Wiktionary


przebaczyć

wyzbyć się żalu, urazy, darować komuś winę


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przebaczać)

 (1.1) dokonany od|przebaczać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wiele zostało wyjaśnione, przebaczone i puszczone w niepamięć.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈbat͡ʃɨt͡ɕ, AS: pšebačyć

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przebaczać

 rzecz. przebaczalność ż., przebaczenie n.

Wiktionary


przebalansowywać

balansując, kołysząc się, przechodzić


SJP.pl


przebalowywać

1. spędzać pewien czas, bawiąc się na balu;
2. spędzać dużo czasu na zabawach, przyjęciach


SJP.pl


przebaraszkowywać

rzadko: przetrwaniać czas na baraszkowaniu


SJP.pl


przebarwianie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przebarwiać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przebarwiać ndk.

Wiktionary


przebazować

czasownik przechodni dokonany

 (1.1) wojsk. przenieść jednostkę wojskową z jednej bazy do innej

 (1.2) inform. nanieść historię jednej gałęzi na inną w obrębie systemu kontroli wersji

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Proszę przebazować swoje łaty na wierzchołek gałęzi głównej.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. bazować

Wiktionary


przebałakiwać

regionalnie: spędzać czas na pogawędkach


SJP.pl


przebędowo

1. wieś w województwie wielkopolskim, w powiecie poznańskim;
2. osada w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim


SJP.pl

  • Przebędowo – wieś w woj. warmińsko-mazurskim, w pow. braniewskim, w gminie Lelkowo
  • Przebędowo – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. poznańskim, w gminie Murowana Goślina
  • Przebędowo – przystanek kolejowy w województwie pomorskim
  • Przebędowo – przystanek kolejowy w województwie wielkopolskim

Wikipedia


przebędowski

Przebędowo


SJP.pl

Patrz:

Przebędowo

przebendów

wieś w województwie podkarpackim, w powiecie mieleckim


SJP.pl

Przebendów – wieś w Polsce, położona w województwie podkarpackim, w powiecie mieleckim, w gminie Wadowice Górne.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.

Wikipedia


przebendowski

Przebendów


SJP.pl

Patrz:

Przebendów

przebić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przebijać)

 (1.1) uszkodzić ostrym przedmiotem coś, co było napompowane

 (1.2) podczas licytacji lub gry: zaoferować więcej

 (1.3) podczas negocjacji: przedstawić lepszą ofertę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kula przebiła kamizelkę kuloodporną i poważnie raniła policjanta.

 (1.2) Ponieważ trefle są atutami, to mogę dwójką trefl przebić asa pik.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛbʲit͡ɕ, AS: pšebʹić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. bicie n., przebicie n.

Wiktionary


przebicie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) otwór wydrążony lub wykuty na wylot w czymś lub pod czymś

 (1.2) elektr. przepływ prądu poza obwód wskutek uszkodzenia izolacji elektrycznej;

 (1.3) pot. dodatkowy zysk na jakiejś transakcji

 (1.4) pęknięcie ścianki narządu wewnętrznego

 (1.5) odczasownikowy od|przebić.

Wiktionary

Przebicie elektryczne – nagły przepływ prądu przez izolator lub półprzewodnik. Napięcie, przy którym zachodzi to zjawisko, nosi nazwę napięcia przebicia. Polska norma PN-IEC 243-1 definiuje przebicie elektryczne jako: utrata, przynajmniej chwilowa, właściwości elektroizolacyjnych ośrodka pod wpływem natężenia pola elektrycznego.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: pʃɛˈbʲit͡ɕɛ, AS: pšebʹiće

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. bicie n.

 czas. przebić dk., przebijać ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) odwiert

 (1.4) perforacja

Wiktionary


przebiec

czasownik przechodni dokonany (ndk. przebiegać)

 (1.1) dokonany od|przebiegać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebieganie n., przebiegnięcie n., przebieg mrz.

 czas. przebiegać

Wiktionary


przebieg

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) odbywanie się czegoś, rozwijanie się w czasie

 (1.2) trasa, kierunek biegu czegoś, linia, wzdłuż której jest coś położone, przeprowadzone

 (1.3) przebywanie pewnej trasy przez pojazd mechaniczny; przebyta trasa

 (1.4) mot. liczba kilometrów przejechanych przez pojazd; stan licznika

 (1.5) stpol. przebiegłość

Wiktionary

Szereg czasowy – ciąg uporządkowanych danych pochodzących z obserwacji lub eksperymentów dokonywanych w określonych jednostkach czasu. W modelowaniu statystycznym szereg czasowy jest traktowany jako realizacja procesu stochastycznego, którego dziedziną jest czas. Szeregi czasowe służą do wykrywania trendów statystycznych występujących w zebranych danych. Matematyczne modelowanie trendów i analiza statystyczna szeregów czasowych jest podstawą większości metod prognozowania statystycznego stosowanego w wielu dziedzinach od meteorologii po giełdową analizę techniczną.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przebieg zjawisk fizycznych.

 (1.2) Zmiana przebiegu ulicy.

 (1.3) Przebieg dobowy parowozu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛbʲjɛk, AS: pšebʹi ̯ek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebiegnięcie n., przebieganie n., bieg mrz., bieganina ż.

 czas. przebiegać ndk., przebiec dk.

 przym. biegowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) tok, proces

 (1.3) trasa

Wiktionary


przebiegać

potocznie: spędzić pewien czas na bieganiu


SJP.pl

czasownik niedokonany (dk. przebiec, przebiegnąć)

 (1.1) przebywać daną drogę biegiem

 (1.2) postępować, rozwijać się w czasie, odbywać się

 (1.3) będąc w ruchu, biegiem przemieścić się z jednego punktu na drugi

 (1.4) o linii, trasie: prowadzić przez coś, być wytyczonym gdzieś, ciągnąć się dokądś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Codziennie przebiegam dwa kilometry.

 (1.2) Jak zazwyczaj przebiegają demonstracje górników?

 (1.3) Nie powinieneś tak przebiegać przez ulicę, to niebezpieczne.

 (1.4) Trasa przebiega przez malownicze zakątki Mazowsza.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈbʲjɛɡat͡ɕ, AS: pšebʹi ̯egać

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przebiec, przebiegnąć

 rzecz. przebieg m., przebieganie n., przebiegnięcie n.

Wiktionary


przebieganie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przebiegać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛbʲjɛˈɡãɲɛ, AS: pšebʹi ̯egãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przebiegać ndk., przebiec dk., przebiegnąć dk.

 rzecz. przebieg m., przebiegnięcie n.

Wiktionary


przebiegle

przysłówek

 (1.1) w sposób przebiegły, podstępnie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To nasz gospodarz. Łzawiące ze starości, kaprawe oczy skaczą po nas bystro i przebiegle, porachowały już nasze worki, zlustrowały ubranie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebiegłość ż.

 przym. przebiegły

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) sprytnie

Wiktionary


przebieglej

stopień wyższy od przysłówka: przebiegle


SJP.pl


przebieglejszy

stopień wyższy od przymiotnika: przebiegły


SJP.pl


przebiegnięcie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przebiegnąć.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛbʲjɛ̇ɟˈɲɛ̇̃ɲt͡ɕɛ, AS: pšebʹi ̯ėǵńė̃ńće

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przebiegać ndk., przebiec dk., przebiegnąć dk.

 rzecz. przebieg m., przebieganie n.

Wiktionary


przebiegłość

przebiegły


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, kto jest przebiegły

Wiktionary

Patrz:

przebiegły

Wymowa:

IPA: pʃɛˈbʲjɛɡwɔɕt͡ɕ, AS: pšebʹi ̯egu̯ość

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przebiegły

 przysł. przebiegle

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) podstępność

Wiktionary


przebiegły

umiejący wykorzystać sytuację dla swojej korzyści, niedający się oszukać ani wykorzystać; cwany


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) postępujący chytrze, przemyślnie

forma czasownika.

 (2.1) 3 os., lm., ż. od: przebiec

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ten oszust był naprawdę przebiegły.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈbʲjɛɡwɨ, AS: pšebʹi ̯egu̯y

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebiegłość

 przysł. przebiegle

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) chytry, przemyślny, szpakami karmiony

Wiktionary


przebierać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przebrać)

 (1.1) przerzucać, przekładać jakieś rzeczy

 (1.2) poruszać ciągle nogami lub palcami

 (1.3) wybrzydzać, grymasić, nie móc zdecydować się

 (1.4) oczyszczać coś drobnego

 (1.5) zmieniać komuś ubranie

 (1.6) dobierać komuś kostium, przebranie

czasownik zwrotny niedokonany przebierać się (dk. przebrać się)

 (2.1) zmieniać ubranie, zakładać inne ubranie

 (2.2) zakładać kostium, przebranie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przebierała w szafie pełnej ubrań w poszukiwaniu szalika.

 (1.2) Dziecko leżące w łóżeczku przebierało nóżkami i rączkami.

 (1.3) Nie przebierał w argumentach i wyraził się bardzo bezpośrednio.

 (2.1) Dorota poszła do swojego pokoju żeby przebrać się w sukienkę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈbʲjɛrat͡ɕ, AS: pšebʹi ̯erać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebranie n., przebieranie n., przebieraniec m., przebieranka ż.

Wiktionary


przebieracz

robotnik w zakładzie kopalnianym, ręcznie wzbogacający urobek przez usuwanie okruchów skały płonnej


SJP.pl


przebieraczka

kobieta pracująca w zakładzie kopalnianym, ręcznie wzbogacająca urobek przez usuwanie okruchów skały płonnej


SJP.pl


przebieralnia

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) miejsce w którym można zmienić ubranie

Wiktionary

Przebieralnia – specjalnie wydzielone pomieszczenie, w którym można w odosobnieniu przebrać się w odpowiedni strój. Można je spotkać w miejscach wymagających zmiany ubrania, takich jak pływalnie czy plaże. Mogą być podzielone na damskie i męskie lub koedukacyjne.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przebieraniec mos.

Wiktionary


przebierańcowy

przymiotnik

 (1.1) rzad. związany z przebieraniem się

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛbʲjɛrãj̃nˈt͡sɔvɨ, AS: pšebʹi ̯erãĩ ̯ncovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebieraniec, przebranie, przebieranka

 czas. przebrać się

Wiktionary


przebieranie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przebierać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛbʲjɛˈrãɲɛ, AS: pšebʹi ̯erãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebieraniec

 czas. przebierać

Wiktionary


przebieraniec

potocznie: człowiek występujący w kostiumie, masce; człowiek przebrany za kogoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pot. osoba występująca w kostiumie upodabniającym ją do kogoś, czasem w masce

 (1.2) pot. żart. o człowieku niestandardowo, śmiesznie ubranym

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W drzwiach stanęli przebierańcy – diabeł i śmierć; okazało się, że to kolędnicy.

 (1.2) Nasza córka chyba wpadła w nie najlepsze towarzystwo, widziałem ją na ulicy z jakimś dziwnym przebierańcem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛbʲjɛˈrãɲɛt͡s, AS: pšebʹi ̯erãńec

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebranie n., przebieranie n., przebieralnia ż., przebieranka ż.

 czas. przebierać ndk., przebrać dk.

 przym. przebierańcowy

Wiktionary


przebieranka

potocznie: przebieranie się za kogoś, ubieranie się w stroje innej osoby


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. zmiana stroju w celu przebrania się za kogoś

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛbʲjɛˈrãnka, AS: pšebʹi ̯erãnka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebieraniec, przebranie

 przym. przebierańcowy

 czas. przebrać się, przebierać

Wiktionary


przebierankowy

przebieranka


SJP.pl

Patrz:

przebieranka

przebieżka

krótki bieg rozluźniający mięśnie, będący częścią treningu lub rozgrzewki


SJP.pl


przebieżnie

przebieżny


SJP.pl

Patrz:

przebieżny

przebieżny

dawniej: pobieżny


SJP.pl


przebijać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przebić)

 (1.1) robić otwór czymś ostrym; przeszywać na wylot

 (1.2) robić przejście w jakiejś przeszkodzie

 (1.3) przedostawać się przez grubą warstwę

 (1.4) pokazywać lepsze walory, zdolności, umiejętności

 (1.5) dawać wyższą korzyść od uprzednio oferowanej

 (1.6) karc. bić kartę starszą od niej

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. przebić)

 (2.1) być widocznym przez jakąś przesłonę

 (2.2) dawać się odbierać zmysłem, czuć w tle

 (2.3) dawać się odczuć (jako emocja)

czasownik zwrotny niedokonany przebijać się (dk. przebić się)

 (3.1) przebijać samego siebie

 (3.2) przebijać jeden drugiego

 (3.3) ulegać przebiciu

 (3.4) przedostawać się, pokonując przeszkody

 (3.5) robić przekop, otwór, aby dostać się gdzieś

 (3.6) zdobywać karierę, popularność

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebijak mrz., przebijanie n., przebitka ż., bicie n., przebicie n.

 czas. poprzebijać dk.

 przym. przebitkowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przekłuwać, przeszywać

 (1.2) drążyć, przekłuwać, przekopywać

 (1.4) przewyższać

 (2.1) przeświecać, prześwitywać, przezierać, wychodzić, przebijać się, wyłaniać się

 (3.1) przekłuwać się, przeszywać się

 (3.2) przekłuwać się, przeszywać się

 (3.3) przenikać

 (3.4) przedzierać się

 (3.6) wybijać się

Wiktionary


przebijacz

urządzenie do tworzenia otworów, np. dziurownik, perforator


SJP.pl


przebijak

narzędzie kowalskie, blacharskie i murarskie do przebijania otworów


SJP.pl


przebinda

nazwisko


SJP.pl


przebindowski

nazwisko


SJP.pl


przebiórka

środowiskowo: przebranie się


SJP.pl


przebiśnieg

roślina cebulkowa należąca do rodziny amarylkowatych, o równowąskich liściach i mlecznobiałych kwiatach zakwitających wczesną wiosną, pochodząca z Europy; śnieżyczka przebiśnieg


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) bot. roślina z gatunku śnieżyczka przebiśnieg, nazwa systematyczna|Galanthus nivalis|L.|ref=tak.

Wiktionary

  • Śnieżyczka przebiśnieg – gatunek rośliny należący do rodziny amarylkowatych,
  • Przebiśnieg (system rozpoznania i zakłócania) – polski system przeznaczony do prowadzenia walki elektronicznej.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W ogrodzie poprzez suche zeszłoroczne liście strzelały w górę zielone pędy przebiśniegów.

 (1.1) Była połowa lutego, na pozór za wcześnie na cokolwiek z wyjątkiem przebiśniegów i chandry. Aha, i Walentynek. sic.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈbʲiɕɲɛk, AS: pšebʹiśńek

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przebiśniegowy

 rzecz. śnieżynka ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) śnieżyczka, śnieżyczka przebiśnieg; daw. gładysz, gładyszek, śniegunka

Wiktionary


przebiśniegowy

przymiotnik

 (1.1) odnoszący się do przebiśniegów, wykonany z przebiśniegów

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Po bardzo długim szukaniu znalazłam jeden pączek przebiśniegowy i jeden ciemiernika.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebiśnieg m.

Wiktionary


przebitka

1. cienki papier używany przy pisaniu przez kalkę;
2. kopia dokumentu, zwłaszcza zrobiona przez kalkę;
3. pobicie atutem karty innego koloru;
4. w górnictwie: przekop łączący dwa biegnące równolegle wyrobiska;
5. w filmie: krótkie ujęcie, najczęściej zbliżenie, wmontowane do ujęcia podstawowego;
6. potocznie: nadwyżka ponad cenę podstawową


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cienki papier dawniej używany do sporządzania kopii podczas pisania na maszynie

 (1.2) kopia danego tekstu wykonana za pomocą odpowiedniego urządzenia

 (1.3) pot. zysk wynikający ze sprzedaży towaru za wyższą cenę niż cena kupna

 (1.4) pot. dodatkowe przejście pozwalające na komunikację między dwiema wydrążonymi w ziemi trasami

 (1.5) pot. mały kolczyk umieszczany w pistolecie do przekłuwania uszu

 (1.6) karc. pobicie karty już wcześniej pobitej

 (1.7) film. krótkie ujęcie wmontowane do ujęcia podstawowego, pokazujące obraz na bliższym planie

 (1.8) sport. w siatkówce: uderzenie w piłkę sprawiające, że piłka przelatuje nad siatką

 (1.9) sport. w piłce nożnej: przejęcie od przeciwnika piłki lecącej w powietrzu w celu oddania gola

 (1.10) daw. przetopienie monet i wybicie ich od nowa

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na blacie, wspartym od spodu na dwóch wysuwanych żerdziach, akurat stała otwarta maszyna do pisania z wkręconym przekładańcem papieru, przebitki i kalki.

 (1.3) Za dwie kartki na czekoladę dostawaliśmy jedną tabliczkę czekolady i sprzedawaliśmy ją na tak zwanym czarnym rynku z kilkakrotną przebitką.

 (1.9) Losy spotkania rozstrzygnęły się w 80 min, kiedy po dograniu z rogu Żurka i przebitce Bryły, głową do siatki trafił Gałuszka.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przebijać

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) odbitka

Wiktionary


przebitkowski

nazwisko


SJP.pl


przebodźcować

zadziałać na kogoś zbyt wieloma bodźcami


SJP.pl


przebodźcowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przebodźcować.

 (1.2) uczucie obciążenia psychicznego spowodowane nadmiarem bodźców

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jej naturalną bronią przed przebodźcowaniem (a zatem i zmęczeniem) jest obniżanie aktywności w różnych sytuacjach życiowych i osiąganie w ten sposób optymalnego poziomu pobudzenia.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. bodziec m.

 czas. przebodźcować ndk.

Wiktionary


przebodźcowywać

działać na kogoś zbyt wieloma bodźcami


SJP.pl


przebóg

wykrzyknik wyrażający zachwyt, zdumienie


SJP.pl

wykrzyknik

 (1.1) przest. …wyrażający zdziwienie, przerażenie, grozę itp.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Bóg mos., bóg mos., bożek m., bogini ż., boginka ż., bóstwo n., bożyszcze n., pobożność ż., spobożnienie n., reg. Bócek m.

 czas. pobożnieć ndk., spobożnieć dk., wypobożnieć dk.

 przym. boski, boży, pobożny

 przysł. bosko, pobożnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) na Boga!

Wiktionary


przebogaty

arcybogaty;
1. bardzo bogaty, zamożny;
2. obfitujący w coś


SJP.pl


przebój

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) muz. telew. coś bardzo popularnego, szczególnie w odniesieniu do utworów muzycznych

 (1.2) sport. raptowny i niespodziewany atak na bramkę rywala wykonany przez jednego zawodnika, zakończony strzałem

Wiktionary

Przebój, szlagier lub hit – popularny w określonym czasie utwór muzyczny lub piosenka. Określenie zazwyczaj odnosi się do muzyki rozrywkowej, lecz często znaczenie jego rozciąga się na muzykę poważną oraz na inne dziedziny sztuki, mówiąc na przykład o „przeboju filmowym” lub „kinowym”. Przebój muzyczny zwykle charakteryzuje się łatwo wpadającą w ucho melodią i jest wielokrotnie emitowany przez stacje radiowe, oraz osiąga wysoką sprzedaż. Choć istnieją ponadczasowe przeboje, których popularność zdaje się nie przemijać, to zasadniczo mamy tu do czynienia ze zjawiskiem okresowym.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Małgorzata wspaniale zagrała na gitarze kilka rockowych przebojów.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przebojowy

 przysł. przebojowo

 rzecz. przebojowość ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) hit, szlagier, numer jeden; gw-pl|Górny Śląsk|szlager.

Wiktionary


przeboje

potocznie:
1. problemy związane z czymś lub z kimś;
2. zaskakujący, zabawny splot zdarzeń; numer, heca


SJP.pl


przebojowiec

zawodnik gier zespołowych dokonujący wielu przebojów w czasie gry, tzn. szybkich efektownych ataków na bramkę przeciwnika zakończonych strzałem


SJP.pl


przebojowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, kto jest przebojowy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛbɔˈjɔvɔɕt͡ɕ, AS: pšeboi ̯ovość

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebój m.

 przym. przebojowy

 przysł. przebojowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) aktywność, dynamizm, dynamiczność, ekspansywność, energiczność, obrotność, operatywność, rzutkość, żywiołowość

Wiktionary


przeboksować

spędzić pewien czas na boksowaniu


SJP.pl


przebolały

pogodzić się ze stratą


SJP.pl


przeboleć

pogodzić się ze stratą


SJP.pl


przebolewać

1. przezwyciężać ból, przestawać cierpieć;
2. dawniej: przeżywać pewien okres w bólu, cierpieniu


SJP.pl


przebookować

[czytaj: przebukować] zmienić szczegóły rezerwacji miejsca w pociągu, samolocie, hotelu itp.; przebukować


SJP.pl


przebookowywać

[czytaj: przebukowywać] zmieniać szczegóły rezerwacji miejsca w pociągu, samolocie, hotelu itp.; przebukowywać


SJP.pl


przeborowo

Przeborowo – wieś w Polsce, położona w województwie lubuskim, w powiecie strzelecko-drezdeneckim, w gminie Drezdenko.

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.

Wikipedia


przeborowywać

borując, robić w czymś otwór na wylot


SJP.pl


przebóść

1. o zwierzętach: przebić rogami;
2. przebić czymś ostrym; przekłuć, przeszyć;
3. spowodować nagłe nieprzyjemne odczucie; przeszyć;
4. przebóść się - przebić siebie samego czymś ostrym


SJP.pl


przebóstwiać

przemieniać w bóstwo


SJP.pl


przebóstwić

przemienić w bóstwo


SJP.pl


przebóstwienie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) rel. nadanie komuś lub czemuś pierwiastka boskiego, osiągnięcie cech bóstwa

Wiktionary

Przebóstwienie (gr. theosis (θέωσης), theopoiesis) − pojęcie występujące zwłaszcza w prawosławnej teologii apofatycznej; określa dobrowolne dopuszczenie człowieka przez Boga do współudziału w Jego życiu i boskiej naturze drogą pewnego uczestnictwa przez podobieństwo.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. bóg / Bóg m., bóstwo n., bogini ż., boginka ż., ubóstwianie n., ubóstwienie n., bożek m., bożątko n., bożnica ż., pobożność ż., boskość ż., bożość ż., zbożność ż., pobożnisia ż., pobożniś m., pobożnienie n., spobożnienie n., bezbożnik m., bezbożniczka ż., bezbożnica ż., bezbożność ż.

 czas. przebóstwiać ndk., przebóstwić dk., ubóstwiać ndk., ubóstwić dk., pobożnieć ndk., spobożnieć dk.

 przym. boski, boży, pobożny, bożnicowy, ubożuchny, zbożny, bezbożny, zbożowy

 przysł. bosko, pobożnie, bezbożnie

Wiktionary


przebrać

czasownik przechodni dokonany (ndk. przebierać)

 (1.1) dokonany od|przebierać.

czasownik zwrotny dokonany przebrać się (ndk. przebierać się)

 (2.1) dokonany od|przebierać się.

Wiktionary

Przykłady

 (2.1) I zaraz wokół domków campingowych zaroiło się od ludzi ubranych w kostiumy kąpielowe. Wszyscy śpieszyli do domków, aby się przebrać, bo do stołówki nie wolno było wchodzić w kostiumach, o czym informował napis na drzwiach.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛbrat͡ɕ, AS: pšebrać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebranie n., przebieraniec mos.

Wiktionary


przebranie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przebrać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przebierać, przebrać dk.

 rzecz. przebieranka ż., przebieraniec mos.

 przym. przebierańcowy

Wiktionary


przebranżowienie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) zmiana branży prowadzonej działalności

 (1.2) środ. LGBT zmiana orientacji seksualnej

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zdecydowaliśmy się na przebranżowienie firmy, gdyż dotychczas prowadzona działalność przestała być opłacalna.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛbrãw̃ʒɔˈvʲjɛ̇̃ɲɛ, AS: pšebrãũ̯žovʹi ̯ė̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przebranżawiać (się) ndk., przebranżowić (się) dk.

Wiktionary


przebrasowywać

w żeglarstwie: zmieniać ustawienie żagli rejowych


SJP.pl


przebrno

Przebrno (niem. Pröbbernau) – część miasta Krynica Morska, w województwie pomorskim, położona na Mierzei Wiślanej, nad Zalewem Wiślanym.

Wikipedia


przebronowywać

1. spulchniać ziemię broną, bronować powtórnie;
2. spędzać pewien czas na bronowaniu


SJP.pl


przebrzęczeć

przefrunąć z brzękiem


SJP.pl


przebrzydły

1. budzący wstręt, niechęć; obrzydliwy, wstrętny, ohydny;
2. taki, który się znudził, znużył, obrzydł; obrzydły


SJP.pl


przebudowa

rzeczownik odczasownikowy, rodzaj żeński

 (1.1) dokonywanie zmian w budowie danego obiektu

 (1.2) zmiana w celu poprawy czegoś

Wiktionary

Przebudowa – wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji. W przypadku dróg są dopuszczalne zmiany charakterystycznych parametrów technicznych i eksploatacyjnych w zakresie niewymagającym zmiany granic pasa drogowego.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przebudowanie n., przebudowywanie n.

 czas. przebudować dk., przebudowywać ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przebudowanie, przebudowywanie

 (1.2) restrukturyzacja, ulepszanie, ulepszenie

Wiktionary


przebudować

czasownik przechodni dokonany (ndk. przebudowywać)

 (1.1) zmienić gruntownie budowlę

 (1.2) przekształcić w nową postać

czasownik zwrotny dokonany przebudować się (ndk. przebudowywać się)

 (2.1) zostać przebudowanym

 (2.2) przebudować swoje lokum

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. budowniczy mos., przebudowa ż., przebudowanie n., przebudowywanie n.

 czas. budować, przebudowywać ndk.

 przysł. budująco

 przym. budujący, budulcowy, budowniczy

Wiktionary


przebudowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przebudować.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebudowywanie n., przebudowa ż., budowniczy mos., budowlany mos.

 czas. przebudować dk., przebudowywać ndk.

 przym. budowlany, budowniczy

Wiktionary


przebudowywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przebudowywać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebudowanie n., przebudowa ż., budowniczy mos.

 czas. przebudowywać ndk., przebudować dk.

 przym. budowniczy

Wiktionary


przebukować

zmienić szczegóły rezerwacji miejsca w pociągu, samolocie, hotelu itp.; przebookować


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany

 (1.1) zmienić rezerwację

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛbuˈkɔvat͡ɕ, AS: pšebukovać

Wiktionary

Powiązane:

 czas. bukować, zabukować

 rzecz. przebukowanie

Wiktionary


przebukowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) zmiana rezerwacji

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛbukɔˈvãɲɛ, AS: pšebukovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przebukować

Wiktionary


przebukowywać

zmieniać szczegóły rezerwacji miejsca w pociągu, samolocie, hotelu itp.; przebookowywać


SJP.pl


przebukowywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przebukowywać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przebukowywać ndk.

Wiktionary


przebumblowywać

potocznie: spędzać pewien czas na bumblowaniu, próżnowaniu; przebalowywać, przebumelowywać


SJP.pl


przebumelowywać

potocznie: spędzać pewien czas na bumblowaniu, próżnowaniu; przebalowywać, przebumblowywać


SJP.pl


przebyć

czasownik przechodni dokonany (ndk. przebywać)

 (1.1) dokonany od|przebywać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛbɨt͡ɕ, AS: pšebyć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebycie n.

Wiktionary


przebyt

dawniej:
1. przebywanie, mieszkanie, zostawanie gdzieś przez pewien czas;
2. przejście, przeprawa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) stpol. przebywanie, mieszkanie, zostawanie gdzieś przez pewien czas

 (1.2) stpol. przejście, przeprawa

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) A na świecie zbożny pobyt, / Po żywocie rajski przebyt. / Kyrieleison.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przebywanie

Wiktionary


przebytek

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) stpol. mieszkanie

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈbɨtɛk, AS: pšebytek

Wiktionary


przebywać

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) być gdzieś przez pewien czas; pozostawać gdzieś dłużej; spędzać gdzieś czas

czasownik przechodni niedokonany (dk. przebyć)

 (2.1) pokonywać określoną trasę, drogę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przebywająca na emigracji arystokracja urządzała bale i imprezy pomyślane jako narodowa manifestacja.

 (2.1) Jadąc na klasową wycieczkę, część chłopców przebywała trasę rowerami.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈbɨvat͡ɕ, AS: pšebyvać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebywanie n., przebycie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) bawić, być, pozostawać

Wiktionary


przebywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przebywać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przebywanie w twoim towarzystwie zawsze kończy się jakimiś kłopotami.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛbɨˈvãɲɛ, AS: pšebyvãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przebywać ndk.

 rzecz. przebycie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) stpol. przebyt

Wiktionary


przebłądzać

spędzać czas na błądzeniu


SJP.pl


przebłagać

czasownik przechodni dokonany (ndk. przebłagiwać)

 (1.1) wyjednać przebaczenie błaganiem

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebłaganie n.

 przym. przebłagany

 czas. błagać, wybłagać, przebłagiwać

Wiktionary


przebłagalnia

wieko skrzyni Arki Przymierza


SJP.pl


przebłagalny

mający na celu przebłaganie; przepraszający


SJP.pl


przebłaganie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) wyjednanie przebaczenia błaganiem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ojcze Przedwieczny, ofiaruję Ci Ciało i Krew [...] Jezusa Chrystusa na przebłaganie za grzechy nasze i całego świata.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przebłagać, przebłagiwać, błagać

 rzecz. przebłagiwanie

 przym. przebłagany, przebłagiwany

Wiktionary


przebłagiwać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przebłagać)

 (1.1) niedokonany od|przebłagać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przebłagiwanie n., przebłaganie n.

 przym. przebłagiwany, przebłagany

 czas. przebłagać, błagać

Wiktionary


przebłyskać

rzadko: przebłyskiwać;
1. stawać się widocznym na chwilę;
2. pojawiać się w czyjejś świadomości nagle i na krótko;
3. błyskać spod czegoś


SJP.pl


przebłyskiwać

przebłyskać;
1. stawać się widocznym na chwilę;
2. pojawiać się w czyjejś świadomości nagle i na krótko;
3. błyskać spod czegoś


SJP.pl


przebłysnąć

1. stać się widocznym na chwilę;
2. zaistnieć w czyjejś świadomości nagle i na krótko;
3. błysnąć spod czegoś


SJP.pl


przeć

1. wywierać nacisk na coś
2. posuwać się, wznosić się w górę gwałtownie
3. wstrzymując oddech, napinać mięśnie brzucha, aby wywołać ucisk na odpowiednie narządy jamy brzusznej
4. przenośnie:
a) pobudzać do czegoś
b) usilnie dążyć do czegoś


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany

 (1.1) posuwać się z wysiłkiem, gwałtownie naprzód lub w górę

 (1.2) przen. usilnie do czegoś dążyć, forsować coś

 (1.3) med. napinać mięśnie, wywołując ucisk na odpowiednie narządy jamy brzusznej, najczęściej podczas porodu

 (1.4) stpol. zapierać się, nie przyznawać się do czegoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Statek parł niestrudzenie naprzód, prując dziobem fale.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛt͡ɕ, AS: pšeć

Wiktionary

Powiązane:

 czas. naprzeć, poprzeć, wyprzeć, zaprzeć, przyprzeć, wesprzeć, uprzeć się, podeprzeć, odeprzeć, opierać

 rzecz. pierczyk mos., pierca mos., zapora ż., parcie

Wiktionary


przeca

gwarowo lub potocznie: przecież; dyć


SJP.pl

partykuła

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. przecież

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przeca mówie.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk|dyć.

Wiktionary


przecedzanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przecedzać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. cedzić, przecedzać ndk.

 rzecz. cedzak mrz.

Wiktionary


przecedzić

czasownik dokonany (ndk. przecedzać)

 (1.1) przepuścić płyn przez sito, sączek itp. w celu oczyszczenia go lub oddzielenia części stałych

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Mocne pragnienie najlepiej ukoisz następującym napojem: garść jęczmienia pogotuj z kwartą wody, przecedź, dolej cztery łyżki octu i dwie łyżki praśnego miodu.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przecedzać ndk., cedzić ndk.

 rzecz. cedzak mrz.

Wiktionary


przecena

wprowadzenie niższej ceny niż poprzednia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) hand. ekon. obniżenie ceny sprzedaży towaru

Wiktionary

Przecena (ang. discount) – obniżka ceny towaru lub usługi, który wcześniej był oferowany po wyższej cenie. Przecena może być skutkiem chęci szybszego pozbycia się towaru, który nie sprzedawał się dobrze po wyższej cenie, w celu uwolnienia miejsca w sklepie i magazynie na nowe towary lub z powodu stwierdzenia wad fabrycznych oferowanych produktów.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. cena ż., przecenianie n., wycenianie n., wycena ż., wycenienie n., bezcenność ż., cenienie n., docenianie n., docenienie n., cenówka ż., ocena ndk., ocenka ż., ocenianie n., ocenienie n., niedocenianie n., niedocenienie n., cennik m., drogocenność ż.

:: zdrobn. przecenka ż.

 czas. cenić ndk., wyceniać ndk., wycenić dk., przeceniać ndk., przecenić dk., oceniać ndk., ocenić dk., doceniać ndk., docenić dk., nie doceniać ndk., nie docenić dk.

 przym. cenny, cenowy, przecenowy, ocenny, wycenowy, bezcenny, nieoceniony, cennikowy, drogocenny

 przysł. bezcennie

Wiktionary


przeceniać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przecenić)

 (1.1) obniżać cenę towaru

 (1.2) zbyt wysoko oceniać, cenić sobie coś lub kogoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Zofia zwykle przeceniała swoje możliwości i w rezultacie często przegrywała z kretesem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡sɛ̃ɲät͡ɕ, AS: pšecńäć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przecenianie n., cennik mrz., przecena ż., cena ż.

 czas. cenić

 przym. cenowy

 przysł. cenowo

Wiktionary


przecenianie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeceniać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡sɛ̃ˈɲä̃ɲɛ, AS: pšecẽńä̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeceniać

 rzecz. przecena ż.

Wiktionary


przecenić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przeceniać)

 (1.1) dokonany od|przeceniać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Te próby drążenia przeszłości trudno przecenić, chociaż sądzę, że właściwie ocenione zostaną dopiero w przyszłości.

 (1.1) Krótką suknię przeceniono aż o sto złotych, aktualnie kosztuje 298 zł.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡sɛ̃ɲit͡ɕ, AS: pšecńić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przecena ż., cena ż., cennik mrz.

 przym. cenowy

 przysł. cenowo

Wiktionary


przecenowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z przeceną, dotyczący przeceny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przecena ż.

Wiktionary


przecentrować

środowiskowo: ustawić oś obrotu koła rowerowego przez naciąganie i luzowanie szprych


SJP.pl


przecentrowywać

środowiskowo: ustawiać oś obrotu koła rowerowego przez naciąganie i luzowanie szprych


SJP.pl


przechadzka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) chodzenie dla relaksu, wypoczynku

Wiktionary

Przechadzka (ros. Прогулка, Progulka) – rosyjski melodramat z 2003 roku w reżyserii Aleksieja Uczitiela.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Pójdziesz z nami na przechadzkę po kolacji?

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przechodni mos., przechodka ż., przejściówka ż., przejściowość ż., przechodniość ż., przechodzień m., przechodzenie n., przejście n.

 czas. przejść dk., przechodzić ndk., przechadzać się ndk.

 przym. przejściowy, przechodni

 przysł. przejściowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) spacer, przejście się

Wiktionary


przechadzkowy

przechadzka


SJP.pl

Patrz:

przechadzka

przecharakteryzowywać

1. zmieniać komuś charakteryzację;
2. przecharakteryzowywać się - zmieniać sobie charakteryzację


SJP.pl


przecharsły

przymiotnik

 (1.1) śrpol. osłabiony, zmęczony

Wiktionary


przechędożać

dawniej: przeczyszczać, uprzątać


SJP.pl


przechera

1. człowiek chytry, przebiegły; spryciarz, krętacz, obłudnik;
2. człowiek lubiący się sprzeczać; przekora


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy lub żeński

 (1.1) daw. krętacz, szachraj

 (1.2) daw. kłótnik

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kruk z kawałem sera w dziobie / na gałęzi usiadł sobie; / a pod drzewem lis przechera / chciwie na gałąź spoziera.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przecherny

 rzecz. przecherność ż., przecherstwo n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) oszust, szelma

Wiktionary


przecherny

przechera


SJP.pl

Patrz:

przechera

przechlapane

potocznie: kiepski, nieudany, np. przechlapany dzień


SJP.pl


przechlapany

potocznie: kiepski, nieudany, np. przechlapany dzień


SJP.pl


przechlewać

1. wydawać pieniądze na pijaństwo;
2. spędzać pewien czas na piciu alkoholu


SJP.pl


przechlewko

  • Przechlewko – wieś kaszubska w województwie pomorskim, w powiecie człuchowskim, w gminie Przechlewo
  • Przechlewko – osada leśna kaszubska w województwie pomorskim, w powiecie człuchowskim, w gminie Przechlewo

Wikipedia


przechlewo

wieś w Polsce


SJP.pl

Przechlewo (niem. Prechlau, kaszub. Przechlewò) – wieś w Polsce, położona w województwie pomorskim, w powiecie człuchowskim, w gminie Przechlewo, przy trasie linii kolejowej Miastko-Człuchów (obecnie zawieszonej). Siedziba gminy Przechlewo.

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa słupskiego.

Wieś królewska starostwa człuchowskiego w województwie pomorskim w drugiej połowie XVI wieku.

Wieś słynąca głównie z rozwiniętej bazy turystycznej.

Wikipedia


przechlewski

przymiotnik od: Przechlewo


SJP.pl


przechód

  • przechód – rodzaj płytko wciętej przełęczy
  • Przechód – wieś w woj. lubelskim, w pow. bialskim, w gminie Sosnówka
  • Przechód – wieś w woj. opolskim, w pow. nyskim, w gminie Korfantów
  • Przechód – wysoki próg skalny w Dolinie Małej Łąki w Tatrach Zachodnich
  • Przechód – gromada w powiecie niemodlińskim
  • Przechód – gromada w powiecie włodawskim

Wikipedia


przechodka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) archit. rzad. pot. przejście między kamienicami z jednej ulicy na drugą

 (1.2) wulg. przest. prostytutka

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Można było wejść do bramy z jednej ulicy poprzez podwórka, zaułki, korzystając z komórek, betonowych śmietników (wtedy nie było kubłów na śmieci), a wyjść na inną. Takich przechodek było mnóstwo

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przechodni mos., przejście n., przechodzenie n., chodzenie n., chadzanie n., przechadzanie n., przechodzień m., przechodniość ż., chodnik m., chodak m., wychodzenie n., wychodek m., przechadzka ż., chodzony m.

 czas. chodzić ndk., chadzać ndk., przechodzić ndk., przechadzać ndk., przejść dk., wychodzić ndk.

 przym. przechodni, chodnikowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) gwara. ścionka, sionka

Wiktionary


przechodni

osoba idąca ulicą, chodnikiem


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, przez który się przechodzi

 (1.2) otrzymywany kolejno przez różne osoby

 (1.3) mający nie trwać stale; taki, który się zakończy

 (1.4) będący etapem pewnego procesu między jego początkiem a końcem

 (1.5) wędrujący z jednego miejsca w inne, niemający stałego miejsca pobytu

 (1.6) przest. mający przebywać tymczasowo w jakimś miejscu

 (1.7) gram. o czasowniku: posiadający formy strony biernej

 (1.8) mat. log. o relacji: taki, że jeśli zachodzi dla pary (x,y) oraz pary (y,z), to zachodzi również dla pary (x,z)

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (2.1) przest. osoba idąca chodnikiem lub ulicą

forma rzeczownika.

 (3.1) D. i B. lm. od przechodzień

forma przymiotnika.

 (4.1) M. i W. lm. mos. od przechodny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pokój, owszem, jest, ale przechodni i wspólny z gospodarzami.

 (1.2) Jak zapowiadają organizatorzy comiesięcznych rozgrywek w tenisie stołowym zwycięzcy poszczególnych turniejów otrzymają puchary, które będą miały charakter pucharów przechodnich.

 (1.3) Od przewagi wiatrów jednych i drugich zależy przechodni stan pogody […]

 (1.4) […] te łączenia się, jako z natury lub zamiaru przechodnie i przygotowawcze do doskonałego narodowego zlania się, nie przedstawiają dokładnego wzoru federacji we właściwym znaczeniu

 (1.7) W języku angielskim niektóre czasowniki mogą być przechodnie lub nieprzechodnie – wszystko zależy od tego, co chcemy przekazać.

 (1.8) Nie jest przechodni stosunek ojcostwa, bo jeśli Adam jest ojcem Bolesława, a Bolesław ojcem Czesława, to na pewno nieprawda, że Adam jest ojcem Czesława.

 (2.1) Przed kościołem Ś. Jana w Warszawie siedziało dwóch żebraków; ich wiek i kalectwo wzbudzały litość w przechodnich.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈxɔdʲɲi, AS: pšeχodʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przechodzenie n., przechodka ż., przechadzka ż., przechód ż., przechodniość ż., przejście n., przechodzień m.

 czas. przechadzać się, przechodzić ndk., przejść dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.3) przejściowy

 (1.4) przejściowy

 (1.6) neutr. wędrowny

 (1.7) tranzytywny

 (1.8) tranzytywny

 (2.1) neutr. przechodzień

Wiktionary


przechodniość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przechodnie

 (1.2) gram. cecha czasownika przechodniego;

Wiktionary

  • czasownik przechodni i czasownik nieprzechodni (językoznawstwo)
  • przechodniość (gramatyka)
  • relacja przechodnia (matematyka)

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przechodni mos., przechodka ż., przechodzień m., przejściowość ż., przejściówka ż., przechodzenie n., przejście n., przechadzka ż.

 czas. przechadzać się, przechodzić ndk., przejść dk.

 przym. przechodni, przejściowy

 przysł. przejściowo

Wiktionary


przechodzenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przechodzić.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛxɔˈd͡zɛ̃ɲɛ, AS: pšeχoʒńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przechodni mos., przechodka ż., przejściówka ż., przejściowość ż., przechodniość ż., przechadzka ż., przechodzień m., przejście n.

 czas. przejść dk., przechodzić ndk., przechadzać się ndk.

 przym. przejściowy, przechodni

 przysł. przejściowo

Wiktionary


przechodzić

spędzić pewien czas na chodzeniu


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. przejść)

 (1.1) przebywać jakąś drogę

 (1.2) przekraczać coś w poprzek

 (1.3) mijać określone obiekty

 (1.4) minąć w czasie, stawać się przeszłością

 (1.5) być przekazywanym, krążyć między obiektami lub osobami

 (1.6) przeżywać coś

 (1.7) przedostawać się, przenikać przez coś

 (1.8) zmieniać system, w jakim się coś robi (zwykle w formie dokonanej)

 (1.9) zmieniać stan

 (1.10) o propozycji: zostać zatwierdzoną

 (1.11) o linii, szosie, szlaku: znajdować się

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Co dwa dni przechodzę dziesięć kilometrów.

 (1.1) Burzowe chmury przechodzą nad miastem.

 (1.2) Dzieci przechodzą przez jezdnię po pasach.

 (1.3) Idąc do szkoły, przechodzę obok kawiarni i kwiaciarni.

 (1.4) Powoli przechodzi mi przeziębienie.

 (1.5) Mój zeszyt przechodził z rąk do rąk.

 (1.6) Marcin przechodzi ciężką chorobę.

 (1.7) Światło przechodzi przez szklaną elektrodę.

 (1.8) Mieszkańcy ziem polskich przeszli od gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej do czynszowej w XIX wieku.

 (1.8) Wczoraj przeszedłem na nowszą wersję oprogramowania.

 (1.9) Woda pod wpływem ciepła przechodzi w postać pary wodnej.

 (1.10) Ustawa przechodzi większością głosów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈxɔd͡ʑit͡ɕ, AS: pšeχoʒ́ić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przechodni mos., przechodka ż., przejściówka ż., przejściowość ż., przechodniość ż., przechadzka ż., przechodzień m., przechodzenie n., przejście n.

 czas. przejść dk., przechadzać się ndk.

 przym. przejściowy, przechodni

 przysł. przejściowo

 partyk. przeszło

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kursować, przejechać, przesunąć

 (1.3) mijać, omijać

 (1.4) upływać

Wiktionary


przechodzień

osoba idąca ulicą, chodnikiem


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba idąca ulicą lub chodnikiem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Samochód potrącił przechodnia na przejściu dla pieszych.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈxɔd͡ʑɛ̇̃ɲ, AS: pšeχoʒ́ė̃ń

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przechodni mos., przechodka ż., przechadzka ż., przechodniość ż., przechodzenie n., przejście n., przejściówka ż.

 czas. przechodzić ndk., przejść dk., przechadzać się ndk.

 przym. przechodzony, przechodni

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przest. przechodni

Wiktionary


przechodzony

spędzić pewien czas na chodzeniu


SJP.pl


przechów

dawniej: przechowanie


SJP.pl


przechowalnia

budynek lub pomieszczenie do przechowywania czegoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pomieszczenie służące do przechowywania przedmiotów, np. bagażów podróżujących

Wiktionary

Łódzka Piwnica Artystyczna „Przechowalnia” – scena artystyczna (m.in. kabaretowa) w Łodzi, założona w 1995 roku, była to wtedy jedyna scena kabaretu literackiego w Polsce, oprócz krakowskiej Piwnicy pod Baranami. Jest prowadzona przez małżeństwo Andrzeja Poniedzielskiego i Elżbietę Adamiak.

Comiesięczną scenę kabaretową prowadzi tam Artur Andrus.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przechowywanie n., przechowanie n.

 czas. przechowywać ndk., przechować dk.

Wiktionary


przechowalnictwo

dział przemysłu spożywczego zajmujący się przechowywaniem płodów rolnych


SJP.pl

Wikipedia


przechowalniczy

związany z przechowywaniem, dotyczący przechowalnictwa


SJP.pl


przechowalnik

specjalista w zakresie przechowywania żywności


SJP.pl


przechowalność

okres, w ciągu którego żywność zachowuje określone właściwości


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przechowalne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przechowalny

Wiktionary


przechowawca

osoba przyjmująca coś na przechowanie


SJP.pl


przechowawczyni

przechowawca


SJP.pl

Patrz:

przechowawca

przechowywać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przechować)

 (1.1) chować coś przed zniknięciem, zginięciem lub zepsuciem w jakimś miejscu

 (1.2) trzymać kogoś w ukryciu

 (1.3) chronić coś przed zapomnieniem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W tej skrzyni należy przechowywać narzędzia.

 (1.2) Muszę przechowywać ciebie na strychu.

 (1.3) To zdjęcie będę przechowywać w albumie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛxɔˈvɨvat͡ɕ, AS: pšeχovyvać

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przechować, chować

 przym. przechowywany, chowany

 rzecz. przechowalnia ż., chowany mrz., przechowywanie, chowanie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) magazynować, składować, przetrzymywać

Wiktionary


przechowywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przechowywać.

Wiktionary

Przechowywanie informacji jest jednym z trzech podstawowych procesów pamięciowych obok zapamiętywania i zapominania, rozróżnianych w klasycznym podejściu psychologicznym. Podział ten jest nieadekwatny do dzisiejszej wiedzy z zakresu psychologii poznawczej. Wyróżnia się więcej faz procesu pamięciowego, w których "przechowywanie informacji" nie ma ściśle sprecyzowanego znaczenia i może dotyczyć zarówno "kodowania informacji" jak ich "rekodowania" w pamięci, a także klasycznego przechowywania tych informacji. Niniejszy artykuł dotyczy tego ostatniego zjawiska.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛxɔvɨˈvãɲɛ, AS: pšeχovyvãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przechowywać ndk., przechować dk.

 rzecz. przechowanie n., przechowalnia ż.

Wiktionary


przechrypiać

dawniej o ochrypłym okrzyku: przebrzmiewać


SJP.pl


przechrzcić

1. ochrzcić kogoś w nowym obrządku;
2. nadać czemuś inną nazwę, zmienić komuś imię lub nazwisko


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. brak)

 (1.1) pot. zmienić komuś lub czemuś imię lub nazwę

czasownik zwrotny dokonany przechrzcić się (ndk. brak)

 (2.1) pot. zmienić swoje imię lub przydomek

 (2.2) rel. zmienić swój obrządek / wyznanie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. chrześnica ż., chrześniak mos., chrześniaczka ż., chrześcijaństwo n., chrzestny mos., przechrzczenie n., przechrzta m., ochrzczenie n., chrzciciel mos., chrzciny nmos., chrzczenie n., chrzest mrz., chrzestna ż.

 czas. ochrzcić dk., chrzcić ndk.

 przym. chrzcielny, chrzestny

Wiktionary


przechrzta

dawniej: mężczyzna, który zmienił wiarę, neofita


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) przest. ktoś, kto zmienił wyznanie, (zwł. na katolicyzm)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Chór Przechrztów odpowiada mu, iż jedynym ich Panem jest Jehowa, że nie ma dla nich innego Boga.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. chrześnica ż., ochrzczenie n., chrzczenie n., chrzciciel m., chrzestny m., chrzestna ż., chrześniak m., chrześniaczka ż., chrześnica ż., chrzcielnica ż., chrzest m., chrzciny lm nm., chrześcijaństwo n.

 czas. chrzcić ndk., ochrzcić dk., przechrzcić dk.

 przym. chrzcielny, chrześcijański, chrzestny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) konwertyta, wychrzta, marran, maran

Wiktionary


przechuj

wulgarnie: ktoś wyjątkowo sprytny, wybitny, imponujący (używane ironicznie lub z przesadą)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) wulg. ktoś o zadziwiających umiejętnościach lub zadziwiający zachowaniem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) O kurwa, przechuj! Widziałeś jak okiwał tych obrońców?

 (1.1) Ten gość jest dla mnie totalnym przechujem, na polu minus dziesięć stopni, a ten dalej chodzi do szkoły bez kurtki i mówi, że go to pierdoli.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛxuj, AS: pšeχui ̯

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. chuj mzw./mos.

 wykrz. chuj

Wiktionary


przechwalać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przechwalić)

 (1.1) pot. chwalić przesadnie; wyolbrzymiać zalety

czasownik zwrotny niedokonany przechwalać się

 (2.1) chwalić się przesadnie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przechwalanie n., przechwałka ż.

 czas. chwalić

Wiktionary


przechwalanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przechwalać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przechwałka ż.

 czas. przechwalać ndk.

Wiktionary


przechwała

dawniej: przechwałka


SJP.pl


przechwyt

1. w niektórych grach zespołowych: przechwycenie piłki zawodnikowi przeciwnej drużyny;
2. wykrycie nieprzyjacielskiego obiektu latającego w celu zaatakowania go i zniszczenia;
3. miara oddziaływania określonej elektrody X w stosunku do innej elektrody Y na pole elektryczne w pobliżu elektrody Z


SJP.pl

Przechwyt – w koszykówce jest zapisywany wtedy, gdy aktywna, agresywna postawa gracza / graczy obrony powoduje wejście w posiadanie żywej piłki przez zespół broniący. Przechwyt jest zawsze połączony ze stratą zespołu ataku. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, gdy gracz zespołu wygrywa rzut sędziowski na początku pierwszej kwarty meczu. Zależność ta jest jednostronna, nie każda strata piłki musi się wiązać z przechwytem, są to tak zwane błędy niewymuszone.

Wikipedia


przechwytywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przechwytywać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przechwytywać ndk.

 rzecz. schwytanie n.

Wiktionary


przechyla

miejsce na zboczu góry; pochyłość


SJP.pl


przechylenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przechylić.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛxɨˈlɛ̃ɲɛ, AS: pšeχylńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przechylić

Wiktionary


przechylić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przechylać)

 (1.1) dokonany od|przechylać.

czasownik zwrotny dokonany przechylić się (ndk. przechylać się)

 (2.1) dokonany od|przechylać się.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈxɨlʲit͡ɕ, AS: pšeχylʹić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przechylenie n.

Wiktionary


przechył

odchylenie statku lub samolotu od położenia normalnego przy ruchu dookoła osi wzdłużnej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) odchylenie się budowli lub jej elementu

 (1.2) odchylenie się pojazdu, statku, samolotu itp. od ich naturalnego położenia

 (1.3) przesadne skłonienie się

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛxɨw, AS: pšeχyu̯

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przechyłowy

Wiktionary


przechyłka

przechylenie toru do wewnątrz na odcinku łukowym przez ułożenie szyn toru zewnętrznego na nieco wyższym poziomie


SJP.pl


przechyłomierz

przyrząd do określania kąta przechyłu czegoś


SJP.pl


przechyłowy

przechył


SJP.pl

Patrz:

przechył

przechłostać

1. wielokrotnie uderzyć batem, rózgą;
2. środowiskowo: przejechać jakąś trasę w sposób szkodliwy dla samochodu


SJP.pl


przeciąć

czasownik przechodni dokonany (ndk. przecinać)

 (1.1) dokonany od|przecinać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛt͡ɕɔ̇̃ɲt͡ɕ, AS: pšećo̊̃ńć

Wiktionary

Powiązane:

 czas. ciąć, przecinać

 rzecz. przecinanie n., przecinak mrz.

Wiktionary


przeciąg

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) strumień chłodnego powietrza powstały w pomieszczeniu z otwartymi lub nieszczelnymi drzwiami lub oknami

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pozamykaj okna, bo robi się straszny przeciąg.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛt͡ɕɔ̃ŋk, AS: pšećõŋk

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciąganie n., przeciągnięcie n.

 czas. przeciągać ndk., przeciągnąć dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pot. cug

Wiktionary


przeciągać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przeciągnąć)

 (1.1) powodować za pomocą ciągnięcia, że coś przedostaje się, przechodzi przez coś na inną stronę

 (1.2) zmieniać położenie czegoś, ciągnąc to

 (1.3) przedłużać czas trwania czegoś

czasownik zwrotny niedokonany przeciągać się (dk. przeciągnąć się)

 (2.1) wyciągać swoje członki w boki lub do góry

 (2.2) trwać za długo

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡ɕɔ̃ŋɡat͡ɕ, AS: pšećõŋgać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciąg m., przeciąganie n., przeciągnięcie n.

 czas. ciągnąć ndk., przeciągnąć

 przym. przeciągły

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) przenosić

 (1.3) przedłużać

 (2.1) gw-pl|Górny Śląsk|sztrekować.

 (2.2) wlec się

Wiktionary


przeciągacz

Wikipedia


przeciągadło

narzędzie do przeciągania - obróbki plastycznej polegającej na zmianie kształtu lub wielkości poprzecznego przekroju przedmiotu przeciąganego przez otwór tego narzędzia


SJP.pl


przeciąganie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeciągać.

 (1.2) rozciąganie swojego ciała w boki lub do góry w celu okazania senności

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Czy może być coś bardziej przyjemnego, niż poranne, błogie przeciąganie się w łóżku?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕɔ̃ŋˈɡãɲɛ, AS: pšećõŋgãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeciągać, przeciągnąć

 rzecz. przeciągnięcie n., przeciąg mrz.

Wiktionary


przeciągarka

Wikipedia


przeciąglej

stopień wyższy od przysłówka: przeciągle


SJP.pl


przeciąglejszy

stopień wyższy od przymiotnika: przeciągły


SJP.pl


przeciągnąć

czasownik przechodni dokonany (ndk. przeciągać)

 (1.1) zob. przeciągać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Odłożył derkę, raz jeszcze przeciągnął dłonią po belkowaniu dachu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡ɕɔ̃ŋɡnɔ̃ɲt͡ɕ, AS: pšećõŋgnõńć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciągnięcie n., przeciąganie n., przeciąg mrz.

 czas. ciągnąć, przeciągać ndk.

Wiktionary


przeciągnięcie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeciągnąć.

Wiktionary

Przeciągnięcie – w aerodynamice lotniczej – zjawisko znacznego, gwałtownego spadku siły nośnej i gwałtownego przyrostu oporu aerodynamicznego, na skutek zbyt dużego kąta natarcia skrzydła – ściślej przekroczenia krytycznego kąta natarcia skrzydła. Towarzyszy temu na ogół wystąpienie chwilowej, częściowej lub całkowitej utraty sterowności.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przeciąganie n., przeciąg mrz.

 czas. przeciągnąć dk., przeciągać ndk.

Wiktionary


przeciągowy

przeciąg


SJP.pl

Patrz:

przeciąg

przeciągłość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przeciągłe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciągły

Wiktionary


przeciągły

długo trwający, przewlekły


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) trwający dłuższy czas, zwykle dłużej niż to było przewidywane

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeciągać ndk.

 rzecz. przeciągłość ż.

Wiktionary


przeciążalność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przeciążalne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciążalny

Wiktionary


przeciążalny

mogący zostać przeciążonym


SJP.pl


przeciążenie

Przeciążenie, nadważkość – stan, w jakim znajduje się ciało poddane działaniu sił zewnętrznych innych niż siła grawitacji, których wypadkowa powoduje przyspieszenie inne niż wynikające z siły grawitacji. Przyjęto wyrażać przeciążenie jako wielokrotność standardowego przyspieszenia ziemskiego. Tak zdefiniowane przeciążenie jest wektorem, mającym kierunek i zwrot.

Wikipedia


przeciążeniowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z przeciążeniem, dotyczący przeciążenia

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciążenie n.

Wiktionary


przeciążyć

czasownik przechodni

 (1.1) dokonany od|przeciążać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciążanie n., przeciążenie n., ciążenie n.

 czas. przeciążać ndk.

Wiktionary


przecie

ekspresywnie: przecież; wszakże


SJP.pl

partykuła

 (1.1) daw./przest. przecież

forma czasownika.

 (2.1) 2. os. lm. oznajm. ter. od: przeć

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czemu panowie mnie zatrzymują? Przecie mówię, że nic nie zrobiłem.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przecież, gwara. przeca

Wiktionary


przecięcie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) czynność przecinania

 (1.2) przecięte miejsce

 (1.3) miejsce, w którym coś się z czymś krzyżuje

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡ɕɛ̇̃ɲt͡ɕɛ, AS: pšećė̃ńće

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przecinanie n., przecinak mrz.

 czas. przecinać

Wiktionary


przecieczony

taki, który przeciekł (przecieknął); przeciekły, przecieknięty


SJP.pl


przeciek

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) wypływ cieczy lub uchodzenie gazu z miejsca, w którym powstała nieszczelność

 (1.2) miejsce, w którym następuje wypływ cieczy lub uchodzenie gazu

 (1.3) przen. niekontrolowane, nielegalne przedostanie się poufnych informacji do mediów lub opinii publicznej

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛt͡ɕɛk, AS: pšećek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciekanie n., przecieknięcie n., ciek m.

 czas. przeciekać, przeciec

 przym. przeciekowy, ciekły

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wyciek

 (1.2) wyciek

Wiktionary


przeciekać

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. przeciec, przecieknąć)

 (1.1) przepuszczać ciecz z powodu nieszczelności

 (1.2) cieknąc, przenikać przez coś

 (1.3) wydostawać się mimo zakazu; być nieoficjalnie ujawnianym

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciek mrz., przeciekanie n.

 przym. ciekły

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zaciekać

 (1.2) ciec, zaciekać

 (1.3) wyciekać

Wiktionary


przeciekawy

potocznie: bardzo ciekawy


SJP.pl


przecieknięty

taki, który przeciekł; przecieczony, przeciekły


SJP.pl


przeciekły

taki, który przeciekł; przecieczony, przecieknięty


SJP.pl


przecier

gęsta masa otrzymana z przetartych owoców, warzyw lub innego pożywienia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) spoż. gęsta, półpłynna masa uzyskana z roztartych produktów, np. warzyw, owoców, ziaren

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛt͡ɕɛr, AS: pšećer

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przecieranie n., przetarcie n., przecierka ż.

:: zdrobn. przecierek m.

 czas. przetrzeć, przecierać

 przym. przecierowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) purée

Wiktionary


przecierać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przetrzeć)

 (1.1) ścierać z grubsza wierzchnią warstwę czegoś papierem ściernym

 (1.2) usuwać zanieczyszczenia trąc szmatką

 (1.3) robić przecier, rozcierając warzywa lub owoce

 (1.4) ciąć kłodę na deski

czasownik zwrotny niedokonany przecierać się

 (2.1) być przecieranym (1.3-4)

 (2.2) o niebie: rozchmurzać się

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Chłopak znalazł więc jakąś serwetkę, piorunem zwilżył ją wodą mineralną i zaczął przecierać sukienkę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡ɕɛrat͡ɕ, AS: pšećerać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przecier m., przecierka ż., przecieranie n., przetarcie n.

 czas. przetrzeć dk., trzeć ndk.

Wiktionary


przecieracz

1. przyrząd z sitem, przez które przeciska się składniki spożywcze i surowce; przecierak;
2. narzędzie do usuwania brudu i wilgoci z lufy; przecierak;
3. osoba robiąca coś jako pierwsza, będąca pionierem w jakiejś dziedzinie, np. przecieracz szlaków;
4. model urządzenia będący wzorem dla następnych urządzeń;
5. środowiskowo: osoba, która przebywa trasę wyścigu jako pierwsza, by przygotować ją dla zawodników;
6. część kombajnu do usuwania z roślin nadmiaru ziemi


SJP.pl


przecieraczka

1. narzędzie do przecierania owoców i warzyw w celu uzyskania jednolitej masy; przecieracz, przecierak;
2. narzędzie do wygładzania ścian, podłóg, sufitów itp.


SJP.pl


przecierak

1. przyrząd z sitem, przez które przeciska się składniki spożywcze i surowce; przecieracz;
2. kluska ze startych ziemniaków, jaj i mąki;
3. stalowa listwa z ostrym brzegiem do zgarniania farby w procesie drukowania; ścierak, rakla, rakiel;
4. narzędzie do usuwania brudu i wilgoci z lufy; przecieracz;
5. środowiskowo: pojazd, którym jedzie się trasą wyścigu, by przygotować ją dla zawodników


SJP.pl


przecieranie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przecierać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przecierać

 rzecz. przecier mrz.

Wiktionary


przecieranka

przecierka;
1. potrawa w postaci półpłynnej masy powstałej z przetartych owoców lub warzyw;
2. ozdoba powstała poprzez pocieranie powierzchni danego przedmiotu w celu usunięcia jego wierzchniej warstwy


SJP.pl


przecierek

1. potrawa w postaci półpłynnej masy powstałej z przetartych owoców lub warzyw; przecieranka;
2. ozdoba powstała poprzez pocieranie powierzchni danego przedmiotu w celu usunięcia jego wierzchniej warstwy; przecieranka;
3. usuwanie wierzchniej warstwy przedmiotów poprzez pocieranie;
4. uszkodzenie powierzchni w wyniku obtarcia o coś; obcierka, przycierka;
5. skutek uszkodzenia powierzchni w wyniku obtarcia o coś; obcierka, przycierka;
6. wyrównywanie powierzchni poprzez nałożenie cienkiej warstwy jakiejś substancji;
7. cienka warstwa substancji, którą wyrównano jakąś powierzchnię;
8. wcierka;
a) tworzenie szkicu przedmiotu poprzez położenie na nim kartki i zamazanie jej ołówkiem;
b) szkic przedmiotu utworzony w ten sposób


SJP.pl


przecierka

1. potrawa w postaci półpłynnej masy powstałej z przetartych owoców lub warzyw; przecieranka;
2. ozdoba powstała poprzez pocieranie powierzchni danego przedmiotu w celu usunięcia jego wierzchniej warstwy; przecieranka;
3. usuwanie wierzchniej warstwy przedmiotów poprzez pocieranie;
4. uszkodzenie powierzchni w wyniku obtarcia o coś; obcierka, przycierka;
5. skutek uszkodzenia powierzchni w wyniku obtarcia o coś; obcierka, przycierka;
6. wyrównywanie powierzchni poprzez nałożenie cienkiej warstwy jakiejś substancji;
7. cienka warstwa substancji, którą wyrównano jakąś powierzchnię;
8. wcierka;
a) tworzenie szkicu przedmiotu poprzez położenie na nim kartki i zamazanie jej ołówkiem;
b) szkic przedmiotu utworzony w ten sposób


SJP.pl


przecierowy

przecier, np. zupa przecierowa


SJP.pl


przecieszyn

Przecieszyn – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie oświęcimskim, w gminie Brzeszcze.

Wikipedia


przeciętna

1. niewyróżniający się, zwykły, typowy, pospolity;
2. w matematyce: o wartości średniej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mat. średnia arytmetyczna lub wartość oczekiwana;

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przeciętna prognoz analityków wyniosła 2,5 punkta procentowego.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡ɕɛ̃ntna, AS: pšećntna

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciętniak mos., przeciętniaczka ż., przeciętniactwo n., przeciętność ż.

 przym. przeciętny

 przysł. przeciętnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) średnia, średnia arytmetyczna, wartość oczekiwana

Wiktionary


przeciętniacha

człowiek przeciętny, niewyróżniający się niczym szczególnym; przeciętniak


SJP.pl


przeciętniacki

przeciętniak


SJP.pl

Patrz:

przeciętniak

przeciętniactwo

niewyróżnianie się, bycie zwykłym, pospolitym


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) pogard. pot. bycie przeciętnym, zwykłym, nieszczególnym

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciętna ż., przeciętność ż., przeciętniak m., przeciętniaczek m., przeciętniaczka ż.

 przym. przeciętny

 przysł. przeciętnie

Wiktionary


przeciętniaczka

zwykła, przeciętna kobieta, pracownica; średniaczka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pogard. pot. kobieta przeciętna

forma rzeczownika.

 (2.1) D., B. lp. od: przeciętniaczek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciętna ż., przeciętność ż., przeciętniactwo n., przeciętniak m., przeciętniaczek m.

 przym. przeciętny

 przysł. przeciętnie

Wiktionary


przeciętniak

potocznie: człowiek niezbyt interesujący


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pot. lekcew. albo pogard. osoba mało interesująca, przeciętna

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciętna ż., przeciętność ż., przeciętniactwo n.

:: zdrobn. przeciętniaczek m.

:: fż. przeciętniaczka ż.

 przym. przeciętny

 przysł. przeciętnie

Wiktionary


przeciętnie

przysłówek

 (1.1) tak jak zwykle, bez zaangażowania

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ubrałaś się raczej przeciętnie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciętna ż., przeciętność ż., przeciętniactwo n., przeciętniak m., przeciętniaczka ż.

 przym. przeciętny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zwyczajnie, średnio na jeża

Wiktionary


przeciętnieć

stawać się przeciętnym, typowym, pospolitym


SJP.pl


przeciętniej

stopień wyższy od przysłówka: przeciętnie


SJP.pl


przeciętniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: przeciętny


SJP.pl


przeciętniutki

zdrobnienie od: przeciętny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) zdrobn. od: przeciętny

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕɛ̃ntʲˈɲutʲci, AS: pšećẽntʹńutʹḱi

Wiktionary


przeciętność

przeciętny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, kto jest przeciętny; cecha tego, co jest przeciętne

Wiktionary

Patrz:

przeciętny

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡ɕɛ̃ntnɔɕt͡ɕ, AS: pšećntność

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciętniactwo n., przeciętniak m., przeciętniaczka ż., przeciętna ż.

 przym. przeciętny, przeciętna

 przysł. przeciętnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pejor. tuzinkowość

Wiktionary


przeciętny

1. niewyróżniający się, zwykły, typowy, pospolity;
2. w matematyce: o wartości średniej


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) niczym się nie wyróżniający, zwykły, nie wykraczający poza przeciętną

 (1.2) stat. reprezentatywny, typowy

 (1.3) pot. banalny, nieskomplikowany, prosty

 (1.4) mat. będący wynikiem średniej arytmetycznej, czyli podzielenia sumy wartości przez ich liczbę;

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ot, przeciętny miły facet, jakich wielu.

 (1.2) Przeciętnej polskiej rodziny nie stać na kredyt.

 (1.2) Jaką płeć miałby mieć „przeciętny Polak”?

 (1.3) To był bardzo przeciętny film.

 (1.4) Przeciętny wiek internauty to 36 lat.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡ɕɛ̃ntnɨ, AS: pšećntny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciętniactwo n., przeciętniak mos., przeciętniaczka ż., przeciętna ż., przeciętność ż.

 przysł. przeciętnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) niepozorny, nie rzucający się w oczy

 (1.2) normalny, zwykły

 (1.3) oklepany, pospolity, stereotypowy

 (1.4) średni

Wiktionary


przecież

partykuła

 (1.1) …mająca nawiązywać do danej sytuacji, wypowiedzi i podważyć jej prawdziwość, słuszność

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ale słyszę, naprawdę słyszę rytm, a rymy same do mnie przybiegają. Mama się dziwi: przecież takie niemuzykalne dziecko!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛt͡ɕɛʃ, AS: pšećeš

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) daw./przest. przecie; gw-pl|Górny Śląsk|przeca., gw-pl|Śląsk Cieszyński|szak.

Wiktionary


przecinać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przeciąć)

 (1.1) dzielić na części ostrym narzędziem

 (1.2) przerywać ciągłość jakiejś powierzchni

 (1.3) o linii, drodze: przebiegać w poprzek

 (1.4) gwałtownie kończyć (np. dyskusję, ciszę)

 (1.5) uznawać zakład za zawarty, przez symboliczne "przecięcie" przez świadka połączonych dłoni osób zakładających się

czasownik zwrotny niedokonany przecinać się (dk. przeciąć się)

 (2.1) o drogach, trasach, szlakach, liniach, itp.: krzyżować się

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Błyskawicznie Matfiej przecina postronki, obaj z Prokopem odrąbują dyszel.

 (1.3) Potok przecinał nam jeszcze dwukrotnie drogę, bo płynął zygzakiem.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przecinak m., przecinka ż., przecięcie n., przecinanie n., przecinek m.

 czas. ciąć ndk., przeciąć dk.

Wiktionary


przecinak

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) techn. przyrząd kowalski uderzany młotem podczas kucia, służący do nacinania bądź rozcięcia rozgrzanego metalu

 (1.2) techn. przyrząd ślusarski o utwardzonym ostrzu do kształtowania na zimno

 (1.3) techn. odmiana noża tokarskiego używana do cięcia prętów

 (1.4) bud. narzędzie do wykuwania zagłębień w murze i kruszenia litych materiałów budowlanych

Wiktionary

Przecinak – narzędzie w kształcie zaostrzonego jednostronnie, metalowego pręta, które służy do kucia bądź przecinania poprzez uderzenie młotkiem w jego tępy koniec.

Używany w ręcznej obróbce metalu, budownictwie, górnictwie oraz kamieniarstwie do łupania albo cięcia materiałów budowlanych lub drążenia otworów w skale. W zależności od przeznaczenia może mieć różne rozmiary oraz różny kształt ostrza. W przypadku małych przecinaków obsługiwanych jedną ręką stosuje się na tępym końcu gumowe lub wykonane z tworzywa zabezpieczenie dłoni przed uderzeniem ześlizgującego się z przecinaka młotka.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡ɕĩnak, AS: pšećĩnak

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przecinek m., przecinka ż., przecinarka ż., przecinacz m., przecinalnia ż., przecinanie n., przecięcie n.

 czas. przecinać ndk., przeciąć dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.4) reg. pozn. majsel., kraków|majzel., gw-pl|Górny Śląsk|majzel.

Wiktionary


przecinanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przecinać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕĩˈnãɲɛ, AS: pšećĩnãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przecinać, przeciąć

 rzecz. przecięcie n., przecinak mrz.

Wiktionary


przecinek

",":
1. znak interpunkcyjny rozdzielający zdania, wyrażenia wtrącone, skostniałe zwroty, równoważniki zdań i człony zdania pojedynczego;
2. w ułamkach dziesiętnych: znak graficzny oddzielający całości od części dziesiętnych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) jęz. znak interpunkcyjny służący do oddzielania pojęć przy ich wymienianiu lub do oddzielania zdań w zdaniu złożonym;

 (1.2) w niektórych krajach: znak separatora dziesiętnego

 (1.3) pot. przekleństwo, wulgaryzm

Wiktionary

Przecinek – jeden z najczęściej używanych znaków interpunkcyjnych. Jego nazwa pochodzi od tego, że „przecina” on zdanie, czyli je rozdziela.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Nie zawsze przed słowem „że” stawiamy przecinek.

 (1.2) Dane były zebrane z dokładnością dwóch miejsc po przecinku.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡ɕĩnɛk, AS: pšećĩnek

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przecinać ndk.

 rzecz. przecinak mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ,

 (1.2) kropka

Wiktionary


przecinka

droga powstała w lesie poprzez wycięcie drzew


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) droga w lesie powstała wskutek wycięcia drzew i krzewów

Wiktionary

  • przecinka

1. «wycięcie i usunięcie niektórych wschodzących młodych roślin, drzew w celu zapewnienia prawidłowego rozwoju pozostałym»

2. «ścieżka powstała na skutek wycięcia drzew i krzewów w gęstych drzewostanach»

3. «krótki chodnik poprzeczny łączący w kopalni dwa sąsiednie wyrobiska»


Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przecinak mrz.

 czas. przecinać, ciąć

Wiktionary


przecinkować

stawiać przecinki, oddzielać przecinkami


SJP.pl


przecinkowanie

stawiać przecinki, oddzielać przecinkami


SJP.pl


przecinkowaty

podobny do przecinka, przypominający kształtem łukowo wygiętą kreskę


SJP.pl


przecinkowiec

owad z rodziny tarczników, szkodnik drzew i krzewów owocowych; skorupik jabłoniowy


SJP.pl

Przecinkowce (łac. Vibrio) – rodzaj bakterii Gram-ujemnych z rodziny Vibrionaceae. Są względnie beztlenowe, mają wygięty kształt (stąd ich nazwa). Niektóre gatunki są chorobotwórcze dla zwierząt (głównie dla ludzi i ryb), np. przecinkowiec cholery (Vibrio cholerae). Są ruchliwe, przeważnie mają jedną wić.

Wikipedia


przecinkoza

stosowanie w pisanym tekście zbyt wielu przecinków


SJP.pl


przeciotka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) stpol. siostra pradziadka

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) starsza ciotka

Wiktionary


przecisk

1. w budownictwie: wbicie rury w ziemię i oczyszczenie jej za pomocą sprężonego powietrza;
2. dawniej: przeciskanie, przeciśnięcie


SJP.pl


przeciskać

czasownik niedokonany

 (1.1) przesuwać, przekładać coś poprzez coś innego (najczęściej ciasnego, zwartego)

czasownik zwrotny niedokonany przeciskać się

 (2.1) z trudem przedostawać się przez jakieś wąskie miejsce

Wiktionary

Przykłady

 (2.1) Zacząłem się przeciskać między fotelami.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡ɕiskat͡ɕ, AS: pšećiskać

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przecisnąć

 rzecz. przeciskanie n.

Wiktionary


przeciskanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeciskać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeciskać ndk.

Wiktionary


przeciskowy

przecisk


SJP.pl

Patrz:

przecisk

przecisnąć

czasownik przechodni dokonany (ndk. przeciskać)

 (1.1) dokonany od|przeciskać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡ɕisnɔ̃ɲt͡ɕ, AS: pšećisnõńć

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeciskać

Wiktionary


przeciszewski

nazwisko


SJP.pl


przeciszów

wieś w Polsce


SJP.pl

rzeczownik, nazwa własna

 (1.1) geogr. wieś w Polsce w województwie małopolskim;

Wiktionary

Wikipedia


przeciszowski

przymiotnik od: Przeciszów


SJP.pl


przeciw

przyimek

 (1.1) … używany do określenia celu czynności lub stanów związanych z walką lub grą z wyrażeniem stojącym za przyimkiem

 (1.2) … używany do określenia celu działania czegoś

 (1.3) … używany do wyrażenia poglądów lub stanowisk odmiennych wobec wyrażenia za przyimkiem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Walczyli przeciw najeźdźcom.

 (1.1) Tenisista grał przeciw wielu znanym zawodnikom.

 (1.2) Lekarz zalecił zastrzyk przeciw tężcowi.

 (1.3) Jestem przeciw uznaniu pana wniosku.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛt͡ɕif, AS: pšećif

Wiktionary

Powiązane:

 przyim. naprzeciw

 przym. przeciwny

 rzecz. przeciwieństwo, przeciwnik, przeciwniczka, przeciwność, sprzeciw

 przysł. naprzeciw

Wiktionary

Synonimy:

 (1) = przeciwko

 (1.1) z

 (1.2) na, wobec

Wiktionary


przeciw-

przedrostek

 (1.1) …łączący się zwykle z rzeczownikami, przymiotnikami lub imiesłowami, tworzący wyrazy związane z walką z czymś lub cel działania, także wyrazy o cechach przeciwnych do wyrazu źródłowego

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) przeciwdziałać, przeciwdziedzina, przeciwlotniczy, przeciwpancerny, przeciwpożarowy, przeciwstawiać, przeciwtężcowy, przeciwwaga, przeciwzmarszczkowy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛt͡ɕif, AS: pšećif

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) anty-

Wiktionary


przeciw-historia

nurt w badaniach historycznych skupiający się na opisywaniu mechanizmów historycznych z perspektywy zwykłego człowieka lub grup społecznych; przeciwhistoria


SJP.pl


przeciwaidsowy

[czytaj: przeciwejtsowy lub przeciwejcsowy] zwalczający AIDS; antyaidsowy


SJP.pl


przeciwakustyczny

wykorzystywany do tłumienia dźwięków; antyakustyczny, przeciwdźwiękowy, przeciwhałasowy, antyhałasowy


SJP.pl


przeciwalergiczny

zapobiegający alergii; antyalergiczny, antyuczuleniowy, przeciwuczuleniowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) med. przeciwdziałający alergii

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Skończyły mi się leki przeciwalergiczne.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivalɛrʲˈɟit͡ʃnɨ, AS: pšećivalerʹǵičny

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwalergicznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antyalergiczny

Wiktionary


przeciwalkoholowo

przeciwalkoholowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwalkoholowy

przeciwalkoholowy

skierowany przeciw alkoholizmowi; antyalkoholowy


SJP.pl


przeciwanginowo

przeciwanginowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwanginowy

przeciwanginowy

stosowany w leczeniu anginy, zapobiegający anginie


SJP.pl


przeciwartyleryjski

służący do walki z artylerią


SJP.pl


przeciwastmatycznie

przeciwastmatyczny


SJP.pl

Patrz:

przeciwastmatyczny

przeciwastmatyczny

stosowany w leczeniu astmy oskrzelowej


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw astmie, stosowany przeciw astmie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W pokładowej apteczce są zarówno zwykłe aspiryny, jak i silne leki nasercowe, przeciwastmatyczne, cukrzycowe, a nawet odtrutki narkotyczne.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivastmaˈtɨt͡ʃnɨ, AS: pšećivastmatyčny

Wiktionary


przeciwatak

w wojsku: przejście od walki obronnej do zaczepnej; kontratak, przeciwnatarcie, kontrnatarcie, przeciwuderzenie, kontruderzenie


SJP.pl


przeciwatomowy

zabezpieczający przed bronią atomową; antyatomowy, antynuklearny, przeciwjądrowy


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) chroniący przed niekorzystnym działaniem promieniotwórczości, zwłaszcza broni atomowej

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) […] w Pleasant Hills w USA zakończono budowę pierwszego domu ze schronem przeciwatomowym. Schron mógł mieścić 4 osoby, posiadał specjalną spiżarnię, toalety, liczniki Geigera, gaśnice, radio i zestaw pierwszej pomocy.

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwatomowo

 rzecz. przeciwatomowość ż.

Wiktionary


przeciwawaryjny

zapobiegający awarii, uszkodzeniu


SJP.pl


przeciwbakteryjnie

przysłówek

 (1.1) w sposób zapobiegający rozwojowi bakterii

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwbakteryjny

Wiktionary


przeciwbakteryjny

chroniący przed bakteriami, zwalczający bakterie; antybakteryjny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw bakteriom, używany przy leczeniu chorób powodowanych przez bakterie, zapobiegający bakteriom

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Fenol był jednym z najwcześniej stosowanych środków przeciwbakteryjnych.

 (1.1) Skrzyp polny jest rośliną o działaniu moczopędnym, przeciwkrwotocznym, przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym i redukującym obrzęki.

 (1.1) Mechanizm przeciwbakteryjnego działania parabenów nie został do końca wyjaśniony.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivbaktɛˈrɨjnɨ, AS: pšećivbakteryi ̯ny

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwbakteryjnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antybakteryjny, bakteriobójczy

Wiktionary


przeciwbiegunkowy

zapobiegający biegunce, leczący biegunkę


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw biegunce, używany przy leczeniu biegunki, zapobiegający biegunce

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivbʲjɛɡũŋˈkɔvɨ, AS: pšećivbʹi ̯egũŋkovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwbiegunkowo

Wiktionary


przeciwbieżność

1. poruszanie się w dwóch przeciwnych kierunkach;
2. przeciwstawność, sprzeczność


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przeciwbieżne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwbieżny

Wiktionary


przeciwbieżny

1. poruszający się w dwóch przeciwnych kierunkach; wykorzystujący taki ruch jako podstawę działania;
2. przeciwstawny, sprzeczny


SJP.pl


przeciwblask

obszar światła zodiakalnego w punkcie ekliptyki leżącym naprzeciwko Słońca, o większej jasności powierzchniowej niż sąsiednie obszary


SJP.pl

Przeciwblask – obszar światła zodiakalnego w punkcie ekliptyki przeciwległym Słońcu, o jasności powierzchniowej większej niż jasność sąsiednich obszarów.

Wikipedia


przeciwbodźcowy

przeciwbodziec; antybodźcowy


SJP.pl


przeciwbodziec

antybodziec;
1. bodziec przeciwdziałający innemu bodźcowi;
2. czynnik o działaniu hamującym, powstrzymującym


SJP.pl


przeciwbólowy

uśmierzający, łagodzący ból, pomocny w leczeniu bólu; analgetyczny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) zwalczający ból

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivbuˈlɔvɨ, AS: pšećivbulovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwbólowo

 przym. bólowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) analgetyczny

Wiktionary


przeciwburzowo

przeciwburzowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwburzowy

przeciwburzowy

chroniący przed burzą


SJP.pl


przeciwbłoniczy

zapobiegający błonicy, leczący błonicę; przeciwdyfterytowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw błonicy, używany przy leczeniu błonicy, zapobiegający błonicy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Operatorom podano profilaktycznie, tuż przed zabiegiem, końską antytoksynę przeciwbłoniczą.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivbwɔ̃ˈɲit͡ʃɨ, AS: pšećivbu̯õńičy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwbłoniczo

Wiktionary


przeciwcarski

przymiotnik

 (1.1) występujący przeciwko carowi, sprzeciwiający się rządom cara

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antycarski

Wiktionary


przeciwcellulitowo

przeciwcellulitowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwcellulitowy

przeciwcellulitowy

przeciwdziałający powstawaniu cellulitu, likwidujący cellulit; antycellulitowy, antycellulitisowy


SJP.pl


przeciwchemicznie

przeciwchemiczny


SJP.pl

Patrz:

przeciwchemiczny

przeciwchemiczny

1. chroniący przed bronią chemiczną;
2. występujący przeciw wytwarzaniu lub używaniu broni chemicznej, np. protesty przeciwchemiczne


SJP.pl


przeciwcholerycznie

przeciwcholeryczny


SJP.pl

Patrz:

przeciwcholeryczny

przeciwcholeryczny

zapobiegający cholerze, leczący cholerę


SJP.pl


przeciwcholesterolowy

zapobiegający nadmiarowi cholesterolu w tkankach; antycholesterolowy


SJP.pl


przeciwciąg

1. w lotnictwie: ciąg samolotu skierowany przeciwnie do kierunku ruchu w celu zmniejszenia jego prędkości;
2. w metalurgii: siła działająca przeciwnie do kierunku ciągnięcia obrabianego metalu


SJP.pl


przeciwciążowy

zapobiegający zajściu w ciążę; antykoncepcyjny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) med. farm. zapobiegający zapłodnieniu

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwciążowo

Wiktionary


przeciwciało

białko osocza wytwarzane przez limfocyty, broniące organizm przed atakującymi drobnoustrojami chorobotwórczymi; immunoglobulina, antyciało


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) med. substancja znajdująca się w organizmach kręgowców lub wytwarzana w odpowiedzi na wprowadzenie antygenów, przed którymi broni organizm;

Wiktionary

Przeciwciało, antyciało (określenie bliskoznaczne: immunoglobulina) – rodzaj białka wydzielanego przez komórki plazmatyczne (czyli pobudzone limfocyty B) w przebiegu odpowiedzi odpornościowej typu humoralnego. Charakteryzuje się ono zdolnością do swoistego wiązania antygenów.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifʲˈt͡ɕawɔ, AS: pšećifʹćau̯o

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) immunoglobulina

Wiktionary


przeciwcierny

zapobiegający tarciu, powodujący zmniejszenie tarcia; antyfrykcyjny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) techn. mający ograniczyć lub zapobiec tarciu

Wiktionary


przeciwciężar

obciążnik równoważący jednostronne obciążenie; przeciwwaga


SJP.pl


przeciwciężarek

mały obciążnik równoważący jednostronne obciążenie


SJP.pl


przeciwciśnienie

siła działająca w kierunku przeciwnym jakiemuś ciśnieniu


SJP.pl


przeciwcukrzycowy

zapobiegający cukrzycy, leczący cukrzycę


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw cukrzycy, używany przy leczeniu cukrzycy, zapobiegający cukrzycy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Lekarz zalecił podawanie leków przeciwcukrzycowych.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕift͡sukʃɨˈt͡sɔvɨ, AS: pšećifcukšycovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwcukrzycowo

Wiktionary


przeciwczołgowy

przeznaczony do niszczenia czołgów


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający na celu zniszczenie lub unieszkodliwienie czołgu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Rakiety przeciwlotnicze i przeciwczołgowe, które produkujemy w Skarżysku, wytwarzane są tylko w kilku krajach.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕift͡ʃɔwˈɡɔvɨ, AS: pšećifčou̯govy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwczołgowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwpancerny

Wiktionary


przeciwdepresyjny

stosowany przeciwko depresji, leczący depresję; antydepresyjny, psychodepresyjny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw depresji, używany przy leczeniu depresji, zapobiegający depresji

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivdɛprɛˈsɨjnɨ, AS: pšećivdepresyi ̯ny

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwdepresyjnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antydepresyjny

Wiktionary


przeciwdesantowo

przeciwdesantowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwdesantowy

przeciwdesantowy

stosowany przeciw wojskom desantowym


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) służący przeciwko desantowi, mający na celu zwalczanie desantu

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivdɛsãnˈtɔvɨ, AS: pšećivdesãntovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. desantowiec mos./mrz.

Wiktionary


przeciwdeszczowy

chroniący przed deszczem, np. płaszcz przeciwdeszczowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) służący do ochrony przed deszczem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Idąc na całodniową wycieczkę w góry, zawsze zabieram ze sobą przeciwdeszczową kurtkę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivdɛʃˈt͡ʃɔvɨ, AS: pšećivdeščovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwdeszczowo

Wiktionary


przeciwdowód

dowód podważający domniemanie autentyczności lub zgodności z prawdą innego dowodu; kontrdowód


SJP.pl


przeciwdrganiowo

przeciwdrganiowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwdrganiowy

przeciwdrganiowy

zapobiegający drganiom


SJP.pl


przeciwdrgawkowy

zapobiegający drgawkom, leczący drgawki; antydrgawkowy


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) działający przeciw drgawkom, używany przy leczeniu drgawek, zapobiegający drgawkom

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Po trzecie, dziecko wyjechało z Wołomina wydolne krążeniowo i oddechowo, nie wymagało intubacji. Natomiast przed wyjazdem otrzymało leki przeciwdrgawkowe, które powodują zwiotczenie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivdrɡafˈkɔvɨ, AS: pšećivdrgafkovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwdrgawkowo

 czas. drgać

Wiktionary


przeciwdrobnoustrojowo

przeciwdrobnoustrojowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwdrobnoustrojowy

przeciwdrobnoustrojowy

zabijający komórki drobnoustrojów, hamujący wzrost komórek drobnoustrojów


SJP.pl


przeciwdurowy

zapobiegający tyfusowi, stosowany przeciw tyfusowi; przeciwtyfusowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) med. działający przeciw durowi, używany przy leczeniu duru, zapobiegający durowi

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivduˈrɔvɨ, AS: pšećivdurovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwdurowo

Wiktionary


przeciwdyfterytowo

przeciwdyfterytowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwdyfterytowy

przeciwdyfterytowy

zapobiegający dyfterytowi, leczący dyfteryt; przeciwbłoniczy


SJP.pl


przeciwdymny

chroniący przed dymem, zmniejszający wydzielanie dymu


SJP.pl


przeciwdywersyjnie

przeciwdywersyjny


SJP.pl

Patrz:

przeciwdywersyjny

przeciwdywersyjny

służący do walki z dywersją, skierowany przeciw dywersji


SJP.pl


przeciwdziałać

zapobiegać jakiemuś działaniu lub hamować jego rozwój


SJP.pl

czasownik

 (1.1) przeciwstawiać jakieś działanie innemu działaniu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Endecja bardzo stanowczo przeciwdziałała strajkom rolnym, brała w obronę obszarników, natomiast głosiła, że wprowadzenie języka polskiego w gminie załagodzi od razu wszystkie bolączki wsi.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciwdziałanie n.

Wiktionary


przeciwdziałanie

siła wywierana przez dane ciało materialne na inne ciało zgodnie z trzecią zasadą dynamiki; reakcja


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeciwdziałać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeciwdziałać ndk.

Wiktionary


przeciwdziedzina

w matematyce: zbiór wartości funkcji


SJP.pl

Przeciwdziedzina – dwuznaczne pojęcie matematyczne:

  • drugi czynnik iloczynu kartezjańskiego, na którym określono relację dwuargumentową, znany też jako dziedzina prawostronna. W szczególności dla funkcji f:X\to Y przeciwdziedziną nazywa się zbiór Y.
  • podzbiór powyższego zbioru: zbiór tych elementów, które są w danej relacji. W szczególności przeciwdziedzina funkcji to jej zbiór wartości, znany też jako jej obraz lub zapas.

Wikipedia


przeciwdźwiękowo

przeciwdźwiękowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwdźwiękowy

przeciwdźwiękowy

wykorzystywany do tłumienia dźwięków; przeciwakustyczny, antyakustyczny, przeciwhałasowy, antyhałasowy


SJP.pl


przeciwepidemiczny

przeciwdziałający epidemii


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) zapobiegający, przeciwdziałający epidemiom

Wiktionary


przeciwepileptyczny

zapobiegający epilepsji, leczący epilepsję; przeciwpadaczkowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw epilepsji, używany przy leczeniu epilepsji, zapobiegający epilepsji

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivɛpʲilɛpˈtɨt͡ʃnɨ, AS: pšećivepʹileptyčny

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwepileptycznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwpadaczkowy

Wiktionary


przeciwerozyjny

1. zapobiegający erozji, chroniący przed erozją;
2. chroniący przed mechanicznym niszczeniem materiałów; antykorozyjny, przeciwkorozyjny, przeciwrdzewny


SJP.pl


przeciwerupcyjnie

przeciwerupcyjny


SJP.pl

Patrz:

przeciwerupcyjny

przeciwerupcyjny

zapobiegający erupcji, chroniący przed erupcją; przeciwwybuchowy


SJP.pl


przeciwfaszystowski

przymiotnik

 (1.1) nastawiony na walkę z faszyzmem, zwalczający faszystów

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antyfaszystowski

Wiktionary


przeciwferment

przeciwciało wytwarzane przez organizm po wprowadzeniu do tkanek fermentu obcego gatunku


SJP.pl


przeciwfermentacyjnie

przeciwfermentacyjny


SJP.pl

Patrz:

przeciwfermentacyjny

przeciwfermentacyjny

zapobiegający fermentacji


SJP.pl


przeciwfeudalny

przymiotnik

 (1.1) skierowany przeciwko feudalizmowi i ukształtowanym przez niego stosunkom społecznym

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antyfeudalny

Wiktionary


przeciwgazowy

chroniący przed trującymi gazami


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) chroniący przed trującymi gazami

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwgazowo

 rzecz. gaz mrz.

Wiktionary


przeciwgnilcowo

przeciwgnilcowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwgnilcowy

przeciwgnilcowy

zapobiegający gnilcowi, leczący gnilec


SJP.pl


przeciwgnilność

przeciwgnilny


SJP.pl

Patrz:

przeciwgnilny

przeciwgnilny

zapobiegający gniciu, chroniący przed gniciem


SJP.pl


przeciwgorączkowy

zapobiegający gorączce, leczący gorączkę


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) farm. działający przeciw gorączce, używany przy leczeniu gorączki, zapobiegający gorączce

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W szpitalu dziecku podano leki przeciwgorączkowe i okłady z lodu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivɡɔrɔ̃n͇t͡ʃˈkɔvɨ, AS: pšećivgorõṇčkovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwgorączkowo

Wiktionary


przeciwgośćcowy

stosowany przeciw gośćcowi, leczący gościec; przeciwreumatyczny, antyreumatyczny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw gośćcowi, używany przy leczeniu gośćca, zapobiegający gośćcowi

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivɡɔɕt͡ɕˈt͡sɔvɨ, AS: pšećivgośćcovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwgośćcowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwreumatyczny

Wiktionary


przeciwgruźliczy

1. zapobiegający gruźlicy, leczący gruźlicę;
2. taki, w którym leczy się gruźlicę; ftyzjatryczny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) med. działający przeciw gruźlicy, używany przy leczeniu gruźlicy, zapobiegający gruźlicy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivɡruʑˈlʲit͡ʃɨ, AS: pšećivgruźlʹičy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwgruźliczo

Wiktionary


przeciwgrypowy

zwalczający grypę, zapobiegający grypie (np. szczepionka przeciwgrypowa); antygrypowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw grypie, używany przy leczeniu grypy, zapobiegający grypie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W aptekach o kilkanaście procent wzrasta sprzedaż leków przeciwgrypowych i na przeziębienie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivɡrɨˈpɔvɨ, AS: pšećivgrypovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwgrypowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antygrypowy

Wiktionary


przeciwgrzybiczny

zapobiegający grzybicy; przeciwgrzybiczy, antygrzybiczny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) med. farm. zapobiegający grzybicy, przeciwdziałający objawom grzybicy, leczący grzybicę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czosnek jest skutecznym lekiem przeciwszkorbutowym, robakobójczym, przeciwmalarycznym, przeciwgrzybicznym, żołądkowym i moczopędnym.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivɡʒɨˈbʲit͡ʃnɨ, AS: pšećivgžybʹičny

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwgrzybiczy, przeciwgrzybowy

 przysł. przeciwgrzybiczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwgrzybiczy

Wiktionary


przeciwgrzybiczo

przysłówek

 (1.1) w sposób skierowany przeciwko rozwojowi grzybicy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ziele działa również przeciwgrzybiczo i chroni suchą skórę przed pękaniem.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwgrzybiczy, przeciwgrzybiczny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwgrzybicznie

Wiktionary


przeciwgrzybiczy

zapobiegający grzybicy; przeciwgrzybiczny, antygrzybiczny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) med. farm. zapobiegający grzybicy, przeciwdziałający objawom grzybicy, leczący grzybicę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Sebum tworzy na skórze warstwę ochronną antybakteryjną i przeciwgrzybiczą.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivɡʒɨˈbʲit͡ʃɨ, AS: pšećivgžybʹičy

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwgrzybiczny, przeciwgrzybowy

 przysł. przeciwgrzybiczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwgrzybiczny

Wiktionary


przeciwgrzybowy

niszczący grzyby chorobotwórcze, zapobiegający ich występowaniu; grzybobójczy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który zabija grzyby i zapobiega ich rozwojowi oraz pojawieniu się

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Winorośl zasilamy niewielkimi dawkami azotu, a preparaty przeciwgrzybowe stosujemy w czasie zauważenia choroby i profilaktycznie.

 (1.1) W celu ochrony roślin przed chorobą cebule zaprawia się w preparatach przeciwgrzybowych.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivɡʒɨˈbɔvɨ, AS: pšećivgžybovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwgrzybowo

 przym. przeciwgrzybiczny, przeciwgrzybiczy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) grzybobójczy

Wiktionary


przeciwhabsburski

przymiotnik

 (1.1) skierowany przeciwko Habsburgom, wrogi Habsburgom

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wallenstein (…) szybko przejął inicjatywę strategiczną, pokonał koalicję przeciwhabsburską w kwietniu 1626 roku pod Dessau, a następnie prześladował przeciwnika aż do północnych Niemiec.

Wiktionary


przeciwhałasowo

przeciwhałasowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwhałasowy

przeciwhałasowy

antyhałasowy;
1. zmniejszający, likwidujący hałas; przeciwakustyczny, antyakustyczny, przeciwdźwiękowy;
2. mający na celu walkę z hałasem


SJP.pl


przeciwhistaminowo

przeciwhistaminowy


SJP.pl

przysłówek

 (1.1) w sposób blokujący przedostawanie się histaminy z krwi do tkanek

Wiktionary

Patrz:

przeciwhistaminowy

Powiązane:

 przym. przeciwhistaminowy

Wiktionary


przeciwhistaminowy

zapobiegający przedostawaniu się histaminy z krwi do tkanek; antyhistaminowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) med. hamujący przedostawanie się histaminy z krwi do tkanek

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwhistaminowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antyhistaminowy

Wiktionary


przeciwhistoria

nurt w badaniach historycznych skupiający się na opisywaniu mechanizmów historycznych z perspektywy zwykłego człowieka lub grup społecznych; przeciw-historia


SJP.pl


przeciwhitlerowski

przymiotnik

 (1.1) sprzeciwiający się hitleryzmowi, stojący w opozycji do hitleryzmu

Wiktionary

Powiązane:

 przym. hitlerowski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antyhitlerowski

Wiktionary


przeciwieństwo

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odwrotność (czegoś), odmienność w porównaniu z czymś innym

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W najstarszym znaczeniu tego słowa, wolność jest przeciwieństwem niewolnictwa.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕiˈvʲjɛ̇̃j̃stfɔ, AS: pšećivʹi ̯ė̃ĩ ̯stfo

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwny

 przysł. przeciwnie

 czas. sprzeciwiać się

 partyk. przeciwnie

 przyim. przeciw

 rzecz. przeciwnik mos.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zaprzeczenie

Wiktionary


przeciwinfekcyjny

zapobiegający infekcji, leczący infekcję


SJP.pl


przeciwinflacyjny

przeciwdziałający, zapobiegający inflacji; antyinflacyjny


SJP.pl


przeciwiskrowo

przeciwiskrowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwiskrowy

przeciwiskrowy

służący do ochrony przed rozpryskującymi się iskrami


SJP.pl


przeciwjad

substancja neutralizująca działanie toksyn, wytwarzana w organizmie po wpływem antygenów; antytoksyna


SJP.pl


przeciwjadowy

neutralizujący działanie jadów; antytoksyczny


SJP.pl


przeciwjądrowo

przeciwjądrowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwjądrowy

przeciwjądrowy

skierowany przeciw wytwarzaniu i stosowaniu broni jądrowej; antyatomowy, przeciwatomowy, antyjądrowy, antynuklearny


SJP.pl


przeciwjagliczny

zapobiegający jaglicy, leczący jaglicę; przeciwjagliczy


SJP.pl


przeciwjagliczy

zapobiegający jaglicy, leczący jaglicę; przeciwjagliczny


SJP.pl


przeciwjaskrowo

przeciwjaskrowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwjaskrowy

przeciwjaskrowy

zapobiegający jaskrze, stosowany przeciw jaskrze


SJP.pl


przeciwkamicowy

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw kamicy, używany przy leczeniu kamicy, zapobiegający kamicy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifkãmʲiˈt͡sɔvɨ, AS: pšećifkãmʹicovy

Wiktionary


przeciwkamieniowy

przeciwdziałający osadzaniu się kamienia


SJP.pl


przeciwkandydat

kandydat strony przeciwnej; kontrkandydat


SJP.pl


przeciwkapitalistyczny

przymiotnik

 (1.1) rzad. wrogi wobec kapitalizmu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Najemnicy łączcie się! Organizujcie blok przeciwkapitalistyczny!

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antykapitalistyczny

Wiktionary


przeciwkapotażowo

przeciwkapotażowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwkapotażowy

przeciwkapotażowy

zapobiegający kapotażowi, chroniący przed kapotażem


SJP.pl


przeciwkaszlowy

zapobiegający kaszlowi, łagodzący kaszel


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw kaszlowi, używany przy leczeniu kaszlu, zapobiegający kaszlowi

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Radziłbym zastosować w takim przypadku leki przeciwkaszlowe, w skład których wchodzi kodeina.

 (1.1) W reklamie specyfiku przeciwkaszlowego słyszymy: „Badaliśmy kaszel w przeziębieniu i grypie”.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifkaʃˈlɔvɨ, AS: pšećifkašlovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwkaszlowo

Wiktionary


przeciwkataralny

zwalczający katar; przeciwkatarowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw katarowi, używany przy leczeniu kataru, zapobiegający katarowi

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifkataˈralnɨ, AS: pšećifkataralny

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwkatarowy

 przysł. przeciwkataralnie, przeciwkatarowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwkatarowy

Wiktionary


przeciwkatarowy

zwalczający katar; przeciwkataralny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw katarowi, używany przy leczeniu kataru, zapobiegający katarowi

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifkataˈrɔvɨ, AS: pšećifkatarovy

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwkataralny

 przysł. przeciwkataralnie, przeciwkatarowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwkataralny

Wiktionary


przeciwkatolicki

przymiotnik

 (1.1) wrogi katolicyzmowi, działający na szkodę katolicyzmu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jednak wypadki natury politycznej na terenie Kongresówki pokrzyżowały szerokie plany biskupa, a wzbierający na sile coraz ostrzejszy kurs przeciwpolski i przeciwkatolicki (…) nie rokował nadziei na szybką poprawę.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antykatolicki

Wiktionary


przeciwkiłowo

przeciwkiłowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwkiłowy

przeciwkiłowy

zapobiegający kile, leczący kiłę; przeciwsyfilisowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw kile, używany przy leczeniu kiły, zapobiegający kile

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Właściwości przeciwkiłowe arsfenaminy odkryte zostały przez Sahachiro Hatę (…)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifʲciˈwɔvɨ, AS: pšećifʹḱiu̯ovy

Wiktionary


przeciwko

przyimek

 (1.1) zob. przeciw.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Trafiłam do Związku Radzieckiego akurat w okresie walk wewnątrzpartyjnych. Młodzież szalenie się w nie angażowała, występując przeciwko Stalinowi.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡ɕifkɔ, AS: pšećifko

Wiktionary


przeciwkolizyjny

zapobiegający kolizji pojazdów; antykolizyjny


SJP.pl


przeciwkolkowy

zapobiegający lub przeciwdziałający kolce; antykolkowy


SJP.pl


przeciwkomarowo

przeciwkomarowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwkomarowy

przeciwkomarowy

stosowany w celu odstraszania komarów


SJP.pl


przeciwkomunistyczny

przymiotnik

 (1.1) rzad. skierowany przeciwko komunizmowi lub komunistom

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Tokio. (ATE). Wszystkie partie japońskie podpisały się pod oświadczeniem, popierającym bez zastrzeżeń pakt przeciwkomunistyczny.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antykomunistyczny

Wiktionary


przeciwkonstytucyjnie

przeciwkonstytucyjny


SJP.pl

Patrz:

przeciwkonstytucyjny

przeciwkonstytucyjny

wymierzony przeciw konstytucji, dążący do obalenia konstytucji; antykonstytucyjny


SJP.pl


przeciwkorozyjność

przeciwkorozyjny; antykorozyjność


SJP.pl


przeciwkorozyjny

chroniący przed niszczeniem metali lub ich stopów pod wpływem otaczającego środowiska; antykorozyjny, przeciwerozyjny, przeciwrdzewny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) techn. mot. zapobiegający korozji, zabezpieczający przed korozją

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antykorozyjny, przeciwrdzewny

Wiktionary


przeciwkorupcyjny

przymiotnik

 (1.1) mający na celu przeciwdziałanie i zwalczanie korupcji

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antykorupcyjny

Wiktionary


przeciwkołtuński

zwalczający, piętnujący prostactwo, ciasnotę umysłową i małostkowość; antykołtuński, antymieszczański


SJP.pl


przeciwkradzieżówka

potocznie: urządzenie zabezpieczające pojazd przed kradzieżą


SJP.pl


przeciwkradzieżowo

przeciwkradzieżowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwkradzieżowy

przeciwkradzieżowy

zapobiegający kradzieży, chroniący przed kradzieżą; antykradzieżowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) utrudniający lub uniemożliwiający kradzież przedmiotu

Wiktionary


przeciwkrwotoczny

zapobiegający krwotokowi, hamujący krwotok


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw krwotokom, używany przy leczeniu krwotoków, zapobiegający krwotokom

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Skrzyp polny jest rośliną o działaniu moczopędnym, przeciwkrwotocznym, przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym i redukującym obrzęki.

 (1.1) Witamina K (filochinon) jest odpowiedzialna za prawidłową krzepliwość krwi - ma działanie przeciwkrwotoczne.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifkr̥fɔˈtɔt͡ʃnɨ, AS: pšećifkr̦fotočny

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwkrwotocznie

Wiktionary


przeciwkryzysowo

przeciwkryzysowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwkryzysowy

przeciwkryzysowy

przeciwdziałający, zapobiegający kryzysowi; antykryzysowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający zapobiec kryzysowi, mający zlikwidować kryzys (np. gospodarczy, finansowy)

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antykryzysowy

Wiktionary


przeciwkrzepliwość

cecha czegoś przeciwdziałającego, zapobiegającego krzepnięciu


SJP.pl


przeciwkrzepliwy

przeciwdziałający, zapobiegający krzepnięciu


SJP.pl


przeciwkrzywicowy

zapobiegający krzywicy, leczący krzywicę; przeciwkrzywiczny, przeciwkrzywiczy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw krzywicy, używany przy leczeniu krzywicy, zapobiegający krzywicy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifkʃɨvʲiˈt͡sɔvɨ, AS: pšećifkšyvʹicovy

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwkrzywiczy, przeciwkrzywiczny

 przysł. przeciwkrzywicowo, przeciwkrzywicznie, przeciwkrzywiczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwkrzywiczny, przeciwkrzywiczy

Wiktionary


przeciwkrzywiczny

zapobiegający krzywicy, leczący krzywicę; przeciwkrzywicowy, przeciwkrzywiczy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw krzywicy, używany przy leczeniu krzywicy, zapobiegający krzywicy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifkʃɨˈvʲit͡ʃnɨ, AS: pšećifkšyvʹičny

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwkrzywiczy, przeciwkrzywicowy

 przysł. przeciwkrzywicowo, przeciwkrzywicznie, przeciwkrzywiczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwkrzywicowy, przeciwkrzywiczy

Wiktionary


przeciwkrzywiczy

zapobiegający krzywicy, leczący krzywicę; przeciwkrzywiczny, przeciwkrzywicowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw krzywicy, używany przy leczeniu krzywicy, zapobiegający krzywicy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Tranem pojono dzieci w domach, a także w przedszkolach i szkołach, które prowadziły przeciwkrzywicze akcje profilaktyczne.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifkʃɨˈvʲit͡ʃɨ, AS: pšećifkšyvʹičy

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwkrzywicowy, przeciwkrzywiczny

 przysł. przeciwkrzywicowo, przeciwkrzywicznie, przeciwkrzywiczo

 rzecz. krzywica ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwkrzywicowy, przeciwkrzywiczny

Wiktionary


przeciwkurczowo

przeciwkurczowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwkurczowy

przeciwkurczowy

zapobiegający kurczom, łagodzący kurcze; przeciwskurczowy, przeciwspastyczny, antyspastyczny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) med. farm. zapobiegający kurczom, leczący kurcze

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Brał środki przeciwkurczowe na zapalenie okrężnicy, a także przeciwbólowe: kodeinę, demerol i metadon.

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwkurczowo

Wiktionary


przeciwkurzowo

przeciwkurzowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwkurzowy

przeciwkurzowy

chroniący przed kurzem, zapobiegający osadzaniu się kurzu


SJP.pl


przeciwlawinowy

zapobiegający lawinom śnieżnym, chroniący przed lawinami śnieżnymi


SJP.pl


przeciwległość

cecha czegoś znajdującego się po przeciwnej stronie czegoś, naprzeciw czegoś; naprzeciwległość


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przeciwległe; cecha tych, którzy są przeciwległi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwległy

Wiktionary


przeciwległy

znajdujący się po przeciwnej stronie czegoś, naprzeciw czegoś; naprzeciwległy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) znajdujący się, leżący po przeciwnej stronie czegoś

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivˈlɛɡwɨ, AS: pšećivlegu̯y

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciwległość ż.

 przysł. przeciwlegle

Wiktionary


przeciwlękowo

przysłówek

 (1.1) w sposób przeciwlękowy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Benzodiazepiny działają przeciwlękowo, uspokajająco, przeciwdrgawkowo, wywołują ośrodkową relaksację mięśni i mają działanie amnestyczne (zaburzenia pamięci).

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwlękowy

Wiktionary


przeciwlękowy

zmniejszający lub likwidujący lęk


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) o działaniu redukującym nasilenie lęku towarzyszącego różnym stanom chorobowym

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwlękowo

Wiktionary


przeciwlodowy

zapobiegający powstawaniu lodu, usuwający lód


SJP.pl


przeciwlotniczy

przeznaczony do niszczenia samolotów nieprzyjaciela lub obrony przed ich nalotami


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) służący do zwalczania statków powietrznych, mający za zadanie niszczenie statków powietrznych lub obronę przed nimi

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Z tej baterii przeciwlotniczej zabili kanoniera i bombardiera.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivlɔtʲˈɲit͡ʃɨ, AS: pšećivlotʹńičy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwlotniczo

 rzecz. przeciwlotnik mos.

Wiktionary


przeciwlotnik

żołnierz oddziału artylerii przeciwlotniczej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) wojsk. żołnierz wojsk obrony przeciwlotniczej

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwlotniczy

 przysł. przeciwlotniczo

Wiktionary


przeciwmalaryczny

zapobiegający malarii, leczący malarię


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) działający przeciw malarii, używany przy leczeniu malarii, zapobiegający malarii

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pewną ochronę dają leki przeciwmalaryczne, które się podaje w czasie pobytu oraz po powrocie z kontynentów zagrożonych malarią.

 (1.1) Pierwsze kroki skierowali do apteki, gdzie kupili tabletki przeciwmalaryczne.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivmalaˈrɨt͡ʃnɨ, AS: pšećivmalaryčny

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwmalarycznie

Wiktionary


przeciwmeteorytowy

chroniący przed uderzeniami meteorytów


SJP.pl


przeciwmgielność

przeciwmgielny


SJP.pl

Patrz:

przeciwmgielny

przeciwmgielny

umożliwiający, poprawiający widoczność w czasie mgły; przeciwmgłowy


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) zob. przeciwmgłowy.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Światła mogą być przeciwmgielne i przeciwmgłowe – obie formy są poprawne.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwmgłowy

Wiktionary


przeciwmgłowy

umożliwiający, poprawiający widoczność w czasie mgły; przeciwmgielny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który umożliwia widoczność w czasie mgły

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Światła mogą być przeciwmgielne i przeciwmgłowe – obie formy są poprawne.

 (1.1) Należy używać świateł mijania lub przednich świateł przeciwmgłowych, albo obu tych świateł jednocześnie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivˈmɡwɔvɨ, AS: pšećivmgu̯ovy

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwmgielny, zamglony

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwmgielny

Wiktionary


przeciwmiażdżycowy

zapobiegający miażdżycy, leczący miażdżycę


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw miażdżycy, używany przy leczeniu miażdżycy, zapobiegający miażdżycy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jajka, a głównie żółtka, zawierają dużo składników przeciwmiażdżycowych - nienasyconych kwasów tłuszczowych, siarki, choliny, jodu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivmʲjaʒd͡ʒɨˈt͡sɔvɨ, AS: pšećivmʹi ̯ažǯycovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwmiażdżycowo

Wiktionary


przeciwmigrenowo

przeciwmigrenowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwmigrenowy

przeciwmigrenowy

stosowany w leczeniu migreny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw migrenie, używany przy leczeniu migreny, zapobiegający migrenie

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivmʲiɡrɛ̃ˈnɔvɨ, AS: pšećivmʹigrẽnovy

Wiktionary


przeciwmina

mina podziemna stosowana w obronie w celu zniszczenia min nieprzyjaciela; kontrmina


SJP.pl

Chodnik przeciwminowy, chodnik kontrminowy – chodnik (podziemny korytarz) wykonywany przez obrońców w kierunku oblegającego ich przeciwnika w celu wykrycia i zniszczenia chodników minowych wykonywanych przez oblegających.

System chodników przeciwminowych składał się z chodnika wejściowego, często będącego galerią przeciwstokową, chodników głównych, odchodzących od niej promieniście w kierunku przedpola i chodników bocznych, w których umieszczano posterunki nasłuchowe bądź kontrminy.

Wikipedia


przeciwminowo

przeciwminowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwminowy

przeciwminowy

chroniący przed minami, przeznaczony do niszczenia min


SJP.pl


przeciwmolowy

chroniący przed molami, stosowany przeciwko molom; antymolowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) chroniący przed molami, zwalczający mole

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antymolowy

Wiktionary


przeciwmotyliczy

przeciwdziałający chorobie motyliczej (fascjolozie)


SJP.pl


przeciwmroźnie

przeciwmroźny


SJP.pl

Patrz:

przeciwmroźny

przeciwmroźny

zabezpieczający przed mrozem; przeciwmrozowy


SJP.pl


przeciwmrozowo

przeciwmrozowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwmrozowy

przeciwmrozowy

zabezpieczający przed mrozem; przeciwmroźny


SJP.pl


przeciwmuchowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który zwalcza muchy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zwieziono do składu w Krakowie znaczne ilości cuprexu, proszków przeciwwszowych, mitigalu, świec siarkowych, środków przeciwmuchowych, jak: flit, lepy oraz około 1000 sztuk hydropultów.

Wiktionary


przeciwnadciśnieniowo

przeciwnadciśnieniowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwnadciśnieniowy

przeciwnadciśnieniowy

zapobiegający nadciśnieniu, leczący nadciśnienie


SJP.pl


przeciwnakrętka

zacisk nakrętki na śrubie, zabezpieczający nakrętkę mocującą przed odkręcaniem się


SJP.pl


przeciwnapadowo

przeciwnapadowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwnapadowy

przeciwnapadowy

zapobiegający napadom rabunkowym lub padaczkowym; antynapadowy


SJP.pl


przeciwnarażeniowy

rzadko: chroniący przed działaniem jakiegoś szkodliwego czynnika


SJP.pl


przeciwnatarcie

kontratak, kontrofensywa;
1. natarcie wojsk, do którego przechodzi się bezpośrednio po odparciu ataku nieprzyjaciela;
2. odpowiedź na czyjś atak, mająca na celu przejęcie inicjatywy


SJP.pl

Przeciwnatarcie (ang. strategic counter attack) – operacyjny (strategiczny) zwrot zaczepny wykonywany na włamującego się w głąb obrony przeciwnika; rodzaj natarcia przygotowywanego w toku działań obronnych, w czasie których broniący się wyczerpuje nacierającego, a jednocześnie gromadzi siły i w odpowiednim momencie uderza z zadaniem rozbicia głównego zgrupowania nacierających wojsk przeciwnika i przejęcia inicjatywy strategicznej, ewentualne przeniesienie działań na terytorium wroga. Jest przejawem aktywności w działaniach obronnych. Rodzaj strategicznej operacji zaczepnej prowadzonej z położenia obronnego, mającej na celu przejęcie inicjatywy i ewentualne przeniesienie działań na terytorium przeciwnika. To rodzaj natarcia, na wyższym szczeblu dowodzenia, do którego przechodzi się bezpośrednio z bitwy obronnej w celu ostatecznego rozbicia nieprzyjaciela, osłabionego w toku przeprowadzonego przez niego natarcia. Polega ono na przejściu do działań zaczepnych większości sił prowadzących dotychczas operację obronną. Przejście do przeciwnatarcia oznacza zmianę dotychczasowego charakteru prowadzonych działań.

Wikipedia


przeciwnerwicowo

przeciwnerwicowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwnerwicowy

przeciwnerwicowy

stosowany w leczeniu nerwicy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw nerwicy, używany przy leczeniu nerwicy, zapobiegający nerwicy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivnɛrvʲiˈt͡sɔvɨ, AS: pšećivnervʹicovy

Wiktionary


przeciwnica

wieś w Polsce


SJP.pl

Przeciwnica – wieś sołecka w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie obornickim, w gminie Oborniki.W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.

Wikipedia


przeciwniczka

1. rywalka w walce sportowej;
2. kobieta występująca przeciwko komuś lub czemuś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) forma żeńska od: przeciwnik

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Chociaż na boisku były przeciwniczkami, to prywatnie bardzo się lubiły.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivʲˈɲit͡ʃka, AS: pšećivʹńička

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciwnik

 przym. przeciwny

 przysł. przeciwnie

 partyk. przeciwnie

 przyim. przeciw

Wiktionary


przeciwnie

przysłówek

 (1.1) w sposób przeciwny, odwrotny

 (1.2) w drugą stronę

partykuła

 (2.1) nawiązuje do jakiejś sytuacji lub opinii wprowadzając sąd polemiczny lub zaprzeczający w stosunku do wypowiedzianego wcześniej

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡ɕivʲɲɛ, AS: pšećivʹńe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwny

 rzecz. przeciwnik m., przeciwniczka ż., przeciwieństwo n., przeciwność n., sprzeciwnik mos.

 czas. sprzeciwiać się ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) odwrotnie

 (2.1) na odwrót, odwrotnie

Wiktionary


przeciwniejszy

dawny stopień wyższy od przymiotnika: przeciwny


SJP.pl


przeciwniemiecki

przeciwny Niemcom; antyniemiecki


SJP.pl


przeciwniemiecko

przeciwny Niemcom; antyniemiecki


SJP.pl

Patrz:

przeciwniemiecki

przeciwnik

1. rywal w walce sportowej;
2. ktoś występujący przeciwko komuś lub czemuś;
3. strona będąca w stanie wojny z kimś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) wojsk. sport. także przenośnie ten, przeciwko któremu się walczy lub rozgrywa grę

 (1.2) ten, kto jest czemuś przeciwny

Wiktionary

Przeciwnik, wróg, nieprzyjaciel – osoba, grupa osób (zorganizowana lub niezorganizowana), wojska lub siły paramilitarne, elementy narodowe lub sojusznicze, które prowadzą w sposób zamierzony wrogie działania wymierzone przeciwko stronie przeciwnej i z którymi należy walczyć z użyciem, w razie konieczności, siły.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W tym meczu przeciwnicy strzelili nam pięć goli.

 (1.2) Przeciwnicy wyścigu zbrojeń zablokowali całe miasto i wiele osób nie mogło dojechać do pracy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡ɕivʲɲik, AS: pšećivʹńik

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. sprzeciwnik mos., przeciwność ż., przeciwieństwo n.

:: fż. przeciwniczka ż.

 przym. przeciwny

 przysł. przeciwnie

 partyk. przeciwnie

 przyim. przeciw

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) rywal, oponent, adwersarz, nieprzyjaciel

Wiktionary


przeciwnikotynowy

pomagający w walce z nałogiem palenia papierosów ze względu na szkodliwość nikotyny; antynikotynowy, przeciwtytoniowy, antytytoniowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) zwalczający palenie tytoniu, przeznaczony do walki z nałogiem tytoniowym

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwnikotynowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antynikotynowy

Wiktionary


przeciwność

1. niepowodzenie, przeszkoda, trudność;
2. przestarzale: sprzeczność, kontrast, przeciwieństwo;
3. dawniej: sprzeciwianie się, opozycja


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przeciwne; cecha tych, którzy są przeciwni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwny

 przyim. przeciw

 przysł. przeciwnie

 partyk. przeciwnie

 rzecz. przeciwnik mos.

Wiktionary


przeciwności

1. niepowodzenie, przeszkoda, trudność;
2. przestarzale: sprzeczność, kontrast, przeciwieństwo;
3. dawniej: sprzeciwianie się, opozycja


SJP.pl


przeciwnowotworowy

zapobiegający nowotworom, stosowany przeciw nowotworom; antynowotworowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw nowotworom, używany przy leczeniu nowotworów, zapobiegający nowotworom

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ostatnio zwrócono uwagę na przeciwnowotworowe właściwości karotenoidów.

 (1.1) Genetycznie modyfikowane szczepionki przeciwnowotworowe pobudzają układ odpornościowy pacjenta do rozpoznawania i niszczenia komórek nowotworowych, które normalnie pozostają bezkarne.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivnɔvɔtfɔˈrɔvɨ, AS: pšećivnovotforovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwnowotworowo

 przym. nowotworowy

Wiktionary


przeciwny

przymiotnik

 (1.1) znajdujący się naprzeciw czegoś

 (1.2) skierowany w odwrotną stronę

 (1.3) całkowicie różny

 (1.4) niezgadzający się na coś

 (1.5) mat. o znaku zmienionym z plus na minus lub odwrotnie;

 (1.6) log. stwierdzający, że zaprzeczenie założenia danego twierdzenia pociąga za sobą zaprzeczenie jego tezy;

 (1.7) stpol. przykry

 (1.8) o sprzecznych z kimś celach

Wiktionary

Przykłady

 (1.4) Polityk od początku był przeciwny wprowadzeniu tej ustawy.

 (1.5) Liczbą przeciwną do pięć jest minus pięć.

 (1.6) Twierdzeniem przeciwnym do twierdzenia jeśli A, to B jest zdanie jeśli nieprawda, że A, to nieprawda, że B.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡ɕivnɨ, AS: pšećivny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciwnik m., przeciwniczka ż., przeciwieństwo n., przeciwność ż., sprzeciw m., sprzeciwnik mos.

 czas. sprzeciwiać się ndk., sprzeciwić się dk.

 przysł. przeciwnie

 partyk. przeciwnie

 przyim. przeciw

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwległy, przeciwstawny

 (1.3) odwrotny, odmienny, inny

 (1.4) nieprzychylny

Wiktionary


przeciwoblodzeniowo

przeciwoblodzeniowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwoblodzeniowy

przeciwoblodzeniowy

chroniący przed oblodzeniem


SJP.pl


przeciwobraz

zbiór wszystkich elementów dziedziny, które są odwzorowywane na elementy danego podzbioru przeciwdziedziny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) mat. zbiór argumentów funkcji dla wartości z zadanego zbioru;

Wiktionary

Przeciwobraz zbioru – pojęcie matematyczne, konkretniej teorii mnogości, związane z dowolną funkcją lub inną relacją dwuargumentową. Przeciwobrazy definiuje się dla podzbiorów przeciwdziedziny – dla funkcji f\colon X\to Y przeciwobrazy dotyczą dowolnego zbioru B\subseteq Y. Przeciwobraz zbioru B to zbiór wszystkich elementów dziedziny, które są odwzorowane na elementy B.

Wikipedia


przeciwobrzękowy

stosowany w leczeniu obrzęków


SJP.pl


przeciwodblaskowość

cecha czegoś chroniącego oczy przed odblaskiem, zapobiegającego odblaskowi


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przeciwodblaskowe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwodblaskowy

Wiktionary


przeciwodblaskowy

chroniący oczy przed odblaskiem, zapobiegający odblaskowi


SJP.pl


przeciwodleżynowy

zapobiegający odleżynom, leczący odleżyny; antyodleżynowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) med. zapobiegający powstawaniu odleżyn, używany podczas leczenia odleżyn

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivɔdlɛʒɨ̃ˈnɔvɨ, AS: pšećivodležỹnovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwodleżynowo

Wiktionary


przeciwodmrożeniowy

zapobiegający odmrożeniom, stosowany przeciw odmrożeniom


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw odmrożeniom, używany przy leczeniu odmrożeń, zapobiegający odmrożeniom

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivɔdmrɔʒɛ̃ˈɲɔvɨ, AS: pšećivodmrožẽńovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwodmrożeniowo

Wiktionary


przeciwodpowiedź

w szermierce: działanie zaczepne po odparciu odpowiedzi rywala


SJP.pl


przeciwodpryskowo

przeciwodpryskowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwodpryskowy

przeciwodpryskowy

eliminujący powstawanie odprysków; antyodpryskowy


SJP.pl


przeciwogniowy

1. odporny na działanie wysokich temperatur; ogniotrwały, ognioodporny, żaroodporny;
2. zapobiegający rozprzestrzenianiu się ognia; przeciwpożarowy


SJP.pl


przeciwokrętowo

przeciwokrętowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwokrętowy

przeciwokrętowy

służący do niszczenia okrętów wojskowych; antyokrętowy


SJP.pl


przeciwolejowo

przeciwolejowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwolejowy

przeciwolejowy

1. chroniący przed wyciekiem lub zapaleniem się oleju;
2. zapobiegający skażeniu środowiska w przypadku wycieku oleju


SJP.pl


przeciwoślepieniowo

przeciwoślepieniowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwoślepieniowy

przeciwoślepieniowy

chroniący przed oślepieniem


SJP.pl


przeciwospowo

przeciwospowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwospowy

przeciwospowy

zapobiegający ospie, leczący ospę


SJP.pl


przeciwpadaczkowy

zapobiegający padaczce, leczący padaczkę; przeciwepileptyczny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw padaczce, używany przy leczeniu padaczki, zapobiegający padaczce

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifpadat͡ʃˈkɔvɨ, AS: pšećifpadačkovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwpadaczkowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwepileptyczny

Wiktionary


przeciwpancerny

używany przeciw broni pancernej, przeznaczony do niszczenia opancerzonych celów


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający na celu zniszczenie lub unieszkodliwienie wszelkiego typu broni pancernej

 (1.2) mający na celu zniszczenie lub unieszkodliwienie celu osłoniętego pancerzem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wiosna wybucha nagle jak poniemiecka mina przeciwpancerna, ludzie zakładają odświętne ubrania przed pierwszomajowym pochodem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifpãnˈt͡sɛrnɨ, AS: pšećifpãncerny

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwpancernie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwczołgowy, ppanc.

Wiktionary


przeciwpaństwowy

skierowany przeciwko interesom państwa; antypaństwowy, antykrajowy, antyrządowy, przeciwrządowy


SJP.pl

przymiotnik jakościowy

 (1.1) taki, który sprzeciwia się instytucji państwa i państwowości

 (1.2) taki, który jest przejawem postawy przeciwpaństwowej (1.1)

Wiktionary


przeciwpapieski

skierowany przeciwko papieżowi; antypapieski


SJP.pl


przeciwpara

dawniej: para wpuszczana do cylindra parowego z odwrotnej strony tłoka w celu zahamowania jego ruchu; kontrpara


SJP.pl


przeciwparkinsonowy

przymiotnik

 (1.1) med. farm. zwalczający chorobę Parkinsona

Wiktionary


przeciwpartyzancki

występujący przeciwko partyzantce, partyzantom; antypartyzancki


SJP.pl


przeciwpasożytniczo

przeciwpasożytniczy


SJP.pl

Patrz:

przeciwpasożytniczy

przeciwpasożytniczy

działający przeciw pasożytom, stosowany przy leczeniu chorób powodowanych przez pasożyty


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) o działaniu skierowanym przeciwko powstawaniu i rozwojowi pasożytów

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifpasɔʒɨtʲˈɲit͡ʃɨ, AS: pšećifpasožytʹńičy

Wiktionary


przeciwpchelny

używany do zwalczania pcheł


SJP.pl


przeciwpelagrycznie

przeciwpelagryczny


SJP.pl

Patrz:

przeciwpelagryczny

przeciwpelagryczny

zapobiegający pelagrze, leczący pelagrę


SJP.pl


przeciwpełzny

zapobiegający pełzaniu - powolnemu zwiększaniu się odkształceń materiału poddanego długotrwałemu obciążeniu


SJP.pl


przeciwpiechotny

przeznaczony do walki z piechotą, skierowany przeciw piechocie


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) wojsk. pomocny w walce z piechotą

Wiktionary


przeciwpierwotniakowo

przeciwpierwotniakowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwpierwotniakowy

przeciwpierwotniakowy

działający przeciw pierwotniakom, stosowany przy leczeniu chorób powodowanych przez pierwotniaki


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw pierwotniakom, używany przy leczeniu chorób powodowanych przez pierwotniaki, zapobiegający pierwotniakom

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifpʲjɛrvɔtʲɲaˈkɔvɨ, AS: pšećifpʹi ̯ervotʹńakovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pierwotniak m.

Wiktionary


przeciwpocisk

pocisk przeznaczony do zwalczania pocisków nieprzyjaciela; antypocisk, antyrakieta, przeciwrakieta


SJP.pl


przeciwpoczynać

dawniej: przeciwdziałać czyjemuś poczynaniu


SJP.pl


przeciwpodkop

podkop utworzony przez oblężonych przeciw podkopom oblegających; kontraprosza


SJP.pl


przeciwporażeniowy

zapobiegający porażeniu, leczący porażenie


SJP.pl


przeciwporonnie

przeciwporonny


SJP.pl

Patrz:

przeciwporonny

przeciwporonny

zapobiegający poronieniu


SJP.pl


przeciwporostowy

zapobiegający porastaniu, stosowany przeciw porastaniu, np. farby przeciwporostowe


SJP.pl


przeciwpoślizgowy

chroniący przed poślizgiem; antypoślizgowy, przeciwślizgowy


SJP.pl


przeciwposunięcie

reakcja na posunięcie rywala, wroga


SJP.pl


przeciwpotny

zapobiegający poceniu się; przeciwpotowy


SJP.pl


przeciwpotowy

zapobiegający poceniu się; przeciwpotny


SJP.pl


przeciwpowodziowy

chroniący przed powodzią


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) chroniący, zabezpieczający przed powodzią, zapobiegający powodzi i jej skutkom

 (1.2) taki, który likwiduje powódź i jej skutki

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Grupa gapiów zgromadziła się na wale przeciwpowodziowym, aby popatrzeć na wezbrane wody Wisły.

 (1.1) Wojewoda ogłosił alarm przeciwpowodziowy dla ośmiu gmin położonych nad Wisłą.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifpɔvɔˈd͡ʑɔvɨ, AS: pšećifpovoʒ́ovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwpowodziowo

Wiktionary


przeciwpożar

ogień wzniecony przed czołem pożaru, mający na celu jego zahamowanie


SJP.pl


przeciwpożarowy

zabezpieczający przed pożarem, służący do gaszenia pożarów


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) urz. techn. mający związek z przeciwdziałaniem lub gaszeniem pożaru, zabezpieczający przed rozprzestrzenianiem się ognia

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przede wszystkim należy przygotować odpowiednie zabezpieczenia przeciwpożarowe — czyli mieć pod ręką gaśnice, koce przeciwogniowe.

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwpożarowo

 rzecz. pożar mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwogniowy

Wiktionary


przeciwpołudnik

południk leżący po przeciwnej stronie kuli ziemskiej w stosunku do danego południka


SJP.pl


przeciwprądowy

przymiotnik

 (1.1) fiz. dotyczący rodzaju układu przepływu płynów w urządzeniach przepływowych, m.in. wymiennikach ciepła, w którym płyny poruszają się równolegle do siebie w przeciwnym kierunku

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przeciwprądowe wymienniki ciepła cechują się większą wydajnością od współprądowych.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciwprąd

Wiktionary


przeciwprątkowy

służący do zwalczani prątków wywołujących gruźlicę; przeciwgruźliczy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw prątkom, używany przy leczeniu chorób powodowanych przez prątki, zapobiegający prątkom

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifprɔ̃ntˈkɔvɨ, AS: pšećifprõntkovy

Wiktionary


przeciwprężność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przeciwprężne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwprężny

Wiktionary


przeciwpróchnicowy

chroniący przed próchnicą, zwalczający próchnicę; przeciwpróchniczy


SJP.pl


przeciwpróchniczo

przeciwpróchniczy


SJP.pl

Patrz:

przeciwpróchniczy

przeciwpróchniczy

chroniący przed próchnicą, zwalczający próchnicę; przeciwpróchnicowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw próchnicy zębów, zapobiegający próchnicy zębów

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifpruxʲˈɲit͡ʃɨ, AS: pšećifpruχʹńičy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwpróchnicowy

Wiktionary


przeciwpromienny

chroniący przed szkodliwym promieniowaniem; przeciwradiacyjny


SJP.pl


przeciwprostokątna

bok w trójkącie prostokątnym leżący naprzeciwko kąta prostego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) geom. najdłuższy bok w trójkącie prostokątnym, leżący naprzeciw kąta prostego

Wiktionary

Trójkąt prostokątny – trójkąt, którego jeden z kątów wewnętrznych jest prosty.

Dwa boki trójkąta wyznaczające ramiona kąta prostego nazywane są przyprostokątnymi, trzeci bok przeciwprostokątną.

Szczególnym rodzajem trójkąta prostokątnego jest trójkąt pitagorejski, tj. taki, w którym długości boków są liczbami naturalnymi. Najprostszy z nich to trójkąt egipski o stosunkach długości boków 3:4:5.

Wikipedia


przeciwprzechodniość

cecha relacji, która nigdy nie zachodzi między X i Z, jeśli zachodzi między X i Y oraz Y i Z; atranzytywność


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przeciwprzechodnie

Wiktionary

Relacja przechodnia (tranzytywna) – relacja, która jeśli zachodzi dla pary (x,y) oraz pary (y,z), to zachodzi też dla pary (x,z).

Wikipedia

Powiązane:

 przym. przeciwprzechodniy

Wiktionary


przeciwprzeciążeniowo

przeciwprzeciążeniowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwprzeciążeniowy

przeciwprzeciążeniowy

1. zapobiegający przeciążeniu (nadważkości);
2. zapobiegający zbytniemu nagrzaniu się przewodów


SJP.pl


przeciwprzepięciowo

przeciwprzepięciowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwprzepięciowy

przeciwprzepięciowy

przeciwdziałający powstawaniu przepięć; antyprzepięciowy


SJP.pl


przeciwprzodek

w górnictwie: przodek chodnika prowadzonego z przeciwległego kierunku


SJP.pl


przeciwprzykład

w matematyce: przykład obalający daną hipotezę, przeczący twierdzeniu; kontrprzykład


SJP.pl


przeciwpsychotycznie

przeciwpsychotyczny


SJP.pl

przysłówek

 (1.1) med. psych. w sposób charakteryzujący się działaniem przeciwpsychotycznym, w sposób leczący zaburzenia psychiczne, psychozy

Wiktionary

Patrz:

przeciwpsychotyczny

Przykłady

 (1.1) Leki działają przeciwpsychotycznie, ale także osłabiają aktywność psychomotoryczną i działają nasennie.

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwpsychotyczny

 przym. przeciwpsychotyczny

Wiktionary


przeciwpsychotyczny

stosowany w leczeniu psychozy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) med. psych. farm. w leczeniu zaburzeń psychicznych, psychoz: mający działanie silnie uspokajające poprzez hamowanie aktywności komórek nerwowych gdy w przebiegu choroby występują urojenia, omamy, zaburzenia aktywności / uczuciowości / świadomości

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wieloletnie stosowanie leków przeciwpsychotycznych utrudnione jest przez fakt, że wywołują one nieprzyjemne skutki uboczne (dotyczy to również grupy atypowych neuroleptyków) (…).

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwpsychotycznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) neuroleptyczny

Wiktionary


przeciwpylicowy

chroniący przed pylicą płuc, zwalczający pylicę płuc


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw pylicy, używany przy leczeniu pylicy, zapobiegający pylicy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifpɨlʲiˈt͡sɔvɨ, AS: pšećifpylʹicovy

Wiktionary


przeciwpyłkowy

stosowany przeciwko pyłkom, zapobiegający szkodliwemu działaniu pyłków


SJP.pl


przeciwpyłowy

chroniący przed pyłem, zapobiegający wydzielaniu się pyłu


SJP.pl


przeciwpłytkowy

zmniejszający agregację płytek krwi i przeciwdziałający powstawaniu zakrzepów; antypłytkowy


SJP.pl


przeciwradarowy

zakłócający działanie radaru, niszczący radar albo ostrzegający o obecności radaru; antyradarowy


SJP.pl


przeciwradiacyjny

chroniący przed szkodliwym promieniowaniem; przeciwpromienny


SJP.pl


przeciwradiolokacja

Przeciwradiolokacja jest to technika mająca na celu przeciwdziałanie wykorzystywaniu przez przeciwnika urządzeń i systemów radiolokacyjnych. W tym celu mogą być wykorzystywane:

  • aktywne zakłócenia radioelektroniczne
  • pasywne zakłócenia radioelektroniczne – wytwarzanie dodatkowych odbić dzięki wyrzucaniu przez broniący się obiekt tzw. dipoli elektromagnetycznych (np. ładunków folii metalizowanej).

Wikipedia


przeciwradziecki

przymiotnik

 (1.1) zob. antyradziecki.

Wiktionary


przeciwrakieta

rakieta służąca do zestrzeliwania innych rakiet; antyrakieta, przeciwpocisk, antypocisk


SJP.pl


przeciwrakietowy

zwalczający rakiety, chroniący przed rakietami nieprzyjaciela; antyrakietowy


SJP.pl


przeciwrakowy

przeciwdziałający rozwojowi raka; antyrakowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw rakowi, używany przy leczeniu raka, zapobiegający rakowi

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Chodzi tu o opracowanie przez niego metod syntezy grupy leków przeciwrakowych, takich jak cyklofosfamid.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivraˈkɔvɨ, AS: pšećivrakovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwrakowo

Wiktionary


przeciwrdzewny

chroniący przed powstawaniem rdzy; przeciwkorozyjny, antykorozyjny, przeciwerozyjny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) techn. zapobiegający rdzewieniu, zabezpieczający przed rdzewieniem

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antykorozyjny, przeciwkorozyjny

Wiktionary


przeciwreformacyjny

rzadko: związany z kontrreformacją (prądem w Kościele katolickim); kontrreformacyjny


SJP.pl


przeciwreumatyczny

stosowany przeciw reumatyzmowi, leczący reumatyzm; antyreumatyczny, przeciwgośćcowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw reumatyzmowi, używany przy leczeniu reumatyzmu, zapobiegający reumatyzmowi

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivrɛwmaˈtɨt͡ʃnɨ, AS: pšećivreu̯matyčny

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwreumatycznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwgośćcowy

Wiktionary


przeciwrobaczy

stosowany przeciw pasożytom, usuwający pasożyty (robaki); przeciwpasożytniczy


SJP.pl


przeciwrządowy

nastawiony negatywnie do rządu, przeciwny rządowi; antyrządowy, opozycyjny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) polit. skierowany przeciwko rządowi

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antyrządowy

Wiktionary


przeciwsatelitarny

skierowany przeciw satelitom szpiegowskim


SJP.pl


przeciwścierny

zapobiegający ścieraniu się; antyścierny


SJP.pl


przeciwsenny

powstrzymujący przed snem; pobudzający


SJP.pl


przeciwskarpa

ziemna zapora przeciwczołgowa wykonana w terenie, ze spadkiem w kierunku wojsk własnych


SJP.pl

Przeciwskarpa to:

  • ziemna zapora przeciwpancerna wykonywana na stokach wzgórz, wysokich brzegach rzek i stokach wąwozów; ma postać stromej ściany zwróconej w kierunku wojsk własnych;
  • mur oporowy, którym dawniej otaczano rów forteczny od zewnątrz, stanowiący przeszkodę dla piechoty przeciwnika. W fortach z początku XIX w. czasami posiadał galerię strzelecką. Był stosowany do I wojny światowej.

Wikipedia


przeciwsklerotyczny

zapobiegający sklerozie; antysklerotyczny


SJP.pl


przeciwskręt

Przeciwskręt – technika kierowania pojazdami jednośladowymi, w szczególności motocyklami, polegająca na chwilowym i stosunkowo nieznacznym skręceniu kierownicy w kierunku przeciwnym do zamierzonego skrętu. Powoduje to przechył w kierunku zamierzonego skrętu, w konsekwencji czego jednoślad skręca.

Wikipedia


przeciwskurczowy

zapobiegający skurczom mięśni, naczyń itp., łagodzący skurcze mięśni, naczyń itp.; przeciwkurczowy, przeciwspastyczny, antyspastyczny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw skurczowi, używany przy leczeniu skurczu, zapobiegający skurczowi

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifskurˈt͡ʃɔvɨ, AS: pšećifskurčovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwskurczowo

Wiktionary


przeciwskutecznie

przeciwskuteczny


SJP.pl

Patrz:

przeciwskuteczny

przeciwskuteczny

przymiotnik

 (1.1) wywołujący skutki przeciwne do zamierzonych

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kontrproduktywny

Wiktionary


przeciwślimakowy

stosowany do zwalczania ślimaków


SJP.pl


przeciwślizgowy

chroniący przed ślizganiem się; antypoślizgowy, przeciwpoślizgowy


SJP.pl


przeciwsmogowy

związany z przeciwdziałaniem smogowi; antysmogowy


SJP.pl


przeciwśniegowy

chroniący przed skutkami obfitych opadów śniegu; przeciwśnieżny


SJP.pl


przeciwśnieżny

chroniący przed skutkami obfitych opadów śniegu; przeciwśniegowy


SJP.pl


przeciwsowiecki

przymiotnik

 (1.1) zob. antysowiecki.

Wiktionary


przeciwspastyczny

przeciwdziałający spazmom, łagodzący spazmy; antyspastyczny, przeciwkurczowy, przeciwskurczowy


SJP.pl


przeciwspazmatyczny

działający łagodząco na układ nerwowy, przeciwdziałający kurczom, drgawkom, konwulsjom; antyspazmatyczny


SJP.pl


przeciwspołeczny

przymiotnik

 (1.1) wrogi społeczeństwu; działający na szkodę społeczeństwa

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antyspołeczny

Wiktionary


przeciwsprawdzian

narzędzie kontrolne do sprawdzania wymiarów sprawdzianów i do nastawiania potrzebnych wymiarów w przypadku sprawdzianów nastawnych


SJP.pl


przeciwśrodek

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) środek zaradczy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. środek mrz.

Wiktionary


przeciwstarzeniowy

zapobiegający starzeniu się skóry związanym z wiekiem


SJP.pl


przeciwstawiać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przeciwstawić)

 (1.1) stawiać coś przeciwko czemuś innemu

czasownik zwrotny niedokonany przeciwstawiać się (dk. przeciwstawić się)

 (2.1) być przeciwko czemuś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W ten sposób przeciwstawiasz silnych przeciwko słabym.

 (2.1) Adam przeciwstawia się przemocy w swoim otoczeniu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifˈstavʲjät͡ɕ, AS: pšećifstavʹi ̯äć

Wiktionary

Powiązane:

 czas. postawić, przeciwstawić dk.

 rzecz. przeciwstawianie n., przeciwstawienie n., przeciwstawność ż.

 przym. przeciwstawny

 przysł. przeciwstawnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) tworzyć przeciwieństwa

 (2.1) protestować, buntować się

Wiktionary


przeciwstawianie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeciwstawiać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifstaˈvʲjä̃ɲɛ, AS: pšećifstavʹi ̯ä̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciwstawienie n., przeciwstawność ż.

 czas. postawić, przeciwstawiać ndk., przeciwstawić dk.

 przym. przeciwstawny

 przysł. przeciwstawnie

Wiktionary


przeciwstawić

czasownik przechodni

 (1.1) dokonany od|przeciwstawiać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifˈstavʲit͡ɕ, AS: pšećifstavʹić

Wiktionary

Powiązane:

 czas. postawić, przeciwstawiać ndk.

 rzecz. przeciwstawianie ndk., przeciwstawienie dk., przeciwstawność

 przym. przeciwstawny

Wiktionary


przeciwstawienie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeciwstawić.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifstaˈvʲjɛ̇̃ɲɛ, AS: pšećifstavʹi ̯ė̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciwstawianie n., przeciwstawność ż.

 czas. postawić, przeciwstawiać ndk., przeciwstawić dk.

 przym. przeciwstawny

 przysł. przeciwstawnie

Wiktionary


przeciwstawnie

przysłówek

 (1.1) w sposób przeciwstawny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciwstawność ż., przeciwstawianie n., przeciwstawienie n.

 przym. przeciwstawny

 czas. przeciwstawiać

Wiktionary


przeciwstawność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przeciwstawne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwstawny

 rzecz. przeciwstawianie n., przeciwstawienie n.

 czas. przeciwstawiać, przeciwstawić

 przysł. przeciwstawnie

Wiktionary


przeciwstawny

przymiotnik

 (1.1) stanowiący kontrast

 (1.2) przeciwstawiający się czemuś lub komuś

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciwstawność ż., przeciwstawianie n., przeciwstawienie n.

 czas. przeciwstawiać ndk., przeciwstawić dk.

 przysł. przeciwstawnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antynomiczny, inny, kontradyktoryjny, kontrastowy, odmienny, odwrotny, przeciwbieżny, sprzeczny

 (1.2) antagonistyczny, opozycyjny, przeciwny, wrogi

Wiktionary


przeciwster

pomocniczy ster opływowy, znajdujący się między śrubą i sterem, służący do usuwania prędkości obwodowych w strumieniu zaśrubowym, podwyższania sprawności śruby oraz do wytwarzania dodatkowego oporu; kontraster


SJP.pl


przeciwstonkowy

stosowany do zwalczania stonki ziemniaczanej - szkodnika ziemniaków


SJP.pl


przeciwstresowy

przeciwdziałający stresowi, łagodzący stres; antystresowy, odprężający, relaksowy, relaksujący


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw stresowi, używany przy leczeniu stresu, zapobiegający stresowi

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jest on bowiem naturalnym środkiem przeciwstresowym i antydepresyjnym.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifstrɛˈsɔvɨ, AS: pšećifstresovy

Wiktionary


przeciwświądowy

zapobiegający świądowi, leczący świąd


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw świądowi, używany przy leczeniu świądu, zapobiegający świądowi

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifʲɕfʲjɔ̃nˈdɔvɨ, AS: pšećifʹśfʹi ̯õndovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwświądowo

 rzecz. świąd mrz.

Wiktionary


przeciwsyfilisowy

zapobiegający syfilisowi, leczący syfilis; przeciwkiłowy


SJP.pl


przeciwszkorbutowo

przeciwszkorbutowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwszkorbutowy

przeciwszkorbutowy

zapobiegający szkorbutowi, leczący szkorbut


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw szkorbutowi, używany przy leczeniu szkorbutu, zapobiegający szkorbutowi

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czosnek jest skutecznym lekiem przeciwszkorbutowym, robakobójczym, przeciwmalarycznym, przeciwgrzybicznym, żołądkowym i moczopędnym.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifʃkɔrbuˈtɔvɨ, AS: pšećifškorbutovy

Wiktionary


przeciwsztormowy

chroniący przed sztormem


SJP.pl


przeciwsłoneczny

chroniący przed działaniem promieni słonecznych


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) służący do ochrony przed nadmiernym działaniem promieni słonecznych

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕifswɔ̃ˈnɛt͡ʃnɨ, AS: pšećifsu̯õnečny

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwsłonecznie

 rzecz. słońce n., Słońce n.

Wiktionary


przeciwtarczycowy

hamujący wytwarzanie hormonów tarczycy


SJP.pl


przeciwtężcowy

zapobiegający tężcowi, leczący tężec


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) med. działający przeciw tężcowi, używany przy leczeniu tężca, zapobiegający tężcowi

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕiftɛ̃w̃ʃˈt͡sɔvɨ, AS: pšećiftẽũ̯šcovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwtężcowo

 przym. tężcowy

Wiktionary


przeciwtorpedowy

chroniący przed uderzeniem torpedy; antytorpedowy


SJP.pl


przeciwtrądzikowy

zapobiegający trądzikowi, leczący trądzik


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw trądzikowi, używany przy leczeniu trądziku, zapobiegający trądzikowi

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕiftrɔ̃ɲd͡ʑiˈkɔvɨ, AS: pšećiftrõńʒ́ikovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwtrądzikowo

Wiktionary


przeciwtyfusowy

zapobiegający tyfusowi, stosowany przeciw tyfusowi; przeciwdurowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw tyfusowi, używany przy leczeniu tyfusowi, zapobiegający tyfusowi

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕiftɨfuˈsɔvɨ, AS: pšećiftyfusovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwtyfusowo

Wiktionary


przeciwtytoniowy

zwalczający nałóg palenia tytoniu; antytytoniowy, antynikotynowy, przeciwnikotynowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) zwalczający palenie tytoniu, przeznaczony do walki z nałogiem tytoniowym

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antytytoniowy, antynikotynowy, przeciwnikotynowy

Wiktionary


przeciwuczuleniowy

zapobiegający uczuleniu, leczący uczulenie; antyuczuleniowy, przeciwalergiczny, antyalergiczny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw uczuleniom, używany przy leczeniu uczuleń, zapobiegający uczuleniom

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Niekorzystne jest również łączenie antybiotyków z lekami przeciwuczuleniowymi, bo może spowodować groźne zaburzenia rytmu serca.

 (1.1) Może konieczne będzie podanie leków przeciwuczuleniowych, a czasami anatoksyny przeciwtężcowej?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivut͡ʃulɛ̃ˈɲɔvɨ, AS: pšećivučulẽńovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwuczuleniowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwalergiczny

Wiktionary


przeciwuderzenie

Przeciwuderzenie (ang. counter strike) – operacyjny (strategiczny) zwrot zaczepny wykonywany na włamującego się w głąb obrony przeciwnika. Całokształt czynności organizacyjnych, suma uderzeń związków taktycznych drugiego rzutu operacyjnego na nacierającego przeciwnika w celu odtworzenia pierwotnego położenia. Jest najwyższym przejawem aktywności w działaniach obronnych. Zwrot zaczepny w ramach operacji obronnej, mający na celu zmianę położenia broniących się wojsk i osiągnięcie pierwotnego lub nowego celu operacji. To natarcie na oddziały nieprzyjaciela wykonane przez wojska drugich rzutów, odwodów, albo przez wojska ściągnięte z odcinków nieatakowanych, w celu odzyskania utraconych pozycji. W sprzyjających warunkach uderzające wojska mogą przejść do przeciwnatarcia.

Wikipedia


przeciwutleniacz

substancja hamująca utlenianie, dodawana do rozmaitych wyrobów, np. w celu przedłużenia ich przydatności do spożycia; antyutleniacz, antyoksydant


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. związek chemiczny chroniący przed utlenianiem inne związki albo pierwiastki;

Wiktionary

Przeciwutleniacze (antyoksydanty, antyutleniacze) – grupa związków chemicznych, które same występując w małych stężeniach (w porównaniu z substancją podlegającą utlenianiu), wstrzymują lub opóźniają proces utleniania danej substancji. Każdy przeciwutleniacz może występować w roli prooksydanta.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivuˈtlɛ̃ɲat͡ʃ, AS: pšećivutlńač

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwutleniaczowy, przeciwutleniający

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antyoksydant, antyutleniacz

Wiktionary


przeciwutleniający

zapobiegający utlenianiu związków chemicznych; antyutleniający


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dotyczący przeciwutleniacza, przeciwrodnikowy

 (1.2) chem. zapobiegający utlenianiu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Potencjał przeciwutleniający produktów spożywczych jest 10 razy wyższy niż sądzono.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeciwutleniacz m.

Wiktionary


przeciwutlenianie

proces usuwania aktywnych form tlenu i rozrywania reakcji łańcuchowych, odpowiadających za tworzenie się wolnych rodników


SJP.pl


przeciwwaga

1. obciążnik równoważący jednostronne obciążenie; przeciwciężar;
2. rzecz przeciwdziałająca czemuś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) techn. ciężar zastosowany dla zrównoważenia innego;

 (1.2) przen. zjawisko, instytucja lub działanie stanowiące zrównoważenie innego

Wiktionary

Przeciwwaga – w technice nazwa elementu konstrukcji, urządzenia bądź maszyny, którego jedyną funkcją jest zapewnienie stabilności, przeważnie poprzez obniżenie środka ciężkości układu. Najczęściej rolę przeciwwagi pełnią masywne odlewy stalowe, żeliwne lub bloki betonowe, mocowane jako element konstrukcyjny.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Machiny miotające działające na zasadzie dźwigni z przeciwwagą używane były wyłącznie w średniowieczu.

 (1.2) W okresie gdy w kontynentalnej części Europy parlamenty były pojmowane jako przeciwwaga dla królewskiej administracji, w Anglii od dłuższego już czasu monarcha faktycznie przestał pełnić funkcję najwyższego zwierzchnika administracji.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. waga ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeciwciężar

Wiktionary


przeciwwiatrowy

chroniący przed wiatrem, osłabiający siłę wiatru; przeciwwietrzny


SJP.pl


przeciwwietrzny

chroniący przed wiatrem, osłabiający siłę wiatru; przeciwwiatrowy


SJP.pl


przeciwwilgociowo

przeciwwilgociowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwwilgociowy

przeciwwilgociowy

chroniący przed wilgocią


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) chroniący przed wilgocią, zapobiegający wilgoci

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivvʲilɡɔˈt͡ɕɔvɨ, AS: pšećivvʹilgoćovy

Wiktionary


przeciwwirusowo

przysłówek

 (1.1) w sposób, który zapobiega rozwojowi wirusów

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwwirusowy

Wiktionary


przeciwwirusowy

zwalczający wirusy, zapobiegający chorobom wirusowym; antywirusowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) farm. działający przeciw wirusom, używany przy leczeniu chorób wywoływanych przez wirusy, zapobiegający rozwojowi wirusów

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivvʲiruˈsɔvɨ, AS: pšećivvʹirusovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwwirusowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antywirusowy

Wiktionary


przeciwwskazać

rzadko: nie polecić z powodu niekorzystnego działania na kogoś lub na coś


SJP.pl


przeciwwskazanie

okoliczność nakazująca rezygnację z jakiegoś lekarstwa lub metody leczenia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) okoliczność będąca przeszkodą w zrobieniu czegoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wystarczy podejść, wypełnić ankietę, poddać się podstawowemu badaniu i jeśli nie ma przeciwwskazań, można oddać krew.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwwskazany

Wiktionary


przeciwwskazany

rzadko: nie polecić z powodu niekorzystnego działania na kogoś lub na coś


SJP.pl


przeciwwstrząsowy

antywstrząsowy;
1. zabezpieczający przed wstrząsami;
2. odporny na negatywne skutki wstrząsów;
3. używany w celu wyprowadzenia pacjenta z szoku


SJP.pl


przeciwwszawiczy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) med. stosowany przeciw wszom i wszawicy

Wiktionary


przeciwwszowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który zwalcza wszy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zwieziono do składu w Krakowie znaczne ilości cuprexu, proszków przeciwwszowych, mitigalu, świec siarkowych, środków przeciwmuchowych, jak: flit, lepy oraz około 1000 sztuk hydropultów.

Wiktionary


przeciwwybuchowy

zabezpieczający przed wybuchem czegoś


SJP.pl


przeciwwyważeniowy

chroniący przed wyważeniem drzwi; antywyważeniowy


SJP.pl


przeciwwłamaniowy

chroniący przed włamaniem; antywłamaniowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) zapobiegający włamaniu, chroniący przed włamaniem

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivːwãmãˈɲɔvɨ, AS: pšeći•vu̯ãmãńovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwwłamaniowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antywłamaniowy

Wiktionary


przeciwzakaźny

chroniący przed zakażeniem, używany przeciwko zakażeniu


SJP.pl


przeciwzakrzepowy

stosowany przeciwko zakrzepom, zapobiegający tworzeniu się zakrzepów (np. lek przeciwzakrzepowy)


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw zakrzepom, używany przy leczeniu zakrzepów, zapobiegający zakrzepom

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivzakʃɛˈpɔvɨ, AS: pšećivzakšepovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwzakrzepowo

Wiktionary


przeciwzapalnie

przysłówek

 (1.1) w sposób zapobiegający zapaleniu, zwalczający zapalenie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Azulen, otrzymywany z kwiatów rumianku oraz kwiat lipy działają przeciwzapalnie.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwzapalny

Wiktionary


przeciwzapalny

stosowany przeciw stanom zapalnym, zapobiegający powstawaniu stanów zapalnych; antyzapalny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) med. farm. działający przeciw zapaleniom, używany przy leczeniu zapaleń, zapobiegający zapaleniom

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Podstawowymi lekami w leczeniu astmy są obecnie leki przeciwzapalne - steroidy podawane wziewnie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivzaˈpalnɨ, AS: pšećivzapalny

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwzapalnie

Wiktionary


przeciwzaskórnikowo

przysłówek

 (1.1) w sposób przeciwdziałający tworzeniu się zaskórników

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Retinoidy (pochodne witaminy A: tretynoina, izotretynoina, dostępne na receptę) – działają bardzo przeciwzaskórnikowo, a także przeciwzapalnie.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeciwzaskórnikowy

Wiktionary


przeciwzawałowy

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw zawałom, używany przy leczeniu zawałów, zapobiegający zawałom

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Posiadamy pełen asortyment leków przeciwzawałowych.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivzavaˈwɔvɨ, AS: pšećivzavau̯ovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwzawałowo

Wiktionary


przeciwzmarszczkowy

przymiotnik

 (1.1) działający przeciwko powstawaniu zmarszczek, wpływający na zmniejszenie lub likwidację już istniejących

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ciocia Jadzia bardzo chwaliła sobie nowy krem przeciwzmarszczkowy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivzmarʃt͡ʃˈkɔvɨ, AS: pšećivzmarščkovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwzmarszczkowo

 rzecz. zmarszczka ż.

Wiktionary


przeciwzwarciowo

przeciwzwarciowy


SJP.pl

Patrz:

przeciwzwarciowy

przeciwzwarciowy

zabezpieczający przewody prądu elektrycznego przed zwarciem; antyzwarciowy


SJP.pl

przymiotnik jakościowy

 (1.1) techn. chroniący przed nastąpieniem zwarcia w obwodzie elektrycznym

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zamiast jednego wyłącznika spełniającego podwójne zadanie, a mianowicie zabezpieczenia przeciwzwarciowego i aparatu manewrowego, stosuje się dwa różne wyłączniki np. małoolejowy i próżniowy.

Wiktionary


przeciwzwrotność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przeciwzwrotne

Wiktionary

Relacja zwrotna – relacja dwuargumentowa (dwuczłonowa), w której każdy element zbioru jest w relacji sam z sobą.

Formalnie relację dwuczłonową \rho \subseteq X\times X nazywa się zwrotną, gdy dla każdego x\in X zachodzi warunek (x,x)\in \rho .

Wikipedia

Powiązane:

 przym. przeciwzwrotny

Wiktionary


przeciwżylakowy

przymiotnik

 (1.1) zapobiegający powstawaniu żylaków

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Babcia Honorata kupiła w Katowicach przeciwżylakowe podkolanówki.

Wiktionary


przeciwłojotokowy

zapobiegający łojotokowi, leczący łojotok


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw łojotokom, używany przy leczeniu łojotoków, zapobiegający łojotokom

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jeśli skóra zaczyna być tłusta, należy rozpocząć pielęgnację przeciwłojotokową.

 (1.1) Włosy myjmy dwa razy w tygodniu szamponem przeciwłojotokowym (…)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivwɔjɔtɔˈkɔvɨ, AS: pšećivu̯oi ̯otokovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwłojotokowo

Wiktionary


przeciwłupieżowy

zapobiegający łupieżowi, leczący łupież


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) działający przeciw łupieżowi, używany przy leczeniu łupieżu, zapobiegający łupieżowi

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ɕivwupʲjɛˈʒɔvɨ, AS: pšećivu̯upʹi ̯ežovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przeciwłupieżowo

Wiktionary


przecknąć

przecknąć się - gwarowo: przebudzić się, ocknąć się


SJP.pl


przećmino

Przećmino – wieś w północno-zachodniej Polsce, położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie kołobrzeskim, w gminie Kołobrzeg.

Przez miejscowość przebiega droga powiatowa nr 3306Z z Korzystna do drogi wojewódzkiej nr 102 w okolicy Błotnicy.

Wikipedia


przećpać

potocznie: sprzedać coś i wydać uzyskane pieniądze na ćpanie


SJP.pl


przecudniej

stopień wyższy od przysłówka: przecudnie


SJP.pl


przecukrować

przesłodzić, przecukrzyć;
1. dodać za dużo cukru;
2. potocznie: zrobić lub przedstawić coś w sposób zbyt miły, ładny, delikatny


SJP.pl


przecukrowywać

potocznie: robić lub przedstawiać coś w sposób zbyt miły, ładny, delikatny; przesładzać, przecukrzać


SJP.pl


przecukrzać

potocznie: dodawać za dużo cukru; przesładzać


SJP.pl


przecukrzyć

potocznie: dodać za dużo cukru; przesłodzić, przecukrować


SJP.pl


przecwałowywać

1. o koniu: przebiegać cwałem;
2. przejeżdżać konno cwałem;
3. potocznie o ludziach: przebiegać bardzo szybko


SJP.pl


przecwelić

czasownik przechodni dokonany (ndk. cwelić)

 (1.1) wulg. dokonać gwałtu homoseksualnego na więźniu, co skutkuje degradacją zgwałconego do najniższej kasty w subkulturze więziennej

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. cwelowanie n., przecwelowanie, cwel m.

 czas. przecwelować dk., cwelować ndk., cwelić ndk.

 przym. cwelowaty

Wiktionary


przecwelowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) wulg. dokonanie gwałtu homoseksualnego na więźniu skutkujące degradacją zgwałconego do najniższej kasty w subkulturze więziennej

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. cwelowanie n., cwel m.

 czas. przecwelować dk., cwelować ndk., cwelić ndk., przecwelić dk.

 przym. cwelowaty

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przestrzelenie

Wiktionary


przećwiczać

1. ćwicząc, wprawiać się w wykonywaniu czegoś;
2. nadwerężać zbyt długimi lub intensywnymi ćwiczeniami


SJP.pl


przecywilizować

nadmiernie ucywilizować


SJP.pl


przecz

dawniej: dlaczego


SJP.pl

forma czasownika.

 (1.1) 2. os. lp., rozk.zob. przeczyć.

zaimek

 (2.1) stpol. dlaczego

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛt͡ʃ, AS: pšeč

Wiktionary

Powiązane:

 czas. zaprzecz, zaprzeczyć

 rzecz. zaprzeczenie

Wiktionary


przeczekanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeczekać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ʃɛˈkãɲɛ, AS: pšečekãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeczekać

 rzecz. odczekanie n., wyczekanie n.

Wiktionary


przeczekiwanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeczekiwać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ʃɛciˈvãɲɛ, AS: pšečeḱivãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeczekiwać ndk.

 rzecz. odczekanie n., wyczekanie n.

Wiktionary


przeczenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) wyraz lub zdanie przeczące

 (1.2) partykuła przecząca (np. nie)

 (1.3) odczasownikowy od|przeczyć.

Wiktionary

Przeczenie – luźna partykuła występująca również w postaci afiksu, która dodana do wypowiedzi lub wyrazu zaprzecza jego treści (negacja zdaniowa i wyrazowa) lub sama stanowi wypowiedź przeczącą (negacja absolutna np. nie).

Wikipedia

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡ʃɛ̃ɲɛ, AS: pšečńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeczyć ndk., zaprzeczać

 rzecz. zaprzeczenie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.3) negacja

Wiktionary


przeczesywać

czasownik przechodni niedokonany

 (1.1) czesząc powodować lepsze ułożenie, wygląd włosów, zmniejszać ich skudlenie

 (1.2) przen. penetrować okolicę w poszukiwaniu czegoś lub kogoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Spanikowany kierowca w żółtym samochodzie z piskiem opon przeczesywał okolicę.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czesanie n., zaczeska ż.

 czas. czesać

Wiktionary


przeczka

dawniej:
1. część gruntu zaorana poprzecznie;
2. orka w poprzek;
3. główna część końskiej uzdy;
4. sprzeczka;
5. skrzyp (roślina zarodnikowa)


SJP.pl


przecznica

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ulica przecinająca prostopadle jakąś inną ulicę

Wiktionary

  • przecznica – ulica biegnąca w poprzek ulicy głównej (przecinająca ją)
  • przecznica – rodzaj wyrobiska korytarzowego w skale płonnej
  • Przecznica – wieś w woj. dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, w gminie Mirsk
  • Przecznica – dawna gmina
  • Przecznica – struga, dopływ Wisłoka
  • Przecznica – rzeka, dopływ Obnicy
  • Przecznica – kanał wodny, dopływ Starej Świny

Wikipedia


przeczos

rana, nadżerka na skórze powstająca pod wpływem drapania


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) med. powierzchniowy, linijny ubytek w skórze uprzednio niezmienionej powstały np. wskutek drapania;

Wiktionary

Przeczos (łac. excoriatio) – powierzchniowy, linijny ubytek w skórze uprzednio niezmienionej.

Przeczos powstaje w wyniku mechanicznych urazów, na przykład drapania. Przeczosy są charakterystyczne dla stanów chorobowych przebiegających z nasilonym świądem: nasilona żółtaczka, świerzb, wszawica, atopowe zapalenie skóry.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛt͡ʃɔs, AS: pšečos

Wiktionary


przeczów

W Polsce
  • Przeczów – wieś w woj. opolskim, w pow. namysłowskim, w gminie Namysłów
  • Przeczów – wieś w woj. świętokrzyskim, w pow. staszowskim, w gminie Łubnice
  • Przeczów – dawna gromada

Wikipedia


przeczołganie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeczołgać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czołg m., czołgista m., czołganie n., czołgisko n.

 czas. przeczołgać dk., czołgać ndk.

 przym. czołgowy

Wiktionary


przeczołgnąć

rzadko: przeczołgać


SJP.pl


przeczuć

spodziewanie się czegoś; przewidywanie oparte na intuicji


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przeczuwać)

 (1.1) zob. przeczuwać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛt͡ʃut͡ɕ, AS: pšečuć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. poczucie n., przeczucie n., czucie n., czuwak mrz.

 czas. przeczuwać, poczuć, czuć

 przym. czujny

Wiktionary


przeczucia

spodziewanie się czegoś; przewidywanie oparte na intuicji


SJP.pl


przeczucie

spodziewanie się czegoś; przewidywanie oparte na intuicji


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) przewidzenie w oparciu o uczucia lub intuicje, a nie w oparciu o przesłanki racjonalne

Wiktionary

Przeczucie (ang. Premonition) – amerykański film fabularny z 2007 roku w reżyserii Mennana Yapo.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡ʃut͡ɕɛ, AS: pšečuće

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeczuć, odczuwać, poczuć, czuć

 rzecz. poczucie n., uczucie n., czucie n., czuwak mrz.

Wiktionary


przeczulać

przewrażliwiać;
1. czynić nadmiernie wrażliwym;
2. przeczulać się - stawać się nadmiernie wrażliwym


SJP.pl


przeczulenie

nadwrażliwość, przewrażliwienie;
1. cecha kogoś nazbyt wrażliwego;
2. nadmierna wrażliwość na bodźce z zewnątrz


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) nadmierna wrażliwość na coś

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ʃuˈlɛ̃ɲɛ, AS: pšečulńe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeczulony

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przewrażliwienie, nadwrażliwość

Wiktionary


przeczulić

przewrażliwić;
1. uczynić nadmiernie wrażliwym;
2. przeczulić się - stać się nadmiernie wrażliwym


SJP.pl


przeczulica

Przeczulica, hiperestezja (łac. hyperaesthesia) – stan w którym występuje nadmierna wrażliwość powierzchni ciała na bodźce, takie jak dotyk, dźwięk i inne.

Wikipedia


przeczulony

przewrażliwić;
1. uczynić nadmiernie wrażliwym;
2. przeczulić się - stać się nadmiernie wrażliwym


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) nadmiernie wrażliwy; przewrażliwiony

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) On jest przeczulony na punkcie swojego wzrostu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ʃuˈlɔ̃nɨ, AS: pšečulõny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeczulenie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przewrażliwiony

Wiktionary


przeczuwać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przeczuć)

 (1.1) mieć przeczucie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przeczuwam pogorszenie, temperatura nie spada mimo antybiotyków.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡ʃuvat͡ɕ, AS: pšečuvać

Wiktionary

Powiązane:

 aspekt dokonany przeczuć

 czas. odczuwać, wyczuwać, czuły, poczuć, czuć

 przym. czuły

 rzecz. przeczuwanie n., czucie n., czuwak mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) odgadywać, domyślać się, przewidywać, przen. czuć pismo nosem

Wiktionary


przeczuwalny

taki, którego można przeczuć, domyślić się


SJP.pl


przeczuwanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeczuwać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ʃuˈvãɲɛ, AS: pšečuvãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeczuwać, czuć

 rzecz. czuwak mrz.

Wiktionary


przeczyć

czasownik nieprzechodni niedokonany

 (1.1) odrzucać dane twierdzenie

 (1.2) być w sprzeczności z czymś, wykluczać się z czymś

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zaprzeczenie n., przeczenie n.

 czas. zaprzeczać ndk., zaprzeczyć dk.

 przym. przeczący

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) negować

Wiktionary


przeczyce

Przeczyce – wieś w Polsce położona na terenie Zagłębia Dąbrowskiego, w województwie śląskim, w powiecie będzińskim, w gminie Mierzęcice nad Czarną Przemszą i nad południowo-zachodnim brzegiem Zbiornika Przeczyce nazywanego czasami Zalewem Przeczycko-Siewierskim.

Wikipedia


przeczyścić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przeczyszczać)

 (1.1) dokonany od|przeczyszczać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡ʃɨɕt͡ɕit͡ɕ, AS: pšečyśćić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czyściciel m.

 czas. czyścić, oczyszczać, przeczyszczać

 przym. czysty

Wiktionary


przeczystość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przest. stan bycia przeczystym

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeczysty

 rzecz. czyściciel mos.

Wiktionary


przeczysty

przymiotnik

 (1.1) książk. niezwykle czysty

 (1.2) przen. obdarzony nieskazitelnością, niepokalanością

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czyściciel mos., przeczystość ż.

Wiktionary


przeczyszczać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przeczyścić)

 (1.1) czyszcząc, usuwać pobieżnie brud, zanieczyszczenia; przecierać, przemywać

 (1.2) czyszcząc, usuwać dokładnie brud, osady z czegoś częściowo lub całkowicie zatkanego

 (1.3) farm. posp. powodować rozwolnienie, biegunkę, zwłaszcza przy zaparciach, niestrawności

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeczyszczanie n., przeczyszczenie n., czyściciel mos.

 czas. oczyszczać, przeczyścić dk.

 ims. przeczyszczający

 przym. przeczyszczający

Wiktionary


przeczyszczacz

potocznie: coś powodującego wypróżnienie, rozwolnienie


SJP.pl


przeczyszczający

przymiotnik jakościowy

 (1.1) farm. wywołujący biegunkę, powodujący przeczyszczenie

forma czasownika.

 (2.1) ims. przymiotnikowy czynny od: przeczyszczać

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Lek ma silne działanie przeczyszczające i wiatropędne.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeczyszczać

Wiktionary


przeczytać

czasownik przechodni dokonany

 (1.1) zob. czytać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) - Ja jestem urzędnikiem państwowym, jeżeli pan mi pokaże swoje wystąpienie, to je przeczytam - odpowiedział bez cienia zachęty. (Nie pamiętam czy powiedział "chętnie przeczytam", gdyż nie stosowałem techniki operacyjnej).

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡ʃɨtat͡ɕ, AS: pšečytać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeczytanie n., czytelnia ż., czytanka ż., czytelnik m., zaczytanie n., czytelniczka ż., czytnik mrz., czytelność ż., poczytność ż.

 czas. czytać, zaczytać dk.

 przym. oczytany

Wiktionary


przeczytanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeczytać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛt͡ʃɨˈtãɲɛ, AS: pšečytãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czytanie n., czytywanie n., czytelnia ż., czytelnictwo n., czytelnik m., czytelniczka ż., czytanka ż., czytelność ż., czytadło n., czytnik m., poczytność ż.

 czas. przeczytać dk., czytać ndk.

 przym. czytelny, czytelniany, czytelniczy, poczytny

 przysł. czytelnie

Wiktionary


przeczłapywać

rzadko: człapiąc, przechodzić


SJP.pl


przecław

imię męskie


SJP.pl

Przecław – miasto w Polsce położone w województwie podkarpackim, w powiecie mieleckim, w gminie Przecław; siedziba gminy Przecław, na lewym brzegu Wisłoki. Przez miasto, pomiędzy wzgórzami na których stoi zamek i kościół parafialny, przepływa potok o nazwie Słowik wpadający do Wisłoki.

Wikipedia


przecława

imię żeńskie


SJP.pl

Przedsława, Przecława, Przecsława, Przesława – staropolskie imię żeńskie, złożone z członów Przed- („przed”, ale też „naj”, „przez” i wiele innych) i -sława („sława”). Mogło oznaczać „tę, która stawia sławę ponad inne rzeczy” lub „tę, której sława jest większa, niż innych”. Męskie odpowiedniki: Przedsław, Przecław, Przecsław, Przesław. W źródłach poświadczone jest jako Przecsława (1330) i Przedsława (XIII i XIV wiek).

Wikipedia


przecławianin

mieszkaniec Przecławia (miasta w Polsce)


SJP.pl


przecławianka

mieszkanka Przecławia (miasta w Polsce)


SJP.pl


przecławiny

przymiotnik dzierżawczy - należący do Przecławy lub z nią związany


SJP.pl


przecławostwo

Przecław z żoną; Przecławowie


SJP.pl


przecławowie

imię męskie


SJP.pl


przecławowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Przecława lub z nim związany


SJP.pl


przecławski

przymiotnik od: Przecław


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) od Przecław (miejscowość)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Sukces kolęd, które gościły w przecławskich domach już podczas ubiegłorocznych Świąt Bożego Narodzenia zachęcił Leszka Matuszkiewicza do kolejnego artystycznego przedsięwzięcia.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈt͡swafsʲci, AS: pšecu̯afsʹḱi

Wiktionary


przed

przyimek pełniący wiele funkcji w zdaniu, łączący się w narzędniku lub bierniku z rzeczownikiem bądź wyrazami o jego funkcji; * forma "przede" możliwa tylko w kilku tradycyjnych połączeniach (np. przede mną, przede wszystkim)


SJP.pl

przyimek

 (1.1) …określający, że coś znajduje się bliżej punktu patrzenia niż wyrażenie za przyimkiem; znajduje się bliżej w kolejności

 (1.2) …służący do opisania ruchu w kierunku miejsca znajdującego się przed (1.1) kimś lub czymś

 (1.3) …służący do wyrażenia, że wydarzenie miało, ma lub będzie miało miejsce wcześniej niż wydarzenie opisane za przyimkiem

 (1.4) …łączący się z niektórymi czasownikami, służący do wyrażenia przyczyny jakiegoś działania

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Samochód stoi przed ratuszem.

 (1.1) Ktoś czeka przed drzwiami.

 (1.2) Samochód podjechał przed ratusz.

 (1.3) Przed odwiedzeniem babci poszedłem/pójdę do sklepu.

 (1.3) Przed wyjściem z domu sprawdzam, czy jest zamknięty gaz.

 (1.4) Złodziej uciekał przed policjantami.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛt, AS: pšet

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedni

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pod

 (1.2) pod, do

 (1.3) zanim

Wiktionary


przed-

przyimek w funkcji tematu słowotwórczego

 (1.1) pierwszy człon wyrazów złożonych określający wcześniejsze zaistnienie od tego, co jest nazywane drugim członem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) przedpotopowy, przedabrahamowy, przedmojżeszowy, przedpiastowski

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedni

Wiktionary


przedabrahamowy

przymiotnik jakościowy

 (1.1) hist. bibl. z czasów przed Abrahamem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na Synaju pokazano nam pozostałości jakichś semickich tumulusów z czasów przedmojżeszowych, a może nawet przedabrahamowych.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Abraham m.

 przym. abrahamowy, Abrahamowy

Wiktionary


przedać

dawniej:
1. sprzedać, spieniężyć;
2. przedać się - sprzedać się


SJP.pl


przedajniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: przedajny (dawniej: sprzedajny, przekupny)


SJP.pl


przedajność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przedajne; cecha tych, którzy są przedajni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedajny

Wiktionary


przedajny

dawniej: sprzedajny; przekupny


SJP.pl


przedakcesyjny

poprzedzający akcesję, występujący, odbywający się przed akcesją


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) urz. mający miejsce / odbywający się / obowiązujący przed akcesją

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛdakt͡sɛˈsɨjnɨ, AS: pšedakcesyi ̯ny

Wiktionary


przedakcja

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) liter. film. część utworu fabularnego, która informuje o zdarzeniach poprzedzających rozpoczęcie akcji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. akcja ż., akcyjka ż., akcjonariusz m., akcjonariuszka ż., akcyjność ż., postakcja ż., preakcja ż., reakcja ż.

 przym. akcyjny, reakcyjny

 przysł. akcyjnie, reakcyjnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) preakcja

Wiktionary


przedalpejski

przymiotnik

 (1.1) geogr. znajdujący się na południe od Alp

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) cysalpejski, cysalpiński, południowoalpejski

Wiktionary


przedarabski

przymiotnik

 (1.1) taki, który miał miejsce przed pojawieniem się Arabów

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) (…) przedarabski trzon Afryki Północnej stanowili Berberowie. Nie wiadomo kim byli, ani skąd przyszli.

Wiktionary


przedarulania

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. adm. Vorarlberg

Wiktionary

Vorarlberg (łac. Cisarulana, pol. dawniej Przedarulania) – najbardziej wysunięty na zachód kraj związkowy Austrii. Jego stolicą jest miasto Bregencja. Jako jedyny austriacki kraj związkowy należy w części do zlewiska Morza Północnego. Ustanowiony w 1923 herb kraju jest herbem hrabiów Montfort.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. przedarulański, arulański

Wiktionary


przedarulański

przymiotnik relacyjny

 (1.1) hist. związany z Przedarulanią, dotyczący Przedarulanii (współcz. Vorarlberg)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przedarulania ż.

 przym. arulański

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) vorarlberski

Wiktionary


przedaryjski

przymiotnik

 (1.1) poprzedzający pojawienie się plemięemion aryjskich na terenach dzisiejszych Indii

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Popularność kultu lingi związana jest z odwołaniem się do jeszcze przedaryjskich źródeł hinduizmu, do kultury Harappy i Mohendżo daro.

Wiktionary


przedawkować

czasownik

 (1.1) przyjąć zbyt dużą dawkę jakiejś substancji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedawkowanie n., dawka ż.

 czas. dawkować

 przysł. zdawkowo

Wiktionary


przedawkowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) zażycie zbyt dużej dawki, zazwyczaj w odniesieniu do leków lub narkotyków

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przedawkowanie w antybiotykoterapii może prowadzić do zachwiania równowagi biologicznej i pojawienia się różnego rodzaju grzybic, drożdżyc itp.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. dawkować, przedawkować dk.

 rzecz. dawka ż.

 przysł. zdawkowo

Wiktionary


przedawkowywać

zażywać zbyt duże dawki czegoś


SJP.pl


przedawnialność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przedawnialne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedawnialny

Wiktionary


przedawnialny

taki, który może się przedawnić


SJP.pl


przedawnić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przedawniać)

 (1.1) dokonany od|przedawniać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛdˈavʲɲit͡ɕ, AS: pšedavʹńić

Wiktionary


przedawnienie

  • przedawnienie – w prawie cywilnym: przedawnienie roszczeń
  • przedawnienie – w prawie karnym: przedawnienie odpowiedzialności karnej
  • przedawnienie – w prawie podatkowym: przedawnienie zobowiązań podatkowych

Wikipedia


przedawny

dawniej: pradawny, prastary


SJP.pl


przedbiblijny

przymiotnik

 (1.1) związany z okresem przed powstaniem Biblii

Wiktionary

Powiązane:

 przym. biblijny

Wiktionary


przedbieg

bieg eliminacyjny decydujący o tym, którzy z zawodników mają brać udział w dalszych eliminacjach lub w finale


SJP.pl


przedbiegowy

odbywający się przed biegiem - konkurencją sportową


SJP.pl


przedbitewny

poprzedzający bitwę


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) wojsk. poprzedzający bitwę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Osłonięci jej pancerzami zobaczyli przez okular peryskopu cały przedbitewny krajobraz.

 (1.1) Mimo przedbitewnych zapowiedzi Krzyżacy nie zdołali pokonać wojsk polskich na polach grunwaldzkich.

Wiktionary


przedbitka

fragment dzieła opublikowany w czasopiśmie przed wydaniem go w formie książkowej


SJP.pl


przedbor

dawne imię męskie


SJP.pl

Przedbor, Przedwor – staropolskie imię męskie, złożone z członów Przed- („przed”, ale też „naj” i wiele innych znaczeń) i -bor („walczyć, zmagać się”). Imię to mogło oznaczać „stawiający wyżej walkę”.

Przedbor imieniny obchodzi 27 września.

Zobacz też:

  • Przedborowice

Wikipedia


przedborów

dawne imię męskie


SJP.pl

Przedborów (dawniej także Przedborowo) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie ostrzeszowskim, w gminie Mikstat.

Wikipedia


przedborowice

Przedborowice (Prziedborowitze) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie kędzierzyńsko-kozielskim, w gminie Pawłowiczki. W 2011 roku liczba ludności we wsi Przedborowice wynosiła 80.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.

Wikipedia


przedborski

przymiotnik od: Przedbórz


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Przedborzem, dotyczący Przedborza

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przedbórz mrz.

Wiktionary


przedbórz

miasto w Polsce


SJP.pl

Przedbórz – miasto w województwie łódzkim, w powiecie radomszczańskim, położone na Wyżynie Przedborskiej nad rzeką Pilicą. Leży na pograniczu województw łódzkiego i świętokrzyskiego, w odległości 92 km od Łodzi, 75 km od Kielc i 73 km od Częstochowy. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Przedbórz.

Wikipedia


przedborzanin

mieszkaniec Przedborza (miasta w Polsce)


SJP.pl


przedborzanka

mieszkanka Przedborza (miasta w Polsce)


SJP.pl


przedborze

dawne imię męskie


SJP.pl


przedbrexitowy

przymiotnik

 (1.1) polit. taki, który miał miejsce przed opuszczeniem Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Okres przedbrexitowy pokazał, że nawet jeśli polscy przedsiębiorcy przygotowywali plan B, to i tak z brytyjskiego rynku nie rezygnowali.

Wiktionary


przedburzowy

przymiotnik

 (1.1) poprzedzający burzę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wszystkich rozleniwiała przedburzowa parność.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. burza ż.

 przym. burzowy

Wiktionary


przedchorobowy

przymiotnik

 (1.1) poprzedzający chorobę

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. choroba ż., choróbsko n., chorobowe n.

 czas. chorować ndk., zachorować dk.

 przym. chorobowy, chorobliwy, chorowity, pochorobowy

 przysł. chorobliwie, chorowicie

 wykrz. choroba, do choroby

Wiktionary


przedchrzcielny

przymiotnik

 (1.1) odbywający się przed chrztem, poprzedzający chrzest

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nauki przedchrzcielne odbywają się w drugą sobotę miesiąca po mszy wieczornej.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. chrzcielny

Wiktionary


przedchrześcijański

przymiotnik

 (1.1) poprzedzający chrześcijaństwo, następujący przed pojawieniem się chrześcijaństwa

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nasza przedchrześcijańska, słowiańska kultura jest identyczna z wedyjską, co jaskrawo uwidacznia się w mitologii wedyjskiej i słowiańskiej (…).

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛtxʃɛɕt͡ɕiˈjä̃j̃sʲci, AS: pšetχšeśćii ̯ä̃ĩ ̯sʹḱi

Wiktionary


przedczanin

mieszkaniec Przedcza (miasta w Polsce)


SJP.pl


przedczanka

mieszkanka Przedcza (miasta w Polsce)


SJP.pl


przedczołowy

1. znajdujący się przed czołem;
2. kora przedczołowa – część płata czołowego odpowiedzialna za pamięć roboczą


SJP.pl


przedczwartorzędowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) geol. związany z okresem przed czwartorzędem, dotyczący okresu przed czwartorzędem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) O zlodowaceniach przedczwartorzędowych, w prekambrze, karbonie i permie świadczą resztki utworów lodowcowych (np. tillity), zachowane w osadach w Afryce, Australii czy Ameryce Południowej.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. czwartorzęd mrz.

 przym. czwartorzędowy

Wiktionary


przedczłowiek

faza i poziom rozwoju człowieka, niczym nieróżniąca się od innych zwierząt


SJP.pl

Przedludzie albo Przedosoby (tyt. oryg. The Pre-persons) – opowiadanie Philipa K. Dicka opublikowane po raz pierwszy w czasopiśmie „Fantasy and Science Fiction” w październiku 1974 roku. W Polsce opowiadanie ukazało się m.in. w zbiorze Ostatni pan i władca w tłumaczeniu Lecha Jęczmyka.

Wikipedia


przedczłowiekowate

podrodzina ssaków naczelnych obejmująca wszystkie wymarłe gatunki uważane za przodków człowieka współczesnego; Homininae


SJP.pl


przedczłowiekowaty

o cechach przedczłowiekowatych (podrodzina ssaków)


SJP.pl


przeddeszczowy

przymiotnik

 (1.1) poprzedzający opady deszczu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przeddeszczowa pogoda w poniedziałkowy ranek 15 maja nie zniechęciła Józefa Jabłkowskiego do bardzo wczesnego wstania.

Wiktionary


przeddewaluacyjny

przymiotnik

 (1.1) ekon. rzad. poprzedzający dewaluację, sprzed dewaluacji

Wiktionary


przeddrednot

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) umowne określenie generacji okrętów liniowych (pancerników) budowanych na przełomie XIX i XX wieku;

Wiktionary

Przeddrednot, predrednot (z ang. pre-dreadnought) – umowne określenie generacji okrętów liniowych (pancerników) budowanych od lat 80. XIX wieku do I dekady XX wieku. Nazwa, nadana później, oznacza pancerniki poprzedzające generację drednotów.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jednym z ostatnich przeddrednotów był brytyjski HMS „Agamemnon”.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛdˈːrɛdnɔt, AS: pše•drednot

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. drednot mzw.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) predrednot

Wiktionary


przeddrukarski

odnoszący się do czasów przed wynalezieniem druku


SJP.pl


przeddyluwialny

występujący w okresie poprzedzającym dyluwium; przedpotopowy


SJP.pl


przeddziadka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) stpol. praprababcia

Wiktionary


przeddziedziniec

Przeddziedziniec, fr. avant-cour – plac, dziedziniec poprzedzający pałac, umieszczony przed dziedzińcem honorowym (fr. cour d'honneur). Do avant-cour przylegały oficyny, zabudowania gospodarcze. Forma rozwiązania przestrzennego w budownictwie pałacowym z okresu baroku i klasycyzmu.

Wikipedia


przeddzieje

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) rzad. hist. okres historyczny sprzed wynalezienia pisma

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Od lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku zamek w Sandomierzu przeszedł mnóstwo remontów i rewitalizacji. (…) Mieści się w nim siedziba Muzeum Okręgowego, w którym jest co oglądać! Są wystawy stałe dotyczące historii Sandomierza z przeddziejami włącznie (…)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dzieje nmos.

 przym. przeddziejowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prehistoria, prahistoria, pradzieje

Wiktionary


przeddzień

1. dzień poprzedzający inny dzień, o którym mowa;
2. okres poprzedzający wydarzenie, o którym mowa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) książk. dzień poprzedni, dzień poprzedzający

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛdʲd͡ʑɛ̇̃ɲ, AS: pšedʹʒ́ė̃ń

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wigilia

Wiktionary


przede

przyimek

 (1.1) forma oboczna przyimka przed

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛdɛ, AS: pšede

Wiktionary


przedechowy

przymiotnik od: przedech


SJP.pl


przedecki

przymiotnik od: Przedecz


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Przedczem, dotyczący Przedcza

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przedecz mrz., przedczanin m., przedczanka ż.

Wiktionary


przedecz

miasto w Polsce


SJP.pl

Przedecz (niem. Moosburg) – miasto w województwie wielkopolskim, powiecie kolskim, na Pojezierzu Kujawskim, nad Jeziorem Przedeckim. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Przedecz. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa konińskiego.

Wikipedia


przedefiniować

czasownik przechodni dokonany (ndk. brak)

 (1.1) określić, zdefiniować coś na nowo, przekształcić definicję czegoś

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛdɛfʲĩˈɲɔvat͡ɕ, AS: pšedefʹĩńovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedefiniowanie n.

Wiktionary


przedefiniowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przedefiniować.

 (1.2) określenie czegoś na nowo, redefinicja

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛdɛfʲĩɲɔˈvãɲɛ, AS: pšedefʹĩńovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przedefiniować ndk.

Wiktionary


przedefiniowywać

definiować ponownie


SJP.pl


przedegzaminacyjny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odbywający się, występujący przed egzaminem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wiem, wiem, że praca przedegzaminacyjna, dyplom itp., ale drogi mój, czy naprawdę nie masz ani chwileczki czasu?

 (1.1) Kluczem do sukcesu jest przezwyciężenie przedegzaminacyjnego stresu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛdɛɡzãmʲĩnaˈt͡sɨjnɨ, AS: pšedegzãmʹĩnacyi ̯ny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. egzamen mrz., egzamin mrz., egzaminator mos., egzaminatorka ż., egzaminatorskość ż., egzaminowanie n., przeegzaminowanie n., przeegzaminowywanie n.

 czas. egzaminować ndk., przeegzaminować dk., przeegzaminowywać ndk.

 przym. egzaminatorski, egzaminowy, przedegzaminowy, poegzaminowy, egzaminacyjny, poegzaminacyjny

 przysł. egzaminacyjnie

Wiktionary


przedegzaminowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odbywający się, występujący przed egzaminem

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. egzamen mrz., egzamin mrz., egzaminator mos., egzaminatorka ż., egzaminatorskość ż., egzaminowanie n., przeegzaminowanie n., przeegzaminowywanie n.

 czas. egzaminować ndk., przeegzaminować dk., przeegzaminowywać ndk.

 przym. egzaminacyjny, egzaminatorski, egzaminowy, poegzaminacyjny, poegzaminowy, przedegzaminacyjny

 przysł. egzaminacyjnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przedegzaminacyjny

Wiktionary


przedeklamowywać

1. deklamując, wypowiadać lub czytać coś od początku do końca;
2. rzadko: spędzać pewien czas na deklamowaniu, recytowaniu


SJP.pl


przedekorować

zmienić dekorację


SJP.pl


przedelegować

1. wysłać pracownika na określony czas gdzieś indziej, by tam pracował;
2. przekierować domenę internetową na zewnętrzny serwer; wydelegować


SJP.pl


przedelegowywać

1. wysyłać pracownika na określony czas gdzieś indziej, by tam pracował;
2. przekierowywać domenę internetową na zewnętrzny serwer; wydelegowywać


SJP.pl


przedelektroniczny

odnoszący się do okresu przed rozwojem elektroniki


SJP.pl


przedelektryczny

poprzedzający odkrycie prądu elektrycznego


SJP.pl


przedelikacony

przesadnie delikatny; przeczulony


SJP.pl


przedemerytalny

poprzedzający przejście na emeryturę


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) poprzedzający przejście na emeryturę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Obecnie świadczenie przedemerytalne wynosi 80% wymiaru emerytury, nie mniej niż 120% i nie więcej niż 200% zasiłku dla bezrobotnych.

 (1.1) Obecnie ze świadczeń przedemerytalnych korzysta ponad pół miliona osób, corocznie przybywa 100 tys. następnych.

Wiktionary


przedeń

przed niego


SJP.pl

forma ściągnięta

 (1.1) książk. przed niego

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pomorzanie rozluźnili nieco pierwszy szereg i wyszedł przedeń słusznego wzrostu młodzian w niezwykłym hełmie o kształcie jakby muszli z ostro najeżonym na czubku smoczym grzebieniem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛdɛ̃ɲ, AS: pšedẽń

Wiktionary


przedept

ścieżka wydeptana przez pieszych


SJP.pl


przedęty

przedęcie


SJP.pl

Patrz:

przedęcie

przedewszystkiem

przysłówek

 (1.1) daw. zob. przede wszystkim.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Cytatami łacińskiemi lubią się popisywać przedewszystkiem ci, co się nigdy łaciny nie uczyli.

Wiktionary


przedfabryczny

odnoszący się do okresu przed rozwojem fabryk


SJP.pl


przedfestiwalowy

przymiotnik

 (1.1) odbywający się, występujący przed festiwalem

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛtfɛstʲivaˈlɔvɨ, AS: pšetfestʹivalovy

Wiktionary


przedfeudalny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) poprzedzający feudalizm; sprzed pojawienia się feudalizmu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. feudalizm mrz.

Wiktionary


przedgębowy

płat przedgębowy - część ciała stawonogów


SJP.pl


przedgimnazjalny

związany z okresem przed nauką w gimnazjum


SJP.pl


przedgon

w gorzelnictwie: lekki płyn tworzący się w pierwszej fazie destylacji


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) techn. chem. nienadająca się do spożycia frakcja destylatu alkoholowego, skraplająca się w niższej temperaturze i zawierająca poza etanolem domieszki aldehydu octowego, mrówczanu etylu, octanu etylu oraz metanolu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. samogon m., pogon m., niedogon m., przegon m.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) niedogon

Wiktionary


przedgórski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) geogr. znajdujący się przed łańcuchem górskim, będący w jego bliskości; znajdujący się u podnóża góry

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Największym lodowcem przedgórskim jest Malaspina na Alasce (…).

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedgórze n.

Wiktionary


przedgórze

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) geogr. geol. obszar wzdłuż łańcucha górskiego po przeciwnej stronie w stosunku do kierunku działania sił ruchów górotwórczych;

Wiktionary

Przedgórze – równinny, przeważnie lekko falisty obszar rozciągający się równolegle wzdłuż pasma górskiego. Przedgórze położone jest po przeciwnej stronie pasma górskiego w stosunku do kierunku działania sił ruchów górotwórczych, które spowodowały wypiętrzenie gór i pofałdowanie terenu przed pasmem górskim.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na przedgórzach średnia roczna opadowa waha się od 400 do 700 mm.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedgórski

Wiktionary


przedgotycki

pochodzący z okresu poprzedzającego gotyk, występujący w tym okresie


SJP.pl


przedgranicze

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) teren położony przed granicą

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Moja babcia zamieszkuje niewielki domek na przedgraniczu.

Wiktionary


przedgwiazdkowy

przymiotnik

 (1.1) poprzedzający Gwiazdkę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W okresie przedgwiazdkowym znacznie wzrasta sprzedaż.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. gwiazdkowy

 rzecz. gwiazdka ż., Gwiazdka ż.

Wiktionary


przedgłowie

Przedgłowie (łac. caput succedaneum) – niewielki obrzęk surowiczo-krwotoczny tkanek miękkich u noworodka, spowodowany uciskiem główki w kanale rodnym w trakcie akcji porodowej. Wylew krwawy wiąże się z zastojem żylnym i limfatycznym, wchłania się samoistnie w ciągu kilku dni po porodzie i w związku z tym nie wymaga leczenia. Obrzęk pojawia się bezpośrednio po urodzeniu oraz może przekraczać granice szwów czaszkowych, co pozwala na jego różnicowanie z krwiakiem podokostnowym.

Wikipedia


przedhistoryczny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z okresem prehistorii, dotyczący okresu prehistorii

Wiktionary

Powiązane:

 przym. historyczny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prahistoryczny, pierwotny, pradziejowy, prehistoryczny, przedpotopowy

Wiktionary


przedhomerycki

poprzedzający Homera (greckiego aojdę), pochodzący z czasów przed narodzinami Homera


SJP.pl


przedimek

wyraz występujący przed rzeczownikiem lub po rzeczowniku, wskazujący na jego określoność lub nieokreśloność


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) gram. wyraz stosowany w niektórych językach do oznaczenia, że następny wyraz jest rzeczownikiem;

Wiktionary

Przedimek (łac. articulus) – część mowy występująca przed rzeczownikiem (także przed konstrukcją rzeczownikową, a niekiedy również przed przymiotnikiem lub liczebnikiem użytym rzeczownikowo), wskazująca na jego kategorię określoności lub nieokreśloności.

Odmianą przedimka jest rodzajnik, który oprócz kategorii określoności lub nieokreśloności rozróżnia jeszcze kategorię rodzaju gramatycznego. Przedimka nie należy mylić z przyimkiem.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W języku angielskim używa się przedimków.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛdʲˈĩmɛk, AS: pšedʹĩmek

Wiktionary

Powiązane:

 (1.1) imię

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) rodzajnik

Wiktionary


przedinkaski

przymiotnik

 (1.1) związany z okresem przed powstaniem państwa Inków

Wiktionary


przedinternetowy

przymiotnik

 (1.1) związany z okresem przed wynalezieniem, względnie przed uzyskaniem dostępu do internetu

Wiktionary


przedislamski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który istniał przed nastaniem islamu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. islam m., islamista m., islamskość ż., islamizowanie n., zislamizowanie n., islamizacja ż.

 czas. islamizować ndk., zislamizować dk.

 przym. islamski, islamizacyjny, postislamski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przedmuzułmański

Wiktionary


przedjądrowiec

organizm zbudowany z komórek niezawierających jądra komórkowego; protokariont, prokariont, bezjądrowiec, prajądrowiec, organizm prokariotyczny


SJP.pl


przedjądrze

Przedjądrze – jądro plemnika lub komórki jajowej podczas procesu zapłodnienia, po wniknięciu plemnika do komórki jajowej, ale zanim nastąpi fuzja przedjądrzy (kariogamia). Przedjądrza są haploidalne, po ich zespoleniu powstaje diploidalne jądro zygoty.

Wikipedia


przedjagielloński

przymiotnik

 (1.1) dziejący się, odbywany, praktykowany lub powstały przed okresem panowania Jagiellonów

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W czasach przedjagiellońskich cała kraina litewska przedstawiała jedną olbrzymią, rzekami tylko i pasmami jezior poprzecinaną puszczę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛdʲjäɟɛlˈːɔ̃j̃sʲci, AS: pšedʹi ̯äǵe•lõĩ ̯sʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. jagiellońskość ż., Jagiellonka ż., Jagiellon

 przysł. jagiellońsko

Wiktionary


przedjazie

próg jazu


SJP.pl


przedjesienny

poprzedzający jesień; podjesienny


SJP.pl

przymiotnik jakościowy

 (1.1) taki, który występuje przed jesienią

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Tylko w weekendy miasto ożywia się, aby potem znów zapaść w przedjesienny letarg.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. jesienny

 rzecz. jesieniara ż.

Wiktionary


przedjezusowy

przymiotnik jakościowy

 (1.1) hist. bibl. z czasów przed Jezusem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Coś takiego jak chrześcijaństwo przedjezusowe po prostu nie istniało.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Jezus m.

 przym. jezusowy, Jezusowy

 wykrz. Jezus

Wiktionary


przedkapitalistyczny

poprzedzający kapitalizm


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) poprzedzający kapitalizm; sprzed systemu kapitalistycznego

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. kapitalizm mrz.

Wiktionary


przedkarpacie

rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna

 (1.1) hist. geogr. region historyczny w dzisiejszej zachodniej Ukrainie

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedkarpacki

 rzecz. Karpaty nmos.

Wiktionary


przedkarpacki

przymiotnik

 (1.1) związany z Przedkarpaciem, dotyczący Przedkarpacia

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przedkarpacie n.

 przym. karpacki

Wiktionary


przedkatedralny

znajdujący się przed katedrą


SJP.pl


przedkaukaski

związany z Przedkaukaziem (Kaukazem Północnym)


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Przedkaukaziem, dotyczący Przedkaukazia

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przedkaukazie n.

Wiktionary


przedkaukazie

region w południowej Rosji europejskiej, północna część Kaukazu; Kaukaz Północny, Podkaukazie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna

 (1.1) geogr. północna część Kaukazu

Wiktionary

Kaukaz Północny (72), ros. Северный КавказSiewiernyj Kawkaz − północna część Kaukazu. Położony w południowej Rosji europejskiej, na pograniczu Europy i Azji.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Zachodnia część Przedkaukazia jest nizinna, zajmuje ją Nizina Kubańska z deltą Kubania i Półwyspem Tamańskim.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedkaukaski, kaukaski

 rzecz. Kaukaz mrz.

Wiktionary


przedkolumbijski

odnoszący się do Ameryki z czasów przed jej odkryciem przez Krzysztofa Kolumba (1492 r.); prekolumbijski


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do czasów przed odkryciem Ameryki przez Krzysztofa Kolumba

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Sztukę Ameryki przedkolumbijskiej można podziwiać w pawilonie 7.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) war. prekolumbijski

Wiktionary


przedkomputerowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z czasami przed wynalezieniem komputerów lub określonych technik komputerowych albo istniejący w tych czasach

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Oznacza to, że kadra nowoczesnego studia prepress musi być odpowiednio wyszkolona, co dotyczy też osób wcześniej zaangażowanych w przedkomputerową poligrafię.

Wiktionary


przedkoncertowy

przymiotnik

 (1.1) odbywający się, występujący przed koncertem

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛtkɔ̃nt͡sɛrˈtɔvɨ, AS: pšetkõncertovy

Wiktionary


przedkonferencja

spotkanie mające miejsce bezpośrednio przed konferencją


SJP.pl


przedkopernikański

przymiotnik

 (1.1) dotyczący czasów przed Mikołajem Kopernikiem, przed jego odkryciem

 (1.2) przen. zacofany, konserwatywny, zamierzchły

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛtkɔpɛrʲɲiˈkãj̃sʲci, AS: pšetkoperʹńikãĩ ̯sʹḱi

Wiktionary


przedkopernikowski

przymiotnik

 (1.1) poprzedzający czasy przewrotu kopernikańskiego

Wiktionary

Powiązane:

 przym. kopernikowski

Wiktionary


przedkowice

Przedkowice – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie trzebnickim, w gminie Żmigród.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wrocławskiego.

We wsi była wąskotorowa stacja kolejowa Przedkowice.

Wikipedia


przedkulturowy

odnoszący się do czasów przed kształtowaniem się kultury


SJP.pl


przedkładać

1. dawać komuś coś do rozpatrzenia lub oceny;
2. uważać coś za ważniejsze od czegoś innego; preferować;
3. wyjaśniać coś komuś, przedstawiać swoje argumenty


SJP.pl

czasownik niedokonany (dk. przedłożyć)

 (1.1) przedstawiać, proponować, dawać do rozpatrzenia

 (1.2) wyjaśniać, tłumaczyć, wykładać argumenty

 (1.3) woleć coś lub kogoś, stawiać wyżej, uznawać coś za ważniejsze, wybierać coś

Wiktionary

Przykłady

 (1.3) Jednak radni jednogłośnie podjęli uchwałę, która przedkłada sprawy zdrowia mieszkańców nad inne inwestycje.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛtˈkwadat͡ɕ, AS: pšetku̯adać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedkładanie n., przedłożenie n.

 czas. kłaść, przedłożyć dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przedstawiać

 (1.3) woleć, wybierać, preferować, opowiadać się (za czymś); przest. przekładać

Wiktionary


przedkładanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przedkładać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przedkładać ndk.

Wiktionary


przedlicealny

związany z okresem przed nauką w liceum


SJP.pl


przedlitawia

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) hist. geogr. nazwa używana na określenie cesarskiej części Austro-Węgier, zarządzanej bezpośrednio z Wiednia;

Wiktionary

Królestwa i Kraje w Radzie Państwa Reprezentowane (niem. Die im Reichsrat vertretenen Königreiche und Länder, od 1915 roku Österreichische LänderKraje austriackie), pot. Przedlitawia, Cislitawia (niem. Cisleithanien) – nazwy (oficjalna i potoczne) używane na określenie „austriackiej” i zarazem cesarskiej części Austro-Węgier. Jej stolicą był Wiedeń.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. Litawa ż.

 przym. przedlitawski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ofic. Królestwa i Kraje w Radzie Państwa Reprezentowane, ofic. Kraje austriackie (po 1915 roku)

Wiktionary


przedlitawski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Przedlitawią, dotyczący Przedlitawii

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przedlitawia ż.

Wiktionary


przedlodowcowy

przymiotnik

 (1.1) istniejący/dziejący się przed nastaniem epoki lodowcowej lub pochodzący z tego okresu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Oznacza to bowiem, że jest reliktem, który ocalał, przeżytkiem jeszcze z epoki przedlodowcowej!

 (1.1) Ze żwirowiska – przypadkiem – wyciągnął kieł niedźwiedzia z epoki przedlodowcowej sprzed 10 tysięcy lat!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛdlɔdɔfˈt͡sɔvɨ, AS: pšedlodofcovy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) preglacjalny

Wiktionary


przedlogiczny

w psychologii: jeszcze nie poddany dyscyplinie logicznego myślenia, nie kierowany logiką; prelogiczny


SJP.pl


przedlotowy

przypadający, odbywający się przed lotem (samolotu)


SJP.pl


przedm.

skrót

 (1.1) = przedmowa

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wprow., przedsł.

Wiktionary


przedmaratoński

przymiotnik

 (1.1) następujący przed maratonem

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛdmaraˈtɔ̃j̃sʲci, AS: pšedmaratõĩ ̯sʹḱi

Wiktionary


przedmarskistowski

przymiotnik

 (1.1) hist. polit. związany z okresem przed pojawieniem się marksizmu

Wiktionary


przedmaturalny

poprzedzający maturę


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) zachodzący w okresie przed zdaniem matury

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zamiast się skupić na nauce, to w przedmaturalnym czasie tobie figle w głowie!

Wiktionary


przedmałżeński

przymiotnik

 (1.1) następujący (zawierany, odbywany, wykonywany) przed zawarciem małżeństwa

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Znaczenie moralności w życiu ludzi to jeden z tematów nauk przedmałżeńskich.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛdmawˈʒɛ̃j̃sʲci, AS: pšedmau̯žĩ ̯sʹḱi

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przedślubny

Wiktionary


przedmeczowy

przymiotnik

 (1.1) odbywający się, dziejący się przed meczem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Miniony sezon potwierdził, że nie zapomniałem o co chodzi w tej dyscyplinie sportu. Tyle że miałem dość stresów przedmeczowych, które były nie do zniesienia.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛdmɛˈt͡ʃɔvɨ, AS: pšedmečovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. mecz m.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pomeczowy

Wiktionary


przedmiar

pierwszy etap kosztorysowania, wstępne zestawienie zasobów pracy i materiałów, niezbędnych do realizacji przedsięwzięcia


SJP.pl

Przedmiar (dawniej: kosztorys nakładczy, kosztorys ślepy) – opracowanie określające rodzaj, sposób wykonania i ilość robót konkretnego zadania stworzone przed jego realizacją. Przedmiarowanie stosuje się jako pierwszy etap kosztorysowania w realizacji nowych zadań. Normowe zasady przedmiarowania określone są, dla wielu dziedzin takich jak np. budownictwo, górnictwo, hutnictwo czy melioracja, w zestawieniach nakładów rzeczowych stanowiących bazę normową dla kosztorysowania.

Wikipedia


przedmiejski

przymiotnik

 (1.1) związany z przedmieściem; położony na przedmieściu; pochodzący z przedmieścia

 (1.2) związany z czasami sprzed powstania miasta, zmiany charakteru osiedla na miejskie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedmieście n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) podmiejski

Wiktionary


przedmieścia

Przedmieście, suburbia (łac. suburbium) – historycznie jednostka osadnicza związana funkcjonalnie z miastem, jednak leżąca poza obszarem jego jurysdykcji. Przedmieścia występują przy dużych miastach wysoko rozwiniętych krajów; za suburbia można uznać dzielnice wchodzące w skład miasta.

Wikipedia


przedmieście

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) urb. jednostka osadnicza tuż poza miastem;

Wiktionary

Przedmieście, suburbia (łac. suburbium) – historycznie jednostka osadnicza związana funkcjonalnie z miastem, jednak leżąca poza obszarem jego jurysdykcji. Przedmieścia występują przy dużych miastach wysoko rozwiniętych krajów; za suburbia można uznać dzielnice wchodzące w skład miasta.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na przedmieściach Gdańska obecnie powstaje wiele budynków.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛdˈmʲjɛ̇ɕt͡ɕɛ, AS: pšedmʹi ̯ėśće

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedmiejski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) książk. suburbium

Wiktionary


przedmiesiączkowy

przymiotnik

 (1.1) występujący przed miesiączką, menstruacją

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛdmʲjɛ̇ɕɔ̃n͇t͡ʃˈkɔvɨ, AS: pšedmʹi ̯ėśõṇčkovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. miesiączka

 przym. miesiączkowy

Wiktionary


przedmieszczanin

w dawnej Polsce: obdarzony prawem miejskim mieszkaniec przedmieścia, zajmujący się rolnictwem, warzywnictwem i różnymi dorywczymi pracami


SJP.pl


przedmieszczanka

wg praw dawnej Polski: mieszkanka przedmieścia obdarzona prawami miejskimi


SJP.pl


przedmiocik

zdrobnienie od: przedmiot


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od przedmiot

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To nie przedmiot, lecz tylko mały przedmiocik.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedmiot m., przedmiotowość ż.

Wiktionary


przedmiot

1. element świata materialnego, zwłaszcza wykonany przez człowieka; rzecz;
2. jedna z dziedzin objęta programem nauczania w szkole lub na studiach wyższych; dyscyplina;
3. temat czegoś; treść, wątek, sprawa, zagadnienie;
4. rzecz lub osoba, na której skupiają się czyjeś działania, uczucia, uwaga;
5. w filozofii:
a) w ontologii: byt posiadający przynajmniej jedną cechę; obiekt;
b) w epistemologii: obiekt poznania przez podmiot świadomy;
6. przedmiot prawa - rzecz, umowa itp., objęta pewnymi normami prawnymi


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) rzecz, obiekt nieożywiony

 (1.2) eduk. zajęcia edukacyjne w szkole, posiadające własną nazwę i opracowany program nauczania

 (1.3) cel czynności, obiekt (rzadziej człowiek lub istota żywa), na którym jest wykonywana czynność; praw. rzecz, wobec której działania opisuje dane prawo

Wiktionary

Przedmiot, obiekt (łac. obiectum) – jedno z podstawowych pojęć ontologii, w języku potocznym określany jako „coś” lub „cokolwiek”. Nie należy go mylić z przedmiotem poznania.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na strychu babcia trzyma stare przedmioty.

 (1.2) Kazio miał słabe oceny z wszystkich przedmiotów.

 (1.2) Każdy z przedmiotów dodatkowych jest obowiązkowy w określonych latach nauki, uczeń może jednak brać udział w zajęciach każdego z nich przez wszystkie lata nauki w szkole podstawowej.

 (1.3) Dzisiejszym przedmiotem naszych badań są motyle.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛdmʲjɔt, AS: pšedmʹi ̯ot

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedmiotowość ż.

:: zdrobn. przedmiocik m.

 przym. przedmiotowy

 przysł. przedmiotowo

 czas. uprzedmiotawiać

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) rzecz, grat

 (1.2) nauka, zajęcia

 (1.3) obiekt

Wiktionary


przedmiotowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przedmiotowe; cecha tych, którzy są przedmiotowi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedmiot m., przedmiocik m., przedmiotowiec m.

 przym. przedmiotowy

 przysł. przedmiotowo

Wiktionary


przedmiotowy

1. dotyczący rzeczy, elementów świata materialnego, zwłaszcza wytworów ludzkich;
2. odznaczający się instrumentalnym podejściem do kogoś lub czegoś;
3. w filozofii: niezależny od woli podmiotu świadomego; obiektywny, bezstronny;
4. dotyczący jednej z dziedzin objętych programem szkolnym lub akademickim;
5. objęty przepisami prawa, będący przedmiotem prawa;
6. szkiełko przedmiotowe - szkiełko, na którym umieszcza się preparat do obserwacji mikroskopowych; szkiełko podstawowe


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dotyczący przedmiotu, materialnego wytworu rzeczywistości

 (1.2) odznaczający się rzeczowością, wynikający z obiektywizmu

 (1.3) cechujący się instrumentalnym podejściem

 (1.4) gram. odnoszący się do przedmiotu czynności, tj. dopełnienia

 (1.5) praw. stanowiący przedmiot prawa

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. uprzedmiotowienie n., przedmiot mrz., przedmiotowość ż.

 przysł. przedmiotowo

 czas. uprzedmiotawiać

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) materialny, rzeczowy

 (1.2) obiektywny, rzeczowy

Wiktionary


przedmodlitewny

przymiotnik

 (1.1) odbywający się przed modlitwą

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wierni dokonali przedmodlitewnej ablucji.

Wiktionary


przedmojżeszowy

przymiotnik jakościowy

 (1.1) hist. bibl. z czasów przed Mojżeszem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na Synaju pokazano nam pozostałości jakiejś świątyni semickiej z czasów przedmojżeszowych, a może nawet przedabrahamowych.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Mojżesz m.

 przym. mojżeszowy, Mojżeszowy

Wiktionary


przedmolierowski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) wyprzedzający Moliera i okres jego twórczości

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zadaniem komedii przedmolierowskiej jest bawić; bawić mniej lub więcej wybrednie, ale zawsze tylko bawić.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. molierowski, Molierowski

Wiktionary


przedmonachijski

przymiotnik

 (1.1) hist. poprzedzający konferencję w Monachium; mający kształt, postać sprzed tej konferencji (tj. przed 30 września 1938)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Monachium n.

Wiktionary


przedmongolski

przymiotnik

 (1.1) dotyczący czasów przed najazdem Mongołów

Wiktionary


przedmonopolistyczny

dotyczący okresu przed powstaniem monopoli


SJP.pl


przedmorze

specjalnie wyodrębniony obszar wodny przed wejściem do portu, o niewielkiej głębokości, osłonięty od silnych wiatrów i prądów, przeznaczony do kotwiczenia statków oczekujących na wprowadzenie do portu; reda, przedporcie, przedport, awanport, kotwicowisko


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) mar. żegl. zob. reda.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Decyzją kapitanatu statek pozostał na przedmorzu dwa tygodnie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. morze n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) reda

Wiktionary


przedmoście

  • przedmoście – pozycja obronna przed mostem, przyczółek
W Polsce
  • Przedmoście – wieś w woj. dolnośląskim, w pow. głogowskim, w gminie Głogów
  • Przedmoście – wieś w woj. dolnośląskim, w pow. średzkim, w gminie Środa Śląska
  • Przedmoście – kolonia wsi Kożanówka w woj. lubelskim, w pow. bialskim, w gminie Rossosz
  • Przedmoście – dawna gmina wiejska
  • Przedmoście – gromada w powiecie głogowskim
  • Przedmoście – gromada w powiecie wieluńskim
  • Przedmość (dawniej Przedmoście) – wieś w województwie opolskim, w powiecie oleskim, w gminie Praszka.

Wikipedia


przedmowa

1. wstęp do książki mający zapoznać czytelnika z charakterem dzieła lub historią jego powstania;
2. pierwsze słowa przemówienia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) liter. wypowiedź zamieszczona przed głównym tekstem, stanowiąca autorską bądź redakcyjną dyskusję dotyczącą utworu

Wiktionary

Przedmowa – tekst zamieszczony przez autora, komentatora lub wydawcę na początku książki.

Zawiera informacje, które mogą być pomocne w zrozumieniu dzieła, takie jak okoliczności powstania, fragment życiorysu autora, rys historyczny, objaśnienia pojęć.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przedmówca m.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) introdukcja, preambuła, prolegomena, prolog, przedsłowie, słowo wstępne, wprowadzenie, wstęp

Wiktionary


przedmowca

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba, która przemiawiała bezpośrednio przed kimś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jak słusznie zauważył mój przedmówca, problem zapewnienia bezpieczeństwa na stadionach jest znacznie bardziej skomplikowany.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛdˈmuft͡sa, AS: pšedmufca

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedmowa ż., przedmówczyni ż., mówca mos.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) reg. przedmowca

Wiktionary


przedmówczyni

kobieta, która przemawiała bezpośrednio przed kimś


SJP.pl


przedmuchiwacz

Przedmuchiwacz (odsysacz gazów prochowych) – urządzenie gazodynamiczne stosowane w działach zainstalowanych w zamkniętych przedziałach wozów bojowych.

Przeznaczone jest do usuwania z lufy pozostałości mieszaniny gazoprochowej (przy obniżeniu jej temperatury do tego stopnia, aby podczas zetknięcia z tlenem zawartym w powietrzu nie nastąpił samozapłon). Zapobiega również przedostaniu się gazów prochowych do przedziału bojowego po otwarciu zamka oraz służy do rozpraszania dymu wypływającego z lufy po wystrzale, a zasłaniającego pole widzenia celowniczemu.

Wikipedia


przedmurze

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) archit. niski mur stawiany przed murem obronnym

Wiktionary

  • przedmurze – część murów obronnych
  • przedmurze – warstwa kory mózgowej
  • Przedmurze – skały na Zamku w Rabsztynie

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. mur mrz., murek mrz., podmurowanie n., podmurówka ż.

Wiktionary


przedmuzułmański

przymiotnik relacyjny

 (1.1) następujący przed przyjęciem islamu, dotyczący epoki przed przyjęciem islamu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Arabia przedmuzułmańska była politeistyczna, a w Kaabie i wokół niej czczono liczne podobizny pogańskich bożków.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛdmuzuwˈmãj̃sʲci, AS: pšedmuzuu̯mãĩ ̯sʹḱi

Wiktionary


przednarodowy

dotyczący okresu sprzed powstania danego narodu


SJP.pl


przedneandertalczyk

istota człekokształtna z plejstocenu, której budowa czaszki jest zbliżona do czaszki człowieka współczesnego


SJP.pl


przednercze

parzysty narząd wydalniczy czynny w okresie zarodkowym u kręgowców, potem zanikający; nerka głowowa


SJP.pl

Przednercze, nerka głowowa (pronephros) – narząd występujący rozwoju embrionalnym człowieka, a także minogokształtnych, ryb i płazów.

Przednercze, tworzące się w przypadku człowieka w 4 tygodniu rozwoju wewnątrzmacicznego, zbudowane jest z kanalików uchodzących do wspólnego przewodu (przewód przednercza). Powstają one z pęcherzyków, które z kolei powstają z nefrotomów mezodermy pośredniej okolicy szyjnej. Zazwyczaj występują w liczbie od 7 do 10 par, przy czym w miarę rozwoju kolejnych starsze ulegają zanikowi.

Wikipedia


przedni

1. znajdujący się na przedzie;
2. znakomity, doskonały


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) znajdujący się na przodzie

 (1.2) przest. idący lub stojący na przedzie

przymiotnik jakościowy

 (2.1) przest. bardzo dobry

 (2.2) przest. wyróżniający się, przodujący w czymś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wicher zdruzgotał nam reje, poszarpał w szmaty wszystkie żagle, a na koniec strzaskał maszt przedni.

 (1.1) Przednią lewą nogę podniósł, odwrócił śliczną głowę z rożkami i uważnie nasłuchiwał

 (1.2) Niech przynajmniej przednia straż ma dowódcę.

 (2.1) Otóż, można zeń przyrządzać przedni napój na pobudzenie witalności.

 (2.2) Pan Zagłoba wpadł w humor przedni, nikogo do głosu nie dopuścił.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛdʲɲi, AS: pšedʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przód m., przodeczek m., przodkini ż., przodek m., przodownictwo n., przodownik m., przodowniczka ż., przodownica ż., przodowanie n., przednik m., poprzedzanie n., poprzedzenie n., wyprzedzanie n., wyprzedzenie n., przedniość ż., uprzedzanie n., uprzedzenie n., poprzednik m., poprzedniczka ż., przodowy m.

 czas. przodować ndk., poprzedzać ndk., poprzedzić dk., wyprzedzać ndk., wyprzedzić dk., uprzedzać ndk., uprzedzić dk.

 przym. uprzedni, przodowy, przodkowy, przodowniczy, poprzedni

 przysł. przednio, uprzednio, naprzód, wprzódy, nasamprzód

 przyim. przed, przed-

 temsłow. przed-, przede-, przodo-

 wykrz. naprzód

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) frontowy

 (2.1) wyborny, świetny

 (2.2) wyjątkowy, świetny

Wiktionary


przedniak

przedniak gniezdny: przedłużenie kolumny fokmasztu, służące do rozpinania górnych żagli skośnych; fokstenga


SJP.pl


przedniej

1. znajdujący się na przedzie;
2. znakomity, doskonały


SJP.pl


przedniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: przedni (będący w bardzo dobrym gatunku)


SJP.pl


przednik

1. starszy flisak;
2. dawniej, regionalnie:
a) pierwszy kosiarz;
b) pierwszy owczarz


SJP.pl

Przednik (690–900 m n.p.m.) – potok w południowo-zachodniej Polsce w Górach Bialskich w Sudetach Wschodnich.

Potok, dopływ cieku Kobylica, długości 2 km wypływa na wschodnim zboczu wzniesienia Gołogóra a ujście powyżej leśniczówki Kobylica. Ma dopływ Średnik.

Wikipedia


przednioazjatycki

odnoszący się do przedniej (zachodniej) Azji


SJP.pl


przednionapędowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) mot. o pojeździe: wyposażony w napęd na przednią oś

Wiktionary


przedniopomorski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Pomorzem Przednim, dotyczący Pomorza Przedniego

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Pomorze Przednie n.

Wiktionary


przedniość

przestarzale: pierwszeństwo, wyższość


SJP.pl


przednocny

przymiotnik

 (1.1) poprzedzający noc

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) […] były to gniazda gołębi, które pomimo spóźnionej pory gruchały jeszcze od czasu do czasu przednocnym, sennym gruchaniem

Wiktionary


przednówek

okres przed nowymi zbiorami


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) okres przed nowymi zbiorami do pierwszych żniw

Wiktionary

Przednówek (przed nowymi zbiorami) – historyczne polskie, nieprecyzyjne określenie czasu liczonego na wsi pomiędzy okresem kończenia się zapasów żywności z poprzedniego roku w gospodarstwach, zwykle pod koniec zimy, a i pierwszych plonów i możliwych zbiorów w nowym roku okresem zazielenienia się łąk (w stopniu umożliwiającym rezygnację z karmienia bydła paszą zimową). W Polsce, w czasie przednówka większość chłopów zmuszona była do spożywania jednego posiłku dziennie, uzupełnianego komosą białą (lebiodą), perzem, pokrzywami i korą.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) (…) albowiem pomierny urodzaj jakiego się spodziewać potrzeba, przyszły przednówek do wyżywienia bydła trudniejszym i kosztowniejszym uczyni.

 (1.1) Często na przednówku wieśniacy, nie mając starego zboża, ziarna niedojrzałe kruszą.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. nów mrz., przednowie

 przym. przednówkowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przedżniwek, przedżniwo

Wiktionary


przednówkowy

przednówek


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z przednówkiem, dotyczący przednówka

Wiktionary

Patrz:

przednówek

Powiązane:

 rzecz. przednówek m., nów mrz.

Wiktionary


przednóżek

przednia, zwykle pionowa powierzchnia stopnia schodów za wyjątkiem noska stopnia; podstopień


SJP.pl


przednutka

w muzyce: ozdobnik w postaci dźwięku wykonywanego bardzo szybko w połączeniu z dźwiękiem głównym; appogiatura lub acciaccatura


SJP.pl

  • Przednutka krótka
  • Przednutka długa

Wikipedia


przędny

o włóknie: nadający się do przędzenia; przędzalny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) włók. dający się prząść

 (1.2) zool. wydzielający ciecz krzepnącą na powietrzu w cienkie nitki

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Gruczoły przędne gąsienicy jedwabnika morwowego stanowią 40% jej ciała.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛ̃ndnɨ, AS: pšndny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przędność ż., przędza ż., przędzalnia ż., przędzalnictwo n., przędzalnik m., przędzarka ż., przędzarz m., przędzenie n., przędziarka ż., przędzina ż., przędziono n., przędziorek m., przędziwo n., przędź ż.

 przym. przędzalny, przędzalniany, przędzalniczy, przędziony, przędzony

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przędzalny

Wiktionary


przedobiedni

przymiotnik relacyjny

 (1.1) następujący, odbywający się przed obiadem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pierwotnie w tym miejscu przy zwykłych niczym nie nakrytych stolikach śniadania i jakieś przedobiednie przekąski jadali architekci i konserwatorzy zabytków zatrudnieni w Pracowniach Konserwacji Zabytków.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. obiad mrz., obiadek mrz.

 czas. obiadować ndk.

 przym. obiadowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) war. przedobiadowy

Wiktionary


przedobjawowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) med. poprzedzający wystąpienie objawów choroby

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czym są przedobjawowe badania genetyczne?

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przedobjawowo

Wiktionary


przedobozie

dawniej: miejsce lub fortyfikacja obronna przed obozem


SJP.pl


przedobry

rzadko: niezwykle, bardzo dobry; arcydobry, megadobry


SJP.pl


przedobrzenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przedobrzyć.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przedobrzyć

 rzecz. dobro n., dobry mrz., dobre n.

 przym. dobry

 wykrz. dobry

Wiktionary


przedobrzyć

czasownik przechodni dokonany (ndk. przedobrzać)

 (1.1) kierując się dobrymi intencjami, przesadzić w ulepszeniu czegoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dlatego trzeba je karmić dobrze i regularnie tajemnicą ludzkiej krwi, ale nie przedobrzyć, bo wtedy można wyhodować potwora lub karła z ogromną głową.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈdɔbʒɨt͡ɕ, AS: pšedobžyć

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przedobrzać ndk.

 przysł. dobrze

 przym. dobry

 rzecz. dobre n., dobry mrz., dobro n., dobrota ż., przedobrzenie n.

 wykrz. dobry, dobrze

Wiktionary


przedobyć

czasownik

 (1.1) stpol. pokonać

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛdˈɔbɨt͡ɕ, AS: pšedobyć

Wiktionary


przedoczodołowy

znajdujący się pomiędzy oczodołem a nozdrzami zewnętrznymi, np. okno przedoczodołowe


SJP.pl


przedodlotowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) poprzedzający odlot

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Za to pasażerowie przechodzili drugą, dodatkową kontrolę ręczną tuż przed wejściem do autobusu (z uwagi na to, że poczekalnię przedodlotową dzielili z osobami nie podlegającymi obostrzeniom, które mogłyby im coś przekazać).

Wiktionary


przedonegdaj

dawniej: w dniu poprzedzającym dzień wczorajszy


SJP.pl


przedoperacyjny

przymiotnik

 (1.1) med. poprzedzający operację

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. operacja ż.

Wiktionary


przedostatni

drugi od końca


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) będący przed ostatnim elementem, drugi od końca

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pewny siebie mistrz kierownicy przyjechał przedostatni na metę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛdɔˈstatʲɲi, AS: pšedostatʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. ostatni mos., ostatek mrz., ostatki lm nm.

 przym. ostatni, ostateczny

 przysł. ostatnio, ostatecznie

Wiktionary


przedozowywać

przedawkowywać;
1. zażywać zbyt dużą dozę czegoś, zwłaszcza leków;
2. przesadzać w stopniowaniu nasilenia czegoś


SJP.pl


przedpandemijny

poprzedzający pandemię, mający miejsce przed pandemią


SJP.pl


przedpaństwowy

przymiotnik

 (1.1) istniejący w czasach przed powstanm państwa; dotyczący tego okresu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) (…) nie ma uzasadnienia przywiązanie polskich mediewistów do takiej wizji okresu przedpaństwowego, która doszukuje się stabilnych, choć małych, organizacji terytorialnych.

Wiktionary


przedpełk

staropolskie imię męskie


SJP.pl

Przedpełk, Przedpołk – staropolskie imię męskie, złożone z członów Przed- („przed", ale też „naj”, „przez” i wiele innych) i -pełk, -połk („regiment wojska, pułk”). Mogło oznaczać „stawiający wyżej pułk, wojsko” lub też „ten, który dowodzi pułkiem” albo „ten, który jest lepszy od całego pułku”.

Wikipedia


przedpełski

nazwisko


SJP.pl


przedpiastowski

przymiotnik

 (1.1) dziejący się, odbywany, praktykowany lub powstały przed okresem panowania Piastów

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛtpʲjaˈstɔfsʲci, AS: pšetpʹi ̯astofsʹḱi

Wiktionary


przedpiekle

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) przedsionek piekła

 (1.2) miejsce odludne, położone na krańcach zamieszkanego terenu

 (1.3) wydarzenie albo miejsce przysparzające cierpienia, będące zapowiedzią, wstępem do czegoś znacznie bardziej nieprzyjemnego

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) limbus

 (1.2) tam, gdzie diabeł mówi dobranoc, zadupie

Wiktionary


przedpiersie

część okopu, nasyp ziemny chroniący przed pociskami nieprzyjaciela, stanowiący również podparcie obsługiwanej broni; parapet


SJP.pl

  • przedpiersie – część tułowia owadów
  • przedpiersie – osłona stanowiska strzelca lub działa
  • przedpiersie – element architektoniczny; pionowe zwieńczenie muru lub ściany rozciągające się ponad linię dachu, stanowiące osłonę np. przed naporem wiatru lub ostrzałem

Wikipedia


przedpiotrowski

przymiotnik

 (1.1) związany z okresem przed panowaniem Piotra I w Rosji;

Wiktionary


przedpisemny

związany z okresem, w którym nie posługiwano się pismem; przedpiśmienny


SJP.pl


przedpiśmienny

związany z okresem, w którym nie posługiwano się pismem; przedpisemny


SJP.pl


przedplebiscytowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) poprzedzający plebiscyt

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Komitety górnośląskie wspomagali w agitacji przedplebiscytowej studenci z Warszawy, Krakowa, Poznania i Lwowa.

 (1.1) Na wiece przedplebiscytowe jeździł otwartym fordem w towarzystwie swojego kierowcy i ukochanego psa Moryca, wiernego owczarka niemieckiego, z którym się nie rozstawał.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. plebiscyt mrz.

 przym. plebiscytowy

Wiktionary


przedplecze

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) ent. część tułowia sześcionogów, fragment przedtułowia;

Wiktionary

Przedplecze (łac. pronotum, protergum) – część tułowia sześcionogów, stanowiąca zarazem grzbietową część przedtułowia (prothorax) i przednią część płytki grzbietowej (notum).

U pierwogonków przedplecze jest wyraźnie skrócone. U skorków spłaszczone i tarczkowate. U karaczanów przedplecze rozszerzone jest ku przodowi i niemal całkowicie przykrywa głowę. U pluskwiaków różnoskrzydłych ma różny kształt, często jest duże i szerokie (np. u tarczówkowatych).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Chrząszcze mają przedplecze zwykle dobrze, a u niektórych grup bardzo silnie rozwinięte.

Wiktionary


przedplon

Przedplon – roślina, której uprawa poprzedza kolejną uprawianą na tym samym polu, zwaną rośliną następczą. Kolejność różnych roślin uprawianych jako przedplon i następcze w ramach ich zmianowania ma istotny wpływ na jakość stanowiska i ich plonowanie.

Wikipedia


przedpoborowy

przed poborem do wojska


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który następuje przed poborem

Wiktionary

Powiązane:

 przym. poborowy

 rzecz. poborowy mos., pobory nmos., pobór mrz.

Wiktionary


przedpogrzebowy

przymiotnik

 (1.1) odbywający się/dziejący się przed pogrzebem, związany z okresem przed pogrzebem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kaplicę przedpogrzebową oraz samą nekropolię uroczyście poświęcił arcybiskup częstochowski Stanisław Nowak.

 (1.1) Odpłatność za miejsca pod pochówek oraz zasady korzystania z domu przedpogrzebowego ustalą radni po zakończeniu inwestycji.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛtpɔɡʒɛˈbɔvɨ, AS: pšetpogžebovy

Wiktionary


przedpokoiczek

zdrobnienie od: przedpokój


SJP.pl


przedpokoik

zdrobnienie od: przedpokój


SJP.pl


przedpokój

pomieszczenie znajdujące się bezpośrednio przed pokojem głównym (dziennym)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pomieszczenie w mieszkaniu, z którego można dostać się do pozostałych pomieszczeń

Wiktionary

Przedpokój – pomieszczenie z podstawową funkcją komunikacyjną (łączy pomieszczenia o odrębnych funkcjach) podobnie jak korytarz. Od korytarza różni się proporcjami: przedpokój powinien posiadać kształt kwadratu lub prostokąta, rzadziej nieregularny np. w kształcie litery „L”.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jacku, zostaw buty w przedpokoju.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛtˈpɔkuj, AS: pšetpokui ̯

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: zdrobn. przedpokoik mrz.

 przym. przedpokojowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk|antrej, antryj., reg-pl|Poznań|antrejka, antryjka.

Wiktionary


przedpokojować

dawniej: być dworzaninem, wysługiwać się komuś


SJP.pl


przedpokojowy

przedpokój


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z przedpokojem, dotyczący przedpokoju

Wiktionary

Patrz:

przedpokój

Powiązane:

 rzecz. przedpokój m.

Wiktionary


przedpokwitanie

okres w rozwoju dziecka poprzedzający pokwitanie


SJP.pl


przedpokwitaniowy

związany z okresem w rozwoju dziecka poprzedzającym pokwitanie


SJP.pl


przedpole

1. teren znajdujący się w bezpośredniej bliskości czegoś;
2. w piłce nożnej: część boiska znajdująca się przed bramką;
3. teren leżący przed zajętymi przez wojska stanowiskami


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) część boiska znajdująca się przed bramką

Wiktionary

Przedpole – teren znajdujący się przed pozycjami (z przodu, od strony nieprzyjaciela) zajmowanymi przez wojska (stanowiskami ogniowymi). Z przedpola zazwyczaj usuwa się zarośla, krzaki, zboże, drzewa i budynki, aby zwiększyć pole obserwacji i możliwość prowadzenia skutecznego ognia.

Wikipedia


przedporcie

specjalnie wyodrębniony obszar wodny przed wejściem do portu, o niewielkiej głębokości, osłonięty od silnych wiatrów i prądów, przeznaczony do kotwiczenia statków oczekujących na wprowadzenie do portu; reda, przedmorze, przedport, awanport, kotwicowisko


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) mar. żegl. basen przy wejściu do portu właściwego

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Decyzją kapitanatu jednostka pozostawała na przedporciu dwa tygodnie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. port mrz., przedport mrz.

 przym. portowy, przedportowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) awanport, przedport

Wiktionary


przedporodowy

poprzedzający poród


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) fizj. med. wet. następujący przed porodem, poprzedzający poród

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przeprowadzając analizę wywiadu położniczego w badanych grupach kobiet uwzględniono przebyte porody, przebyte poronienia, makrosomię płodu w poprzedniej ciąży, wady wrodzone u poprzedniego dziecka i zgon przedporodowy płodu.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. porodówka ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prenatalny

Wiktionary


przedport

specjalnie wyodrębniony obszar wodny przed wejściem do portu, o niewielkiej głębokości, osłonięty od silnych wiatrów i prądów, przeznaczony do kotwiczenia statków oczekujących na wprowadzenie do portu; reda, przedmorze, przedporcie, awanport, kotwicowisko


SJP.pl


przedportowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z przedporciem, dotyczący przedporcia

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jednostka pozostawała tydzień w obszarze przedportowym, na tzw. redzie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. port mrz., przedporcie n.

 przym. portowy

Wiktionary


przedpoście

okres bezpośrednio poprzedzający Wielki Post, trwający około trzy tygodnie


SJP.pl

Wikipedia


przedpotopowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest przedpotopowe; cecha tych, którzy są przedpotopowi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedpotopowy

 przysł. przedpotopowo

Wiktionary


przedpotopowy

1. pochodzący sprzed biblijnego potopu;
2. pochodzący sprzed bardzo dawna, z dawno minionej epoki;
3. potocznie: niemodny, przestarzały


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) pot. pochodzący z bardzo odległej epoki

 (1.2) żart. przestarzały, staroświecki

 (1.3) pochodzący sprzed potopu, mający miejsce przed potopem

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛtpɔtɔˈpɔvɨ, AS: pšetpotopovy

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przedpotopowo

 rzecz. przedpotopowość ż.

Wiktionary


przedpołudnie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) okres pomiędzy rankiem a południem

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛtpɔˈwudʲɲɛ, AS: pšetpou̯udʹńe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedpołudniowy

 rzecz. południe

Wiktionary


przedpołudniowy

odbywający się przed południem


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który następuje przed południem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Również w godzinach przedpołudniowych sarny wychodzą na żerowiska.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedpołudnie n.

Wiktionary


przedprątność

u kwiatów obupłciowych: wcześniejsze dojrzewanie pręcików niż słupków, zapobiegające samozapyleniu rośliny; protandria


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) bot. wcześniejsze dojrzewanie pręcików niż słupków w kwiatach niektórych roślin;

Wiktionary

Przedprątność, protandria – zjawisko występujące w kwiatach obupłciowych u niektórych gatunków roślin. Polega na wcześniejszym dojrzewaniu pręcików niż słupków. Jest to jeden z mechanizmów zapobiegających niekorzystnemu dla rośliny samozapyleniu, czyli zapyleniu się pyłkiem pochodzącym z tej samej rośliny. W kwiatach przedprątnych możliwe jest tylko zapylenie krzyżowe – pyłkiem pochodzącym z innej rośliny tego samego gatunku.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. przedprątny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) protandria

Wiktionary


przedpremiera

Prapremiera − określenie odnoszące się do pierwszego pokazu filmowego, przedstawienia teatralnego bądź operowego lub wykonania innego utworu muzycznego po raz pierwszy w historii. Prapremiera danego dzieła jest tylko jedna.Prapremierą czasem określa się w teatrze także próbę generalną − czyli ostatnią próbę przed premierą danej inscenizacji. Jest ona z reguły (choć nie zawsze) otwarta dla wszystkich zainteresowanych − często nieodpłatnie, w przeciwieństwie do zwykłych przedstawień.

Wikipedia


przedpremierowy

poprzedzający premierę


SJP.pl


przedproże

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) archit. taras poprzedzający wejście do budynku;

Wiktionary

Przedproże – parterowy taras poprzedzający wejście do budynku od strony ulicy, wysunięty przed jego fasadę i ogrodzony balustradą, zazwyczaj o szerokości takiej samej jak fasada

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przedproża to typowe elementy gdańskich kamienic.

Wiktionary


przedprywatyzacyjny

poprzedzający prywatyzację, występujący, odbywający się przed prywatyzacją


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) poprzedzający prywatyzację, sprzed prywatyzacji; występujący przed prywatyzacją

Wiktionary


przedprzedwczoraj

przysłówek

 (1.1) trzy dni przed dniem dzisiejszym

Wiktionary


przedpytle

dawniej: przyrząd do oddzielania grubszych cząstek wytworu mielenia od bardziej miałkich


SJP.pl


przedpłacać

wnosić przedpłatę, wpłacać zaliczkę


SJP.pl


przedpłacić

wnieść przedpłatę, wpłacić zaliczkę


SJP.pl


przedpłata

część ceny towaru wpłacona wcześniej z góry


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) hand. forma płatności polegająca na dokonaniu zapłaty za towar lub usługę z góry, czyli przed ich dostarczeniem lub wykonaniem

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedpłatowicz mos.

Wiktionary


przedpłatowicz

osoba, która dokonała przedpłaty


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pot. osoba, która uiściła przedpłatę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jednocześnie przedpłatowicze mają wciąż prawo do rekompensaty lub zakupu samochodu krajowej produkcji z bonifikatą.

 (1.1) Przedpłatowiczom pozwolono handlować prawem do ulgi, zwalniano ich z cła przy imporcie samochodów (co znów doprowadziło do patologii) i niektórych podatków.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedpłata ż.

Wiktionary


przedpłużek

dodatkowy, mały korpus pługa, umieszczany przed głównym korpusem płużnym, stosowany zwykle przy głębokiej orce zwięzłych gleb


SJP.pl

Przedpłużek – mały korpus płużny montowany przed korpusem głównym, służący do podcinania górnej warstwy roli, wraz ze znajdującymi się na niej resztkami roślinnymi, i przemieszczania jej na dno sąsiedniej bruzdy.

Przedpłużek ułatwia przyorywanie obornika, słomy i nawozów zielonych. Zwiększa też intensywność kruszenia skiby i stosowany jest tylko przy orce głębokiej. Podobną funkcję jak przedpłużek może pełnić także ścinacz listwowy. Szerokość robocza przedpłużka w stosunku do szerokości roboczej korpusu wynosi 0,3–0,7, a głębokość 0,3–0,5. W przedpłużku odpowiednikiem słupicy jest trzonek, przymocowywany jarzmem do ramy pługa lub do specjalnej obsady na ramie.

Wikipedia


przedramię

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) anat. odcinek kończyny piersiowej (przedniej, górnej) od stawu łokciowego do nadgarstka

Wiktionary

Przedramię (łac. antebrachium) – w anatomii człowieka część kończyny górnej, znajdująca się między ręką i ramieniem (dokładnie między nadgarstkiem i stawem łokciowym).

Część kostną przedramienia stanowią:

  • kość promieniowa – jest kością długą, jej koniec bliższy stanowi głowa kości promieniowej,
  • kość łokciowa – również jest kością długą, w jej części proksymalnej znajdują się dwa wyrostki (łokciowy i dziobiasty), będące panewką dla stawu ramienno-łokciowego, zaś jej głowa usytuowana jest w części dystalnej.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Dyżurny pielęgniarz zamarł ze zgrozy na widok blizn po samookaleczeniach na przedramionach pacjentki.

 (1.1) Przedramiona miała purpurowe od licznych ukąszeń i ugryzień.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛdˈrãmʲjɛ, AS: pšedrãmʹi ̯e

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. ramię n., przedramiennik m.

 przym. przedramieniowy, ramieniowy, przedramienny

Wiktionary


przedramieniowy

przymiotnik

 (1.1) przym. od przedramię

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛdrãmʲjɛ̇̃ˈɲɔvɨ, AS: pšedrãmʹi ̯ė̃ńovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedramię n.

Wiktionary


przedramienny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z przedramieniem, dotyczący przedramienia

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedramię n.

Wiktionary


przedrążyć

drążąc, przedostać się na drugą stronę, przebić się przez coś


SJP.pl


przedrealistyczny

dotyczący okresu poprzedzającego realizm


SJP.pl


przedreferendalny

poprzedzający referendum, występujący, odbywający się przed referendum


SJP.pl


przedreformowy

przymiotnik

 (1.1) sprzed reformy, przed reformą

Wiktionary


przedreptać

przejść gdzieś małymi kroczkami


SJP.pl


przedreptywać

rzadko: drepcząc, przechodzić


SJP.pl


przedrewolucyjny

przymiotnik

 (1.1) poprzedzający rewolucję, następujący przed rewolucją

Wiktionary


przedromański

preromański;
1. poprzedzający cywilizację romańską;
2. poprzedzający styl romański


SJP.pl


przedromantyczny

poprzedzający romantyzm, powstały lub tworzący w tym okresie


SJP.pl


przedrośle

stadium rozwojowe paprotników, w którym wytwarzane są organy rozrodcze żeńskie i męskie; protalium


SJP.pl

Przedrośle (prothallium, prothallus – z łac. pro = wczesny i gr. θαλλος (thallos) = gałązka) – stadium rozwojowe u roślin, zawierające organy męskie, żeńskie lub oba jednocześnie.

Stanowiący przedrośle plechowaty gametofit paprotników u paprotników jednakozarodnikowych zwykle jest jednopienny (obupłciowy), dwupienny jest zazwyczaj u skrzypów. U paprotników różnozarodnikowych występują przedrośla dwupienne (żeńskie produkujące rodnie i męskie wytwarzające plemnie).

Wikipedia


przedrostek

cząstka wyrazu znajdująca się przed jego rdzeniem lub jedna z kilku cząstek poprzedzających rdzeń wyrazu; prefiks


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) jęz. element słowotwórczy umieszczany przed leksemem, np. morfem przed rdzeniem wyrazu;

Wiktionary

Przedrostek, prefiks (od łac. praefixus „przymocowany na przedzie”) – w językoznawstwie jest to fragment wyrazu (tzw. morfem) dodawany do początku słowa podstawowego lub jego rdzenia (czyli do podstawy słowotwórczej), służący tworzeniu wyrazów pochodnych. Wyraz może nie posiadać żadnego prefiksu, może posiadać jeden lub więcej prefiksów.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przykładem przedrostka jest mili- w słowie milimetr.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛdˈrɔstɛk, AS: pšedrostek

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedrostkowy

 przysł. przedrostkowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prefiks

Wiktionary


przedrostkowy

utworzony za pomocą prefiksu, zawierający prefiks; będący prefiksem, należący do prefiksu; prefiksalny


SJP.pl


przedrozbiorowy

poprzedzający rozbiory Polski; pochodzący z okresu poprzedzającego rozbiory Polski


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) hist. mający miejsce przed rozbiorami Polski, pochodzący z tego okresu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ciągle wracano myślami do czasów przedrozbiorowych, kiedy Rzeczpospolita sięgała od morza do morza.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛdrɔzbʲjɔˈrɔvɨ, AS: pšedrozbʹi ̯orovy

Wiktionary


przedrozumienie

konieczny warunek rozumienia w filozofii H. G. Gadamera


SJP.pl


przedruk

ponowne wydanie dzieła literackiego, bez zmian w tekście


SJP.pl

Przedruk (ang. reprint) – dosłowne lub tylko nieznacznie zmienione, ponowne opublikowanie utworu.

Z reguły przedruk jest objętościowo większy niż cytat, i obejmuje cały utwór lub z niewielkimi skrótami. W formie przedruku publikowane są książki lub całe artykuły, także artykuły internetowe. Czasem przedruk artykułu polega na jego przetłumaczeniu i wydaniu w innym języku.

Wikipedia


przedryblować

a) w piłce noznej: minąć przeciwnika, prowadząc piłkę, zwłaszcza dzięki sprytnemu zagraniu; okiwać (potocznie);
b) w hokeju: minąć przeciwnika, prowadząc krążek, zwłaszcza dzięki sprytnemu zagraniu


SJP.pl


przedrylowywać

przewiercać na wylot


SJP.pl


przedrzemywać

spędzać pewien czas na drzemaniu


SJP.pl


przedrzeźniać

1. ośmieszać kogoś, naśladując czyjeś gesty, mimikę, ruchy, sposób mówienia itp.;
2. przedrzeźniać się -
a) przedrzeźniać siebie nawzajem;
b) dawniej: przekomarzać się


SJP.pl


przedrzeźniacki

przymiotnik od: przedrzeźniacz


SJP.pl


przedrzeźniacz

osoba przedrzeźniająca, naśladująca kogoś, często w złośliwy sposób


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) ktoś, kto naśmiewa się z kogoś naśladując jego zachowanie, gesty, sposób mówienia

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) ornit. nazwa systematyczna|Mimidae|ref=tak., północnoamerykański ptak z rzędu wróblowatych potrafiący naśladować usłyszane dźwięki;

Wiktionary

Przedrzeźniacze (Mimidae) – rodzina ptaków z podrzędu śpiewających (Oscines) w obrębie rzędu wróblowych (Passeriformes), obejmująca ponad trzydzieści gatunków.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: pʃɛˈḍʒɛʑɲat͡ʃ, AS: pšeḍžeźńač

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedrzeźnianie n., przedrzeźniactwo n.

 czas. przedrzeźniać ndk.

 przym. przedrzeźniacki

Wiktionary


przedrzeźniający

1. ośmieszać kogoś, naśladując czyjeś gesty, mimikę, ruchy, sposób mówienia itp.;
2. przedrzeźniać się -
a) przedrzeźniać siebie nawzajem;
b) dawniej: przekomarzać się


SJP.pl

Patrz:

przedrzeźniać

przedrzeźnić

ośmieszyć kogoś, naśladując czyjeś gesty, mimikę, ruchy, sposób mówienia itp.


SJP.pl


przedrzyźnić

dawniej: skopiować czyjeś gesty, mimikę, ruchy itp.; przedrzeźnić


SJP.pl


przedsąd

posiedzenie niejawne w Sądzie Najwyższym, na którym sędzia dokonuje wstępnej oceny skargi kasacyjnej


SJP.pl


przedsądowy

przedsądowe wezwanie do zapłaty - dokument, który wierzyciel kieruje do dłużnika, żądając uregulowania należności


SJP.pl


przedsamobójczy

dokonany przed popełnieniem samobójstwa


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) poprzedzający samobójstwo

Wiktionary

Powiązane:

 przym. samobójczy

 rzecz. samobójstwo n.

Wiktionary


przedscenie

część sceny wysunięta przed kurtynę; awanscena, proscenium


SJP.pl

Proscenium (gr. proskenion, fr. avant-scène), przedscenie – część sceny znajdująca się przed kurtyną w budynku teatralnym, wykorzystywana głównie w początkowej i końcowej części przedstawienia.

W starożytności określenie to stosowane było również w odniesieniu do podium (w teatrze greckim i rzymskim), na którym rozgrywała się akcja, tzw. proskeon.

Wikipedia


przedsejmowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do okresu przed obradami sejmu

 (1.2) znajdujący się przed siedzibą sejmu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Obradom sejmiku przedsejmowego przewodniczył marszałek wybierany z grona szlachty.

 (1.2) Mężczyzna zemdlał na jednym z przedsejmowych trawników.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. sejm mrz., Sejm mrz.

 przym. sejmowy

Wiktionary


przedsezonowy

przymiotnik

 (1.1) poprzedzający sezon; mający miejsce, odbywający się przed sezonem

Wiktionary


przedsię

spójnik

 (1.1) daw. przecież

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Święta przedtym ludzie czcili, a przedsię wszytko zrobili (…). (J. Kochanowski: Pieśń świętojańska o sobótce: Panna 1)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛtʲɕɛ, AS: pšetʹśe

Wiktionary


przedsiębiorca

osoba prowadząca własną działalność gospodarczą, właściciel przedsiębiorstwa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) ekon. praw. osoba prowadząca własną działalność gospodarczą, posiadająca własne przedsiębiorstwo;

Wiktionary

Przedsiębiorca (fr. entrepreneur) – w potocznym ujęciu to osoba podejmująca się przedsięwzięcia dla celów zarobkowych.

W polskim systemie prawa nie ma jednolitej definicji przedsiębiorcy. Funkcjonujące definicje sprowadza się do tego, że przedsiębiorcą jest podmiot prawa, który prowadzi we własnym imieniu działalność gospodarczą (lub zawodową). W rozumieniu prawnym „przedsiębiorca” najczęściej nie jest synonimem przedsiębiorstwa, ani firmy.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Ten przedsiębiorca wyzyskuje pracowników.

 (1.1) Przedsiębiorcą może być m.in. osoba fizyczna prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛtʲɕɛ̃mˈbʲjɔrt͡sa, AS: pšetʹśẽmbʹi ̯orca

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedsiębiorstwo n., przedsiębiorczość ż.

:: fż. przedsiębiorczyni ż.

 czas. przedsiębrać ndk., przedsięwziąć dk.

 przym. przedsiębiorczy

 przysł. przedsiębiorczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ekon. biznesmen, człowiek interesu; pot. prywaciarz

Wiktionary


przedsiębiorczość

1. cecha kogoś wykazującego się inicjatywą i skutecznością w załatwianiu różnych spraw biznesowych; obrotność;
2. ogół przedsiębiorstw na danym terenie;
3. przedmiot szkolny obejmujący naukę o podstawowych mechanizmach gospodarki i wolnego rynku


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zespół cech człowieka stanowiących o chęci i powodzeniu w załatwianiu różnych spraw (bycie przedsiębiorczym)

 (1.2) nauka lub sztuka podejmowania ryzyka i innowacyjności w budowaniu biznesu

 (1.3) ogół przedsiębiorców i przedsiębiorstw

Wiktionary

Przedsiębiorczość – cecha ludzkich działań polegająca na spekulacyjnej próbie określenia przyszłych stanów rynku i wykorzystania okazji do osiągnięcia zysku z powodu różnic pomiędzy cenami czynników produkcji a spodziewanymi przychodami ze sprzedaży jakiegoś dobra.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przedsiębiorczości nie można mu odmówić, sam podjął się takiego wyzwania i to z jakim skutkiem!

 (1.2) Ludzie w coraz młodszym wieku uczą się przedsiębiorczości.

 (1.3) Rząd, wprowadzając ustawę, narzucił na drobną przedsiębiorczość kolejne ograniczenia.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛtʲɕɛ̃mˈbʲjɔrt͡ʃɔɕt͡ɕ, AS: pšetʹśẽmbʹi ̯orčość

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedsiębiorca m., przedsiębiorstwo n., przedsiębranie n., przedsiębranie n., przedsiębiorczyni ż.

 czas. przedsiębrać ndk.

 przym. przedsiębiorczy

 przysł. przedsiębiorczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) aktywność, obrotność, rzutkość, zaradność

 (1.2) biznes

 (1.3) firmy, przedsiębiorcy, przedsiębiorstwa

Wiktionary


przedsiębiorczy

wykazujący się inicjatywą i skutecznością w załatwianiu różnych spraw biznesowych; obrotny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) zdolny do podejmowania kolejnych działań w sposób pomyślny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedsiębiorczość ż., przedsiębiorca mos., przedsiębiorstwo n., przedsiębiorczyni ż.

 przysł. przedsiębiorczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) inicjatywny, obrotny, pomysłowy, zaradny

Wiktionary


przedsiębiorczyni

kobieta prowadząca własną działalność gospodarczą, właścicielka przedsiębiorstwa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ekon. kobieta prowadząca własną działalność gospodarczą, posiadająca własne przedsiębiorstwo

Wiktionary

Przedsiębiorca (fr. entrepreneur) – w potocznym ujęciu to osoba podejmująca się przedsięwzięcia dla celów zarobkowych.

W polskim systemie prawa nie ma jednolitej definicji przedsiębiorcy. Funkcjonujące definicje sprowadza się do tego, że przedsiębiorcą jest podmiot prawa, który prowadzi we własnym imieniu działalność gospodarczą (lub zawodową). W rozumieniu prawnym „przedsiębiorca” najczęściej nie jest synonimem przedsiębiorstwa, ani firmy.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Polskie przedsiębiorczynie prowadzą także stosunkowo dużo firm zatrudniających powyżej 250 osób.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedsiębiorstwo n., przedsiębiorczość ż.

:: fm. przedsiębiorca m.

 czas. przedsiębrać ndk., przedsięwziąć dk.

 przym. przedsiębiorczy

 przysł. przedsiębiorczo

Wiktionary


przedsiębiorstwo

podmiot zajmujący się produkcją dóbr i usług w celu maksymalizacji nadwyżki ekonomicznej (zysku)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) samodzielna jednostka prowadząca działalność gospodarczą, najczęściej w celu osiągnięcia zysku;

Wiktionary

Przedsiębiorstwo – wyodrębniona prawnie i ekonomicznie jednostka gospodarcza. Istotą działalności przedsiębiorstwa jest produkcja dóbr lub świadczenie usług. Najczęściej definiowanym celem działalności przedsiębiorstwa jest osiąganie zysku poprzez zaspokajanie potrzeb konsumentów. Z perspektywy finansowej celem przedsiębiorstwa jest wzrost jego wartości rynkowej w średnim i długim okresie z korzyścią dla jego właścicieli.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W naszym przedsiębiorstwie przestrzega się praw pracowników.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛtʲɕɛ̃mˈbʲjɔrstfɔ, AS: pšetʹśẽmbʹi ̯orstfo

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedsiębiorczyni ż., przedsiębiorca m., przedsiębiorczość ż., mikroprzedsiębiorstwo n., przedsiębranie n.

 czas. przedsiębrać

 przym. przedsiębiorczy

 przysł. przedsiębiorczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) podmiot gospodarczy; pot. firma

Wiktionary


przedsiębrać

decydować się na wykonanie czegoś


SJP.pl

czasownik niedokonany (dk. przedsięwziąć)

 (1.1) podejmować jakieś działanie lub działalność

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) — Gdy dowiem się wreszcie, co zamierzacie tu przedsiębrać — odrzekła — powiem ci, Filippa, z czym się zgadzam.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛtʲˈɕɛ̃mbrat͡ɕ, AS: pšetʹśmbrać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedsiębiorczyni ż., przedsiębiorczość ż., przedsiębranie n., przedsiębiorca, przedsiębiorstwo

Wiktionary


przedsiębranie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przedsiębrać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedsiębiorstwo n., przedsięwzięcie n., przedsiębiorczość ż.

 czas. przedsiębrać ndk., przedsięwziąć dk.

Wiktionary


przedsiewny

poprzedzający siew


SJP.pl


przedsięwziąć

zdecydować się na wykonanie czegoś


SJP.pl

czasownik dokonany (ndk. przedsiębrać)

 (1.1) podjąć jakieś działanie lub działalność

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛtʲˈɕɛ̃w̃vʲʑɔ̇̃ɲt͡ɕ, AS: pšetʹśũ̯vʹźo̊̃ńć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedsiębiorczyni ż., przedsiębranie n., przedsiębiorca mos., przedsięwzięcie

Wiktionary


przedsięwzięcie

zdecydować się na wykonanie czegoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przedsięwziąć.

 (1.2) zaplanowane działanie wykonane w jakimś celu, rzecz zamierzona i realizowana

 (1.3) rzad. zamiar, postanowienie

 (1.4) przest. przedsiębiorstwo, instytucja produkcyjna lub handlowa

Wiktionary

Przedsięwzięcie – ogólne określenie jakiegoś projektu lub działania podjętego w jakimś celu lub jakiegoś zamysłu, którego wynikiem są konkretne działania, np. działania inwestycyjne jako przedsięwzięcie inwestycyjne lub np. przedsięwzięcie termomodernizacyjne – jako opis działania mającego na celu osiągnięcie oszczędności energii w budynkach.

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Od kiedy zostałem głową tego przedsięwzięcia, sprawy zaczęły iść lepiej.

 (1.2) On uważa, że założenie własnej firmy w Polsce to zbyt ryzykowne przedsięwzięcie.

 (1.2) Jurek jest dzieckiem szczęścia, udają mu się takie przedsięwzięcia, o jakich my możemy tylko pomarzyć.

 (1.2) Leśnicy radzili z przyrodnikami na temat planowaćanowanych przedsięwzięć w Puszczy Białowieskiej.

 (1.2) W ramach realizacji tej dyrektywy promowane są działania proefektywnościowe, w szczególności realizacja przedsięwzięć termomodernizacyjnych [...].

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛtʲɕɛ̃w̃vʲˈʑɛ̇̃ɲt͡ɕɛ, AS: pšetʹśẽũ̯vʹźė̃ńće

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedsiębranie n.

 czas. przedsięwziąć dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) akcja

 (1.4) daw. antrepryza

Wiktionary


przedsionek

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) archit. niewielkie pomieszczenie oddzielające wejście od wnętrza budynku

 (1.2) mot. turyst. zadaszenie z materiału dostawiane przed wejściem do przyczepy kempingowej lub namiotu

 (1.3) anat. zool. u kręgowców część serca oddzielona zastawką od komory;

 (1.4) anat. część ucha wewnętrznego, w obrębie błędnika;

 (1.5) anat. obszar organizmu znajdująca się przed jamą z organami wewnętrznymi

 (1.6) przen. wstęp do czegoś, wczesne doświadczenie

Wiktionary

  • przedsionek budynku
  • przedsionek serca
  • przedsionek ucha wewnętrznego

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Daszek nad przedsionkiem został wsparty kolumną toskańską.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. sień ż., sionka ż., sioneczka ż.

 przym. przedsionkowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wiatrołap, przybudówka

 (1.6) przedsmak, przedśpiew, przedświt, zapowiedź

Wiktionary


przedsionkowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) med. związany z przedsionkiem, dotyczący przedsionka

 (1.2) bud. związany z przedsionkiem do pomieszczenia

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedsionek mrz.

Wiktionary


przedskoczek

zawodnik niebiorący udziału w konkurencji narciarskiej, oddający skok przed zawodnikami


SJP.pl

Skoki narciarskie – zimowa dyscyplina sportowa rozgrywana na skoczniach narciarskich od połowy XIX wieku. Skoki narciarskie wraz z biegami narciarskimi oraz kombinacją norweską (połączenie biegów i skoków) należą do rodziny sportów narciarstwa klasycznego. Dyscyplina ta cieszy się popularnością głównie w Europie, szczególnie w krajach nordyckich (w Norwegii i Finlandii) i Europy Środkowej (w Austrii, Czechach, Niemczech, Polsce, Słowenii i Szwajcarii), a poza Europą dyscyplina ta jest popularna głównie w Japonii.

Wikipedia


przedskoczkini

przedskoczek


SJP.pl

Patrz:

przedskoczek

przedślubny

przymiotnik

 (1.1) następujący przed ślubem, poprzedzający ślub

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nie dla tego mówię to, iżbym chciał utrzymywać, iż miłość przedślubna mocniejszą być musi koniecznie od miłości poślubnej; wszakże mnogie mamy przykłady małżeństw kochających się stale, czule, aż do grobowej deski; niemniej przeto powtarzam, że czas ten przedślubnych marzeń dwojga kochanków, marzeń czystych, niewinnych (…) jest najcudniejszym niepowrotnym, nieodżałowanym epizodem życia ziemskiego.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. ślubny

 rzecz. ślubny mos.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przedmałżeński

Wiktionary


przedsmak

1. dawniej: uczucie smaku potrawy przed przystąpieniem do jej jedzenia;
2. próbka, zapowiedź czegoś, co ma nastąpić


SJP.pl


przedśmiertnie

przysłówek

 (1.1) tuż przed śmiercią

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedśmiertny

Wiktionary


przedśmiertny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który następuje przed śmiercią

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przedśmiertnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przedagonalny

Wiktionary


przedsobie

w górnictwie: rozszerzenie przodka chodnika na szerokość chodnikową w każdą stronę


SJP.pl


przedsoborowy

poprzedzający sobór, występujący, odbywający się przed soborem


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) kośc. odnoszący się do Kościoła katolickiego i sytuacji w nim przed soborem watykańskim II

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W głębi prezbiterium zostanie zachowany stary ołtarz przedsoborowy z nadstawą szafową, jednak relikwie będą przechowywane w specjalnym schowku w nowym ołtarzu.

 (1.1) Dzisiaj przedsoborowy mszał jest stosowany już bardzo rzadko. W Polsce można się z nim zetknąć tylko w nielicznych kościołach.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. sobór mrz., soborność ż.

 przym. soborowy

Wiktionary


przedsocjalistyczny

poprzedzający socjalizm


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) poprzedzający pojawienie się albo wprowadzenie socjalizmu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. socjalizm mrz.

 przysł. socjalistycznie

Wiktionary


przedsokratejski

poprzedzający Sokratesa (greckiego filozofa), pochodzący z czasów przed narodzinami Sokratesa


SJP.pl


przedsprzedaż

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) hand. przedterminowe umożliwienie zakupu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ruszyła przedsprzedaż biletów na koncert U2.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. sprzedawać

Wiktionary


przedstawiać

czasownik przechodni

 (1.1) zapoznawać kogoś z kimś, prezentować komuś kogoś

 (1.2) podawać co do wiadomości, dawać do obejrzenia, do wglądu

 (1.3) opisywać, ukazywać coś zwykle w formie artystycznej

 (1.4) być czymś dla kogoś, stanowić coś

czasownik zwrotny

 (2.1) podawać swoje nazwisko podczas poznawania kogoś, spotkania z kimś

 (2.2) prezentować się, wyglądać

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przedstawię cię pani domu.

 (1.2) Na spotkaniu architekt przedstawił swój najnowszy projekt.

 (1.3) W tym utworze autor przedstawia środowisko miejskie Polski przedwojennej.

 (1.4) Ta książka przedstawia dla mnie niewyobrażalną wartość.

 (2.1) Przedstawił się mojemu bratu.

 (2.2) Sytuacja w firmie nie przedstawia się najlepiej, w ostatnim kwartale mieliśmy duże straty.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛtˈstavʲjät͡ɕ, AS: pšetstavʹi ̯äć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedstawicielka ż., przedstawianie n., przedstawienie n., przedstawiciel mos., przedstawicielstwo n.

 czas. stawiać ndk., postawić dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) okazywać, pokazywać, przedłożyć

 (1.4) stanowić, reprezentować

Wiktionary


przedstawianie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przedstawiać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛtstaˈvʲjä̃ɲɛ, AS: pšetstavʹi ̯ä̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przedstawiać, postawić

 rzecz. przedstawiciel mos., przedstawienie n., przedstawicielka ż.

Wiktionary


przedstawić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przedstawiać)

 (1.1) dokonany od|przedstawiać.

czasownik zwrotny przedstawić się

 (2.1) zaprezentować się, zapoznać kogoś ze swoją osobą

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Projekt posesji przedstawię oczywiście na zarządzie.

 (2.1) Przedstawię się.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛtˈstavʲit͡ɕ, AS: pšetstavʹić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedstawiciel mos., przedstawienie n., przedstawicielka ż.

 czas. postawić

Wiktionary


przedstawiciel

osoba występująca w czyimś imieniu, wyrażająca czyjeś poglądy, reprezentant jakiejś zbiorowości


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba działająca w imieniu kogoś lub czegoś

 (1.2) typowy członek danej grupy, typowy okaz danej kategorii

Wiktionary

  • przedstawiciel handlowy
  • przedstawiciel dyplomatyczny – dyplomata
  • przedstawiciel ustawowy (Polska)

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jan Kowalski jest przedstawicielem firmy komputerowej.

 (1.1) W piątek telewizja CNN, powołując się na dwóch przedstawicieli sektora obronności USA, poinformowała, że rosyjski myśliwiec Su-27 wykręcił beczkę nad amerykańskim samolotem zwiadowczym RC-135 w międzynarodowej przestrzeni powietrznej nad Morzem Bałtyckim.

 (1.2) Pies domowy to przedstawiciel rodziny psowatych.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛtstaˈvʲit͡ɕɛl, AS: pšetstavʹićel

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedstawicielstwo n., przedstawianie n., przedstawienie n.

:: fż. przedstawicielka ż.

 czas. przedstawiać ndk., przedstawić dk.

 przym. przedstawicielski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) reprezentant, pełnomocnik, wysłannik, delegat, rzecznik

 (1.2) przykład, egzemplarz

Wiktionary


przedstawicielka

kobieta występująca w czyimś imieniu, wyrażająca czyjeś poglądy, reprezentantka jakiejś zbiorowości


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta działająca w imieniu kogoś lub czegoś

 (1.2) typowa członkini danej grupy, reprezentantka danej kategorii

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Głos zabierze przedstawicielka KIK-u z Mławy.

 (1.2) Czapla siwa jest typową przedstawicielką czaplowatych.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedstawicielstwo n., przedstawianie n., przedstawienie n.

:: fm. przedstawiciel m.

 czas. przedstawiać ndk., przedstawić dk.

 przym. przedstawicielski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) reprezentantka, pełnomocniczka, wysłanniczka, delegatka, rzeczniczka

 (1.2) przykład, egzemplarz

Wiktionary


przedstawicielstwo

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) hand. pełnomocnictwo wydane komuś przez przedsiębiorstwo handlowe do występowania w jego interesach

 (1.2) występowanie w czyimś imieniu

 (1.3) zespół ludzi wyłonionych spośród określonej grupy, instytucji, itp., upoważniony do reprezentowania jej interesów

 (1.4) placówka reprezentująca za granicą rząd swego kraju

Wiktionary

Przedstawicielstwo – czynność prawna dokonywana przez osobę zwaną przedstawicielem, w imieniu osoby zwanej dalej reprezentowanym, pociągająca za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego. Przedstawicielstwo może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) lub na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo). Przykładowo: przedstawicielem ustawowym małoletnich dzieci są ich rodzice, natomiast prokurent jest pełnomocnikiem przedsiębiorcy podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców.

Wikipedia

Powiązane:

 czas. przedstawiać

 rzecz. przedstawienie n., przedstawiciel mos., przedstawicielka ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pełnomocnictwo

 (1.2) reprezentacja, reprezentowanie

 (1.3) delegacja, deputacja, misja, reprezentacja

 (1.4) konsulat, placówka

Wiktionary


przedstawienie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) występ wykonywany na scenie przed publicznością, widowisko

 (1.2) prezentacja czegoś

 (1.3) pot. nieodpowiednie zachowanie w miejscu publicznym

 (1.4) odczasownikowy od|przedstawić.

Wiktionary

  • przedstawienie – widowisko, spektakl, inscenizacja, show
  • Przedstawienie – film z 1970 roku
  • Przedstawienie – film z 1993 roku

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Zarządzenie zakazuje udostępniania nieruchomości należących do Poznania na potrzeby organizowania objazdowych przedstawień cyrkowych z udziałem zwierząt.

 (1.2) Spotkanie z klientem zacząłem od przedstawienia oferty naszej firmy.

 (1.2) Mam miesiąc na przygotowanie i przedstawienie planu dalszego rozwoju koncernu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛtstaˈvʲjɛ̇̃ɲɛ, AS: pšetstavʹi ̯ė̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedstawicielstwo n., przedstawiciel m., przedstawicielka ż., przedstawianie n.

 czas. postawić, przedstawiać ndk., przedstawić dk.

 przym. przedstawicielski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) inscenizacja, show, spektakl, widowisko

 (1.3) scenka, szopka

Wiktionary


przedstawieniowiec

twórca opierający się w sztuce nie na abstrakcyjnych pojęciach a na przedstawieniach


SJP.pl


przedstopie

przednia część stopy


SJP.pl


przedstrunowce

typ bezkręgowych, morskich zwierząt wtóroustych; prastrunowiec, półstrunowce, strunogębe, szparoskrzelne


SJP.pl

Półstrunowce (Hemichordata, z gr. hemi – pół + chorda – struna), przedstrunowce (Protochordata), strunogębe (Stomochordata), szparoskrzelne (Branchiotremata) – typ bezkręgowych, morskich zwierząt wtóroustych o cechach morfologicznych zbliżonych do strunowców (stąd nazwa typu), natomiast w rozwoju zarodkowym wykazujących cechy wspólne ze szkarłupniami. Występują wyłącznie w wodach morskich, głównie pełnosłonych, najczęściej w strefie dennej. Są wśród nich organizmy wolno żyjące i osiadłe, często kolonijne, tylko nieliczne pływają. Żywią się detrytusem i drobnymi organizmami morskimi.

Wikipedia


przedstrunowiec

przedstawiciel typu bezkręgowych, morskich zwierząt wtóroustych; prastrunowiec, półstrunowiec


SJP.pl


przedstudniówkowy

poprzedzający studniówkę


SJP.pl


przedświadomość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przedświadome

Wiktionary

Przedświadomość (niem. das Vorbewusste) – termin wprowadzony do psychoanalizy przez Sigmunda Freuda jako określenie granicznej sfery psychiki między świadomością a nieświadomością. Obejmuje ona treści niebędące obecnie w polu świadomości (treści stłumione – w przeciwieństwie do treści wypartych, należących do sfery nieświadomości), lecz które mogą być łatwo aktywizowane i powrócić do świadomości.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. przedświadomy

Wiktionary


przedświąteczny

przymiotnik

 (1.1) przypadający na okres tuż przed świętem, poprzedzający święto

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛtʲɕfʲjɔ̃nˈtɛt͡ʃnɨ, AS: pšetʹśfʹi ̯õntečny

Wiktionary


przedświt

1. chwila poprzedzająca świt, brzask
2. przenośnie: zapowiedź


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pora nocy tuż przed świtem

Wiktionary

  • przedświt – chwila przed świtem
  • Przedświt – wieś w województwie mazowieckim
  • Przedświt – gromada
  • Przedświt – poemat Zygmunta Krasińskiego
  • Wydawnictwo Przedświt
  • Przedświt – rasa konia
  • Przedświt – albańsko-grecki film fabularny z roku 2017
  • Przedświt – gazetka konspiracyjna (wiosna – lato 1941)
  • Przedświt (L’Aurore) – czasopismo socjalistyczne (wyd. 1881–1905 w Genewie, Lipsku, Londynie, Paryżu, zaś od 1907–1920 w Krakowie, Lwowie, Warszawie), kontynuacja czasopisma Równość (Égalité)
Zobacz też

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Tak śród przedświtów lepszego poranka • Marzył wygnaniec, marzyła wygnanka! sic.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. świt mrz., świtanie n.

Wiktionary


przedświtowy

przymiotnik od: przedświt


SJP.pl


przedsylwestrowy

poprzedzający sylwestra


SJP.pl


przedszaniec

okop wysunięty przed główną linię umocnień; rawelin


SJP.pl


przedszczepienny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z okresem poprzedzającym szczepienie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Proszę o wypełnienie ankiety przedszczepiennej i oddanie jej asystentowi.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. szczepienny

Wiktionary


przedszkolacki

1. przedszkolak;
2. pejoratywnie: niedojrzały, dziecinny


SJP.pl


przedszkolaczek

zdrobnienie od: przedszkolak


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) zdrobn. od: przedszkolak

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedszkole n., przedszkolanin m., przedszkolanka ż., przedszkolak mos./mzw.

 przym. przedszkolny

Wiktionary


przedszkolaczka

zdrobnienie od: przedszkolak


SJP.pl


przedszkolak

dziecko uczęszczające do przedszkola lub oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy lub męskozwierzęcy

 (1.1) dziecko chodzące do przedszkola, będące w wieku przedszkolnym

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛṭˈʃkɔlak, AS: pšeṭškolak

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedszkole n., przedszkolanka ż.

:: fż. przedszkolaczka ż.

:: zdrobn. przedszkolaczek m.

 przym. przedszkolny

Wiktionary


przedszkolanek

1. wychowawczyni w przedszkolu;
2. potocznie: dziewczynka uczęszczająca do przedszkola; przedszkolaczka


SJP.pl


przedszkolanin

rzadko: wychowanek lub wychowawca przedszkola


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) rzad. przedszkolak

 (1.2) rzad. żart. nauczyciel przedszkola, wychowawca przedszkolny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedszkole n., przedszkolak m., przedszkolaczek m., przedszkolność ż., przedszkolackość ż.

:: fż. przedszkolanka ż.

 przym. przedszkolny, przedszkolacki

 przysł. przedszkolacko

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przedszkolak

 (1.2) ofic. nauczyciel przedszkola; wychowawca przedszkola, wychowawca przedszkolny, wychowawca w przedszkolu

Wiktionary


przedszkolanka

1. wychowawczyni w przedszkolu;
2. potocznie: dziewczynka uczęszczająca do przedszkola; przedszkolaczka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. nauczycielka przedszkola, wychowawczyni przedszkolna, wychowawczyni w przedszkolu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przedszkolanka kazała dzieciom umyć twarze.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛṭʃkɔˈlãnka, AS: pšeṭškolãnka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedszkole n., przedszkolak m., przedszkolaczek m.

:: fm. przedszkolanin m.

 przym. przedszkolny, szkoleniowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ofic. nauczycielka przedszkola; wychowawczyni przedszkola, wychowawczyni przedszkolna, wychowawczyni w przedszkolu

Wiktionary


przedszkole

placówka opiekuńczo-wychowawcza dla dzieci w wieku od 3 do 6 lat


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) eduk. dzienna placówka o charakterze opiekuńczo-wychowawczym, do której uczęszczają dzieci w wieku od trzech lat do chwili rozpoczęcia obowiązku szkolnego;

Wiktionary

Przedszkole – instytucja opiekuńczo-wychowawcza, do której uczęszczają dzieci w wieku od 3 lat (w Polsce – w szczególnych przypadkach od 2) do rozpoczęcia spełniania obowiązku szkolnego.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Nasza córka pójdzie w tym roku do przedszkola.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛṭˈʃkɔlɛ, AS: pšeṭškole

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedszkółka ż., przedszkolak m., przedszkolaczek m., przedszkolanin m., przedszkolanka ż., przedszkolanek m.

 przym. przedszkolny, wokółprzedszkolny, wewnątrzprzedszkolny, przyprzedszkolny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przest. ochronka

Wiktionary


przedszkolny

1. przedszkole;
2. poprzedzający okres szkolny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) poprzedzający lata nauki szkolnej, poprzedzający okres szkolny

 (1.2) dotyczący przedszkola, właściwy przedszkolu, należący do przedszkola

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛṭˈʃkɔlnɨ, AS: pšeṭškolny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedszkółka ż., przedszkole n., przedszkolak m., przedszkolaczek m., przedszkolanka ż., przedszkolanin mos.

 przym. szkoleniowy, przyprzedszkolny

Wiktionary


przedszkółka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gw-pl|Warmia. przedszkole

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedszkole n.

 przym. przedszkolny

Wiktionary


przedsł.

skrót

 (1.1) = przedsłowie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przedm., wprow.

Wiktionary


przedsław

imię męskie


SJP.pl

Przedsław, Przecław, Przecsław, Przesław – staropolskie imię męskie, złożone z członów Przed- (pierwszy człon posiadał wiele różnych znaczeń, zależnych od znaczenia drugiego członu imienia) i -sław („sława”). Imię notowane w Polsce od 1153 roku. Mogło oznaczać „ten, który stawia sławę ponad inne rzeczy”, „stawiający wyżej sławę”. Możliwe staropolskie zdrobnienia to: Przech, Przechno, Przeczek, Przeczko, Przeczk, Przeczka (masc.), Przeczeń, Przeczno, Przesz, Przeszek, Przeszko.

Wikipedia


przedsłowie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) liter. daw. rozdział na początku książki zapoznający czytelnika z intencjami, historią, genezą powstania itp. utworu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W przedsłowiu autor chce unaocznić nam w jakich czasach zaczął pisać tę nowelę.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) introdukcja, preambuła, prolegomena, prolog, słowo wstępne, wprowadzenie, wstęp

Wiktionary


przedsłupność

u kwiatów obupłciowych: wcześniejsze dojrzewanie słupków niż pręcików, zapobiegające samozapyleniu rośliny; protogynia, protoginia, proterogynia, proteroginia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) bot. wcześniejsze dojrzewanie słupków niż pręcików w kwiatach niektórych roślin;

Wiktionary

Przedsłupność, protogynia – zjawisko występujące w kwiatach obupłciowych u niektórych gatunków roślin. Polega na wcześniejszym dojrzewaniu słupków niż pręcików. Jest to jeden z mechanizmów zapobiegających niekorzystnemu dla rośliny samozapyleniu, czyli zapyleniu się pyłkiem pochodzącym z tej samej rośliny.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. przedsłupny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) protogynia

Wiktionary


przedtakt

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) liter. anakruza; sylaby nieakcentowane na początku wersu przed pierwszą sylabą akcentowaną

 (1.2) muz. początkowe dźwięki melodii, poprzedzające dźwięk akcentowany na silnej części taktu

 (1.3) muz. niepełny takt na początku utworu muzycznego

 (1.4) przen. początek, wstęp do czegoś

Wiktionary

Przedtakt, inaczej anakrusis – niepełny takt lub pojedyncza nuta (zwana wówczas odbitką) otwierająca utwór muzyczny.

Przedtakt ma na celu podkreślenie tego, że utwór rozpoczyna się od słabej, nieakcentowanej części przebiegu rytmicznego i najczęściej powoduje skrócenie ostatniego taktu o odpowiadającą mu wartość, tak żeby zachowana była suma pełnych taktów w całym utworze.

Wikipedia

Synonimy:

 (1.4) preludium, przygrywka

Wiktionary


przedtem

zaimek

 (1.1) w czasie poprzedzającym jakieś wydarzenie; przed nastąpieniem czegoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przedtem mieszkała tu pani Zofia, teraz mieszkanie stoi puste.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛtːɛ̃m, AS: pše•tẽm

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) najpierw, zanim, poprzednio, wcześniej, dawniej

Wiktionary


przedtermin

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) stud. dodatkowy egzamin, pisany jeszcze przed rozpoczęciem sesji egzaminacyjnej

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wie ktoś kiedy jest przedtermin z tego przedmiotu? (z Internetu)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛtˈːɛrmʲĩn, AS: pše•termʹĩn

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedterminowość ż.

 przym. przedterminowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zerówka

Wiktionary


przedterminowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przedterminowe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedterminowy

 przym. przedterminowo

 rzecz. przedtermin mrz.

Wiktionary


przedterminowy

przymiotnik

 (1.1) następujący przez terminem

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przedterminowo

 rzecz. przedtermin mrz., przedterminowość ż.

Wiktionary


przedtkankowiec

przedstawiciel podkrólestwa zwierząt, który nie wykształcił właściwych tkanek i organów; nietkankowiec, beztkankowiec, nibytkankowiec


SJP.pl


przedtreningówka

środowiskowo: suplement diety brany przed wysiłkiem fizycznym w celu podniesienie wydolności


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) sport. środ. suplement diety mający na celu chwilowe zwiększenie wydajności organizmu, spożywany zazwyczaj krótko przed treningiem, zwł. siłowym

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dzięki przedtreningówce można szybciej zbudować masę mięśniową.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedtreningowy

Wiktionary


przedtreningowy

dotyczący czasu przed treningiem


SJP.pl


przedtrzonowiec

jeden z zębów występujących w uzębieniu ssaków; ząb przedtrzonowy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy lub męskorzeczowy

 (1.1) anat. rodzaj zęba położonego między kłami a trzonowcami;

Wiktionary

Ząb przedtrzonowy, przedtrzonowiec (łac. dens premolaris) – rodzaj zęba występującego u większości ssaków (zarówno w uzębieniu mlecznym, jak i stałym, z wyjątkiem przedtrzonowca pierwszego, który jest niewymienny), w tym człowieka (tylko w uzębieniu stałym, wśród zębów mlecznych nie występują przedtrzonowce). Dorosły człowiek ma osiem zębów przedtrzonowych.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. przedtrzonowy

 rzecz. trzonowiec mrz./mzw.

Wiktionary


przedtrzonowy

określenie rodzaju zębów znajdujących się pomiędzy kłami a zębami trzonowymi


SJP.pl


przedtułów

przednia część ciała pajęczaków i niektórych skorupiaków; przedtułowie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) ent. przedni, stale bezskrzydły pierścień tułowia owadów;

Wiktionary

Przedtułów (prothorax) – pierwszy (przedni) z trzech pierścieni tułowia owadów, stale bezskrzydły. Wykazuje tendencję do zaniku pleur. Płytka grzbietowa tego segmentu to przedplecze (pronotum, protergum) – nie ma akrotergitu i zatarczy, płytka brzuszna to przedpiersie (prosternum), boczna – propleuron.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przedplecze stanowi płytkę grzbietową przedtułowia.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. tułów mrz.

Wiktionary


przedtułowie

przednia część ciała pajęczaków i niektórych skorupiaków; przedtułowie


SJP.pl


przedubojowy

mający miejsce przed ubojem zwierząt


SJP.pl


przedudzie

Przedudzie, prefemur (łac.: praefemur, trochantellus) – człon odnóża niektórych stawonogów położony pomiędzy krętarzem a udem (występuje u pareczników i krocionogów) lub dosiebna część uda (np. u błonkówek).

U Spirostreptidae obecny na przedudziu pierwszej pary odnóży samców wyrostek processus praefemoralis ma istotne znaczenie taksonomiczne.

Wikipedia


przedugodowy

poprzedzający ugodę, przypadający przed ugodą; preliminarny


SJP.pl


przeduniowy

odnoszący się do okresu przed unią


SJP.pl


przeduralski

przymiotnik

 (1.1) położony przed Uralem (względem Europy)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Ural m.

Wiktionary


przedurodzeniowy

poprzedzający urodzenie; prenatalny


SJP.pl


przedwakacyjny

mający miejsce przed wakacjami


SJP.pl


przedwarzać

dawniej: szydzić, przedrwiwać, żartować


SJP.pl


przedwcześnie

przysłówek

 (1.1) zbyt wcześnie, za wcześnie, przed właściwym czasem, przed określonym terminem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jestem wcześniakiem, ponieważ urodziłem się przedwcześnie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛtˈft͡ʃɛɕɲɛ, AS: pšetfčeśńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedwczesność ż.

 przym. przedwczesny

 przysł. wcześniej

Wiktionary


przedwczesność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przedwczesne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedwczesny

 przysł. przedwcześnie

Wiktionary


przedwczesny

przymiotnik

 (1.1) pojawiający się wcześniej niż powinien; będący za wcześnie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Duży talent poetycki, którego świetny rozwój tragicznie przerwała przedwczesna śmierć.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛtˈft͡ʃɛsnɨ, AS: pšetfčesny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedwczesność ż.

 przysł. przedwcześnie, wcześniej

Wiktionary


przedwczoraj

onegdaj;
1. dzień poprzedzający dzień wczorajszy;
2. w dniu poprzedzającym dzień wczorajszy


SJP.pl

przysłówek

 (1.1) dwa dni przed dniem dzisiejszym; dzień przed wczoraj

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przedwczoraj mój żółw obchodził swoje jedenaste urodziny.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛtˈft͡ʃɔraj, AS: pšetfčorai ̯

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedwczorajszy

 przysł. wczora

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przest. onegdaj; kresy|pozawczoraj.

Wiktionary


przedwczorajszy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) mający miejsce przedwczoraj, związany z dniem poprzedzającym wczorajszy

przymiotnik jakościowy

 (2.1) przen. dotyczący przeszłości, dawny, stary

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na szczęście po przedwczorajszym śniegu nie pozostanie już śladu, jedynie wierzchołkigór najwyższe i korony oszronione drzew samotnych na skalistych stokach będą połyskiwały srebrem wiecznego lodu.

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przedwczoraj, wczora

Wiktionary


przedweselny

poprzedzający wesele


SJP.pl


przedwieć

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) daw. brat babki

 (1.2) daw. brat prababki

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dziadek wujeczny inaczej przedwieć to brat babki, natomiast dziadek stryjeczny czyli prastryj to brat dziadka.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛdvʲjɛ̇t͡ɕ, AS: pšedvʹi ̯ėć

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) stary wuj, dziadek wujeczny

 (1.2) starszy wuj

Wiktionary


przedwieczerz

(r. męski) dawniej: pora przedwieczorna; przedwieczerze


SJP.pl


przedwieczerza

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) daw. podwieczorek

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedwieczorny

Wiktionary


przedwieczerze

dawniej: pora przedwieczorna; przedwieczerz


SJP.pl


przedwieczny

1. istniejący przed wiekami; odwieczny;
2. istniejący wiecznie, niemający początku ani końca


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) bardzo stary; taki, który istniał już przed wiekami

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

 (1.1) prawieczny, prawiekowy, prastary, pradawny, pradziejowy, starodawny, wiekowy

antonimy.

hiperonimy.

 (1.1) dawny

hiponimy.

 (1.1) prahistoryczny / prehistoryczny

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. wieczność ż.

 przym. wieczny

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) primeval, primaeval, everlasting

* białoruski: (1.1) першабытны (pieršabytny)

* chorwacki: (1.1) prastar

* czeski: (1.1) pravěký

* estoński: (1.1) iidne

* francuski: (1.1) primordial

* hiszpański: (1.1) prístino

* kaszubski: (1.1) przedwieczny, prastôri, stalatny

* łaciński: (1.1) primaevus

* łotewski: (1.1) pirmatnējs

* niemiecki: (1.1) urtümlich, urzeitlich

* nowogrecki: (1.1) πρωτόγονος (protógonos)

* słowacki: (1.1) praveký

* ukraiński: (1.1) первісний (pervisnyj)

* węgierski: (1.1) ősi

* włoski: (1.1) primordiale

źródła.

== przedwieczny (język kaszubski.) ==

wymowa.

znaczenia.

przymiotnik

 (1.1) przedwieczny

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. wieczność ż.

 przym. wieczny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prawieczny, prawiekowy, prastary, pradawny, pradziejowy, starodawny, wiekowy

Wiktionary


przedwieczorny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odbywający się przed wieczorem, związany z późnym popołudniem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nina lubiła przedwieczorne spacery z Atosem.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedwieczerza ż.

Wiktionary


przedwielkanocny

poprzedzający Wielkąnoc, występujący, odbywający się przed Wielkąnocą


SJP.pl


przedwiercić

w górnictwie: wykonać w kopalni otwory badawcze na przedzie wydrążonych wyrobisk przy zbliżaniu się do zagrożonych miejsc


SJP.pl


przedwigilijny

poprzedzający Wigilię


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dziejący się w czasie poprzedzającym Wigilię

Wiktionary


przedwiosenny

występujący przed wiosną


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który poprzedza wiosnę, następuje przed nadejściem wiosny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedwiośnie n., przedwiosenność ż., wiosna ż., wiosenka ż.

 przysł. przedwiosennie, wiosennie

Wiktionary


przedwiośnie

pora roku stanowiąca okres przejściowy między zimą a wiosną, przypadająca na kwiecień i początki maja


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) okres przejściowy między zimą a wiosną, zwiastujący nadejście wiosny

Wiktionary

Przedwiośnie – jedna z dwóch uzupełniających pór roku w przyrodzie, w strefie klimatu umiarkowanego (drugą uzupełniającą porą jest przedzimie).

Za przedwiośnie przyjmuje się okres roku na styku zimy i wiosny, w którym średnie temperatury powietrza wahają się pomiędzy 0 a 5 °C (z tendencją wzrostową). Opad atmosferyczny jest umiarkowany, zazwyczaj ciekły, a jeśli stały (zamarznięty), to zanikający. Natomiast osad atmosferyczny jest obfity i we wszystkich rodzajach. Dzienna pora dnia jest podobnej długości trwania do pory nocnej.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jak tylko nadejdzie przedwiośnie, przesadzimy naszą choinkę z donicy do gruntu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛdˈvʲjɔ̇ɕɲɛ, AS: pšedvʹi ̯ȯśńe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedwiosenny

 rzecz. wiosna ż.

Wiktionary


przedwnęczka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) stpol. prawnuczka

Wiktionary


przedwoj

staropolskie imię męskie


SJP.pl

Przedwoj – staropolskie imię męskie, złożone z dwóch członów: Przed- i -woj ("wojownik"). Imię to może znaczyć "stawiający wyżej wojowników" lub "ten, który idzie (zajmuje miejsce) przed innymi wojownikami".

Przedwoj imieniny obchodzi 23 listopada.

Wikipedia


przedwojenny

pochodzący sprzed wojny; taki, który istniał przed wojną; odnoszący się do okresu przed II wojną światową


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) pochodzący sprzed wojny; istniejący, mający miejsce przed wojną; poprzedzający wojnę; zazwyczaj w odniesieniu do II wojny światowej

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W czasie drugiej wojny światowej produkcja broni powiększyła się kilkukrotnie w porównaniu z okresem przedwojennym.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛdvɔˈjɛ̃nːɨ, AS: pšedvoi ̯•ny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedwojnie

 przym. wojowniczy

 czas. wojować

Wiktionary


przedwojewo

Przedwojewo – wieś sołecka w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie ciechanowskim, w gminie Opinogóra Górna. Leży nad Soną dopyłwem Wkry.

Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie ciechanowskim ziemi ciechanowskiej. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ciechanowskiego.

Wikipedia


przedwojnie

czas poprzedzający wybuch wojny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) okres poprzedzający wojnę, okres przedwojenny

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛdˈvɔjɲɛ, AS: pšedvoi ̯ńe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedwojenny

Wiktionary


przedwojów

staropolskie imię męskie


SJP.pl

Przedwojów (przed 1945 niem. Reichhennersdorf) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kamiennogórskim, w gminie Kamienna Góra przy drodze krajowej nr 5

Wikipedia


przedworzyć

dawniej: zaszydzić, zadrwić, zażartować


SJP.pl


przedwóz

w wojsku: przednia część lawety armatniej ze skrzynią na amunicję; prockar


SJP.pl


przedwstępny

zapoczątkowujący coś, poprzedzający właściwy wstęp do czegoś


SJP.pl


przedwyborczy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) dziejący się, odbywający się przed wyborami

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Praktycznie bardzo niewiele zrealizowano z obietnic przedwyborczych, które nam proponowali.

 (1.1) Najbardziej aktywni działacze stanu trzeciego zwoływali zebrania, rozpowszechniali materiały propagandowe i prowadzili czynną agitację przedwyborczą.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛdvɨˈbɔrt͡ʃɨ, AS: pšedvyborčy

Wiktionary


przedwyjazdowy

przymiotnik

 (1.1) poprzedzający wyjazd, towarzyszący przygotowaniom do niego

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W przedwyjazdowej gorączce łatwo zabrać najmniej potrzebne rzeczy i zapomnieć o najważniejszych.

Wiktionary


przedwzmacniacz

wzmacniacz odpowiadający za wstępne wzmocnienie sygnału dostarczanego ze źródła dźwięku


SJP.pl

Przedwzmacniacz (ang. preamplifier) – w elektroakustyce, wzmacniacz, którego zadaniem jest wzmocnienie wstępne sygnału elektroakustycznego przed jego skierowaniem do kolejnych stopni toru elektroakustycznego.

Przedwzmacniacz najczęściej jest zintegrowany wewnątrz większego urządzenia, takiego jak np. wzmacniacz elektroakustyczny, wzmacniacz instrumentalny, mikser, elektrofony.

Wikipedia


przedymać

potocznie:
1. o mężczyźnie: odbyć stosunek seksualny; przelecieć;
2. spędzić pewien czas na ciężkiej pracy;
3. szybko przebyć jakąś trasę


SJP.pl


przedyskutować

czasownik przechodni dokonany (ndk. przedyskutowywać)

 (1.1) rozważyć wnikliwie podczas dyskusji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dyskutantka ż., dyskutowanie n., dyskutant mos., przedyskutowanie n., przedyskutowywanie n., dyskusja ż.

 czas. dyskutować, przedyskutowywać ndk.

 przym. dyskusyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) obgadać, omówić

Wiktionary


przedyskutowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) przeprowadzenie gruntownej dyskusji

 (1.2) spędzenie czasu na dyskusjach

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dyskutowanie n., dyskusja ż., dyskusyjność ż., dyskutant m., dyskutantka ż., dyskutowanie n., przedyskutowywanie n., podyskutowanie n.

 czas. przedyskutować dk., przedyskutowywać, dyskutować ndk., podyskutować

 przym. dyskusyjny

 przysł. dyskusyjnie

Wiktionary


przedysputowywać

przedyskutowywać;
1. dyskutując, omawiać coś dokładnie;
2. spędzać pewien czas na dyskutowaniu


SJP.pl


przedyżurować

przebyć pewien czas na dyżurze


SJP.pl


przędza

nitka z włókien do wytwarzania tkanin, sznurów itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) włók. wyrób włókienniczy skręcony z wełny, bawełny lub innego włókna wykonany w procesie przędzenia;

Wiktionary

Przędza – wyrób włókienniczy o strukturze walcowatej, ciągłej, powstający przez skręcenie pasma włókien w procesie przędzenia. Przędzenie może być wykonywane chałupniczo (ręcznie) lub przemysłowo w przędzalni (mechanicznie). Przędza jest półproduktem do produkcji tkanin, dzianin, koronek, plecionek, lin, nici itp.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛ̃nd͡za, AS: pšnʒa

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prządka ż., prząśnica ż., prząśniczka ż., przędzalnia ż., przędzalnictwo n., przędzenie n., uprzędzenie n.

 czas. prząść ndk., uprząść dk.

 przym. przędzalniczy, przędny, przędzowy

Wiktionary


przędzalnia

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zakład lub dział fabryki, w którym przędza jest przerabiana na nici

Wiktionary

Przędzalnia – oddział zakładu włókienniczego zajmujący się przetwarzaniem włókna na przędzę. Oddział przędzalni składa się z działów:

  • przygotowawczego przędzalni – przygotowanie włókna do przędzenia – czesanie (włókno długie), zgrzeblenie (włókno krótkie), formowanie i wyrównywanie taśm, tworzenie niedoprzędu
  • przędzalni właściwej – przetwarzanie niedoprzędu w przędzę (przędzenie), przewijanie przędzy w celu przygotowania jej do procesu wykończenia (bielenie, farbowanie)
  • dział kontroli jakości – kontrola i klasyfikacja przędzy
  • działu mechanicznego – zaplecze przędzalni z magazynem części zamiennych zapewniające utrzymanie właściwego stanu technicznego maszyn i urządzeń przędzalni i działu przygotowawczego.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃nˈd͡zalʲɲa, AS: pšẽnʒalʹńa

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przędza ż., przędzenie n., uprzędzenie n., przędzarka ż., prządka ż., prząśnica ż., prząśniczka ż., przędzalnictwo n.

 czas. prząść ndk., uprząść dk.

 przym. przędzowy, przędzalniczy, przędzalniany, przędny

Wiktionary


przędzalnictwo

dział włókiennictwa zajmujący się przerobem włókien na przędzę; technologia przędzenia


SJP.pl


przędzalniczy

związany z wyrobem przędzy


SJP.pl


przędzalnik

specjalista w dziedzinie przędzalnictwa


SJP.pl


przędzalny

o włóknie: nadający się do przędzenia; przędny


SJP.pl


przedzamcze

Przedzamcze – teren oraz zabudowania znajdujące się na terenie przylegającym do zamku.

Wikipedia


przedzatokowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) anat. med. znajdujący się przed zatoką, dotyczącego tego co przed zatoką

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zatoka ż.

 przym. zatokowy

Wiktionary


przedzawałowy

[czytaj: przed-zawałowy] poprzedzający zawał, zwykle zawał serca


SJP.pl


przedzeń

Przedzeń – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kaliskim, w gminie Ceków-Kolonia.

Wieś położona jest 2 km od trasy Kalisz – Turek. Jest to miejscowość licząca 130 mieszkańców. Dopiero po parcelacji w 1864 roku Przedzeń zaludnił się i rozbudował. Obecnie miejscowość zajmuje powierzchnię 264 hektarów. Do dziś przetrwało kilka starych budowli. Jedną z nich jest sala OSP. Powstała ona w 1918 r. Mieszkańcy od razu postanowili kupić sprzęt strażacki, który z początku przechowywali w drewnianej szopie. W 1933 roku 35 mieszkańców w czynie społecznym wybudowało remizę. Przedzeń należy do parafii pod wezwaniem św. Wojciecha w Kościelcu Kaliskim. W ciągu roku odbywają się w niej trzy odpusty.

Wikipedia


przędzenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|prząść.

Wiktionary

Przędzenie – ogół operacji wykonywanych na włóknie, prowadzących do utworzenia przędzy. Przędzenie może być wykonywane ręcznie (w rzemiośle lub wytwórstwie ludowym, przy użyciu prostych urządzeń: kądziel, wrzeciono, kołowrotek) lub mechanicznie.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jeśli proces przędzenia odbywa się na mokro (stosowany w przędzalnictwie lnu), to tasiemka niedoprzędu zanurzana jest w korycie z wodą, następnie przechodzi przez zespół wałków rozciągających, zostaje skręcona i nawinięta na tzw. kopkę przędzalniczą.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. prząść

 rzecz. przędziorek mzw., przędzalnia ż., przędza ż., prząśniczka ż., prząśnica ż., prządka ż.

 przym. przędny

Wiktionary


przedzgonny

taki, który powstał lub zdarzył się krótko przed czyjąś śmiercią


SJP.pl


przedział

1. to, co odgradza coś od czegoś;
2. to, co zostało wyodrębnione przez podzielenie;
3. część skali jakiejś wielkości wyodrębniona w określonym celu przez wyznaczenie wartości granicznych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) kolej. jedno z pomieszczeń dla pasażerów, na które podzielony jest wagon;

 (1.2) mat. podzbiór zbioru liczb rzeczywistych, ograniczony z jednej lub z dwóch stron;

Wiktionary

  • przedział w matematyce
Nazwy własne
  • Przedział – szczyt w Karkonoszach
  • Przedział – wieś na Białorusi, w obwodzie brzeskim, w rejonie hancewickim, w sielsowiecie Oharewicze
  • Przedział – chutor na Białorusi, w obwodzie brzeskim, w rejonie łuninieckim, w sielsowiecie Czuczewicze
Zobacz też
  • przedział kolejowy
  • przedział wodoszczelny

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Argument funkcji arcus sinus musi zawierać się w przedziale od minus do plus jeden.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛd͡ʑaw, AS: pšeʒ́au̯

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedzielanie n., przedzielenie n.

:: zdrobn. przedziałek m.

 czas. przedzielać ndk., przedzielić dk.

 przym. przedziałowy, działkowy

Wiktionary


przedziałek

linia dzieląca włosy na głowie rozczesane na dwie strony


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od przedział

 (1.2) linia oddzielająca włosy zaczesane na dwie strony

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈd͡ʑawɛk, AS: pšeʒ́au̯ek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedział m., przedzielanie n., przedzielenie n., dzielenie n.

 czas. przedzielać ndk., przedzielić dk., dzielić ndk.

 przym. działkowy

Wiktionary


przedziałowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przedziałowe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedziałowy

Wiktionary


przędzień

przędzień gruszowy - błonkówka z rodziny osnujowatych


SJP.pl


przedzierzgać

przedzierzgiwać;
1. przemieniać, zamieniać kogoś w coś; przeobrażać, przekształcać
2.przedzierzgać się - przemieniać się, zamieniać się w coś, kogoś; przeobrażać się, przekształcać się


SJP.pl


przedzierzgiwać

przedzierżgiwać; rzadko: przedzierzgać;
1. przemieniać, zamieniać kogoś w coś; przeobrażać, przekształcać
2.przedzierzgać się - przemieniać się, zamieniać się w coś, kogoś; przeobrażać się, przekształcać się


SJP.pl


przedzierzgnąć

przedzierzgać;
1. przemienić, zamienić kogoś w coś; przeobrazić, przekształcić;
2.przedzierzgnąć się - przemienić się, zamienić się w coś, kogoś; przeobrazić się, przekształcić się


SJP.pl


przedziewać

dawniej: przebijać, przekłuwać na wylot; przeszywać


SJP.pl


przedzimek

1. jedna z pór roku wyróżnianych w ujęciu fenologicznym; szaruga jesienna, przedzimie;
2. piędzik przedzimek - szarobrązowy motyl z rodziny miernikowcowatych


SJP.pl


przedzimie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) pora roku przejściowa między jesienią a zimą

Wiktionary

Przedzimie, szaruga jesienna – jedna z dwóch uzupełniających pór roku w przyrodzie, w strefie klimatu umiarkowanego (drugą uzupełniającą porą jest przedwiośnie).

Za przedzimie przyjmuje się okres roku na styku jesieni i zimy, w którym średnie dobowe temperatury powietrza wahają się pomiędzy 5 a 0 °C (z tendencją malejącą). Opad atmosferyczny jest z początku duży, później umiarkowany, zazwyczaj ciekły, a jeśli stały (zamarznięty), to zanikający. Natomiast osad atmosferyczny jest obfity i we wszystkich rodzajach. Dzienna pora dnia jest wyraźnie krótsza od pory nocnej. Przedzimie jest najbardziej zachmurzoną porą roku.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na przedzimiu dzień jest najkrótszy w roku.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛdʲˈʑĩmʲjɛ, AS: pšedʹźĩmʹi ̯e

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedzimowy, zimowy

 rzecz. zimowlina ż.

 przysł. zimą

Wiktionary


przedzimowy

przymiotnik

 (1.1) taki, który występuje bądź ma miejsce przed zimą

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) U pani Lidzi już rozpoczęły się przedzimowe porządki.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedzimie n., zima ż.

 przym. zimowy

 przysł. zimą, zimowo

Wiktionary


przędzina

wyrób włókienniczy nietkany, powstający w wyniku przeszywania jednego lub dwóch układów nitek


SJP.pl

Przędzina – wyrób włókienniczy płaski wytwarzany z jednego lub kilku układów nitek. Najczęściej tworzona jest z dwóch układów nitek osnowy i wątku ułożonych jeden nad drugim. Nie splatają się jednak jak w tkaninie, ale są przeszywane przez trzeci układ nitek – osnowę przeszywającą. Przędziny mogą być produkowane jako gładkie oraz z okrywą runową lub pętelkową. W celu uzyskania barwnych wzorów przędziny gładkie poddawane są drukowaniu.

Wikipedia


przędziorek

drobny pajęczak mający gruczoły przędne umieszczone w głowotułowiu, pasożytujący na liściach roślin


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) ogrod. arachn. roztocze o gruszkowatym korpusie z rodziny przędziorkowatych żerujące na roślinach

Wiktionary

  • Przędziorek chmielowiec
  • Przędziorek owocowiec
  • Przędziorek sosnowy
  • Przędziorek szklarniowiec

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Samice przędziorka zmieniają barwę w zależności od pory roku.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przędzina ż., przędziono n., przędziorkowate lm nm., przędź ż., prząsniczka ż., prząśniczka ż., przędzenie n., przędziwo n.

 czas. prząść ndk., prząść się ndk., uprząść dk.

 przym. przędny

Wiktionary


przędziorkowate

rodzina roztoczy


SJP.pl

Przędziorkowate (Tetranychidae) – rodzina roztoczy obejmująca 1305 gatunków. Roztocze z tej rodziny pasożytują na 3808 gatunkach roślin.

Wikipedia


przędziorkowaty

o cechach przędziorkowatych (rodzina roztoczy)


SJP.pl


przędziorkowiec

skulik przędziorkowiec - gatunek chrząszcza z rodziny biedronek


SJP.pl


przedziurawiać

1. robić w czymś dziurę
2. przedziurawiać się - robić się dziurawym


SJP.pl


przedziurawić

1. zrobić w czymś dziurę
2. przedziurawić się - zostać przedziurawionym


SJP.pl


przedziurkowywać

robić w czymś dziurkę lub dziurki


SJP.pl


przedziwaczać

dawniej: robić coś w sposób zbyt dziwaczny


SJP.pl


przedziwnie

przysłówek sposobu

 (1.1) w sposób przedziwny, bardzo dziwny, osobliwy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dziw mrz., dziwaczek mos./mrz.

 przym. przedziwny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) błazeńsko, cudacko, cudacznie, dziwacznie, dziwnie, egzotycznie, ekscentrycznie, ekstrawagancko, fantazyjnie, fikuśnie, frymuśnie, groteskowo, karykaturalnie, komicznie, kuriozalnie, nienormalnie, niezwyczajnie, niezwykle, osobliwie, prześmiesznie, przezabawnie, surrealistycznie, szokująco, śmiesznie, wymyślnie, zabawnie, zaskakująco

Wiktionary


przedziwniej

stopień wyższy od przysłówka: przedziwnie


SJP.pl


przedziwniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: przedziwny


SJP.pl


przedziwność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przedziwne; cecha tych, którzy są przedziwni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przedziwny

 rzecz. dziwaczek mos./mrz.

Wiktionary


przedziwny

bardzo dziwny, niezwykły, osobliwy


SJP.pl

przymiotnik jakościowy

 (1.1) bardzo dziwny

 (1.2) mogący wprawić w zachwyt, podziw

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Myśliwi upolowali przedziwny okaz pumy. Z jej głowy wyrastają… zęby!

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dziwaczek mos./mrz., przedziwność ż., dziw mrz., dziwaczka ż.

 przysł. przedziwnie

 czas. dziwaczeć

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) arcydziwny; neutr. zadziwiający

Wiktionary


przedżniwek

dawniej: okres poprzedzający żniwa


SJP.pl


przedźwiękiwać

przestawać dźwięczeć


SJP.pl


przedźwigiwać

1. przenosić z trudem coś ciężkiego z jednego miejsca na drugie;
2. przedźwigiwać się - forsować się, przenosząc duży ciężar


SJP.pl


przedźwignięty

taki, który się przedźwignął


SJP.pl


przedzwonić

potocznie: przekazać informację przez telefon


SJP.pl


przedłożyć

1. uważać coś za ważniejsze od czegoś innego;
2. przekazać coś komuś do wglądu;
3. wyjaśnić coś komuś


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przedkładać)

 (1.1) dokonany od|przedkładać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛdˈwɔʒɨt͡ɕ, AS: pšedu̯ožyć

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przedkładać

Wiktionary


przedłużać

1. zwiększać długość czegoś; dorabiać coś wzdłuż;
2. odraczać termin czegoś; sprawiać, że coś trwa dłużej


SJP.pl

czasownik przechodni

 (1.1) czynić coś dłuższym

czasownik zwrotny przedłużać się

 (2.1) stawać się dłuższym, trwać dłużej

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedłużanie n., przedłużenie n., przedłużacz m., długość ż.

 czas. przedłużyć dk.

 przym. długi

 przysł. długo

Wiktionary


przedłużacz

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) elektr. wyposażone w długi kabel urządzenie zawierające jedno lub więcej gniazd elektrycznych, służące do przedłużania zasięgu między siecią elektryczną a czerpiącymi z niej urządzeniami;

 (1.2) coś, co zwiększa zasięg lub trwałość czegoś

Wiktionary

Przedłużacz, kabel przedłużający – odcinek przewodu elektrycznego służący do zwiększenia zasięgu przewodu pomiędzy gniazdem sieci elektrycznej a urządzeniem pobierającym prąd.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Żaden zwykły przedłużacz nie ochroni nas przed możliwymi przepięciami.

 (1.2) Działają tak przede wszystkim dania typu fast food i produkty przetworzone przemysłowo, zawierające przedłużacze świeżości.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedłużanie n., przedłużenie n.

 czas. przedłużać ndk., przedłużyć dk.

 przym. długi

Wiktionary


przedłużanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przedłużać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przedłużać ndk., przedłużyć dk.

 rzecz. przedłużenie n., przedłużacz mrz.

Wiktionary


przedłużek

dodatkowa karta dołączona do weksla, przeznaczona do zamieszczenia indosu


SJP.pl

Przedłużek – kartka trwale połączona z wekslem i stanowiąca jego integralną część.

Wikipedia


przedłużenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przedłużyć.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przedłużać ndk., przedłużyć dk.

 rzecz. przedłużanie n., przedłużacz mrz.

Wiktionary


przedłużka

alonż; alonżka;
1. zaginana wkładka większa od kartek książki, zawierająca np. mapy;
2. pasek papieru doklejany do weksla w celu wpisania dodatkowych adnotacji;
3. potocznie: przedłużenie czegoś


SJP.pl

Alonż (nazywany też przedłużką) – element składowy książki w postaci zadrukowanego, zgiętego, połączonego z wkładem paska, który po rozłożeniu wystaje poza obrys tego wkładu.

Alonż wykorzystywany jest do umieszczania map, fotografii, rysunków, tablic, schematów.

Na alonżu znajdującym się na końcu książki drukuje się np. plany sytuacyjne czy mapy, dzięki czemu czytelnik może korzystać jednocześnie zarówno z tekstu głównego, jak i z ilustracji.

Wikipedia


przedłużyć

czasownik przechodni dokonany (ndk. przedłużać)

 (1.1) dokonany od|przedłużać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przedłużanie n., przedłużenie n., przedłużacz m., długość ż.

 czas. przedłużać ndk.

 przym. długi

 przysł. długo

Wiktionary


przedłużycki

odnoszący się do kultury wczesnej epoki brązu, obejmującej tereny Łużyc, Śląska i Wielkopolski


SJP.pl


przeegzaminować

sprawdzić czyjeś wiadomości, umiejętności, zwykle na egzaminie


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przeegzaminowywać)

 (1.1) przeprowadzając egzamin sprawdzić zasób czyichś wiadomości i umiejętności (jednej lub wielu osób po kolei)

 (1.2) pot. wypytać kogoś o coś szczegółowo

 (1.3) daw. zbadać, poznać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeegzaminowanie n., egzaminowanie n., egzaminatorskość ż., egzamin mrz., egzaminator mos., przeegzaminowywanie n., egzaminatorka ż.

 czas. egzaminować ndk., przeegzaminowywać ndk.

 przysł. egzaminacyjnie

 przym. egzaminacyjny, egzaminatorski, egzaminowy, poegzaminacyjny, poegzaminowy, przedegzaminacyjny, przedegzaminowy

Wiktionary


przeegzaminowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) przeprowadzenie egzaminu, sprawdzenie zasobu czyichś wiadomości i umiejętności (jednej lub wielu osób po kolei)

 (1.2) pot. szczegółowe wypytanie kogoś o coś

 (1.3) daw. zbadanie, poznanie czegoś

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. egzamen mrz., egzamin mrz., egzaminator mos., egzaminatorka ż., egzaminatorskość ż., egzaminowanie n., przeegzaminowywanie n.

 czas. egzaminować ndk., przeegzaminować dk., przeegzaminowywać ndk.

 przym. egzaminacyjny, egzaminatorski, egzaminowy, poegzaminacyjny, poegzaminowy, przedegzaminacyjny, przedegzaminowy

 przysł. egzaminacyjnie

Wiktionary


przeegzaminowywać

1. egzaminując, sprawdzać zasób wiadomości kilku osób po kolei;
2. potocznie: wypytywać kogoś o coś szczegółowo


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. przeegzaminować)

 (1.1) niedokonany od|przeegzaminować.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. egzaminatorskość ż., egzamin mrz., egzaminowanie n., przeegzaminowanie n., przeegzaminowywanie n., egzaminator mos., egzaminatorka ż.

 czas. egzaminować ndk., przeegzaminować dk.

 przysł. egzaminacyjnie

 przym. egzaminacyjny, egzaminatorski, egzaminowy, poegzaminacyjny, poegzaminowy, przedegzaminacyjny, przedegzaminowy

Wiktionary


przeegzaminowywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) przeprowadzanie egzaminu, sprawdzanie zasobu czyichś wiadomości i umiejętności (jednej lub wielu osób po kolei)

 (1.2) pot. szczegółowe wypytywanie kogoś o coś

 (1.3) daw. badanie, poznawanie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeegzaminowanie n., egzaminatorskość ż., egzamin mrz., egzaminowanie n., egzaminator mos., egzaminatorka ż.

 czas. przeegzaminowywać, egzaminować ndk., przeegzaminować dk.

 przysł. egzaminacyjnie

 przym. egzaminacyjny, egzaminatorski, egzaminowy, poegzaminacyjny, poegzaminowy, przedegzaminacyjny, przedegzaminowy

Wiktionary


przeeksponowywać

prześwietlać kliszę na skutek zbyt długiego naświetlania


SJP.pl


przefajny

potocznie: bardzo dobry, ładny


SJP.pl


przefaksować

przesłać jakiś tekst, komunikat, dokument itp. faksem


SJP.pl


przefaksowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przefaksować.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. faks m., faksowanie n.

 czas. faksować ndk., przefaksować dk.

 przym. faksowy

Wiktionary


przefarbować

zmienić kolor przez nałożenie innej farby


SJP.pl


przefarbowywać

1. farbować coś ponownie, na inny kolor;
2. dawniej: zafarbować coś zbyt mocno;
3. przefarbowywać się - zmieniać kolor włosów


SJP.pl


przefasować

przetrzeć przez sito lub cedzak gotowane jarzyny, owoce itp.


SJP.pl


przefermentować

czasownik dokonany (ndk. przefermentowywać)

 (1.1) poddać coś fermentacji w celu uzyskania jakiegoś produktu spożywczego

 (1.2) ulec fermentacji

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Naukowy twierdzą, że swą leczniczą rolę herbata zawdzięcza polifenolom zawartym w nieprzefermentowanych liściach.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛfɛrmɛ̃nˈtɔvat͡ɕ, AS: pšefermẽntovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. fermentacja ż., ferment m., fermentator m., fermentowanie n., fermentownia ż.

 czas. fermentować ndk., przefermentowywać ndk., sfermentować dk.

 przym. fermentacyjny

 ims. przefermentowany, sfermentowany

Wiktionary


przefiukiwać

potocznie:
1. marnować coś, zachowując się lekkomyślnie;
2. gwizdać przez pewien czas


SJP.pl


przeflancować

1. przesadzić flance;
2. potocznie: przenieść na inne stanowisko


SJP.pl


przeflancowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeflancować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeflancować dk.

Wiktionary


przeformatować

ponownie sformatować


SJP.pl


przeforsować

1. przeprowadzić coś, zdecydować o czymś mimo głosów sprzeciwu
2. zmusić kogoś lub coś do zbytniego wysiłku; przeciążyć
3. przeforsować się - przemęczyć się, przeciążyć się


SJP.pl


przeforsowywać

1. przeprowadzać coś, decydować o czymś mimo głosów sprzeciwu
2. zmuszać kogoś lub coś do zbytniego wysiłku; przeciążać
3. przeforsowywać się - przemęczać się, przeciążać się


SJP.pl


przeforwardować

potocznie: przekazać dalej za pośrednictwem Internetu


SJP.pl


przefruwać

potocznie: spędzić pewien czas na fruwaniu


SJP.pl


przegadać

1. spędzić pewien czas gadając (czasem przegapiając coś)
2. wygrać pojedynek słowny


SJP.pl


przegadanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przegadać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. gadać, przegadać dk.

Wiktionary


przegadany

1. spędzić pewien czas gadając (czasem przegapiając coś)
2. wygrać pojedynek słowny


SJP.pl


przegadywać

1. gadać przez pewien czas (czasem przegapiając coś)
2. wygrywać pojedynek słowny, być bardziej wygadanym


SJP.pl


przegaliński

nazwisko


SJP.pl


przegalopowywać

1. o koniu: przemieszczać się, galopując;
2. przemieszczać się, jadąc konno galopem;
3. przemieszczać się, biegnąc lub jadąc bardzo szybko


SJP.pl


przeganiać

1. pozbywać się kogoś skądś; wyganiać
2. prześcigać jadąc, biegnąc itp.
3. przenośnie:
a) pędząc przesuwać, odpędzać (np. wiatr przegania chmury)
b) okazywać się lepszym w czymś
c) zmuszać kogoś do przebycia jakiejś trasy


SJP.pl


przegapiać

nie zauważać, nie wykorzystywać czegoś przez gapiostwo


SJP.pl


przegapić

nie zauważyć, nie wykorzystać czegoś przez gapiostwo


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przegapiać)

 (1.1) dokonany od|przegapiać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W ostatnim dniu przed końcem świata Hrabia przygotował kanapki z jajkami na twardo, postawił krzesło na balkonie, owinął się w koc i usiadł, aby nie przegapić momentu, w którym świat się skończy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈɡapʲit͡ɕ, AS: pšegapʹić

Wiktionary


przegarbowywać

nasycać skórę garbnikiem, garbować dokładnie


SJP.pl


przegazówka

potocznie: szybkie i krótkotrwałe dodanie gazu w motocyklu, głównie przy redukcji biegów


SJP.pl

Międzygaz, zmiana biegu z międzygazem, potocznie przegazówka - technika stosowana podczas prowadzenia pojazdu silnikowego z manualną skrzynią biegów niewyposażoną w synchronizatory (np. motocykl). Międzygazu można użyć również, redukując bieg w warunkach skrajnie obniżonej przyczepności, np. na oblodzonej nawierzchni, celem zmniejszenia różnicy obrotów między silnikiem a kołami, która może doprowadzić do poślizgu. Ponadto umiejętne operowanie międzygazem pozwala na zmianę biegów bez użycia sprzęgła, np. w sytuacji awarii tego podzespołu.

Wikipedia


przegędza

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. wieś w Polsce, w województwie śląskim, w gminie Czerwionka-Leszczyny;

Wiktionary

Przegędza (niem. Przegendza) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie rybnickim, w gminie Czerwionka-Leszczyny. Wieś leży na Górnym Śląsku. Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 925.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W Przegędzy mieszka moja daleka rodzina.

 (1.1) Na mapie zaznaczono Przegędzę jako miejscowość turystyczną.

Wiktionary


przegenialność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest przegenialne; cecha tych, którzy są przegenialni

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. geniusz m., geniuszka ż., genialność ż.

 przym. przegenialny, genialny

 przysł. przegenialnie

Wiktionary


przegenialny

bardzo, niezwykle genialny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) pot. świetny, wspaniały, super, bardzo fajny

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛɡɛ̃ˈɲalnɨ, AS: pšegẽńalny

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przegenialnie

 przym. genialny

 rzecz. przegenialność ż.

Wiktionary


przegiąć

1. przechylić coś, zgiąć
2. potocznie: przesadzić z czymś
3. przegiąć się:
a) przechylić się, zgiąć się
b) ulec przegięciu


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przeginać)

 (1.1) pochylić coś ku dołowi lub na bok

 (1.2) zmienić kształt czegoś zginając

 (1.3) pot. przen. przesadzić z czymś

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛɟɔ̇̃ɲt͡ɕ, AS: pšeǵo̊̃ńć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. wygięcie n., odgiętka ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.3) posp. przegiąć pałę; pot. pojechać po bandzie; neutralnie posunąć się za daleko, przebrać miarę, przeciągnąć strunę, przeholować, przeszarżować, zagalopować się, zapędzić się; zoblistę|przesadzić.

Wiktionary


przegibek

1. przełęcz w Beskidzie Małym;
2. przełęcz w Beskidzie Żywieckim;
3. szczyt w Beskidzie Małym;
4. szczyt w Beskidzie Żywieckim


SJP.pl

  • Przegibek – przełęcz w Beskidzie Małym
  • Przegibek – przełęcz w Beskidzie Żywieckim
  • Przegibek (685 m) – szczyt w Beskidzie Małym
  • Przegibek (1126 m) – szczyt w Beskidzie Żywiecko-Kisuckim
  • Przegibek – część wsi w gminie Rajcza w powiecie żywieckim

Wikipedia


przegięcie

1. przechylić coś, zgiąć
2. potocznie: przesadzić z czymś
3. przegiąć się:
a) przechylić się, zgiąć się
b) ulec przegięciu


SJP.pl


przegięty

1. przechylić coś, zgiąć
2. potocznie: przesadzić z czymś
3. przegiąć się:
a) przechylić się, zgiąć się
b) ulec przegięciu


SJP.pl


przeginać

1. przechylać coś, zginać
2. potocznie: przesadzać z czymś
3. przeginać się:
a) przechylać się, zginać się
b) ulegać przegięciu


SJP.pl


przeginia

1. wieś w Polsce;
2. polski herb szlachecki


SJP.pl

W Polsce
  • Przeginia – część wsi Zbydniów w woj. małopolskim, w pow. bocheńskim, w gminie Łapanów
  • Przeginia – wieś w woj. małopolskim, w pow. krakowskim, w gminie Jerzmanowice-Przeginia
  • Przeginia – część wsi Siemianice w woj. pomorskim, w pow. słupskim, w gminie Redzikowo
  • Przeginia – potok, dopływ Tarnawki
  • Przeginia – dawna gromada
Inne
  • Przeginia – polski herb szlachecki

Wikipedia


przeginka

potocznie: przesadzona sytuacja; przesada, przegięcie


SJP.pl


przegiński

Przeginia (wieś w Polsce)


SJP.pl


przegląd

1. sprawdzanie czegoś dla dokonania oceny, kontroli itp.;
2. pewien ciąg prezentowanych informacji, zestawionych w całość (np. przegląd prasy krajowej, przegląd wydarzeń z zagranicy);
3. impreza poświęcona publicznej prezentacji jakichś dokonań


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) czynność przeglądania czegoś w celu dokonania oceny, kontroli itp.

 (1.2) zestawienie i przedstawienie najważniejszych wiadomości, faktów, wydarzeń z jakiejś dziedziny

 (1.3) impreza poświęcona publicznej prezentacji jakichś dokonań

 (1.4) tytuł wielu czasopism, zwłaszcza specjalistycznych

 (1.5) wojskowa ceremonia prezentacji pododdziałów

Wiktionary

Przegląd – tygodnik społeczno-polityczny wydawany od 20 grudnia 1999 w Warszawie.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Od lat jeżdżę hondą i innych oglądam w lusterku wstecznym, a warsztat odwiedzam podczas przeglądów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛɡlɔ̃nt, AS: pšeglõnt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeglądanie n., przeglądarka ż.

 czas. przeglądać, przeglądnąć, oglądać, oglądnąć

 przym. przeglądowy, przeglądarkowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) lustracja

Wiktionary


przeglądać

czasownik niedokonany

 (1.1) oglądać coś jedno po drugim

 (1.2) oglądać coś pobieżnie wertując

czasownik zwrotny niedokonany przeglądać się

 (2.1) oglądać swoje odbicie, np. w lustrze, w wodzie

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Wolfgang przeglądał zeszyt zapisany poematami – Nie gódź w ego bliźniego swego, znajdź do tego coś lepszego – przeczytał na głos.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈɡlɔ̃ndat͡ɕ, AS: pšeglõndać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przegląd m., przeglądówka ż., przeglądarka ż., przeglądacz m., przeglądanie n., przeglądnięcie n., przejrzenie n.

 czas. oglądać, przejrzeć dk., przeglądnąć dk.

 przym. przeglądowy

 przysł. przeglądowo

Wiktionary


przeglądanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeglądać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przeglądanie słownika Edward rozpoczął od wyszukiwania wulgaryzmów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛɡlɔ̃nˈdãɲɛ, AS: pšeglõndãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przejrzeć, przeglądać ndk.

 rzecz. przeglądarka ż., przegląd

Wiktionary


przeglądarka

1. urządzenie służące do oglądania przezroczy fotograficznych
2. program komputerowy służący do przeglądania stron www


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) urządzenie do przeglądania

 (1.2) inform. program do wyświetlania treści

Wiktionary

Przeglądarka internetowa (ang. web browser) – program komputerowy służący do pobierania i wyświetlania stron internetowych udostępnianych przez serwery WWW, a także odtwarzania plików multimedialnych.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛɡlɔ̃nˈdarka, AS: pšeglõndarka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przegląd m., przeglądanie n., przeglądnięcie n., przeglądówka ż.

 czas. przeglądać ndk., przeglądnąć dk., oglądać ndk., oglądnąć dk.

 przym. przeglądowy, przeglądarkowy

 przysł. przeglądowo

Wiktionary


przeglądarkowy

przeglądarka


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z przeglądarką, dotyczący przeglądarki

Wiktionary

Patrz:

przeglądarka

Powiązane:

 rzecz. przegląd mrz., przeglądarka ż.

Wiktionary


przeglądówka

1. praca naukowa będąca zbiorem ważniejszych, wcześniej już publikowanych informacji z jakiejś dziedziny;
2. katalog jakichś wyrobów, mody;
3. skrócona wersja filmu, zawierająca jego najważniejsze sceny


SJP.pl


przegnać

przegonić;
1. pozbyć się kogoś skądś; wygonić, wygnać
2. prześcignąć jadąc, biegnąc itp.
3. przenośnie:
a) pędząc przesunąć, odpędzić (np. wiatr przegnał chmury)
b) okazać się lepszym w czymś
c) zmusić kogoś do przebycia jakiejś trasy


SJP.pl


przegnić

zgnić całkowicie


SJP.pl


przegniwać

gnić całkowicie


SJP.pl


przegniły

zgnić całkowicie


SJP.pl


przegon

1. przepędzanie bydła przez jakieś miejsce;
2. droga wyznaczona do przepędzania bydła;
3. dawniej: rów melioracyjny


SJP.pl


przegonić

przegnać;
1. pozbyć się kogoś skądś; wygonić, wygnać
2. prześcignąć jadąc, biegnąc itp.
3. przenośnie:
a) pędząc przesunąć, odpędzić (np. wiatr przegonił chmury)
b) okazać się lepszym w czymś
c) zmusić kogoś do przebycia jakiejś trasy


SJP.pl


przegonka

dawniej: przymusowe przesiedlanie kogoś z miejsca na miejsce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pszcz. konstrukcja ulowa umożliwiająca przemieszczanie się pszczół między korpusami ula tylko w jednym kierunku

 (1.2) przest. przymusowe przesiedlenie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeganianie n., przegonienie n.

 czas. przeganiać, przegonić

Wiktionary


przegorzalski

przymiotnik od: Przegorzały (osiedle w Krakowie)


SJP.pl


przegorzan

bylina z rodziny astrowatych (złożonych), występująca w Eurazji i północnej Afryce


SJP.pl

Przegorzan (Echinops L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje 216 gatunków. Rośliny te występują głównie w Eurazji (bez najbardziej północnej jej części oraz południowo-wschodniej Azji), nieliczne rosną także w Afryce, z wyjątkiem jej części południowej. Zasiedlają zwykle miejsca nasłonecznione, suche i skaliste. W strefie międzyzwrotnikowej rośliny te rosną w górach. Jako rośliny introdukowane występują w północnej Europie, w Ameryce Północnej oraz Australii. W Polsce rosną dwa gatunki introdukowane i już zadomowione: przegorzan kulisty E. sphaerocephalus i przegorzan węgierski E. exaltatus, inne są uprawiane (zwłaszcza przegorzan pospolity E. ritro, a poza tym: tauryjski E. banaticus, nastroszony E. orientalis, niski E. humilis i śnieżny E. niveus).

Wikipedia


przegorzały

dzielnica Krakowa


SJP.pl

Przegorzały – obszar Krakowa wchodzący w skład Dzielnicy VII Zwierzyniec. Dawna wieś ulokowana między Wisłą a Przegorzalską Przełęczą, znajdującą się między Sikornikiem (297 m n.p.m.) a Pustelnikiem (352 m n.p.m.) w Lesie Wolskim. Od wschodu graniczy ze Zwierzyńcem, od północy z Wolą Justowską, a od zachodu zaś z Bielanami. Przyłączona do Krakowa w 1941 jako jego XXXI dzielnica.

Wikipedia


przegotować

tyle co: zagotować (doprowadzić płyn do wrzenia)


SJP.pl


przegotowywać

tyle co: gotować (doprowadzać płyn do wrzenia)


SJP.pl


przegra

1. okazać się słabszym, odnieść porażkę, doznać niepowodzenia;
2. grając, stracić coś;
3. nagrać coś na nowy nośnik z nośnika z zarejestrowanym wcześniej materiałem;
4. spędzić jakiś czas na graniu


SJP.pl

Przegra – pierwszy wylot młodych (w wieku 9 – 10 dni) pszczół robotnic z ula w celu wydalenia kału i orientacji w terenie. Młode robotnice krążą w powietrzu zwrócone głową w stronę przedniej ściany ula. Przegra odbywa się podczas ciepłej pogody w godzinach okołopołudniowych. Mianem tym określa się również pierwszy lot młodej matki na lot weselny.

Wikipedia


przegrać

1. okazać się słabszym, odnieść porażkę, doznać niepowodzenia;
2. grając, stracić coś;
3. nagrać coś na nowy nośnik z nośnika z zarejestrowanym wcześniej materiałem;
4. spędzić jakiś czas na graniu


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przegrywać)

 (1.1) dokonany od|przegrywać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Polska reprezentacja dobrze grała w meczu z Birmą, ale przegrała.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛɡrat͡ɕ, AS: pšegrać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przegranie n., przegrany m., przegrana ż., przygrywka ż., przegryw mos.

 czas. grać, przegrywać ndk.

 przym. przegrany, growy

Wiktionary


przegradzać

stawiać przegrodę; oddzielać, przedzielać


SJP.pl

czasownik

 (1.1) stawiać przegrodę między danymi obiektami; dzielić jakąś przestrzeń

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈɡrad͡zat͡ɕ, AS: pšegraʒać

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przegrodzić

 rzecz. przegradzanie n., przegroda, przegródka

Wiktionary


przegradzanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przegradzać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przegradzać ndk.

Wiktionary


przegrana

1. porażka
2. kobieta, która przegrała
3. coś, co się przegrało


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) poniesiona porażka w grze, rywalizacji lub rozgrywce

 (1.2) przegrane środki pieniężne lub przedmiot

 (1.3) niepowodzenie w jakiejś dziedzinie życia lub w dążeniu do wyznaczonego celu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Klął przez całą drogę do domu, nie mogąc pogodzić się z przegraną swojej drużyny.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈɡrãna, AS: pšegrãna

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przegrany m., przegrywanie n., przegranie n., przegryw mos., przygrywka ż.

 czas. grać, przegrywać ndk., przegrać dk.

 przym. przegrany

Wiktionary


przegranie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przegrać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przegrywać, przegrać dk.

 rzecz. przegrana ż., przegrany mos., przegryw mos.

 przym. przegrany, growy

Wiktionary


przegranulowywać

przetwarzać coś w granulki, ziarenka


SJP.pl


przegrany

człowiek, który przegrał w jakiejś grze


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) ulegający przeciwnikowi, doznający przegranej

 (1.2) doznający niepowodzenia

 (1.3) stanowiący porażkę

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (2.1) człowiek, który doznaje porażki

Wiktionary

Przegrany (niem. Der Untergeher) – powieść austriackiego pisarza Thomasa Bernharda z roku 1983. Jej tematem jest artystyczna kariera trzech początkujących pianistów koncertowych, z których jeden – Glenn Gould – jest postacią autentyczną, oraz ich nieustanne zmagania w dążeniu do najwyższej perfekcji w grze na fortepianie.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przegrana ż., przegranie n., przegrywanie n.

 czas. przegrać dk., przegrywać ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pokonany

 (1.2) bezradny, skończony, stracony, ugotowany, załatwiony, zgubiony

 (1.3) beznadziejny, stracony

 (2.1) pokonany, utracjusz, zwyciężony

Wiktionary


przegroda

1. coś, co przegradza, oddziela; ścianka, przepierzenie itp.
2. miejsce odgrodzone


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) coś co dzieli lub oddziela

 (1.2) odgrodzone, wydzielone miejsce

Wiktionary

Przegroda jest elementem budowlanym, którego zadanie polega na oddzieleniu od siebie dwu przestrzeni użytkowych. Przegrodę mogą stanowić: mury ceglane lub kamienne, różnego rodzaju ściany i przepierzenia, a także meblościanki, itp.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przegródka ż.

 przym. przegrodowy

 czas. przegradzać

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) bariera, gródź, mur, ściana, wręga, zapora

 (1.2) komora, miejsce, przedział

Wiktionary


przegródka

zdrobnienie od: przegroda; mała, niewielka przegroda


SJP.pl

Przegródka między zbiorami A i B leżącymi w X – podzbiór L przestrzeni topologicznej taki, że istnieją otwarte zbiory U i W leżące w X takie, że: A\subset U,\quad B\subset W,\quad U\cap W=\emptyset ,\quad X\setminus L=U\cup W

Zastosowania: Pojęcie przegródki znajduje liczne zastosowania w topologii, w szczególności w teorii wymiaru.

Wikipedia


przegrodzenie

postawić przegrodę, oddzielić, przedzielić


SJP.pl


przegrodzić

postawić przegrodę, oddzielić, przedzielić


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przegradzać)

 (1.1) dokonany od|przegradzać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈɡrɔd͡ʑit͡ɕ, AS: pšegroʒ́ić

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przegradzać

Wiktionary


przegrozić

dawniej: zagrozić komuś


SJP.pl


przegrupować

zmienić układ czegoś, inaczej ugrupować


SJP.pl


przegrupowanie

zmienić układ czegoś, inaczej ugrupować


SJP.pl

  • Przegrupowanie (rajd samochodowy) – element trasy rajdu samochodowego
  • Przegrupowanie (chemia) – typ reakcji chemicznej
  • Przegrupowanie (wojsko) – przemieszczenie grup wojskowych

Wikipedia


przegrupowywać

zmieniać układ czegoś, inaczej grupować


SJP.pl


przegryw

potocznie: życiowy nieudacznik


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) slang. nieudacznik, pechowiec

 (1.2) slang. porażka

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ale z ciebie przegryw!

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przegrana ż., przegrywanie n., przegranie n.

 czas. przegrywać ndk., przegrać dk.

 przym. growy

Wiktionary


przegrywać

1. okazywać się słabszym, odnosić porażkę, doznawać niepowodzenia;
2. grając, tracić coś;
3. nagrywać coś na nowy nośnik z nośnika z zarejestrowanym wcześniej materiałem


SJP.pl

czasownik przechodni

 (1.1) okazywać się słabszym, odnosić porażkę, doznawać niepowodzenia, zostawać pokonanym w jakiejś rywalizacji

 (1.2) grając w grze tracić coś, co było jej stawką

 (1.3) nagrywać coś na nowy nośnik z nośnika z zarejestrowanym wcześniej materiałem

 (1.4) środ. teatr. odgrywać swoją rolę z nienaturalną przesadą

 (1.5) pot. spędzać jakiś czas grając na instrumencie muzycznym lub w jakąś grę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To pomaga uprzytomnić sobie, że z alkoholem zawsze się przegrywa.

 (1.5) Często przegrywałem całe noce na kompie!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈɡrɨvat͡ɕ, AS: pšegryvać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. gracz mos., gra ż., przegrany m., przegrana ż., przegranie n., przegrywanie n., przygrywka ż., przegryw mos.

 czas. grać, przegrać dk.

 przym. przegrany, growy, grywalny

Wiktionary


przegrywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przegrywać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛɡrɨˈvãɲɛ, AS: pšegryvãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przegrywać

 rzecz. przegrana ż., przegrany mos., przegryw mos.

 przym. przegrany, growy

Wiktionary


przegrywarka

urządzenie umożliwiające przegranie zarejestrowanego utworu muzycznego, filmu itp. na inny materiał rejestrujący


SJP.pl


przegryzać

1. gryząc, przebijać na wylot, rozrywać gryzieniem;
2. potocznie:
a) jeść coś niewielkiego;
b) o szkodliwych substancjach: uszkadzać, powodować korozję;
3. przegryzać się:
a) nabierać jednolitego smaku;
b) dawać sobie radę z kimś, czymś


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. przegryźć)

 (1.1) niedokonany od|przegryźć.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈɡrɨzat͡ɕ, AS: pšegryzać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przegryzanie n.

Wiktionary


przegryzanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przegryzać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛɡrɨˈzãɲɛ, AS: pšegryzãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przegryzać

Wiktionary


przegryźć

1. gryząc, przebić na wylot, rozerwać gryzieniem;
2. potocznie:
a) zjeść coś niewielkiego;
b) o szkodliwych substancjach: uszkodzić, spowodować korozję;
3. przegryźć się:
a) nabrać jednolitego smaku;
b) dać sobie radę z kimś, czymś


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przegryzać)

 (1.1) rozerwać, rozdzielić coś zębami

 (1.2) pot. zjeść coś niewielkiego naprędce

 (1.3) pot. o niektórych substancjach chemicznych: spowodować zniszczenie, korozję; uszkodzić

czasownik zwrotny dokonany przegryźć się (ndk. przegryzać się)

 (2.1) o produktach żywnościowych i płynach: połączyć się, nabrać jednolitego smaku, nasiąknąć przyprawami

 (2.2) o gryzoniach: przedostać się przez jakąś przeszkodę gryząc ją zębami

 (2.3) przen. przedostać się z trudem przez jakąś twardą przeszkodę

 (2.4) przen. zagłębić się w coś trudnego, skomplikowanego w celu zrozumienia tego

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Głodny jestem, coś bym przegryzł.

 (2.1) Wstaw sałatkę na dwie godziny do lodówki, niech się przegryzie.

 (2.1) Nalewka powinna się przegryźć.

 (2.2) Szczury przegryzły się przez drzwi do garażu.

 (2.3) Wreszcie przegryzłem się przez ścianę, już myślałem, że złamię wiertło.

 (2.4) Podobała mi się ta książka, chociaż przez pierwsze dwa rozdziały trudno mi było się przegryźć.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛɡrɨɕt͡ɕ, AS: pšegryść

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) przekąsić

 (1.3) przeżreć

 (2.1) przeżreć się

Wiktionary


przegryzka

potocznie: niewielki posiłek; przekąska


SJP.pl


przegrzać

czasownik przechodni dokonany (ndk. przegrzewać)

 (1.1) dokonany od|przegrzewać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Powietrze w środku było przegrzane, a rośliny zasłaniały połowę okien.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛɡʒat͡ɕ, AS: pšegžać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przegrzanie n., przegrzewanie n.

 czas. grzać

Wiktionary


przegrzanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przegrzać.

 (1.2) med. hipertermia

Wiktionary

Przegrzanie — podniesienie temperatury danej fazy, powyżej temperatury odpowiedniej przemiany fazowej. Przykładem może być podniesienie temperatury wody powyżej jej temperatury wrzenia. Mamy wtedy do czynienia z cieczą przegrzaną.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jeśli wiatraczek słabo działa, to może nastąpić przegrzanie się procesora.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈɡʒãɲɛ, AS: pšegžãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przegrzać dk., przegrzewać ndk.

 rzecz. przegrzewanie

Wiktionary


przegrzebek

małż morski


SJP.pl

Pecten – rodzaj małży morskich z rodziny przegrzebkowatych (Pectinidae) obejmujący około 20 współcześnie żyjących gatunków o żeberkowatej, okrągławej muszli, zaliczanych do najatrakcyjniejszych owoców morza. Niektóre osobniki przytwierdzają się do podłoża bisiorem, a inne poruszają się swobodnie poprzez gwałtowne ruchy otwierania i zamykania muszli.

Wikipedia


przegrzebkowate

o cechach przegrzebkowatych (rodzina małży)


SJP.pl

Przegrzebkowate (Pectinidae) – kosmopolityczna rodzina małży nitkoskrzelnych o kolistych lub owalnych muszlach, promieniście żebrowanych, z dwoma charakterystycznymi skrzydełkami po bokach szczytów. Połówki muszli różnią się wielkością – dolna jest bardziej wypukła. Ich barwa, desenie i powierzchnia są bardzo zmienne. Rodzina obejmuje około 360 gatunków rozsiedlonych głównie w ciepłych morzach. Wiele gatunków z tej rodziny poławia się jako atrakcyjne owoce morza.

Wikipedia


przegrzebkowaty

o cechach przegrzebkowatych (rodzina małży)


SJP.pl


przegrzewacz

Przegrzewacz – część kotła parowego, przeważnie w postaci wiązki rur, służy do ogrzania pary nasyconej powyżej temperatury nasycenia i otrzymania pary przegrzanej. Wprowadzenie przegrzewaczy podniosło sprawność maszyn parowych tłokowych i umożliwiło zastosowanie turbin parowych. Ogólnie im wyższa temperatura pary, tym większa sprawność termiczna maszyny. Dlatego zadaniem przegrzewacza jest wytworzenie pary o możliwie wysokiej temperaturze.

Wikipedia


przegrzewanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przegrzewać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jeśli wiatraczek słabo działa, to następuje przegrzewanie się procesora.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛɡʒɛˈvãɲɛ, AS: pšegževãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przegrzewać ndk., przegrzać dk.

 rzecz. przegrzanie

Wiktionary


przegrzmiewać

kończyć grzmieć, huczeć; przesuwać się grzmotem, hukiem


SJP.pl


przegub

1. miejsce zgięcia ręki, nogi, palca, zwłaszcza nasady dłoni;
2. część statywu przeznaczona do obracania aparatem fotograficznym w różnych kierunkach;
3. urządzenie łączące dwie części konstrukcyjne tak, że mogą się obracać tylko względem siebie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) anat. pot. ruchome połączenie kości w kończynie, zwykle w odniesieniu do nadgarstka

 (1.2) techn. ruchome połączenie dwóch części konstrukcyjnych pozwalające na ich obrót wokół osi

 (1.3) geol. miejsce o największym przegięciu warstw sfałdowanych

 (1.4) daw. skręt, załamanie, zgięcie

Wiktionary

Przegub – połączenie ruchowe dwóch członów mechanizmu. Człony te mogą wykonywać tylko względne obroty wokół jednej, dwóch lub trzech osi.

Występują trzy rodzaje przegubów:

  • przegub z jednym stopniem swobody – np. przegub walcowy, zawias
  • przegub z dwoma stopniami swobody – np. przeguby napędowe pełniące rolę sprzęgła wychylnego
  • przegub z trzema stopniami swobody – nie przenosi żadnych momentów np. przegub kulowy

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przegubie n., przegubowiec mrz.

 przym. przegubowy, przegubny

 przysł. przegubowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) nadgarstek

 (1.2) kolano

 (1.4) przegubie

Wiktionary


przegubowiec

potocznie: pojazd, np. tramwaj lub autobus, składający się z dwóch części połączonych elastycznym przegubem


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy lub męskorzeczowy

 (1.1) pot. mot. pojazd z częściami połączonymi przegubem;

Wiktionary

Autobus przegubowy (inaczej autobus członowy, pot. przegubowiec) – osobowy pojazd silnikowy, składający się z dwóch (lub więcej) sztywnych części jezdnych, połączonych ze sobą przegubowym łącznikiem, zginającym się podczas skręcania pojazdu.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na Mikołowskiej przegubowiec potrącił staruszkę.

 (1.1) Celina wsiadła do przegubowca na przystanku obok cmentarza.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przegub mrz.

 przym. przegubowy

Wiktionary


przegubowy

przymiotnik

 (1.1) posiadający przegub

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Podjechał trolejbus przegubowy, ale i tak nie udało nam się do niego wsiąść.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przegub mrz., przegubowiec mrz.

Wiktionary


przegładzać

1. nie dawać komuś jeść przez dłuższy czas
2. przegładzać się - nie jeść przez dłuższy czas, być na ścisłej diecie


SJP.pl


przegłębienie

Przegłębienie (trym) – w żeglarstwie i żegludze określenie pochylenia statku w stronę dziobu lub rufy. Ze względu na małe wartości, wielkość przegłębienia podaje się najczęściej nie w stopniach, lecz jako różnicę zanurzenia na dziobie i rufie. Przegłębienie kontrolowane jest za pomocą systemu trymującego, w którym główną rolę pełnią zbiorniki trymujące.

Wikipedia


przegłodzić

1. nie dać komuś jeść przez dłuższy czas
2. przegłodzić się - powstrzymać się od jedzenia przez dłuższy czas, pobyć na ścisłej diecie


SJP.pl


przegłos

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) jęz. zmiana barwy samogłoski pod wpływem otoczenia fonetycznego zachodząca w językach indoeuropejskich;

Wiktionary

Przegłos, inaczej metafonia, apofonia (ablaut – z niem.) – uwarunkowana fonologicznie wymiana samogłosek w temacie (np. w języku niemieckim i praindoeuropejskim), powstała na skutek historycznych procesów fonetycznych, jak również proces fonetyczny, w wyniku którego pojawia się przegłos, np. przegłos lechicki. Apofonia dzieli się na jakościową, gdzie następuje alternacja całego dźwięku (np. łac. tego i toga) i ilościową, gdzie zmienia się długość samogłoski: lēgitlĕgit.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Klasyczny przykład tzw. przegłosu polskiego, czyli procesu, który zaszedł tylko w naszym języku, polegał na przejściu „e” bądź w „o", bądź w „a” przed spółgłoskami szeregu t, d, s, z, n, r, ł.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛɡwɔs, AS: pšegu̯os

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przegłosowy, głosowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) metafonia, umlaut

Wiktionary


przegłosować

1. zadecydować o czymś w głosowaniu
2. pokonać kogoś w głosowaniu


SJP.pl


przegłosowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przegłosować.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. głosowy, głośnikowy

Wiktionary


przegłosowywać

1. decydować o czymś w głosowaniu
2. pokonywać kogoś w głosowaniu


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. przegłosować)

 (1.1) decydować o czymś większością głosów

 (1.2) pokonywać kogoś w głosowaniu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przegłosowywanie n.

 czas. przegłosować dk.

 przym. głosowy, głośnikowy

Wiktionary


przehajpowany

środowiskowo: taki, który był bardzo wychwalany, promowany i nie spełnił oczekiwań


SJP.pl


przehalsowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przehalsować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przehalsować dk.

Wiktionary


przeholować

przemieścić przedmiot (najczęściej pojazd), holując go


SJP.pl


przeholowywać

holując pojazd lub inny przedmiot, przeprowadzać go z jednego miejsca na drugie


SJP.pl


przehuczeć

spędzić pewien czas na wydawaniu donośnych dźwięków


SJP.pl


przehulać

1. bawiąc się, stracić, zmarnować pieniądze, majątek;
2. strawić jakiś czas hulając, bawiąc się


SJP.pl


przehultajać

hultając się, bawiąc się, tracić, marnować coś


SJP.pl


przeidealizować

przedstawić kogoś lub coś w sposób zbyt idealny; wyidealizować


SJP.pl


przeidealizowywać

przedstawiać kogoś lub coś jako zbyt idealne


SJP.pl


przeideologizować

podporządkować coś wpływom jakiejś ideologii w takim stopniu, że zostało to zniekształcone


SJP.pl


przeigrać

1. przesadzić z lekkomyślnym postępowaniem i ponieść tego skutki;
2. dawniej: spędzić jakiś czas na igrze (zabawie)


SJP.pl


przeinaczyć

czasownik przechodni dokonany (ndk. przeinaczać)

 (1.1) przedstawić niezgodnie z realiami

Wiktionary


przeinatka

roślina z rodziny astrowatych; felicja różnolistna


SJP.pl


przeinformowywać

nadmiernie obciążać informacjami


SJP.pl


przeinstalować

w informatyce: ponownie zainstalować; zreinstalować


SJP.pl


przeinstalowywać

dokonywać ponownej instalacji programu komputerowego


SJP.pl


przeintelektualizować

czasownik przechodni dokonany (ndk. brak)

 (1.1) nadać czemuś zbyt intelektualny charakter

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wydaje mi się, że zbytnio przeintelektualizowałem swoją wczorajszą wypowiedź.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛjĩntɛlɛktuwalʲiˈzɔvat͡ɕ, AS: pšei ̯ĩntelektualʹizovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeintelektualizowanie n., intelekt mrz., intelektualista mos., intelektualistka ż., intelektualizm mrz., intelektualizacja ż., intelektualizowanie n., odintelektualizowanie n., odintelektualizowywanie n., zintelektualizowanie n.

 czas. intelektualizować ndk., odintelektualizować dk., odintelektualizowywać ndk., zintelektualizować dk.

 przym. intelektualny, intelektualistyczny

 przysł. intelektualnie

Wiktionary


przeintelektualizowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) nadanie czemuś zbyt intelektualnego charakteru

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. intelekt mrz., intelektualista mos., intelektualistka ż., intelektualizm mrz., intelektualizacja ż., intelektualizowanie n., odintelektualizowanie n., odintelektualizowywanie n., zintelektualizowanie n.

 czas. przeintelektualizować dk., intelektualizować ndk., odintelektualizować dk., odintelektualizowywać ndk., zintelektualizować dk.

 przym. intelektualny, intelektualistyczny

 przysł. intelektualnie

Wiktionary


przeinwestowywać

inwestować w coś zbyt wiele


SJP.pl


przeistaczanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeistaczać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeistoczenie n.

 czas. przeistaczać ndk., przeistoczyć dk.

Wiktionary


przeistoczenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) zmiana formy lub postaci

 (1.2) rel. w chrześcijaństwie: przemiana chleba i wina w ciało i krew Pańską

 (1.3) rel. ryt w trakcie eucharystii, podczas którego następuje przeistoczenie (1.2)

Wiktionary

  • przeistoczenie – część Eucharystii
  • przeistoczenie – termin z systemu RPG Świat Mroku

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Którzy chrześcijanie nie wierzą w przeistoczenie chleba i wina.

 (1.3) Po przeistoczeniu ministrant zadzwonił dzwonkami.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeistaczacz m., przeistaczanie n.

 czas. istnieć, przeistaczać ndk., przeistoczyć dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) transsubstancjacja

Wiktionary


przejąć

czasownik przechodni dokonany (ndk. przejmować)

 (1.1) dokonany od|przejmować.

czasownik zwrotny dokonany przejąć się (ndk. przejmować się)

 (2.1) dokonany od|przejmować się.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Bo oni się oczywiście natychmiast przejęli, że USA będą zawracać głowę kolejnymi represjami.

 (1.1) Kapitan polecił, aby pierwszy przejął dowodzenie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛjɔ̇̃ɲt͡ɕ, AS: pšei ̯o̊̃ńć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przejmowanie n., przejęcie n.

 czas. przejmować ndk.

 przym. przejmujący

 przysł. przejmująco

Wiktionary


przejadanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przejadać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przejedzenie n.

 czas. przejadać ndk., przejeść dk.

Wiktionary


przejąkiwać

rzadko: wypowiadać, czytać coś na głos, jąkając się; odjękiwać, wybąkiwać


SJP.pl


przejarane

młodzieżowo: mieć przejarane - znaleźć się w bardzo trudnej sytuacji; mieć przerąbane (przechlapane, przekichane, przepieprzone, przerypane, przesrane, przewalone)


SJP.pl


przejaśniać

wycinać zbyt gęste gałęzie drzewa


SJP.pl


przejaśniały

wycinać zbyt gęste gałęzie drzewa


SJP.pl


przejaśnić

wyciąć zbyt gęste gałęzie drzewa


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przejaśniać)

 (1.1) dokonany od|przejaśniać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈjäɕɲit͡ɕ, AS: pšei ̯äśńić

Wiktionary


przejaśnienia

wyciąć zbyt gęste gałęzie drzewa


SJP.pl


przejaśnienie

wyciąć zbyt gęste gałęzie drzewa


SJP.pl


przejaw

zewnętrzny, dający się zauważyć znak czegoś; objaw, oznaka, wyraz


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) oznaka czegoś, zewnętrzny znak

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛjaf, AS: pšei ̯af

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przejawianie n., przejawienie n.

 czas. przejawiać ndk., przejawić dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) oznaka, znak, wyraz, symptom

Wiktionary


przejawiać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przejawić)

 (1.1) niedokonany od|przejawić.

czasownik zwrotny niedokonany przejawiać się (dk. przejawić się)

 (2.1) niedokonany od|przejawić się.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈjavʲjät͡ɕ, AS: pšei ̯avʹi ̯äć

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przejawić dk.

 rzecz. przejawianie n., przejaw mrz.

Wiktionary


przejawianie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przejawiać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛjaˈvʲjä̃ɲɛ, AS: pšei ̯avʹi ̯ä̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przejaw m.

 czas. przejawiać, przejawić

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pokazywanie, manifestowanie, demonstrowanie

Wiktionary


przejawić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przejawiać)

 (1.1) okazać na zewnątrz

czasownik zwrotny dokonany przejawić się (ndk. przejawiać się)

 (2.1) wyjść na jaw

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈjavʲit͡ɕ, AS: pšei ̯avʹić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przejawianie n., przejaw mrz.

 czas. przejawiać

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) objawić, okazać, pokazać, ujawnić, uzewnętrznić, wyrazić

Wiktionary


przejawowość

ujawnianie się w określony sposób


SJP.pl


przejawowy

przejaw


SJP.pl

Patrz:

przejaw

przejazd

1. przebywanie jakiejś drogi pojazdem;
2. miejsce, gdzie można przejechać w poprzek jakąś trasę, drogę, zwłaszcza tor kolejowy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. toponim, nazwa dwóch miejscowości w Polsce;

Wiktionary

przejazd:

  • przebywanie jakiejś drogi pojazdem
  • miejsce, w którym można przejechać w poprzek jakąś drogę
  • w narciarstwie, w jeździe konnej: przejechanie przez zawodnika wyznaczonej trasy, zwykle podczas jakichś zawodów, wyścigów itp.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przejazd m., przejazdówka ż., przejezdność ż., przejażdżka ż., przejechanie n., przejeżdżanie n., jazda ż., jezdnia ż., jezdny mos.

 czas. przejeżdżać ndk., przejechać dk., jechać ndk., przyjechać dk.

 przym. przejazdowy, jezdny

 przysł. przejazdem

 wykrz. jazda

Wiktionary


przejazdem

1. przebywanie jakiejś drogi pojazdem;
2. miejsce, gdzie można przejechać w poprzek jakąś trasę, drogę, zwłaszcza tor kolejowy


SJP.pl

Przejazdem – polski zespół muzyczny założony w 1992 roku przez Pawła Sochę. Charakterystyczne dla grupy jest wypracowanie nowego stylu: połączenia muzyki szantowej i country, który muzycy nazwali shantry.

Wikipedia


przejazdka

dawniej: przejażdżka


SJP.pl


przejazdowo

Przejazdowo (niem. Quadendorf) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie gdańskim, w gminie Pruszcz Gdański na obszarze Żuław Gdańskich.

Miejscowość jest lokalnym węzłem drogowym (skrzyżowanie drogi krajowej nr 7 (E77) z drogami wojewódzkimi nr 226 i 501 i graniczy bezpośrednio z Gdańskiem. Niegdyś przez wioskę przechodziła linia kolei wąskotorowej. Miejscowość posiada całodobowe połączenie komunikacją miejską z Gdańskiem liniami autobusowymi.

Wikipedia


przejażdżka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) krótka jazda, zwykle dla przyjemności, np. samochodem, konno

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈjaʃt͡ʃka, AS: pšei ̯aščka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. jezdny mos., jazda ż., przejezdny mos., przejazd m., przejezdność ż., przejeżdżanie n., przejeżdżenie n., przejechanie n., Przejazd mrz.

 czas. przejeżdżać ndk., przejeździć dk., przejechać dk.

 przym. przejezdny

 przysł. przejezdnie

 wykrz. jazda

Wiktionary


przejebać

przepierdolić; wulgaryzm o wielu znaczeniach, m.in.:
1. przegrać;
2. stracić coś w wyniku porażki;
3. przeciąć;
4. roztrwonić;
5. o mężczyźnie: odbyć stosunek płciowy


SJP.pl


przejebywać

przepierdalać; wulgaryzm o wielu znaczeniach, m.in.:
1. przegrywać;
2. tracić coś w wyniku porażki;
3. przecinać;
4. roztrwaniać


SJP.pl


przejechać

czasownik przechodni dokonany

 (1.1) jadąc, przebyć jakiś odcinek drogi

 (1.2) jadąc, przebyć lub pokonać jakąś trasę

 (1.3) mot. potrącić kogoś, prowadząc pojazd

czasownik zwrotny przejechać się

 (2.1) przen. zawieść się na kimś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przejechałam już 50 kilometrów.

 (1.3) Przechodzień nieoczekiwanie wtargnął na ulicę, więc nie miałem najmniejszych szans, by go nie przejechać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈjɛxat͡ɕ, AS: pšei ̯eχać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przejezdny mos., przejazd m., przejezdność ż., przejażdżka ż., przejeżdżanie n., przejeżdżenie n., przejechanie n., Przejazd mrz.

 czas. jechać, przejeżdżać ndk., przejeździć dk.

 przym. przejezdny

 przysł. przejezdnie

Wiktionary


przejechanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przejechać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przejezdny mos., przejazd m., przejezdność ż., przejażdżka ż., przejeżdżanie n., przejeżdżenie n., Przejazd mrz.

 czas. przejeżdżać ndk., przejeździć dk., przejechać dk.

 przym. przejezdny

 przysł. przejezdnie

Wiktionary


przejęcie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odprzymiotnikowy od|przejąć.

 (1.2) niepokój, zaniepokojenie, poddenerwowanie

Wiktionary

Przejęcie przedsiębiorstwa – transakcja polegająca na przeniesieniu kontroli nad działalnością gospodarczą przedsiębiorstwa. Następuje zazwyczaj w wyniku wykupienia udziałów, za zgodą lub bez zgody zarządu przejmowanego przedsiębiorstwa (wrogie przejęcie).

Powodami przejęć przedsiębiorstw są m.in. chęć zwiększenia korzyści skali, uzyskania dostępu do kompetencji lub technologii, uzupełnienie portfolio produktów i wejście na rynek innego państwa.

Wikipedia

Powiązane:

 czas. przejąć dk., przejmować ndk.

 rzecz. przejmowanie n.

Wiktionary


przejednać

1. uzyskać czyjeś przebaczenie lub czyjąś zgodę na coś, zjednać sobie czyjąś przychylność; przebłagać, ułagodzić;
2. rzadko: przejednać się - dać się ułagodzić, przestać się gniewać; przebaczyć


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przejednywać)

 (1.1) dokonany od|przejednywać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Chciałem się z nim pokłócić, ale przejednał mnie zapewnieniem, że „pamięta jeszcze dobre, polskie czasy”.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈjɛdnat͡ɕ, AS: pšei ̯ednać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przejednanie n.

 czas. jednać

Wiktionary


przejednanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przejednać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. jednać, przejednać dk.

Wiktionary


przejedzony

taki, który się przejadł (objadł się)


SJP.pl


przejękiwać

dawniej: gwiżdżąc, przelatywać koło kogoś


SJP.pl


przejezdna

kobieta będąca gdzieś przejazdem; przejeżdżająca


SJP.pl


przejezdniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: przejezdny


SJP.pl


przejezdność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przejezdne

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przejezdny mos., przejazd m., przejażdżka ż., przejeżdżanie n., przejeżdżenie n., przejechanie n., Przejazd mrz.

 czas. przejeżdżać ndk., przejeździć dk., przejechać dk.

 przym. przejezdny

 przysł. przejezdnie

Wiktionary


przejezdny

1. taki, którym można przejechać, nadający się do przejechania; drożny;
2. taki, który gdzieś przejeżdża, będący przejazdem


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) będący przejazdem; zatrzymujący się na chwilę przed dalszą podróżą

 (1.2) nadający się do przejazdu

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (2.1) osoba będąca przejazdem

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przejeżdżanie n., przejezdność ż., przejechanie n., przejażdżka ż.

 czas. przejechać, przejeżdżać

Wiktionary


przejeżdżać

czasownik przechodni

 (1.1) przebywać jakąś drogę lądowym środkiem lokomocji

 (1.2) o lądowym środku lokomocji: przebywać jakąś drogę

 (1.3) dostawać się na drugą stronę czegoś jadąc, przekraczać coś w czasie jazdy

 (1.4) ranić lub zabijać istotę żywą na skutek najechania na nią, lub potrącenia jej

czasownik nieprzechodni

 (2.1) jadąc, mijać określone miejsce

 (2.2) przesunąć coś po czymś innym

 (2.3) zostać przesuniętym po czymś innym

czasownik zwrotny

 (3.1) jechać dla własnej przyjemności

 (3.2) pot. ostro wyśmiać lub skrytykować kogoś

 (3.3) pot. zawieść się

 (3.4) pot. umierać

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przejeżdżaliśmy tę trasę już wielokrotnie.

 (1.2) W ramach testów każdy samochód przejeżdża pewien odcinek.

 (1.3) Przejeżdżamy właśnie Wisłę.

 (1.4) O Boże, na tym filmie ze wszystkich stron widać jak przejeżdżam człowieka!

 (2.1) Ciągle ktoś przejeżdża ten zakazu wjazdu.

 (2.2) Przejeżdżając metalem po szkle uzyskasz niezbyt miły dźwięk.

 (2.3) Patrzyli z zapartym tchem, jak palec nauczyciela przejeżdża wzdłuż listy w dzienniku.

 (3.1) […] najbardziej urocza uliczka Krakowa, po której zaczarowanymi dorożkami przejeżdżali się bohaterowie wiersza Gałczyńskiego. [http://bluephotos.blogspot.com/2007/12/moemy-na-chwil-powrci-do-krakowskiego.html Internet]

 (3.2) Przejeżdżał się po nim nie raz i nie dwa.

 (3.3) Przejeżdżałem się na kobietach wielokrotnie, ale ciągle łapię się w te same sidła.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈjɛʒd͡ʒat͡ɕ, AS: pšei ̯ežǯać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przejezdny mos., Przejazd mrz., przejezdność ż., przejechanie n., przejeżdżanie n., przejazd, przejażdżka

 przym. przejezdny

 czas. dojeżdżać, najeżdżać, nadjeżdżać, nazjeżdżać, objeżdżać, odjeżdżać, podjeżdżać, poodjeżdżać, poprzyjeżdżać, porozjeżdżać, powjeżdżać, powyjeżdżać, pozjeżdżać, przyjeżdżać, rozjeżdżać, ujeżdżać, wyjeżdżać, zajeżdżać, zjeżdżać, przejechać, jechać

Wiktionary


przejeżdżająca

kobieta będąca gdzieś przejazdem; przejezdna


SJP.pl


przejeżdżający

osoba będąca gdzieś przejazdem; przejezdny


SJP.pl


przejeżdżalność

cecha drogi nadającej się do przejazdu; przejezdność


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przejeżdżalne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przejeżdżalny

Wiktionary


przejeżdżalny

nadający się do przejazdu; przejezdny


SJP.pl


przejeżdżanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przejeżdżać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛjɛʒˈd͡ʒãɲɛ, AS: pšei ̯ežǯãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przejezdny mos., przejazd m., przejezdność ż., przejażdżka ż., przejeżdżenie n., przejechanie n., Przejazd mrz.

 czas. zjeżdżać, przejeżdżać ndk., przejeździć dk., przejechać dk.

 przym. przejezdny

Wiktionary


przejęzyczenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) jęz. mimowolny błąd językowy na poziomie wytwarzania wypowiedzi, np. w wyniku roztargnienia, przez nieuwagę;

Wiktionary

Przejęzyczenie (także przejęzyczenie się, omyłka słowna, lapsus językowy, pot. lapsus, z łac. lapsus – pomyłka) – rodzaj błędu popełnionego w wypowiedzi wskutek roztargnienia, przez nieuwagę lub niewiedzę. Polega na niewłaściwym doborze lub użyciu wyrazów bądź ich przekręceniu (zniekształceniu). Lapsus może dotyczyć wypowiedzi ustnej bądź pisemnej. Jego skutki mogą być banalne (rozbawienie słuchaczy i czytelników), jednakże w niektórych dziedzinach życia skutki mogą być doniosłe i z upływem czasu nieodwracalne (np. dyplomacja, orzecznictwo organów władzy publicznej, hierarchów kościelnych, dydaktyka). Natomiast nie jest właściwym przejęzyczeniem umyślne sformułowanie wypowiedzi w sposób błędny, czym jej autor zamierzał coś osiągnąć (np. dowcip).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przejęzyczenie spikera, który podkreślił, że wcale nie było mowy o obecnym prezydencie, nie było zrobione przypadkowo. ([http://search.ruscorpora.ru/?mycorp=&req=%EE%E3%EE%E2%EE%F0%EA%E0&subcorpus=%CF%CA*&t=1000&text=lexform&q=990484107&p=1 z Korpusu])

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛjɛ̃w̃zɨˈt͡ʃɛ̃ɲɛ, AS: pšei ̯ẽũ̯zyčńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. język m., języczek m., jęzor m., językowiec m., języcznik m.

 czas. przejęzyczyć się dk.

 przym. językowy

 przysł. językowo

Wiktionary


przejma

poprzeczny element konstrukcyjny występujący w układzie co najmniej trzech elementów podłużnych; wymian


SJP.pl

  • przejma – rodzaj belki w stropie lub dachu

Wikipedia


przejmować

brać, przyjmować to, co wcześniej należało do kogoś innego, odbierać coś od kogoś, brać na swój rachunek, użytek, do dalszego wykorzystania, na swoją odpowiedzialność


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. przejąć)

 (1.1) brać coś po innym właścicielu czy zwierzchniku

 (1.2) brać czyjeś zachowania jako własne

 (1.3) zatrzymywać kogoś lub coś w drodze

 (1.4) stawać się panującym stanem fizycznym lub psychicznym

czasownik zwrotny niedokonany przejmować się (dk. przejąć się)

 (2.1) odczuwać strach o co lub wzruszenie

 (2.2) traktować coś bardzo poważnie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przejmowanie n., przejęcie n.

 czas. przejąć dk.

 przym. przejmujący

 przysł. przejmująco

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) brać, odbierać, przechwytywać, zabierać

 (1.2) przyswajać, wzorować się, zapożyczać

 (1.3) przechwytywać

 (1.4) ogarniać, opanowywać, przenikać

 (2.1) martwić się, niepokoić się, wzruszać się

 (2.2) brać do serca

Wiktionary


przejmowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przejmować.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛjmɔˈvãɲɛ, AS: pšei ̯movãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przejmować ndk., przejąć dk.

 rzecz. przejęcie n.

Wiktionary


przejmujący

przenikliwy, przeraźliwy; wzruszający


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) wywołujący głębokie odczucie lub uczucie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jakiż przejmujący to był widok, rozdzierał serce!

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przejąć dk., przejmować ndk.

 przym. przejęty

 przysł. przejmująco

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przenikliwy

Wiktionary


przejrzałość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przejrzałe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przejrzały

Wiktionary


przejrzały

1. zbyt dojrzały;
2. taki, który lata świetności ma już za sobą


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) o roślinach i ich owocach: zbyt dojrzały, nadpsuty

 (1.2) iron. o człowieku: w podeszłym wieku

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) A baby, zwłaszcza dojrzałe i przejrzałe, stanowią większość elektoratu.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przejrzeć dk.

 rzecz. przejrzałość ż.

Wiktionary


przejrzeć

1. przeniknąć wzrokiem, spojrzeć przez coś;
2. zobaczyć coś jedno po drugim; sprawdzić; przewertować;
3. zacząć widzieć; odzyskać wzrok; rozpoznać czyjeś zamiary, intencje;
4. przekroczyć okres szczytowej dojrzałości, stać się zbyt dojrzałym;
5. przejrzeć się - zobaczyć swoje odbicie w czymś


SJP.pl

czasownik

 (1.1) obejrzeć coś dokładnie, sprawdzając stan tego i/lub jakość

 (1.2) obejrzeć coś, na ogół pobieżnie, w celu zaznajomienia się z tym

 (1.3) rozpoznać czyjeś prawdziwe zamiary, rozszyfrować kogoś, zobaczyć dokładnie jaki ktoś jest naprawdę

 (1.4) stać się częściowo widocznym

 (1.5) zacząć widzieć

 (1.6) zrozumieć swój błąd, złe zrozumienie, niewiedzę

 (1.7) przeniknąć coś wzrokiem

 (1.8) roślinach i ich owocach: stać się zbyt dojrzałym

czasownik zwrotny

 (2.1) przejrzeć się → obejrzeć swoje odbicie

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Wystarczy obejrzeć telewizję, posłuchać radia lub przejrzeć gazetę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛjʒɛt͡ɕ, AS: pšei ̯žeć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przejrzenie dk., przeglądanie ndk., przeglądnięcie dk., przejrzewanie ndk.

 czas. przeglądać ndk., przeglądnąć dk.

 przym. przejrzysty, przejrzały

Wiktionary


przejrzewać

o owocach: stawać się zbyt dojrzałym


SJP.pl


przejrzynka

przejrzynka skalica - gatunek motyla z rodziny niedźwiedziówkowatych


SJP.pl


przejrzyściej

stopień wyższy od przysłówków: przejrzysto, przejrzyście


SJP.pl


przejrzystość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przejrzyste; cecha tych, którzy są przejrzyści

Wiktionary

Przezroczystość – zdolność materiału, ośrodka do przewodzenia (transmitancji) światła.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. przejrzysty

Wiktionary


przejrzystszy

stopień wyższy od przymiotnika: przejrzysty


SJP.pl


przejrzysty

przymiotnik

 (1.1) taki, który przepuszcza promienie słoneczne

 (1.2) łatwy do zrozumienia, o prostej i logicznej konstrukcji

 (1.3) przen. publ. działający jawnie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Woda w rzece była przejrzysta i zimna.

 (1.2) Nowa ustawa unormowała w sposób przejrzysty obowiązki ratownika medycznego.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛjˈʒɨstɨ, AS: pšei ̯žysty

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przejrzystość ż., przejrzenie n.

 czas. przejrzeć dk.

 przysł. przejrzyście

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wyrazisty, przezroczysty, prześwitujący, czysty, jasny

 (1.2) jasny, klarowny, zrozumiały, jednoznaczny, wyrazisty, logiczny

 (1.3) jawny, transparentny

Wiktionary


przejść

czasownik nieprzechodni dokonany (ndk. przechodzić)

 (1.1) zob. przechodzić.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛjɕt͡ɕ, AS: pšei ̯ść

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przechodni mos., przechodka ż., przejście n., przejściówka ż., przejściowość ż., przechodniość ż., przechadzka ż., przechodzień m., przechodzenie n., przechadzanie n.

 czas. przechodzić ndk., przechadzać się ndk.

 przym. przejściowy, przechodni

 przysł. przejściowo

 partyk. przeszło

Wiktionary


przejścia

Przejścia, transitiones, figura retoryczna polegająca na kierowaniu uwagi słuchacza (widza) na kolejne części wypowiedzi, ułatwiająca śledzenie toku wypowiedzi. Zwykle w postaci zapowiedzi lub zwrotów ustanawiających ramy narracji.

przykłady:

  • po pierwsze..., po wtóre...
  • na wstępie...., po czym...
  • wynika stąd...
  • podsumowując...
  • na zakończenie...

Wikipedia


przejście

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przejść.

 (1.2) miejsce, przez które można przejść

 (1.3) książk. zwykle przykre zdarzenie, doświadczenie; także przeżycie spowodowane tym zdarzeniem

 (1.4) książk. faza pośrednia między dwoma elementami, zjawiskami, okresami itp.

 (1.5) muz. wstawka między dwiema częściami utworu

 (1.6) sport. w siatkówce: zmiana ustawienia drużyny na boisku, po zdobyciu prawa do wykonywania zagrywki, polegająca na przesunięciu zawodników o jedną pozycję, zgodnie z ruchem wskazówek zegara

Wiktionary

W geomorfologii

  • przejście – odcinek rzeki pomiędzy sąsiadującymi ze sobą zakolami

W kinematografii

  • Przejście – polski film fabularny z 2022 roku w reżyserii Doroty Lamparskiej na podstawie opowiadania Weroniki Murek
  • Przejście (The Passage) – amerykański serial telewizyjny z 2019 roku

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Tym razem fala protestów musi zmusić rządy do przejścia od słów do czynów.

 (1.2) Zróbcie przejście dla niepełnosprawnego.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛjɕt͡ɕɛ, AS: pšei ̯śće

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przechodni mos., przechodka ż., przejściówka ż., przejściowość ż., przechodniość ż., przechadzka ż., przechodzień m., przechodzenie n.

 czas. przejść dk., przechodzić ndk., przechadzać się ndk.

 przym. przejściowy, przechodni

 przysł. przejściowo, przechodnio

Wiktionary

Synonimy:

 (1.6) rotacja

Wiktionary


przejściówka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. okres przejściowy

 (1.2) pot. coś tymczasowego, mającego charakter przejściowy, zwykle o mieszkaniu

 (1.3) pot. element umożliwiający podłączenie urządzenia do innego gniazda niż przeznaczenie wtyczki

 (1.4) pot. wierzchnie okrycie noszone w okresie jesiennym lub wiosennym

 (1.5) hist. gwara. więz. przejściowa cela więzienna w czasach okupacji hitlerowskiej

 (1.6) pot. bilet kolejowy umożliwiający podróżowanie między ostatnią stacją przed przejściem granicznym a pierwszą stacją po drugiej stronie granicy

 (1.7) pot. mot. samochód osobowy marki Polonez w wersji MR'89

Wiktionary

Adapter (w języku angielskim także adaptor), potocznie przejściówka; element adaptujący tj. przystosowujący – element umożliwiający zastosowanie urządzenia do innych celów niż zostało to pierwotnie przewidziane.

Szerzej rzecz ujmując jest to element, lub zespół elementów, łączący dwa lub więcej zespołów jakiegoś urządzenia, lub jedno urządzenie z drugim, umożliwiający ich współpracę lub pełnienie określonej funkcji.

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Mieszkamy w przejściówce, nawet nie rozpakowujemy rzeczy z kartonów.

 (1.3) Rewelacyjna, poręczna, wygodna w użyciu przejściówka dysku twardego 2,5 cala na 3,5.

 (1.7) Ale fajnego poloneza przejściówkę kupiłeś! Ja nadal marzę o kapitalnym remoncie mojego malucha.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛjɕˈt͡ɕufka, AS: pšei ̯śćufka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przejściowość ż., przejście n., przechodniość ż., przechadzka ż., przechodzenie n., przechodzień mos.

 przym. przejściowy

 przysł. przejściowo

 czas. przechadzać się, przechodzić, przejść

Wiktionary


przejściowo

przysłówek

 (1.1) w sposób przejściowy, tymczasowo

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przechodzenie n., przechodniość ż., przechadzka ż., przejście n., przejściówka ż.

 przym. przejściowy

 czas. przechadzać się, przechodzić, przejść

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) tymczasowo, chwilowo, czasowo

Wiktionary


przejściowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przejściowe; cecha tych, którzy są przejściowi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przejściowy

 rzecz. przejściówka ż., przechodniość ż., przechadzka ż., przechodzenie n., przejście n.

 czas. przechadzać się, przechodzić, przejść

Wiktionary


przejściowy

przymiotnik

 (1.1) mający charakter krótkotrwały; taki, który przeminie

 (1.2) mający charakter tymczasowy, prowizoryczny

 (1.3) stanowiący przejście

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Mam w pracy przejściowe problemy związane z przyszłoroczną fuzją.

 (1.1) Terror, akty przemocy są zjawiskami przejściowymi i tak też należy je traktować.

 (1.2) Twoja poprawka w tym projekcie to jedynie przejściowe rozwiązanie.

 (1.2) W Pomiechówku znajdował się kiedyś mały, przejściowy obóz koncentracyjny.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przejście n., przejściówka ż., przejściowość ż., przechodniość ż., przechadzka ż., przechodzenie n.

 czas. przejść, przechadzać się, przechodzić

 przysł. przejściowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) tymczasowy, krótkotrwały, nietrwały, przemijający, przelotny, chwilowy

 (1.2) tymczasowy, prowizoryczny, niedopracowany, chwilowy

Wiktionary


przekabacać

potocznie: przekonywać kogoś do własnych interesów, wpływać na zmianę czyichś zapatrywań; wkupiać się w łaski, zaskarbiać zaufanie, przeciągać na swoją stronę


SJP.pl


przekabacić

potocznie: przekonać kogoś do własnych interesów, wpłynąć na zmianę czyichś zapatrywań; wkupić się w łaski, zaskarbić zaufanie, przeciągnąć na swoją stronę


SJP.pl


przekablować

1. dawniej: przekazać jakąś informację za pomocą łączy telefonicznych; przedzwonić, przetelefonować;
2. potocznie: przekazać donos, oskarżenie, plotkę; nakablować, donieść


SJP.pl


przekablowywać

1. dawniej: przekazywać jakąś informację za pomocą łączy telefonicznych; przedzwaniać;
2. potocznie: przekazywać donos, oskarżenie, plotkę; kablować, donosić


SJP.pl


przekarnawałować

czasownik

 (1.1) stracić pieniądze lub czas na zabawę, tańce, karnawałowanie

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛkarnavaˈwɔvat͡ɕ, AS: pšekarnavau̯ovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekarnawałowanie n., karnawał, karnawałowicz

 przym. karnawałowy

 czas. karnawałować, nakarnawałować się, rozkarnawałować się

Wiktionary


przekarnawałowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekarnawałować.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛkarnavawɔˈvãɲɛ, AS: pšekarnavau̯ovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przekarnawałować

Wiktionary


przekartowywać

1. przetasowywać;
2. dawniej: przekartkowywać


SJP.pl


przekąs

ironia; szyderstwo; drwina


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) daw. drwiąca uwaga

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekąska ż., przekąseczka ż.

 czas. przekąsać ndk., przekąsić dk., przekąsywać ndk., przekąszać ndk.

 przym. przekąskowy, przekąsny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) drwina, ironia, szyderstwo, zjadliwość

Wiktionary


przekąseczka

zdrobnienie od: przekąska


SJP.pl


przekąsić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przekąszać)

 (1.1) zjeść nieco dla zaspokojenia głodu; pożywić się na szybko

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekąszenie n., przekąs mrz., przekąska ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) podjeść, przegryźć

Wiktionary


przekąska

zakąska, zagryzka;
1. jedzenie spożywane między regularnymi posiłkami; antypast, przystawka;
2. wędliny, ryby, marynaty itp. podawane do alkoholu; zagrycha


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) niewielka porcja jedzenia, spożywana między regularnymi posiłkami dla zaspokojenia głodu lub ze względów smakowych;

 (1.2) wędliny, marynaty, sery itp. podawane przed głównym daniem lub do wódki

Wiktionary

Przekąska – rodzaj posiłku⁣, który został zaprojektowany, w celu zaspokojenia tzw. małego głodu pomiędzy głównymi posiłkami (śniadaniem, obiadem, kolacją). Można wyróżnić przekąski: słodkie, słone oraz tłuste.

Typy konsumentów przekąsek:

  • generacja Z – w przekąskach upatrują redukcji lęków i nudy
  • generacja Y – przekąski traktują jako "małe" posiłki
  • generacja X – przekąszają dla przyjemności

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Myślałem, że zjem obiad podczas konferencji, ale podano tylko przekąski.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkɔ̃w̃ska, AS: pšekõũ̯ska

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przekąskowy

 czas. przekąszać ndk., przekąsić dk.

 rzecz. przekąs m.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przegryzka, małe co nieco

 (1.2) zakąska, zagryzka, zagrycha

Wiktionary


przekaszleć

spędzić określony czas na kaszleniu; przekasłać


SJP.pl


przekasłać

spędzić określony czas na kaszleniu; przekaszleć


SJP.pl


przekątna

1. odcinek łączący dwa wierzchołki wieloboku nieleżące na tym samym boku;
2. ukośna linia na płaszczyźnie zbliżonej kształtem do wieloboku


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) geom. odcinek łączący dwa wierzchołki wielokąta lub wielościanu, nieleżące na jego jednym boku lub ścianie i znajdujące się całkowicie wewnątrz tego wielokąta lub wielościanu

Wiktionary

Przekątna, dawniej przekątnia – pojęcie geometryczne o dwóch znaczeniach:

  • w geometrii płaskiej (planimetrii): odcinek łączący dwa wierzchołki wielokąta nieleżące na jednym boku tego wielokąta,
  • w geometrii trójwymiarowej (stereometrii): odcinek łączący dwa wierzchołki wielościanu nieleżące na jednej ścianie tego wielościanu.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Równoległobok to czworokąt, w którym przekątne przecinają się nawzajem na połowy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkɔ̃ntna, AS: pšekõntna

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) diagonalna

Wiktionary


przekątnia

Przekątna, dawniej przekątnia – pojęcie geometryczne o dwóch znaczeniach:

  • w geometrii płaskiej (planimetrii): odcinek łączący dwa wierzchołki wielokąta nieleżące na jednym boku tego wielokąta,
  • w geometrii trójwymiarowej (stereometrii): odcinek łączący dwa wierzchołki wielościanu nieleżące na jednej ścianie tego wielościanu.

Wikipedia


przekątniowy

przekątnia


SJP.pl

Patrz:

przekątnia

przekątny

rzadko: diagonalny, ukośny


SJP.pl


przekaz

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) tekst, nagranie, film bądź w inny sposób zapisane informacje historyczne będące źródłem wiedzy o przeszłości; także przedmiot

 (1.2) pieniądze wysłane poprzez pocztę lub bank

 (1.3) wysłanie pieniędzy poprzez pocztę lub bank

 (1.4) formularz wypełniany przy zlecaniu przesłania pieniędzy poprzez pocztę lub bank

 (1.5) techn. przesył, przekazanie czegoś

 (1.6) treść, pogląd, przekonanie, które artysta (pisarz, reżyser, muzyk) chce przekazać innym poprzez swoje dzieło

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛkas, AS: pšekas

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekazanie dk., przekazywanie ndk., przekaźnik

 czas. przekazać dk., przekazywać ndk.

 przym. przekazowy, przekaźnikowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.3) przelew

 (1.5) transmisja, transfer

Wiktionary


przekazać

1. powierzyć komuś coś;
2. powtórzyć komuś jakąś informację


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przekazywać)

 (1.1) dokonany od|przekazywać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkazat͡ɕ, AS: pšekazać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekazanie n., przekazywanie n., przekaz mrz., przekaźnik

Wiktionary


przekazanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekazać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przekazać dk., przekazywać ndk.

 rzecz. przekazywanie n., przekaz mrz., przekaźnik mrz.

Wiktionary


przekaziciel

dawniej: ten, kto przekazuje coś


SJP.pl


przekazicielka

dawniej: ta, która przekazuje coś


SJP.pl


przekaziory

żartobliwie: środki masowego przekazu


SJP.pl


przekaźnik

1. urządzenie stosowane np. w automatyce, odbierające jakieś sygnały, przetwarzające je i przesyłające dalej;
2. przekaźnik nerwowy - związek chemiczny biorący udział w przekazywaniu impulsów nerwowych z komórek do innych komórek (zarówno nerwowych jak i nienerwowych, np. mięśniowych); neuroprzekaźnik, mediator, neuromediator, neurotransmiter, transmiter


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) techn. urządzenie do zamiany sygnału o małej mocy na taki sam sygnał o większej mocy celem przesłania go dalej

 (1.2) elektr. urządzenie do zamiany sygnału o pewnych parametrach lub do pomiaru jego niektórych cech na sygnał o innych parametrach do celów automatyki, pomiarów itp.;

Wiktionary

Przekaźnik – urządzenie elektryczne lub elektroniczne zaprojektowane do wywołania ustalonej nagłej zmiany stanu w jednym lub więcej obwodach wyjściowych przy spełnieniu odpowiednich warunków wejściowych. Przekaźnik reaguje na zmianę pewnej wejściowej wielkości fizycznej (na przykład napięcia, natężenia prądu, ciśnienia płynu, temperatury) w taki sposób, że po przekroczeniu pewnej jej wartości sygnał wyjściowy zmienia się skokowo (z reguły z włącz na wyłącz albo odwrotnie).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Koło mojego domu postawiono przekaźnik telefonii komórkowej.

 (1.2) Dzięki przekaźnikom można opracowywać skomplikowane obwody automatyki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkaʑɲik, AS: pšekaźńik

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekaźnikownia ż., przekaz m., przekazywanie n., przekazanie n.

 czas. przekazywać ndk., przekazać dk.

 przym. przekaźnikowy

Wiktionary


przekaźnikowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z przekaźnikiem, dotyczący przekaźnika

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekaźnik m., przekaz mrz.

Wiktionary


przekazywać

czasownik przechodni

 (1.1) dawać komuś coś (jakiś przedmiot)

 (1.2) dawać komuś uprawnienia do czegoś

 (1.3) (o emocjach) wzbudzać w odbiorcy

 (1.4) (o myślach, ideach) być odczytanym / zrozumianym przez odbiorcę

 (1.5) powtarzać / przesyłać informację

 (1.6) telekom. inform. przesyłać sygnał, informację

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Towary przekazujemy natychmiast po otrzymaniu dowodu wpłaty.

 (1.1) Prochy zmarłych przekazujemy rodzinom.

 (1.2) Dyrektor zawsze przekazuje władzę zastępcy na czas swojej nieobecności.

 (1.3) Niby nic nie robisz, a przekazujesz mi tyle radości!

 (1.4) Ten artykuł nie przekazuje nam żadnej nowej koncepcji.

 (1.5) Sekretarka przekazuje mi, że jest pan skłonny zaakceptować naszą ofertę.

 (1.5) Reporter przekazuje, że z rozbitej cysterny ulotnił się chlor.

 (1.6) Satelita przekazuje pierwszy sygnał dopiero osiem godzin po starcie.

 (1.6) Ruter nie przekazuje pakietów. Chyba jest źle skonfigurowany.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛkaˈzɨvat͡ɕ, AS: pšekazyvać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekaz m., przekaźnik m., przekazywanie n., przekazanie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dawać, oddawać, powierzać, wręczać

 (1.2) dawać, powierzać

 (1.5) podawać, ogłaszać

 (1.6) wysyłać, emitować

Wiktionary


przekazywalność

zdolność, możność przekazywania


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przekazywalne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przekazywalny

Wiktionary


przekazywalny

dający się przekazać


SJP.pl


przekazywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekazywać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przekazywać ndk., przekazać dk.

 rzecz. przekazanie n., przekaz m., przekaźnik mrz.

Wiktionary


przekiblować

potocznie: spędzić dłuższy czas tym samym miejscu


SJP.pl


przekiblowywać

przesiadywać w więzieniu przez pewien czas


SJP.pl


przekierować

przenieść, skierować w inne miejsce


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przekierowywać)

 (1.1) dokonany od|przekierowywać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przekierowała mi numery telefonów, aby połączenia trafiały na jej numer.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛcɛˈrɔvat͡ɕ, AS: pšeḱerovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. kierowca mos., przekierowanie n.

 czas. kierować ndk.

Wiktionary


przekierowanie

przenieść, skierować w inne miejsce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekierować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przekierować dk.

Wiktionary


przekierowywać

przenosić, skierowywać w inne miejsce


SJP.pl


przekierowywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekierowywać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przekierowywać ndk.

Wiktionary


przekimanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekimać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przekimać dk.

Wiktionary


przekląć

1. rzucić na kogoś klątwę; wykląć;
2. potępić coś złorzecząc;
3. użyć przekleństwa, źle się wyrazić


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przeklinać)

 (1.1) dokonany od|przeklinać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛklɔ̃ɲt͡ɕ, AS: pšeklõńć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeklinanie n., przekleństwo n.

 czas. przeklinać, wykląć

 przym. przeklęty

Wiktionary


przeklasa

nazwisko


SJP.pl


przekleić

nakleić w inne miejsce


SJP.pl


przeklejać

naklejać w inne miejsce


SJP.pl


przekleństwo

1. obelżywy, wulgarny wyraz używany w stosunku do kogoś lub dla wyrażenia gniewu, złości;
2. klątwa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) wulgaryzm lub obelga używana w celu wyrażenia gniewu lub obrażenia kogoś

 (1.2) klątwa, życzenie komuś źle

Wiktionary

  • przekleństwo – ogólne określenie dla grupy słów hebrajskich oraz greckich o wspólnym znaczeniu zapowiadania zła
  • Przekleństwo – powieść Karola Bunscha z 1973 roku należąca do cyklu Powieści
  • przekleństwo – potocznie wulgaryzm

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Młodzież rozmawiając między sobą używa dużo przekleństw.

 (1.2) (…) dzieci, urodzone z tej miłości, przychodziły na świat ze stygmatem przekleństwa.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈklɛ̃j̃stfɔ, AS: pšeklĩ ̯stfo

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeklinać, przekląć, kląć, wykląć

 przym. przeklęty

 rzecz. przeklinanie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) klątwa

Wiktionary


przeklepać

1. klepiąc, przebyć jakiś czas;
2. klepiąc, przebić na wylot;
3. przenośnie: szybko coś odmówić, np. wiersz, pacierz


SJP.pl


przeklepywać

1. klepiąc, przebijać na wylot;
2. przenośnie: prędko odmawiać wiersz, pacierz itp.


SJP.pl


przeklętnik

dawniej:
1. człowiek przeklęty, zasługujący na przekleństwo;
2. człowiek nałogowo przeklinający;
3. diabeł, bies


SJP.pl


przeklęty

1. rzucić na kogoś klątwę; wykląć;
2. potępić coś złorzecząc;
3. użyć przekleństwa, źle się wyrazić


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) tak trudny do zniesienia, że powodujący chęć przeklinania

forma czasownika.

 (2.1) imiesłów przymiotnikowy bierny od przekląć

Wiktionary

Przeklęty (org. Thinner) – amerykański film grozy z 1996 roku.Film jest ekranizacją powieści Stephena Kinga pt. Chudszy (Thinner).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Zabiję tę przeklętą istotę.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przekląć, przeklinać

 rzecz. przekleństwo n., przeklęcie n., przeklinanie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) cholerny, okropny, straszny, wredny, wstrętny

Wiktionary


przeklikać

wielokrotnie kliknąć myszką komputerową, by dostać się do pożądanej treści


SJP.pl


przeklinać

1. rzucać na kogoś klątwę; wyklinać
2. potępiać coś złorzecząc, nie móc myśleć o czymś bez przekleństwa
3. używać przekleństw, kląć


SJP.pl

czasownik

 (1.1) kląć, używać wulgarnego słownictwa

 (1.2) rzucać klątwę, życzyć źle

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈklʲĩnat͡ɕ, AS: pšeklʹĩnać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeklinanie n., przekleństwo

 przym. przeklęty

 czas. przekląć, kląć, wykląć

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kląć, bluzgać, przen. wyrażać się

 (1.2) bluźnić

Wiktionary


przeklinanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeklinać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛklʲĩˈnãɲɛ, AS: pšeklʹĩnãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeklinać, przekląć, kląć, wykląć

 rzecz. przekleństwo n.

 przym. przeklęty

Wiktionary


przekludzić

czasownik przechodni dokonany

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. przeprowadzić

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przekludzać się

Wiktionary


przekminiać

potocznie: przemyśliwać coś


SJP.pl


przekminić

potocznie: przemyśleć coś


SJP.pl


przekochać

potocznie:
1. spędzić jakiś czas na odbywaniu stosunku płciowego;
2. obyć długi i intensywny stosunek płciowy


SJP.pl


przekochany

potocznie:
1. spędzić jakiś czas na odbywaniu stosunku płciowego;
2. obyć długi i intensywny stosunek płciowy


SJP.pl


przekolorować

zmienić kolor czegoś


SJP.pl


przekolorowywać

zmieniać kolory czegoś


SJP.pl


przekoloryzowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekoloryzować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przekoloryzować dk.

Wiktionary


przekomarzać

przekomarzać się - spierać się z kimś, bardziej dla żartu, niż obrony swoich racji, droczyć się


SJP.pl


przekomarzanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekomarzać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Z potocznie rozpoznawanych (Laura i Filon) wyznaczników gatunkowych idylli, właściwie niczego nie odnajdziemy, bo ani śladu przekomarzań kochanków, wymiany podarunków, rozstań o świcie, zapewnień o miłości (…)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. nieprzekomarzanie n., komar mzw., komarek mzw., Komar mzw., komarowate nmos.

 czas. przekomarzać ndk.

 przym. komarzy, komarowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) droczenie

Wiktionary


przekomarzanka

żartobliwe przekomarzanie się z kimś


SJP.pl


przekombinować

potocznie: zrobić coś zbyt wymyślnie i nie osiągnąć zamierzonego rezultatu


SJP.pl


przekombinowywać

potocznie: robić coś zbyt wymyślnie, nie osiągając zamierzonego rezultatu


SJP.pl


przekomiczność

przekomiczny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przekomiczne; cecha tych, którzy są przekomiczni

Wiktionary

Patrz:

przekomiczny

Powiązane:

 przym. przekomiczny

Wiktionary


przekonać

1. zmienić czyjś stosunek do czegoś przez wykazanie pewnych racji, dowiedzenie słuszności
2. przekonać się:
a) zmienić swój stosunek do czegoś, dostrzegłszy słuszność, prawdziwość czegoś
b) przezwyciężyć w sobie niechęć do czegoś


SJP.pl

czasownik przechodni

 (1.1) dokonany od|przekonywać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkɔ̃nat͡ɕ, AS: pšekõnać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekonanie n., przekonywanie n.

 przym. przekonany

Wiktionary


przekonanie

pewność co do słuszności czegoś, wyrobiony pogląd na coś; przeświadczenie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) przeświadczenie o słuszności czegoś, sąd oparty na takim przeświadczeniu

 (1.2) odczasownikowy od|przekonać.

Wiktionary

Przekonanie – sąd, zdanie oparte na przeświadczeniu o prawdziwości, słuszności czegoś.


Z pojęciem przekonania wiążą się następujące terminy:

  • ekspansja przekonań – dołączenie nowych przekonań do już posiadanych,
  • kontrakcja przekonań – odrzucenie przekonania,
  • rewizja przekonań – odrzucenie przekonania i dołączenie przekonania przeciwnego.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przekonanie o płaskości Ziemi wbrew pozorom w średniowieczu nie było powszechne.

 (1.1) Jego przekonanie o własnej wyższości jest bardzo aroganckie.

 (1.2) Przekonanie go do zmiany opinii może być trudne.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛkɔ̃ˈnãɲɛ, AS: pšekõnãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekonywanie n.

 czas. przekonywać ndk., przekonać dk.

 przym. przekonany

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeświadczenie, wiara, zdanie, sąd, pogląd, opinia

 (1.2) perswazja

Wiktionary


przekonany

1. zmienić czyjś stosunek do czegoś przez wykazanie pewnych racji, dowiedzenie słuszności
2. przekonać się:
a) zmienić swój stosunek do czegoś, dostrzegłszy słuszność, prawdziwość czegoś
b) przezwyciężyć w sobie niechęć do czegoś


SJP.pl

forma czasownika.

 (1.1) imiesłów przymiotnikowy bierny od czasownika: przekonać

przymiotnik jakościowy

 (2.1) pewny, całkowicie wierzący w słuszność jakiegoś stwierdzenia lub obserwacji

Wiktionary

Przykłady

 (2.1) Birdie przeżyła właśnie upokarzające rozstanie z narzeczonym i była przekonana, że już nigdy nie wyjdzie za mąż.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekonanie n.

 czas. przekonać dk.

Wiktionary


przekonfigurować

zmienić konfigurację


SJP.pl


przekonsultowywać

omawiać, przedyskutowywać coś w większym gronie


SJP.pl


przekonujący

trafiający do przekonania, mający moc przekonania o czymś; przekonywający, przekonywujący (słowo często oceniane jako niepoprawne)


SJP.pl


przekonwertować

w informatyce: dokonać konwersji pliku


SJP.pl


przekonwertowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekonwertować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przekonwertować dk.

Wiktionary


przekonwertowywać

w informatyce: dokonywać konwersji pliku


SJP.pl


przekonywać

1. zmieniać czyjś stosunek do czegoś przez wykazywanie pewnych racji, dowodzenie słuszności
2. przekonywać się:
a) zmieniać swój stosunek do czegoś, dostrzegając słuszność, prawdziwość czegoś
b) przezwyciężać w sobie niechęć do czegoś lub kogoś


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. przekonać)

 (1.1) zmieniać czyjś stosunek do czegoś przez wykazywanie pewnych racji, dowodzenie słuszności

czasownik zwrotny niedokonany przekonywać się (dk. przekonać się)

 (2.1) zmieniać swój stosunek do czegoś, dostrzegając słuszność, prawdziwość czegoś

 (2.2) przezwyciężać w sobie niechęć do czegoś lub kogoś

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛkɔ̃ˈnɨvat͡ɕ, AS: pšekõnyvać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekonanie n., przekonywanie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) perswadować, tłumaczyć, agitować, nakłaniać, nawoływać, urabiać, wpływać, namawiać

Wiktionary


przekonywający

trafiający do przekonania, mający moc przekonania o czymś; przekonujący, przekonywujący (słowo często oceniane jako niepoprawne)


SJP.pl


przekonywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekonywać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛkɔ̃nɨˈvãɲɛ, AS: pšekõnyvãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przekonywać ndk., przekonać dk.

 rzecz. przekonanie n.

Wiktionary


przekonywujący

(słowo często oceniane jako niepoprawne) trafiający do przekonania, mający moc przekonania o czymś; przekonujący, przekonywający


SJP.pl


przekop

1. rów łączący coś z czymś
2. rzadziej: tunel


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) rów w ziemi wykopany celem połączenia jednego miejsca z innym

 (1.2) górn. wyrobisko korytarzowe poziomo drążone

 (1.3) hydrol. kanał hydrotechniczny;

forma czasownika.

 (2.1) 2. os. lp. rozk. od: przekopać

Wiktionary

  • przekop – kanał hydrotechniczny
    • Przekop Wisły
    • Przekop Szczytnicki
    • Przekop Mierzei Wiślanej
  • Przekop – rezerwat przyrody

Wikipedia

Powiązane:

 czas. przekopać, przekopywać

 rzecz. przekopa ż., przekopanie n., przekopnica ż., przekopywanie n., wykopki nmos.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kanał, przejście podziemne, rów, tunel

Wiktionary


przekopać

1. przebić, przeprowadzić poprzez kopanie
2. kopiąc spulchnić, skopać pewien kawałek gruntu
3. przekopać się:
a) przebić się, przedostać się dzięki kopaniu
b) przedostać się z trudem przez coś sypkiego, zwykle przez śnieg


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przekopywać)

 (1.1) dokonany od|przekopywać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kiedy już całe miasto było przekopane, przez owe dziury w murach i korytarze uliczne przedostali się do nas "nasi" ze zgrupowania Chrobry II.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkɔpat͡ɕ, AS: pšekopać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. kopacz mzw./mos., wykopki nmos., przekop m., przekopa ż., przekopnica ż., przekopywanie n., przekopanie n.

 czas. przekopywać ndk.

Wiktionary


przekopanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekopać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. kopacz mzw./mos., wykopki nmos., przekop m., przekopa ż., przekopnica ż., przekopywanie n.

 czas. przekopać dk., przekopywać ndk.

Wiktionary


przekopnica

skorupiak z rzędu liścionogów


SJP.pl


przekopywać

1. przebijać, przeprowadzać poprzez kopanie
2. kopiąc spulchniać, wzruszać pewien kawałek gruntu
3. przekopywać się:
a) przebijać się, przedostawać się dzięki kopaniu
b) przedostawać się z trudem przez coś sypkiego, zwykle przez śnieg


SJP.pl


przekopywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekopywać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. kopacz mzw./mos., wykopki nmos., przekop m., przekopa ż., przekopnica ż., przekopanie n.

 czas. przekopywać ndk., przekopać dk.

Wiktionary


przekór

dawniej: brak karności, nieuznawanie czyjejś władzy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) przest. przekora

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Łudzić się nie ma co; cała arystokracya przekorem stoi do Piemontu. sic.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekora ż., przekorność ż.

 przym. przekorny

 przysł. przekornie

Wiktionary


przekora

1. bycie złośliwym, robienie komuś na złość; także: udawany sprzeciw, przekomarzanie się
2. (r. żeński) kobieta przekorna, robiąca na przekór; także o mężczyźnie, zwierzęciu, z silniejszym zabarwieniem ekspresywnym


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) skłonność do postępowania odwrotnego, niezgodnego z oczekiwaniem innych

 (1.2) osoba przekorna

Wiktionary

Przekora – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie poddębickim, w gminie Dalików.

W latach 1954-1961 wieś była siedzibą gromady Przekora, po jej zniesieniu w gromadzie Dalików. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa sieradzkiego.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przekorność ż., daw. przekór m.

 przym. przekorny

 przysł. przekornie, na przekór

 przyim. na przekór

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przekorność

Wiktionary


przekornie

przysłówek

 (1.1) na sposób celowo odwrotny do oczekiwań ogółu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Proszę pani — rzekł patrząc na jej przekornie uśmiechniętą twarzyczkę — tu nie jest żaden wychodek ani toaleta. Tu jest praca. Jak jeszcze raz panią zobaczę pudrującą się, to wydrę pani te fatałaszki i rzucę do śmieci!

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekora ż., przekorność ż., przekór m.

 przym. przekorny

 przyim. na przekór

 przysł. na przekór

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) na przekór

Wiktionary


przekorniej

stopień wyższy od przysłówka: przekornie


SJP.pl


przekorniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: przekorny


SJP.pl


przekorność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przekorne; cecha tych, którzy są przekorni

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekór mrz., przekora ż.

 przym. przekorny

 przysł. przekornie, na przekór

 przyim. na przekór

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przekora

Wiktionary


przekorny

1. robiący na przekór, umyślnie sprzeciwiający się czemuś
2. wyrażający przekorę, nacechowany przekorą


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) skłonny do sprzeciwiania się, robiący na przekór

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekora ż., przekór mrz., przekorność ż.

 przyim. na przekór

 przysł. na przekór, przekornie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) oporny, niepokorny, niesforny

Wiktionary


przekorzyzna

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) stpol. urąganie

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛkɔˈʒɨzna, AS: pšekožyzna

Wiktionary


przekoziołkować

1. wywrócić koziołka kilka razy, przekręcić się parokrotnie w powietrzu
2. sprawić, że ktoś wywrócił koziołka, przewrócić coś


SJP.pl

czasownik nieprzechodni dokonany

 (1.1) kilkakrotnie zrobić koziołki

czasownik przechodni dokonany

 (2.1) przewrócić do góry dnem

czasownik zwrotny dokonany przekoziołkować się

 (3.1) kilkakrotnie samemu zrobić koziołki

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekoziołkowanie n., kozioł m., koźlę n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zrobić koziołki

 (2.1) przewrócić

Wiktionary


przekołowywać

przetaczać coś na kołach


SJP.pl


przekraczać

czasownik

 (1.1) przechodzić, przedostawać się przez coś

 (1.2) naruszać obowiązujące zasady, łamać prawo

 (1.3) przewyższać

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkrat͡ʃat͡ɕ, AS: pšekračać

Wiktionary

Powiązane:

 czas. kroczyć, wykraczać, wykroczyć, przekroczyć dk.

 rzecz. przekroczenie n., wykroczenie n., wykrok m., kroczek mzw./mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.3) pogwałcać

Wiktionary


przekraczalność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przekraczalne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przekraczalny

Wiktionary


przekraczalny

dający się przekroczyć


SJP.pl


przekraczanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekraczać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛkraˈt͡ʃãɲɛ, AS: pšekračãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. wykrok mrz., kroczek mzw./mrz.

 czas. kroczyć

Wiktionary


przekradać

przekradać się - przechodzić po cichu, starając się być niezauważonym, przedostawać się ukradkiem


SJP.pl


przekrajać

czasownik przechodni dokonany

 (1.1) krojąc coś, dzielić na połowy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkrajät͡ɕ, AS: pšekrai ̯äć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekrój mrz., przekrajanie n.

Wiktionary


przekrajanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekrajać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przekrajać ndk.

 rzecz. przekrój mrz.

Wiktionary


przekrapiać

o deszczu: padać z przerwami drobnymi kroplami; kropić


SJP.pl


przekraść

przekraść się - przejść po cichu, nie będąc zauważonym, przedostać się ukradkiem, po kryjomu


SJP.pl


przekrasek

1. przedstawiciel nadrodziny chrząszczy z podrzędu wielożernych;
2. przekrasek mróweczka, przekrasek krasaneczka - gatunki chrząszcza z rodziny przekraskowatych


SJP.pl


przekraski

nadrodzina chrząszczy z podrzędu wielożernych


SJP.pl

Przekraski (Cleroidea) – nadrodzina chrząszczy z podrzędu wielożernych i infrarzędu Cucujiformia.

Takson ten w klasyfikacji z pracy Patrice Bouchard i innych z 2011 roku obejmuje 11 rodzin. W 2015 roku James A. Robertson i współpracownicy, na podstawie wielkoskalowej analizy molekularnej całego infrarzędu Cucujiformia, redefiniowali nadrodzinę przekrasków, włączając do niej kistnikowate i Biphyllidae.

Wikipedia


przekraskowate

o cechach przekraskowatych (rodzina chrząszczy)


SJP.pl

Przekraskowate (Cleridae) – rodzina owadów z rzędu chrząszczy obejmująca około 4000 gatunków.

Wikipedia


przekraskowaty

o cechach przekraskowatych (rodzina chrząszczy)


SJP.pl


przekrawać

1. dzielić coś krojąc; przecinać;
2. przekrawać się - ulegać przekrojeniu; przecinać się


SJP.pl


przekrawacz

maszyna do krajania arkuszy papieru


SJP.pl


przekręcać

1. obracać coś
2. przechylać na bok, ustawiać ukośnie
3. przeinaczać
4. przekręcać się:
a) obracać się
b) być przekręcanym, ustawianym krzywo
c) potocznie: umierać


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. przekręcić)

 (1.1) wykonywać obrót czegoś, przechylać na bok

 (1.2) przedstawiać niewłaściwie, niezgodnie z rzeczywistością

 (1.3) kręcąc czym, psuć to

 (1.4) pot. łączyć się telefonicznie

czasownik zwrotny niedokonany przekręcać się (dk. przekręcić się)

 (2.1) być przekręcanym

 (2.2) kręcąc się, zmieniać swoją pozycję

 (2.3) pot. ulegać śmierci

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekręcanie n., przekręt mrz.

 czas. przekręcić

Wiktionary


przekręcacz

1. osoba przedstawiająca coś niezgodnie z prawdą;
2. osoba zmieniająca postać, brzmienie lub kolejność jakichś słów


SJP.pl


przekręcalny

dający się kręcić wokół osi lub obracać na drugą stronę


SJP.pl


przekręcanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekręcać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekręcenie n., przekręt m., przekręcacz m.

 czas. przekręcać ndk., przekręcić dk.

Wiktionary


przekręcany

1. obracać coś
2. przechylać na bok, ustawiać ukośnie
3. przeinaczać
4. przekręcać się:
a) obracać się
b) być przekręcanym, ustawianym krzywo
c) potocznie: umierać


SJP.pl


przekręciara

potocznie: kobieta przedstawiająca coś niezgodnie z prawdą, oszukująca innych; przekręciarka, szachrajka


SJP.pl


przekręciarka

potocznie: kobieta przedstawiająca coś niezgodnie z prawdą, oszukująca innych; przekręciara, szachrajka


SJP.pl


przekręciarz

potocznie: osoba przedstawiająca coś niezgodnie z prawdą, oszukująca innych; przekrętacz, przekrętas, szachraj, szwindlarz


SJP.pl


przekręcić

1. obrócić coś
2. przechylić na bok, ustawić ukośnie
3. przeinaczyć
4. przekręcić się:
a) obrócić się
b) zostać przekręconym, ustawionym krzywo
c) potocznie: umrzeć


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przekręcać)

 (1.1) dokonany od|przekręcać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkrɛ̃ɲt͡ɕit͡ɕ, AS: pšekrńćić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekręt m., przekręcenie n., przekręcanie m., przekręcacz m.

 czas. przekręcać ndk.

Wiktionary


przekręcik

1. zdrobnienie od: przekręt;
2. przekręt na niewielką skalę


SJP.pl


przekreślać

1. wyrzucać z tekstu coś poprzez postawienie poziomej kreski, wykreślać, skreślać
2. przenośnie:
a) uznawać coś za niebyłe
b) niweczyć


SJP.pl


przekreślanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekreślać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛkrɛɕˈlãɲɛ, AS: pšekreślãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przekreślać ndk., przekreślić dk.

 rzecz. przekreślenie n., kreślarnia ż.

Wiktionary


przekreślenie

to, co zostało przekreślone (wyraz, tekst)


SJP.pl


przekreślić

1. wyrzucić z tekstu coś poprzez postawienie poziomej kreski, wykreślić, skreślić
2. przenośnie:
a) uznać coś za niebyłe
b) zniweczyć


SJP.pl

czasownik przechodni

 (1.1) dokonany od|przekreślać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkrɛɕlʲit͡ɕ, AS: pšekreślʹić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekreślanie n., kreślarnia ż.

Wiktionary


przekręt

potocznie: oszustwo lub nadużycie, zwłaszcza finansowe; przekrętka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pot. oszustwo lub nadużycie, zwłaszcza finansowe, które polega na naruszeniu prawa lub wykorzystaniu luk prawnych

Wiktionary

  • Przekręt (film)
  • Przekręt (serial telewizyjny 2004)
  • Przekręt (serial telewizyjny 2017)

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛkrɛ̃nt, AS: pšekrẽnt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekręcenie n., przekręcanie m., przekręcacz m.

 czas. przekręcać ndk., przekręcić dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) szwindel

Wiktionary


przekrętacz

potocznie: osoba przedstawiająca coś niezgodnie z prawdą, oszukująca innych; przekrętas, przekręciarz, szachraj, szwindlarz


SJP.pl


przekrętas

potocznie: osoba przedstawiająca coś niezgodnie z prawdą, oszukująca innych; przekrętacz, przekręciarz, szachraj, szwindlarz


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pot. osoba dokonująca przekrętów, oszust

Wiktionary


przekrętka

potocznie: oszustwo lub nadużycie, zwłaszcza finansowe; przekręt


SJP.pl


przekrętowy

przekręt


SJP.pl

Patrz:

przekręt

przekrochmalać

rzadko: zbytnio krochmalić


SJP.pl


przekroczenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) złamanie obowiązującego przepisu, naruszenie norm

 (1.2) odczasownikowy od|przekroczyć.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛkrɔˈt͡ʃɛ̃ɲɛ, AS: pšekročńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. kroczyć, przekroczyć dk., przekraczać ndk.

 rzecz. wykrok mrz., kroczek mzw./mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wykroczenie, występek

Wiktionary


przekroczyć

czasownik przechodni dokonany (ndk. przekraczać)

 (1.1) dokonany od|przekraczać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przez całe wakacje w Pieninach wzdychał, platonicznie, choć z wzajemnością, do wyidealizowanej Adeli, ale próg dorosłości seksualnej przekroczył, jak zwykle wtedy, w burdelu, za pieniądze.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkrɔt͡ʃɨt͡ɕ, AS: pšekročyć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekroczenie n., wykrok mrz., wykroczenie n., kroczek mzw./mrz.

 czas. przekraczać, kroczyć

Wiktionary


przekroić

1. podzielić coś krojąc; przeciąć;
2. przekroić się - ulec przekrojeniu; przeciąć się


SJP.pl


przekrój

1. podzielić coś krojąc; przeciąć;
2. przekroić się - ulec przekrojeniu; przeciąć się


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) widok przedmiotu powstały w wyniku przecięcia

 (1.2) abstrakcyjny rysunek techniczny pokazujący przekrój (1.1) przedmiotu, urządzenia lub budowli według pewnej określonej płaszczyzny lub płaszczyzn

 (1.3) przen. reprezentatywna grupa

forma czasownika.

 (2.1) tryb rozk. 2 os. lp. od czas. przekroić

Wiktionary

Nauki ścisłe

  • rysunek przedstawiający przedmiot przecięty
    • przekrój poprzeczny
  • figura płaska powstająca przy przecięciu bryły płaszczyzną
  • przekrój – część wspólna zbiorów
    • przekrój Dedekinda
  • przekrój geologiczny
  • przekrój czynny

Kultura

  • Przekrój – czasopismo

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛkruj, AS: pšekrui ̯

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekrajanie n., przekrojenie n., krojenie n.

 czas. przekrajać, przekroić dk., kroić ndk.

 przym. przekrojowy

 przysł. przekrojowo

Wiktionary


przekropić

o deszczu: spaść z przerwami drobnymi kroplami; okropić, pokropić


SJP.pl


przekropny

obfitujący w deszcze i burze


SJP.pl


przekrwa

roślina z klasy prątników


SJP.pl


przekrwawiony

taki, który się przekrwawił


SJP.pl


przekrwiać

przekrwiać się - o częściach ciała, organach: nadmiernie wypełniać się krwią na skutek rozszerzenia się naczyń krwionośnych


SJP.pl


przekrwienie

Przekrwienie (łac. z gr. hyperaemia) - zwiększenie ilości krwi w narządzie wskutek zwiększonego dopływu krwi tętniczej (przekrwienie czynne) albo utrudnionego odpływu krwi żylnej (przekrwienie bierne). Przekrwienie mieszane łączy w sobie obydwa mechanizmy.

Wikipedia


przekrwiony

przymiotnik

 (1.1) nadmiernie ukrwiony i intensywnie zaczerwieniony

Wiktionary


przekryć

1. pokryć coś ponownie, np. dach papą;
2. nałożyć coś jedno na drugie;
3. przekryć się - nałożyć się (częściowo) na coś podobnego


SJP.pl


przekrycie

1. powierzchnia, wykończenie dachu;
2. lekkie zadaszenie;
3. konstrukcja podtrzymująca takie zadaszenie, np. przekrycie strukturalne;
4. nakładająca się część dwóch podobnych obiektów; część wspólna


SJP.pl


przekrywać

1. pokrywać coś ponownie, np. dach papą;
2. nakładać coś jedno na drugie;
3. przekrywać się - nakładać się (częściowo) na coś podobnego, nachodzić na siebie


SJP.pl


przekrzywiać

czasownik

 (1.1) powodować, że coś będzie ułożone krzywo, na ukos lub bokiem

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkʃɨvʲjät͡ɕ, AS: pšekšyvʹi ̯äć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekrzywianie n., przekrzywienie n.

 czas. przekrzywić, krzywić

 przysł. krzywo

Wiktionary


przekrzywianie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekrzywiać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przekrzywiać ndk.

 przysł. krzywo

Wiktionary


przekrzywienie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) ułożenie nieznacznie krzywo

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛkʃɨˈvʲjɛ̇̃ɲɛ, AS: pšekšyvʹi ̯ė̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przekrzywiać

 przysł. krzywo

 rzecz. krzywaśnia ż.

Wiktionary


przekrzywiony

przymiotnik

 (1.1) leżący ukośnie w stosunku do pionu lub poziomu

Wiktionary


przekształcać

czasownik niedokonany

 (1.1) zmieniać coś w coś innego, nadawać czemuś inną formę

czasownik zwrotny niedokonany przekształcać się

 (2.1) zmieniać się, zmieniać swoją formę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Drzewa są w stanie przekształcać energię negatywną w pozytywną.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkʃtawt͡sat͡ɕ, AS: pšekštau̯cać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. kształt m., przekształcenie n., przekształcanie n.

 czas. przekształcić dk.

 przym. przekształcalny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) modyfikować

Wiktionary


przekształcalność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przekształcalne; cecha tych, którzy są przekształcalni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przekształcalny

Wiktionary


przekształcalny

dający się przekształcić, zmodyfikować


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dający się przekształcić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekształcenie n., przekształcanie n., kształt m., kszałtowanie n., kształcenie n., przekształcalność ż.

 czas. przekształcić dk., przekształcać ndk., kształcić ndk., kształtować ndk.

Wiktionary


przekształcanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekształcać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przekształcić, przekształcać ndk.

 rzecz. przekształcenie n.

 przym. przekształcalny

Wiktionary


przekształcenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekształcić.

 (1.2) mat. funkcja, zwykle z interpretacją geometryczną, przekształcająca zbiór na niego samego

Wiktionary

Funkcja (łac. functio, -onis „odbywanie, wykonywanie, czynność”), odwzorowanie, przekształcenie, transformacja ze zbioru X do zbioru Y, która każdemu elementowi zbioru X przypisuje (odwzorowuje) dokładnie jeden element zbioru Y.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛkʃtawˈt͡sɛ̃ɲɛ, AS: pšekštau̯cńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przekształcić dk., przekształcać ndk.

 rzecz. przekształcanie n., kształcenie n.

 przym. przekształcalny

Wiktionary


przekształcić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przekształcać)

 (1.1) dokonany od|przekształcać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekształcanie n., przekształcenie n.

 czas. przekształcać ndk.

 przym. przekształcalny

Wiktionary


przekształtnik

urządzenie przekształcające prąd stały na zmienny lub odwrotnie albo zmieniające jedną częstotliwość prądu na inną


SJP.pl

Przekształtnik (ang. converter) – w technice i inżynierii urządzenie lub system zmieniający lub dopasowujący parametry procesu technologicznego do określonych wymagań.

Przekształtniki można, w zależności od obszaru techniki i inżynierii, podzielić na:

  • elektrotechniczne
  • elektroniczne i telekomunikacyjne
  • informatyczne
  • chemiczne i metalurgiczne
  • inne.

Wikipedia


przekuć

przetworzyć kując


SJP.pl


przekukiwać

o kukułce: spędzać pewien czas na kukaniu


SJP.pl


przekulać

potocznie: przetoczyć, przeturlać


SJP.pl


przekupa

przekupka;
1. wychodzące z użycia: kobieta trudniąca się drobnym handlem;
2. przenośnie: kobieta kłótliwa, wrzaskliwa, pyskata


SJP.pl


przekupić

skłonić kogoś ku czemuś w zamian za korzyść materialną


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przekupywać)

 (1.1) dokonany od|przekupywać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Hitler prosił, groził, zaklinał, usiłował przekupić oponentów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkupʲit͡ɕ, AS: pšekupʹić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. kupiec mos./mrz., przekupność ż., przekupstwo n., przekup m., przekupień m., przekupnik m., przekupa ż., przekupka ż., przekupywanie n., przekupienie n.

 czas. przekupywać ndk.

 przym. przekupny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) skorumpować

Wiktionary


przekupień

człowiek trudniący się drobnym handlem, zwykle obnośnym; kramarz; straganiarz


SJP.pl


przekupienie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) uzyskanie jakiejś korzyści od innej osoby w zamian za łapówkę

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekupność ż., przekupstwo n., przekup m., przekupień m., przekupnik m., przekupa ż., przekupka ż., przekupywanie n.

 czas. przekupywać ndk., przekupić dk.

 przym. przekupny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) skorumpowanie

Wiktionary


przekupka

przekupa;
1. wychodzące z użycia: kobieta trudniąca się drobnym handlem;
2. przenośnie: kobieta kłótliwa, wrzaskliwa, pyskata


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. kobieta zajmująca się drobnym handlem

 (1.2) pot. przen. głośna i kłótliwa kobieta

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przekupka głośno wykłócała się z klientem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkupka, AS: pšekupka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekup m., przekupstwo n., przekupność ż., przekupywanie n., przekupienie n.

:: fm. przekupień m., przekupnik m.

:: zgrub. przekupa ż.

 czas. przekupywać ndk., przekupić dk.

 przym. przekupny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) handlarka, straganiarka

 (1.2) kumoszka, szczekaczka

Wiktionary


przekupniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: przekupny


SJP.pl


przekupność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przekupne; cecha tych, którzy są przekupni

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekupstwo n., przekup m., przekupień m., przekupnik m., przekupa ż., przekupka ż., przekupywanie n., przekupienie n., kupiec mos.

 czas. przekupywać ndk., przekupić dk.

 przym. przekupny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) sprzedajność

Wiktionary


przekupny

przymiotnik

 (1.1) dający się przekupić

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Traktują Boga jak przekupnego urzędnika, a modlitwę jak koniak dla lekarza, żeby uważnie przeciął czyrak na tyłku.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkupnɨ, AS: pšekupny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. kupiec mos./mrz., przekupność ż., przekupstwo n., przekup m., przekupień m., przekupnik m., przekupa ż., przekupka ż., przekupywanie n., przekupienie n.

 czas. przekupywać ndk., przekupić dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) sprzedajny

Wiktionary


przekupować

skłaniać kogoś ku czemuś w zamian za korzyść materialną, przekupywać


SJP.pl


przekupstwo

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) uzyskiwanie korzyści poprzez przekazywanie komuś innej korzyści

Wiktionary

Łapownictwo – w prawie polskim przestępstwo polegające na wręczaniu, braniu lub żądaniu korzyści majątkowej lub osobistej (łapówki).

Łapownictwo klasyfikuje się na:

  • łapownictwo bierne (sprzedajność) – polega na przyjmowaniu przez osobę pełniącą funkcję publiczną korzyści majątkowych, osobistych lub ich obietnic. W Polsce to przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
  • łapownictwo czynne (przekupstwo) – polega na udzieleniu osobie będącej funkcjonariuszem publicznym korzyści majątkowej, osobistej lub jej obietnicy. W Polsce to przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przekupienie n., przekupność ż., przekupywanie n., kupiec mos., przekupka ż.

 czas. przekupić dk., przekupywać ndk.

 przym. przekupny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przekupywanie, korupcja, łapownictwo, łapówkarstwo

Wiktionary


przekupywać

skłaniać kogoś ku czemuś w zamian za korzyść materialną, przekupować


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. przekupić)

 (1.1) zjednywać sobie kogo, dając mu coś wartościowego

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekupienie n., przekupień mos., przekupka ż., przekupność ż., przekupstwo n., przekupywanie n., kupiec mos.

 czas. przekupić dk.

 przym. przekupny

Wiktionary


przekurzyć

kurząc lub kadząc, oczyścić, odświeżyć coś


SJP.pl


przekuwać

1. przebijać coś na wylot;
2. nadawać kawałkowi metalu lub przedmiotowi z metalu odpowiedni kształt;
3. podkuwać na nowo


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. przekuć)

 (1.1) kując, przekształcać przedmiot zrobiony z metalu na inny

 (1.2) zmieniać podkowy u kopyt zwierzęcia

 (1.3) kując, przebijać coś na wylot

 (1.4) tworzyć coś (np. otwór), przebijając na wylot

 (1.5) przen. używać w celu osiągnięcia jakiejś korzyści

czasownik zwrotny niedokonany przekuwać się (dk. przekuć się)

 (2.1) kując, przebijać się przez coś na wylot

 (2.2) przebiwszy coś na wylot, przedostawać się na jego drugą stronę

 (2.3) przen. być używanym w celu osiągnięcia jakiejś korzyści

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Naturalnie za przesuwającym się frontem Niemcy przekuwali linie szerokotorowe na prześwit normalny, aby móc zaopatrywać wojska własnym taborem [...]

 (1.2) Konie powinno się przekuwać często, gdyż to poprawia róg, a w czasie ruchawki powinno się mieć parę dopasowanych podków w torbie specjalnej w siodle.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. odkuć

Wiktionary


przekwit

wychodzenie z użycia wskutek utraty atrakcyjności


SJP.pl


przekwitać

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. przekwitnąć)

 (1.1) tracić kwiaty

 (1.2) fizj. tracić żeńskie zdolności rozrodcze; przechodzić klimakterium

 (1.3) przen. ulegać przemijaniu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekwitanie n., kwiaciarz mos., kwiat mrz., kwietnik mzw./mrz.

 przym. kwiatowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.3) przemijać

Wiktionary


przekwitanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekwitać.

 (1.2) fizj. okres, w którym czynności narządów rozrodczych kobiety stopniowo zanikają

Wiktionary

Wikipedia

Powiązane:

 czas. przekwitać ndk.

 rzecz. kwietnik mrz./mzw.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) klimakterium, menopauza

Wiktionary


przekwitnąć

czasownik dokonany (ndk. przekwitać)

 (1.1) dokonany od|przekwitać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W Indiana Dunes NL walczy się z nią ścinając i paląc pędy, zanim zdążą przekwitnąć.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkfʲitnɔ̃ɲt͡ɕ, AS: pšekfʹitnõńć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. kwietnik m., kwitnięcie n., rozkwit mrz., kwiat m.

 czas. kwitnąć

 przym. kwietniowy

 przysł. kwiecisto

Wiktionary


przekł.

skrót od: przekład


SJP.pl

skrót

 (1.1) = przekład

Wiktionary

Powiązane:

 skr. przeł.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) tłum.

Wiktionary


przekład

1. tłumaczenie jednego języka na drugi
2. dzieło, tekst przetłumaczony z jednego języka na drugi


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) proces tłumaczenia tekstu z jednego języka na inny

 (1.2) liter. dzieło, tekst przetłumaczony z innego języka

Wiktionary

Tłumaczenie, inaczej przekład – wyrażenie w języku docelowym treści tekstu (w tym również wypowiedzi ustnej) stworzonego w języku źródłowym. Pod słowem „tłumaczenie” można rozumieć zarówno proces przekładu, jak i wynik tego procesu, czyli przetłumaczony na inny język tekst. W drugim znaczeniu tłumaczenie jest rozumiane jako wtórne wobec tekstu oryginalnego.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przekład tego utworu zajął mu prawie rok.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekładalność ż., przekładnia ż., przekładanka ż., przekładka ż., przekładaniec m., przekładacz m., przekładanie n., przełożenie n.

 czas. przekładać ndk., przełożyć dk.

 przym. przekładalny, przekładowy, przekładniowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) tłumaczenie

 (1.2) tłumaczenie, nie oryginał, interpretacja

Wiktionary


przekładać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przełożyć)

 (1.1) kłaść w inne miejsce, przemieszczać coś z jednego miejsca na drugie

 (1.2) umieszczać coś po drugiej stronie czegoś, przesuwając, przenosząc górą, ponad czymś

 (1.3) wkładać coś pomiędzy warstwy czegoś innego

 (1.4) karc. przesuwać potasowane karty w talii przed rozpoczęciem gry

 (1.5) rozbierać i składać coś na nowo

 (1.6) zmieniać termin na późniejszy

 (1.7) jęz. tłumaczyć na inny język

 (1.8) przedstawiać, wyrażać jakieś treści, obrazy, zjawiska za pomocą środków właściwych danej dziedzinie, wyrażać coś w innej formie

 (1.9) przest. dawać pierwszeństwo komuś, czemuś

czasownik zwrotny niedokonany przekładać się (dk. przełożyć się)

 (2.1) powodować jakieś skutki w innej dziedzinie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Roman pochylił się nad stołem i zaczął skwapliwie przekładać szklanki z jednej tacki na drugą.

 (1.2) Kilkunastu Onych wchodziło na most. Jeden już stał, inny dopiero przekładał nogi przez liny.

 (1.3) Zenaida Mojsiejewna niezwykle sprawnie pakowała szkło przekładając je sianem.

 (1.4) […] po wymianie wstępnych uprzejmości milczeliśmy, patrząc jak przekłada karty.

 (1.6) Mój brat musiał dwukrotnie przekładać termin egzaminu na prawo jazdy.

 (1.7) Wszystkie oficjalne dokumenty są przekładane na języki narodowe.

 (1.8) Ważne jest to, żeby nasze racje wyrażać w nowoczesnym języku, żeby przekładać nasze doświadczenia na język naszych partnerów na Zachodzie i na świecie.

 (1.9) Na domiar taryfy zachęcają pasażerów, aby przekładali samochód nad pociąg.

 (2.1) Czy jednak oglądanie przemocy na ekranie przekłada się na zachowanie dzieci?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkwadat͡ɕ, AS: pšeku̯adać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekład m., przekładnia ż., przekładaniec m., przekładanka ż., przekładka ż., przekładacz m., przekładalność ż., przekładanie n., przełożenie n., przekładnik mrz.

 czas. kłaść, przełożyć dk.

 przym. przekładniowy, przekładowy, przekładalny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.5) przestawiać

 (1.6) przesuwać

 (1.7) tłumaczyć

 (1.9) przedkładać

 (2.1) skutkować

Wiktionary


przekładalność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przekładalne

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekład m., przekładnia ż., przekładaniec m., przekładanka ż., przekładka ż., przekładacz m., przekładanie n., przełożenie n.

 czas. przekładać ndk., przełożyć dk.

 przym. przekładalny, przekładowy, przekładniowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przetłumaczalność

Wiktionary


przekładalny

1. dający się przetłumaczyć na inny język; przetłumaczalny;
2. dający się przedstawić za pomocą środków właściwych innej dziedzinie


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który da się przełożyć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przełożenie n., przekładnia ż., przekładanie n., przekład mrz., przekładalność ż.

 czas. przekładać, przełożyć

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przetłumaczalny

Wiktionary


przekładanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekładać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛkwaˈdãɲɛ, AS: pšeku̯adãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekład m., przekładnia ż., przekładaniec m., przekładanka ż., przekładka ż., przekładacz m., przekładalność ż., przełożenie n., przekładnik mrz.

 czas. przekładać ndk., przełożyć dk.

 przym. przekładniowy, przekładowy, przekładalny

Wiktionary


przekładaniec

1. placek przekładany masą o różnych smakach, konfiturami, makiem itp.
2. przenośnie o czymś wielowarstwowym, złożonym z różnych, następujących po sobie części


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) kulin. ciasto przekładane masą

Wiktionary

  • Przekładaniec – polski film z 1968 roku w reżyserii Andrzeja Wajdy
  • Przekładaniec – amerykański film z 2004 roku w reżyserii Matthew Vaughna
  • Przekładaniec – zbiór widowisk TV, scenariuszy filmowych i słuchowisk radiowych Stanisława Lema z 2000 roku
  • Przekładaniec – czasopismo naukowe
  • Przekładaniec – skała na Zamku w Olsztynie Towarnych na Wyżynie Częstochowskiej
  • Przekładaniec – skała w Górach Towarnych na Wyżynie Częstochowskiej

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przekład mrz., przekładalność ż., przekładanie n., przekładnia ż., przełożenie n.

 czas. przekładać, przełożyć

Wiktionary


przekładanka

1. w jeździe na łyżwach, rolkach: figura polegająca na krzyżowaniu jednej nogi przed drugą;
2. krok skrzyżny wykonywany przy poruszaniu się bokiem w danym kierunku, stosowany jako ćwiczenie, a także np. przez miotaczy lub oszczepników przed wyrzutem


SJP.pl

Przekładanka (ang. Crossover) – jeden z elementów łyżwiarskich zaliczanych do sekwencji kroków. Jest to podstawowy krok łyżwiarski polegający na nabieraniu przez łyżwiarza prędkości przekładając nogi podczas jazdy po łuku lub kole. Przekładankę można wykonywać podczas jazdy do przodu (ang. forward) lub do tyłu (ang. backward) w kierunku zgodnym z ruchami zegara (ang. clockwise) lub w kierunku przeciwnym (ang. counterclockwise). Górna część ciała jest zwrócona przodem do wewnątrz łuku lub koła z wyciągniętymi rękoma, zaś wzrok łyżwiarza skierowany jest najczęściej (choć nie zawsze) w kierunku jazdy. Przekładanka jest podstawowym ruchem we wszystkich konkurencjach łyżwiarskich przed wykonaniem innych elementów.

Wikipedia


przekładkarz

robotnik w kopalni, wyspecjalizowany w przekładaniu przenośników, torów itp.


SJP.pl


przekładkowy

przekładka


SJP.pl

Patrz:

przekładka

przekładnia

1. urządzenie przenoszące ruch obrotowy z jednego wału na drugi
2. rodzaj odstępstwa od zwykłego szyku w zdaniu, polegający na rozdzieleniu wyrazów tworzących związki składniowe z innymi wyrazami


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) techn. mechanizm lub maszyna służący do przenoszenia ruchu;

 (1.2) jęz. inwersja przez rozdzielenie związków składniowych innymi słowami

Wiktionary

Przekładnia – mechanizm lub układ maszyn służący do przeniesienia ruchu z elementu czynnego (napędowego) na bierny (napędzany) z jednoczesną zmianą parametrów ruchu, czyli prędkości i siły lub momentu siły.

Przekładnia może zmieniać:

  • ruch obrotowy na ruch obrotowy

Wikipedia

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkwadʲɲa, AS: pšeku̯adʹńa

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekład m., przekładaniec m., przekładanka ż., przekładka ż., przekładacz m., przekładalność ż., przekładanie n., przełożenie n., przekładnik mrz.

 czas. przekładać ndk., przełożyć dk.

 przym. przekładniowy, przekładowy, przekładalny

Wiktionary


przekładnik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) elektr. transformator służący do zamiany poziomu napięcia (przekładnik napięciowy) lub prądu (przekładnik prądowy) elektrycznego do mniejszego poziomu, używany do celów automatyki, pomiarów, rozliczeń itp.

Wiktionary

Przekładnik – transformator przeznaczony do wytwarzania sygnału informacyjnego i przesyłania go do obwodu zewnętrznego, zawierającego urządzenia pomiarowe, zabezpieczeniowe lub sygnalizacyjne.

Termin przekładnik obejmuje także urządzenia działające na innej zasadzie, niż transformator, lecz mające to samo zastosowanie.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jeżeli przekładnik prądowy jest nieużywany, to jego obwód wtórny powinien być zwarty.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkwadʲɲik, AS: pšeku̯adʹńik

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekładnia ż., przekładanie n., przełożenie n.

 czas. przekładać ndk., przełożyć dk.

 przym. przekładnikowy, przekładniowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) rzadko transformator

Wiktionary


przekładówka

środowiskowo: ćwiczenia przekładowe na studiach filologii obcej


SJP.pl


przekładowy

przymiotnik od: przekład (np. prace przekładowe, literatura przekładowa)


SJP.pl


przekładoznawca

osoba badająca podstawy teoretyczne i metodologiczne komunikacji międzyjęzykowej, realizowanej przy pomocy tłumacza


SJP.pl


przekładoznawczy

związany z dyscypliną naukową badającą podstawy teoretyczne i metodologiczne komunikacji międzyjęzykowej, realizowanej przy pomocy tłumacza; translatoryczny


SJP.pl


przekładoznawczyni

kobieta badająca podstawy teoretyczne i metodologiczne komunikacji międzyjęzykowej, realizowanej przy pomocy tłumacza


SJP.pl


przekładoznawstwo

dyscyplina naukowa badająca podstawy teoretyczne i metodologiczne komunikacji międzyjęzykowej, realizowanej przy pomocy tłumacza; translatoryka


SJP.pl

Traduktologia, translatologia, translatoryka, przekładoznawstwo (ang. translation studies) – interdyscyplinarna nauka humanistyczna zajmująca się problemami tłumaczenia. Na temat przekładu wypowiadali się od wieków poeci, pisarze i uczeni wielu specjalności. Nowożytne studia nad przekładem również mają charakter interdyscyplinarny i oprócz językoznawstwa korzystają z dorobku takich dziedzin jak filologia, kulturoznawstwo, literaturoznawstwo, komparatystyka, filozofia, semiotyka, informatyka i wiele innych (np. w przypadku refleksji nad tłumaczeniem Biblii – biblistyka). Charakterystyczną cechą tej dziedziny jest wielość różnych ujęć tematu, a co za tym idzie wiele konkurujących ze sobą i uzupełniających się teorii tłumaczenia.

Wikipedia


przekłamać

1. nie oddać prawdy, zakłamać, przeinaczyć
2. o komputerze: zmienić w sposób niezamierzony wartość przetworzonych danych


SJP.pl


przekłamanie

1. nie oddać prawdy, zakłamać, przeinaczyć
2. o komputerze: zmienić w sposób niezamierzony wartość przetworzonych danych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od| przekłamać.

 (1.2) kłamstwo, nieprawda, celowe podawanie nieprawdy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛkwãˈmãɲɛ, AS: pšeku̯ãmãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekłamywanie n.

Wiktionary


przekłamany

1. nie oddać prawdy, zakłamać, przeinaczyć
2. o komputerze: zmienić w sposób niezamierzony wartość przetworzonych danych


SJP.pl


przekłamywać

1. nie oddawać prawdy, zakłamywać, przeinaczać
2. o komputerze: zmieniać w sposób niezamierzony wartość przetworzonych danych


SJP.pl


przekłamywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przekłamywać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przekłamanie n.

 czas. przekłamywać ndk., przekłamać dk.

Wiktionary


przekłuć

przedziurawić czymś ostrym, kłując, przeszyć na wylot


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przekłuwać)

 (1.1) przebić poprzez ukłucie czymś ostrym

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To był drugi taki wypadek w życiu doktor Ewy. Poprzednio przekłuła igłą gumową rękawiczkę.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. kłucie n., przekłucie n., przekłuwanie n., przekłuwacz mrz.

 czas. kłuć ndk., przekłuwać ndk.

Wiktionary


przekłucie

przedziurawić czymś ostrym, kłując, przeszyć na wylot


SJP.pl


przekłusowywać

1. o koniu: przebiegać kłusem;
2. przejeżdżać konno kłusem;
3. potocznie o ludziach: przebiegać bardzo szybko; przecwałowywać


SJP.pl


przekłuwać

przedziurawiać czymś ostrym, kłując, przeszywać na wylot


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. przekłuć)

 (1.1) przebić poprzez ukłucie czymś ostrym

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W dawnym Rzymie mściwe kobiety lepiły z wosku lub gliny figurkę rywalki albo niewiernego kochanka i przekłuwały ją szpilkami.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. kłucie n., przekłucie n., przekłuwanie n., przekłuwacz mrz.

 czas. kłuć ndk., przekłuć ndk.

Wiktionary


przekłuwacz

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) archeol. paleolityczne narzędzie posiadające wyodrębniony wąski, lecz zaokrąglony wierzchołek powstały na skutek retuszu (obróbki) zwykle dwóch krawędzi bocznych, służący do przekłuwania;

Wiktionary

Przekłuwacz – narzędzie posiadające wyodrębniony wąski lecz zawsze zaokrąglony wierzchołek uformowany przez zastosowanie przeważnie stromego retuszu dwu krawędzi bocznych. Wierzchołek uformowany retuszem to żądło lub kolec, retuszem zwrotnym – wiertnik. Dzieli się je na zinkeny (grube wierzchołki) i dopelzinkeny (podwójne)


Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przekłuwacze są jedną z najbardziej charakterystycznych grup narzędzi w kulturze magdaleńskiej i epimagdaleńskiej.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈkwuvat͡ʃ, AS: pšeku̯uvač

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przekłuwać ndk., przekłuć dk.

 rzecz. przekłuwanie, przekłucie

 czas. przekłuwać, przekłuć

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pazur

Wiktionary


przelać

czasownik przechodni dokonany (ndk. przelewać)

 (1.1) zob. przelewać.

czasownik zwrotny dokonany przelać się (ndk. przelewać się)

 (2.1) zob. przelewać się.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Te pieniądze możesz przelać na swoje konto.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛlat͡ɕ, AS: pšelać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przelew m., przelewca m., przelewki nmos., przelewanie n., przelanie n.

 czas. olać, przelewać ndk.

 przym. przelewowy, przelewny

 przysł. przelewnie

Wiktionary


przelanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przelać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈlãɲɛ, AS: pšelãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. olać, przelać dk., przelewać ndk.

 rzecz. przelew m., przelewki nmos., przelewanie n.

 przym. przelewowy

Wiktionary


przelatek

młody dzik - starszy od warchlaka; dzik roczniak


SJP.pl


przelatywać

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. przelecieć)

 (1.1) lecąc, przebywać jakąś drogę

 (1.2) być przeniesionym w powietrzu

 (1.3) lecąc, przedostawać się gdzieś

 (1.4) przemieścić się prędko; minąć szybko kogoś lub coś

 (1.5) meteorol. padać niedługo

 (1.6) pojawiać się na chwilę i znikać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przelecieć)

 (2.1) lecąc, przebywać czymś jakąś drogę

 (2.2) przedostawać się przez coś

 (2.3) pot. niedbale zapoznawać się z czymś na szybko

 (2.4) posp. odbywać stosunek płciowy

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. przelatać)

 (3.1) latać wielokrotnie, nawet za często

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przelatywanie n., przelot mrz.

 czas. latać

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) płynąć, unosić się

 (1.4) przebiegać, przemykać

 (2.4) bzykać, dmuchać, pukać

Wiktionary


przelatywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przelatywać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przelecenie n., przelot m., przelotowość ż., przelotność ż., przelotowiec m., przelotnia ż., przelotka ż.

 czas. przelatywać ndk., przelecieć dk.

 przym. przelotowy, przelotny

 przysł. przelotnie

Wiktionary


przelecieć

czasownik nieprzechodni dokonany

 (1.1) o czasie lub przestrzeni: minąć, przebyć

czasownik przechodni dokonany

 (2.1) przeczytać szybko i pobieżnie

 (2.2) wulg. odbyć stosunek seksualny z kimś

Wiktionary

Przykłady

 (2.1) [...] niech przeleci tekst, żeby wiedział, o czym jest, a potem czyta szczegóły.

 (2.2) [...] jesteśmy sami, jest pięknie, romantycznie, a ty zamiast rzucić się na mnie i przelecieć tu na piachu, gapisz się na horyzont.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przelatywanie n., przelot mrz.

 czas. latać, lecieć, dolecieć

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) minąć, przebyć, przemknąć

 (2.2) pot. zaliczyć

Wiktionary


przelegiwać

1. spędzać pewien czas na leżeniu;
2. o nasionach (lub jajach owadzich): leżeć w ziemi przez rok lub dłużej bez kiełkowania (bez wykluwania się owadów)


SJP.pl


przelęk

dawniej: przerażenie, strach


SJP.pl


przelęknąć

przelęknąć się - przestraszyć się, przerazić się; przeląc się


SJP.pl


przelęknienie

przelęknąć się - przestraszyć się, przerazić się; przeląc się


SJP.pl


przelęknięty

taki, który się przeląkł; przelękły, przelękniony


SJP.pl


przelękniony

taki, który się przeląkł; przelękły, przelęknięty


SJP.pl


przelękły

taki, który się przeląkł; przelęknięty, przelękniony


SJP.pl


przelew

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) praw. przeniesienie wierzytelności z majątku pierwotnego wierzyciela (zbywcy, cedenta) do majątku osoby trzeciej (nabywcy, cesjonariusza) na podstawie umowy zawartej między tymi osobami;

 (1.2) wystąpienie z brzegów, przelanie

 (1.3) otwór w urządzeniach sanitarnych zapobiegający wylaniu się wody

 (1.4) bank. przeniesienie danej sumy środków pieniężnych z jednego rachunku (konta) na inny

Wiktionary

  • przelew (prawo)
  • polecenie przelewu – bankowa forma rozliczeń
  • przelew (hydrotechnika)
  • przelew transgraniczny (prawo handlowe)

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Z powodu przelewu rzeki wystąpiła powódź.

 (1.3) Obecnie produkuje się wanny z przelewem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛlɛf, AS: pšelef

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przelewka ż., przelewki nmos., przelewca m., przelewność ż., przelewanie n., przelanie n.

 czas. lać, olać, przelewać ndk., przelać dk.

 przym. przelewowy, przelewny

 przysł. przelewnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) cesja

Wiktionary


przelewać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przelać)

 (1.1) umieszczać płyn w innym naczyniu

 (1.2) bank. dokonywać przelewu, umieszczać pieniądze na koncie

czasownik zwrotny niedokonany przelewać się (dk. przelać się)

 (2.1) tylko w 3. osobie lp.: pot. przen. o dobrej sytuacji materialnej, finansowej

 (2.2) o cieczy: wylewać się, występować z brzegów

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przeleję herbatę ze szklanki do kubka.

 (2.1) Jankowi się nie przelewa; oszczędza prawie na wszystkim i za każdym razem kontroluje swoje wydatki.

 (2.1) – Pan rozumie, studiuję i nie przelewa się mi na co dzień. Szukam dobrze płatnego zajęcia.

 (2.2) Zakręć szybko kurek, bo woda już przelewa się z wanny!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈlɛvat͡ɕ, AS: pšelevać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przelew m., przelewca m., przelewki nmos., przelewanie n., przelanie n.

 czas. olać, przelać dk.

 przym. przelewowy, przelewny

 przysł. przelewnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) nalewać

 (1.2) wpłacić, przesłać

 (2.1) powodzić się

 (2.2) rozlewać się

Wiktionary


przelewanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przelewać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛlɛˈvãɲɛ, AS: pšelevãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. olać, przelewać ndk., przelać dk.

 rzecz. przelew m., przelewki nmos., przelanie n.

 przym. przelewowy

Wiktionary


przelewice

nazwa dwóch wsi w Polsce


SJP.pl

  • Przelewice – wieś w województwie zachodniopomorskim, w powiecie pyrzyckim, w gminie Przelewice
  • Przelewice – wieś w województwie zachodniopomorskim, w powiecie wałeckim, w gminie Człopa
  • Przelewice – gmina w powiecie pyrzyckim
  • Przelewice – gromada
  • Przelewice – nieczynna stacja kolejowa w Przelewicach, w powiecie wałeckim, w województwie zachodniopomorskim

Wikipedia


przelewicki

przymiotnik od: Przelewice


SJP.pl


przelewka

1. potocznie: przelewanie (się) cieczy;
2. część konstrukcji, przez którą przelewa się ciecz


SJP.pl


przelewki

dawniej: rzecz błaha, łatwa do wykonania lub opanowania


SJP.pl


przeleźć

czasownik

 (1.1) pot. przejść

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Chłopiec przelazł przez siatkę.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. doleźć, leźć

Wiktionary


przeleżeć

1. o ludziach lub zwierzętach: spędzić jakiś czas na leżeniu;
2. przebyć, przeczekać coś, leżąc;
3. o przedmiotach: przetrwać do jakiegoś momentu w ukryciu, zapomnieniu


SJP.pl


przelichmanić

czasownik

 (1.1) daw. stracić lekkomyślnie majątek, przehulać, przepuścić, roztrwonić

 (1.2) daw. oszukać w sprzedaży, dając kupującemu gorszy towar

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na targu nieznajomym towaru odbywa; ceni na poły darmo, a wziąwszy iściznę, mknie precz, przelichmaniwszy swą powołowczyznę.

Wiktionary


przeliczać

liczyć coś lub kogoś


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. przeliczyć)

 (1.1) uważnie coś policzyć

 (1.2) obliczyć coś zmieniając jednostki miary

czasownik zwrotny niedokonany przeliczać się (dk. przeliczyć się)

 (2.1) mylić się w swoich planach lub założeniach

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Koniec pracy! - ziewnął zakrywając sobie twarz i wyciągając pieniądze. - Reszta i specjalna premia… - Mrugnął do niej przeliczając banknoty.

 (1.2) W poniższych obliczeniach występuje również sytuacja, gdy stopa dochodu w okresie inwestowania przeliczana jest na okres roku.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈlʲit͡ʃat͡ɕ, AS: pšelʹičać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeliczanie n., przeliczenie n., przelicznik m., przeliczalność ż.

 czas. przeliczyć, liczyć

 przym. przeliczalny, przeliczeniowy, przelicznikowy, liczny

Wiktionary


przeliczalność

w teorii mnogości: równoliczność ze zbiorem liczb naturalnych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przeliczalne; cecha tych, którzy są przeliczalni

Wiktionary

Zbiór przeliczalny – zbiór, którego elementy można ustawić w ciąg (skończony bądź nie), tzn. "wypisać je po kolei", "ponumerować". Istnieją dwie nierównoważne konwencje użycia terminu zbiór przeliczalny w matematyce:

  • zbiór przeliczalny to zbiór skończony lub zbiór równoliczny ze zbiorem liczb naturalnych (tzn. taki zbiór, że istnieje funkcja wzajemnie jednoznaczna między nim a zbiorem liczb naturalnych. Zbiór równoliczny ze zbiorem liczb naturalnych jest zbiorem nieskończonym).
  • zbiór przeliczalny to zbiór równoliczny ze zbiorem liczb naturalnych (definicja ta wyklucza możliwość bycia zbiorem skończonym ponieważ nie istnieje funkcja różnowartościowa określona w zbiorze liczb naturalnych o wartościach w zbiorze skończonym). W przypadku tej konwencji zbiory przeliczalne według pierwszej definicji nazywa się zbiorami co najwyżej przeliczalnymi.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. przeliczalny

 czas. przeliczać

Wiktionary


przeliczalny

dający się przeliczyć


SJP.pl


przeliczanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeliczać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛlʲiˈt͡ʃãɲɛ, AS: pšelʹičãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeliczać ndk., przeliczyć dk.

 rzecz. przeliczenie, przelicznik

Wiktionary


przeliczenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeliczyć.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛlʲiˈt͡ʃɛ̃ɲɛ, AS: pšelʹičńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeliczyć dk., przeliczać ndk.

 rzecz. przeliczanie, przelicznik

 przym. liczny

Wiktionary


przelicznik

wskaźnik liczbowy umożliwiający wyrażenie jednostek w różnych systemach


SJP.pl

Przelicznik – maszyna licząca pozwalająca uzyskać i przetworzyć dane do wykorzystania w automatyce lub sterowaniu.

Np. przelicznik artyleryjski, na podstawie danych o ruchu celu i danych balistycznych amunicji, wyznacza położenie lufy, rozwiązując zadanie spotkania pocisku z celem.

Z połączenia funkcji i zalet uniwersalnego komputera i przelicznika powstała rodzina komputerów GEO.

Wikipedia


przelicznikowy

artylerzysta funkcyjny obsługi działa przeciwlotniczego małego kalibru, nadzorujący przelicznik (urządzenie do kierowania ogniem)


SJP.pl


przeliczyć

policzyć coś lub kogoś


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przeliczać)

 (1.1) uważnie coś policzyć

 (1.2) obliczyć coś, zmieniając jednostki miary

czasownik zwrotny dokonany przeliczyć się (ndk. przeliczać się)

 (2.1) pomylić się w swoich planach lub założeniach

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pozostałą zawartość kontenerów komisyjnie rozładowaliśmy i przeliczyliśmy; odpowiednie władze powiadomione, dokumentacja zrobiona.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈlʲit͡ʃɨt͡ɕ, AS: pšelʹičyć

Wiktionary

Powiązane:

 czas. liczyć, przeliczać

 rzecz. przeliczenie n., przeliczanie n.

 przym. liczny

Wiktionary


przelina

dawniej:
1. grunt spod topniejącego lodu; golizna;
2. miejsce przetarte


SJP.pl


przeliterowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeliterować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeliterować dk.

 rzecz. literiada ż.

Wiktionary


przelizać

1. przelizać się - potocznie: pocałować się namiętnie, w sposób wyrażający wzajemne zainteresowanie seksualne;
2. liżąc, przesunąć językiem po powierzchni czegoś; polizać


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. lizać)

 (1.1) stpol. liżąc przebić skórę (według ówczesnych wyobrażeń o skorpionie)

czasownik zwrotny dokonany przelizać się (ndk. lizać się)

 (2.1) pot. całować się z kimś (z języczkiem)

Wiktionary

Przykłady

 (2.1) Nie mogę uwierzyć, że Michał przelizał się z Patą! Przecież oni ledwo się znają…

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. lizusostwo n., lizak m., lizaczek m., lizawka ż., lizus m., lizanie n., liźnięcie n.

 czas. polizać dk., zlizywać dk., liznąć dk., oblizać dk., wylizać dk., oblizywać ndk., wylizywać ndk., ulizywać ndk., przylizywać ndk., zlizać ndk., podlizywać się ndk.

Wiktionary


przelobować

przerzucić nad przeciwnikiem piłkę lub lotkę wysokim łukiem


SJP.pl


przelocik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od przelot

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przelot m.

Wiktionary


przelogować

zmienić użytkownika w programie lub systemie komputerowym


SJP.pl


przelogowywać

zmieniać użytkownika w programie lub systemie komputerowym


SJP.pl


przelot

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) przemieszczenie się drogą powietrzną

 (1.2) bot. nazwa systematyczna|Anthyllis|L.|ref=tak., rodzaj roślin z rodziny bobowatych (nazwa systematyczna|Fabaceae|Lindl.|ref=tak.);

 (1.3) bot. roślina z rodzaju przelot (1.2)

Wiktionary

Przelot (Anthyllis L.) – rodzaj roślin należący do rodziny bobowatych. Obejmuje 22 gatunki. Zasięg rodzaju obejmuje Europę, Azję południowo-zachodnią i północną Afrykę. Największe zróżnicowanie gatunków występuje w rejonie Morza Śródziemnego. W Polsce rosną dwa gatunki – przelot alpejski (A. alpestris) i przelot pospolity (A. vulneraria), przy czym pierwszy jest też uznawany za podgatunek drugiego.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. lot m., przelatywanie n., przelotka ż., przelatywanie n., przelecenie n., wlot m., wylot m., odlot m., wzlot m., zlot m., przylot m., lotnik m., lotnisko n., przelocik mrz.

 czas. przelatywać ndk., przelecieć dk., lecieć ndk.

 przym. lotny, przelotowy, przelotny

 przysł. przelotnie

Wiktionary


przelotka

kółko wędkarskie do przewlekania żyłki wzdłuż wędziska


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wędk. oczko do przewlekania żyłki wzdłuż wędziska

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈlɔtka, AS: pšelotka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przelatywanie n., przelot mrz.

 przym. przelotowy, przelotkowy

Wiktionary


przelotkowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z przelotką, dotyczący przelotki

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przelotka ż.

Wiktionary


przelotnia

zbiornik przepuszczający parę z cylindra o wyższym ciśnieniu do cylindra o niższym ciśnieniu


SJP.pl

Przelotnia – element fortyfikacji. Krótkie, kryte przejście, stosowane przy wejściach do schronów, podwalniach itp., celem obrony przed ostrzałem lub odłamkami pocisków.

Wikipedia


przelotnica

ugorówka przelotnica - gatunek motyla z rodziny przelotnicowatych


SJP.pl


przelotnicowate

o cechach przelotnicowatych (rodzina motyli)


SJP.pl


przelotnicowaty

o cechach przelotnicowatych (rodzina motyli)


SJP.pl


przelotnie

przysłówek

 (1.1) w sposób przelotny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Igora Szewczenkę widziałem przelotnie po klęsce wrześniowej 1939 r., kiedy w zbombardowanej przez hitlerowców Warszawie sprzedawał z wózka książki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈlɔtʲɲɛ, AS: pšelotʹńe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przelotny

 rzecz. przelatywanie n., przelot mrz.

Wiktionary


przelotniej

stopień wyższy od przysłówka: przelotnie


SJP.pl


przelotniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: przelotny


SJP.pl


przelotność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przelotne; cecha tych, którzy są przelotni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przelotny

 rzecz. przelatywanie n.

Wiktionary


przelotny

1. szybko przemijający; krótkotrwały, nietrwały, chwilowy;
2. pojawiający się gdzieś na chwilę;
3. o niektórych ptakach: odlatujący na zimę do cieplejszych krajów


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) szybko przemijający, nietrwały

 (1.2) o ptaku wędrownym: gromadnie odlatujący na zimę do cieplejszych krajów

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zapewne kilku astronomów rzucało w obserwatoriach od czasu do czasu przelotne spojrzenie na kulę złota, która szybowała nad ich głowami, lecz odwracali się od niej szybko, by zająć się innymi problemami przestworzy.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przelotność ż., przelatywanie n., ulotka ż., przelot mrz.

 przysł. przelotnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ulotny, efemeryczny, przemijający, krótkotrwały, przejściowy, zmienny

 (1.2) wędrowny

Wiktionary


przelotowiec

pilot szybowcowy uprawiający szybownictwo wyczynowe


SJP.pl


przelotowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przelotowe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przelotowy

 rzecz. przelatywanie n.

Wiktionary


przelotowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z przelotem, dotyczący przelotu

 (1.2) taki, przez który coś przelatuje, przepływa, przesuwa się, przejeżdża

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przelotowość ż., przelatywanie n., przelot m., przelotka ż.

Wiktionary


przeludniać

1. nadmiernie zaludniać;
2. przeludniać się - ulegać przeludnieniu


SJP.pl


przeludnić

nadmiernie zaludnić


SJP.pl


przeludnienie

nadmiernie zaludnić


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) sytuacja, w której liczba ludności przekracza znacząco pojemność środowiska

Wiktionary

Przeludnienie – występowanie nadmiernej liczby ludności, której środowisko naturalne nie jest w stanie utrzymać (pod względem pożywienia, wody pitnej, powietrza do oddychania itp.). W ujęciu bardziej naukowym, mamy do czynienia z przeludnieniem, gdy ślad ekologiczny ludności na danym obszarze geograficznym przekracza pojemność środowiska i szkodzi środowisku szybciej niż natura może je naprawić, co potencjalnie prowadzi do załamania ekologicznego i społecznego. Przeludnienie może dotyczyć ludności danego regionu lub całego świata.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛludʲˈɲɛ̇̃ɲɛ, AS: pšeludʹńė̃ńe

Wiktionary


przelukrować

1. dodać za dużo lukru, zbyt mocno polukrować;
2. potocznie: przedstawić w zbyt kolorowym świetle, z pewną przesadą; przejaskrawić, przecukrzyć, przesłodzić


SJP.pl


przelutować

przylutować w innym miejscu


SJP.pl


przelutowywać

przylutowywać w innym miejscu


SJP.pl


przemacać

potocznie:
1. macając, przeszukać kogoś;
2. dokładnie sprawdzić sytuację lub stan czegoś;
3. dokładnie podotykać czyichś intymnych części ciała


SJP.pl


przemacerować

1. poddać coś działaniu płynu w celu zmiękczenia lub wywołania zmian chemicznych; wymacerować, zmacerować;
2. zmienić kogoś lub coś w znacznym stopniu pod wpływem działania pewnych czynników


SJP.pl


przemacerowywać

zmieniać kogoś lub coś w znacznym stopniu pod wpływem działania pewnych czynników


SJP.pl


przemacywać

rzadko: macając, przeszukiwać


SJP.pl


przemaczać

powodować, że coś nasiąka wodą, staje się mokre


SJP.pl


przemaczanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przemaczać.

Wiktionary


przemądrzale

przysłówek

 (1.1) w sposób przemądrzały

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛ̃mɔ̃nˈḍʒalɛ, AS: pšmõnḍžale

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przemądrzały

 rzecz. mądrostka ż., przemądrzałość, przemądrzalec

Wiktionary


przemądrzałość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przemądrzałe; cecha tych, którzy są przemądrzałi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przemądrzały

 przysł. przemądrzale

 rzecz. mądrostka ż.

Wiktionary


przemądrzały

rzadko: stać się osobą mającą wygórowane mniemanie o swojej wiedzy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) pot. taki, który ma przesadnie wysokie mniemanie o posiadanej przez siebie wiedzy

 (1.2) pot. świadczący o czyimś przesadnie wysokim mniemaniu o sobie, będący wynikiem wymądrzania się

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Lubię kobiety mądre, lecz nie znoszę przemądrzałych.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛ̃mɔ̃nˈḍʒawɨ, AS: pšmõnḍžau̯y

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemądrzałość ż., przemądrzalec m., mądrostka ż.

 przysł. przemądrzale

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pot. bubkowaty, dęty, mądraliński, nadęty; neutralnie bufoński, dumny, zarozumiały; książk. megalomański, napuszony, pyszałkowaty, pyszny, wyniosły, zadufany; iron. ważny; przest. dufny

Wiktionary


przemądrzeć

rzadko: stać się osobą mającą wygórowane mniemanie o swojej wiedzy


SJP.pl


przemagać

1. dawać sobie z czymś radę, przezwyciężać stan, uniemożliwiający działanie;
2. o stanach, uczuciach itp.: brać górę, panować nad kimś, wpływać na coś


SJP.pl


przemaglowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przemaglować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przemaglować dk.

Wiktionary


przemaglowywać

przepuszczać bieliznę przez magiel


SJP.pl


przemakać

nasiąkać wodą, wilgocią, przepuszczać wodę do wewnątrz


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. przemoknąć)

 (1.1) mocno moknąć

 (1.2) przepuszczać wilgoć; nasiąkać wodą

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemakanie n.

 przym. przemakalny

Wiktionary


przemakalność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przemakalne; cecha tych, którzy są przemakalni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przemakalny

Wiktionary


przemakalny

przepuszczający wodę, deszcz; przesiąkliwy, przesiąkalny


SJP.pl

przymiotnik jakościowy

 (1.1) przepuszczający wodę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Użyli złego, przemakalnego materiału i w czasie ulewy zaraz byliśmy cali mokrzy.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemakalność ż., przemakanie n.

 czas. przemakać ndk., przemoknąć dk.

 przym. nieprzemakalny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przesiąkalny, przesiąkliwy

Wiktionary


przemalować

czasownik przechodni dokonany

 (1.1) dokonany od|przemalowywać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛ̃maˈlɔvat͡ɕ, AS: pšmalovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. malarstwo n., przemalowanie n.

 czas. malować, pomalować, namalować

 przym. malarski

Wiktionary


przemalowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przemalować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przemalować dk.

 przym. malarski

Wiktionary


przemalowywać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przemalować)

 (1.1) malować na nowo

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛ̃malɔˈvɨvat͡ɕ, AS: pšmalovyvać

Wiktionary

Powiązane:

 przym. malarski

 czas. malować, namalować, pomalować

 rzecz. przemalowywanie n.

Wiktionary


przemalowywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przemalowywać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przemalowywać ndk.

 przym. malarski

Wiktionary


przemalunek

przemalowanie czegoś, miejsce przemalowane


SJP.pl


przemanewrować

1. wykonać manewr, ruch służący zajęciu zaplanowanej pozycji; zamanewrować;
2. spędzić jakiś czas na manewrowaniu


SJP.pl


przemarnowywać

dawniej: roztrwaniać, przepuszczać


SJP.pl


przemarsz

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) przejście sporej liczby ludzi, np. wojska

 (1.2) przejście marszowym krokiem

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przemaszerować dk.

 rzecz. marsz mzw./mrz.

Wiktionary


przemarzać

[czytaj: przemar-zać] ulegać uszkodzeniu na skutek mrozu


SJP.pl

czasownik niedokonany (dk. przemarznąć)

 (1.1) niedokonany od|przemarznąć.

czasownik niedokonany (dk. przemarzyć)

 (2.1) niedokonany od|przemarzyć.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈmarzat͡ɕ, AS: pšẽmarzać

Wiktionary


przemarznąć

[czytaj: przemar-znąć]
1. ulec uszkodzeniu na skutek mrozu
2. bardzo zmarznąć, zziębnąć


SJP.pl

czasownik dokonany (ndk. przemarzać)

 (1.1) ulec uszkodzeniu lub zniszczeniu na skutek działania mrozu

 (1.2) bardzo zziębnąć

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈmarznɔ̃ɲt͡ɕ, AS: pšẽmarznõńć

Wiktionary


przemarznięty

[czytaj: przemar-znięty] taki, który przemarznął (przemarzł); przemarzły, przemarźnięty


SJP.pl


przemarzyć

1. rzadko: spędzić jakiś czas na myśleniu o czymś nierealnym; pomarzyć, pofantazjować, podumać;
2. dawniej: stworzyć lub przywołać w wyobraźni obraz czegoś


SJP.pl

czasownik dokonany (ndk. przemarzać)

 (1.1) rzad. spędzić pewien czas na marzeniach

 (1.2) przest. widzieć kogo/co w marzeniach

Wiktionary


przemarzły

[czytaj: przemar-zły] taki, który przemarzł (przemarznął); przemarznięty, przemarźnięty


SJP.pl


przemasować

potocznie: starannie pomasować jakieś miejsce


SJP.pl


przemasowywać

potocznie: starannie masować jakieś miejsce


SJP.pl


przemaszerować

czasownik dokonany

 (1.1) przebyć określoną drogę krokiem marszowym, maszerując

 (1.2) przejść przed kimś w sposób zwracający na siebie uwagę

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemaszerowanie n., marsz m., maszerowanie n., przemarsz mrz.

 czas. maszerować ndk.

 przym. marszowy

Wiktionary


przemaszerowywać

iść dokądś, maszerując


SJP.pl


przemawiać

1. wygłaszać mowę
2. przemawiać się - przestarzale: kłócić się


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. przemówić)

 (1.1) wygłaszać mowę do grupy ludzi

 (1.2) odzyskiwać zdolność mówienia, mówić coś po okresie milczenia

 (1.3) przest. ujmować się za kimś

 (1.4) tylko w 3 os.: dowodzić czegoś, wskazywać na czyjąś rację lub pomyłkę

 (1.5) przejawiać się w czymś

czasownik zwrotny niedokonany przemawiać się (dk. przemówić się)

 (2.1) przest. kłócić się

Wiktionary

Przykłady

 (1.3) Miałem już odłożyć słuchawkę, ale Marta w końcu do mnie przemówiła.

 (1.4) Jego argumenty za niejedzeniem marchewki wcale do mnie nie przemawiały.

 (1.5) Z jej gestów przemawiała dobroć.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈmavʲjät͡ɕ, AS: pšẽmavʹi ̯äć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. mowa ż., mówienie n., przemawianie n., przemówienie n.

 czas. mółwić, mówić ndk., przemówić dk.

Wiktionary


przemawiający

1. wygłaszać mowę
2. przemawiać się - przestarzale: kłócić się


SJP.pl


przemawianie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przemawiać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛ̃maˈvʲjä̃ɲɛ, AS: pšmavʹi ̯ä̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przemawiać ndk.

Wiktionary


przemęcianin

mieszkaniec Przemętu


SJP.pl


przemęcianka

mieszkanka Przemętu


SJP.pl


przemęcki

przymiotnik od: Przemęt, wieś gminna w województwie wielkopolskim


SJP.pl

Przemęcki – polski herb szlachecki znany z jedynego wizerunku pieczętnego.

Wikipedia


przemęczyć

czasownik przechodni dokonany (ndk. przemęczać)

 (1.1) dokonany od|przemęczać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈmɛ̃n͇t͡ʃɨt͡ɕ, AS: pšẽmṇčyć

Wiktionary

Powiązane:

 przym. zmęczony

Wiktionary


przemek

zdrobnienie od: Przemysław (imię męskie); Przemuś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) imię|polski|m., zdrobn. od Przemysław, Przemysł

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛ̃mɛk, AS: pšmek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przemysław mos.

Wiktionary


przemęt

wieś w Polsce


SJP.pl

Przemęt (niem. Priment) – wieś (ok. 1311–1797 miasto) w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wolsztyńskim. Jest siedzibą gminy Przemęt. Miejscowość leży na trasie Szlaku Cysterskiego, nad jeziorami: Przemęckim Dużym i Małym oraz Południowym Kanałem Obry.

Wikipedia


przemetkować

zmienić metkę przyczepioną do towaru


SJP.pl


przemiana

zmiana na coś innego; stanie się innym niż wcześniej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przejście w stan inny niż bieżący lub poprzedni

Wiktionary

Przemiana (niem. Die Verwandlung) – opowiadanie Franza Kafki napisane pomiędzy 17 listopada a 7 grudnia 1912.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przemianę wewnętrzną bohatera możemy zobaczyć w literaturze romantycznej.

 (1.1) Badacze twierdzą, że trwa kulturowa przemiana i że spadek spożycia mięsa stał się trwałym trendem.

 (1.1) Pierwotnie zróżnicowana litologicznie seria skał osadowych (aleuryty, psamity, skały węglanowe, tufy, kwaśne wulkanoklastyki) uległa przemianom metamorficznym i być może też metasomatyczny.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈmʲjãna, AS: pšẽmʹi ̯ãna

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przemieniać ndk., przemienić dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) metamorfoza, odmiana

Wiktionary


przemianka

zdrobnienie od: przemiana


SJP.pl


przemianować

czasownik przechodni dokonany (ndk. przemianowywać)

 (1.1) zmienić nazwę czegoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W maju 1953 r. niemieckie Eisenhüttenstadt przemianowano na Stalinstadt.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemianowanie n.

Wiktionary


przemianowanie

zmiana nazwy czegoś; denominacja


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przemianować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przemianować dk.

Wiktionary


przemianowywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przemianowywać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przemianowywać ndk.

Wiktionary


przemiał

1. przerabianie czegoś na drobne cząsteczki, przemielanie czegoś
2. produkt otrzymany w wyniku tego przemielania
3. odsypisko powstałe w korycie rzeki, zazwyczaj w postaci ukośnego wału


SJP.pl

  • przemiał (przemielanie) – rozdrabnianie, rozcieranie czegoś na drobne cząstki lub proszek, np. mielenie ziarna na mąkę
  • przemiał – produkt otrzymywany w wyniku przemielenia czegoś; zob. też mlewo
  • przemiał – formacja denna na swobodnie płynącej rzece

Wikipedia


przemiałowy

przemiał


SJP.pl

Patrz:

przemiał

przemiękać

tyle co: przemakać


SJP.pl


przemięknąć

tyle co: przemoknąć


SJP.pl


przemięknięty

rzadko: taki, który przemięknął (przemókł); przemiękły


SJP.pl


przemiękły

taki, który przemiękł (przemókł); przemięknięty


SJP.pl


przemielanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przemielać.

Wiktionary


przemielenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przemleć.

Wiktionary


przemielić

mieląc, rozdrobnić; przemleć


SJP.pl


przemieniać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przemienić)

 (1.1) zmieniać w co innego

czasownik zwrotny niedokonany przemieniać się (dk. przemienić się)

 (2.1) zmieniać się w co innego

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemienienie n., przemiana ż., przemienianie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeistaczać, przekształcać, przeobrażać, transfigurować, transformować, zmieniać

 (2.1) przeistaczać się, przekształcać się, przeobrażać się, stawać się, transformować się, zmieniać się

Wiktionary


przemienianie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przemieniać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przemieniać ndk.

 rzecz. przemienienie n.

Wiktionary


przemienić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przemieniać)

 (1.1) dokonany od|przemieniać.

czasownik zwrotny dokonany przemienić się (ndk. przemieniać się)

 (2.1) dokonany od|przemieniać się.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Potem przed mężem niesłusznie oczerniona, została ostatecznie przemieniona w wodnicę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈmʲjɛ̇̃ɲit͡ɕ, AS: pšẽmʹi ̯ė̃ńić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemienienie n., przemiana ż.

Wiktionary


przemienienie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) nadanie nowej funkcji lub przyjęcie odmiennej postaci

Wiktionary

Przemienienie Pańskie, łac. Transfiguratio Domini, gr. Μεταμόρφωση του Σωτήρος – wydarzenie z życia Jezusa, opisane w Biblii przez trzech ewangelistów synoptycznych. Obchodzone w liturgii chrześcijańskiej jako ważne święto.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przemienianie n.

 czas. przemieniać ndk., przemienić dk.

 przym. przemieniony

Wiktionary


przemiennik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) elektron. urządzenie retransmitujące sygnał radiowy

Wiktionary

Przemiennik amatorski (ang. repeater) – urządzenie nadawczo-odbiorcze pracujące w amatorskim zakresie fal VHF, UHF, SHF, a nawet KF (w paśmie 10 m), którego funkcjonalność polega na odbiorze słabych sygnałów i ich retransmisji, nierzadko z wyższą mocą oraz z dużej wysokości. Umożliwia to zwiększenie zasięgu łączności prowadzonej np. z radiostacji przenośnych czy zainstalowanych w samochodach (radiotelefonów).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przemiennik ten przekształca trójfazowe, stałoczęstotliwościowe wejście 400 V na trójfazowe, zmiennoczęstotliwościowe wyjście 400 V, aby kontrolować prędkość standardowego silnika indukcyjnego prądu zmiennego.

Wiktionary


przemiennikowy

przymiotnik od: przemiennik


SJP.pl


przemiennopłat

aerodyna o przestawianych powierzchniach nośnych, mogąca startować i lądować pionowo, jak śmigłowiec, a wykonywać lot poziomy na tej samej zasadzie co samolot; zmiennopłat; konwertoplan


SJP.pl

Zmiennopłat (również przemiennopłat, konwertoplan) – samolot, mający zdolność zmiany położenia skrzydeł wraz z silnikami względem kadłuba.

Wikipedia


przemienność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mat. niezmienność działania po zamianie jego argumentów

Wiktionary

Przemienność, komutatywność – własność niektórych działań dwuargumentowych polegająca na niezależności wyniku od kolejności argumentów. Formalnie: niech \diamondsuit będzie działaniem dwuargumentowym w zbiorze X, czyli \diamondsuit :X^{2}\to X. Działanie to nazywa się przemiennym, jeśli dla każdej pary elementów x,y\in X zachodzi równość: x\diamondsuit y=y\diamondsuit x.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. przemienny

Wiktionary


przemienny

przymiotnik

 (1.1) pojawiający się na przemian; systematycznie zmieniający się

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemienność ż.

 czas. przemieniać się ndk., przemienić się dk.

 przysł. przemiennie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przekształcalny

Wiktionary


przemierzać

1. pokonywać dużą przestrzeń, idąc lub jadąc czymś;
2. przebywać wielokrotnie jakąś przestrzeń; przechadzać się tam i z powrotem;
3. mierzyć coś, wymierzać dokładnie


SJP.pl

czasownik przechodni

 (1.1) pokonywać znaczną przestrzeń

 (1.2) przechodzić tam i z powrotem przez jakiś obszar lub przestrzeń

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) W beletrystyczno-publicystycznej formie ukazał bezpośredniość i bezceremonialność Amerykanów, szybko rosnące miasta, rozległe przestrzenie kontynentu, który przemierzał koleją, konno i pieszo, żyzne doliny, skalne pustkowia i dzikie zwierzęta.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈmʲjɛʒat͡ɕ, AS: pšẽmʹi ̯ežać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemierzanie n., przemierzenie n.

 czas. przemierzyć dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) błąkać się, tułać się, przewędrowywać, włóczyć się

Wiktionary


przemierzanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przemierzać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemierzenie n.

 czas. przemierzać ndk., przemierzyć dk.

Wiktionary


przemierżlowate

o cechach przemierżlowatych (rodzina roślin)


SJP.pl

Przemierżlowate (Olacaceae) – rodzina w szerokim ujęciu systematycznym obejmuje blisko 30 rodzajów roślin tropikalnych i subtropikalnych. Powiązania filogenetyczne, a tym samym i układ systematyczny w obrębie tej rodziny jest bardzo niejasny i jest przedmiotem badań i dyskusji. W systemie APG III z 2009 rodzina jest szeroko ujmowana. Należą tu głównie drzewa i krzewy, niektóre z nich są półpasożytami korzeniowymi.

Wikipedia


przemierżlowaty

o cechach przemierżlowatych (rodzina roślin)


SJP.pl


przemierznąć

[czytaj: przemier-znąć] dawniej: obmierznąć, zbrzydnąć


SJP.pl


przemierzyć

czasownik przechodni dokonany (ndk. przemierzać)

 (1.1) dokonany od|przemierzać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wzdłuż i wszerz stolicę Eufonii przemierzyłem, do każdego kiosku zaglądając.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈmʲjɛʒɨt͡ɕ, AS: pšẽmʹi ̯ežyć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemierzanie n., przemierzenie n.

 czas. przemierzać ndk.

Wiktionary


przemierzły

nieprzyjemny


SJP.pl


przemieścić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przemieszczać)

 (1.1) dokonany od|przemieszczać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈmʲjɛ̇ɕt͡ɕit͡ɕ, AS: pšẽmʹi ̯ėśćić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemieszczenie n.

Wiktionary


przemieszanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przemieszać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przemieszać, mieszać

 rzecz. mieszanie n.

Wiktionary


przemieszczać

czasownik przechodni

 (1.1) zmieniać położenie jakiegoś przedmiotu

czasownik zwrotny przemieszczać się

 (2.1) zmieniać swoje położenie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wojska wroga przemieściły się na północ by ominąć jezioro.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈmʲjɛʃt͡ʃat͡ɕ, AS: pšẽmʹi ̯eščać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemieszczanie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przesuwać, przenosić

Wiktionary


przemieszczalny

dający się przemieścić; relokowalny


SJP.pl


przemieszczanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przemieszczać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛ̃mʲjɛʃˈt͡ʃãɲɛ, AS: pšmʹi ̯eščãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przemieszczać

Wiktionary


przemieszczenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przemieścić.

Wiktionary

  • przemieszczenie (fizyka)
  • przemieszczenie (mechanika)
  • przemieszczenie (psychologia)
  • przemieszczenie (wojsko)
  • translacja (matematyka)
  • przesunięcie bitowe

Wikipedia

Powiązane:

 czas. przemieścić

Wiktionary


przemieszywać

rzadko: mieszając, przerabiać


SJP.pl


przemigrować

w informatyce: przenieść dane, serwer; zmigrować


SJP.pl


przemijać

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. przeminąć)

 (1.1) kończyć się bezpowrotnie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Świat zaś przemija, a z nim jego pożądliwość; kto zaś wypełnia wolę Bożą, ten trwa na wieki.

 (1.1) Początkowe objawy stwardnienia rozsianego są zazwyczaj przemijające, łagodne i samoograniczające się.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeminąć, omijać

 rzecz. przemijalność ż., przemijanie n.

 przym. przemijalny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kończyć się, mijać, niknąć, odchodzić, przechodzić, upływać, ustępować, wygasać

Wiktionary


przemijający

trwający do pewnego czasu, krótkotrwały, nietrwały, chwilowy; dorywczy, przelotny, przemijalny, efemeryczny


SJP.pl


przemijalność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przemijalne; cecha tych, którzy są przemijalni

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemijanie n., przeminięcie n.

 czas. przemijać ndk., przeminąć dk.

 przym. przemijalny

Wiktionary


przemijalny

nietrwały, przemijający; przelotny


SJP.pl


przemijanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) stopniowe zanikanie, przechodzenie w nieistnienie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na nagrobku wyryty był jakiś tekst o przemijaniu i śmierci.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeminięcie n., przemijalność ż.

 czas. przemijać ndk., przeminąć dk.

 przym. przemijalny

Wiktionary


przemiksować

1. przemieszać mikserem składniki jakiejś potrawy; zmiksować;
2. zmiksować za bardzo


SJP.pl


przemilczać

1. nie ujawniać prawdy
2. ignorować coś
3. nie odzywać się


SJP.pl


przemilczeć

1. nie ujawnić prawdy
2. zignorować coś
3. nie odezwać się


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przemilczać)

 (1.1) dokonany od|przemilczać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Rzeczywiście, przemilczałem część informacji, ale, niech pan sobie przypomni, sugerowałem, by zaczął pan poszukiwania w warszawskim WDM-ie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈmʲilt͡ʃɛt͡ɕ, AS: pšẽmʹilčeć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. domilczenie n., milczek mos., milczenie n., milkliwość ż., milknięcie n., namilczenie n., pomilczenie n., pomilknięcie n., przemilczenie n., przymilknąć n., umilknięcie n., zamilczenie n., zamilknięcie n., zmilczenie n., zmilknięcie n.

 czas. domilczeć dk., milczeć ndk., milknąć ndk., namilczeć dk., pomilczeć dk., pomilknąć dk., przymilknąć dk., umilknąć dk., zamilczeć dk., zamilknąć dk., zmilczeć dk., zmilknąć dk.

 przym. milczący, milczkowaty, milkliwy

 przysł. milczkiem

Wiktionary


przemilczenie

1. nie ujawnić prawdy
2. zignorować coś
3. nie odezwać się


SJP.pl

Przemilczenie – jedna z instytucji dawności. Jest jednym ze sposobów pierwotnego nabycia własności na skutek upływu czasu i ma na celu likwidację stanu polegającego na tym, że właściciel nie wykazuje zainteresowania swoją rzeczą. Przyczyna owego „niezainteresowania” nie jest istotna. Wystarczy określony przez ustawodawcę upływ czasu.

Wikipedia


przemilić

przemilić się - dawniej: przymilić się


SJP.pl


przeminąć

czasownik nieprzechodni dokonany (ndk. przemijać)

 (1.1) przestać trwać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemijanie n., przeminięcie n., przemijalność ż.

 czas. przemijać

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) skończyć się

Wiktionary


przemiły

niezwykle uprzejmy


SJP.pl


przemknąć

czasownik nieprzechodni dokonany (ndk. przemykać)

 (1.1) zob. przemykać.

czasownik przechodni dokonany (ndk. brak)

 (2.1) daw. uchylić, odemknąć, otworzyć w niewielkim stopniu

czasownik zwrotny dokonany przemknąć się (ndk. przemykać się)

 (3.1) zob. przemykać się.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przemknęły jemiołuszki stadkiem barwistym z drzewa na drzewo.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛ̃mknɔ̃ɲt͡ɕ, AS: pšmknõńć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemykanie n., przemknięcie n.

Wiktionary


przemknięcie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przemknąć.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃mʲcˈɲɛ̇̃ɲt͡ɕɛ, AS: pšẽmʹḱńė̃ńće

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przemknąć

 rzecz. przemykanie n.

Wiktionary


przemków

miasto w Polsce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Polsce, na Dolnym Śląsku;

forma rzeczownika.

 (2.1) D. i B. lm. od: Przemek

Wiktionary

Przemków (łac. Primislaw, niem. Primkenau) – miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie polkowickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Przemków. Położone jest na północnym krańcu Borów Dolnośląskich, przy drodze krajowej nr 12.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛ̃mkuf, AS: pšmkuf

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemkowianin, przemkowianka

 przym. przemkowski

Wiktionary


przemkowianin

mieszkaniec Przemkowa (miasta w Polsce)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Przemkowa

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛ̃mkɔˈvʲjä̃ɲĩn, AS: pšmkovʹi ̯ä̃ńĩn

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przemków m.

:: fż. przemkowianka

 przym. przemkowski

Wiktionary


przemkowianka

mieszkanka Przemkowa (miasta w Polsce)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Przemkowa

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛ̃mkɔˈvʲjãnka, AS: pšmkovʹi ̯ãnka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przemków m.

:: fm. przemkowianin

 przym. przemkowski

Wiktionary


przemkowie

miasto w Polsce


SJP.pl


przemkowski

przymiotnik od: Przemków


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) przym. od Przemków

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Próby dzieci i młodzieży przeniesione zostały do jednej z przemkowskich szkół.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃mˈkɔfsʲci, AS: pšẽmkofsʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przemków, przemkowianin, przemkowianka

Wiktionary


przemkowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Przemka lub z nim związany


SJP.pl


przemleć

mieląc, rozdrobnić; przemielić


SJP.pl


przemoc

wpływanie na myślenie (przemoc psychiczna), zachowanie lub stan fizyczny (przemoc fizyczna) innej osoby


SJP.pl

czasownik

 (1.1) przezwyciężyć trudność

Wiktionary

Przemoc – wywieranie wpływu na proces myślowy, zachowanie lub stan fizyczny osoby pomimo braku przyzwolenia tej osoby na taki wpływ w celu uzyskania jakiegoś istotnego zasobu. W odróżnieniu od agresji cechuje się intencjonalnością, racjonalnością i jest działaniem przemyślanym, a często także grupowym. Stosowana jest zarówno przez ludzi, jak i inne zwierzęta społeczne o dużym mózgu.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przemożność ż.

Wiktionary


przemocą

wpływanie na myślenie (przemoc psychiczna), zachowanie lub stan fizyczny (przemoc fizyczna) innej osoby


SJP.pl

przysłówek

 (1.1) stosując przemoc

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Żołnierze przemocą zabrali chłopu jedyną krowę.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemoc ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) brutalnie

Wiktionary


przemocny

dawniej: bardzo mocny, nadzwyczaj silny


SJP.pl


przemocowiec

osoba stosująca przemoc wobec swojego partnera życiowego lub członka rodziny


SJP.pl


przemocowość

przemocowy


SJP.pl

Patrz:

przemocowy

przemocowy

przemoc


SJP.pl

Patrz:

przemoc

przemodlić

1. przemyśleć coś w modlitwie;
2. dawniej: spędzić pewien czas na modlitwie


SJP.pl


przemoknąć

czasownik nieprzechodni dokonany (ndk. przemakać)

 (1.1) dokonany od|przemakać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) – Spóźniłeś się pół godziny. Zupełnie przemokłam – rzekła Alina.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈmɔknɔ̃ɲt͡ɕ, AS: pšẽmoknõńć

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przemakalny

Wiktionary


przemotywować

zbytnio zmotywować, przesadzić z motywowaniem


SJP.pl

czasownik dokonany (ndk. przemotywowywać)

 (1.1) rzad. psych. zmotywować kogoś tak, że ma on chęć podjęcia się zadania ponad jego możliwości lub uzależnia od jego spełnienia samoocenę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Problemów z motywacją z oczywistych powodów nie mamy. Raczej trzeba uważać, by nie przemotywować drużyny – powiedział trener Polek Wojciech Basiuk.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przemotywowywać ndk., motyw mrz.

 rzecz. motyw mrz., przemotywowanie n., motywacja ż.

 przym. motywacyjny

Wiktionary


przemowa

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) okolicznościowa, uroczysta wypowiedź przed zgromadzeniem

 (1.2) pot. zbyt długa wypowiedź

Wiktionary

Mowa lub przemówienie, przemowa, niekiedy oracja (stgr. ῥήτρα, łac. oratio) – ustna wypowiedź, wygłaszana jako rzeczywisty i celowy komunikat językowy, wyrażający stanowisko, pogląd czy opinię mówcy lub osób, w imieniu których mówca przemawia. Mowa nie ma ograniczonej długości, jest wygłaszana przez jednego mówcę i posiada konkretnego słuchacza lub słuchaczy, a jej spajającym czynnikiem jest temat, zwany przedmiotem mowy. Teorią przemówienia zajmuje się retoryka.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. mowa ż., przemówienie n.

 czas. mółwić

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przemówienie

 (1.2) kazanie

Wiktionary


przemówić

czasownik nieprzechodni dokonany (ndk. przemawiać)

 (1.1) dokonany od|przemawiać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈmuvʲit͡ɕ, AS: pšẽmuvʹić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemówienie n.

 czas. przemawiać, mółwić

Wiktionary


przemówienie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) oficjalna wypowiedź skierowana do jakiegoś gremium

 (1.2) powiedzenie czegoś po dłuższym czasie milczenia

 (1.3) odczasownikowy od|przemówić.

Wiktionary

Mowa lub przemówienie, przemowa, niekiedy oracja (stgr. ῥήτρα, łac. oratio) – ustna wypowiedź, wygłaszana jako rzeczywisty i celowy komunikat językowy, wyrażający stanowisko, pogląd czy opinię mówcy lub osób, w imieniu których mówca przemawia. Mowa nie ma ograniczonej długości, jest wygłaszana przez jednego mówcę i posiada konkretnego słuchacza lub słuchaczy, a jej spajającym czynnikiem jest temat, zwany przedmiotem mowy. Teorią przemówienia zajmuje się retoryka.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W swoim przemówieniu prezydent wspomniał ostatnie wydarzenia.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛ̃muˈvʲjɛ̇̃ɲɛ, AS: pšmuvʹi ̯ė̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemowa ż., mówienie n., mowa ż., mawianie n.

 czas. mółwić, przemówić dk., przemawiać ndk., mówić ndk., mawiać ndk.

 przym. przemowny, mowny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) mowa, wystąpienie

 (1.2) odzyskanie głosu

Wiktionary


przemożnie

przysłówek

 (1.1) książk. w znaczny sposób

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przemożny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) bardzo, intensywnie, mocno, silnie, wielce, wyraźnie, znacznie

Wiktionary


przemożniej

stopień wyższy od przysłówka: przemożnie


SJP.pl


przemożniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: przemożny


SJP.pl


przemożność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) daw. siła

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈmɔʒnɔɕt͡ɕ, AS: pšẽmožność

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przemóc

 przym. przemożny

Wiktionary


przemożny

decydujący, wielki


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) książk. bardzo intensywny

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przemożnie

 rzecz. przemożność ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) decydujący, silny, wielki

Wiktionary


przemrugać

przemrugać się - dawniej: porozumieć się za pomocą mrugnięcia


SJP.pl


przemsza

1. dopływ górnej Wisły;
2. strumień na Wzgórzach Warszewskich


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. rzeka w południowej Polsce, lewy dopływ górnej Wisły;

 (1.2) geogr. strumień na Wzgórzach Warszewskich, dopływ Siedliczki;

Wiktionary

Przemsza (niem. Przemsa; Premse) – rzeka w województwie śląskim i małopolskim w Polsce, lewy dopływ górnej Wisły. Płynie przez Wyżynę Śląską i Kotlinę Oświęcimską.

Powstaje – według tradycyjnej terminologii – z połączenia Czarnej Przemszy i Białej Przemszy. Długość rzeki w tradycyjnej klasyfikacji wynosi 23,8 km – a według nowej, czyli od źródeł Czarnej Przemszy, wynosi 88 km, uchodzi do Wisły w Oświęcimiu. Powierzchnia dorzecza wynosi 2 121 km².

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) U ujścia Przemszy, na Wiśle, rozpoczyna się żeglowna część Drogi Wodnej Górnej Wisły.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przemszański

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) reg. śl. Przymszo.

Wiktionary


przemszański

przymiotnik od: Przemsza (rzeka)


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Przemszą, dotyczący Przemszy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przemsza ż.

Wiktionary


przemuś

zdrobnienie od: Przemysław (imię męskie); Przemek


SJP.pl


przemusztrowywać

odbywać z kimś musztrę, ćwiczyć w musztrze


SJP.pl


przemyć

czasownik przechodni dokonany (ndk. przemywać)

 (1.1) dokonany od|przemywać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛ̃mɨt͡ɕ, AS: pšmyć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemywanie n.

 czas. przemywać

Wiktionary


przemycać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przemycić)

 (1.1) nielegalnie przewozić (daw. wywozić) przez granicę państwa towary (w tym zakazane), dewizy bez poddania ich kontroli i ocleniu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemytnictwo n., przemytnik mos., przemytniczka ż., przemyt m.

 czas. przemycić dk.

 przysł. przemytniczo

 przym. przemytniczy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) szmuglować

Wiktionary


przemycić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przemycać)

 (1.1) dokonany od|przemycać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈmɨt͡ɕit͡ɕ, AS: pšẽmyćić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemytnictwo n., przemytnik mos., przemytniczka ż., przemyt m.

 czas. przemycać

 przysł. przemytniczo

 przym. przemytniczy

Wiktionary


przemycik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od przemyt

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To nie przemyt, lecz tylko mały przemycik.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemyt m., przemytnictwo n.

 przysł. przemytniczo

 przym. przemytniczy

Wiktionary


przemyk

nazwisko


SJP.pl

  • Grzegorz Przemyk – polski poeta
  • Renata Przemyk – polska piosenkarka

Wikipedia


przemykanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przemykać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemknięcie n., mknięcie n.

 czas. przemykać ndk., przemknąć dk., mknąć ndk.

Wiktionary


przemyków

nazwisko


SJP.pl

Przemyków – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim, w gminie Koszyce.

Wieś w latach 1869–1931 należała do gminy Filipowice, następnie do chwili obecnej do gminy Koszyce. W latach 1954–1972 była siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej Przemyków. W latach 1975–1998 administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Integralne części miejscowości: Skałka, Szewski Dół, Zabrowarz.

Wikipedia


przemyski

Przemyśl


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do Przemyśla, związany z Przemyślem

Wiktionary

Patrz:

Przemyśl

Przykłady

 (1.1) W herbie przemyskim widnieje niedźwiedź i krzyż.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈmɨsʲci, AS: pšẽmysʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przemyskie n., Przemyśl mrz., przemyślanin mos., przemyślanka ż.

Wiktionary


przemyskie

Przemyśl


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna

 (1.1) geogr. region przemyski

Wiktionary

Patrz:

Przemyśl

Przykłady

 (1.1) W Przemyskiem nie zanotowano opadów.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przemyśl mrz., przemyślanin mos., przemyślanka ż.

 przym. przemyski

Wiktionary


przemyśl

1. zastanowić się nad czymś, rozważyć;
2. myśleć o czymś intensywnie przez jakiś czas


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. adm. miasto w południowo-wschodniej Polsce;

Wiktionary

Przemyśl (łac. Premislia, ukr. Перемишль, Peremyszl, jid. ‏פשעמישל‎) – miasto na prawach powiatu w południowo-wschodniej Polsce, w województwie podkarpackim, położone nad Sanem przy ujściu Wiaru. Siedziba powiatu przemyskiego oraz gminy wiejskiej Przemyśl.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów w Przemyślu mieściła się kasa szafarzy podatków dla Rusi.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛ̃mɨɕl̥, AS: pšmyśl̦

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przemyskie n., przemyślanin mos., przemyślanka ż.

 przym. przemyski, podprzemyski

Wiktionary


przemyślać

długo nad czymś myśleć, rozważać coś, zastanawiać się; przemyśliwać


SJP.pl


przemyślanin

mieszkaniec Przemyśla


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Przemyśla

 (1.2) osoba pochodząca z Przemyśla, urodzona w Przemyślu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W małance uczestniczyła też spora grupa przemyślan narodowości polskiej.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛ̃mɨɕˈlãɲĩn, AS: pšmyślãńĩn

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przemyśl m., Przemyskie n.

:: fż. przemyślanka ż.

 przym. przemyski

Wiktionary


przemyślanka

mieszkanka Przemyśla


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Przemyśla

 (1.2) kobieta pochodząca z Przemyśla, urodzona w Przemyślu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Po drodze przyglądałem się zabytkowym, wybudowanym jeszcze przed wojną kamieniczkom oraz rzucałem dyskretne spojrzenia na mijane piękne przemyślanki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛ̃mɨɕˈlãnka, AS: pšmyślãnka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przemyśl m., Przemyskie n.

:: fm. przemyślanin m.

 przym. przemyski

Wiktionary


przemyślany

przymiotnik

 (1.1) taki, który powstał w wyniku rozważań

forma czasownika.

 (2.1) imiesłów przymiotnikowy bierny od przemyślać oraz przemyśleć

Wiktionary

Przemyślany (ukr. Перемишляни/Peremyszlany) – miasto na Ukrainie, nad Gniłą Lipą, w obwodzie lwowskim, w rejonie lwowskim (do 2020 roku siedziba rejonu przemyślańskiego), 46 km na południowy wschód od Lwowa, do 1945 miasto powiatowe w województwie tarnopolskim, siedziba powiatu przemyślańskiego II Rzeczypospolitej.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przemyślanie n., przemyślenie n.

 czas. przemyślać ndk., przemyśleć dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) obmyślony, świadomy

Wiktionary


przemyśleć

1. zastanowić się nad czymś, rozważyć;
2. myśleć o czymś intensywnie przez jakiś czas


SJP.pl

czasownik przechodni

 (1.1) dokonany od|przemyśliwać.

czasownik nieprzechodni

 (2.1) dokonany od|przemyśliwać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemyślenie n., myśliciel mos.

 czas. myśleć

 przym. przemyślany

Wiktionary


przemyślenie

1. zastanowienie się nad czymś;
2. wniosek wynikający z myślenia nad czymś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przemyśleć.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. zmyślać, przemyśleć, przemyśliwać

 przym. przemyślany

Wiktionary


przemyśleniowy

przemyślenie


SJP.pl

Patrz:

przemyślenie

przemyślida

członek dynastii czeskiej, panującej od przełomu VIII i IX wieku do 1306 roku


SJP.pl


przemyślidzi

dynastia czeska panująca od przełomu VIII i IX wieku do 1306 roku


SJP.pl

Przemyślidzi (cz. Přemyslovci) – czeska dynastia wywodzona od legendarnego Przemysła, męża Libuszy. Historycznie panowała w Księstwie i Królestwie Czech od Borzywoja, który ok. roku 871 przyjął chrzest. Główna linia wygasła w 1306 roku wraz ze śmiercią Wacława III. Boczna linia zapoczątkowana przez Mikołaja I (nieślubny syn Przemysła Ottokara II) panowała w księstwach śląskich (opawskim, karniowskim i raciborskim) między 1269 a 1521.

Wikipedia


przemyśliwać

długo nad czymś myśleć, rozważać coś, zastanawiać się; przemyślać


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. przemyśleć)

 (1.1) myśleć długo nad czym

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. przemyśleć)

 (2.1) myśleć intensywnie przez dość długi czas

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemyślenie n., przemyśliwanie n., przemyślność ż.

 przym. przemyślny

 przysł. przemyślnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) obmyślać, rozważać, zastanawiać się

 (2.1) dumać, medytować

Wiktionary


przemyślniej

stopień wyższy od przysłówka: przemyślnie


SJP.pl


przemyślniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: przemyślny


SJP.pl


przemyślność

pomysłowość, spryt


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) książk. cecha tego, co przemyślne; cecha tych, którzy są przemyślni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przemyślny

 przysł. przemyślnie

 czas. przemyśliwać

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zmyślność, pomysłowość

Wiktionary


przemyślny

1. mający wiele sprytu, pomysłowy;
2. będący efektem czyjejś przemyślności


SJP.pl


przemysł

imię książąt polskich


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) stpol. imię|polski|m.;

Wiktionary

Przemysł – dział produkcji materialnej, w którym wydobywanie zasobów przyrody i dostosowanie ich do potrzeb ludzi odbywa się na dużą skalę, na zasadzie podziału pracy i za pomocą maszyn.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przemysł II zawarł z Władysławem Łokietkiem pakt antyczeski.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przemyślida mos.

Wiktionary


przemysław

imię męskie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|m.;

forma rzeczownika.

 (2.1) D. lm. od: Przemysława

Wiktionary

  • Przemysław – imię męskie

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Ulubionym kolorem Przemysława był chyba zielony.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈmɨswaf, AS: pšẽmysu̯af

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przemysławów m., Przemysławowa ż., Przemysławówna ż., Przemysławostwo lm m., Przemka ż., Przema ż., przemysławka ż.

:: zdrobn. Przemek m., Przemuś m., Przemcio m.

:: zgrub. Przemo m.

:: fż. Przemysława ż.

Wiktionary


przemysława

imię żeńskie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż.;

forma rzeczownika.

 (2.1) D. i B. lp. od: Przemysław

Wiktionary

Przemysława – żeński odpowiednik imienia Przemysław – formy staropolskiego imienia Przemysł, utworzonej, kiedy świadomość jego pochodzenia zatarła się i błędnie zostało ono uznane za imię kończące się członem -sław (zamiast -mysł). W źródłach poświadczone w XII wieku (1155–1156).

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛ̃mɨˈswava, AS: pšmysu̯ava

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Przemysław mos.

Wiktionary


przemysławiny

przymiotnik dzierżawczy - należący do Przemysławy lub z nią związany


SJP.pl


przemysławostwo

Przemysław z żoną; Przemysławowie


SJP.pl


przemysławowie

imię męskie


SJP.pl


przemysławowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Przemysława lub z nim związany


SJP.pl


przemysłowiec

właściciel zakładu przemysłowego; fabrykant


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) właściciel zakładu przemysłowego

 (1.2) daw. środ. polit. więzień aresztowany przy ulicy Przemysłowej

Wiktionary

Fabrykant (łac. fabricans, -ntis ‘tworzący’, od fabricare ‘tworzyć’), przemysłowiec – prywatny właściciel fabryki lub zakładu przemysłowego.

W XIX w. mianem tym określano także rzemieślnika, którego warsztat miał większą moc produkcyjną.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Do nowego miasta ściągali przemysłowcy i kupcy, urzędnicy, lekarze, ludzie wykształceni albo tylko obrotni.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemysł m.

 przym. przemysłowy, wewnątrzprzemysłowy

 przysł. przemysłowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) fabrykant

Wiktionary


przemysłowo

przysłówek

 (1.1) w sposób przemysłowy

Wiktionary

  • strona 173 tomu IX (tom z r. 1888) Przemysłowo

Suplement

  • strona 523 tomu XV_cz.2 (suplement z r. 1902) Przemysłowo

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Takie sery wywołują mniej ostrą reakcję niż sery produkowane przemysłowo.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemysł m., przemysłowiec m.

 przym. przemysłowy, wewnątrzprzemysłowy

Wiktionary


przemysłowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) dotyczący przemysłu, będący efektem przemysłu, stosowany w przemyśle

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Łódź jest miastem typowo przemysłowym.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛ̃mɨˈswɔvɨ, AS: pšmysu̯ovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemysł mrz., przemysłowiec mos., odprzemysłowienie n., uprzemysłowienie n., przemysłówka ż.

 czas. uprzemysławiać ndk., uprzemysłowić dk.

 przysł. przemysłowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) industrialny, wytwórczy

Wiktionary


przemyt

kontrabanda;
1. wwóz do jakiegoś kraju towarów bez dopełnienia obowiązków celnych, bez opłaty cła lub wwóz towarów zakazanych;
2. towary pochodzące z takiego procederu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) praw. krym. proceder przewozu przez granicę państwa zakazanych przedmiotów lub osób albo przewózu z pominięciem jego kontroli i opłat;

Wiktionary

Przemyt (kontrabanda, pot. szmugiel) – przemieszczenie towarów pomiędzy państwami z pominięciem opłat celnych, akcyzy, podatku VAT i innych należności wobec państwa, na którego terytorium wwieziono towar, lub też wwiezienie towaru, którym obrót jest w danym kraju zakazany przez prawo. Omija się również, rzadko co prawda występujące, opłaty i ograniczenia wywozowe.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Z raportu wynika, że grupy przestępcze zajmujące się dotychczas przestępczością kryminalną interesują się teraz przemytem i produkcją narkotyków, przemytem papierosów, handlem paliwami i wyłudzeniami VAT oraz unijnych dotacji.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemytnictwo n., przemytnik m., przemytniczka ż., przemycanie n., przemycenie n., wmyt m., wymyt m.

:: zdrobn. przemycik m.

 czas. przemycać ndk., przemycić dk.

 przym. przemytniczy, przemytowy, antyprzemytniczy

 przysł. przemytniczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) szmuglowanie, szmuglerka, szmugiel, kontrabanda

Wiktionary


przemytnictwo

działalność polegająca na przewożeniu lub przenoszeniu przez granicę państwa towarów bez poddaniu ich kontroli i ocleniu; przenoszenie lub przewożenie przez granicę państwa towarów niedozwolonych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) proceder nielegalnego przenoszenia lub przewożenia towarów przez granicę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przy granicy od wieków kwitło przemytnictwo.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemyt mrz., przemytnik mos., przemytniczka ż., przemycanie n., przemycenie n., przemycik mrz.

 czas. przemycać ndk., przemycić dk.

 przym. przemytniczy

 przysł. przemytniczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kontrabanda, przemycanie, przemyt, szmugiel

Wiktionary


przemytniczka

kobieta nielegalnie przewożąca przez granicę kraju rzeczy lub ludzi; szmuglerka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta dokonująca przemytu, przemycająca coś przez granicę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Złapano przemytniczkę, która miała przy sobie dwadzieścia kartonów papierosów bez akcyzy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛ̃mɨtʲˈɲit͡ʃka, AS: pšmytʹńička

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemyt m., przemycanie n., przemycenie n., przemytnictwo n.

:: fm. przemytnik m.

 czas. przemycać ndk., przemycić dk.

 przym. przemytniczy

 przysł. przemytniczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) szmuglerka, kontrabandzistka

Wiktionary


przemytniczo

przysłówek

 (1.1) na sposób przemytniczy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemyt mrz., przemytnictwo n., przemytnik mos., przemytniczka ż., przemycanie n., przemycenie n., przemycik mrz.

 czas. przemycać ndk., przemycić dk.

 przym. przemytniczy

Wiktionary


przemytniczy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z przemytem, dotyczący przemytu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Proceder przemytniczy rozkwitał w przygranicznych wioskach i miasteczkach.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemyt mrz., przemytnictwo n., przemytnik mos., przemytniczka ż., przemycanie n., przemycenie n., przemycik mrz.

 czas. przemycać ndk., przemycić dk.

 przysł. przemytniczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kontrabandowy, szmuglerski

Wiktionary


przemytnik

osoba nielegalnie przewożąca przez granicę kraju rzeczy lub ludzi; szmugler, kontrabandzista


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba zajmująca się nielegalnym przewozem lub przenoszeniem ludzi lub rzeczy między granicami państw

Wiktionary

Przemyt (kontrabanda, pot. szmugiel) – przemieszczenie towarów pomiędzy państwami z pominięciem opłat celnych, akcyzy, podatku VAT i innych należności wobec państwa, na którego terytorium wwieziono towar, lub też wwiezienie towaru, którym obrót jest w danym kraju zakazany przez prawo. Omija się również, rzadko co prawda występujące, opłaty i ograniczenia wywozowe.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) O słynnych w całej Polsce białogardzkich przemytnikach papierosów znowu jest głośno.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈmɨtʲɲik, AS: pšẽmytʹńik

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przemyt m., przemycanie n., przemycenie n., przemytnictwo n.

:: fż. przemytniczka ż.

 czas. przemycać ndk., przemycić dk.

 przym. przemytniczy

 przysł. przemytniczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) szmugler

Wiktionary


przemywać

czasownik

 (1.1) zwilżać, oczyszczać coś za pomocą płynu (np. środka dezynfekującego, wody); myć z wierzchu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Babcia robiła jej pranie, myła podłogę w kuchni i pastowała w pokojach oraz przemywała okna dwa razy do roku.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈmɨvat͡ɕ, AS: pšẽmyvać

Wiktionary

Powiązane:

 czas. dk. przemyć

 rzecz. przemywanie n.

Wiktionary


przemywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przemywać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛ̃mɨˈvãɲɛ, AS: pšmyvãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przemywać ndk., przemyć dk.

 rzecz. przemycie n.

Wiktionary


przen.

skrót od: przenośny, przenośnie (czytany jako cały, odmienny wyraz)


SJP.pl


przenajchwalebniejszy

wzmocniona forma stopnia najwyższego od: chwalebny


SJP.pl


przenajczystszy

wzmocniona forma stopnia najwyższego od: czysty


SJP.pl


przenajdroższy

wzmocniona forma stopnia najwyższego od: drogi


SJP.pl


przenajrozmaitszy

wzmocniona forma stopnia najwyższego od: rozmaity


SJP.pl


przenajświętszy

wzmocniona forma stopnia najwyższego od: święty (przestarzała, zachowana w terminologii religijnej)


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) rel. najbardziej święty

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Witam cię witam, przenajświętsze ciało! / Któreś na krzyżu sromotnie wisiało.

Wiktionary


przenajsłodszy

wzmocniona forma stopnia najwyższego od: słodki


SJP.pl


przenajwyższy

wzmocniona forma stopnia najwyższego od: wysoki (przestarzała, zachowana w terminologii religijnej)


SJP.pl


przenajłaskawszy

wzmocniona forma stopnia najwyższego od: łaskawy (przestarzała, zachowana w terminologii religijnej)


SJP.pl


przenaradawiać

dawniej: narzucać cechy innego narodu; wynaradawiać


SJP.pl


przenaturzać

dawniej: zmieniać czyjąś naturę; przeistaczać, odmieniać, przeobrażać


SJP.pl


przenerwić

rzadko: przenerwić się - stać się nadmiernie nerwowym; przewrażliwić się


SJP.pl


przenerwiony

taki, który się przenerwił


SJP.pl


przenętowaty

przymiotnik

 (1.1) bot. posiadający przenęt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przenęt

Wiktionary


przeniela

przeniela dwuplama - gatunek ważki


SJP.pl


przenieść

czasownik przechodni dokonany (ndk. przenosić)

 (1.1) dokonany od|przenosić.

czasownik zwrotny dokonany przenieść się (ndk. przenosić się)

 (2.1) dokonany od|przenosić się.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) (u2026) po wypędzeniu najeźdźców rodowici faraonowie XVIII dynastii przenieśli stolicę do Teb.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛ̃ɲɛ̇ɕt͡ɕ, AS: pšńėść

Wiktionary

Powiązane:

 czas. nieść, przenosić

 rzecz. przenoszenie n., nosze nmos., noszowy mos., nosiciel mos.

 przym. przenośny, noszowy

Wiktionary


przeniesienie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przenieść.

Wiktionary

Przeniesienie to

  • Sygnał przesyłany między jednostkami odpowiadającymi za kolejne cyfry jednej liczby. Na przykład dziesiętna dekada jednostek otrzymując 10. impuls zeruje się i wysyła przeniesienie do dekady dziesiątek dodając do niej 1. Występuje w licznikach i sumatorach.
  • Przeniesienie w psychologii
  • Przerzutnia w poezji

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. nosze nmos., przenoszenie n., noszowy mos.

 przym. noszowy

Wiktionary


przeniesieniowy

przeniesienie


SJP.pl

Patrz:

przeniesienie

przeniewierca

dawniej: osoba, która dopuściła się zdrady, zawiodła czyjeś zaufanie; renegat, zdrajca, sprzeniewierca


SJP.pl


przeniewierczy

przeniewierca


SJP.pl

Patrz:

przeniewierca

przeniewierzać

przeniewierzać się - dawniej: nie dochowywać wierności; zdradzać, sprzeniewierzać się


SJP.pl


przenigdy

zaimek przysłowny przeczący

 (1.1) absolutnie nigdy, zupełnie nigdy, wcale

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przenigdy tego nie zrobię, abym miał przed nimi uciekać.

Wiktionary

Powiązane:

 zaim. nigdy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wcale

Wiktionary


przenik

w telekomunikacji: nakładanie się sygnałów między torami transmisji; przesłuch, interferencja


SJP.pl


przenikać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przeniknąć)

 (1.1) przechodzić przez pewną barierę lub rozprzestrzeniać się w czym

czasownik zwrotny niedokonany przenikać się (dk. przeniknąć się)

 (2.1) wpływać wzajemnie na siebie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przenikanie n.

 przysł. przenikliwie

 przym. przenikliwy

Wiktionary


przenikalność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przenikalne; cecha tych, którzy są przenikalni

Wiktionary

  • przenikalność elektryczna
  • względna przenikalność elektryczna
  • przenikalność magnetyczna

Wikipedia

Powiązane:

 przym. przenikalny

Wiktionary


przenikalny

1. dający się przeniknąć;
2. mający zdolność przenikania


SJP.pl


przenikanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przenikać.

Wiktionary

Przenikanie (ang. infiltration) – forma manewru taktycznego (natarcia), w którym wojska wchodzą małymi zgrupowaniami w ugrupowanie obronne przeciwnika.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przeniknięcie n.

 czas. przenikać, przeniknąć

Wiktionary


przenikliwie

przysłówek

 (1.1) w sposób przenikliwy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wypowiadając ten ostatni wyraz, zrobił pauzę i spojrzał na Irka przenikliwie, jakby chciał sprawdzić, jakie wywołał wrażenie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛ̃ɲikˈlʲivʲjɛ, AS: pšńiklʹivʹi ̯e

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przenikliwość ż.

 przym. przenikliwy

 czas. przenikać, przeniknąć

Wiktionary


przenikliwiej

stopień wyższy od przysłówka: przenikliwie


SJP.pl


przenikliwość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przenikliwe; cecha tych, którzy są przenikliwi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przenikliwy

 przysł. przenikliwie

Wiktionary


przenikliwszy

stopień wyższy od przymiotnika: przenikliwy


SJP.pl


przenikliwy

przymiotnik

 (1.1) intensywnie odczuwany, uderzający swoją mocą, intensywnością

 (1.2) wnikliwy, wyostrzony

 (1.3) o człowieku taki, który potrafi trafnie ujmować zjawiska, mający dobry zmysł obserwacji, wnikliwość

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Rozbrzmiał przenikliwy dźwięk przypominający krzyk rajskiego ptaka.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛ̃ɲikˈlʲivɨ, AS: pšńiklʹivy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przenikliwość ż.

 przysł. przenikliwie

 czas. przenikać, przeniknąć

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ostry

 (1.3) wnikliwy, bystry

Wiktionary


przeniknąć

czasownik przechodni dokonany (ndk. przenikać)

 (1.1) dokonany od|przenikać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wiadomość o audiencji przeniknęła do prasy dwa dni po wyjeździe z Włoch działaczy afrykańskich i odbiła się szerokim echem w świecie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈɲiknɔ̃ɲt͡ɕ, AS: pšẽńiknõńć

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przenikliwy

 przysł. przenikliwie

 rzecz. przenikanie n.

Wiktionary


przeniknięcie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeniknąć.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przenikanie n.

Wiktionary


przeniknioność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przeniknione; cecha tych, którzy są przeniknioni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przenikniony

Wiktionary


przenizać

ciągnąc, przesunąć przez mały otwór; przewlec


SJP.pl


przenizywać

przeciągać coś przez mały otwór; przewlekać


SJP.pl


przenocować

1. udzielić noclegu, pozwolić zostać na noc;
2. zatrzymać się na nocleg, spędzić gdzieś noc


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przenocowywać, nocować)

 (1.1) użyczyć komuś miejsca na nocleg

czasownik nieprzechodni dokonany (ndk. nocować)

 (2.1) zatrzymać się gdzieś na nocleg

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. nocnik mos./mrz., nocka ż., przenocowanie n., noc ż.

 przym. noclegowy

Wiktionary


przenos

1. przesunięcie wyprostowanych i obciążonych kończyn do położenia określonego w ćwiczeniu;
2. dawniej: przeniesienie


SJP.pl


przenosić

czasownik przechodni niedokonany (dk. przenieść)

 (1.1) przemieszczać coś niosąc

 (1.2) umieszczać coś lub kogoś w innym miejscu lub warunkach

 (1.3) kopiować z jednego egzemplarza, lub nośnika na inny

 (1.4) zmieniać wyznaczoną datę

 (1.5) jęz. umieszczać część wyrazu w kolejnej linijce

 (1.6) inform. kopiować, następnie usuwając z poprzedniej lokalizacji

 (1.7) biol. rozszerzać obszar występowania danego gatunku, przemieszczając jego osobniki

 (1.8) praw. udzielać komuś swoich praw, jednocześnie samemu je tracąc

 (1.9) ekon. lokować środki w innym miejscu

 (1.10) med. w odniesieniu do ciąży: być w niej dłużej niż wynikałoby z daty poczęcia

 (1.11) med. w odniesieniu do dziecka: urodzić je później, niż wynikałoby z daty poczęcia

 (1.12) fiz. w odniesieniu do oddziaływania: być kwantem jego pola

 (1.13) fiz. posiadać określoną właściwość, podlegającą prawom zachowania

 (1.14) elektron. przetwarzać, wzmacniać, lub odtwarzać dane pasmo częstotliwości

 (1.15) chem. fiz. elektron. transportować przy udziale pewnego nośnika (substancji, fali nośnej, itp.).

 (1.16) w odniesieniu do uczuć: zmieniać obiekt uczucia

 (1.17) psych. rzutować nieuświadomione myśli, uczucia i wzorce zachowania na psychoterapeutę;

 (1.18) w odniesieniu do rozumowania, schematu zachowania: stosować w nowym kontekście

 (1.19) mat. stosować przy obliczaniu kolejnej cyfry wartość zapamiętaną przy obliczaniu cyfry poprzedniej (np. podczas dodawania lub odejmowania)

 (1.20) mat. przekształcać równanie lub nierówność tak, aby określone wyrażenie znalazło się po drugiej stronie

 (1.21) ekon. przemieszczać zapis księgowy do innej kolumny, strony, konta, lub księgi

 (1.22) med. o chorobie: rozprzestrzeniać

 (1.23) o wzroku, spojrzeniu: zmieniać obiekt, na który się patrzy

 (1.24) daw. wywyższać

 (1.25) daw. przekraczać (nadal jest używany w języku prawniczym)

 (1.26) daw. preferować

 (1.27) daw. przewyższać

 (1.28) książk. skłaniać kogoś do wyobrażania sobie lub przypominania innych czasów lub miejsc

czasownik nieprzechodni niedokonany

 (2.1) wojsk. łow. o pocisku: przelatywać dalej niż wyznaczony cel

 (2.2) wojsk. łow. o broni lub strzelcu: strzelać dalej niż wyznaczony cel

czasownik przechodni dokonany (ndk. brak)

 (3.1) rzad. ponosić jakiś czas

czasownik zwrotny niedokonany przenosić się (dk. przenieść się)

 (4.1) zmieniać miejsce pobytu

 (4.2) zmieniać szkołę, pracę, lub inne miejsce, do którego regularnie się uczęszcza

 (4.3) zostać umieszczonym w innym miejscu lub warunkach

 (4.4) rozprzestrzeniać się

 (4.5) biol. o gatunku: zmieniać obszar występowania

 (4.6) elektron. o sygnale lub paśmie: być przetwarzanym, wzmacnianym lub odtwarzanym

 (4.7) o uczuciach: zmieniać obiekt

 (4.8) w odniesieniu do rozumowania, schematu zachowania: dawać się zastosować w innym kontekście

 (4.9) o wzroku, spojrzeniu: zmieniać obiekt, na który jest skierowane

 (4.10) daw. zmieniać pana

 (4.11) książk. wyobrażać sobie lub przypominać inne czasy lub miejsca

czasownik zwrotny niedokonany przenosić się (dk. brak)

 (5.1) daw. stawiać siebie wyżej od innych

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przenoście tę wazę ostrożnie, jest krucha i cenna.

 (1.2) Przenoszę Mariusza do twojego zespołu, niech nie marnuje doświadczenia przy testach.

 (1.3) Teraz będziemy przenosili rysunek ze szkicu na płótno.

 (1.4) Przenosimy projekt na przyszły tydzień.

 (1.5) Nie wolno przenosić słów, dzieląc sylabę na pół.

 (1.6) Przenoszę aplikację na nowy serwer.

 (1.7) To człowiek przenosił królika do Australii.

 (1.8) O ile wiem, dzień przed śmiercią dziadek przenosił prawa do domu na wnuczka.

 (1.9) Przenoszę oszczędności do innego banku.

 (1.10) Magda przenosiła ciążę o dwa tygodnie.

 (1.11) Noworodek przenoszony to noworodek urodzony po czternastu lub więcej dniach po przewidzianym terminie.

 (1.12) Foton przenosi oddziaływanie elektromagnetyczne.

 (1.13) Elektron przenosi ładunek ujemny.

 (1.14) Ten wzmacniacz przenosi pasmo 80-12000 Hz.

 (1.15) Cząstki katalizatora są przenoszone w strumieniu gazu.

 (1.15) Do przeniesienia informacji wystarczy tylko jedna wstęga boczna, więc druga wstęga i fala nośna mogą zostać z sygnału usunięte, co spowoduje, że całość wypromieniowanej mocy przenosi sygnał.

 (1.19) Dodając sześć i pięć przenosisz jeden do cyfry dziesiątek.

 (1.20) Przenosząc zmieniamy znak wyrażenia.

 (1.21) Przenoszę ten zapis do nowej księgi.

 (1.22) Jeden chory przenosi chorobę na następnych.

 (1.23) Przenosił wzrok między jednym a drugim, ciężko zdziwiony.

 (1.24) Skutkiem tego powinno go się przenosić nad inne osoby, nad biskupa nawet.

 (1.25) Jan Walezy, król francuski, założył kawaleryą, w roku 1352, których liczba nie powinna była przenosić nad pięćdziesiąt.

 (1.25) … Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły.

 (1.27) Dawny towarzysz pancerny o pół głowy go przenosił.

 (1.28) Lektura przenosi czytelnika w magiczny świat dzieciństwa.

 (2.1) Ech, zawsze jak widzę dorodnego odyńca, to mi breneka przenosi.

 (2.2) Ta strzelba przenosi, trzeba brać poprawkę.

 (4.1) Przenosimy się do własnego mieszkania!

 (4.2) Przenoszę się do nowej firmy, będę tam kierownikiem.

 (4.3) Mariusz przenosi się do mojego zespołu.

 (4.4) Gdy jest około 3000 obr/min (trzech tysięcy obrotów na minutę) i więcej to wtedy te basy przenoszą się na całą karoserię.

 (4.11) Ilekroć czuł zniechęcenie, przenosił się myślą do domu, do swej kochanej Anusi.

 (5.1) Żadna nie przenosi się nad drugą, nie ma lekkomyślności, próżnowania, fałszu, obmowy, ale przeciwnie rządność, praca i inne cnoty są ich rozumem, urodą i posagiem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈnɔɕit͡ɕ, AS: pšẽnośić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. nosiciel mos., noszowy mos., nosze nmos., przenoszenie, przenosiny, przenośnia, nośnia, przenośnik, nośnik, nośna, przenośność, nośność

 czas. przenieść, przenaszać, donosić, nanosić, naprzynosić, naznosić, nosić, obnosić, odnosić, podnosić, ponanosić, ponosić, poodnosić, popodnosić, poprzenosić, poprzynosić, poroznosić, powynosić, pozanosić, poznosić, przynosić, roznosić, unosić, wnosić, wynosić, wznosić, zanosić, znosić

 przym. przenoszony, przenośny, przenoszeniowy, przeniesieniowy, noszowy

 przysł. przenośnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przestawiać, przemieszczać, dźwigać, reg. śl. kludzić.

 (1.3) kopiować

 (1.4) odkładać, odraczać, opóźniać, przeciągać, przesuwać, zwlekać

 (1.5) dzielić

 (1.7) rozprzestrzeniać, roznosić, introdukować

 (1.15) transportować

 (1.17) projektować, rzutować

 (1.18) adaptować, uogólniać, generalizować

 (1.22) rozprzestrzeniać

 (1.24) wywyższać

 (1.25) przekraczać, wynieść więcej

 (1.26) preferować, woleć

 (2.1-2) przestrzelać

 (4.1) przeprowadzać się

 (4.2-3) przechodzić

 (4.4-5) rozprzestrzeniać się, roznosić się

 (5.1) wywyższać się

Wiktionary


przenosiciel

1. ktoś lub coś, co coś przenosi, powoduje przedostanie się czegoś z jednego miejsca na inne;
2. osobnik zdrowy mający w sobie zarazki choroby zakaźnej dla niego samego nieszkodliwe, lecz zakażające otoczenie; nosiciel;
3. produkt mający w sobie zarazki szkodliwe dla człowieka


SJP.pl


przenosicielka

przenosiciel


SJP.pl

Patrz:

przenosiciel

przenoska

Przenoska (także: obnoska) – miejsce na szlaku kajakowym lub rzece niebędącej szlakiem, które jest niespływalne, tj. niemożliwe do przepłynięcia kajakiem żadnymi możliwymi technikami, w tym zwałkowymi. W skali WW oznaczana symbolem X, czyli niespływalne.

Wikipedia


przenośnia

figura stylistyczna polegająca na nietypowym połączeniu wyrazów, dzięki któremu przynajmniej jeden z nich uzyskuje nowe znaczenie; metafora


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) liter. figura stylistyczna oparta na skojarzeniu dwóch zjawisk, w której obce znaczeniowo wyrazy są zestawione ze sobą, tworząc nowe znaczenie, inne niż dosłowny sens poszczególnych wyrazów

Wiktionary

Metafora (gr. μεταφορά metaphorá), inaczej przenośnia – językowy środek stylistyczny, w którym obce znaczeniowo wyrazy są ze sobą składniowo zestawione, tworząc związek frazeologiczny o innym znaczeniu niż dosłowny sens wyrazów, np. „od ust sobie odejmę”, „podzielę się z wami wiadomością” lub „złote serce”.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Wyrażenia „sejmowa zamrażarka”, „topić smutki” czy „hiena cmentarna” to przenośnie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈnɔɕɲa, AS: pšẽnośńa

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przenośny

 przysł. przenośnie

 czas. przenosić

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) metafora

Wiktionary


przenośnie

przysłówek

 (1.1) niedosłownie, obrazowo

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈnɔɕɲɛ, AS: pšẽnośńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. nosiciel mos., przenośnia

 czas. przenosić

 przym. przenośny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) metaforycznie

Wiktionary


przenośnik

urządzenie transportowe przenoszące ładunki w sposób ciągły na niewielka odległość


SJP.pl

Przenośnik – urządzenie transportu bliskiego, przeznaczone do przemieszczania materiałów sypkich lub określonych ładunków, po określonym torze.

Podział przenośników:

  • przenośniki cięgnowe (transport za pomocą cięgna)
    • taśmowe
      • stałe
      • przejezdne (samojezdne)
      • przenośne
      • obrotowe
      • przesuwne

      Wikipedia


przenośność

inform. postulat inżynierii oprogramowania wyrażający dążenie do tworzenia programów możliwych do łatwego osadzenia w różnych środowiskach systemowych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przenośne; cecha tych, którzy są przenośni

Wiktionary

Przenośność (ang. portability) może być związana z:

  • przenośnością oprogramowania między różnymi systemami
  • komputerem przenośnym
  • aplikacją przenośną (niewymagającą instalacji)
  • możliwości przenoszenia numerów telefonicznych przez klienta operatora telekomunikacyjnego

Wikipedia

Powiązane:

 przym. przenośny

 czas. przenosić

 rzecz. nosiciel mos.

Wiktionary


przenośny

1. dający się przenosić z miejsca na miejsce; ruchomy;
2. wyrażony za pomocą przenośni; metaforyczny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) pozwalający się przenosić z miejsca na miejsce; ruchomy

 (1.2) liter. jęz. wyrażony za pomocą metafory, będący przenośnią; niedosłowny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kupiliśmy przenośny klimatyzator, na dzień ustawiamy go w pokoju wypoczynkowym, a na noc w sypialni.

 (1.2) Jeżeli jeden ze składników wyrażenia lub zwrotu ma znaczenie przenośne, to całość uznajemy za przenośnię (…)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛ̃ˈnɔɕnɨ, AS: pšẽnośny

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przenośnie

 rzecz. nosiciel mos., przenośnia ż., przenoszenie n., przenośność ż.

 czas. przenosić ndk., przenieść dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) mobilny

 (1.2) metaforyczny

Wiktionary


przenoszalność

przenoszalny


SJP.pl

Patrz:

przenoszalny

przenoszalny

dający się przenosić


SJP.pl


przenoszenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przenosić.

Wiktionary

Droga szerzenia, inaczej droga zakażenia – sposób i mechanizm przenoszenia zakażenia.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛ̃nɔˈʃɛ̃ɲɛ, AS: pšnošńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. wznosić, przenosić ndk., przenieść dk.

 rzecz. nosiciel mos., noszowy mos., nosze nmos., przeniesienie, przenosiny, przenośnik

 przym. przenośny, noszowy

Wiktionary


przenucać

1. spędzać jakiś czas na nuceniu;
2. śpiewać coś bez słów od początku do końca


SJP.pl


przenucić

1. spędzić jakiś czas na nuceniu;
2. zaśpiewać coś bez słów od początku do końca


SJP.pl


przenudzać

potocznie:
1. spędzać pewien czasu na nudzeniu się;
2. męczyć kogoś nudzeniem; wynudzać


SJP.pl


przenudzić

potocznie:
1. spędzić pewien czas na nudzeniu się;
2. zmęczyć kogoś nudzeniem; wynudzić


SJP.pl


przenumerować

zmienić numerację


SJP.pl


przenumerowywać

zmieniać numerację


SJP.pl


przeobfitość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przeobfite

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeobfity

Wiktionary


przeobrażenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) przekształcenie formy, kształtu, postaci, charakteru czegoś w inny; całościowa zmiana

Wiktionary

Przeobrażenie, metamorfoza, metabolia albo rozwój pośredni – proces morfogenetyczny charakteryzujący się znacznymi zmianami w formie lub strukturze organizmu przechodzącego z jednego stadium rozwojowego do następnego. Terminy te są najczęściej używane dla określenia procesu zachodzącego w rozwoju postembrionalnym, podczas którego zwierzę przechodzi przez jedno lub kilka stadiów młodocianych zanim przeobrazi się w ostateczną, zdolną do reprodukcji postać dorosłą. Zachodzi u tych zwierząt, u których ostatnim etapem rozwoju zarodkowego jest wytworzenie wolno żyjącej formy młodocianej – larwy. Formy larwalne są charakterystyczne dla poszczególnych grup systematycznych.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛɔbraˈʒɛ̃ɲɛ, AS: pšeobražńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeobrazić

 przym. przeobrażeniowy

 rzecz. obraz mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) metamorfoza, przekształcenie, przerobienie, przemiana

Wiktionary


przeoczenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) niezauważenie czegoś, co powinno było zostać dostrzeżone

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeoczyć dk.

Wiktionary


przeodziać

przebrać;
1. ubrać w inną odzież;
2. zmienić jakąś część ubioru


SJP.pl


przeodziewać

dawniej: przebierać


SJP.pl


przeogromny

przymiotnik

 (1.1) bardzo duży, gigantyczny

Wiktionary


przeor

przełożony klasztoru


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) kośc. przełożony klasztoru (w niektórych zakonach męskich np. u dominikanów i bonifratrów)

 (1.2) kośc. zastępca opata

Wiktionary

Przeor (łac. prior „przedni, naczelny”) – przełożony domu zakonnego lub wyższy duchowny, niebędący biskupem. Odpowiednikiem w zakonach i zgromadzeniach zakonnych żeńskich jest przeorysza.

Termin oznacza:

  • przedstawiciela lub zastępcę opata w klasztorach monastycznych reguły św. Benedykta, np. benedyktynów, cystersów, trapistów i in.;
  • przełożonego mniejszych lub niesamodzielnych klasztorów monastycznych;
  • przełożonego klasztorów monastycznych innych reguł, np. dominikanów i paulinów;
  • przełożonego jednostki administracyjnej w Niemczech do końca XVIII w., powiązanej z klasztorem. Przeor oprócz władzy duchownej spełniał rolę suwerena na określonym terytorium, przy czym nie zawsze musiał być członkiem zakonu, a jedynie duchownym diecezjalnym.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przeorat mrz., przeorstwo n.

:: fż. przeorysza ż.

 przym. przeorski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) stpol. pryjor

Wiktionary


przeorać

1. orząc pługiem, przygotować do dalszej uprawy;
2. rozciąć coś głęboko, pozostawiając bruzdy


SJP.pl


przeorat

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) daw. kośc. urząd przeora lub przeoryszy

 (1.2) daw. kośc. teren podległy przeorowi lub przeoryszy

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Każdego roku lubiński przeorat jest odwiedzany przez setki gości.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeor m., przeorstwo n., przeorysza ż.

 przym. przeorski

Wiktionary


przeorowy

związany z przełożonym klasztoru


SJP.pl


przeorski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z osobą lub tytułem przeora

przymiotnik dzierżawczy

 (2.1) należący do przeora

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeor mos., przeorat mrz.

Wiktionary


przeorysza

przełożona klasztoru żeńskiego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rel. przełożona klasztoru

Wiktionary

Przeor (łac. prior „przedni, naczelny”) – przełożony domu zakonnego lub wyższy duchowny, niebędący biskupem. Odpowiednikiem w zakonach i zgromadzeniach zakonnych żeńskich jest przeorysza.

Termin oznacza:

  • przedstawiciela lub zastępcę opata w klasztorach monastycznych reguły św. Benedykta, np. benedyktynów, cystersów, trapistów i in.;
  • przełożonego mniejszych lub niesamodzielnych klasztorów monastycznych;
  • przełożonego klasztorów monastycznych innych reguł, np. dominikanów i paulinów;
  • przełożonego jednostki administracyjnej w Niemczech do końca XVIII w., powiązanej z klasztorem. Przeor oprócz władzy duchownej spełniał rolę suwerena na określonym terytorium, przy czym nie zawsze musiał być członkiem zakonu, a jedynie duchownym diecezjalnym.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Zakonnice trochę się boją surowej przeoryszy.

 (1.1) Przeorysza uwielbia opowiadać o życiu klasztoru.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛɔˈrɨʃa, AS: pšeoryša

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeor m., przeorat mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) opatka; przest. ksieni; daw. abatysa

Wiktionary


przeorywać

1. orząc pługiem, przygotowywać do dalszej uprawy;
2. rozcinać coś głęboko, pozostawiając bruzdy


SJP.pl


przeorzech

wysokie drzewo o jadalnych nasionach i twardym drewnie; hikora; orzesznik


SJP.pl

Orzesznik zwany także przeorzechem, hikorą i karią (Carya Nutt.) – rodzaj roślin z rodziny orzechowatych (Juglandaceae). Obejmuje 18 gatunków, choć w niektórych ujęciach wykazywanych jest ich od 17 do 25.

Największe zróżnicowanie gatunkowe orzeszników jest w południowej części Stanów Zjednoczonych i w północnym Meksyku, cztery gatunki rosną także we wschodniej części Ameryki Północnej, kilka w Ameryce Środkowej, 6 gatunków rośnie w Azji Południowo-Wschodniej, z czego trzy są endemitami Chin. W Polsce uprawiane najczęściej są orzesznik gorzki C. cordiformis i pięciolistkowy C. ovata, rzadziej orzesznik siedmiolistkowy Carya laciniosa. Pierwsze dwa gatunki mają status już zadomowionych antropofitów.

Wikipedia


przeostrzać

czynić zbyt ostrym


SJP.pl


przeostrzyć

uczynić zbyt ostrym


SJP.pl


przeowocować

stracić owoce po ich wydaniu


SJP.pl


przepachnięcie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepachnąć.

Wiktionary


przepadać

o deszczu, gradzie, śniegu: padać przez jakiś czas; popadać


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. przepaść)

 (1.1) stawać się niełatwym do odnalezienia, niewidocznym

 (1.2) ulegać marnowaniu

 (1.3) nie osiągać celu

 (1.4) nie dochodzić do skutku

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

 (2.1) bardzo lubić

Wiktionary

Przykłady

 (2.1) Maciek nie przepada za filmami krótkometrażowymi.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepadanie n., przepadek mrz., przepaść ż.

 przym. przepadły, przepaścisty

 czas. przepaść

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ginąć, gubić się, zawieruszać się, znikać

 (1.2) marnować się

 (1.3) przegrywać

 (1.4) nie udawać się

 (2.1) kochać, szaleć (za), uwielbiać

Wiktionary


przepadek

1. orzeczona sądownie konfiskata na rzecz skarbu państwa składników majątku skazanej osoby prywatnej;
2. konfiskata przedmiotów pochodzących z przestępstwa


SJP.pl

Przepadek – w Polsce instytucja prawa karnego sui generis (przed 1 lipca 2015 środek karny) o charakterze represyjno-prewencyjnym polegająca na przejściu własności określonych przedmiotów powiązanych w pewien sposób z popełnionym przestępstwem na Skarb Państwa z chwilą uprawomocnienia się wyroku. Przepadek jest ponadto środkiem karnym w prawie wykroczeń.

Wikipedia


przepadnięcie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepaść.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛpadʲˈɲɛ̇̃ɲt͡ɕɛ, AS: pšepadʹńė̃ńće

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepaść

 rzecz. przepaść ż.

Wiktionary


przepadywać

o deszczu: padać od czasu do czasu


SJP.pl


przepadzity

przymiotnik jakościowy

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. zachłanny

Wiktionary


przepadły

zaginąć bez śladu


SJP.pl


przepakować

czasownik przechodni dokonany (ndk. przepakowywać)

 (1.1) dokonany od|przepakowywać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛpaˈkɔvat͡ɕ, AS: pšepakovać

Wiktionary

Powiązane:

 czas. pakować, rozpakowywać

 rzecz. przepakowanie n.

Wiktionary


przepakowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepakować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepakować dk.

Wiktionary


przepakowywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepakowywać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepakowywać ndk.

Wiktionary


przepalać

niszczyć coś wskutek poddawania tego działaniu ognia


SJP.pl


przepalanka

domowa wódka produkowana ze spirytusu z dodatkiem karmelu; karmelówka, alembik


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) spoż. wódka wytwarzana domowym sposobem z rozcieńczonego spirytusu z dodatkiem karmelu

 (1.2) pot. med. kauteryzacja zrostów powstałych w płucach na skutek choroby

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) 26-letni gospodarz na Górniaku zaopatrywał się w spirytus potrzebny do wyrobu przepalanki.

 (1.2) Po odmie albo po przepalance zrobi się płyn. Płyn po pewnym czasie zamieni się w ropę, a jak już jest ropa, robi się przetoka, to jest dziura w oskrzelach.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepalniczek m.

 czas. palić, przepalać ndk., przepalić dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) alembik, karmelówka

Wiktionary


przepalić

zniszczyć coś wskutek poddania tego działaniu ognia


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przepalać)

 (1.1) dokonany od|przepalać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpalʲit͡ɕ, AS: pšepalʹić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepał mrz., przepalanka ż.

 czas. palić

Wiktionary


przeparadowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeparadować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeparadować dk.

Wiktionary


przeparkować

zmienić miejsce postoju pojazdu


SJP.pl


przeparkowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeparkować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeparkować dk.

Wiktionary


przeparkowywać

zmieniać miejsce postoju pojazdu


SJP.pl


przeparkowywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeparkowywać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeparkowywać ndk.

Wiktionary


przepasać

opasać;
1. owinąć czymś w pasie;
2. owinąć pasem, włożyć pas;
3. obwiązać czymś dookoła jak pasem;
4. przedzielić, przegrodzić coś czymś;
5. otoczyć coś


SJP.pl


przepaść

1. miejsce miedzy stromymi ścianami górskimi, głęboka rozpadlina;
2. przenośnie: to, co dzieli, różni coś lub kogoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) obszar obok stromej ściany góry

czasownik przechodni dokonany (ndk. przepadać)

 (2.1) zob. przepadać.

czasownik przechodni dokonany (ndk. przepasać)

 (3.1) zob. przepasać.

Wiktionary

  • przepaść – miejsce pomiędzy stromymi zboczami górskimi
  • Przepaść – część miasta Ćmielów, dawniej samodzielna wieś
  • Przepaść (gromada) – dawna gromada
  • Przepaść – dawny zaścianek na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, w rejonie oszmiańskim, w sielsowiecie Holszany
  • Przepaść – dawniej samodzielna osada. Obecnie część miejscowości Scholino na Białorusi, w obwodzie mińskim, w rejonie mołodeckim, w sielsowiecie Horodziłowo
  • przepaść cyfrowa – termin stosowany do określenia różnicy między osobami i społeczeństwami mającymi dostęp do techniki informatycznej, a tymi, które takiego dostępu nie mają

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Ciągnie mnie Wituś na stare lata na górskich konikach po himalajskich przełęczach, a ja mam duszę na ramieniu ze strachu, że się zwalę w jaką przepaść.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛpaɕt͡ɕ, AS: pšepaść

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepadanie n., przepadnięcie n.

 czas. przepadać ndk.

 przym. przepastny, przepaścisty

 przysł. przepastnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) czeluść, otchłań, urwisko

Wiktionary


przepaścistszy

stopień wyższy od przymiotnika: przepaścisty; bardziej przepaścisty


SJP.pl


przepaścisty

bardzo głęboki, zdający się nie mieć dna; niezgłębiony, bezdenny, przepastny


SJP.pl

przymiotnik jakościowy

 (1.1) odznaczający się dużą stromością

 (1.2) bardzo głęboki

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Niezbyt także dawno temu, po wielu miejscach nie było dróg dobrych, i w niektóre zakątki kraju trudno się było dostać po przepaścistych grzęzawiskach i wąwozach.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepaść ż.

 czas. przepadać ndk., przepaść dk.

 przym. przepastny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) stromy, urwisty

 (1.2) przepastny, bezdenny, nieprzebyty, niezgłębiony, otchłanny

Wiktionary


przepaska

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zob. przepaska biodrowa.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpaska, AS: pšepaska

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pas m., przepasanie n., przepasywanie n.

 czas. przepasać ndk., przepasywać dk.

 przym. przepaskowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przepaska biodrowa

Wiktionary


przepaskówka

krasanka przepaskówka - gatunek pluskwiaka z rodziny krasankowatych


SJP.pl


przepaśnica

przepaśnica górska - gatunek muchówki z rodziny bzygowatych


SJP.pl


przepastniej

stopień wyższy od przysłówka: przepastnie


SJP.pl


przepastniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: przepastny


SJP.pl


przepastny

bardzo głęboki, zdający się nie mieć dna; niezgłębiony, bezdenny, przepaścisty


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) pojemny, obszerny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Śpiew i muzyka Björk poniosły mnie w przepastne krainy imaginacji.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepaść ż.

 czas. przepaść

 przym. przepaścisty

Wiktionary


przepasły

przekarmić


SJP.pl


przepatrzyć

potocznie: obejrzeć kolejno jedno po drugim, przetrząsnąć miejsce po miejscu


SJP.pl


przepał

1. zużycie paliwa przez pojazd ponad ustaloną normę;
2. wapno wypalone w zbyt wysokiej temperaturze; wapno przepalone


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) mot. spalanie przez silnik paliwa w większej ilości, niż ustalona norma

 (1.2) środ. fot. efekt przepalenia, prześwietlenia zdjęcia

 (1.3) wapno, które zostało wypalone w zbyt wysokiej temperaturze; wapno przepalone

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Odrzuciliśmy kilka ciekawych zdjęć ze względu na silne przepały.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛpaw, AS: pšepau̯

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepalić dk., przepalać ndk.

 rzecz. przepalenie n.

Wiktionary


przepedałować

przebyć jakąś trasę, kręcąc pedałami roweru


SJP.pl


przepędzenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) skierowanie kogoś lub czegoś na inne miejsce

 (1.2) zmuszenie kogoś, czegoś do oddalenia się

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepędzanie n.

 czas. pędzić, przepędzić dk., przepędzać ndk.

Wiktionary


przepędzić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przepędzać)

 (1.1) spowodować przemieszczenie pędem czego lub kogo z miejsca na miejsce

 (1.2) spowodować oddalenie czego lub kogo

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepędzenie n.

 czas. pędzić

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pognać, przegnać

 (1.2) odpędzić, przegnać, wygonić

Wiktionary


przepękać

czasownik

 (1.1) poznań. obywać się bez czegoś

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepękanie n.

Wiktionary


przepękanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepękać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepękać ndk.

Wiktionary


przepękla

roślina z rodziny dyniowatych, pochodząca z tropikalnych i subtropikalnych terenów Afryki i Azji


SJP.pl

Przepękla (Momordica L.) – rodzaj roślin z rodziny dyniowatych. Obejmuje 50 gatunków występujących w Afryce subsaharyjskiej, południowej Azji i Australii.

Wikipedia


przepenetrowywać

penetrując, badać coś gruntownie; przetrząsać, przeszukiwać


SJP.pl


przepełnić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przepełniać)

 (1.1) dokonany od|przepełniać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpɛwʲɲit͡ɕ, AS: pšepeu̯ʹńić

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przepełniony

 ims. przepełniony

Wiktionary


przepełnienie

Nadmiar, nadmiar arytmetyczny (ang. overflow, arithmetic overflow) – sytuacja, w której wartość wyniku operacji arytmetycznej przekracza wielkość rejestru lub pamięci.

W większości komputerów rozróżniane są dwa warunki nadmiaru:

  • przeniesienie występujące podczas dodawania lub odejmowania, biorąc pod uwagę operandy i wyniki jako liczby bez znaku, nie może zostać w ostatecznym rozwiązaniu,
  • wynik ma znak inny niż możliwy do przewidzenia podczas operacji arytmetycznych, np. wynikiem dodawania dwóch liczb dodatnich jest liczba ujemna.

Wikipedia


przepełniony

przymiotnik

 (1.1) wypełniony ludźmi ponad normę

 (1.2) nadmiernie czymś wypełniony

 (1.3) przen. ogarnięty pewnym silnym uczuciem

forma czasownika.

 (2.1) ims. od przepełnić

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛpɛwʲˈɲɔ̃nɨ, AS: pšepeu̯ʹńõny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepełnienie n.

 czas. przepełnić

 przym. pełny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) tłoczny, zatłoczony

 (1.2) przeciążony

Wiktionary


przepełzać

1. o niektórych zwierzętach, np. wężach: pełzając, przebyć lub przebywać jakąś odległość;
2. o ludziach: pełzając, pokonać lub pokonywać jakąś odległość; przeczołgać lub przeczołgiwać się


SJP.pl


przepełznąć

przepełzać;
1. o płazach, gadach, owadach itp.: pełzając, pełznąc przebyć jakąś przestrzeń, przedostać się gdzieś;
2. o ludziach: pełzając, poruszając się w pozycji na brzuchu lub na czworakach, pokonać jakąś przestrzeń, przedostać się gdzieś


SJP.pl


przepełznięty

taki, który przez coś przepełznął; przepełźnięty, przepełzły


SJP.pl


przepełzły

przepełzać;
1. o płazach, gadach, owadach itp.: pełzając, pełznąc przebyć jakąś przestrzeń, przedostać się gdzieś;
2. o ludziach: pełzając, poruszając się w pozycji na brzuchu lub na czworakach, pokonać jakąś przestrzeń, przedostać się gdzieś


SJP.pl


przepić

potocznie:
1. przepuścić pieniądze na alkohol lub wyprzedać rzeczy w celu zdobycia nań środków;
2. pijąc alkohol, zwrócić się bezpośrednio do kogoś z toastem;
3. spędzić jakiś czas na piciu alkoholu lub popijać raz po raz między posiłkami lub daniami;
4. wypić więcej niż inni, nie popaść w alkoholowe zamroczenie wcześniej niż inni;
5. przepić się - wypić zbyt wiele alkoholu


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przepijać)

 (1.1) pot. wydawać pieniądze na picie

 (1.2) pot. spędzić jakiś czas, pijąc alkohol

 (1.3) pot. zwracać się do kogoś podczas picia, wznosząc kieliszek w jego kierunku

 (1.4) pot. wygrać z kimś w piciufakt.

czasownik zwrotny dokonany przepić się (ndk. przepijać się)

 (2.1) pot. wypić za dużo alkoholu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wczoraj przepiłem całe pieniądze, jakie miałem przy sobie.

 (1.2) Waldek przepił cały weekend.

 (1.3) Wzniósł kieliszek i przepił do teścia.

 (2.1) Przepiłem się wczoraj i dziś jestem ledwo żywy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛpʲit͡ɕ, AS: pšepʹić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepitka ż., przepita ż., przepicie n., przepijanie n.

 czas. przepijać, pić

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przehulać

Wiktionary


przepicie

potocznie:
1. przepuścić pieniądze na alkohol lub wyprzedać rzeczy w celu zdobycia nań środków;
2. pijąc alkohol, zwrócić się bezpośrednio do kogoś z toastem;
3. spędzić jakiś czas na piciu alkoholu lub popijać raz po raz między posiłkami lub daniami;
4. wypić więcej niż inni, nie popaść w alkoholowe zamroczenie wcześniej niż inni;
5. przepić się - wypić zbyt wiele alkoholu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepić.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpʲit͡ɕɛ, AS: pšepʹiće

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepić, przepijać

 rzecz. przepijanie n., przepitka ż., przepita ż.

Wiktionary


przepiec

nadmiernie wypiec


SJP.pl


przepięknie

przysłówek

 (1.1) w sposób przepiękny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zosia wygląda przepięknie w rozpuszczonych włosach.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpʲjɛ̃ŋʲcɲɛ, AS: pšepʹi ̯ŋʹḱńe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przepiękny, piękny

 rzecz. piękno n., piękność ż.

 przysł. pięknie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) cudownie, wspaniale, pięknie, ślicznie, prześlicznie, przecudnie

Wiktionary


przepiękniej

stopień wyższy od przysłówka: przepięknie


SJP.pl


przepiękny

przymiotnik

 (1.1) niezwykle, wyjątkowo piękny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zofia jest przepiękną dziewczyną o słodkim uśmiechu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpʲjɛ̃ŋknɨ, AS: pšepʹi ̯ŋkny

Wiktionary

Powiązane:

 przym. piękny

 przysł. pięknie, przepięknie

 rzecz. piękno n., piękność ż.

 czas. upiększać, upiększyć

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prześliczny, piękny

Wiktionary


przepielać

pieląc, przeczyszczać


SJP.pl


przepielęgnować

zniszczyć nadmiernym pielęgnowaniem


SJP.pl


przepielić

pieląc, przeczyścić; przepleć


SJP.pl


przepieranka

potocznie: wzajemne wypieranie się, walka o pierwszeństwo


SJP.pl


przepierdalać

wulgaryzm o bardzo wielu znaczeniach, m.in.:
1. przegrywać;
2. przecinać


SJP.pl


przepierdolenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepierdolić.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepierdolić, pierdolić, zapierdalać

Wiktionary


przepierdolić

przejebać; wulgaryzm o bardzo wielu znaczeniach, m.in.:
1. przegrać;
2. stracić coś w wyniku porażki;
3. przeciąć


SJP.pl

czasownik nieprzechodni

 (1.1) wulg. dokonany od|przepierdalać.

czasownik przechodni

 (2.1) wulg. przegrać, stracić

Wiktionary

Przykłady

 (2.1) – Bo czym tak naprawdę są Słowianie? – kontynuował Taras. – Słowian już nie ma. […] Słowianie to kopalne resztki. To skansen. Kultura, która zdechła i już nie rodzi. Bo nie ma po co. Bo przepierdoliła w konkurencji. Słowiańskość jest czymś takim samym, jak azteckość. Albo, kurwa, totenhockość.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepierdolenie n., przepierdalanie n.

 czas. zapierdalać, pierdolić, przepierdalać ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (2.1) przejebać

Wiktionary


przepierka

upranie czegoś naprędce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. drobne pranie, najczęściej ręczne

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpʲjɛrka, AS: pšepʹi ̯erka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pranie n.

 czas. prać

Wiktionary


przepierzenie

lekka ścianka dzieląca pokój na dwa mniejsze


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) cienka ścianka przegradzająca jakieś pomieszczenie

Wiktionary

Przepierzenie

  1. w budownictwie: rodzaj cienkiej ścianki działowej; może być zamontowana na stałe lub ruchoma; wykonane z desek, szkła, płyt gipsowych itp. stosunkowo lekkich materiałów, w pewnych przypadkach z mebli: szaf, regałów lub meblościanki, także z przesuwnych lub składanych ekranów lub parawanów (rozwiązanie stosowane w centrach konferencyjnych lub halach sportowych).
  2. w górnictwie:
    • przegroda przeciwdziałająca osypywaniu się gruntu, wykonana zwykle z siatki lub blachy
    • odgrodzenie w chodnikach transportowych wydzielające przejście dla ludzi, tzw. przedział przechodowy
    • przegroda w szybie, wykonana z różnego rodzaju materiałów, tworząca przedział szybowy różnego przeznaczenia, np. przedział rurowy
    • przepierzenie wentylacyjne – zobacz: przegroda wentylacyjna

    Wikipedia

    Powiązane:

     przym. przepierzony

     czas. przepierzać ndk., przepierzyć dk.

     rzecz. pierzeja ż.

    Wiktionary


przepierzyć

podzielić pomieszczenie przepierzeniem


SJP.pl


przepieścić

1. wykończyć coś ze zbyt precyzyjną dbałością;
2. rzadko:
a) zbytnio wypieścić;
b) spędzić pewien czas na pieszczeniu


SJP.pl


przepieszczać

1. wykańczać coś ze zbyt precyzyjną dbałością;
2. zbytnio wypieszczać


SJP.pl


przepijać

potocznie:
1. przepuszczać pieniądze na alkohol lub wyprzedawać rzeczy w celu zdobycia nań środków;
2. pijąc alkohol, zwracać się bezpośrednio do kogoś z toastem;
3. spędzać jakiś czas na piciu alkoholu lub popijać raz po raz między posiłkami lub daniami;
4. wypijać więcej niż inni, nie popadać w alkoholowe zamroczenie wcześniej niż inni;
5. przepijać się - wypijać zbyt wiele alkoholu


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. przepić)

 (1.1) pot. zob. przepić. (pieniądze)

 (1.2) pot. zob. przepić. (czas)

 (1.3) pot. zob. przepić. (do kogoś)

czasownik zwrotny niedokonany przepijać się (dk. przepić się)

 (2.1) pot. zob. przepić się.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Odkąd go pamiętam, wszystko przepijał.

 (1.2) Zygmunt przepijał każde święto, każdy weekend.

 (1.3) Trudno się dziwić, że się upił, skoro cały wieczór do wszystkich naokoło przepijał.

 (2.1) Ostatnio często zdarzało się, że się przepijał i na drugi dzień nie szedł do pracy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpʲijät͡ɕ, AS: pšepʹii ̯äć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepitka ż., przepita ż., przepicie n., przepijanie n.

 czas. przepić

Wiktionary


przepijanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepijać. (popijać)

 (1.2) odczasownikowy od|przepijać. (czas, pieniądze)

 (1.3) odczasownikowy od|przepijać. (do kogoś)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Do przepijania wódki wolę używać soku niż coli.

 (1.2) Przepijanie każdej premii to szczyt nieodpowiedzialności.

 (1.3) Mam dość przepijania do wujka Mietka, idźmy potańczyć.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛpʲiˈjä̃ɲɛ, AS: pšepʹii ̯ä̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepitka ż., przepita ż., przepicie n.

 czas. przepijać, przepić

Wiktionary


przepikować

1. rozsadzić rzadziej młode roślinki;
2. przeszyć ściegiem w różnych kierunkach co najmniej dwie warstwy materiału; spikować


SJP.pl


przepinka

w speleologii: pośredni punkt pozwalający uniknąć tarcia liny o skałę


SJP.pl


przepiór

rodzaj ptaków z rodziny przepiórowatych


SJP.pl


przepióra

rodzaj ptaków z rodziny przepiórowatych


SJP.pl


przepiórczy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) charakterystyczny dla przepiórki; dotyczący, odnoszący się do przepiórki

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Stój! - krzyknął jeden z rycerzy, młody i piegowaty jak przepiórcze jajo. - Stój, powiadam!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpʲjurt͡ʃɨ, AS: pšepʹi ̯určy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepiórka ż., przepióreczka ż.

Wiktionary


przepióreczka

1. zdrobnienie od: przepiórka;
2. dawna zabawa dziecięca


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. zdrobn. od: przepiórka

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛpʲjuˈrɛt͡ʃka, AS: pšepʹi ̯urečka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepiórka ż.

 przym. przepiórczy

Wiktionary


przepiórecznik

gatunek ptaka z rodziny kurowatych


SJP.pl

Przepiórecznik (Ophrysia superciliosa) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kurowatych (Phasianidae), jedyny przedstawiciel rodzaju Ophrysia. Występuje w północnych Indiach. Brak pewnych stwierdzeń od 1876. Gatunek uznawany jest jednak za krytycznie zagrożonego, nie zaś wymarły, ze względu na brak badań terenowych w jego znanym zasięgu.

Wikipedia


przepiórka

1. mały ptak łowny z rodziny kurowatych;
2. regionalnie: przyozdobiona kwiatami wiązka zboża pozostawiana na polu, będąca oznaką zakończonych żniw;
3. dawniej: garść niezżętych kłosów żyta pozostawiona na polu w celu zapewnienia plonów na następny rok


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ornit. nazwa systematyczna|Coturnix coturnix|ref=tak., średni ptak ze smugami na upierzeniu grzbietowej stronie ciała;

Wiktionary

Przepiórka (zwyczajna) (Coturnix coturnix) – gatunek średniego ptaka wędrownego z rodziny kurowatych (Phasianidae), zamieszkujący niemal całą Europę, Azję Środkową i Południową oraz Afrykę. Przeloty w V i VIII – IX (wyjątkowo do XI). Zimuje w basenie Morza Śródziemnego, Afryce i w Indiach.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Grały jej tedy do snu derkacze i przepiórki, migotały gwiazdy, gdy powiew poruszył gałęzie, brzęczały chrząszcze na dębowych liściach – i usnęła wreszcie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpʲjurka, AS: pšepʹi ̯urka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepiór m.

:: zdrobn. przepióreczka ż.

 przym. przepiórczy

Wiktionary


przepiórki

1. mały ptak łowny z rodziny kurowatych;
2. regionalnie: przyozdobiona kwiatami wiązka zboża pozostawiana na polu, będąca oznaką zakończonych żniw;
3. dawniej: garść niezżętych kłosów żyta pozostawiona na polu w celu zapewnienia plonów na następny rok


SJP.pl

Przepiórki (niem. Piepersfelde), (potocznie Leśniczówka Mosty) – nieoficjalna część wsi Mosty w województwie zachodniopomorskim, w powiecie goleniowskim, w gminie Goleniów. Miejscowość położona przy drodze gminnej z Mostów do Mostów-Osiedle.

Wchodzi w skład sołectwa Mosty oraz posiada adresowanie do tej miejscowości.

Wikipedia


przepiórnik

gatunek ptaka podobnego do przepiórki


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) ornit. ptak z rodziny nazwa systematyczna|Turnicidae|ref=tak.;

Wiktionary

Przepiórnik (zwyczajny) (Turnix sylvaticus) – gatunek małego, podobnego do przepiórki ptaka z rodziny przepiórników (Turnicidae). Jest ptakiem lęgowym w południowej Hiszpanii, północno-zachodniej oraz subsaharyjskiej Afryce, w południowo-zachodniej części Półwyspu Arabskiego oraz w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej oraz w południowej części Azji Wschodniej.

Wikipedia


przepiórowate

o cechach przepiórowatych (rodzina ptaków)


SJP.pl

Przepiórowate, przepióry (Odontophoridae) – rodzina ptaków z rzędu grzebiących (Galliformes).

Wikipedia


przepiórowaty

o cechach przepiórowatych (rodzina ptaków)


SJP.pl


przepis

wskazówka, zwykle w formie pisemnej, określająca sposób wykonania czegoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) tekst zawierający zbiór wiadomości potrzebnych do zrobienia czegoś, zwłaszcza przyrządzenia potrawy

 (1.2) wypróbowany sposób na osiągnięcie określonego celu

 (1.3) praw. element większego zestawu tekstów wytyczającego prawidłowy przebieg określonej dziedziny działalności ludzkiej

 (1.4) med. dokument wystawiany przez lekarza dotyczący określonej terapii lub procedury medycznej

 (1.5) środ. stud. wystawienie oceny końcowej z przedmiotu na podstawie oceny wystawionej z jednej formy zajęć

Wiktionary

przepis, dawniej: preskrypcja – to dokument normatywny ustalający obowiązujące reguły prawne, przyjęte przez organ władzy.

  • przepis kulinarny
    • książka kucharska
  • przepis prawa
    • kodeks
    • ordynacja
    • pragmatyka
    • Volumina Legum

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Francuską kaszkę kuskus w polskim opakowaniu i z przepisem na sałatkę będzie można kupić w kraju jeszcze w tym miesiącu.

 (1.2) Dokładnego przepisu na szczęśliwe małżeństwo nie podał nikt, wszyscy jednak jednogłośnie twierdzili, że trzeba sobie ufać, umieć znajdować kompromisy, a przede wszystkim… kochać się.

 (1.3) Rządowy projekt zmiany przepisów o darowiznach najprawdopodobniej powędrował do kosza.

 (1.4) Na czterech lekarstwach widniała adnotacja, iż wydaje się je tylko z przepisu lekarza.

 (1.5) Nam poszedł na rękę umożliwiając przepis z ćwiczeń od oceny co najmniej "4" […], a wszystkim osobom, które przyszły na egzamin postawił za darmo "3".

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛpʲis, AS: pšepʹis

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepisanie n., przepisywanie n.

:: zdrobn. przepisik m.

 czas. przepisać dk., przepisywać dk.

 przym. przepisowy

 przysł. przepisowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) recepta

Wiktionary


przepisać

czasownik przechodni dokonany (ndk. przepisywać)

 (1.1) dokonany od|przepisywać.

czasownik zwrotny dokonany przepisać się (ndk. przepisywać się)

 (2.1) dokonany od|przepisywać się.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. pisać, przepisywać ndk.

 rzecz. przepis mrz., przepisanie n., przepisywanie n., pismo n., pisanina ż.

Wiktionary


przepisanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepisać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepisywanie n., przepis m., pisanina ż.

 czas. przepisać dk., przepisywać ndk.

 przym. przepisowy

 przysł. przepisowo

Wiktionary


przepisik

zdrobnienie od: przepis


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od przepis

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To nie przepis, lecz tylko mały przepisik.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepis m.

Wiktionary


przepiśnik

notatnik z przepisami kulinarnymi; przepisownik


SJP.pl


przepisownik

notatnik z przepisami kulinarnymi; przepiśnik


SJP.pl


przepisowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przepisowe; cecha tych, którzy są przepisowi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przepisowy

 rzecz. pisanina ż.

Wiktionary


przepisy

wskazówka, zwykle w formie pisemnej, określająca sposób wykonania czegoś


SJP.pl

przepis, dawniej: preskrypcja – to dokument normatywny ustalający obowiązujące reguły prawne, przyjęte przez organ władzy.

  • przepis kulinarny
    • książka kucharska
  • przepis prawa
    • kodeks
    • ordynacja
    • pragmatyka
    • Volumina Legum

Wikipedia


przepisywać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przepisać)

 (1.1) pisać to samo powtórnie; sporządzać odpis

 (1.2) o lekarzu zalecać do stosowania

 (1.3) przekazywać na własność

 (1.4) pot. o uczniu powtarzać niewłasną pracę domową, prezentując ją potem jako samodzielnie wykonaną

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nauczyciel dyktował notatkę, a uczniowie pilnie przepisywali jego słowa do swoich brudnopisów.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepisać, pisać

 rzecz. przepisanie n., przepisywacz m., przepisywanie n., pismo n., przepis mrz., pisanina ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kopiować, odwzorowywać

 (1.2) ordynować, zalecać

Wiktionary


przepisywaczka

przepisywacz; kopistka


SJP.pl


przepisywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepisywać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepisanie n., przepis m., pisanina ż.

 czas. przepisać dk., przepisywać ndk.

 przym. przepisowy

 przysł. przepisowo

Wiktionary


przepita

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zgrub. od: przepitka

forma czasownika.

 (2.1) imiesłów przymiotnikowy bierny, ż. lp. od: przepić

 (2.2) imiesłów przymiotnikowy bierny, ż. lp. od: przepić się

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Mam flaszkę, wyjmij zagrychę i przepitę.

 (2.1) Poszedł w tango i cała pensja przepita.

 (2.2) Po dwóch dniach wesela jestem przepita.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpʲita, AS: pšepʹita

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepitka ż., przepicie n., przepijanie n.

 czas. przepijać ndk., przepić dk.

Wiktionary


przepitka

potocznie:
1. napój do popijania alkoholu; popitka, zapojka;
2. płyn do popicia czegoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. napój używany do przepijania wódki

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przyniosłem flaszkę. Masz jakąś przepitkę?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpʲitka, AS: pšepʹitka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepijanie n., przepicie n.

:: zgrub. przepita

 czas. przepijać ndk., przepić dk.

Wiktionary


przepity

potocznie:
1. taki, który wypił zbyt dużo alkoholu; pijany, skacowany;
2. zniszczony wskutek nadużywania alkoholu


SJP.pl


przepiłować

czasownik przechodni

 (1.1) dokonany od|przepiłowywać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Z tyłu zachowały się ucięte bolce, które tkwiły w murze. Ktoś je przepiłował, żeby urwać herb.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛpʲiˈwɔvat͡ɕ, AS: pšepʹiu̯ovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepiłowanie n.

Wiktionary


przepiłowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepiłować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepiłować dk.

Wiktionary


przepiłowywać

czasownik niedokonany (dk. przepiłować)

 (1.1) piłując coś dzielić na dwie części

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepiłowywanie n.

Wiktionary


przepiłowywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepiłowywać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepiłowywać ndk.

Wiktionary


przeplatać

czasownik

 (1.1) układać rzeczy na przemian

Wiktionary

Powiązane:

 czas. pleść

Wiktionary


przeplataniec

1. damska fryzura z dużymi lokami;
2. potocznie: ciasto w kształcie warkocza, np. warkocz drożdżowy


SJP.pl


przeplatanka

1. wykonywanie dwóch czynności na zmianę;
2. przedmiot (figura) powstały w wyniku przeplatania


SJP.pl


przeplatka

motyl z rodziny rusałkowatych (południc)


SJP.pl


przeplatywać

przetykać, przeplatać; potocznie:
1. łączyć różne elementy, wielokrotnie przekładając je przez siebie; splatać;
2. wielokrotnie przekładać przez coś; wplatać;
3. przedzielać jednorodny ciąg innymi elementami; splatać, wplatać;
4. pojawiać się naprzemienne z czymś innym; wplatać się


SJP.pl


przepleć

pieląc, przeczyścić; przepielić


SJP.pl


przeplot

część klatki filmowej


SJP.pl

Wikipedia


przepoczwarczenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) ent. przeobrażenie się larwy w poczwarkę

Wiktionary

Przepoczwarczenie, przepoczwarzenie – faza rozwoju złożonego u owadów, występująca u owadów z przeobrażeniem zupełnym. Proces przeobrażenia larwy w poczwarkę. Forma przepoczwarzenie bywa uznawana za błędną, gdyż słowo miałoby pochodzić od poczwary, a nie od poczwarki, jest jednak spotykana w literaturze entomologicznej, podobnie jak forma przepoczwarczenie. Następuje zazwyczaj w ukryciu, często w osłaniającym oprzędzie.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Entomolog obserwował przepoczwarczenia larw strzygoni choinówki.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepoczwarczanie n.

 czas. przepoczwarczać ndk., przepoczwarczać się ndk., przepoczwarczyć dk., przepoczwarczyć się dk.

Wiktionary


przepoczwarczyć

przepoczwarzyć się; przepoczwarczyć się -
1. u owadów: zmienić się w poczwarkę;
2. stać się kimś innym, zmienić swój charakter


SJP.pl


przepoczwarzanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepoczwarzać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepoczwarzać ndk.

 rzecz. poczwarka ż., poczwara ż.

Wiktionary


przepoczwarzyć

przepoczwarczyć się; przepoczwarzyć się -
1. u owadów: zmienić się w poczwarkę;
2. stać się kimś innym, zmienić swój charakter


SJP.pl


przepoić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przepajać)

 (1.1) dokonany od|przepajać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kiedy zginął "Kazik", Aleksandra nie tając łez mówiła: "Wyście go prawie nie znali. To był dla was epizod i dlatego nie jesteście w stanie w pełni pojąć, co to za człowiek". Opowiadała długo o zabitym towarzyszu, pragnąc przekazać im część wielkiego żalu, jakim była przepojona, pragnąc, aby żarliwiej zapamiętali.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpɔjit͡ɕ, AS: pšepoi ̯

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepojenie n.

Wiktionary


przepojenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepoić.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛpɔˈjɛ̇̃ɲɛ, AS: pšepoi ̯ė̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepoić

Wiktionary


przepomagać

dawniej: przemagać, zdobywać się na coś


SJP.pl


przepompownia

urządzenie składające się z pomp przepompowujących różnego rodzaju płyny lub gazy


SJP.pl


przepona

duży mięsień w kształcie kopuły, oddzielający klatkę piersiową od niżej położonych narządów; diafragma


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) anat. duży mięsień w kształcie kopuły, oddzielający klatkę od niżej położonych narządów

Wiktionary

  • przepona (botanika)
  • przepona (budowa maszyn)
  • przepona (mięsień)
  • Przepona, pseudonim Stanisława Kasznicy, komendanta Narodowych Sił Zbrojnych

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przepona jest mięśniem używanym podczas oddychania.

 (1.1) Na wszelkie smutki dobry jest uśmiech. Naukowcy dowiedli bowiem, że szczery, serdeczny śmiech wspaniale nas dotlenia – pobudza do pracy przeponę i płuca.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpɔ̃na, AS: pšepõna

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeponowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) rzad. diafragma

Wiktionary


przeponka

płytka z materiału ogniotrwałego oddzielająca nadlew od odlewu


SJP.pl


przeponowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) anat. związany z przeponą, dotyczący przepony

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepona ż.

Wiktionary


przepopielać

dawniej: obracać w popiół; spopielać


SJP.pl


przepoprężać

dawniej: ponownie ściągać popręgiem, poprawiać popręg


SJP.pl


przeposzczony

taki, który się przepościł


SJP.pl


przepotek

rodzaj roślin z rodziny wilczomleczowatych


SJP.pl


przepotworny

bardzo potworny; arcypotworny


SJP.pl


przepowiadać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przepowiedzieć)

 (1.1) niedokonany od|przepowiedzieć. (przewidywać przyszłość, prorokować)

 (1.2) pot. niedokonany od|przepowiedzieć. (powtarzać sobie)

 (1.3) daw. niedokonany od|przepowiedzieć. (proklamować)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pytia przepowiadała przyszłość.

 (1.2) Antek kilkakrotnie przepowiadał sobie wczorajszą lekcję, bo wiedział, że będzie pytany.

 (1.3) Lektor w stroju liturgicznym przepowiada słowo Boże.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepowiednia ż., przepowiadanie n., przepowiedzenie n.

 czas. powiedzieć, przepowiedzieć dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prorokować, wróżyć, wieścić

 (1.3) głosić, rozgłaszać

Wiktionary


przepowiadalny

dający się przepowiedzieć


SJP.pl


przepowiadanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepowiadać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛpɔvʲjaˈdãɲɛ, AS: pšepovʹi ̯adãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. powiedzieć, przepowiedzieć, przepowiadać ndk.

 rzecz. przepowiednia ż.

Wiktionary


przepowiednia

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wypowiedź o wydarzeniach, które mają nastąpić, określająca ich szczegóły

Wiktionary

  • Przepowiednia – film thriller produkcji amerykańskiej,
  • Przepowiednia – polskie opowieści fantastyczne,
  • Mroczna przepowiednia – kanadyjski serial telewizyjny dla młodzieży,
  • Przepowiednia Malachiasza – lista 112 krótkich łacińskich zdań mających opisywać wszystkich papieży,
  • Przepowiednia Wernyhory – wróżba legendarnego Kozaka z XVIII wieku,
  • Przepowiednia z Tęgoborza – wiersz dotyczący przyszłości Polski po I wojnie światowej,
  • The Elder Scrolls III: Przepowiednia – dodatek do gry komputerowej.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛpɔˈvʲjɛdʲɲa, AS: pšepovʹi ̯edʹńa

Wiktionary

Powiązane:

 czas. powiedzieć, przepowiadać ndk., przepowiedzieć dk.

 rzecz. przepowiadanie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wieszczba, proroctwo

Wiktionary


przepowiedzenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepowiedzieć.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepowiedzieć, przepowiadać, powiedzieć

Wiktionary


przepowiedzieć

czasownik przechodni dokonany (ndk. przepowiadać)

 (1.1) przewidzieć przyszłe wydarzenia w nadnaturalny sposób, wyprorokować

 (1.2) pot. powtórzyć sobie coś, odczytując lub recytując dla lepszego zapamiętania

 (1.3) daw. wygłosić z mocą, proklamować

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wyrocznia przepowiedziała Edypowi, że zabije własnego ojca i poślubi swoją matkę.

 (1.2) Antek przepowiedział sobie wczorajszą lekcję, bo wiedział, że będzie pytany.

 (1.3) Lektor w stroju liturgicznym przepowiedział słowo Boże, a następnie odśpiewano pieśń.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepowiednia ż., przepowiadanie n., przepowiedzenie n.

 czas. powiedzieć, przepowiadać ndk.

 przym. przepowiedni

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wyprorokować, wywróżyć, obwieścić

 (1.3) wygłosić, rozgłosić

Wiktionary


przepołowić

czasownik przechodni

 (1.1) dokonany od|przepoławiać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. poła ż., przepoławianie n., przepołowienie n., połówka ż., połowa ż.

 czas. przepoławiać ndk.

Wiktionary


przepracowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) spędzenie jakiegoś czasu na pracy

 (1.2) opracowanie czegoś na nowo

 (1.3) zmęczenie spowodowane nadmierną pracą

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. praca ż., pracownik mos.

 czas. pracować ndk., przepracować dk.

 przym. zapracowany

Wiktionary


przeprasować

czasownik przechodni dokonany (ndk. przeprasowywać)

 (1.1) wygładzić coś lekko, naprędce gorącym żelazkiem

 (1.2) spędzić jakiś czas na prasowaniu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przed wyjściem do pracy szybko przeprasowałem sobie błękitną koszulę.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prasówka ż., prasownictwo n., prasownia ż., doprasowanie n., doprasowywanie n., naprasowanie n., odprasowanie n., odprasowywanie n., poprasowanie n., prasa ż., prasowalnia ż., prasowalnica ż., prasowanie n., prasowanko n., prasowarka ż., prasownica ż., przeprasowanie n., przeprasowywanie n., przyprasowanie n., przyprasowywanie n., rozprasowanie n., rozprasowywanie n., sprasowanie n., sprasowywanie n., uprasowanie n., wprasowanie n., wprasowywanie n., wyprasowanie n., wyprasowywanie n., zaprasowanie n., zaprasowywanie n., prasowalność ż.

 czas. doprasować dk., doprasowywać ndk., naprasować dk., odprasować dk., odprasowywać ndk., poprasować dk., prasować ndk., przeprasowywać ndk., przyprasować dk., przyprasowywać ndk., rozprasować dk., rozprasowywać ndk., sprasować dk., sprasowywać ndk., uprasować dk., wprasować dk., wprasowywać ndk., wyprasować dk., wyprasowywać ndk., zaprasować dk., zaprasowywać ndk.

 przym. prasowalny, prasowalniczy, prasowniczy

Wiktionary


przeprasowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) wygładzenie czegoś lekko, naprędce gorącym żelazkiem

 (1.2) spędzenie jakiegoś czasu na prasowaniu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prasowanie n., prasownica ż., prasownictwo n., prasowacz mos., prasowaczka ż., prasowalność ż., prasa ż., prasówka ż., prasowarka ż., prasowalnia ż., prasownia ż., prasowalnica ż., prasowanko n., doprasowanie n., doprasowywanie n., naprasowanie n., odprasowanie n., odprasowywanie n., poprasowanie n., przeprasowywanie n., przyprasowanie n., przyprasowywanie n., rozprasowanie n., rozprasowywanie n., sprasowanie n., sprasowywanie n., uprasowanie n., wprasowanie n., wprasowywanie n., wyprasowanie n., wyprasowywanie n., zaprasowanie n., zaprasowywanie n.

 czas. doprasować dk., doprasowywać ndk., naprasować dk., odprasować dk., odprasowywać ndk., poprasować dk., prasować ndk., przeprasować dk., przeprasowywać ndk., przyprasować dk., przyprasowywać ndk., rozprasować dk., rozprasowywać ndk., sprasować dk., sprasowywać ndk., uprasować dk., wprasować dk., wprasowywać ndk., wyprasować dk., wyprasowywać ndk., zaprasować dk., zaprasowywać ndk.

 przym. prasowalniczy, prasowniczy, prasowalny

Wiktionary


przeprasowywać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przeprasować)

 (1.1) niedokonany od|przeprasować.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prasówka ż., prasownictwo n., prasownia ż., doprasowanie n., doprasowywanie n., naprasowanie n., odprasowanie n., odprasowywanie n., poprasowanie n., prasa ż., prasowalnia ż., prasowalnica ż., prasowanie n., prasowanko n., prasowarka ż., prasownica ż., przeprasowanie n., przeprasowywanie n., przyprasowanie n., przyprasowywanie n., rozprasowanie n., rozprasowywanie n., sprasowanie n., sprasowywanie n., uprasowanie n., wprasowanie n., wprasowywanie n., wyprasowanie n., wyprasowywanie n., zaprasowanie n., zaprasowywanie n., prasowalność ż.

 czas. doprasować dk., doprasowywać ndk., naprasować dk., odprasować dk., odprasowywać ndk., poprasować dk., prasować ndk., przeprasować dk., przyprasować dk., przyprasowywać ndk., rozprasować dk., rozprasowywać ndk., sprasować dk., sprasowywać ndk., uprasować dk., wprasować dk., wprasowywać ndk., wyprasować dk., wyprasowywać ndk., zaprasować dk., zaprasowywać ndk.

 przym. prasowalny, prasowalniczy, prasowniczy

Wiktionary


przeprasowywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) wygładzanie czegoś lekko, naprędce gorącym żelazkiem

 (1.2) spędzanie pewnego czasu na prasowaniu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prasowanie n., prasownica ż., prasownictwo n., prasowacz mos., prasowaczka ż., prasowalność ż., prasa ż., prasówka ż., prasowarka ż., prasowalnia ż., prasownia ż., prasowalnica ż., prasowanko n., doprasowanie n., doprasowywanie n., naprasowanie n., odprasowanie n., odprasowywanie n., poprasowanie n., przeprasowanie n., przyprasowanie n., przyprasowywanie n., rozprasowanie n., rozprasowywanie n., sprasowanie n., sprasowywanie n., uprasowanie n., wprasowanie n., wprasowywanie n., wyprasowanie n., wyprasowywanie n., zaprasowanie n., zaprasowywanie n.

 czas. doprasować dk., doprasowywać ndk., naprasować dk., odprasować dk., odprasowywać ndk., poprasować dk., prasować ndk., przeprasować dk., przeprasowywać ndk., przyprasować dk., przyprasowywać ndk., rozprasować dk., rozprasowywać ndk., sprasować dk., sprasowywać ndk., uprasować dk., wprasować dk., wprasowywać ndk., wyprasować dk., wyprasowywać ndk., zaprasować dk., zaprasowywać ndk.

 przym. prasowalniczy, prasowniczy, prasowalny

Wiktionary


przepraszać

poprosić o przebaczenie, tłumacząc się i usprawiedliwiając; prosić o darowanie winy


SJP.pl

czasownik

 (1.1) wyrażać żal za wyrządzoną przez siebie krzywdę

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpraʃat͡ɕ, AS: pšeprašać

Wiktionary

Powiązane:

 zwrot grzecz. przepraszam

 rzecz. przepraszanie n., dopraszanie n., przeproszenie n., doproszenie n., przeprosiny nmos.

 przysł. przepraszająco

 czas. przeprosić dk.

Wiktionary


przepraszająco

przysłówek

 (1.1) prosząc o przebaczenie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Uśmiechnął się przepraszająco.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛpraʃaˈjɔ̃nt͡sɔ, AS: pšeprašai ̯õnco

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepraszać (się), przeprosić (się)

 przym. przepraszający

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pojednawczo, potulnie

Wiktionary


przepraszający

wyrażający chęć przeproszenia kogoś za coś


SJP.pl


przepraszam

poprosić o przebaczenie, tłumacząc się i usprawiedliwiając; prosić o darowanie winy


SJP.pl

wykrzyknik

 (1.1) wyrażenie żalu, przeprosin za wyrządzoną przez siebie krzywdę, niezręczność

 (1.2) uprzejme zwrócenie na siebie uwagi

forma czasownika.

 (2.1) 1. os. lp. ter.zob. przepraszać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Och, przepraszam najmocniej! Straszna ze mnie niezdara, oblałam panu koszulę winem.

 (1.2) Przepraszam, mógłby pan mi skasować bilet?

 (1.2) Halo? Przepraszam? Jest tu kto?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpraʃãm, AS: pšeprašãm

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepraszać

 rzecz. przeprosiny nmos.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) slang. sorry

Wiktionary


przepraszanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepraszać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛpraˈʃãɲɛ, AS: pšeprašãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepraszać

 rzecz. dopraszanie n., przeproszenie n., doproszenie n., przeprosiny nmos.

Wiktionary


przeprawa

1. przedostanie się przez trudny do przebycia teren lub jakąś przeszkodę;
2. miejsce, w którym daje się przejść jakąś naturalną przeszkodę, np. przeprawa na rzece;
3. niemiłe zajście, nieporozumienie


SJP.pl

Przeprawa – przemieszczenie ludzi, dobytku na drugą stronę jakiejś przeszkody naturalnej np. rzeki, łańcuchów górskich, kanałów.

Uznaje się, iż nie jest łatwa, powoduje kłopoty i jest problemem do przezwyciężenia. Wyraz stosowany jest jako przenośnia i używa się go jako określenie trudnych, traumatycznych przeżyć, przez które ktoś szczęśliwie przebrnął.

Wikipedia


przeprawiać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przeprawić)

 (1.1) przechodzić, przenosić na przeciwną stronę przez rzekę, jezioro lub morze

 (1.2) reg. poprawiając zmieniać coś na coś innego

czasownik zwrotny niedokonany przeprawiać się (dk. przeprawić się)

 (2.1) przechodzić samemu przez rzekę, jezioro lub morze

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpravʲjät͡ɕ, AS: pšepravʹi ̯äć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeprawa ż., przeprawianie n., przeprawienie n.

 przym. przeprawowy

 czas. przyprawiać

Wiktionary


przeprawianie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeprawiać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛpraˈvʲjä̃ɲɛ, AS: pšepravʹi ̯ä̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeprawiać, przeprawić

Wiktionary


przeprawić

przewieźć kogoś lub coś przez rzekę, jezioro itp.


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przeprawiać)

 (1.1) zob. przeprawiać.

czasownik zwrotny dokonany przeprawić się (ndk. przeprawiać się)

 (2.1) zob. przeprawiać się.

Wiktionary

Przykłady

 (2.1) - Droga do Rutengu przerwana - ojciec Zdzisław przyszedł po śniadaniu. - Ale spróbujemy się przeprawić.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpravʲit͡ɕ, AS: pšepravʹić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeprawa ż., przeprawianie n., przeprawienie n.

 przym. przeprawowy

 czas. przyprawiać

Wiktionary


przeprawienie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeprawić.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛpraˈvʲjɛ̇̃ɲɛ, AS: pšepravʹi ̯ė̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeprawić, przeprawiać

Wiktionary


przeprocesować

1. przeprowadzić realizację projektu;
2. potocznie: przeanalizować, rozważyć


SJP.pl


przeprocesowywać

1. przeprowadzać realizację projektów;
2. potocznie: analizować, rozważać


SJP.pl


przepróch

patron z nakłutym wzorem rysunku lub napisu, służący do przenoszenia wzoru przez prószenie proszku węglowego na podłoże, na którym wg tak otrzymanych zarysów wykonuje się właściwy rysunek; również otrzymany w ten sposób wzór; przeprócha


SJP.pl

Przeprócha, przepróch - sposób przenoszenia wzoru z kartonu (tzw. patronu) na płaszczyznę dekorowaną (ścianę, sufit), stosowany w technice fresku.

Kontur wzoru na kartonie dziurkuje się za pomocą igły lub zębatego kółka. Następnie karton umieszcza się na ścianie i nanosi się na niego barwnik, który przedostaje się przez dziurki na ścianę. W efekcie zarys wzoru odbija się na ścianie w formie małych kropek. Innym sposobem odwzorowania szkicu na ścianie jest uderzanie w nakłuty papier np. pończochą wypełnioną sadzą.

Wikipedia


przeprócha

patron z nakłutym wzorem rysunku lub napisu, służący do przenoszenia wzoru przez prószenie proszku węglowego na podłoże, na którym wg tak otrzymanych zarysów wykonuje się właściwy rysunek; również otrzymany w ten sposób wzór; przepróch


SJP.pl

Przeprócha, przepróch - sposób przenoszenia wzoru z kartonu (tzw. patronu) na płaszczyznę dekorowaną (ścianę, sufit), stosowany w technice fresku.

Kontur wzoru na kartonie dziurkuje się za pomocą igły lub zębatego kółka. Następnie karton umieszcza się na ścianie i nanosi się na niego barwnik, który przedostaje się przez dziurki na ścianę. W efekcie zarys wzoru odbija się na ścianie w formie małych kropek. Innym sposobem odwzorowania szkicu na ścianie jest uderzanie w nakłuty papier np. pończochą wypełnioną sadzą.

Wikipedia


przeprogramować

zaprogramować od nowa jakieś urządzenie


SJP.pl


przeprogramowywać

programować od nowa jakieś urządzenie


SJP.pl


przeprosić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przepraszać)

 (1.1) dokonany od|przepraszać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈprɔɕit͡ɕ, AS: pšeprośić

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przepraszająco

 czas. przepraszać

 rzecz. dopraszanie n., przeproszenie n., doproszenie n., przeprosiny nmos.

Wiktionary


przeprosinowy

przeprosiny


SJP.pl

Patrz:

przeprosiny

przeprosiny

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) akt przeproszenia kogoś

Wiktionary

Przeprosiny – forma wyrażenia żalu za wyrządzoną krzywdę w celu zażegnania konfliktu.

Jest to akt mowy skierowanej do odbiorcy, dokonujący naprawienia wykroczenia za które mówca ponosi odpowiedzialność. Przeprosiny zatem mają przywrócić równowagę pomiędzy nadawcą i odbiorcą.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przepraszanie n., przeproszenie n.

 czas. przepraszać ndk., przeprosić dk.

 wykrz. przepraszam

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przeproszenie

Wiktionary


przeprost

w sporcie: nadmierny wyprost


SJP.pl


przeprowadzać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przeprowadzić)

 (1.1) kierować kimś, wskazując mu drogę

 (1.2) kierować czymś, wykonywać coś

 (1.3) projektować lub budować coś długiego, np. szosę lub kanał

 (1.4) dążyć do realizacji jakiejś idei

 (1.5) pomagać w przeniesieniu się do nowej siedziby

czasownik zwrotny niedokonany przeprowadzać się (dk. przeprowadzić się)

 (2.1) przenosić się do nowego miejsca (siedziby, mieszkania, domu); zmieniać adres (zamieszkania)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przeprowadzał codziennie psa obok ich nowego domu i obserwował postępy budowy.

 (1.1) Na tym obrazku widzimy, jak harcerz przeprowadza starszą kobietę przez ulicę.

 (1.2) Przeprowadzano wiele eksperymentów, mających w założeniu potwierdzić to zjawisko.

 (1.3) Jeśli naprawdę przeprowadzają nitkę autostrady przez środek parku narodowego, to jest to jeden wielki skandal.

 (1.4) Próbują przeprowadzać ten pomysł za każdym razem, gdy głosowana jest nowa ustawa.

 (1.5) Przeprowadzamy firmy i osoby prywatne, tanio i skutecznie.

 (2.1) Przeprowadzamy się do własnego mieszkania na Ursynowie!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛprɔˈvad͡zat͡ɕ, AS: pšeprovaʒać

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeprowadzić, prowadzać ndk., prowadzić, naprowadzać ndk., odprowadzać ndk., odprowadzać się ndk., sprowadzać ndk., sprowadzać się ndk., wyprowadzać ndk., wyprowadzać się ndk., zaprowadzać ndk., wprowadzać ndk.

 rzecz. przeprowadzka ż., przeprowadzanie n., przeprowadzenie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kierować, towarzyszyć

 (1.2) kierować, wykonywać

 (1.3) projektować, budować

 (1.4) forsować

 (1.5) przenosić

 (2.1) przenosić się

Wiktionary


przeprowadzacz

osoba przeprowadzająca dzieci przez ulicę; agatka


SJP.pl


przeprowadzanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeprowadzać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛprɔvaˈd͡zãɲɛ, AS: pšeprovaʒãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeprowadzenie n., przeprowadzka ż.

 czas. przeprowadzać ndk., przeprowadzić dk.

 przym. przeprowadzkowy

Wiktionary


przeprowadzenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeprowadzić.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛprɔvaˈd͡zɛ̃ɲɛ, AS: pšeprovaʒńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeprowadzanie n., przeprowadzka ż.

 czas. przeprowadzić dk., przeprowadzać ndk.

 przym. przeprowadzkowy

Wiktionary


przeprowadzić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przeprowadzać)

 (1.1) zob. przeprowadzać.

czasownik zwrotny dokonany przeprowadzić się (ndk. przeprowadzać się)

 (2.1) przenieść się na stałe lub na dłuższy okres czasu gdzie indziej, zamieszkać gdzie indziej, zmienić adres (zamieszkania)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Mój zespół opracowuje modele zwierzęce, na których można by przeprowadzić wcześniej omawiane eksperymenty.

 (1.1) Sztab ma zamiar przeprowadzić ofensywną operację na linii całego frontu.

 (2.1) Zamierzamy przeprowadzić się do Oslo, bo tam (jest) łatwiej o dobrą pracę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛprɔˈvad͡ʑit͡ɕ, AS: pšeprovaʒ́ić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeprowadzanie n., przeprowadzenie n., przeprowadzka ż.

 czas. przeprowadzać ndk.

 przym. przeprowadzkowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk|przekludzić.

Wiktionary


przeprowadzka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zmiana miejsca zamieszkania lub siedziby

Wiktionary

  • Przeprowadzka (album) – album Czesława Niemena wydany w roku 1982.
  • Przeprowadzka (film 1972) – polski film psychologiczny.
  • Przeprowadzka (film 1988) – amerykańska komedia.
  • Przeprowadzka (American Horror Story) – odcinek serialu American Horror Story

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Dzisiaj mam wolne. Wziąłem wolny dzień na przeprowadzkę, możemy przez cały dzień nie wychodzić z łóżka.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛprɔˈvat͡ska, AS: pšeprovacka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeprowadzanie n., przeprowadzenie n.

 czas. przeprowadzać ndk., przeprowadzić dk.

 rzecz. przeprowadzkowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przenosiny

Wiktionary


przeprowadzkowy

przeprowadzka


SJP.pl

Patrz:

przeprowadzka

przepsuwać

dawniej:
1. psuć całkowicie;
2. przepsuwać się - ulegać całkowitemu zepsuciu; przegniwać


SJP.pl


przepuklina

patologiczne uwypuklenie zawartości jamy ciała (najczęściej jamy brzusznej) przez otwór w powłokach, w miejscu zwanym miejscem o obniżonej oporności; hernia; ruptura


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. patologiczne przemieszczenie się tkanki, części narządu poza naturalne umiejscowienie, wpuklając się w sąsiednią okolicę anatomiczną

Wiktionary

Przepuklina (łac. hernia) – patologiczne uwypuklenie zawartości jamy ciała (najczęściej jamy brzusznej) przez otwór w powłokach, w miejscu zwanym miejscem o obniżonej oporności (łac. locus minoris resistentiae).

Wikipedia

Powiązane:

 przym. przepuklinowy

Wiktionary


przepuścić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przepuszczać)

 (1.1) pozwolić komuś przejść lub przejechać przez jakiś punkt

 (1.2) ustąpić komuś miejsca podczas przechodzenia lub przejeżdżania przez jakiś punkt, pozwolić mu iść / jechać jako pierwszemu

 (1.3) spowodować przemieszczenie się czegoś przez coś (często wąskiego) w określonym celu

 (1.4) pozwolić czemuś przenikać przez dany materiał

 (1.5) pot. roztrwonić coś (najczęściej pieniądze), zmarnotrawić

 (1.6) pot. przeoczyć coś, nie wykorzystać czegoś z powodu przeoczenia

 (1.7) pot. darować komuś jego przewinienia, błędy, zachować się łagodnie w stosunku do kogoś, kto dopuścił się niedopatrzenia, przewinienia itp.

 (1.8) pot. nie zaczepić kogoś, zrezygnować z okazji do nawiązania z kimś kontaktu (zazwyczaj o charakterze seksualnym)

 (1.9) pot. poddać coś lub kogoś jakimś procedurom

Wiktionary

Przykłady

 (1.5) Waldek przepuścił cały majątek rodziców i teraz klepie biedę.

 (1.7) Szef przyłapał mnie na tym, że siedzę w Internecie, ale tym razem mi przepuścił.

 (1.8) Jarek to taki casanova, nie przepuści żadnej dziewczynie.

 (1.9) Zanim mnie zatrudnili, przepuścili mnie przez szereg badań.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpuɕt͡ɕit͡ɕ, AS: pšepuśćić

Wiktionary

Powiązane:

 czas. puszczać, przepuszczać ndk.

 rzecz. przepuszczenie n., przepuszczanie n., przepustowość ż., przepust m., przepustka ż., przepuszczalność ż., przepustnica ż.

 przym. przepustowy, przepuszczalny

Wiktionary


przepuścik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od przepust

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To nie przepust, lecz tylko mały przepuścik.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepust m.

Wiktionary


przepust

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) rura przepuszczająca strumień lub wodę deszczową pod drogą, nasypem;

 (1.2) urządzenie hydrotechniczne do regulacji przepływu lub poziomu wody

Wiktionary

Przepust – budowla stanowiąca element korpusu drogowego lub nasypu budowlanego o zamkniętym kształcie przekroju poprzecznego konstrukcji i następujących wymiarach minimalnych:

  • średnicy wewnętrznej nie mniejszej niż 0,60 m dla przepustów rurowych,
  • świetle (poziomym lub pionowym) nie mniejszym niż 0,60 m,
  • lub most kolejowy o rozpiętości w świetle nie większej niż 3,00 m.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛpust, AS: pšepust

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepuszczanie n., przepuszczenie n., przepustka ż., przepustowość n., półprzepuszczalność ż., przepuszczalność n., nieprzepuszczalność n., przepustnica ż., przepuścik mrz.

 czas. przepuścić dk., przepuszczać ndk.

 przym. przepustowy, przepuszczalny, nieprzepuszczalny, półprzepuszczalny

Wiktionary


przepustka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) praw. adm. dokument zezwalający na wejście i przebywanie gdzieś lub wwiezienie czegoś;

 (1.2) praw. adm. dokument zezwalający na wyjście skądś lub wywiezienie czegoś

 (1.3) techn. ruchoma ściana w kanale, umożliwiająca regulowanie przepływu wody

 (1.4) pot. przen. łatwa droga do zdobycia czegoś

Wiktionary

Przepustka – dokument uprawniający do przekroczenia punktu kontroli osób lub pojazdów. Współcześnie używany przy bramach wjazdowych na tereny zamknięte dla osób „obcych” – niezatrudnionych i niemających uzasadnionej potrzeby wstępu na teren zamknięty. Przepustki stosowane są przy bramach wejściowych i wjazdowych do dużych zakładów przemysłowych, niektórych biurowców, urzędów itp., a także na tereny militarne. System przepustek wprowadzany jest zarządzeniami wewnętrznymi kierownictwa firm, w których obowiązuje, ma za zadanie kontrolę ruchu osób zwłaszcza tam, gdzie zachodzi niebezpieczeństwo naruszenia zasad tajemnicy (służbowej, państwowej, wojskowej itp.), a także zagrożenie terroryzmem. Przepustki wydawane bywają jako stałe (o długich terminach ważności), np. dla pracowników chronionych instytucji, codziennie (lub co najmniej wielokrotnie) mających prawo przechodzenia przez punkt kontrolny, oraz jednorazowe, np. dla interesantów i gości odwiedzających te instytucje.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Kwatermistrz wydał przepustkę w związku z delegacją, ale zaznaczył, że zaopatrzeniowiec nie jest z tego powodu zwolniony z codziennych obowiązków.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepust m., przepustkowicz m., przepustnica ż., przepustowość ż., przepuszczalność ż., przepuszczanie n., przepuszczenie n., puszczanie n., puszczenie n.

 czas. przepuszczać ndk., przepuścić dk., puszczać ndk., puścić dk.

 przym. przepustkowy, przepustowy, przepuszczalny

Wiktionary


przepustkowicz

więzień przebywający na przepustce


SJP.pl


przepustkowy

przepustka


SJP.pl

Patrz:

przepustka

przepustnica

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) techn. mot. w silniku tłokowym: urządzenie regulujące dopływ powietrza, mieszanki paliwowej, pary wodnej do cylindrów

 (1.2) techn. kolej. w parowozie: urządzenie do otwierania i zamykania dopływu pary wodnej z kotła do silnika parowego

Wiktionary

Przepustnica (zawór motylkowy) – należy do rodziny ćwierćobrotowych zaworów ruchu obrotowego, które są stosowane w rurociągach do odcinania przepływu. Przepustnice kołnierzowe mogą służyć do regulacji przepływu, lecz nie jest to zalecane, gdyż w ten sposób można łatwo uszkodzić dysk przepustnicy. Są one stosowane w różnych gałęziach przemysłu, zwłaszcza w zaopatrzeniu w wodę, jej zbieraniu oraz przesyłaniu. Przepustnice mają prostą konstrukcję, zajmują niewiele miejsca w instalacji i osiągają większe prędkości uruchamiania.

Wikipedia

Powiązane:

 czas. przepuścić dk., przepuszczać ndk.

 rzecz. przepuszczenie n., przepuszczanie n., przepustowość ż., przepust m., przepustka ż., przepuszczalność ż.

 przym. przepustowy, przepuszczalny

Wiktionary


przepustowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przepustowe

Wiktionary

  • Przepustowość kanału komunikacyjnego – w sieciach transmisyjnych rzeczywista szerokość pasma;
  • Przepustowość infrastruktury transportowej – miara maksymalnej liczby środków transportu

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Z powodu uszkodzenia światłowodów szkolne łącze straciło większą część przepustowości.

 (1.1) Szacuje się, że zbudowany na przełomie XX i XXI wieku Most Sundzki, łączący do tej pory Kopenhagę z Malmö, osiągnie swoją maksymalną przepustowość za kilkanaście lat.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przepustowy

 rzecz. przepust mrz., przepustnica ż., przepustka ż.

 czas. przepuszczać, przepuścić

Wiktionary


przepuszczać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przepuścić)

 (1.1) zob. przepuścić. (pozwolić przejść)

 (1.2) zob. przepuścić. (dać pierwszeństwo podczas przechodzenia)

 (1.3) zob. przepuścić. (przez coś, np. maszynkę)

 (1.4) pot. zob. przepuścić. (roztrwonić)

 (1.5) pot. zob. przepuścić. (przeoczyć)

 (1.6) pot. zob. przepuścić. (darować przewinienia)

 (1.7) pot. zob. przepuścić. (nie zaczepić kogoś)

 (1.8) pot. zob. przepuścić. (poddać procedurom)

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

 (2.1) umożliwić przenikanie czegoś, np. cieczy, promieni świetlnych

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpuʃt͡ʃat͡ɕ, AS: pšepuščać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepust, przepuszczenie, przepuszczanie, przepustowość, przepustka, przepuszczalność, przepustnica

 czas. przepuścić, puszczać

 przym. przepustowy, przepuszczalny

Wiktionary


przepuszczalność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przepuszczalne

Wiktionary

Przepuszczalność – zdolność danej substancji do przewodzenia substancji (np. płynów) lub promieniowania (np. światła).

  1. przepuszczalność dla substancji
    • przepuszczalność (hydrodynamika)
      • przepuszczalność gruntu
    • przepuszczalność błon

    Wikipedia

    Powiązane:

     rzecz. przepust mrz., przepustnica ż., przepustka ż.

     czas. przepuszczać, przepuścić

     przym. przepuszczalny

    Wiktionary


przepuszczalny

zdolny do przepuszczania przez siebie cieczy lub gazów; nieszczelny


SJP.pl


przepuszczanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepuszczać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛpuʃˈt͡ʃãɲɛ, AS: pšepuščãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepuszczać, przepuścić, puszczać

 rzecz. przepust mrz., przepustnica ż., przepustka ż.

Wiktionary


przepuszczenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepuścić.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛpuʃˈt͡ʃɛ̃ɲɛ, AS: pšepuščńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepuścić, przepuszczać, puszczać

 rzecz. przepust mrz., przepustnica ż., przepustka ż.

Wiktionary


przepych

rzucające się w oczy bogactwo; wystawność; zbytek; okazałość


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) ostentacyjne, widoczne bogactwo

 (1.2) wielka ilość, różnorodność czegoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Na scenie u góry paliły się dwie mocne lampy i podnosiły przepych dekoracji, stanowiącej tło dla wieczoru ku czci trzech wieszczów.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) blask, glam, luksus, okazałość, pompa, pompatyczność, paradność, splendor, szyk, widowiskowość, wspaniałość, wystawność, zbytek

 (1.2) bogactwo, megalomania, nadmiar, obfitość, przerost

Wiktionary


przepychacz

1. wieloostrzowe narzędzie skrawające; przeciągacz;
2. przepychacz sanitarny - prosty przyrząd należący do podstawowego wyposażenia gospodarstwa domowego, który odtyka oraz przywraca drożność urządzeniom sanitarnym, np. umywalce, wannie, zlewowi itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) prosty przyrząd służący do mechanicznego przywracania drożności odpływom urządzeń sanitarnych;

 (1.2) techn. narzędzie używane do obróbki wiórowej;

Wiktionary

  • Przepychacz – narzędzie skrawające
  • Przepychacz sanitarny

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Stosując przepychacze do obróbki otworów (zamiast przeciągaczy) łatwiej jest zautomatyzować proces technologiczny. (Wikipedia)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpɨxat͡ʃ, AS: pšepyχač

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepychać

 rzecz. przepychanie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przepychacz sanitarny

Wiktionary


przepychaczka

potocznie: przyrząd przywracający drożność urządzeniom sanitarnym; przepychacz, przetykacz


SJP.pl


przepychanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepychać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepchnięcie n., przepychacz mrz.

 czas. przepychać ndk., przepchnąć dk.

Wiktionary


przepychanka

1. potocznie: rywalizacja;
2. przepychanie się, szarpanina


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. krótka, często impulsywna wymiana zdań, zazwyczaj bez głębszego sensu, oparta na emocjach lub chwilowym napięciu

 (1.2) pot. próba siłowego dostania się gdzieś lub czasowego zajęcia jakiegoś miejsca, bijąc się o nie z kimś

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepychać ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kłótnia, sprzeczka

 (1.2) szarpanina

Wiktionary


przepyszlin

drzewo lub krzew z rodziny szorstkolistnych; gardenia


SJP.pl


przepyszniej

stopień wyższy od przysłówka: przepysznie


SJP.pl


przepyszniejszy

rzadki stopień wyższy od przymiotnika: przepyszny


SJP.pl


przepyszność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest przepyszne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przepyszny

 przysł. przepysznie

Wiktionary


przepyszny

przymiotnik

 (1.1) doskonały w smaku, wyjątkowo smaczny

 (1.2) bardzo dobry, doskonały, świetnej jakości

 (1.3) okazały, dekoracyjny, wyszukany

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. przepysznie

 rzecz. przepyszność ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wyborny, pyszny

 (1.2) wspaniały

 (1.3) bogaty

Wiktionary


przepłacać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przepłacić)

 (1.1) płacić zbyt dużą sumę za coś

 (1.2) przest. płacić za świadczenie nieformalnej lub nielegalnej usługi

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Dyrektorzy szpitali z reguły przepłacają dostawców urządzeń i medykamentów.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepłacić, płacić

 rzecz. płatnik mos./mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) przekupywać

Wiktionary


przepłacanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepłacać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepłacić

Wiktionary


przepłacić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przepłacać)

 (1.1) zapłacić zbyt dużą sumę za coś

 (1.2) przest. zapłacić za świadczenie nieformalnej lub nielegalnej usługi

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpwat͡ɕit͡ɕ, AS: pšepu̯aćić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepłacenie n., przepłacanie n., płatnik mos./mrz.

 czas. przepłacać ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) przekupić

Wiktionary


przepławiać

1. przeprawiać przez wodę z jednego brzegu zbiornika wodnego na drugi;
2. przepławiać się - przeprawiając się przez wodę, przedostawać się z jednego brzegu zbiornika wodnego na drugi


SJP.pl


przepławić

1. przeprawić przez wodę z jednego brzegu zbiornika wodnego na drugi;
2. przepławić się - przeprawiając się przez wodę, przedostać się z jednego brzegu zbiornika wodnego na drugi


SJP.pl


przepławka

Przepławka – konstrukcja mająca za zadanie umożliwienie pokonania sztucznej bariery w rzece (zapory, jazu, progu itp.) przez migrujące ryby. Większość istniejących przepławek ma za zadanie umożliwienie migracji rybom w górę rzeki, rzadziej w dół rzeki. Przepławki, zwłaszcza przepławki techniczne, zwykle są mało efektywne i rozwiązują problem fragmentacji rzek tylko w niewielkim stopniu.

Wikipedia


przepłynąć

czasownik przechodni dokonany (ndk. przepływać)

 (1.1) dokonany od|przepływać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpwɨ̃nɔ̃ɲt͡ɕ, AS: pšepu̯nõńć

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepływać, płynąć

 przym. płynny, pływacki

 rzecz. przepływ mrz.

Wiktionary


przepływ

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) przemieszczanie się cieczy lub gazu z jednego miejsca do drugiego;

 (1.2) przen. przemieszczanie się jednego miejsca do drugiego

 (1.3) fiz. techn. ilość cieczy lub gazu przepływających przez przekrój poprzeczny cieku w jednostce czasu

 (1.4) fiz. techn. ruch cząstek substancji lub ładunków elektrycznych z jednego miejsca w drugie

 (1.5) hydrol. objętość wody płynącej przez przekrój poprzeczny koryta cieku

Wiktionary

Przepływ – ruch płynu, podstawowe pojęcie z zakresu kinematyki płynów. W ujęciu ogólnym przepływ można scharakteryzować tzw. metodą Eulera przez podanie pola prędkości płynu, czyli zależności prędkości od współrzędnych przestrzennych i czasu.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛpwɨf, AS: pšepu̯yf

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepływanie n.

 czas. pływać, przepływać ndk., przepłynąć dk.

 przym. przepływowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.3) przepustowość

Wiktionary


przepływać

potocznie: spędzić pewien czas na pływaniu


SJP.pl

czasownik

 (1.1) pokonywać, przez długość lub szerokość, ciek albo zbiornik wodny

 (1.2) przemieszczanie się cieczy, gazu, energii czy czegoś abstrakcyjnego

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przepływamy już jedną trzecią Tanganiki i wciąż nie spotkaliśmy ani jednego hipopotama.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈpwɨvat͡ɕ, AS: pšepu̯yvać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przepływ m., przepływanie n. ndk., przepłynięcie n. dk., przepływność ż., pływanie n.

 czas. przepłynąć dk., pływać

 przym. przepływowy, przepływny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) płynąć, pędzić, przemieszczać się, przesuwać się, żeglować

 (1.2) przelewać się, przetaczać się

Wiktionary


przepływanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przepływać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛpwɨˈvãɲɛ, AS: pšepu̯yvãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przepływać

 rzecz. przepływ mrz.

Wiktionary


przepływność

1. przepływny;
2. ilość informacji (np. bitów) transmitowanych w jednostce czasu (np. sekundzie) przez kanał komunikacyjny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przepływne

 (1.2) inform. telekom. ilość bitów transmitowanych w jednostce czasu poprzez kanał komunikacyjny;

Wiktionary

Przepływność (ang. bit rate, bitrate) – ilość informacji (bitów) transmitowanych w jednostce czasu poprzez kanał komunikacyjny.

Mierzona jest w bitach na sekundę (b/s lub bps, od ang. bits per second) lub, rzadko, w bajtach na sekundę (B/s lub Bps) i ich wielokrotnościach: kb/s, Mb/s, Gb/s, kB/s, MB/s. W praktyce spotykane są zarówno prefiksy dziesiętne (k = 1000, M = 1 000 000), jak i binarne (K = 1024, M = 1 048 576). Nie są stosowane inne przedziały czasowe niż sekunda.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. przepływny

 czas. przepływać, pływać

Wiktionary


przepływomierz

przyrząd samoczynnie mierzący natężenie przepływu lub ilość przepływającej cieczy albo gazu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) hydrol. metrol. techn. urządzenie do pomiaru przepływu,

Wiktionary

Przepływomierz – przyrząd pomiarowy służący do pomiaru strumienia objętości lub masy materii poruszającej się przez daną powierzchnię prostopadłą do kierunku przepływu.


Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na tym odcinku rury musimy zainstalować przepływomierz.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛpwɨˈvɔ̃mʲjɛʃ, AS: pšepu̯yvõmʹi ̯eš

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) rotametr, wodomierz

Wiktionary


przerąb

1. rąbiąc, przeciąć coś na dwie części;
2. rąbiąc, wyciąć w czymś otwór; 2. rąbiąc, zrobić w czymś przejście, drogę;
3. rąbiąc, przerzedzić, przetrzebić


SJP.pl

Przerąb – wieś (dawniej miasto) w Polsce, położona w województwie łódzkim, w powiecie radomszczańskim, w gminie Masłowice.

Przerąb uzyskał lokację miejską przed 1791 rokiem, zdegradowany przed 1830 rokiem. Do 1954 roku istniała gmina Przerąb. W latach 1954-1972 wieś była siedzibągromady Przerąb. W latach 1975–1998 miejscowość gminna, administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego.

Wikipedia


przerąbać

1. rąbiąc, przeciąć coś na dwie części;
2. rąbiąc, wyciąć w czymś otwór; 2. rąbiąc, zrobić w czymś przejście, drogę;
3. rąbiąc, przerzedzić, przetrzebić


SJP.pl


przerąbane

1. rąbiąc, przeciąć coś na dwie części;
2. rąbiąc, wyciąć w czymś otwór; 2. rąbiąc, zrobić w czymś przejście, drogę;
3. rąbiąc, przerzedzić, przetrzebić


SJP.pl


przerabiać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przerobić)

 (1.1) dokonywać pewnych zmian w gotowym przedmiocie celem przystosowania go do określonej funkcji

 (1.2) zmieniać jedną rzecz na inną

 (1.3) stosować surowiec do otrzymania produktu lub półproduktu

 (1.4) pot. zapoznawać się z pewną wiedzą zgodnie z wyznaczonym planem

 (1.5) techn. przenosić oczka z jednego drutu lub szydełka na drugie, w ten sposób robiąc dzianinę

 (1.6) techn. zdobić tkaninę poprzez przeplatanie jej czymś

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przerabianie n., przerobienie n., robotnica ż.

 czas. robić

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) adaptować, modyfikować

 (1.2) przekształcać, przetwarzać

 (1.3) przetwarzać

 (1.4) przyswajać, studiować

 (1.6) przeplatać

Wiktionary


przerabiaczka

przerabiacz


SJP.pl

Patrz:

przerabiacz

przerabianie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) dokonywanie modyfikacji czegoś w celu ulepszenia

 (1.2) przekształcanie danej rzeczy w coś innego, o odmiennym przeznaczeniu

 (1.3) wytwarzanie produktów z surowców

 (1.4) przyswajanie jakiegoś wycinka wiedzy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przerobienie n., przerób m., przeróbka ż., robotnica ż.

 czas. przerabiać ndk., przerobić dk.

 przym. przerobowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) przekształcanie, przeobrażanie

 (1.3) przetwarzanie

Wiktionary


przerąbywać

przerębywać (rzadko);
1. rąbiąc, przecinać coś na dwie części;
2. rąbiąc, wycinać w czymś otwór; 2. rąbiąc, robić w czymś przejście, drogę;
3. rąbiąc, przerzedzać, przetrzebiać


SJP.pl


przeradowo

Przeradowo – wieś solecka w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie makowskim, w gminie Szelków. Leży nad rzeką Orzyc.

Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie makowskim ziemi różańskiej. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Wojciecha w Zambskach Kościelnych.

Wikipedia


przerafować

przesiać przez rafę (np. piasek, ziarna zbóż)


SJP.pl


przerasowanie

ogół skutków stosowania zabiegów hodowlanych powodujących nadmierny, jednostronny rozwój cech użytkowych; przeszlachetnienie


SJP.pl


przerasowany

z niechęcią o psie rasowym: nadmiernie wysubtelniony, przedelikacony


SJP.pl


przerastać

1. stawać się wyższym od kogoś lub czegoś, przewyższać wzrostem;
2. przewyższać kogoś lub coś pod jakimś względem, prześcigać kogoś w jakimś zakresie; górować, dominować;
3. nadmiernie wyrastać, rozrastać się ponad normę;
4. o narządach wewnętrznych: powiększać się z na skutek choroby; nabrzmiewać, pęcznieć;
5. rosnąc, przenikać przez coś, wnikać w coś


SJP.pl


przeraza

duża ryba głębinowa z rzędu zrosłogłowych, żyjąca w Oceanie Atlantyckim i Morzu Śródziemnym; chimera


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) icht. zob. chimera.

Wiktionary

Chimera pospolita, chimera, przeraza (Chimaera monstrosa) – gatunek ryby chrzęstnoszkieletowej z rodziny chimerowatych (Chimaeridae). Bez większego znaczenia gospodarczego.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: pʃɛˈraza, AS: pšeraza

Wiktionary


przerażać

wywoływać przerażenie lub mu ulegać; straszyć (się); bać się


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany

 (1.1) wzbudzać wielki strach

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przerażający, przeraźliwy

 rzecz. przerażanie n., uraza ż.

 przysł. przerażająco

Wiktionary


przerażająco

przysłówek

 (1.1) w sposób przerażający

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przerażenie n.

 czas. przerażać ndk.

 przym. przeraźliwy

Wiktionary


przerażający

wywołujący przerażenie; straszny, okropny, zatrważający, wstrząsający


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który budzi grozę, strach

forma czasownika.

 (2.1) imiesłów przymiotnikowy czynny od: przerażać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przerażanie n., przerażenie n.

 czas. przerażać ndk., przerazić dk.

 przym. przeraźliwy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) straszny, koszmarny, zastraszający, okropny

Wiktionary


przerażanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przerażać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przerażenie n.

 czas. przerażać ndk., przerazić dk.

 przym. przerażający, przeraźliwy

 przysł. przeraźliwie

Wiktionary


przerażenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) nagły i silny strach

 (1.2) odczasownikowy od|przerazić.

Wiktionary

Przerażenie (ang. Panic) – amerykański thriller z 2000 roku.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Kadet z przerażeniem patrzył na dziesiątki zegarów w kokpicie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛraˈʒɛ̃ɲɛ, AS: pšeražńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przerazić (się)

 przym. przerażający, przerażony

 przysł. przerażająco

Wiktionary


przerazić

czasownik (ndk. przerażać)

 (1.1) mocno przestraszyć

 (1.2) stpol. przeniknąć coś

 (1.3) stpol. przebić (np. nożem)

czasownik zwrotny przerazić się (ndk. przerażać się)

 (2.1) mocno przestraszyć się

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przeraziło mnie jego spojrzenie.

 (1.3) Naprzód pana zabił, potym sam siebie na obie stronie przeraził (Łukasz Górnicki).

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈraʑit͡ɕ, AS: pšeraźić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przerażanie n., uraza ż., raz, przerażenie

 przym. przerażony, przeraźliwy, przerażający

 liczgł. raz

Wiktionary


przerażka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) górn. wąski, niski chodnik (w kopalni)

Wiktionary


przeraźliwie

przysłówek

 (1.1) w sposób przeraźliwy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przerażenie n., przerażanie n.

 przym. przeraźliwy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) strasznie

Wiktionary


przeraźliwiej

stopień wyższy od przysłówka: przeraźliwie


SJP.pl


przeraźliwość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przeraźliwe; cecha tych, którzy są przeraźliwi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeraźliwy

Wiktionary


przeraźliwszy

stopień wyższy od przymiotnika: przeraźliwy


SJP.pl


przeraźliwy

przymiotnik

 (1.1) wzbudzający przerażenie

 (1.2) o znacznej i niepokojącej intensywności

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeraźliwość ż., przerażenie n., przerażanie n., raz mrz.

 czas. przerazić, przerażać

 przym. przerażający, przerażony

 przysł. przeraźliwie, przerażająco

 licz. raz

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) brutalny, drastyczny, okropny, straszny, szokujący

 (1.2) dokuczliwy, ekstremalny, gwałtowny, intensywny, natężony, ogromny, silny, straszliwy, straszny, znaczny

Wiktionary


przerażony

przymiotnik

 (1.1) bardzo przestraszony

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przerażony zając uciekł przed psem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛraˈʒɔ̃nɨ, AS: pšeražõny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. uraza ż., przerażenie

 czas. przerazić

 przym. przeraźliwy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zatrwożony

Wiktionary


przerębel

otwór wyrąbany w zamarzniętej powierzchni akwenu (na jeziorze, stawie, rzece itp.); przerębla


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) otwór zrobiony w lodzie na jeziorze lub rzece

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Gosta doszedł na ploso, wybił piesznią przerębel, siadł na skrzynce, rozmotał linkę z końskiego włosia przytwierdzoną do krótkiego modrzewiowego pręta, doczepił cynową rybkę z hakiem, zapuścił do wody. Pierwszy okoń, półłokciowy, capnął przynętę, zanim jeszcze opadła i napięła linkę.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przerębla ż., przerąbanie n., rąbanie n., rębacz m., rębajło m., poręba ż., Poręba ż.

 czas. rąbać ndk., rąbnąć dk., porąbać dk., przerąbać dk.

 przym. rębny, przedrębny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przerębla, daw. płonka

Wiktionary


przerębla

otwór wyrąbany w zamarzniętej powierzchni akwenu (na jeziorze, stawie, rzece itp.); przerębel


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) dziura zrobiona w lodzie na jeziorze lub rzece

forma rzeczownika|rodzaj=męskorzeczowy.

 (2.1) D. lp. od: przerębel

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przerębel ż., przerąbanie n., rąbanie n., rębacz m., rębajło m., poręba ż., Poręba ż.

 czas. rąbać ndk., rąbnąć dk., porąbać dk., przerąbać dk.

 przym. rębny, przedrębny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przerębel

Wiktionary


przerębywać

rzadko: przerąbywać;
1. rąbiąc, przecinać coś na dwie części;
2. rąbiąc, wycinać w czymś otwór; 2. rąbiąc, robić w czymś przejście, drogę;
3. rąbiąc, przerzedzać, przetrzebiać


SJP.pl


przeredagować

czasownik przechodni dokonany (ndk. przeredagowywać)

 (1.1) zmienić treść czegoś, zredagowawszy ponownie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) List – ze względu na jego objętość – musieliśmy przeredagować, dlatego niektóre jego tezy znalazły się w formie skróconej [...]

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. redaktor mos./ż., redakcja ż.

Wiktionary


przeregulować

1. ponownie wyregulować;
2. nadmiernie uregulować


SJP.pl


przeregulowywać

1. ponownie wyregulowywać;
2. nadmiernie regulować


SJP.pl


przerejestrowywać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przerejestrować)

 (1.1) ponownie wpisywać do rejestru, zmieniając dane czegoś

 (1.2) umawiać pacjenta na wizytę u innego lekarza lub na inny termin

czasownik zwrotny niedokonany przerejestrowywać się (dk. przerejestrować się)

 (2.1) ponownie wpisywać się do rejestru, zmieniając swoje dane

 (2.2) umawiać się jako pacjent na wizytę u innego lekarza lub na inny termin

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Argumentem koronnym miały być przykłady wycofywania się z działalności gospodarczej właścicieli firm transportowych, którzy przerejestrowują swoje firmy na Słowację.

 (1.2) Pacjentów wciąż przerejestrowujemy, bo dział techniczny wciąż nam mówi, że naprawa tomografu jest kwestią kilku dni.

 (2.1) Chcemy wyeliminować z KRUS tych, którzy przerejestrowywali się do kasy tylko po to, żeby płacić mniejszą składkę — twierdzi wiceminister rolnictwa Czesław Siekierski.

 (2.2) Radny Ryszard Kulej stwierdził, że musi być bardzo wyraźny przekaz, że podstawowa opieka zdrowotna będzie funkcjonowała w szpitalu, gdyż pacjenci przerejestrowują się.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przerejestrować dk.

 przym. rejestrowy

Wiktionary


przereklamowany

przymiotnik

 (1.1) przeceniany, cieszący się opinią czegoś lub kogoś lepszego niż w rzeczywistości

Wiktionary


przereklamowywać

mówić o kimś lub o czyś więcej dobrego, niż na to zasługuje


SJP.pl


przerób

1. przerabianie surowca na produkt lub półprodukt
2. produkt otrzymany z przerobionego surowca
3. ilość produktów wykonanych w określonym czasie


SJP.pl


przerobić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przerabiać)

 (1.1) dokonany od|przerabiać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈrɔbʲit͡ɕ, AS: pšerobʹić

Wiktionary

Powiązane:

 czas. robić ndk.

 rzecz. robotnica ż., przerabianie n., przerobienie n.

Wiktionary


przeróbka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) techn. przetworzenie surowca na półprodukt lub na produkt ostateczny

 (1.2) wprowadzenie określonych zmian celem ulepszenia czegoś

 (1.3) coś opracowane na nowo, w innej formie

Wiktionary

Przeróbka (dawniej Zawiśle, Przerabka, Trojan, niem. Troyl, kaszub. Trél) – dzielnica administracyjna w Gdańsku o charakterze przemysłowo-mieszkaniowym, położona w północno-wschodniej części miasta na Wyspie Portowej.

Przeróbka posiada radę dzielnicy.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przerabianie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przerób

 (1.2) modyfikacja, przerobienie

 (1.3) adaptacja, przerobienie

Wiktionary


przeropieć

rzadko: przesiąknąć ropą


SJP.pl


przeróść

przerosnąć;
1. stać się wyższym od kogoś lub czegoś, przewyższyć wzrostem;
2. przewyższyć kogoś lub coś pod jakimś względem, prześcignąć kogoś w jakimś zakresie; górować, dominować;
3. nadmiernie wyrosnąć, rozrosnąć się ponad normę;
4. o narządach wewnętrznych: powiększyć się z na skutek choroby; nabrzmieć, napęcznieć;
5. rosnąc, przeniknąć przez coś, wniknąć w coś


SJP.pl


przerosielski

przymiotnik od: Przerośl


SJP.pl


przerośl

1. wieś w Polsce;
2. osada w Polsce;
3. wieś na Ukrainie


SJP.pl

Przerośl – wieś w Polsce położona na Pojezierzu Zachodniosuwalskim, w województwie podlaskim, w powiecie suwalskim, w gminie Przerośl.

Przerośl leży na Suwalszczyźnie. Jest siedzibą gminy Przerośl. Dawniej miasto; uzyskała lokację miejską w 1576 roku, zdegradowana w 1870 roku. W końcu XVIII wieku jako miasto królewskie starostwa niegrodowego przeroskiego położone było w powiecie grodzieńskim województwa trockiego. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Wikipedia


przeroślanin

mieszkaniec Przerośli


SJP.pl


przeroślanka

mieszkanka Przerośli


SJP.pl


przerosnąć

przeróść;
1. stać się wyższym od kogoś lub czegoś, przewyższyć wzrostem;
2. przewyższyć kogoś lub coś pod jakimś względem, prześcignąć kogoś w jakimś zakresie; górować, dominować;
3. nadmiernie wyrosnąć, rozrosnąć się ponad normę;
4. o narządach wewnętrznych: powiększyć się z na skutek choroby; nabrzmieć, napęcznieć;
5. rosnąc, przeniknąć przez coś, wniknąć w coś


SJP.pl


przerośnięty

przeróść;
1. stać się wyższym od kogoś lub czegoś, przewyższyć wzrostem;
2. przewyższyć kogoś lub coś pod jakimś względem, prześcignąć kogoś w jakimś zakresie; górować, dominować;
3. nadmiernie wyrosnąć, rozrosnąć się ponad normę;
4. o narządach wewnętrznych: powiększyć się z na skutek choroby; nabrzmieć, napęcznieć;
5. rosnąc, przeniknąć przez coś, wniknąć w coś


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) zbyt duży, nadmiernie wyrośnięty

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Najkorzystniej jest posadzić krzewy wyprodukowane w pojemnikach, zwracając uwagę, aby ich bryła korzeniowa była dobrze przerośnięta.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛrɔɕˈɲɛ̃ntɨ, AS: pšerośńnty

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przerastać ndk., przerosnąć dk.

 rzecz. przerośnięcie n., przerastanie n., przerost mrz.

Wiktionary


przerost

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) nadmierne powiększenie rozmiarów; przesadne zwiększenie czegoś

 (1.2) biol. med. powiększenie tkanki lub narządu wskutek powiększenia poszczególnych komórek

Wiktionary

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przerastanie n., przerośnięcie n.

 czas. przerastać ndk., przerosnąć dk., przeróść dk.

 przym. przerostowy, przerośnięty

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) hipertrofia

 (1.2) hipertrofia

Wiktionary


przerosły

przerośnięty;
1. zbyt duży w stosunku do oczekiwań, nadmiernie wyrośnięty;
2. przepleciony, przeniknięty czymś rosnącym;
3. o narządach wewnętrznych: powiększony na skutek choroby; rozrośnięty, nabrzmiały


SJP.pl


przerów

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Czechach;

Wiktionary

Przerów (cz. Přerov, niem. Prerau) – miasto w Czechach, na Morawach, w kraju ołomunieckim. Według danych z 1 stycznia 2024 powierzchnia miasta wynosiła 5849 ha, a liczba jego mieszkańców 41 661 osób (26. miejsce w Czechach).

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛruf, AS: pšeruf

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przerowianin m., przerowianka ż.

 przym. przerowski

Wiktionary


przeróżniej

wyższy stopień od przysłówka: przeróżnie


SJP.pl


przeróżniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: przeróżny


SJP.pl


przeróżność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przeróżne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeróżny

Wiktionary


przeróżny

różnorodny, rozmaity


SJP.pl


przerwa

1. czas w którym jakaś czynność chwilowo nie zachodzi, nie jest wykonywana;
2. wolny czas między lekcjami;
3. wolna przestrzeń


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) czas, w którym wykonywanie jakiejś czynności zostaje zaprzestane na pewien okres; zatrzymanie działania czegoś

 (1.2) czas wolny między godzinami pracy, nauki w szkole

 (1.3) wolna przestrzeń otoczona czymś

Wiktionary

Integralne części wsi w Polsce

Wg TERYT jest ich 6
  • Przerwa – część wsi Emilianów w woj. łódzkim, w pow. sieradzkim, w gminie Złoczew
  • Przerwa – przysiółek wsi Dwory Drugie w woj. małopolskm, w pow. oświęcimskim, w gminie Oświęcim
  • Przerwa – część wsi Dłuska Wola w woj. mazowieckim, w pow. przysuskim, w gminie Potworów
  • Przerwa – przysiółek wsi Stradunia w woj. opolskim, w pow. krapkowickim, w gminie Walce
  • Przerwa – część wsi Trzcinica w woj. podkarpackim, w pow. jasielskim, w gminie Jasło
  • Przerwa – część wsi Buszkowice w woj. podkarpackim, w pow. przemyskim, w gminie Żurawica

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Bez przerwy opowiadał o wczorajszym spotkaniu z Krystyną.

 (1.2) Podczas przerwy między lekcjami paliłem papierosa w korytarzu.

 (1.3) Nie przeskakuj! 100 metrów stąd jest przerwa w płocie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛrva, AS: pšerva

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przerwać (przerywać)

 rzecz. przerwanie, przerywanie, przerywnik

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pauza

 (1.3) luka

Wiktionary


przerwać

czasownik przechodni dokonany (ndk. przerywać)

 (1.1) dokonany od|przerywać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛrvat͡ɕ, AS: pšervać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zrywka ż., przerwanie n., przerywanie n., przerwa ż.

Wiktionary


przerwanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) naruszenie fizycznej ciągłości czegoś

 (1.2) przeszkodzenie komuś w jakiejś czynności, np. wypowiedzi

 (1.3) wstrzymanie działania, procesu na pewien czas

 (1.4) zaprzestanie wykonywania jakiejś czynności przed jej definitywnym zakończeniem

 (1.5) ogrod. przerzedzenie rosnących zbyt gęsto roślin

 (1.6) inform. sygnał powodujący zmianę przepływu sterowania

Wiktionary

Przerwanie, żądanie przerwania – sygnał powodujący zmianę przepływu sterowania, niezależnie od aktualnie wykonywanego programu. Pojawienie się przerwania powoduje wstrzymanie aktualnie wykonywanego programu i wykonanie przez procesor kodu procedury obsługi przerwania. Procedura ta wykonuje czynności związane z obsługą przerwania i na końcu wydaje instrukcję powrotu z przerwania, która powoduje powrót do programu realizowanego przed przerwaniem.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Miejsce przerwania w kablu można łatwo zlutować.

 (1.2) Przerwanie nauczycielowi nie było przez niego dobrze przyjęte.

 (1.3) Z powodu przerwania dostaw zapasy ropy uległy znacznej redukcji.

 (1.6) Przerwania dzielimy na maskowalne i niemaskowalne.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈrvãɲɛ, AS: pšervãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zrywka ż., przerywanie n., przerwa ż., przerywnik m.

 czas. przerwać, przerywać

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) rozerwanie

 (1.3) wstrzymanie

 (1.4) zaprzestanie

Wiktionary


przeryć

ryjąc, przekopać, przejść


SJP.pl


przerypać

potocznie:
1. przegrać, ponieść porażkę; przewalić, przerżnąć;
2. stracić w wyniku porażki; przerżnąć;
3. zaprzepaścić, zmarnować;
4. o mężczyźnie: odbyć stosunek płciowy; przerżnąć, zruchać, przedmuchać


SJP.pl


przerys

rodzaj kopii sporządzonej w formie rysunku, grafiki, malowidła lub przepisanego tekstu


SJP.pl


przerysowywać

czasownik

 (1.1) przesadnie akcentować

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. rysownik mos., rysowniczka ż., rysownica ż.

Wiktionary


przeryw

rzadko w szachach: uzyskanie przewagi na szachownicy poprzez utworzenie wolnego piona lub otwarcie określonej linii bądź przekątnej; przełom


SJP.pl


przerywać

czasownik przechodni niedokonany

 (1.1) rwąc, dzielić coś

 (1.2) przeszkadzać w jakiejś czynności

 (1.3) wstrzymywać działanie, proces na pewien czas

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈrɨvat͡ɕ, AS: pšeryvać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zrywka ż., przerwa ż., przerywnik m., przerwanie n., przerywanie n.

 czas. rwać

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) rwać, drzeć, dzielić

 (1.2) przeszkadzać

 (1.3) wstrzymać, zatrzymać

Wiktionary


przerywacz

  • przerywacz fotograficzny
  • przerywacz zapłonowy – element układu zapłonowego silnika spalinowego
  • przerywacz zagród minowych
  • przerywacz blokady – łamacz blokady
  • przerywacz prądu stałego, przetwornica DC-DC – chopper
  • przerywacz – część mechanizmu spustowego broni samopowtarzalnej
  • przerywacz, interceptor, spojler – urządzenie sterujące samolotu

Wikipedia


przerywalność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przerywalne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przerywalny

Wiktionary


przerywalny

dający się przerwać


SJP.pl


przerywanie

z przerwami, z przestankami


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) rwanie czegoś ze skutkiem w postaci fizycznego podziału rzeczy

 (1.2) przeszkadzanie w jakiejś czynności, np. wypowiedzi

 (1.3) wstrzymywanie działania, procesu na pewien czas

 (1.4) zaprzestawanie wykonywania jakiejś czynności przed jej definitywnym zakończeniem

 (1.5) ogrod. leśn. przerzedzanie rosnących zbyt gęsto roślin

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Przerywanie komuś w środku zdania jest niegrzeczne.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛrɨˈvãɲɛ, AS: pšeryvãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zrywka ż., przerwa ż., przerywnik m., przerwanie n.

 czas. przerywać ndk., przerwać dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.3) wstrzymywanie

Wiktionary


przerywanka

potocznie: zabieg przerwania ciąży; skrobanka


SJP.pl


przerywany

mający przerwy; nieciągły


SJP.pl


przerywnik

1. krótki utwór muzyczny, literacki lub filmowy wstawiany do środka jakiejś większej całości;
2. mała ozdoba graficzna rozdzielająca części tekstu;
3. okres, w którym pojawia się coś odmiennego w życiu osoby


SJP.pl


przerywnikowy

dotyczący krótkiego fragmentu czyjegoś wystąpienia lub jakiegoś utworu


SJP.pl


przerzeczyn-zdrój

Przerzeczyn-Zdrój (niem. Bad Dirsdorf) – wieś uzdrowiskowa w południowo-zachodniej Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie dzierżoniowskim, w gminie Niemcza. Według danych z Narodowego Spisu Powszechnego (2011), wieś liczyła 598 mieszkańców.

Wikipedia


przerzeczyński

przymiotnik od: Przerzeczyn-Zdrój


SJP.pl


przerzedniały

taki, który przerzedniał


SJP.pl


przerzedzać

1. czynić coś rzadszym przez częściowe wycięcie, wyrwanie czegoś; przetrzebiać;
2. zmniejszać ilościowo; uszczuplać;
3. przerzedzać się:
a) stawać się mniej gęstym; rzednieć, rzednąć;
b) maleć ilościowo; uszczuplać się, zmniejszać się


SJP.pl


przerzedzić

1. uczynić coś rzadszym przez częściowe wycięcie, wyrwanie czegoś; przetrzebić;
2. zmniejszyć ilościowo; uszczuplić;
3. przerzedzić się:
a) stać się mniej gęstym; zrzednieć, zrzednąć;
b) zmaleć ilościowo; uszczuplić się, zmniejszyć się


SJP.pl


przerzekać

dawniej: przemawiać, odzywać się


SJP.pl


przerznąć

czasownik przechodni dokonany (ndk. przerzynać)

 (1.1) rżnąc, przeciąć coś na części

 (1.2) rżnąc, przedzielić coś na pół

 (1.3) przejść przez środek, w poprzek czegoś

 (1.4) przedziurawić coś na wylot

 (1.5) pot. przegrać w grach hazardowych

 (1.6) wulg. odbyć z kimś stosunek

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛrʒnɔ̃ɲt͡ɕ, AS: pšeržnõńć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dorżnięcie n., dorzynanie n., naderżnięcie n., nadrzynanie n., narżnięcie n., narzynacz mrz., narzynaczka ż., narzynanie n., naurzynanie n., nawyrzynanie n., oberżnięcie n., obrzyn mrz., obrzynanie n., obrzynarka ż., obrzynek mrz., oderżnięcie n., odrzynanie n., odrzynek mrz., orżnięcie n., orzynanie n., poderżnięcie n., podrzynacz mrz., podrzynaczka ż., podrzynanie n., poobrzynanie n., poprzerzynanie n., porozrzynanie n., porżnięcie n., pourzynanie n., powyrzynanie n., pozarzynanie n., pozrzynanie n., przerżnięcie n., przerzynanie n., przerzynarka ż., przerzynka ż., przyrżnięcie n., przyrzynanie n., przyrzynarka ż., rozerżnięcie n., rozrzynanie n., rżnięcie n., urżnięcie n., urzyn mrz., urzynanie n., urzynek mrz., werżnięcie n., wrzynanie n., wyrżnięcie n., wyrzynaczka ż., wyrzynanie n., wyrzynarka ż., wyrzynareczka ż., wyrzynek mrz., wyrzynka ż., zarżnięcie n., zarzynadło n., zarzynanie n., zerżnięcie n., zrzyn mrz., zrzynanie n., zrzynek mrz.

 czas. dorżnąć dk., dorzynać ndk., naderżnąć dk., nadrzynać ndk., narżnąć dk., narzynać ndk., naurzynać ndk., nawyrzynać ndk., oberżnąć dk., obrzynać ndk., oderżnąć dk., odrzynać ndk., orżnąć dk., orzynać ndk., poderżnąć dk., podrzynać ndk., poobrzynać ndk., poprzerzynać ndk., porozrzynać ndk., porżnąć dk., pourzynać ndk., powyrzynać ndk., pozarzynać ndk., pozrzynać ndk., przerzynać ndk., przyrżnąć dk., przyrzynać ndk., rozerżnąć dk., rozrzynać ndk., rżnąć ndk., urżnąć dk., urzynać ndk., werżnąć dk., wrzynać ndk., wyrżnąć dk., wyrzynać ndk., zarżnąć dk., zarzynać ndk., zerżnąć dk., zrzynać ndk.

 przym. rżnięty

Wiktionary


przerzucać

czasownik

 (1.1) rzucać z jakiegoś miejsca na inne

 (1.2) rzucać nad kimś lub nad czymś

 (1.3) budując most, kładkę przekraczać dolinę lub rzekę

 (1.4) kłaść coś tak, aby zwisało z czegoś

 (1.5) przeprawiać nielegalnie towary lub ludzi przez granicę

 (1.6) przeglądać coś pobieżnie

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Tenisista zdobył punkt przerzucając piłkę nad przeciwnikiem.

 (1.5) Polacy przerzucają uciekinierów z powrotem do Białorusi, Białorusini przerzucają ich do Polski, i tak w koło, bez litości, bez wyjścia, bez nadziei.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈʒut͡sat͡ɕ, AS: pšežucać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przerzucanie n., przerzutka ż., przerzut mrz.

Wiktionary


przerzucanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przerzucać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛʒuˈt͡sãɲɛ, AS: pšežucãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przerzucać

 rzecz. przerzutka ż., przerzut mrz.

Wiktionary


przerzucanka

okazjonalnie: przerzucanie się obraźliwymi słowami


SJP.pl


przerzucić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przerzucać)

 (1.1) dokonany od|przerzucać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈʒut͡ɕit͡ɕ, AS: pšežućić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przerzutka ż., przerzut mrz.

Wiktionary


przerzut

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pot. przewiezienie czegoś w inne miejsce

 (1.2) pot. kontrabanda

 (1.3) med. rozsiew nowotworu, metastaza;

 (1.4) sport. podanie piłki na inną stronę boiska

 (1.5) sport. przeniesienie rywala w sportach siłowych

 (1.6) sport. szybki obrót ciała w gimnastyce i skokach do wody

 (1.7) środ. więz. paczka żywnościowa

Wiktionary

Przerzut nowotworowy, nowotwór przerzutowy, rozsiew nowotworu, metastaza (łac. metastasis, gr. μετάσταση = zmiana miejsca, przesunięcie) – guz wtórny nowotworu złośliwego, powstały z komórek pochodzących z guza pierwotnego. Przerzuty odpowiadają za ponad 90% śmiertelności w chorobach nowotworowych.

Wikipedia

Przykłady

 (1.3) Lekarze robili co mogli, ale już pojawiły się przerzuty.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przerzucać ndk., przerzucić dk.

 przym. przerzutny, przerzutowy

 przysł. przerzutowo

 rzecz. przerzucanie n., przerzucenie n., przerzutność ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.3) metastaza

Wiktionary


przerzutka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mechanizm rowerowy umożliwiający zmianę biegu;

Wiktionary

Przerzutka rowerowa – część układu napędowego roweru odpowiedzialna za zmianę przełożeń, zamocowana na haku tylnego widelca ramy. Czasami przerzutką nazywa się też część odpowiedzialną za zmianę przełożeń zamocowaną przy supporcie, jednak tradycyjnie nazywa się ją raczej przekładnią lub zaznacza się, o którą przerzutkę chodzi (tylną czy przednią).

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. przerzucanie n.

 czas. przerzucać, przerzucić

 przym. przerzutkowy

Wiktionary


przerzutkowy

przymiotnik

 (1.1) dotyczący przerzutki

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przerzutka ż.

Wiktionary


przerzutnia

wyrazista rozbieżność między granicą wersu a granicą całostki składniowej, polegająca na dokończeniu w wierszu następnym zdania, członu lub zwrotu rozpoczętego w wierszu poprzednim; enjambement


SJP.pl

Przerzutnia, przeskocznia, zazębienie, zwarcie międzywersowe – niezgodność między porządkiem składniowo-intonacyjnym a wersyfikacyjnym w wersie; przeniesienie wyrazu lub części zdania do następnego wersu lub strofy np. w celu zaakcentowania wypowiedzi, zwiększenia dynamiki i pobudzenia wyobraźni osoby czytającej.

Wikipedia


przerzutnik

układ charakteryzujący się istnieniem dwóch stanów wyróżnionych, zbudowany z elementów o działaniu przekaźnikowym lub ciągłym


SJP.pl

Wikipedia


przerzutny

1. taki, w którym występuje przerzut, np. zwis przerzutny;
2. dawniej: często zmieniający miejsce pobytu


SJP.pl


przerzynać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przerżnąć)

 (1.1) niedokonany od|przerżnąć.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈʒɨ̃nat͡ɕ, AS: pšežnać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dorżnięcie n., dorzynanie n., naderżnięcie n., nadrzynanie n., narżnięcie n., narzynacz mrz., narzynaczka ż., narzynanie n., naurzynanie n., nawyrzynanie n., oberżnięcie n., obrzyn mrz., obrzynanie n., obrzynarka ż., obrzynek mrz., oderżnięcie n., odrzynanie n., odrzynek mrz., orżnięcie n., orzynanie n., poderżnięcie n., podrzynacz mrz., podrzynaczka ż., podrzynanie n., poobrzynanie n., poprzerzynanie n., porozrzynanie n., porżnięcie n., pourzynanie n., powyrzynanie n., pozarzynanie n., pozrzynanie n., przerżnięcie n., przerzynanie n., przerzynarka ż., przerzynka ż., przyrżnięcie n., przyrzynanie n., przyrzynarka ż., rozerżnięcie n., rozrzynanie n., rżnięcie n., urżnięcie n., urzyn mrz., urzynanie n., urzynek mrz., werżnięcie n., wrzynanie n., wyrżnięcie n., wyrzynaczka ż., wyrzynanie n., wyrzynarka ż., wyrzynareczka ż., wyrzynek mrz., wyrzynka ż., zarżnięcie n., zarzynadło n., zarzynanie n., zerżnięcie n., zrzyn mrz., zrzynanie n., zrzynek mrz.

 czas. dorżnąć dk., dorzynać ndk., naderżnąć dk., nadrzynać ndk., narżnąć dk., narzynać ndk., naurzynać ndk., nawyrzynać ndk., oberżnąć dk., obrzynać ndk., oderżnąć dk., odrzynać ndk., orżnąć dk., orzynać ndk., poderżnąć dk., podrzynać ndk., poobrzynać ndk., poprzerzynać ndk., porozrzynać ndk., porżnąć dk., pourzynać ndk., powyrzynać ndk., pozarzynać ndk., pozrzynać ndk., przerżnąć dk., przyrżnąć dk., przyrzynać ndk., rozerżnąć dk., rozrzynać ndk., rżnąć ndk., urżnąć dk., urzynać ndk., werżnąć dk., wrzynać ndk., wyrżnąć dk., wyrzynać ndk., zarżnąć dk., zarzynać ndk., zerżnąć dk., zrzynać ndk.

 przym. rżnięty

Wiktionary


przerzynanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przerzynać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. dorżnąć, rżnąć, przerżnąć, przerzynać ndk.

 rzecz. dorżnięcie n., wyrzynarka ż.

Wiktionary


przerzynka

w leśnictwie: poprzeczne przepiłowywanie okrągłego pnia drewna


SJP.pl


przesącz

część ciekła lub gazowa materiału filtracyjnego, uwolniona w procesie filtracji od cząstek ciał stałych; filtrat


SJP.pl

Filtracja (sączenie) – metoda oddzielania substancji stałych od cieczy i gazów, poprzez mechaniczne zatrzymanie jednego ciała stałego w przegrodach porowatych (filtrach) przy użyciu odpowiednich aparatów. Ciecz lub gaz otrzymywane po filtracji nazywa się filtratem. Filtracja jest najczęściej stosowanym sposobem oddzielania ciał stałych od cieczy.

Wikipedia


przesączalność

cecha czegoś dającego się przesączyć


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przesączalne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przesączalny

Wiktionary


przesączalny

dający się przesączyć


SJP.pl


przesączyna

płyn surowiczy przenikający z naczyń krwionośnych do jam ciała w następstwie ogólnej lub miejscowej zastoiny; przesięk


SJP.pl


przesąd

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) wiara w tajemnicze, nadprzyrodzone związki między zjawiskami, w fatalną moc słów, rzeczy i znaków;

 (1.2) praktyki wynikające z przesądu (1.1)

 (1.3) mocno zakorzenione, błędne przekonanie

Wiktionary

Przesąd, zabobon – przekonania, poglądy, wierzenia, praktyki niemające oparcia w panującym systemie uzasadnień, wierzeń i obrzędów.

Najczęściej przyjmuje się, że przesądy i zabobony wywodzą się lub nawiązują do dawnych wierzeń i rytuałów kultury magicznej.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przesądem jest wiara w to, że spadające sztućce zwiastują głodnych gości.

 (1.1) Przesądy mówią, że widząc kominiarza, należy jak najszybciej złapać się za guzik.

 (1.1) W krajach ludzkości jeszcze noc głucha, / Żywioły chęci jeszcze są w wojnie… / Oto miłość ogniem zionie, / Wyjdzie z zamętu świat ducha, / Młodość go pocznie na swojem łonie, / A przyjaźń w wieczne skojarzy spojnie. / Pryskają nieczułe lody / I przesądy światło ćmiące. / Witaj, jutrzenko swobody, / Zbawienia za tobą słońce!…

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛsɔ̃nt, AS: pšesõnt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesądność ż., nieprzesądność ż.

 czas. przesądzić dk., przesądzać ndk.

 przym. przesądny

 przysł. przesądnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zabobon

Wiktionary


przesada

wyolbrzymione przedstawianie czegoś, pojmowanie czegoś z nadmierną afektacją, nienaturalność


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wyolbrzymione przedstawianie czegoś, pojmowanie czegoś z nadmierną afektacją, nienaturalność

Wiktionary

Hiperbola (stgr. ὑπερβολή, łac. superlatio, veri superiectio), także przesadnia lub przesada – trop retoryczny używany w wypowiedziach, polegający na zastąpieniu cech – przypisanych do faktów, osób czy pojęć – innymi, dowolnymi cechami. Cechą w hiperboli jest zmienna, która może przybrać dowolną wartość; natomiast fakt, osobę lub pojęcie oddaje nazwa, której treść byłaby niewłaściwa, jeżeli zostałaby użyta w całym swoim zakresie znaczeniowym. Dlatego hiperbola wykracza poza granice prawdy lub prawdopodobieństwa.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: pʃɛˈsada, AS: pšesada

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesadność ż., przesadzistość ż., przesadnia ż., przesadyzm m., przesadzanie n., przesadzenie n.

 czas. przesadzać ndk., przesadzić dk.

 przym. przesadny, przesadzisty

 przysł. przesadnie, przesadziście

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wyolbrzymienie; pot. przesadyzm; książk. przerysowanie; daw. egzageracja

Wiktionary


przesadkować

przenosić młodociany narybek do przesadek (systemu stawów)


SJP.pl


przesadnia

motyw stylistyczny polegający na celowej przesadzie w opisie czegoś, np. morze krwi; hiperbola


SJP.pl

Hiperbola (stgr. ὑπερβολή, łac. superlatio, veri superiectio), także przesadnia lub przesada – trop retoryczny używany w wypowiedziach, polegający na zastąpieniu cech – przypisanych do faktów, osób czy pojęć – innymi, dowolnymi cechami. Cechą w hiperboli jest zmienna, która może przybrać dowolną wartość; natomiast fakt, osobę lub pojęcie oddaje nazwa, której treść byłaby niewłaściwa, jeżeli zostałaby użyta w całym swoim zakresie znaczeniowym. Dlatego hiperbola wykracza poza granice prawdy lub prawdopodobieństwa.

Wikipedia


przesadnie

przysłówek

 (1.1) w sposób przesadny; nadmiernie, zbytnio

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Fobia społeczna to stan, w którym człowiek przesadnie boi się krytyki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈsadʲɲɛ, AS: pšesadʹńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesada ż., przesadność ż., przesadzistość, przesadnia ż., przesadyzm m., przesadzanie n., przesadzenie n.

 czas. przesadzać ndk., przesadzić dk.

 przym. przesadny, przesadzisty

 przysł. przesadziście

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zanadto, za bardzo; daw. przesadziście

Wiktionary


przesadniej

stopień wyższy od przysłówka: przesadnie


SJP.pl


przesądniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: przesądny


SJP.pl


przesadność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przesądne; cecha tych, którzy są przesądni

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nie cierpiała tej jego przesądności, wyprowadzała ją z równowagi.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesąd mrz.

 przym. przesądny

 przysł. przesądnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zabobonność

Wiktionary


przesadny

przymiotnik

 (1.1) wierzący w przesądy; też: będący objawem przesądów

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Twierdzisz, że nie jesteś przesądny? Dobry żart. A czy, gdy ktoś kichnie, nie mówisz „Na zdrowie”? To właśnie przesąd, który pochodzi ze średniowiecza, gdy wierzono, że słowa te mają odpędzić demony przynoszące chorobę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈsɔ̃ndnɨ, AS: pšesõndny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. nieprzesądność ż., przesąd m., przesądność ż.

 przysł. przesądnie

 czas. przesądzać

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zabobonny

Wiktionary


przesadyzm

skłonność do wyolbrzymiania, przesady


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pot. żart. skłonność do wyolbrzymiania, przesady

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Bez przesadyzmu! Skąd ten płacz? To tylko mała drzazga.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈsadɨsm̥, AS: pšesadysm̦

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesada ż., przesadność ż., przesadzistość, przesadnia ż., przesadzanie n., przesadzenie n.

 czas. przesadzać ndk., przesadzić dk.

 przym. przesadny, przesadzisty

 przysł. przesadnie, przesadziście

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przesada, przesadzanie

Wiktionary


przesadzać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przesądzić)

 (1.1) osądzać z góry

 (1.2) mieć decydujące znaczenie

 (1.3) daw. wydawać ostateczny wyrok

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Fakt, że generałowie zostali, a - co najważniejsze - zachowali kluczową pozycję w państwie, przesądzał o kierunku rozwoju republiki weimarskiej.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. sądzić, dk. przesądzić

 rzecz. przesąd m.

 przym. przesądny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) decydować, osądzać, rozstrzygać, wyrokować, zarządzać

 (1.2) decydować, ustalać, wyznaczać

 (1.3) osądzać, sądzić, skazywać

Wiktionary


przesądzający

przesądzać


SJP.pl

Patrz:

przesądzać

przesadzanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przesadzać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛsaˈd͡zãɲɛ, AS: pšesaʒãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesada ż., przesadność ż., przesadzistość, przesadnia ż., przesadyzm m., przesadzenie n.

 czas. przesadzać ndk., przesadzić dk.

 przym. przesadny, przesadzisty

 przysł. przesadnie, przesadziście

Wiktionary


przesadzenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przesadzić.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛsaˈd͡zɛ̃ɲɛ, AS: pšesaʒńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesada ż., przesadność ż., przesadzistość, przesadnia ż., przesadyzm m., przesadzanie n.

 czas. przesadzać ndk., przesadzić dk.

 przym. przesadny, przesadzisty

 przysł. przesadnie, przesadziście

Wiktionary


przesadzić

1. przenieść roślinę w inne miejsce;
2. wykazać się nietaktem albo brakiem umiaru;
3. potocznie: przenieść się lub kogoś z obecnego miejsca siedzącego na inne;
4. przeskoczyć


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przesądzać)

 (1.1) dokonany od|przesądzać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈsɔ̃ɲd͡ʑit͡ɕ, AS: pšesõńʒ́ić

Wiktionary

Powiązane:

 czas. sądzić, przesądzać

 rzecz. przesąd mrz.

Wiktionary


przesadzony

1. przenieść roślinę w inne miejsce;
2. wykazać się nietaktem albo brakiem umiaru;
3. potocznie: przenieść się lub kogoś z obecnego miejsca siedzącego na inne;
4. przeskoczyć


SJP.pl


przesalać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przesolić)

 (1.1) dodawać do czegoś zbyt dużo soli

 (1.2) pot. przesadzać, posuwać się z czymś za daleko

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Tym razem, proszę, nie przesalaj już zupy!

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. sól ż., soliwka ż., solnica ż., solniczka ż., solanka ż., solenie n., solnictwo n., zasolenie n., solarka ż., dosolenie n., posolenie n., przesolenie n., przysolenie n.

 czas. zasolić, solić ndk., dosolić dk., posolić dk., przesolić dk., przysolić dk.

 przym. solny, solankowy, słony, słonawy, solarski

 przysł. słono, słonawo

Wiktionary


przeschnięty

taki, który przeschnął (częściowo wysechł); przeschły


SJP.pl


przeschły

taki, który przesechł (częściowo wysechł); przeschnięty


SJP.pl


prześcieradełko

zdrobnienie od: prześcieradło


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) zdrobn. od prześcieradło

 (1.2) niewielkie prześcieradło

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prześcieradło n.

Wiktionary


prześcieradło

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) prostokątny płat materiału należący do bielizny pościelowej i służący do ścielenia łóżka jako pościel pod spód;

Wiktionary

Prześcieradło (dawniej prześcieładło – od prześciełać = poprawiać, układać pościel na łóżku) – typ pościeli, duży, prostokątny płat tkaniny rozścielany na łóżku, najczęściej o większych wymiarach niż łóżko, na którym jest rozścielany. Tradycyjnie prześcieradła były białe, obecnie spotyka się je wykonane z różnych materiałów i o różnych barwach, m.in. z bawełny, lnu, satyny lub frotté.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Od babci dostaniesz frotowe prześcieradła.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛɕt͡ɕɛˈradwɔ, AS: pšeśćeradu̯o

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zdrobn. prześcieradełko

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) reg. śl. łoktusza., reg. śl. łochtusza.

Wiktionary


prześcieradłowiec

środowiskowo: brukowiec skupiający się na życiu intymnym znanych osób


SJP.pl


prześcieradłowy

prześcieradło


SJP.pl

Patrz:

prześcieradło

prześcigać

czasownik niedokonany (dk. prześcignąć)

 (1.1) ścigając się wyprzedzać w biegu

 (1.2) przen. przewyższać w czym, przyćmiewać, zostawiać w tyle

 (2.2) przen. starać się nawzajem przewyższyć, przyćmić, ubiec w czym

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) [...] że tutaj nikt nie potrąca i nie prześciga drugich w pośpiechu; [...]

 (1.1) Mimo[,] że jedziemy dobrze, prześciga nas kilka powozów, zaprzężonych kłusakami; panowie powożą sami, kłaniają się zręcznym ruchem bata.

 (1.1) Potem, po pierwszym przejeździe półfinałowym[,] do wielkiej gwiazdy Isabelle Blanc traciła zaledwie 0,03 sekundy. Prawie nic. W drugim ją już prześcigała.

 (1.1) Przejeżdżając przez wieś[,] zawsze mieliśmy zabawną eskortę małych chłopców, z największą satysfakcją i okrzykami radości, prześcigających nas na skrzypiących rowerach marki Ukraina.

 (1.1) W sobotę panowała taka pogoda, że wioślarze prześcigali jachty biorące udział w regatach.

 (1.1) Odznaczał się niespotykaną siłą i zręcznością. Podobno prześcigał w biegu najszybsze zwierzęta, brał udział w wielu zawodach[,] i prawie zawsze okazywał się zwycięzcą.

 (1.2) Michał był dumny ze swoich ludzi. Dumny z wychowanków, którzy już prześcigali nauczyciela.

 (1.2) Olśniony „Księciem Niezłomnym” [El príncipe constante], tłomaczysic. [tłumaczy] go poeta z zapałem, prześcigając w pięknie formy oryginał.

 (1.2) Obserwując cały ten tłum, dostrzegłem, że kobiety, tak na[ ]pozór wątłe stworzenia, prześcigały mężczyzn w wytrwałości i sile.

 (1.2) Teraz to jej prawdziwa pasja, a w szybkości i dokładności haftowania coraz częściej prześciga nauczyciela.

 (1.2) Uważam, że film w wielu aspektach prześciga książkę, za co oberwałem już od fanów parę słownych kopniaków [...].

 (1.2) Choć z roku na roku coraz więcej klientów ulega przedświątecznej gorączce, jeszcze daleko nam do Amerykanów, którzy w robieniu nadmiernych, często bezsensownych zakupów, prześcigają wszystkich — Łodzianie planowaćanują zakupy wcześniej, nie chcą ich robić na ostatnią chwilę, bo kilkanaście godzin przed wigilią wybór towarów może być mniejszy.

 (1.2) Ismael zręcznością, odwagą prześcigał wszystkich rówieśników.

 (1.2) Dlatego dokładał wszelkich starań, aby powierzchownością prześcigać szefa.

 (2.1) Na rozkaz króla oddziały piechoty polskiej i węgierskiej, prześcigając się wzajem, porwały się do ataku.

 (2.2) Kiedy dowiedział się, że firma Smith and Wesson wykupiła patent na bębenkowiec ładowany „odtylcowo” (a wtedy właśnie wojna secesyjna miała się w najlepsze i obie strony prześcigały się w zamówieniach), usiłował przejąć kontrakt.

 (2.2) Nie ma potwierdzenia teza o prześciganiu się lub wrogości między hermetykami a chrześcijanami.

 (2.2) Prześcigano się w oświadczeniach i spekulacjach.

 (2.2) Przeciwnie[;] i żona[,] i dziesiątkowana duma bojarska prześcigała się w wyrazach lojalności i zachwytu nad mądrością szalonego monarchy.

 (2.2) Obie grupy bardzo dobrze przygotowały się do tych zawodów i wręcz prześcigały się w kolejnych pomysłach.

 (2.2) Dzienniki wszystkich narodów prześcigały się w podawaniu szczegółów o losach wyprawy.

 (2.2) Po nocnym deszczu odżyły wszystkie rośliny, nabrały blasku i woni kwiaty polne, a skrzydlate śpiewaki polne i leśne prześcigały się w rozgłośnym i wesołym śpiewie.

 (2.2) Odkryto pola diamentowe w Afryce, w Australii, bogate kobiety paryskich salonów prześcigały się tylko w tym, która ma większy diament, która wspanialsze szmaragdy.

 (2.2) Wszyscy prześcigali się, za przykładem króla, w pochwałach dla rycerza.

 (2.2) Hipermarkety prześcigają się w pomysłach, jak przyciągnąć klienta.

 (2.2) Pod koniec lutego media prześcigały się w doniesieniach o przypadkowej kontuzji naszej najlepszej sztangistki — uraz kręgosłupa miał wykluczyć wychowankę Górala Żywiec nie tylko z walki o triumf na Starym Kontynencie, ale — jak głosili najwięksi pesymiści — nawet z listopadowych mistrzostw świata w Kanadzie.

 (2.2) We wsi mieszkańcy prześcigają się w domysłach na temat przyczyny zdarzenia.

 (2.2) Duże zainteresowanie kształceniem podyplomowym sprawia, że uczelnie prześcigają się w proponowaniu coraz to nowych kierunków, jakimi można uzupełnić edukację.

 (2.2) Latem przybywa amatorów lodów. Aby zaspokoić ogromne apetyty, producenci podwajają produkcję[,] prześcigając się w pomysłach na nowe smaki, kształty i kolory.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. ścigać

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wyprzedzać

 (1.2) przewyższać

 (2.2) przelicytowywać się, licytować się

Wiktionary


prześcigla

roślina jednoliścienna z rodziny arekowatych (palm), występująca w Ameryce Południowej


SJP.pl

Prześcigla (Mauritia) – rodzaj palm z rodziny arekowatych, obejmujący dwa gatunki występujące w naturze w Ameryce Południowej. Na rozległych obszarach w północnej części kontynentu (na wschód od Andów) występuje Mauritia flexuosa, zaś zasięg Mauritia carana ogranicza się do środkowej i wschodniej Amazonii. Palmy te są okazałe, mają wysokie kłodziny w wyraźnie widocznymi pierścieniami, na międzywęźlach pokrytych kolcami. Liście wachlarzowate, z blaszką głęboko wcinaną. Owocem jest jagoda okryta twardymi łuskami. Palmy te rosną w lasach bagiennych oraz wzdłuż strumieni i rzek, zarówno w selwie, jak i na sawannach, zwykle w niższych położeniach (M. flexuosa na wschodnich stokach Andów sięga jednak do 900 m n.p.m.).

Wikipedia


przescrollować

[czytaj: przeskrolować] przewinąć wyświetlaną zawartość na urządzeniu elektronicznym; zescrollować


SJP.pl


przesegregowywać

segregując, dzielić powtórnie


SJP.pl


przeserwisować

naprawić lub dokonać konserwacji sprzętu


SJP.pl


przesiać

czasownik przechodni dokonany (ndk. przesiewać)

 (1.1) dokonany od|przesiewać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesiewanie n., przesianie n.

 czas. zasiać, przesiewać ndk., siać ndk.

Wiktionary


przesiadać

zmieniać miejsce siedzenia


SJP.pl


przesiadanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przesiadać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. nieprzesiadanie n., siad mrz., przesiadka ż.

 czas. wsiadać, siadać, przesiadać się, przesiadać ndk.

 wykrz. siad

Wiktionary


przesiadka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przesiadanie się z jednego środka transportu do drugiego

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesiadanie n.

 czas. wsiadać, siedzieć, przesiadać się, przesiadać ndk.

Wiktionary


przesiadkowicz

osoba, która w czasie podróży przesiada się z jednego środka lokomocji na drugi


SJP.pl


przesiadywać

1. przebywać, pozostawać gdzieś długo i często;
2. siedzieć gdzieś przez pewien czas;
3. zajmować się czymś długo i często


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. przesiedzieć)

 (1.1) siedzieć lub przebywać gdzieś często i / albo długo

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesiadywanie n., siad mrz.

 wykrz. siad

 czas. siadać, siedzieć

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wysiadywać

Wiktionary


przesiadłów

Przesiadłów – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Ujazd.

Podczas II wojny światowej, Niemcy utworzyli obóz pracy przymusowej dla Polaków i Żydów w miejscowym tartaku.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego.

Wikipedia


przesiąg

w fotografii: sposób obróbki materiału światłoczułego, umożliwiający bezpośrednie otrzymywanie pozytywu na materiale użytym do fotografowania


SJP.pl


przesiąkalny

przepuszczający ciecz, wilgoć; przesiąkliwy, przemakalny


SJP.pl


przesiąkanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przesiąkać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przesiąkać ndk.

 rzecz. przesiąkliwość ż.

 przym. przesiąkliwy

Wiktionary


przesiąkliwość

przepuszczanie wilgoci, płynu; łatwość przesiąkania


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przesiąkliwe

 (1.2) fiz. właściwość określająca zdolność materiału do przepuszczania jakiejś substancji pod wpływem wywieranego na niego ciśnienia;

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Z całkowitym, u źródła, odrzuceniem dogmatu o odseparowaniu wiąże się teza o „przesiąkliwości” (…) dyskursów.

 (1.2) Bezpośrednio od nasiąkliwości zależy przesiąkliwość naczyń.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesiąk m., przesiąkalność ż., przesiąkanie n.

 czas. przesiąkać ndk., przesiąknąć dk.

 przym. przesiąkliwy, przesiąkalny, przesiąkowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przesiąkalność

Wiktionary


przesiąkliwy

przepuszczający ciecz, wilgoć; przesiąkalny, przemakalny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) przepuszczający wodę lub inne płyny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Orka radłem wymagała gleb lekkich i przesiąkliwych, a jednocześnie na tyle urodzajnych, by plonów starczyło na wyżywienie i na przyszłoroczny siew.

 (1.1) Nawet jeśli grunt kupionej właśnie działki wydaje się suchy, piaszczysty i łatwo przesiąkliwy dla deszczówki warto zlecić specjaliście wykonanie dokładnych pomiarów wilgotności.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesiąk m., przesiąkliwość ż., przesiąkalność ż., przesiąkanie n.

 czas. przesiąkać ndk., przesiąknąć dk.

 przym. przesiąkalny, przesiąkowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przesiąkalny, przemakalny

Wiktionary


przesiąknąć

1. wchłonąć dużą ilość wilgoci lub zacząć ją przepuszczać;
2. upodobnić się np. zachowaniem


SJP.pl

czasownik dokonany (ndk. przesiąkać)

 (1.1) dokonany od|przesiąkać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈɕɔ̃ŋknɔ̃ɲt͡ɕ, AS: pšeśõŋknõńć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesiąkliwość ż.

 przym. przesiąkliwy

Wiktionary


przesiąkły

1. wchłonąć dużą ilość wilgoci lub zacząć ją przepuszczać;
2. upodobnić się np. zachowaniem


SJP.pl


przesianie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przesiać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przesiewać, przesiać dk.

 przym. przesiany

Wiktionary


przesiany

przymiotnik

 (1.1) pot. (o dzianinie) taki, którego nitki się wytarły, zawierający w swojej strukturze charakterystyczne prześwity

forma czasownika.

 (2.1) imiesłów przymiotnikowy bierny od: przesiać

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Moja skarpetka jest przesiana.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesianie n.

Wiktionary


przesiąść

zmienić miejsce siedzenia


SJP.pl


przesiec

1. przeciąć ostrym narzędziem na dwie części;
2. spowodować wiele obrażeń, strzelając z broni palnej


SJP.pl


przesiecki

przymiotnik od: Przesieka


SJP.pl


przesiedlenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) akt przeniesienia miejsca zamieszkania kogoś, często przy użyciu przemocy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesiedlanie n.

 czas. przesiedlać ndk., przesiedlić dk., osiedlić dk., osiedlać ndk.

Wiktionary


przesiedleniec

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba, którą przesiedlono lub sama to uczyniła

Wiktionary

Przesiedleniec (niem. Aussiedler lub Spätaussiedler), potocznie także wypędzony (niem. Vertriebene) – według niemieckiego prawa przesiedleńczego (Bundesvertriebenengesetz) to osoba, która posiadała niemieckie obywatelstwo w okresie międzywojennym (według stanu na 31 grudnia 1937) oraz jej mąż bądź żona nieniemieckiego pochodzenia i ich potomkowie, lub (od 1993) jest niemieckiego pochodzenia i przybyła z zagranicy na pobyt stały do Niemiec. Przesiedleńcy przybywający do Niemiec po 1 stycznia 1993 nazywani są oficjalnie Spätaussiedler (późnymi przesiedleńcami).

Wikipedia

Powiązane:

 czas. osiedlać, osiedlić

Wiktionary


przesiedlić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przesiedlać)

 (1.1) dokonany od|przesiedlać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesiedlanie n., przesiedlenie n.

 czas. osiedlić, osiedlać, przesiedlać ndk.

Wiktionary


przesiek

przesieka; droga w lesie powstała przez wycięcie drzew


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) med. płyn surowiczy przenikający z naczyń krwionośnych do jam ciała w następstwie ogólnej lub miejscowej zastoiny, zwiększonej przepuszczalności naczyń krwionośnych lub zmian w składzie białek krwi;

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przesięknąć dk.

 przym. przesiękowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przesączyna

Wiktionary


przesieka

prosta droga w lesie powstała przez wycięcie drzew; linia ostępowa, tryba, dukt


SJP.pl

  • przesieka – wycięty w lesie, niezadrzewiony pas

Wikipedia


przesiekać

1. przecinać ostrym narzędziem na dwie części;
2. powodować wiele obrażeń, strzelając z broni palnej


SJP.pl


przesiewać

czasownik

 (1.1) przepuszczać przez sito

 (1.2) przen. przez selekcję oddzielać pożądane jednostki od niepożądanych

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) Trzeba bowiem długo kompletować negatywne fakty, długo je selekcjonować i przesiewać, by ziarno nienawiści zakiełkowało.

 (1.2) Znów zaczęli się zjeżdżać do nas goście, także przez mamę przesiewani, jedni na krótko wprowadzani do ojca, inni przyjmowani przez nią tylko.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈɕɛvat͡ɕ, AS: pšeśevać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesiewanie n., przesianie n., przesiew m.

 czas. przesiać dk., odsiewać ndk., odsiać dk., siać ndk., zasiać dk.

 przym. przesiewowy, siewny

Wiktionary


przesiewak

kubek do przesiewanie sypkich produktów, np. mąki, cukru; przesiewacz


SJP.pl


przesiewanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przesiewać.

Wiktionary

Przesiewanie – proces separacji mechanicznej polegający na przechodzeniu przez sito ziaren, które są mniejsze niż otwory sita. Ziarna większe pozostają na sicie lub z niego spadają. Przesiewanie rozdziela nadawę na dwa lub więcej produktów różniących się rozmiarem ziarna. Produkt otrzymywany z ziaren przechodzących przez sito nazywa się produktem dolnym a pozostające na sicie produktem górnym. Przesiewanie jest często stosowaną metodą separacji. Jest stosowane w mineralurgii, rolnictwie i przetwórstwie rolno-spożywczym. Jest stosowane samodzielnie, na pojedynczym sicie jak i w układach sit, oraz w połączeniu z innymi metodami np. wianiem w czyszczalniach rolniczych i wialni.

Wikipedia

Powiązane:

 czas. przesiać, przesiewać ndk.

Wiktionary


przesiewowo

przesiewowy


SJP.pl

Patrz:

przesiewowy

przesiewowy

badanie przesiewowe - badanie wykonywane wśród zdrowych osób, mające na celu wczesne wykrycie choroby w jej bezobjawowym stadium; screening, skryning


SJP.pl


przesilanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przesilać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przesilać ndk.

Wiktionary


przesilenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) astr. skrajny punkt odchylenia Słońca od równika;

 (1.2) moment przełomowy

Wiktionary

Przesilenie, solstycjum (łac. solstitium – „przesilenie (letnie)”) w astronomii oznacza skrajny punkt odchylenia Słońca od równika. W ciągu roku na Ziemi pojawiają się dwa przesilenia:

  • przesilenie czerwcowe w okolicach 20–21 czerwca, gdy Słońce góruje w zenicie na szerokości zwrotnika Raka; na półkuli północnej występuje wtedy przesilenie letnie, a na półkuli południowej przesilenie zimowe
  • przesilenie grudniowe w okolicach 21–22 grudnia, gdy Słońce góruje w zenicie na szerokości zwrotnika Koziorożca; na półkuli północnej występuje wtedy przesilenie zimowe, a na półkuli południowej przesilenie letnie

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Znalazłaś tę tabelę z datami i godzinami przesileń?

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przesilić dk., przesilać ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) solstycjum, solstycja

Wiktionary


przeskakiwać

czasownik niedokonany

 (1.1) pokonywać skokiem jakąś przeszkodę

 (1.2) zmieniać co chwila położenie z miejsca na inne miejsce

 (1.3) przen. co chwila zmieniać coś, np. temat rozmowy, kanały telewizyjne itp.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛskaˈcivat͡ɕ, AS: pšeskaḱivać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeskok m., skok m., przeskakiwanie n., przeskoczenie n., skocznia ż.

 czas. wskoczyć, przeskoczyć dk., skakać ndk., skoczyć dk., podskakiwać ndk., podskoczyć dk.

Wiktionary


przeskakiwanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeskakiwać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeskakiwać ndk.

 rzecz. skocznia ż., skok mrz.

Wiktionary


przeskanować

1. wprowadzić do komputera tekst, fotografię itp. przy pomocy skanera; zeskanować;
2. przejrzeć punkt po punkcie badany obiekt lub obszar w urządzeniu optycznym lub elektronicznym


SJP.pl


przesklepiać

wznosić nad czymś sklepienie


SJP.pl


przesklepić

wznieść nad czymś sklepienie


SJP.pl


przeskoczyć

czasownik przechodni dokonany (ndk. przeskakiwać)

 (1.1) skoczyć przez coś, z jednego miejsca na drugie

 (1.2) przemieścić się szybko

 (1.3) zmienić raptownie

 (1.4) pot. nie zatrzymać się w odpowiednim miejscu

 (1.5) pot. znaleźć sposób na coś lub na pokonanie kogoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pies przeskoczył przez płot i zaatakował wiewiórkę.

 (1.2) Jeżeli dwie chmury naelektryzowane przeciwnie natkną się na siebie, przeskoczy między nimi dwoma iskra.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. skok mrz., przeskoczenie n., przeskok mrz., skocznia ż.

 czas. przeskakiwać, skoczyć

Wiktionary


przeskok

Wyładowanie elektryczne – przepływ prądu elektrycznego w dielektryku (izolatorze) następujący pod wpływem pola elektrycznego. Warunkiem wystąpienia wyładowania elektrycznego jest obecność czynników jonizujących lub źródeł swobodnych elektronów.Może ono zachodzić w dielektrykach stałych, gazowych i ciekłych. W gazach obserwuje się błyski świetlne w postaci łuku elektrycznego lub piorunu oraz towarzyszące im efekty akustyczne.

Wikipedia


przeskrobać

1. potocznie: zrobić coś niewłaściwego; spsocić, zbroić, zmajstrować, zmalować;
2. dawniej: skrobiąc, przedziurawić


SJP.pl


przeskrobywać

potocznie: popełniać drobne przewinienia


SJP.pl


przeskubywać

rzadko: skubać wiele czegoś lub skubać coś na nowo


SJP.pl


przeskurczybyk

potocznie o kimś bardzo żywym, śmiałym, odważnym; kozak nad kozakami


SJP.pl


przeskład

1. materiał redakcyjny, drukarski złożony od nowa
2. ponowne składanie tekstu po dokonaniu w nim zmian
3. złożony, ale niewydrukowany materiał redakcyjny wskutek jego dezaktualizacji


SJP.pl


przeskładywać

składać na nowo tekst po wcześniejszych zmianach


SJP.pl


przęśl

krzew z rodziny gniotowatych; efedra


SJP.pl

Wikipedia


prześladować

czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) wyrządzać krzywdy, stale czynić przeszkody czy szykany

 (1.2) nieustannie niepokoić

 (1.3) nie pozwalać o sobie zapomnieć, być niemal stale obecnym

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czy można kogoś prześladować za jego własne pieniądze?

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prześladowanie n., prześladowca m., prześladowczyni ż., ślad m.

 przym. prześladowany, prześladowczy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) gnębić, krzywdzić, represjonować, sekować, szykanować, ścigać, uciskać

 (1.2) kłopotać, nagabywać, niepokoić, zadręczać

 (1.3) dręczyć

Wiktionary


prześladowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) powtarzające się przykrości, szykany przeciwko osobom o innych poglądach, wierze itp.

 (1.2) odczasownikowy od|prześladować.

Wiktionary

Opresja społeczna (łac. oppressio – ucisk) – wykluczanie, marginalizowanie, a nawet unicestwianie danych grup społecznych głównie w celu podkreślenia wyższości opresora, uprzywilejowania go i utrzymania go u władzy.

Opresja społeczna nie potrzebuje formalnie ustanowionego wsparcia instytucjonalnego do uzyskania pożądanego efektu – może odbywać się w sposób nieformalny, na gruncie indywidualnym. Stanowi ona metodę wzmocnienia grupowej tożsamości opresora poprzez zdefiniowanie go jako lepszego, bardziej wartościowego i stojącego na wyższym poziomie od wykluczonej grupy (zob. Inny).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Reżim Czerwonych Khmerów aresztował i zgładził prawie wszystkich podejrzanych o koneksje z obcymi lub poprzednim rządem, jak również inteligencję i przedstawicieli wolnych zawodów. Obiektem prześladowań byli Wietnamczycy, Czamowie (muzułmanie), chrześcijanie oraz mnisi buddyjscy.

 (1.1) (…) prześladowania wobec chrześcijan i muzułmanów są tam tak silne, że wielu jest zmuszonych do przejścia na buddyzm.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛɕladɔˈvãɲɛ, AS: pšeśladovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. prześladować

 przym. prześladowczy

 rzecz. prześladowca, prześladowczyni

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) szykanowanie, nękanie, ucisk, opresja

Wiktionary


prześladowca

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba, która nieustannie sprawia komuś przykrość, robi krzywdę, nęka drugą osobę

 (1.2) ktoś, kto nieustannie nagabuje o coś, niepokoi czymś

Wiktionary

Prześladowca (tytuł oryg. Joy Ride) – amerykański film fabularny (dreszczowiec) z 2001 roku, wyreżyserowany przez Johna Dahla.

Bohaterami filmu jest trójka młodych ludzi, którzy podczas podróży samochodowej zadzierają z psychopatycznym mordercą. Stają się obiektem jego terroru.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Prześladowca Janet Jackson otrzymał sądowy zakaz zbliżania się do piosenkarki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛɕlaˈdɔft͡sa, AS: pšeśladofca

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prześladowanie n., fż. prześladowczyni ż.

 przym. prześladowczy

 czas. prześladować ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dręczyciel, gnębiciel

 (1.2) grub. upierdliwiec

Wiktionary


prześladowczy

przymiotnik

 (1.1) związany z prześladowaniem — stałym wyrządzaniem krzywd, szykanowaniem lub nieustannym nagabywaniem

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prześladowanie n., prześladowca mos.

 czas. prześladować ndk.

Wiktionary


prześladowczyni

kobieta prześladująca kogoś; dręczycielka; gnębicielka


SJP.pl


prześledzać

badać, śledzić coś, sprawdzać od początku do końca


SJP.pl


prześlepiać

nie zauważać czegoś lub kogoś w odpowiedniej chwili


SJP.pl


prześlepić

nie zauważyć czegoś lub kogoś w odpowiedniej chwili


SJP.pl


przęślica

część kołowrotka służąca do umocowywania kądzieli


SJP.pl

Wikipedia


prześlice

Prześlice – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie sulęcińskim, w gminie Torzym.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.

Wikipedia


prześlicznie

przysłówek

 (1.1) przepięknie, niezwykle ślicznie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jakże było miło! Czy pan widział kiedy tak piękne tańce? Prawda, że było prześlicznie? Panna Woodhouse i pan Frank Churchill, nigdy nie widziałam nic równego! — Prześlicznie, prześlicznie!

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prześliczny

 przysł. ślicznie

Wiktionary


prześliczniej

stopień wyższy od przysłówka: prześlicznie


SJP.pl


prześliczny

przymiotnik

 (1.1) bardzo piękny, wyjątkowo śliczny, uroczy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Emilka jest prześliczną dziewczyną o uroczym uśmiechu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈɕlʲit͡ʃnɨ, AS: pšeślʹičny

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. prześlicznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przepiękny, przecudny

Wiktionary


przęślik

1. ciężarek obciążający wrzeciono, ułatwiający jego ruch obrotowy i zapobiegający zsuwaniu się nici z wrzeciona;
2. dawniej: kądziel


SJP.pl

Przęślik − ciężarek przymocowany do wrzeciona przy ręcznym wykonywaniu przędzy z lnu i wełny.

Przęśliki miały postać niewielkiego krążka z otworem. Miały za zadanie zwiększyć bezwładność wrzeciona i zapobiegać zsuwaniu się nici nawiniętych na wrzecionie. Wykonywano je z gliny, łatwo obrabialnych łupków, brązu, ołowiu, bursztynu, drewna.

Wikipedia


prześlizgać

potocznie: prześlizgać się - spędzić pewien czas na ślizganiu się


SJP.pl


przęślowate

o cechach przęślowatych (rodzina roślin)


SJP.pl

Wikipedia


przęślowaty

o cechach przęślowatych (rodzina roślin)


SJP.pl


przęślowce

rząd roślin nagonasiennych z dawnej klasy gniotowców


SJP.pl


przęślowiec

przedstawiciel rzędu roślin nagonasiennych z dawnej klasy gniotowców


SJP.pl


przesmaczny

potocznie: bardzo smaczny


SJP.pl


prześmiać

1. spędzić jakiś czas na śmianiu się; prześmiać się;
2. wyśmiać, wydrwić; obśmiać


SJP.pl


prześmiech

(zwykle w liczbie mnogiej) potocznie: ironia, kpina, drwina; prześmieszek, podśmiechujka


SJP.pl


prześmieszek

(zwykle w liczbie mnogiej) potocznie: ironia, kpina, drwina; prześmiech, podśmiechujka


SJP.pl


prześmiewca

prześmiewczy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba wyśmiewająca coś

Wiktionary

Patrz:

prześmiewczy

Powiązane:

 przysł. prześmiewczo

 rzecz. prześmiewczość ż.

 przym. prześmiewczy

Wiktionary


prześmiewczo

przysłówek

 (1.1) w sposób prześmiewczy

Wiktionary

Powiązane:

 czas. prześmiewać, prześmiewać się

 rzecz. prześmiewanie n., prześmiewca m., prześmiewczyni ż., prześmiewisko n., prześmiewka ż., prześmiewczość ż., uśmiech mrz.

 przym. prześmiewczy, prześmiewny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ironicznie, kpiarsko, kpiąco, satyrycznie, szyderczo, wyśmiewająco

Wiktionary


prześmiewczość

cecha osoby, filmu itp. wyrażających kpinę, szyderstwo, wyśmiewających się z kogoś lub z czegoś; szyderczość, cyniczność, złośliwość


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prześmiewcze; cecha tych, którzy są prześmiewczy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prześmiewka ż., prześmiewca m., prześmiewanie n., śmianie n., uśmiech mrz.

 czas. prześmiewać ndk., śmiać ndk.

 przym. prześmiewczy, prześmiewny

 przysł. prześmiewczo

Wiktionary


prześmiewczy

książkowo: wyrażający kpinę, szyderstwo, wyśmiewający się z kogoś; szyderczy, drwiący, cyniczny, sarkastyczny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) książk. drwiący z kogoś lub czegoś; szyderczy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Mrożek zachował zatem skłonność do staroświeckości, odebrał jej natomiast prześmiewcze funkcje.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈɕmʲjɛft͡ʃɨ, AS: pšeśmʹi ̯efčy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. uśmiech mrz., prześmiewka ż., prześmiewca m., prześmiewczość ż., prześmiewanie n.

 czas. prześmiewać się

 przym. prześmiewny

 przysł. prześmiewczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) szyderczy, kpiący, uszczypliwy, zjadliwy, mefistofelesowski, cięty, ironiczny, kąśliwy, sarkastyczny

Wiktionary


prześmiewczyni

prześmiewca; szyderczyni, ironistka


SJP.pl


prześmigiwać

bardzo szybko przemieszczać się, przemykać


SJP.pl


prześmignąć

bardzo szybko przemieścić się; przemknąć


SJP.pl


przesmradzać

przepełniać smrodem


SJP.pl


przesmycki

nazwisko


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Feliks Przesmycki − polski bakteriolog i wirusolog, pedagog
  • Piotr Przesmycki − rzymskokatolicki zakonnik i teolog
  • Wacław Przesmycki − polski dyplomata
  • Zenon Przesmycki − polski poeta, tłumacz i krytyk literacki oraz artystyczny

Wikipedia


przesmyk

1. wąskie, ciasne przejście między skałami, budynkami itp.; dróżka, ścieżyna;
2. wąski pas lądu między dwoma obszarami wód; istm, istmus, międzymorze;
3. wąski pas wody dzielący dwa lądy; cieśnina;
4. w łowiectwie: dróżka w leśnych zaroślach, którą zwykle chodzi zwierzyna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) geogr. wąski pas lądu łączący dwa większe obszary lądowe;

 (1.2) wąski pas wody rozdzielający dwa obszary lądowe

 (1.3) ciasne, wąskie przejście między dwoma obiektami

 (1.4) techn. przestrzeń między nitkami osnowy, przez którą przechodzi czółenko

 (1.5) łow. ścieżka używana przez dziką zwierzynę

Wiktionary

Przesmyk (międzymorze, istm) – wąski pas lądu łączący dwa większe obszary lądowe, oddzielający od siebie dwa morza, oceany lub inne akweny. Przesmyki stanowią najkorzystniejsze miejsca do budowy kanałów dla żeglugi morskiej, np. Kanał Panamski zbudowany został na Przesmyku Panamskim, a Kanał Sueski na Przesmyku Sueskim.

W innym znaczeniu: wąskie, ciasne przejście między skałami, budynkami itp.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przesmyki stanowią korzystne miejsca do budowy kanałów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛsmɨk, AS: pšesmyk

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) międzymorze, istm

 (1.2) cieśnina

Wiktionary


przesmyki

1. wąskie, ciasne przejście między skałami, budynkami itp.; dróżka, ścieżyna;
2. wąski pas lądu między dwoma obszarami wód; istm, istmus, międzymorze;
3. wąski pas wody dzielący dwa lądy; cieśnina;
4. w łowiectwie: dróżka w leśnych zaroślach, którą zwykle chodzi zwierzyna


SJP.pl

Przesmyki – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie siedleckim, w gminie Przesmyki. Ma status sołectwa. Leży w odległości ok. 24 km od granic Siedlec. Miejscowość jest siedzibą gminy.

W latach 1954-1972 wieś była siedzibą gromady Przesmyki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

Wikipedia


prześniwać

1. doznawać czegoś podczas snu;
2. przeżywać jakiś czas, śniąc


SJP.pl


przesnuwać

rzadko: snując, przeciągać, przesuwać


SJP.pl


przęsocin

Przęsocin (do 1945 niem. Neuendorf) – wieś w Polsce położona na Płaskowzgórzu Przęsocińskim w województwie zachodniopomorskim, w powiecie polickim w gminie Police przy granicy miasta Szczecin. Miejscowość jest usytuowana na Wzgórzach Warszewskich na skraju Puszczy Wkrzańskiej. W okolicy wsi płynie Przęsocińska Struga i Grzybnica.

Wikipedia


przesolenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przesolić.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛsɔˈlɛ̃ɲɛ, AS: pšesolńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przesalać, zasolić, solić, przesolić dk.

 rzecz. solanka ż., sól ż.

 przym. solankowy

Wiktionary


przesolić

1. dosypać za dużo soli, posolić zbyt mocno;
2. potocznie: przesadzić z czymś, przebrać w czymś miarę; przeholować, zagalopować się


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przesalać)

 (1.1) dokonany od|przesalać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈsɔlʲit͡ɕ, AS: pšesolʹić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zasolenie n., solanka ż., solniczka ż., sól ż., przesolenie n.

 czas. solić, zasolić, przesalać

 przym. zasolony, solankowy

 przysł. słono

Wiktionary


przesortowywać

sortując, dzielić coś według jakości


SJP.pl


przespać

czasownik przechodni dokonany (ndk. przesypiać)

 (1.1) spędzić czas na spaniu

 (1.2) śpiąc, przeoczyć

 (1.3) przen. przeoczyć

czasownik zwrotny dokonany przespać się

 (2.1) eufem. odbyć stosunek płciowy z kimś

 (2.2) przen. w zwrocie przespać się z czymś: zastanowić się nad czymś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Tak więc noc w Asuanie przespałem pod najprawdziwszą moskitierą.

 (2.1) […] facet umierał ze strachu, że po ślubie nie będzie już mógł przespać się z żadną inną kobietą.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛspat͡ɕ, AS: pšespać

Wiktionary

Powiązane:

 przym. śpiący

 rzecz. śpiący mos., przespanie n.

 czas. zaspać

Wiktionary


przespanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przespać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przespać dk.

Wiktionary


przespekulować

spekulując na giełdzie, stracić, zmarnować


SJP.pl


przespekulowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przespekulować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przespekulować dk.

 rzecz. spekulowanie n.

Wiktionary


prześpiech

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) stpol. powodzenie

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛɕpʲjɛx, AS: pšeśpʹi ̯eχ

Wiktionary


przespieczny

dawniej: bezpieczny


SJP.pl


przesrać

wulgarnie: przegrać, stracić coś w wyniku przegranej


SJP.pl


przesrane

wulgarnie: przegrać, stracić coś w wyniku przegranej


SJP.pl


przesrebrny

przymiotnik

 (1.1) daw. poet. rzad. bardzo srebrny, bardzo jasny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zjawia się, święta miesięczna dziewica / Łąki mgłą śćmione … przesrebrna gwiaździca / Srebrną swą strzałą rani i przenika.

Wiktionary


przesrywać

wulgarnie: przegrywać, tracić coś w wyniku przegranej


SJP.pl


przest.

skrót od: przestępczy


SJP.pl


przestać

czasownik nieprzechodni dokonany (ndk. przestawać)

 (1.1) dokonany od|przestawać. (przerywać coś)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛstat͡ɕ, AS: pšestać

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przestawać, postawić, zaprzestać

 rzecz. przestanie n.

Wiktionary


przestalać

przestalać się - przechodzić ze stanu stałego w gazowy (z pominięciem stanu ciekłego); sublimować


SJP.pl


przestanek

przestarzałe: chwilowe zaprzestanie robienia czegoś, przerwa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) przest. przerwa, zaprzestanie, ustanie czegoś; przerwa, pauza w czymś

 (1.2) przest. miejsce, w którym ktoś lub coś staje, zatrzymuje się itp.

 (1.3) przest. znak przestankowy w pisowni

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Daje (…) krótkie nauki, jak należy czytać wiersze polskie, zaznaczając w nich mały przestanek i zawieszenie głosu.

 (1.2) Drogę odbywaliśmy szybko, bo na wszystkich głównych przestankach czekały na nas rozstawne konie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈstãnɛk, AS: pšestãnek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestankowanie n.

 czas. przestankować ndk.

 przym. przestankowy

Wiktionary


przestanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przestać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. postawić, przestać dk.

Wiktionary


przestankowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) dający pauzę, przerwę; oddzielający od siebie dane części

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛstãŋˈkɔvɨ, AS: pšestãŋkovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestanek mrz.

Wiktionary


przestarz.

skrót od: przestarzały, przestarzale (czytany jako cały, odmienny wyraz)


SJP.pl


przestarzałość

archaiczność, niedopasowanie do współczesności


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przestarzałe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przestarzały

Wiktionary


przestarzały

przestarzeć (się) - stać się nieaktualnym, wyjść z użycia, z mody, ze zwyczaju


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który wyszedł z użycia, ze zwyczaju

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W fabrykach znajduje się przestarzały sprzęt.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛstaˈʒawɨ, AS: pšestažau̯y

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestarzałość ż.

 przysł. przestarzale

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) staroświecki, stary, starej daty, starodawny, staromodny, niemodny, nienowoczesny, przedpotopowy

Wiktionary


przestarzeć

przestarzeć (się) - stać się nieaktualnym, wyjść z użycia, z mody, ze zwyczaju


SJP.pl


przestaszewski

nazwisko


SJP.pl


przestawać

czasownik

 (1.1) przerywać jakąś czynność, nie robić czegoś dłużej

 (1.2) przest. obcować z kimś

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈstavat͡ɕ, AS: pšestavać

Wiktionary

Powiązane:

 czas. zaprzestawać, zaprzestać, przestać, postawić

 rzecz. przestawanie n.

Wiktionary


przestawanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przestawać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. postawić, przestawać ndk.

Wiktionary


przestawiać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przestawić)

 (1.1) zmieniać położenie czegoś

 (1.2) zmieniać kolejność czegoś

 (1.3) zmieniać główny kierunek, założenia czegoś

 (1.4) stawiać od nowa, w innym miejscu

czasownik zwrotny niedokonany przestawiać się (dk. przestawić się)

 (2.1) zaczynać stosować inny styl życia w jakiejś dziedzinie

 (2.2) ulegać przestawieniu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestawianie n., przestawienie n., przestawność ż., przestawka ż., przestawnica ż., przestawnia ż.

 czas. stawiać, postawić, przestawić dk.

 przym. przestawny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przesuwać

 (1.2) przekładać, zamieniać

 (1.3) przeobrażać

 (1.4) przebudowywać

Wiktionary


przestawialny

1. dający się przemieścić, ustawić w innym miejscu;
2. dający się przekształcić, inaczej ukierunkować


SJP.pl


przestawianie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przestawiać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestawienie n., przestawność ż., przestawka ż., przestawnica ż., przestawnia ż.

 czas. postawić, przestawiać ndk., przestawić dk.

 przym. przestawny

Wiktionary


przestawić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przestawiać)

 (1.1) zmienić położenie czego

 (1.2) zmienić kolejność czego

 (1.3) zmienić główny kierunek, założenia czegoś

 (1.4) postawić od nowa, w innym miejscu

czasownik zwrotny dokonany przestawić się (ndk. przestawiać się)

 (2.1) zacząć stosować inny styl życia w jakiejś dziedzinie

 (2.2) ulec przestawieniu

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈstavʲit͡ɕ, AS: pšestavʹić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestawianie n., przestawienie n., przestawność ż., przestawka ż., przestawnica ż., przestawnia ż.

 czas. postawić, przestawiać ndk.

 przym. przestawny

Wiktionary


przestawienie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przestawić.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛstaˈvʲjɛ̇̃ɲɛ, AS: pšestavʹi ̯ė̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestawianie n., przestawność ż., przestawka ż., przestawnica ż., przestawnia ż.

 czas. postawić, przestawić dk., przestawiać ndk.

 przym. przestawny

Wiktionary


przestawka

przestawienie głosek w wyrazie; metateza


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jęz. przestawienie głosek lub sylab w wyrazie;

Wiktionary

Przestawka, inaczej metateza (gr. μετάθεσις metáthesis) – jeden z podstawowych zależnych procesów fonetycznych, polegająca na zmianie kolejności sąsiednich głosek.

Na przykład staropolskie błcha, ps. blъxa (porównaj lit. blusà, słow. blcha) dało pol. pchła z przestawieniem ch i ł. Dzięki temu uniknięto normalnej asymilacji i zrównania z formą czasownika pcha (porównaj jabłko [japko]).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Nie ma więc sensu określać chronologii tego, co było wcześniej: przestawka, czy zanik jerów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈstafka, AS: pšestafka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestawianie ż., przestawienie n., przestawność ż., przestawnica ż., przestawnia ż.

 czas. przestawiać ndk., przestawić dk.

 przym. przestawny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) metateza

Wiktionary


przestawnia

1. odstąpienie od naturalnego szyku wyrazów w zdaniu; inwersja, przekładnia, hyperbaton, szyk przestawny, metateza;
2. potocznie: zwrotnica (urządzenie kolejowe)


SJP.pl

Wikipedia


przestawność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przestawne

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestawianie n., przestawienie n., przestawka ż.

 czas. przestawiać ndk., przestawić dk.

 przym. przestawny

 przysł. przestawnie

Wiktionary


przestebnowywać

przeszywać coś ściegiem tworzącym nieprzerwaną linię


SJP.pl


przestękiwać

potocznie:
1. uskarżać się na dolegliwości;
2. czytać coś, stękając, dukając


SJP.pl


przestęp

roślina zielna z dyniowatych, częsta w parkach


SJP.pl

Wikipedia


przestępca

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba, która dopuściła się przestępstwa

Wiktionary

Przestępstwo – czyn zabroniony uznany za zasadniczo społecznie szkodliwy lub społecznie niebezpieczny, konkretnie zdefiniowany i zagrożony karą na mocy prawa karnego.

W większości krajów istnieją kodeksy karne, zawierające zbiory norm prawa karnego, lecz w niektórych krajach takiej kodyfikacji nie przeprowadzono.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Policja złapała groźnego przestępcę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈstɛ̃mpt͡sa, AS: pšestmpca

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestępczość ż., przestępstwo n.

:: fż. przestępczyni ż.

 przym. przestępczy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) złoczyńca

Wiktionary


przestępczość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) krym. popełnianie przestępstw

 (1.2) krym. ogół popełnionych przestępstw

Wiktionary

Przestępczość – zbiór czynów popełnionych na obszarze danej jednostki terytorialnej, które są zabronione ustawowo pod groźbą kary. Przestępczość jest zjawiskiem społecznym.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: pʃɛˈstɛ̃mpt͡ʃɔɕt͡ɕ, AS: pšestmpčość

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestępstwo n., przestępca m., przestępczyni ż.

 przym. przestępczy

Wiktionary


przestępczy

1. dotyczący przestępcy, właściwy przestępcy;
2. będący przestępstwem, np. czyn przestępczy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z przestępczością i przestępcami; właściwy przestępcom

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jeden z tamtejszych wychowawców w liście do redakcji opisał malwersacje, jakich dopuszczała się dyrektorka wspólnie z kuratorem, pod osłoną wojewódzkich władz partyjnych. Tu mechanizm był podobny – ewidentna działalność przestępcza, tym razem wyjątkowo parszywa, bo polegająca na żerowaniu na dzieciach – sierotach i pełne krycie tej działalności przez kolesiów z władz wojewódzkich.

 (1.1) Kontakt ten oznacza, że tradycje przestępcze mogą być i są przekazywane kolejnym generacjom w sposób podobny do sposobu przekazywania języka i innych wytworów społecznych.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈstɛ̃mpt͡ʃɨ, AS: pšestmpčy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestępstwo n., przestępczość ż., przestępca m., przestępczyni ż.

 przym. przestępny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kryminalny, przestępny, karalny

Wiktionary


przestępczyni

kobieta, która popełniła przestępstwo


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) praw. kobieta, która popełniła przestępstwo

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Policja aresztowała groźną przestępczynię.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛstɛ̃mpˈt͡ʃɨ̃ɲi, AS: pšestẽmpčńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestępczość ż., przestępstwo n.

:: fm. przestępca m.

 przym. przestępczy

Wiktionary


przestępność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przestępne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przestępny

Wiktionary


przestępny

1. niezgodny z prawem, będący przestępstwem; przestępczy;
2. rok przestępny - rok, w którym jest 366 dni;
3. w matematyce: funkcja przestępna - funkcja niespełniająca żadnego równania algebraicznego, np. funkcja wykładnicza lub trygonometryczna; funkcja niealgebraiczna


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) praw. stanowiący przestępstwo

 (1.2) astr. dodawany w celu synchronizacji odmierzanego czasu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ale Dickson nie chciał występować z nimi wcześniej, aż nie zdobędzie dowodów jego przestępnej działalności na giełdzie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestąpienie n., przestępowanie n., przestępność ż.

 czas. przestąpić dk., przestępować ndk.

 przym. przestępczy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przestępczy, występny, zbrodniczy

Wiktionary


przestępstwo

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) praw. czyn zabroniony pod groźbą kary jako zbrodnia lub występek, przez ustawę karną obowiązującą w czasie jego popełnienia, bezprawny, zawiniony, społecznie szkodliwy;

Wiktionary

Przestępstwo – czyn zabroniony uznany za zasadniczo społecznie szkodliwy lub społecznie niebezpieczny, konkretnie zdefiniowany i zagrożony karą na mocy prawa karnego.

W większości krajów istnieją kodeksy karne, zawierające zbiory norm prawa karnego, lecz w niektórych krajach takiej kodyfikacji nie przeprowadzono.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Kradzież z włamaniem jest przestępstwem ściganym z urzędu.

 (1.1) Jak wynika z raportów Komendy Wojewódzkiej Policji (…), dynamika przestępczości na tych obszarach jest wysoka, szczególnie w niektórych typach przestępstw, co dotyczy przede wszystkim przemytu i handlu narkotykami bronią, materiałami rozszczepialnymi oraz papierosami (…)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈstɛ̃mpstfɔ, AS: pšestmpstfo

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestępca m., przestępczyni ż., przestępczość ż.

 przym. przestępczy

 przysł. przestępczo

Wiktionary


przester

efekt dźwiękowy w grze na gitarze


SJP.pl

Overdrive (potocznie „przester”) – efekt gitarowy, którego działanie polega na ścinaniu wierzchołków sygnału elektrycznego z gitary, dzięki czemu w obwiedni sygnału pojawia się płaski poziomy odcinek o stałej amplitudzie, czyli tzw. faza podtrzymania w sensie ADSR (od ang. wyrazów: attack – narastanie, decay – opadanie, sustain – podtrzymanie, release – zwolnienie). Ponieważ charakterystyki większości ograniczników amplitudy są asymptotyczne, więc formalnie faza podtrzymania jest początkowo bardzo płaską fazą opadania, ale ludzkie ucho nie jest w stanie wychwycić tak powolnego ubytku poziomu dźwięku.

Wikipedia


przesterowywać

1. powodować zniekształcenia dźwięków w urządzeniach dźwiękowych przez zbyt silny sygnał;
2. oddziaływać na jakiś mechanizm celem wywołania zmian w jego pracy


SJP.pl


przęstka

Wikipedia


przęstkowate

o cechach przęstkowatych (rodzina roślin)


SJP.pl

Wikipedia


przęstkowaty

o cechach przęstkowatych (rodzina roślin)


SJP.pl


przestój

1. nieplanowana przerwa w pracy, produkcji itp.;
2. postój środków transportowych ponad przewidziany czas;
3. w leśnictwie: drzewo niewycięte w czasie przewidzianym do wyrębu


SJP.pl

Przestój (ang. downtime) – przerwa w działaniu obiektu, wynikająca z przyczyn losowych.

Dotyczyć może np. maszyny, komputera, serwera lub dostępności usługi.

Wikipedia


przestrach

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) psych. nagłe, silne uczucie strachu lub przerażenia

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zbladła z przestrachu, widząc cień za oknem.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. strach mzw./mrz.

Wiktionary


przestraszać

wywoływać w kimś strach; wystraszać, nastraszać


SJP.pl


przestraszenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przestraszyć.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przestraszyć

 rzecz. strach mrz./mzw.

Wiktionary


przestraszony

przymiotnik

 (1.1) taki, który przestraszył się lub wyrażający przestrach

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przestraszyć dk.

Wiktionary


przestraszyć

czasownik przechodni dokonany

 (1.1) wzbudzić w kimś strach, wywołać w kimś przerażenie, obawę

czasownik zwrotny dokonany przestraszyć się

 (2.1) poczuć strach, przerażenie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ledwie tych słów domówiła, kiedy jakiś szelest ją przestraszył; z lękiem spojrzała ku oknu i cofnęła się do drzwi nasłuchując.

 (2.1) Pies nie był na smyczy, a kiedy nieoczekiwanie rozległy się wystrzały ćwiczeń wojskowych, przestraszył się i uciekł.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈstraʃɨt͡ɕ, AS: pšestrašyć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. strach mrz./mzw., straszenie

 czas. straszyć, wystraszyć, nastraszyć

 przym. straszny

 przysł. strasznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przerazić, zaniepokoić

 (2.1) pot. przen. dostać cykora

Wiktionary


przestroga

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) uwaga ostrzegająca przed czymś

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ostrzeżenie

Wiktionary


przestrojnik

przestrojnik trawnik - motyl z rodziny rusałkowatych


SJP.pl


przestronniej

stopień wyższy od przysłówków: przestronno, przestronnie


SJP.pl


przestronniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: przestronny


SJP.pl


przestronność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przestronne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przestronny

Wiktionary


przestronny

przymiotnik

 (1.1) taki, który ma dużo wolnego miejsca, wolnej przestrzeni

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przestronny dziedziniec otaczały kolumny, parterowe portyki i piętrowe loggie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈstrɔ̃nːɨ, AS: pšestrõ•ny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestronność ż.

 przysł. przestronnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) szeroki, obszerny

Wiktionary


przestrożnica

przestrożnica żółtorożka - gatunek motyla z rodziny wycinkowatych


SJP.pl


przestrugać

dawniej:
1. potocznie: zrobić coś niewłaściwego; przeskrobać, spsocić, zbroić, zmajstrować, zmalować;
2. strugając, przedziurawić


SJP.pl


przestryj

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) daw. brat dziadka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prastryjostwo n., prastryj mos.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dziadek stryjeczny, dziad stryjeczny, daw. prastryj

Wiktionary


przestryjec

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) stpol. brat pradziadka

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) starszy wuj

Wiktionary


przestrzał

Przestrzał – polski herb szlachecki z nobilitacji, pochodzenia węgierskiego.

Wikipedia


przestrzałowy

1. związany z przebiciem czegoś na wylot;
2. potocznie: wychodzący z dwóch przeciwległych stron i przebiegający przez całą długość lub szerokość


SJP.pl


przestrzec

czasownik przechodni dokonany (ndk. przestrzegać)

 (1.1) dokonany od|przestrzegać. (w znaczeniu ostrzegać)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Od ambasadora USA dowiaduje się, że Rosjanie szykują tajną operację, wskutek której jego kraj utraci niezależność. Po namyśle dzwoni do ambasadora sowieckiego, by go przestrzec, że Amerykanie o wszystkim wiedzą.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛsṭʃɛt͡s, AS: pšesṭšec

Wiktionary


przestrzegać

1. udzielać przestrogi; ostrzegać;
2. stosować się do czegoś


SJP.pl

czasownik przechodni

 (1.1) ostrzegać kogoś przed czymś

 (1.2) stosować się do czegoś, być w zgodzie z jakimś przepisem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Matka przestrzegała dzieci przed przechodzeniem na czerwonym świetle.

 (1.2) Przepisów BHP należy bezwzględnie przestrzegać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈsṭʃɛɡat͡ɕ, AS: pšesṭšegać

Wiktionary

Powiązane:

 (1.1-2) rzecz. przestrzeganie; zob. ostrzegać./ostrzec

 (1.1) rzecz. przestroga

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ostrzegać (zob. uwagi)

 (1.2) stosować, wypełniać, zachowywać, respektować

Wiktionary


przestrzeganie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przestrzegać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛsṭʃɛˈɡãɲɛ, AS: pšesṭšegãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przestrzegać

Wiktionary


przestrzelać

strzelić, strzelać kilkakrotnie z broni palnej w celu jej wypróbowania; przestrzeliwać


SJP.pl


przestrzelski

nazwisko


SJP.pl


przestrzeń

1. nieograniczony trójwymiarowy obszar, w którym zachodzą zjawiska fizyczne;
2. zbiór wszystkich elementów danej teorii wraz ze strukturą umożliwiającą ich badanie;
3. rozległy obszar, bez widocznych granic;
4. odległość między czymś a czymś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) określony obszar – dwu- lub trójwymiarowy

 (1.2) fiz. miejsce, w którym odbywają się zjawiska fizyczne;

 (1.3) geom. nieograniczona co najmniej trójwymiarowa rozciągłość, jedno z podstawowych pojęć geometrii;

 (1.4) mat. zbiór, na którym określono dodatkową strukturę;

Wiktionary

Przestrzeń – zbiór elementów, zwykle nazywanych punktami, z pewną dodatkową strukturą; definiuje zakres, czy ramy rozpatrywanych w niej zjawisk:

  • przestrzeń – w matematyce,
  • przestrzeń – w fizyce,
  • przestrzeń – w filozofii,
  • przestrzeń – w geografii,
  • przestrzeń – w antropologii
  • przestrzeń polityczna – w politologii,
  • przestrzeń kosmiczna – w astronomii,
  • przestrzeń nazw;

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W beletrystyczno-publicystycznej formie ukazał bezpośredniość i bezceremonialność Amerykanów, szybko rosnące miasta, rozległe przestrzenie kontynentu, który przemierzał koleją, konno i pieszo, żyzne doliny, skalne pustkowia i dzikie zwierzęta.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛsṭʃɛ̃ɲ, AS: pšesṭšẽń

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestrzenność ż.

 przym. przestrzenny

Wiktionary


przestrzenniej

stopień wyższy od przysłówka: przestrzennie


SJP.pl


przestrzenno-czasowy

przestrzenny i czasowy; czasowo-przestrzenny


SJP.pl


przestrzenność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przestrzenne

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestrzeń ż.

 przym. przestrzenny

 przysł. przestrzennie

Wiktionary


przestrzenny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) dotyczący przestrzeni

 (1.2) mający trzy wymiary

przymiotnik jakościowy

 (2.1) taki, który posiada dużą przestrzeń

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestrzeń ż., przestrzenność ż., rozprzestrzenianie n., rozprzestrzenienie n.

 czas. rozprzestrzeniać ndk., rozprzestrzenić dk.

 przym. przestrzeniowy

 przysł. przestrzennie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) rzad. przestrzeniowy

 (1.2) trójwymiarowy, bryłowy

 (2.1) przestronny

Wiktionary


przestudiowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przestudiować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przestudiować dk.

Wiktionary


przestukiwać

rzadko: przekazywać coś za pomocą stukania


SJP.pl


przestwór

książkowo: szeroka, rozległa przestrzeń lub rozciągająca się nad nią atmosfera; przestworze


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) książk. duża, szeroka i pusta przestrzeń

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wpłynąłem na suchego przestwór oceanu. / Wóz nurza się w zieloność i jak łódka brodzi.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛstfur, AS: pšestfur

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestworze n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) bezkres, przestworze, dal

Wiktionary


przestwory

książkowo: szeroka, rozległa przestrzeń lub rozciągająca się nad nią atmosfera; przestworze


SJP.pl


przestworza

książkowo: szeroka, rozległa przestrzeń lub rozciągająca się nad nią atmosfera; przestwór


SJP.pl


przestworze

książkowo: szeroka, rozległa przestrzeń lub rozciągająca się nad nią atmosfera; przestwór


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) książk. rozległa, nieograniczona przestrzeń (zwykle w liczbie mnogiej)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) …»Tryptolem się zowię, / W sławnych Atenach moi mieszkali przodkowie. / Ja nie pieszo przez lądy, nie w łodzi przez morze / Ale tu przez powietrzne przybyłem przestworze…«

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈstfɔʒɛ, AS: pšestfože

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przestwór m.

Wiktionary


przestygać

ostudzać się tak, że nie jest się jeszcze całkiem zimnym


SJP.pl


przestygnąć

ostudzić się tak, że nie jest się jeszcze całkiem zimnym


SJP.pl


przestygnięty

taki, który przestygnął; przestygły


SJP.pl


przestygły

taki, który przestygł; przestygnięty


SJP.pl


przesubtelniony

przesadnie subtelny


SJP.pl


przesunąć

1. zmienić miejsce, położenie czegoś bez odrywania od podłoża;
2. przemieścić coś wzdłuż jakiejś powierzchni, lekko jej dotykając;
3. zmienić położenie części elementów jakiegoś urządzenia, mechanizmu lub zmienić sposób jego pracy;
4. zmienić kolejność, czas, termin czegoś;
5. przenieść kogoś na inne stanowisko, włączyć do innej grupy, kategorii


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przesuwać)

 (1.1) dokonany od|przesuwać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈsũnɔ̃ɲt͡ɕ, AS: pšesũnõńć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesunięcie n., suw mrz.

 czas. sunąć, zasuwać, przesuwać

Wiktionary


przesunięcie

1. zmienić miejsce, położenie czegoś bez odrywania od podłoża;
2. przemieścić coś wzdłuż jakiejś powierzchni, lekko jej dotykając;
3. zmienić położenie części elementów jakiegoś urządzenia, mechanizmu lub zmienić sposób jego pracy;
4. zmienić kolejność, czas, termin czegoś;
5. przenieść kogoś na inne stanowisko, włączyć do innej grupy, kategorii


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przesunąć.

Wiktionary

  • przemieszczenie (fizyka)
  • przemieszczenie (mechanika)
  • przemieszczenie (psychologia)
  • przemieszczenie (wojsko)
  • translacja (matematyka)
  • przesunięcie bitowe

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛsũˈɲɛ̇̃ɲt͡ɕɛ, AS: pšesũńė̃ńće

Wiktionary

Powiązane:

 czas. zasuwać, przesunąć dk., przesuwać ndk., poprzesuwać dk., sunąć

 rzecz. przesuwanie n., poprzesuwanie n., suw mrz.

Wiktionary


przesuw

w technice: przemieszczanie, przesuwanie czegoś, np. taśmy filmowej, elementu maszyny, aparatu itp. w określonym kierunku


SJP.pl


przesuwać

1. zmieniać miejsce, położenie czegoś bez odrywania od podłoża;
2. przemieszczać coś wzdłuż jakiejś powierzchni, lekko jej dotykając;
3. zmieniać kolejność, czas, termin czegoś


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. przesunąć)

 (1.1) zmieniać położenie

 (1.2) zmieniać termin

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Może Ci się nie podoba, ale w ten oto sposób przesunęłam meble.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈsuvat͡ɕ, AS: pšesuvać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. suw mrz., przesuw m., przesuwak m., przesuwka ż., przesuwność ż., przesuwalność ż., przesunięcie n., przesuwanie n.

 czas. zasuwać, sunąć, przesunąć dk.

 przym. przesuwny, przesuwalny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) posuwać, suwać

 (1.2) przekładać

Wiktionary


przesuwacz

w technice: urządzenie lub przyrząd służący do przesuwania czegoś, zazwyczaj stanowiący element jakiegoś urządzenia; przesuwak, przesuwnik


SJP.pl


przesuwak

w technice:
1. w technice: urządzenie lub przyrząd służący do przesuwania czegoś, zazwyczaj stanowiący element jakiegoś urządzenia; przesuwacz, przesuwnik;
2. w maszynie do pisania: klawisz, którego naciśnięcie powoduje przesunięcie się wałka, bez względu na nastawione zastawki tabulatora


SJP.pl


przesuwalnia

w technice: miejsce, np. w kopalniach, w kolejowych zakładach naprawczych itp., w którym przesuwa się wagony kolejowe z jednego toru na drugi, równoległy do niego; przesuwnica


SJP.pl


przesuwalność

zdolność do przesuwania się; ruchomość, mobilność


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przesuwalne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przesuwalny

 czas. przesuwać

Wiktionary


przesuwalny

taki, który daje się przesunąć; przesuwny, ruchomy


SJP.pl


przesuwanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przesuwać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. zasuwać, przesuwać ndk.

 rzecz. przesunięcie n., suw mrz.

Wiktionary


przesuwarka

urządzenie ciągnikowe do przesuwania taśmociągów


SJP.pl

Przesuwarka taśmociągów - urządzenie ciągnikowe w konstrukcji bardzo podobne do układarki rur, wyposażone w wysięgnik i osprzęt hakowy z odpowiednią głowicą; wykorzystywane najczęściej w kopalniach odkrywkowych do przemieszczania taśmociągów.

Wikipedia


przesuwczy

w geografii: taki, który powstał wskutek przesuwu warstw skalnych w poziomie, np. uskok przesuwczy


SJP.pl


przesuwka

1. w technice: element, który się przesuwa i za pomocą którego można zmieniać parametry jakiegoś urządzenia;
2. w językoznawstwie: szereg zmian opozycji fonologicznych zachodzących pomiędzy poszczególnymi klasami spółgłosek;
3. ruchoma część suwaka logarytmicznego


SJP.pl

Przesuwka, offset, ofsetka – środek stylistyczny polegający na wielokrotnym powtórzeniu (lub użyciu podobnego) członu wersu z częściowym przesunięciem pierwszego słowa na początku bądź na końcu linijki.

Wikipedia


przesuwkowy

1. taki, który dotyczy ruchomej części suwaka;
2. przymiar przesuwkowy - przyrząd służący do mierzenia długości i szerokości przedmiotów oraz średnic i głębokości otworów, składający się z suwaka przesuwanego po prowadnicy oraz ze szczęk obejmujących przedmiot w czasie pomiaru; suwmiarka


SJP.pl


przesuwnica

w technice: miejsce, np. w kopalniach, w kolejowych zakładach naprawczych itp., w którym przesuwa się wagony kolejowe z jednego toru na drugi, równoległy do niego; przesuwalnia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wózek z napędem elektrycznym poruszający się po szynach

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Do wjazdu na przesuwnicę używa się co najmniej dwóch wózków.

Wiktionary


przesuwnik

w technice:
1. urządzenie służące do zmiany położenia czegoś; przesuwak, przesuwacz;
2. urządzenie służące do zmiany charakterystyki czegoś, np. przebiegu prądu elektrycznego


SJP.pl


przesuwnikowy

taki, którego elementem jest przesuwnik, np. podzielnia przesuwnikowa


SJP.pl


przesuwność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przesuwne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przesuwny

 czas. przesuwać

Wiktionary


przesuwny

taki, który daje się przesunąć; przesuwalny, ruchomy


SJP.pl


przeświadczenie

przekonać o czymś, złożyć dowody czegoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) przekonanie na jakiś temat

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Twoje przeświadczenie o pomocy wzajemnej jest naiwne.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛɕfʲjaṭˈt͡ʃɛ̃ɲɛ, AS: pšeśfʹi ̯aṭčńe

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) twierdzenie, wyobrażenie

Wiktionary


przeświadczony

przekonać o czymś, złożyć dowody czegoś


SJP.pl


przeświadczyć

przekonać o czymś, złożyć dowody czegoś


SJP.pl


przeświecać

czasownik

 (1.1) o świetle przenikać przez jakąś przeszkodę, przejrzysty przedmiot

 (1.2) przepuszczać przez siebie światło

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Promienie słoneczne przeświecają przez firanki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈɕfʲjɛt͡sat͡ɕ, AS: pšeśfʹi ̯ecać

Wiktionary

Powiązane:

 czas. świecić, przeświecić

 rzecz. świeca ż., świecznik mrz./mzw.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przebijać, prześwitywać

Wiktionary


przeświecający

taki, który można przejrzeć na wylot, przez który można zobaczyć to, co jest po drugiej stronie; przezroczysty, przejrzysty


SJP.pl


przeświecalny

rzadko: przeświecający, przezroczysty


SJP.pl


przeświecanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeświecać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. nieprzeświecanie n.

 czas. przeświecać ndk.

Wiktionary


prześwietlać

czasownik przechodni niedokonany (dk. prześwietlić)

 (1.1) niedokonany od|prześwietlić.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prześwietlanie n., prześwietlenie n., światło n.

 czas. prześwietlić dk.

 przym. światły, świetlany

Wiktionary


prześwietlanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od| prześwietlać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛɕfʲjɛˈtlãɲɛ, AS: pšeśfʹi ̯etlãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. prześwietlać, prześwietlić

 rzecz. światło n., prześwietlenie n.

 przym. świetlany, światły

Wiktionary


prześwietlenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) med. badanie polegające na przepuszczeniu przez określoną część ciała promieni rentgenowskich w celu uzyskania jej obrazu na ekranie fluoryzującym

 (1.2) med. obraz uzyskany w wyniku prześwietlenia (1.1) na ekranie fluoryzującym lub na kliszy

 (1.3) środ. więz. przesłuchanie

Wiktionary

  • prześwietlenie – fluoroskopia
  • "prześwietlenie" – popularna nazwa zdjęcia uzyskanego przy pomocy promieni Roentgena
  • prześwietlenie w fotografii – nadmierne naświetlenie materiału światłoczułego, którego skutkiem jest spłaszczenie kontrastu
  • Prześwietlenie – program publicystyczny TVN
  • Prześwietlenie – polski krótkometrażowy film dokumentalny z 1974 roku

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. prześwietlanie n.

 czas. prześwietlić dk., prześwietlać ndk.

Wiktionary


prześwietlić

czasownik przechodni dokonany (ndk. prześwietlać)

 (1.1) med. przepuścić promieniowanie rentgenowskie przez badany część ciała w celu uzyskania jej obrazu na ekranie fluoryzującym

 (1.2) świecąc, przeniknąć przez coś lub przez kogoś

czasownik nieprzechodni dokonany (ndk. prześwietlać)

 (2.1) przest. przeświecić, przebłysnąć

 (3.2) fot. o fotografii, materiałach fotograficznych, matrycy światłoczułej: zostać nadmiernie naświetlonym

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈɕfʲjɛtlʲit͡ɕ, AS: pšeśfʹi ̯etlʹić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prześwietlanie n., prześwietlenie n., światło n.

 czas. prześwietlać ndk.

 przym. światły, świetlany

Wiktionary


prześwietlik

gatunek kilku pluskwiaków z rodziny prześwietlikowatych


SJP.pl


prześwietlikowate

rodzina pluskwiaków


SJP.pl


prześwisnąć

np. o pocisku, wietrze: przelecieć ze świstem


SJP.pl


prześwit

1. odstęp między elementami czegoś
2. otwór przepuszczający światło
3. przejście przez budynek o otwartym wlocie i wylocie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) odstęp między dwoma przedmiotami lub między elementami czegoś, odległość między dwoma płaszczyznami ograniczającymi otwór; także. otwór, wolne miejsce przepuszczające światło, odsłaniające jakiś widok

 (1.2) archit. przejście lub przejazd przez budynek

Wiktionary

Prześwit

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛɕfʲit, AS: pšeśfʹit

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prześwitywanie n., prześwitanie n.

 czas. prześwitywać ndk., prześwitać ndk.

 przym. prześwitowy

 przysł. prześwitowo

 ims. prześwitujący

Wiktionary


prześwitywać

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) być widocznym przez coś

 (1.2) (o cienkim materiale) przepuszczać częściowo światło

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Spod zielonej farby lekko prześwituje czerwona.

 (1.1) Przez grube zasłony słabo prześwituje słońce.

 (1.2) Zobacz, czy mi bluzka nie prześwituje!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛɕfʲiˈtɨvat͡ɕ, AS: pšeśfʹityvać

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prześwitujący

 rzecz. prześwitywanie n., prześwit mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1-2) przebijać

 (1.2) przeświecać

Wiktionary


prześwitywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|prześwitywać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛɕfʲitɨˈvãɲɛ, AS: pšeśfʹityvãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. prześwitywać

 rzecz. prześwit mrz.

Wiktionary


przesycalność

cecha czegoś dającego się przesycić


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przesycalne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przesycalny

Wiktionary


przesycalny

dający się przesycać


SJP.pl


przesycanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przesycać.

Wiktionary

Przesycanie – obróbka cieplna, której poddawana jest m.in. stal w celu stabilizacji austenitu. Uzyskanie stabilnego austenitu zwiększa odporność stali na korozję.

Polega na nagrzaniu stali do temperatury, w której nastąpi przemiana austenityczna, a następnie, tak jak w hartowaniu, szybkie schładzanie.

Wikipedia

Powiązane:

 czas. przesycać ndk.

Wiktionary


przesycić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przesycać)

 (1.1) dokonany od|przesycać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Sposób odgrodzenia urzędnika od petenta, zastosowany przez prawicę w urzędach dzielnicowych i Urzędzie Miasta, to patologia przesycona absolutnym brakiem zaufania do wszystkich i wszystkiego.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈsɨt͡ɕit͡ɕ, AS: pšesyćić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesyt mrz.

Wiktionary


przesympatyczny

bardzo sympatyczny, bardzo miły


SJP.pl


przesyp

1. wąski, długi pas lądu, rodzaj piaszczystego wału naniesionego przez fale morskie i odcinającego zatokę lub zalew od morza
2. przenoszenie czegoś na inne miejsce za pomocą przesypywania


SJP.pl

Przesyp (łac. precep) — przypuszczalna nazwa daniny płaconej w naturze panującym przez solników za prawo do korzystania z salin kołobrzeskich w średniowieczu.

Wikipedia


przesypanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przesypać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przesypać dk.

Wiktionary


przesypianie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przesypiać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. zaspać, przesypiać ndk.

Wiktionary


przesypowy

przesyp


SJP.pl

Patrz:

przesyp

przesypywać

czasownik

 (1.1) wysypując coś, wsypać to do czegoś innego

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛsɨˈpɨvat͡ɕ, AS: pšesypyvać

Wiktionary

Powiązane:

 czas. wsypywać, przesypać dk.

 rzecz. przesypywanie n.

Wiktionary


przesypywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przesypywać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przesypywać ndk.

Wiktionary


przesyt

1. uczucie przepełnienia wskutek nadmiernego jedzenia lub picia;
2. uczucie znużenia, zniechęcenia, spowodowane nadmiarem doznań lub wrażeń; zblazowanie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) stan odczuwania nieprzyjemności w wyniku nadmiernego spożycia jedzenia lub picia

 (1.2) stan przykrego poczucia nadmiaru wrażeń

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Mimo tych innowacji Jerzy Filar miał przesyt i nudności na myśl o tej piosence.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesycenie n.

 czas. przesycać ndk., przesycić dk.

 przym. przesycony

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przesycenie

 (1.2) zniechęcenie, znużenie

Wiktionary


przesył

przesłanie, przesyłanie czegoś na duże odległości


SJP.pl

Przepustowość, pojemność kanału – rzeczywista szerokość pasma zmierzona o określonej porze dnia przy użyciu określonych tras sieciowych i podczas transmisji siecią określonych zbiorów danych.

Pojęcie to jest często stosowane jako synonim maksymalnej ilości informacji, jaka może być przesyłana przez dany kanał komunikacyjny w jednostce czasu. Czasami używane jest określenie „szybkość” (na przykład sieci komputerowej), które jest błędne, ponieważ przepustowość dotyczy liczby transmitowanych bitów, a nie zmiany fizycznego położenia jakiegoś obiektu, w jednostce czasu.

Wikipedia


przesyłać

czasownik przechodni niedokonany (dk. przesłać)

 (1.1) niedokonany od|przesłać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Informacja zebrana z sieci odpowiednio rozmieszczonych radarów, po przetworzeniu, jest przesyłana do centrum operacyjnego.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈsɨwat͡ɕ, AS: pšesyu̯ać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesłanie n., przesyłanie n., przesył m., przesyłka ż., przesyłeczka ż.

 czas. przysłać, przysyłać, wysyłać, przesłać dk., słać ndk.

 przym. przesyłkowy

Wiktionary


przesyłalność

cecha czegoś dającego się przesłać


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przesyłalne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przesyłalny

Wiktionary


przesyłalny

dający się przesyłać


SJP.pl


przesyłanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przesyłać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przesłać, przesyłać ndk.

 rzecz. przesyłeczka ż., przesyłka ż.

Wiktionary


przesyłeczka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zdrobn. przesyłka, także. mała przesyłka

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛsɨˈwɛt͡ʃka, AS: pšesyu̯ečka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesyłka ż., przesłanie n., przesyłanie n.

 czas. przesyłać ndk., przesłać dk., słać ndk.

 przym. przesyłkowy

Wiktionary


przesyłka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) poczt. zapakowana rzecz przeznaczona do wysyłki i dostarczenia odbiorcy

Wiktionary

  • przesyłka kurierska
  • przesyłka pocztowa
  • przesyłka (rodzaje):
    • przesyłka pobraniowa
    • przesyłka krajowa
    • przesyłka międzynarodowa
  • Przesyłka – amerykański thriller z 1989 roku

Wikipedia

Wymowa:

IPA: pʃɛˈsɨwka, AS: pšesyu̯ka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesłanie n., przesyłanie n.

:: zdrobn. przesyłeczka ż.

 czas. przysłać dk., przysyłać ndk., przesyłać ndk., przesłać dk., słać ndk.

 przym. przesyłkowy

Wiktionary


przeszachrowywać

pospolicie: szachrując, sprzedawać coś


SJP.pl


przeszacować

czasownik przechodni dokonany (ndk. przeszacowywać)

 (1.1) ocenić daną wartość lub wielkość zbyt wysoko, określając ją w przybliżeniu

 (1.2) ponownie określić w przybliżeniu daną wartość lub wielkość

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Poprzedni zarząd zdecydowanie przeszacował dochody ze sprzedaży mienia komunalnego.

 (1.2) Nie zamyka to jednak centrum dominikańskiemu drogi do ponownego starania się o grant w październiku. Muszą jednak przeszacować koszty jego prowadzenia.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. szacunek m., oszacowanie n., oszacowywanie n. przeszacowanie n., przeszacowywanie n., szacowanie n.

 czas. szacować ndk., oszacować dk., oszacowywać ndk., przeszacowywać ndk.

 przym. szacunkowy

 przysł. szacunkowo

Wiktionary


przeszacowywanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeszacowywać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. nieprzeszacowywanie n.

 czas. przeszacować, przeszacowywać ndk.

Wiktionary


przeszarzeć

dawniej o odzieży: zostać podniszczonym, wytrzeć się


SJP.pl


przeszarżować

1. przesadzić w czymś; przeholować, zagalopować się, zapędzić się;
2. o aktorze: przesadzić w grze


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przeszarżowywać)

 (1.1) przesadzić w czymś; zwł. o aktorze: popaść w przesadne odgrywanie roli

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pan świetnie wie, że przeszarżował z tymi oskarżeniami wobec UOP. A teraz ma Pan problem, jak się z tego wycofać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. szarża ż., szarżerunek mrz., szarżowanie n.

 czas. szarżować ndk., przeszarżowywać ndk.

 przym. szarżowy

Wiktionary


przeszcie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) stpol. przejście

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛʃʲt͡ɕɛ, AS: pšešʹće

Wiktionary


przeszczeblować

środowiskowo: przesunąć na wyższe lub niższe stanowisko


SJP.pl


przeszczekać

1. spędzić pewien czas na szczekaniu;
2. potocznie: przegadać kogoś


SJP.pl


przeszczep

1. przeszczepienie tkanki lub narządu;
2. tkanka, narząd lub proteza ze sztucznego tworzywa, przeszczepiona w celu zastąpienia nimi uszkodzonych lub brakujących tkanek lub narządów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) med. przeniesienie narządu w całości lub w części z jednego ciała do innego

 (1.2) med. przen. przeszczepiana część ciała

forma czasownika.

 (2.1) 2. os. lp. rozk. od: przeszczepić

Wiktionary

Przeszczepianie narządów, transplantacja (z łac. transplantare, czyli „szczepić”, od trans „poza czymś” i plantare, „sadzić”) – przeszczepienie narządu w całości lub części, tkanki lub komórek z jednego ciała na inne (lub w obrębie jednego ciała). Przeszczepianiem zajmuje się dziedzina medycyny zwana transplantologią.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na podobną trudność natrafili obecnie badacze zajmujący się wyrafinowanymi hodowlami tkankowymi, zamierzający hodować z komórek pacjenta całe organy do przeszczepu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛʃt͡ʃɛp, AS: pšeščep

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeszczepialność ż., przeszczepianie n., przeszczepienie n.

 czas. przeszczepiać ndk., przeszczepić dk.

 przym. przeszczepowy, przeszczepieniowy, przeszczepialny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) transplantacja

 (1.2) transplantat

Wiktionary


przeszczepiać

1. przenosić operacyjnie tkankę lub narząd w obrębie jednego organizmu lub z jednego organizmu do drugiego;
2. ulepszać, uszlachetniać roślinę przez zaszczepienie na niej pędu z rośliny wartościowszej;
3. przenosić jakieś zasady, zwyczaje, w nowe warunki, do nowego środowiska


SJP.pl


przeszczepialność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co przeszczepialne; cecha tych, którzy są przeszczepialni

 (1.2) med. zdolność tkanek lub całych narządów do ich przeszczepiania

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Niektórzy sądzą, że przeszczepialność idei zachodnich do świata muzułmańskiego jest praktycznie zerowa.

 (1.2) Do tego czasu stosowano komórki nowotworowe trawione neuraminidazą w immunoterapii nowotworów spontanicznych i indukowanych karcynogenami chemicznymi, uzyskując często osłabioną przeszczepialność lub większą odporność ustroju na komórki traktowane enzymem, wyrażoną nawet regresją małych nowotworów.

 (1.2) Istnieje duża różnica w przeszczepialnościach wątroby u osób młodych i tych w podeszłym wieku.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeszczep m., przeszczepianie n., przeszczepienie n.

 czas. przeszczepiać ndk., przeszczepić dk.

 przym. przeszczepialny, przeszczepowy, przeszczepieniowy

Wiktionary


przeszczepialny

dający się przeszczepiać


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) med. możliwy do przeszczepienia

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeszczep n., przeszczepialność ż., przeszczepianie n., przeszczepienie n.

 czas. przeszczepiać ndk., przeszczepić dk.

 przym. przeszczepowy, przeszczepieniowy

Wiktionary


przeszczepić

1. przenieść operacyjnie tkankę lub narząd w obrębie jednego organizmu lub z jednego organizmu do drugiego;
2. ulepszyć, uszlachetnić roślinę przez zaszczepienie na niej pędu z rośliny wartościowszej;
3. przenieść jakieś zasady, zwyczaje, w nowe warunki, do nowego środowiska


SJP.pl


przeszczepieniec

potocznie: człowiek z przeszczepionym narządem


SJP.pl


przeszczęśliwy

bardzo szczęśliwy


SJP.pl


przeszkadzać

1. stawać się przeszkodą, zawadą; zawadzać;
2. utrudniać, uniemożliwiać, udaremniać coś


SJP.pl

czasownik nieprzechodni

 (1.1) sprawiać, że ktoś nie może wykonywać poprawnie jakiejś czynności lub coś nie działa prawidłowo

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Głośna muzyka zza ściany przeszkadzała mi w pracy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈʃkad͡zat͡ɕ, AS: pšeškaʒać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeszkadzanie n., przeszkodzenie n., przeszkoda

Wiktionary


przeszkadzacz

potocznie: osoba lub rzecz przeszkadzająca w czymś


SJP.pl


przeszkadzaczka

przeszkadzacz


SJP.pl

Patrz:

przeszkadzacz

przeszkadzajka

1. potocznie: coś, co przeszkadza;
2. żartobliwie: instrument perkusyjny


SJP.pl

Perkusja (instrumenty perkusyjne, łac. percussio = uderzenie) – w klasyfikacji praktycznej grupa instrumentów, w których dźwięk powstaje przez uderzanie, potrząsanie i pocieranie membrany lub twardego przedmiotu w kształcie płyty, płytki, pręta lub sztabki. Perkusja grupuje w jeden zbiór membranofony i idiofony uderzane (czyli wg systematyki naukowej również potrząsane i skrobane). Komplet instrumentów perkusyjnych obsługiwany przez jednego perkusistę i potocznie nazywany perkusją nazywa się zestawem perkusyjnym.

Wikipedia


przeszkadzanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeszkadzać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Krzyś dostał w szkole uwagę za przeszkadzanie nauczycielowi w prowadzeniu lekcji.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛʃkaˈd͡zãɲɛ, AS: pšeškaʒãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeszkadzać ndk., przeszkodzić dk.

 rzecz. przeszkadzacz, przeszkadzajka, przeszkoda, przeszkodzenie

Wiktionary


przeszkalać

czasownik niedokonany

 (1.1) przekazywać wiedzę lub umiejętność podczas kursu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. szkoła ż., szkolnictwo n., szkolarz m., szkoleniowiec m., wyszkolenie n., szkolenie n., przeszkolenie n.

:: zdrobn. szkółka ż.

 czas. szkolić ndk., przeszkolić dk., wyszkolić dk.

 przym. szkolny, wokółszkolny, przyszkolny, szkoleniowy, pozaszkolny

 przysł. szkolnie

Wiktionary


przeszkalanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeszkalać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeszkolenie n.

 czas. przeszkalać ndk., przeszkolić dk.

 przym. przeszkoleniowy

Wiktionary


przeszklony

przymiotnik

 (1.1) taki, który ma dużą ilość szklanych powierzchni

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈʃklɔ̃nɨ, AS: pšešklõny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeszklenie n., szkło n., szklanka ż., szklistka ż.

 czas. przeszklić dk.

 przym. szklisty

Wiktionary


przeszkoda

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) coś, co przeszkadza, utrudnia

 (1.2) sport. płot, rów lub inne utrudnienie na trasie biegu

Wiktionary

  • przeszkoda w jeździectwie
  • przeszkoda lotnicza
  • przeszkoda małżeńska
  • przeszkoda wieku
W Polsce
  • Przeszkoda – osada w woj. kujawsko-pomorskim, w pow. golubsko-dobrzyńskim, w gminie Golub-Dobrzyń
  • Przeszkoda – kolonia wsi Żałe w woj. kujawsko-pomorskim, w pow. rypińskim, w gminie Brzuze
  • Przeszkoda – osada w woj. lubuskim, w pow. zielonogórskim, w gminie Kargowa
  • Przeszkoda – wieś w woj. mazowieckim, w pow. grodziskim, w gminie Żabia Wola
  • Przeszkoda – przysiółek wsi Rakowo w woj. podlaskim, w pow. grajewskim, w gminie Szczuczyn
  • Przeszkoda – kolonia w województwie wielkopolskim, w powiecie wolsztyńskim, w gminie Siedlec

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Pracownik ma obowiązek stawić się w pracy i obowiązek ten pozostaje w mocy nawet, jeśli pojawią się ku temu przeszkody.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈʃkɔda, AS: pšeškoda

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeszkodzić (ndk. przeszkadzać)

 rzecz. przeszkadzanie, przeszkodzenie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zawada, utrudnienie

 (1.2) płotek

Wiktionary


przeszkodowiec

biegacz uprawiający biegi z przeszkodami


SJP.pl


przeszkodzenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeszkodzić.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Izrael zaapelował do świata o przeszkodzenie irańskiemu planowi nuklearnemu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛʃkɔˈd͡zɛ̃ɲɛ, AS: pšeškoʒńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeszkodzić dk., przeszkadzać ndk.

 rzecz. przeszkadzacz, przeszkadzajka, przeszkoda, przeszkadzanie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) utrudnienie

Wiktionary


przeszkodzić

1. stać się przeszkodą, zawadą; zawadzać;
2. utrudnić, uniemożliwić, udaremnić coś


SJP.pl

czasownik nieprzechodni dokonany (ndk. przeszkadzać)

 (1.1) dokonany od|przeszkadzać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈʃkɔd͡ʑit͡ɕ, AS: pšeškoʒ́ić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeszkadzanie n., przeszkodzenie n., szkoda ż., przeszkoda ż.

 przym. szkodliwy

 wykrz. szkoda

 przysł. szkoda

 czas. szkoda

Wiktionary


przeszkolić

czasownik przechodni dokonany (ndk. przeszkalać)

 (1.1) dokonany od|przeszkalać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. szkoła ż., szkolnictwo n., szkolarz m., szkoleniowiec m., wyszkolenie n., szkolenie n., przeszkolenie n.

:: zdrobn. szkółka ż.

 czas. szkolić ndk., przeszkalać ndk., wyszkolić dk.

 przym. szkolny, wokółszkolny, przyszkolny, szkoleniowy, pozaszkolny

 przysł. szkolnie

Wiktionary


przeszkopić

czasownik przechodni dokonany (ndk. brak)

 (1.1) środ. pogard. przegrać

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Szkopy czyniły wszystko, by przeszkopić sprawę.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. szkop m., Szkop m., przeszkopienie n.

 przym. szkopski

Wiktionary


przeszkopyrtnóć

czasownik dokonany

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. przekoziołkować

 (1.2) gw-pl|Śląsk Cieszyński. zemrzeć

Wiktionary


przeszkrobać

czasownik dokonany

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. przeskrobać

Wiktionary


przeszlachetnienie

ogół skutków stosowania zabiegów hodowlanych powodujących nadmierny, jednostronny rozwój cech użytkowych; przerasowanie


SJP.pl


przeszlifowywać

1. poddawać jakąś rzecz szlifowaniu;
2. poddawać ponownemu szlifowaniu


SJP.pl


przeszlochiwać

spędzać jakiś czas, szlochając


SJP.pl


przesznurowywać

1. przewiązywać, ściągać sznurem;
2. sznurować na nowo


SJP.pl


przeszperanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeszperać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeszperać dk.

Wiktionary


przeszpiegi

śledzenie, szpiegowanie, zwiady


SJP.pl


przeszpiegować

rzadko: szpiegując, przebadać, prześledzić; przeszpiclować


SJP.pl


przeszrubować

czasownik

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. zwariować

Wiktionary


przesztrychnóć

czasownik dokonany

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. przekreślić

Wiktionary


przeszuflowywać

przesypywać, przemieszywać za pomocą szufli


SJP.pl


przeszukać

czasownik przechodni

 (1.1) dokonany od|przeszukiwać.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przeszukajcie piwnicę i strych, kąt po kącie!

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. poszukiwacz mos.

 czas. szukać

Wiktionary


przeszukiwać

przeglądać, przetrząsać, rewidować, szukać


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. przeszukać)

 (1.1) szukając, przeglądać dokładnie, zaglądać w wiele miejsc

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeszukiwanie n., poszukiwacz mos.

 czas. szukać

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) obszukiwać, penetrować, przeczesywać, przeglądać, przekopywać, przeorywać, przeorywać się, przepatrywać, przerzucać, przetrząsać

Wiktionary


przeszukiwanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przeszukiwać.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛʃuciˈvãɲɛ, AS: pšešuḱivãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przeszukiwać ndk., szukać

 rzecz. poszukiwacz mos.

Wiktionary


przeszulerowywać

rzadko:
1. spędzać pewien czas na szulerstwie;
2. przegrywać, tracić coś w grze szulerskiej


SJP.pl


przeszwarcować

czasownik dokonany

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. przemycić

Wiktionary


przeszywający

przenikający do głębi, bardzo silny, zwykle niemiło odczuwany; przejmujący, przenikliwy, rozdzierający


SJP.pl


przeszywanica

gruby, pikowany kaftan średniowieczny, zakładany pod zbroję; gambeson, aketon


SJP.pl

Przeszywanica (aketon, gambeson) – gruby, pikowany kaftan zakładany pod zbroję w średniowieczu.

Przeszywanica wykonana była z wielu warstw płótna (lnianego lub jutowego) albo skóry, zszytych ze sobą (stąd nazwa). Najczęściej zakładano ją pod kolczugę, w celu pochłonięcia energii ciosu i ochrony ciała przed obrażeniami miażdżonymi, przed czym nie bronił giętki pancerz kolczy. Biedniejsi wojownicy (głównie piechota) często używali przeszywanicy jako jedynej ochrony tułowia. Także pod zbroje płytowe zakładano przeszywanicę, często wzmocnioną naszytą nań plecionką kolczą w miejscach niechronionych przez zbroję.

Wikipedia


przeszło

partykuła

 (1.1) …informująca o większej ilości czegoś, niż to zostaje określone przez wyraz po niej następujący

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W Ugarit odnaleziono przeszło 20000 tabliczek z tekstami sumeryjskimi, egipskimi, akadyjskimi, huryckimi, hetyckimi i ugaryckimi.

 (1.1) Pracuję tu przeszło 15 lat.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przejść dk., przechodzić ndk.

 przedr. przeszło-

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ponad

Wiktionary


przeszłomiesięczny

mający miejsce w minionym miesiącu; zeszłomiesięczny


SJP.pl


przeszłonocny

mający miejsce minionej nocy


SJP.pl


przeszłorębny

w odniesieniu do drzew: taki, który przekroczył wiek przewidziany do wyrębu


SJP.pl


przeszłoroczny

mający miejsce w minionym roku; zeszłoroczny; ubiegłoroczny


SJP.pl


przeszłość

wszystko, co przeszło, minęło; czas, który minął


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wszystko to, co już się wydarzyło;

Wiktionary

Przeszłość – część linii czasu, która już się wydarzyła (w liniowej koncepcji czasu). Część czasoprzestrzeni, w której zawarte są wszystkie zdarzenia, które już miały miejsce.

W tym sensie przeszłości przeciwstawia się przyszłość (zbiór zdarzeń, które wydarzą się później) oraz teraźniejszość (zbiór zdarzeń, które właśnie się dzieją).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W przeszłości mieścił się w tym budynku zakon jezuitów.

 (1.1) To wszystko to już przeszłość… Nie wracajmy do tego!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛʃwɔɕt͡ɕ, AS: pšešu̯ość

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przeszły, zaprzeszły

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dzień wczorajszy, wczoraj

Wiktionary


przeszłościowy

przeszłość


SJP.pl

Patrz:

przeszłość

przeszłotygodniowy

mający miejsce w minionym tygodniu; zeszłotygodniowy; ubiegłotygodniowy


SJP.pl


przeszłowieczny

mający miejsce w minionym wieku, pochodzący z minionego wieku; zeszłowieczny; ubiegłowieczny


SJP.pl


przeszłowiekowy

mający miejsce w minionym wieku, pochodzący z minionego wieku; przeszłowieczny; zeszłowieczny; ubiegłowieczny


SJP.pl


przeszły

przymiotnik

 (1.1) taki, który już minął

 (1.2) przest. poprzedni, ubiegły

 (1.3) gram. odnoszący się do czasu przeszłego

forma czasownika.

 (2.1) 3. os. lm. przesz. nmos. od: przejść

 (2.2) daw. imiesłów przymiotnikowy bierny od: przejść

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛʃwɨ, AS: pšešu̯y

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przeszłość ż.

Wiktionary


przesłać

posłać łóżko, tapczan na nowo, w inny sposób


SJP.pl

czasownik przechodni dokonany (ndk. przesyłać)

 (1.1) posłać, wysłać coś dokądś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Po wysłuchaniu opinii tych znawców, przesłałem – niestety – meldunek teleksowy do generała Krügera, że należy przypuszczać, iż w getcie zginęli przywódcy całego podziemia warszawskiego.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛswat͡ɕ, AS: pšesu̯ać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesyłka ż., przesłanie n., przesyłanie n.

:: zdrobn. przesyłeczka ż.

 czas. przysłać, przysyłać, przesyłać ndk., słać ndk.

 przym. przesyłkowy

Wiktionary


przesładzanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przesładzać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przesładzać ndk.

 przym. słodziaśny

Wiktionary


przesłanianie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przesłaniać.

 (1.2) inform. sytuacja, w której obiekt lokalny przesłania obiekt globalny o tej samej nazwie;

Wiktionary

Przesłanianie w programowaniu, to właściwość występująca w językach programowania, polegająca na tym, iż deklarowany i definiowany w pewnym bloku (np. podprogramie, instrukcja blokowej itp.) obiekt lokalny (np. stała, zmienna, podprogram itp.), o nazwie (identyfikatorze) identycznym z pewnym obiektem zewnętrznym (globalnym), staje się w tym bloku widoczny i wszystkie odwołania występujące w kodzie źródłowym realizowane za pomocą wybranej nazwy w obrębie tego bloku, są kierowane do obiektu lokalnego (element przesłaniający), natomiast obiekt zewnętrzny staje się w danym bloku niewidoczny, tzn. nie można się do niego odwołać wprost, za pomocą jego nazwy (element przesłaniany). Można się do obiektu globalnego odwołać jedynie za pomocą innych konstrukcji językowych, o ile są w danym języku programowania dostępne, takich jak wskaźniki, selekcje, przemianowania, nakładanie zmiennych, itp. Nowo zdefiniowany obiekt lokalny przesłaniający element zewnętrzny, może mieć całkowicie inne znaczenie i atrybuty – jest całkowicie nowym obiektem programu istniejącym niezależnie i w sposób niezwiązany z wcześniej utworzonym obiektem zewnętrznym. Charakterystyczną cechą elementów przesłaniających jest to, że ich czas istnienia jest krótszy niż elementu przesłanianego (pewnym wyjątkiem są elementy statyczne, np. zmienna statyczna).

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Pisząc skrypt, zapomniałem o przesłanianiu i otrzymywałem błędny wynik.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʃɛswãˈɲä̃ɲɛ, AS: pšesu̯ãńä̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przesłaniać ndk., przesłonić dk.

Wiktionary


przesłanie

posłać łóżko, tapczan na nowo, w inny sposób


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|przesłać.

 (1.2) główna myśl zawarta w dziele literackim, dowolnym dziele artystycznym, albo w czyjejś wypowiedzi; przedmiot zamierzonej przez autora konstatacji lub refleksji u odbiorcy; sens wypowiedzi

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Bank poprosił klienta o pilne przesłanie brakujących dokumentów.

 (1.2) Książka ta niesie głębokie, humanistyczne przesłanie o potrzebie pomocy ubogim.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈswãɲɛ, AS: pšesu̯ãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesyłka ż., przesłanka ż., przesyłeczka ż.

 czas. przesyłać, przesłać, przysyłać, przysłać

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wysyłka

 (1.2) przekaz, sens, znaczenie, wydźwięk

Wiktionary


przesłanka

1. okoliczność mająca znaczenie dla postępowania sądowego;
2. wiadomość, na której może opierać się wnioskowanie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) okoliczność sprzyjająca realizacji, urzeczywistnienia czegoś

 (1.2) punkt wyjścia wnioskowania

Wiktionary

Przesłanka – zdanie logiczne, będące podstawowym elementem procesu poznania, oznaczające odniesienie, na podstawie którego uznaje się inne zdania za prawdziwe, w ramach rozpoczętego procesu wnioskowania. Termin ten określa także zdania prawdziwe, będące wynikiem procesu wnioskowania, zakończonego wnioskiem lub konkluzją. Przesłanki mogą być wyraźne lub jedynie entymematyczne, zatrzymane w umyśle (gr. en thymo). Wnioskowania nawiązują często do stosunku wynikania między zdaniami.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Położenie geopolityczne Bizancjum, stanowiącego bastion Europy przed ekspansją azjatycką, lecz atakowanego również od zachodu, zawierało wszystkie przesłanki późniejszej katastrofy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pʃɛˈswãnka, AS: pšesu̯ãnka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przesłanie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) poszlaka

Wiktionary


przesławice

Miejscowości w Polsce

Wg TERYT jest ich 3
  • Przesławice – wieś w woj. kujawsko-pomorskim, w pow. grudziądzkim, w gminie Łasin
  • Przesławice – wieś w woj. małopolskim, w pow. miechowskim, w gminie Miechów
  • Przesławice – wieś w woj. małopolskim, w pow. proszowickim, w gminie Koniusza

Wikipedia


przęsło

1. część konstrukcji między dwoma sąsiednimi podporami;
2. element sklepienia oddzielony żebrami lub gurtami;
3. w kolejnictwie: odcinek toru kolejowego między dwoma złączami szyn


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) bud. fragment konstrukcji zawierający się między dwoma sąsiednimi podporami;

 (1.2) kolej. odcinek toru kolejowego między dwoma kolejnymi złączami szyn

 (1.3) fragment płotu zawierający się między dwoma słupkami

Wiktionary

Przęsło – element budowlany o kilku zastosowaniach:

  • konstrukcyjny element łączący dwie podpory (ściany, słupy, filary)
  • przęsło mostu, wiaduktu
  • część sklepienia lub stropu
  • element podziału pionowego ściany uzyskany przez rytmiczne ustawienie okien, pilastrów, kolumn itp.
  • w ogrodzeniach – powtarzalny, najczęściej przygotowany w wytwórni, segment mocowany do słupków.

Wikipedia

Przykłady

 (1.3) Głównie specjalizuję się w wykonywaniu bram wjazdowych oraz przęseł ogrodzeniowych.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpʃɛ̃w̃swɔ, AS: pšũ̯su̯o

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przęsłowy

Wiktionary


przesłodki

1. bardzo słodki;
2. śliczny, ładnie wyglądający;
3. wdzięczny, przemiły


SJP.pl


przesłodzić

czasownik

 (1.1) dodać za dużo cukru

Wiktionary

Powiązane:

 przym. słodziaśny

 rzecz. słodzik mrz.

Wiktionary


przesłona

1. urządzenie nastawcze w obiektywie, które służy do regulowania ilości wpadającego światła do aparatu; przysłona, diafragma;
2. coś, co częściowo zasłania, odgradza;
3. w szachach:
a) wstawienie bierki (własnej lub przeciwnika) między figurę przeciwnika a bronioną przez nią bierkę lub pole;
b) bierka w takiej pozycji


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rzecz, która coś przesłania

 (1.2) opt. fot. zob. przysłona.

Wiktionary

Przysłona fotograficzna – część obiektywu regulująca wielkość otworu na drodze strumienia światła. Stosowana najczęściej w obiektywach fotograficznych i obiektywach kamer filmowych. Zwykle ma postać nachodzących na siebie metalowych listków. Liczba listków przysłony i ich kształt oraz stopień otwarcia przysłony mają wpływ na kształt bokeh.

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Istotą aparatu kompaktowego jest to, że do jego użycia nie jest potrzebna żadna wiedza o technice fotografii, w szczególności o naświetleniu i zależnościach między ilością światła, przesłoną a głębią ostrości.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. przesłaniać ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) przysłona, diafragma, blenda

Wiktionary


przesłonecznić

rzadko: zbytnio nasłonecznić


SJP.pl


przesłoneczniony

rzadko: zbytnio nasłonecznić


SJP.pl