półarab

koń półkrwi arabskiej


SJP.pl


półarkuszowy

składający się z połowy arkusza, wydrukowany na połowie arkusza itp.


SJP.pl


półarystokrata

zamożny szlachcic, starego rodu; prawie arystokrata


SJP.pl


półarystokratka

półarystokrata


SJP.pl

Patrz:

półarystokrata

półarystokratyczny

półarystokrata


SJP.pl

Patrz:

półarystokrata

połąski

przymiotnik od: Połąga (miasto na Litwie)


SJP.pl


połaskotanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|połaskotać.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. połaskotać dk.

 przym. łaskotliwy

Wiktionary


połaszczyć

połaszczyć się - ulec chęci na coś; złasić się, połakomić się


SJP.pl


połatowate

rodzina roślin z rzędu goryczkowców; loganiowate


SJP.pl


połatowaty

o cechach połatowatych (rodzina roślin)


SJP.pl


półautomat

urządzenie, którego działanie jest częściowo zautomatyzowane


SJP.pl


półautomatycznie

przysłówek

 (1.1) w sposób półautomatyczny

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półautomatyczny

Wiktionary


półautomatyczny

częściowo zautomatyzowany


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) częściowo samoczynny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Stosowane w późniejszych czasach rozwiązania były w praktyce skrzyniami półautomatycznymi.

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. półautomatycznie

Wiktionary


półautomatyzacja

wprowadzenie środków technicznych w celu ograniczenia udziału człowieka w niektórych czynnościach przy produkcji, transporcie itp.; robotyzacja, mechanizacja


SJP.pl


poławiacz

ten, kto się zajmuje poławianiem czegoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) ktoś, kto zajmuje się poławianiem czegoś

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) zob. poławiacz min.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. łów mrz.

Wiktionary


poławiaczka

kobieta zajmująca się poławianiem czegoś


SJP.pl


poławski

nazwisko


SJP.pl


połażejewo

wieś w Polsce


SJP.pl

Połażejewo (hist. Polczewo, Poleszeyewo, Poleseyewo, Polazejewo, niem. Pfohlsheim) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie średzkim, w gminie Środa Wielkopolska, przy trasie drogi wojewódzkiej nr 432. Wieś jest siedzibą sołectwa "Połażejewo".

Wikipedia


połaźniczek

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. lud. zdrobn. od: połaźnik

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) (gwara.) Jo je mały połaźniczek, przyniós żech Wóm tu trojniczek. / Trojniczek se weście, sy mnie się nie śmiyjcie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. połaźnik mos., połaźniczka ż., połazy lm nm.

Wiktionary


połaźniczka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. lud. ozdobiona bibułą gałązka drzewa iglastego zostawiana przez połaźników u gospodarzy podczas połazów

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. połaźnik mos., połaźniczek mos., połazy nmos.

Wiktionary


połaźnik

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. lud. chłopak chodzący na połazy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. połaźniczka ż., połazy lm nm.

:: zdrobn. połaźniczek mos.

Wiktionary


połazy

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. lud. drugi dzień świąt Bożego Narodzenia

 (1.2) gw-pl|Śląsk Cieszyński. lud. zwyczaj chodzenia po domach i składania życzeń w dniu połazów (1.1);

 (1.3) gw-pl|Śląsk Cieszyński. lud. upominki i monety wręczane winszującym chłopcom podczas połazów (1.2)

Wiktionary

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. połaźnik mos., połaźniczek mos., połaźniczka ż.

Wiktionary


półbabek

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) rzad. daw. (z poezji Bolesława Leśmiana) kobieta podstarzała

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Słownik Warszawski zna tylko jeden przykład zgodny z leśmianowskim użyciem wyrazu: „Owo śliczne dziewczę i hoże staje się dużym półbabkiem i zwiędłym kwiatem".

 (1.1) Sprzęg, usił, strwon, paskuda, postronić, dodajmy — półbabek, wszystko to słowa niespotykane w codziennej polszczyźnie. Ale jakiego pochodzenia? Nie próbujmy zgadywać. Bajdała i Dusiołek niechaj będą ostrzeżeniem.

Wiktionary


półbagietka

bułka o wielkości połowy bagietki


SJP.pl

Bagietka – popularna nazwa długiego i cienkiego pieczywa, zwanego też bułką paryską albo francuską. Standardowa bagietka ma 5–6 cm szerokości, 3–4 cm grubości i ok. 1 m długości.

Bagietka uznawana jest za jeden z symboli Francji, a zwłaszcza Paryża. W dużej mierze zawdzięcza to przepisom z 1920 roku, zakazującym pracy piekarni w godzinach nocnych od 22:00 do 4:00. Jedynym pieczywem, które można było zdążyć wyprodukować dla klientów były właśnie bagietki.

Wikipedia


półbajt

Półbajt (ang. half-byte) a. tetrada (ang. tetrade) a. nibble (ang. nibble, nybble, nyble) – połowa bajtu. W polskiej literaturze nazwy angielskie są równie często używane jak polskie.

Wikipedia


półbąk

łódź sportowa ze sterem poruszana za pomocą czterech długich wioseł


SJP.pl


półbarbarzyńca

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) człowiek półdziki, nie całkiem ucywilizowany

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) (…) Grecy, przychodzący z ówczesnej niekwestionowanej stolicy kultury i sztuki – Konstantynopola – widzieli we Frankach półbarbarzyńców.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półbarbarzyński

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) półdzikus

Wiktionary


półbeczek

naczynie o pojemności połowy beczki (jednostki miary ciał sypkich i płynów)


SJP.pl


półbeczka

naczynie o pojemności połowy beczki (jednostki miary ciał sypkich i płynów)


SJP.pl


półbieg

szybki krok, prawie bieg


SJP.pl


półbielony

płótno półbielone - płótno poddane częściowemu, niecałkowitemu odbarwieniu, bieleniu


SJP.pl


półbóg

w mitologii greckiej: potomek bogów z ich związków ze śmiertelnikami; heros


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mit. syn boga i śmiertelniczki lub bogini i śmiertelnika

Wiktionary

Półbóg – postać obdarzona szczególnymi mocami, zrodzona ze związku bogów z istotami niższymi (w tym także z ludźmi – p. herosi) lub poprzez innego rodzaju ingerencję boską.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈpuwbuk, AS: puu̯buk

Wiktionary


półbór

dawniej: wydzielona część lasu, na której znajdowało się 30 barci


SJP.pl


półboskość

półboski


SJP.pl

Patrz:

półboski

półbożek

człowiek uwielbiany, prawie będący przedmiotem kultu


SJP.pl


półbrat

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) stpol. syn jednego z rodziców z innego związku

 (1.2) hist. sługa Zakonu krzyżackiego, zatrudniony w administracji lub gospodarce krzyżackiej bądź świecki dobrodziej tego zakonu

 (1.3) daw. gw-pl|Pomorze. kuzyn

Wiktionary

Półbrat (norw. Halvbroren) – norweska powieść psychologiczna autorstwa Larsa Saabye Christensena wydana w 2001. Pierwsze polskie wydanie ukazało się w 2004 w tłumaczeniu Iwony Zimnickiej.

Powieść traktuje o losach czterech pokoleń norweskiej rodziny, która zamieszkuje przedmieścia Oslo. Jest również historią skrywanych tajemnic i ułomności. Głównym bohaterem jest chłopiec imieniem Barnum, którego dzieciństwo nie jest szczęśliwe z uwagi na jego niski wzrost i związane z tym szykany rówieśników. Jego przyrodni brat pochodzi z gwałtu, pradziadek zginął eksplorując Grenlandię, a ojciec snuje smutne opowieści o swojej cyrkowej przeszłości. Jedna z postaci, Vivian urodziła się w wyniku wypadku samochodowego, na ulicy. Według Anny Dziewit powieść jest studiami wyższymi nad patologią więzi. Dzieciństwo nie jest tutaj krainą szczęścia, ale okresem poruszania się w rozdygotanym i niepewnym świecie.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈpuwbrat, AS: puu̯brat

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) brat przyrodni

Wiktionary


półbrogsy

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) buty z charakterystycznymi ażurowymi perforacjami i rozetowym zdobieniem na nosku

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Półbrogsy mają ząbkowania wzdłuż tych krawędzi, które ozdobione są dziurkowaniem, wybity medalion na nakładanym nosku, ale bez skrzydełek.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. brogsy nmos., ćwierćbrogsy nmos.

Wiktionary


półbrygada

jednostka wojskowa stanowiąca połowę brygady


SJP.pl

Półbrygada – oddział wojskowy będący odpowiednikiem dawnego pułku piechoty, wprowadzony we Francji uchwałą Konwentu z 1793 r. Stanowił połączenie jednego batalionu starej armii królewskiej z dwoma ochotniczymi batalionami nowych formacji rewolucyjnych. 24 września 1803 r. przywrócono półbrygadom nazwę pułków.

Wikipedia


półbrytek

wąski pas tkaniny wszywany w różne części ubioru; bryt, klin, godet


SJP.pl


półbucik

zdrobnienie od: półbut


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od półbut

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półbut m.

Wiktionary


półbut

but bez cholewki, zwykle sznurowany z przodu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) obuw. pełny but z cholewką tylko do kostki;

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Yngve miał na sobie ładną niebieską kurtkę, dżinsy, półbuty i machał do mnie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpuwbut, AS: puu̯but

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: zdrobn. półbucik m.

Wiktionary


półbuty

but bez cholewki, zwykle sznurowany z przodu


SJP.pl

Półbuty – rodzaj butów, w których nie występują cholewki (bądź sięgają maksymalnie do kostek). Mogą być sznurowane lub wsuwane. Najczęściej na polskim rynku występują:

  • półbuty damskie
  • półbuty męskie
  • półbuty dziecięce
  • półbuty sportowe
  • półbuty wojskowe
  • półbuty robocze

Wikipedia


półcalowy

mający długość połowy cala, wynoszący pół cala


SJP.pl


półcentymetrowy

mający długość połowy centymetra (pięciu milimetrów), wynoszący pół centymetra (pięć milimetrów); pięciomilimetrowy


SJP.pl


połchówko

Połchówko (kaszb. Pôłchówkò, niem. Polchowken, dawniej Polchau, Polchowo) – osada kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie puckim, w gminie Krokowa na północnym obrzeżu kompleksu leśnego Puszczy Darżlubskiej i w obszarze źródłowym Czarnej Wody. Na południe od miejscowości znajdują się głazy narzutowe "Boża Stopka", "Biały Kamień" i "Diabelski Kamień".

Wikipedia


połchowo

W Polsce
  • Połchowo – wieś w woj. pomorskim, w pow. puckim, w gminie Puck
  • Połchowo – wieś w woj. zachodniopomorskim, w pow. kamieńskim, w gminie Kamień Pomorski
  • Połchowo – wieś w woj. zachodniopomorskim, w pow. łobeskim, w gminie Węgorzyno
  • Połchowo – dawna gromada
Na Białorusi
  • Połchowo – wieś w obwodzie brzeskim, w rejonie pińskim

Wikipedia


półchromatyczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półchromatyczne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półchromatyczny

Wiktionary


półchłopek

nazwisko


SJP.pl


półciągłość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półciągłe

Wiktionary

Półciągłość – własność funkcji określonych w przestrzeniach metryczych o wartościach rzeczywistych, słabsza od ciągłości.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. półciągły

Wiktionary


półcielesność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półcielesne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półcielesny

Wiktionary


półciemność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półciemne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półciemny

Wiktionary


półciemny

prawie ciemny; mroczny


SJP.pl


półcień

1. obszar, gdzie światło dociera tylko częściowo;
2. słaby, niepełny cień;
3. przyciemnione, niepełne światło na obrazie, uzyskane za pomocą odpowiednio dobranych farb


SJP.pl

Cień – obszar, do którego nie dociera światło bezpośrednio ze źródła światła na skutek obecności przeszkody ustawionej na drodze promieni świetlnych, nieprzepuszczającej światła.W zależności od źródła światła mówi się o cieniu słonecznym, księżycowym i innych. W zależności od obiektu przesłaniającego światło mówi się o cieniu np. Księżyca (podczas zaćmienia Słońca cień ten pada na Ziemię), cieniu budynku, człowieka itp.

Wikipedia


półcierpki

rzadko: trochę cierpki, złośliwy, zgryźliwy


SJP.pl


półciężarówka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) niewielki samochód dostawczy

 (1.2) mała ciężarówka

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Mężczyzna wywoził pocięte już drewno półciężarówką, a policjantów próbował przekonać, że ma na to pozwolenie.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dostawczak, pikap, pick-up, furgonetka

Wiktionary


półciężarowy

samochód półciężarowy - samochód mający cechy ciężarówki


SJP.pl


półćwiartek

połowa jednej czwartej całości; połowa ćwiartki


SJP.pl


półćwiartka

połowa jednej czwartej całości; połowa ćwiartki


SJP.pl


półćwierć

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rzad. połowa czwartej części, ósma część

Wiktionary


półcyklorama

zasłona otaczająca część sceny, pozwalająca uzyskać efekt głębi scenicznej; horyzont sceniczny


SJP.pl


półcywilność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półcywilne; cecha tych, którzy są półcywilni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półcywilny

Wiktionary


półczarny

rzadko: trochę, częściowo czarny


SJP.pl


półczno

Wikipedia


półczuwać

czuwać niezupełnie, w mniejszym stopniu


SJP.pl


półczuwanie

czuwać niezupełnie, w mniejszym stopniu


SJP.pl


półczwarta

liczebnik ułamkowy

 (1.1) przest. trzy i pół

Wiktionary


połczyn

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. pot. Połczyn-Zdrój

Wiktionary

Połczyn-Zdrój (niem. Bad Polzin) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie świdwińskim, uzdrowisko lecznicze na Pomorzu Zachodnim, położone nad rzeką Wogrą. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Połczyn-Zdrój, dekanatu, nadleśnictwa. Ośrodek turystyczny na Pojezierzu Drawskim, gdzie leczy się schorzenia reumatyczne, neurologiczne i niepłodność, ośrodek wytwórni wód mineralnych.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈpɔwt͡ʃɨ̃n, AS: pou̯čỹn

Wiktionary

Powiązane:

 przym. połczyński

Wiktionary


połczyn-zdrój

miasto w województwie zachodniopomorskim


SJP.pl

rzeczownik, nazwa własna

 (1.1) geogr. polska miejscowość uzdrowiskowa na Pomorzu Zachodnim;

Wiktionary

Połczyn-Zdrój (niem. Bad Polzin) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie świdwińskim, uzdrowisko lecznicze na Pomorzu Zachodnim, położone nad rzeką Wogrą. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Połczyn-Zdrój, dekanatu, nadleśnictwa. Ośrodek turystyczny na Pojezierzu Drawskim, gdzie leczy się schorzenia reumatyczne, neurologiczne i niepłodność, ośrodek wytwórni wód mineralnych.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: pɔwˈt͡ʃɨ̃n‿zdruj, AS: pou̯čn‿zdrui ̯

Wiktionary

Powiązane:

 przym. połczyński

 rzecz. połczynianin m., połczynianka ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Połczyn

Wiktionary


połczynianin

mieszkaniec Połczyna-Zdroju


SJP.pl


połczynianka

mieszkanka Połczyna-Zdroju


SJP.pl


połczyno

wieś w Polsce


SJP.pl

W Polsce
  • Połczyno – wieś w woj. pomorskim, w pow. puckim, w gminie Puck
  • Połczyno – osada w woj. zachodniopomorskim, w pow. pyrzyckim, w gminie Lipiany
  • Połczyno – dawna gromada

Wikipedia


połczyński

przymiotnik od: Połczyn-Zdrój


SJP.pl


półczłowiek

w mitologii i fantastyce: istota będąca w połowie człowiekiem


SJP.pl


półdarmo

bardzo tanio, za połowę ceny; wpółdarmo


SJP.pl


półdemokratka

półdemokrata


SJP.pl

Patrz:

półdemokrata

półdemokratyczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półdemokratyczne; cecha tych, którzy są półdemokratyczni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półdemokratyczny

Wiktionary


półdiablę

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) przen. niespokojne, rozrabiające dziecko

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To zapewne te półdiablęta z 2 „a” zatkały ci zamek w drzwiach.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. diabeł mos./mzw., diablę n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ananas, andrus, diabełek, gagatek, gałgan, hultaj, huncwot, łobuz, łobuziak, nicpoń, psotnik, urwipołeć, urwis, urwisz, ziółko; reg. śl. łabisz.

Wiktionary


półdniówka

pół dnia pracy zarobkowej; połowa dniówki


SJP.pl


półdniowy

trwający pół dnia


SJP.pl


półdokument

film oparty na faktach, częściowo lub całkowicie inscenizowany; dokument fabularyzowany


SJP.pl


półdolarówka

moneta o wartości pół dolara


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) moneta o nominale pół dolara

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpuwdɔlaˈrufka, AS: puu̯dolarufka

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półdolarowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pięćdziesięciocentówka

Wiktionary


półdolarowy

przymiotnik

 (1.1) liczący pół dolara, mający wartość pół dolara

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpuwdɔlaˈrɔvɨ, AS: puu̯dolarovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półdolarówka

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pięćdziesięciocentowy

Wiktionary


półdorosłość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półdorosłe; cecha tych, którzy są półdorośli

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półdorosły

Wiktionary


półdrabek

jedna z wąskich drabin tworzących bok wozu; wóz z takimi drabinami


SJP.pl


półdrwiący

częściowo wyrażający drwinę; półkpiący


SJP.pl


półdrzemać

lekko drzemać; wpółdrzemać


SJP.pl


półdrzemanie

rzadko: półdrzemka


SJP.pl


półdupek

potocznie: pośladek


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pot. pośladek

Wiktionary


półdupleks

system umożliwiający w danym momencie transmitowanie informacji tylko w jednym kierunku w kanale komunikacyjnym


SJP.pl

Dupleks, także transmisja dwukierunkowa (ang. duplex) – połączenie, w którym możliwe jest nadawanie i odbieranie informacji w obu kierunkach. Nadajnik i odbiornik mogą zamienić się funkcjami lub pełnią te funkcje jednocześnie.

Wikipedia


półdwunasta

dawniej: jedenaście i pół


SJP.pl


półdziecięcość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półdziecięce, takie jak u dziecka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półdziecko n., półdziecinność ż.

 przym. półdziecięcy, półdziecinny

Wiktionary


półdziecinność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półdziecinne; cecha tych, którzy są półdziecinni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półdziecinny

 rzecz. półdziecięcość ż.

Wiktionary


półdziesięta

dawniej: dziewięć i pół


SJP.pl


półdziewica

żartobliwie, ironicznie: dziewczyna o wątpliwym dziewictwie


SJP.pl


półdziewictwo

żartobliwie, ironicznie: wątpliwe dziewictwo; panieństwo półdziewicy


SJP.pl


półdziewięta

dawniej: osiem i pół


SJP.pl


półdzikość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półdzikie; cecha tych, którzy są półdzicy

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półdziki

Wiktionary


półdzikuska

półdzikus


SJP.pl

Patrz:

półdzikus

półdziobek

rodzaj ryb akwariowych z rzędu belonokształtnych


SJP.pl


półdługowłosy

o kocie: mający włosy średniej długości


SJP.pl


połeć

1. duży kawał słoniny lub mięsa;
2. bok zwierzęcia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) duży kawał słoniny lub mięsa

 (1.2) łow. bok zwierzęcia

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Połcie zaniesiono do obozowiska w sąsiedztwie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpɔwɛt͡ɕ, AS: pou̯eć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. połać ż.

Wiktionary


połechtać

potocznie:
1. lekko pogładzić, zwykle przyjemnie; połaskotać, pogłaskać, pomuskać;
2. w przenośni: powiedzieć komuś coś miłego, pochwalić, sprawić komplement


SJP.pl


półeczka

zdrobnienie od: półka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zdrobn. od: półka

 (1.2) mała półka

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puˈwɛt͡ʃka, AS: puu̯ečka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półka ż., półkownik m.

 przym. półkowy

Wiktionary


połęczyno

Połęczyno, dodatkowa nazwa w języku kaszubskim Pòłãczëno, (niem Pollenschin) – wieś w Polsce, położona w województwie pomorskim, w powiecie kartuskim, w gminie Somonino.

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

Wikipedia


półelastyczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półelastyczne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półelastyczny

Wiktionary


półelf

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy lub męskozwierzęcy

 (1.1) fant. potomek przedstawicieli rasy elfów i ludzi;

Wiktionary

Półelf – potomek elfa i człowieka, występujący w mitologii nordyckiej oraz literaturze i grach fantasy.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Ten czarniawy półelf to Civril, zbój i zawodowy morderca.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwɛlf, AS: puu̯elf

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. elf m.

:: fż. półelfka ż.

 przym. półelfi

Wiktionary


półeliptyczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półeliptyczne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półeliptyczny

Wiktionary


półepicki

zawierający elementy epickie, częściowo epicki


SJP.pl


półetap

1. połowa etapu;
2. miejsce postoju


SJP.pl


półetatowicz

osoba zatrudniona na pół etatu


SJP.pl


półetatowiec

potocznie: osoba pracująca na pół etatu


SJP.pl


półetatowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półetatowe; cecha tych, którzy są półetatowi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półetatowy

Wiktionary


połetek

nazwisko


SJP.pl


półfabrykat

produkt otrzymywany na jakimś etapie produkcji, przeznaczony do dalszego przetwarzania wykorzystania przy składaniu całości; półprodukt, półwyrób


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) produkt któregoś etapu produkcji przeznaczony do dalszej obróbki

Wiktionary

Prefabrykat – półprodukt, typowy element budowlany służący do montażu na placu budowy, np. płyta stropowa.

Prefabrykatem jest każdy element budowlany lub konstrukcyjny, którego parametry użytkowania są zbliżone do pożądanych lub wymagają niewielkiej obróbki (np. mechanicznej).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W tej hali powstają kolejne półfabrykaty.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. fabryka ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) półprodukt

Wiktionary


półfala

potocznie: półfalowa antena odbiorcza


SJP.pl


półfalkon

dawne, lekkie działo o długiej lufie i kalibrze mniejszym od falkonu; falkonet


SJP.pl


półfalówka

płytka zmieniająca polaryzację światła; płytka półfalowa


SJP.pl

Wikipedia


półfalowy

płytka półfalowa - płytka zmieniająca polaryzację światła; półfalówka


SJP.pl


półfantastyczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półfantastyczne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półfantastyczny

Wiktionary


półfantastyczny

mający cechy fantastyczne, nierealny


SJP.pl


półfaszystka

półfaszysta


SJP.pl

Patrz:

półfaszysta

półfeudalność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półfeudalne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półfeudalny

Wiktionary


półfiluterny

rzadko: trochę, częściowo filuterny; wpółfiluterny


SJP.pl


półfinalista

osoba uczestnicząca w półfinałach


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) uczestnik półfinału w zawodach sportowych lub konkursie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W 2000 roku klub został półfinalistą Ligi Mistrzów.

 (1.1) Nie wszyscy półfinaliści wykonywali piosenki a capella.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półfinał mrz.

:: fż. półfinalistka ż.

 przym. półfinałowy

Wiktionary


półfinalistka

półfinalista


SJP.pl

Patrz:

półfinalista

półfinał

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) etap rozgrywek po ćwierćfinale, w którym walczy się o udział w finale

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półfinalista mos., półfinalistka ż.

 przym. półfinałowy

Wiktionary


półfinałowy

półfinał


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z półfinałem; odbywający się wramach półfinału

Wiktionary

Patrz:

półfinał

Przykłady

 (1.1) Azerki będą półfinałowymi rywalkami Polek.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półfinał mrz., półfinalista mos.

 przym. finałowy

Wiktionary


półfiret

Poligrafia. Drobny materiał justunkowy o grubości połowy stopnia pisma.


SJP.pl

Półfiret – justunek drobny stosowany w typografii (w zecerstwie i DTP).

W zecerstwie jego stopień jest równy stopniowi pisma, a szerokość połowie stopnia tego pisma.

W typografii cyfrowej półfiret ma numer unikodowy U+2002 EN SPACE.Jego szerokość jest równa 12 firetu.

Wikipedia


półforemny

wielościan półforemny - wielościan, którego wszystkie ściany są wielokątami foremnymi, ale nie wszystkie mają tę samą liczbę boków


SJP.pl


półfrancuski

przymiotnik

 (1.1) kulin. zrobiony z ciasta półfrancuskiego

Wiktionary


półfuntowy

1. mający wartość połowy funta;
2. ważący pół funta


SJP.pl


połgać

opowiedzieć trochę kłamstw; pokłamać


SJP.pl


półgębek

dawniej: warga


SJP.pl


półgębkiem

1. ledwie otwierając usta;
2. nie w pełni otwarcie


SJP.pl


półgęsek

staropolska potrawa z gęsi


SJP.pl

Półgęsek – potrawa popularna w kuchni staropolskiej. Znany jest również pod nazwą półgąsek lub pierśnik.

Wytwarzało się je z piersi gęsiej oczyszczonej z kości, ale z zachowaną skórą, następnie peklowanej i wędzonej. W niektórych regionach Rzeczypospolitej półgęsek robiono z całej połówki korpusu gęsi (bez nóg i szyi). Półgęski traktowano jako danie dość luksusowe, przeważnie jadano je w dworach szlacheckich. W XIX w. rozpowszechniły się na Pomorzu, gdzie powszechny stał się chów gęsi na podroby. Podroby eksportowano do Francji (na pasztet strasburski), a mięso wykorzystywano na lokalnym rynku. Bardzo znane były też półgęski litewskie.

Wikipedia


półgest

okazjonalnie: małe zaangażowanie, rzadki udział w jakichś wydarzeniach


SJP.pl


półgęsty

trochę, częściowo gęsty


SJP.pl


półgniazdownik

ptak, którego pisklęta po wykluciu są przez krótki czas pod opieką rodziców


SJP.pl


półgodzina

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) miar. połowa godziny, trzydzieści minut

Wiktionary


półgodzinka

zdrobnienie od: półgodzina


SJP.pl


półgodzinny

trwający pół godziny


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) trwający pół godziny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) trzydziestominutowy

Wiktionary


półgolf

1. wkładany przez głowę sweter z przylegającym kołnierzem sięgającym do połowy szyi;
2. kołnierz sięgający do połowy szyi i przylegający do niej


SJP.pl


półgolfik

zdrobnienie od: półgolf


SJP.pl


półgolfowy

półgolf


SJP.pl

Patrz:

półgolf

półgorset

biustonosz z przedłużonym stanem przypominający gorset


SJP.pl

Półgorset – współcześnie rodzaj bielizny damskiej przykrywającej i podtrzymującej piersi będący formą pośrednią pomiędzy typowym biustonoszem a gorsetem lub basque.Półgorset wyglądem zbliżony jest do biustonosza z przedłużonym stanem (linią obwodu) do pasa lub nieco mniej. Półgorset nie zakrywa podbrzusza i nie modeluje sylwetki tak jak typowy gorset (nie pozwala ukryć tzw. "brzuszka"). Półgorset często jest wyposażony w paski do pończoch, spełnia tym samym funkcję pasa do pończoch.

Wikipedia


półgorsetowy

półgorset


SJP.pl

Patrz:

półgorset

półgorzkość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półgorzke

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półgorzky

Wiktionary


półgotowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półgotowe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półgotowy

Wiktionary


półgoły

skąpo ubrany, prawie goły; półnagi


SJP.pl


półgrosz

Półgrosz – srebrna moneta bita w Polsce, na Litwie i na Śląsku od XIV do XVI w. (równa ½ grosza), wprowadzona przez Władysława Jagiełłę w wyniku cyklu reform z lat 1393–1398.

Początki półgrosza związane są z wenecką monetą mezzanino powstałą w pierwszej połowie XIV w. do handlu z Zachodem. Wymyślono ją tak, aby przez odpowiednią wielkość, nie mogła być zagrożona obrzynaniem.

Wikipedia


półgroszek

moneta o wartości połowy grosza, używana w Polsce od XVI wieku


SJP.pl


półgrupa

Półgrupa – grupoid, w którym działanie jest łączne, czyli zbiór A z określonym na nim działaniem dwuargumentowym \cdot , w którym dla wszelkich elementów a,b,c\in A zachodzi:

(a\cdot b)\cdot c=a\cdot (b\cdot c).

Wikipedia


półgwar

słaby, niegłośny gwar


SJP.pl


półgwara

stylizowana na gwarę odmiana języka ogólnego


SJP.pl


półgłos

1. przyciszony głos;
2. dawniej: pół głosu przy głosowaniu


SJP.pl


półgłosem

1. przyciszony głos;
2. dawniej: pół głosu przy głosowaniu


SJP.pl

przysłówek

 (1.1) o mówieniu niegłośno, przyciszonym głosem

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwˈɡwɔsɛ̃m, AS: puu̯gu̯osẽm

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półgłos m.

Wiktionary


półgłośność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półgłośne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półgłośny

Wiktionary


półgłówek

człowiek niespełna rozumu; głupiec


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pot. depr. ktoś mało rozgarnięty

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ty półgłówku, mówiłem ci, żebyś niczego tu nie dotykał!

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) baran, bęcwał, głupiec, głupek, cymbał, debil, dureń, idiota, imbecyl, jełop, kretyn, młotek, tępak, tuman, osioł, palant, przychlast, przygłup, przygłupek

Wiktionary


półgłówkowaty

potocznie: niezbyt mądry; przygłupi, głupawy, głupkowaty


SJP.pl


półgłupek

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pot. pejor. obraźliwa forma zwrócenia się do mężczyzny albo mówienia o kimś z dezaprobatą

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jakiś półgłupek zaparkował swój samochód pod samymi drzwiami.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. głupek mos.

Wiktionary


półhak

historyczna broń palna


SJP.pl

Półhak – pomniejszona i lżejsza forma hakownicy używana jako broń ręczna w XV w. Europie. Później nazwą tą określano potocznie ogół broni krótkiej, przede wszystkim wczesne formy pistoletów.

Wikipedia


półhalka

część bielizny damskiej, rodzaj spódniczki noszonej pod suknią


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) element kobiecej bielizny, mający formę spódniczki noszonej pod właściwą spódnicą

Wiktionary


półhektarowy

a) będący wielkości połowy hektara;
b) posiadający pół hektara ziemi (np. rolnik półhektarowy)


SJP.pl


półhurt

środowiskowo: sprzedaż lub kupno większych ilości towaru po cenach trochę niższych niż detaliczne


SJP.pl


półhurtowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półhurtowe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półhurtowy

Wiktionary


półidiota

idiota, półinteligent


SJP.pl


półidiotka

półidiota


SJP.pl

Patrz:

półidiota

półimperiał

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) daw. numizm. złota moneta w Rosji carskiej wartości 5-7,5 rubla, pół imperiała

Wiktionary

Imperiał (ros. империал) – wielorublowa złota moneta rosyjska wprowadzona do obiegu w 1755 i emitowana do 1917 r. Nazwa będąca pochodną od łac. imperialis (cesarski).

Wprowadzony za panowania cesarzowej Elżbiety imperiał był monetą 10-rublową zawierającą 11,61 g złota o próbie 916 (za Pawła I i Aleksandra I wynosiła ona 987). W obiegu znajdował się także 5-rublowy półimperiał o wadze 5,85 g. Po reformie walutowej Kankrina (1838) wartość imperiała ustalono na 10 rubli 30 kopiejek.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. imperiał mrz.

Wiktionary


półinteligent

lekceważąco: człowiek niedokształcony, nie mający istotnych cech inteligenta, ale uważający się za niego


SJP.pl


półinteligentka

lekceważąco: kobieta niedokształcona, nie mająca istotnych cech inteligentki, ale uważająca się za nią


SJP.pl


półintensywność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półintensywne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półintensywny

Wiktionary


półjamnik

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) kynol. psi mieszaniec w połowie z jamnikiem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Polaków było tu dużo na studjach, ale moja paczka składała się z 13 obiecujących młodzieńców, plus jeden małoobiecujący pies, półjamnik, imieniem Kajtuś.

Wiktionary


półjawa

stan niepełnej świadomości, niezupełna przytomność


SJP.pl


półjawność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półjawne; cecha tych, którzy są półjawni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półjawny

Wiktionary


półka

1. deska do układania na niej książek, ubrań, zabawek itp.
2. wąskie wgłębienie wzdłuż skały


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) osobny mebel lub część szafy, kredensu, regału itp., w kształcie poziomej deski, służący do trzymania na nim przedmiotów

 (1.2) stojący mebel złożony z półek (1.1)

 (1.3) część skały podobna do półki (1.1)

 (1.4) daw. gw-pl|Śląsk Cieszyński. ósemka (jednostka miary)

Wiktionary

Półka – pozioma płaszczyzna umieszczona w szafie, przymocowana do ściany lub pod stołem czy stolikiem przeznaczona do układania na niej różnego rodzaju przedmiotów takich jak książki, naczynia, czy ubrania.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na półce stoją książki.

 (1.3) Przez dwie doby alpiniści nie mogli zejść z półki.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpuwka, AS: puu̯ka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półkownik m.

:: zdrobn. półeczka ż.

 przym. półkowy

Wiktionary


półka-tapczan

tapczan chowany w regale; półkotapczan


SJP.pl


półkabina

kabina bez drzwi osłaniająca np. publiczne telefony; budka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) telekom. zob. półkabina telefoniczna.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zamiast stojących starych budek telefonicznych pod budynkiem poczty zainstalowano nowocześniejsze półkabiny.

Wiktionary


połkać

spędzić jakiś czas na łkaniu; popłakać, poszlochać


SJP.pl


półkadencja

w muzyce: zakończenie frazy muzycznej na innym akordzie niż tonice, np. dominancie


SJP.pl


półkanton

Półkanton – dziś już nieoficjalne, ale stosowane określenie sześciu szwajcarskich kantonów, które mają tylko po jednym przedstawicielu w małej izbie parlamentu federalnego (Ständerat), podczas gdy inne kantony mają po dwóch, w dodatku przy podliczaniu głosów kantonów (Ständemehr) ich głos liczy się jak głos połowy „zwykłego” kantonu. W języku prawniczym określa się je jako kantony z połową siły głosu.

Wikipedia


półkapelusz

rodzaj kapelusza z rondem sięgającym do połowy obwodu główki


SJP.pl


półkaponiera

Kaponiera – przykryta budowla fortyfikacyjna o różnej konstrukcji, wykorzystywana do prowadzenia ostrzału skrzydłowego lub skośnego, służąca na ogół do obrony fosy, stosowana w fortyfikacji nowożytnej.

Zasadniczym przeznaczeniem kaponier jest obrona fosy, aczkolwiek wykorzystywano je także do ostrzału zapola (w austriackiej szkole fortyfikacyjnej) lub przedpola (w nowopruskiej). Typowa kaponiera jest niską, skazamatowaną budowlą, wtopioną w stok lub przeciwstok fosy. Jej wysokość nie przekracza wysokości wału, przy którym jest umieszczona. Wyposażona jest w stanowiska bojowe, przeznaczone do prowadzenia ognia w jednym lub dwóch kierunkach. Czasem kaponierą nazywa się ogólniej zakrytą budowlę fortyfikacyjną służącą do prowadzenia ognia flankującego.

Wikipedia


półkilogramowy

1. ważący pół kilograma;
2. przeznaczony na pół kilograma czegoś


SJP.pl


półkilometrowy

mający długość pół kilometra


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który ma wielkość połowy kilometra

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Obok nowej, prawie półkilometrowej drogi powstaną: ścieżka rowerowa, chodniki, pasy zieleni, zjazdy, zatoki autobusowe, kanalizacja deszczowa oraz oświetlenie uliczne.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpuwʲcilɔ̃mɛˈtrɔvɨ, AS: puu̯ʹḱilõmetrovy

Wiktionary


półkilowy

potocznie: półkilogramowy


SJP.pl


półklasyk

trasa wyścigu kolarskiego o długości około połowy wyścigu klasycznego


SJP.pl


półkluza

Kluza (przewłoka) – okrągły lub owalny otwór w burcie, nadburciu lub powierzchni pokładu jednostki pływającej, często o wzmocnionych brzegach, przez który przeprowadza się liny cumownicze albo linę bądź łańcuch kotwiczny. Na małych jednostkach kluza może mieć postać okucia w kształcie metalowego ucha.

Stosowane są także półkluzy czyli analogiczne do otworów uchwyty, jednak z wycięciem od góry, przez które można linę lub łańcuch wkładać, zamiast przewlekania.

Wikipedia


połknąć

czasownik przechodni dokonany (ndk. połykać)

 (1.1) dokonany od|połykać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. połknięcie n., połyk mrz., połykanie n.

 czas. połykać ndk.

Wiktionary


półkoczowniczy

przymiotnik

 (1.1) częściowo koczowniczy, częściowo osiadły

Wiktionary


półkoks

rodzaj paliwa uzyskiwanego w procesie wytlewania węgli lub torfów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) bezdymne paliwo powstałe w procesie wytlewania węgli lub torfów w temperaturze 450-600°C

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpuwkɔks, AS: puu̯koks

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półkoksowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) koks niskotemperaturowy

Wiktionary


półkoksowy

przymiotnik

 (1.1) przym. od: półkoks

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Około 60 proc. eksportu to węgiel energetyczny, reszta – koksowy i półkoksowy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpuwkɔˈksɔvɨ, AS: puu̯koksovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półkoks m.

Wiktionary


półkole

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) geom. półokrąg, łuk stanowiący połowę obwodu koła;

 (1.2) geom. połowa koła

Wiktionary

  • półkole – półokrąg, łuk będący połową obwodu koła
  • półkole – część koła ograniczona półokręgiem i średnicą; inaczej mówiąc, wycinek lub odcinek koła o kącie środkowym 180°.

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) W rzucie poziomym ryzalit może mieć kształt prostokąta lub półkola.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półkolistość ż.

 przym. półkolisty

 przysł. półkolisto, półkoliście

Wiktionary


półkolem

tworząc półkole, półkoliście, półokrągło


SJP.pl

przysłówek

 (1.1) w kształcie półkola

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ciri szła ku niemu, otaczając go półkolem.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półkolisty

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) półkoliście, półkolisto; war. w półkole

Wiktionary


półkolistość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półkoliste, mające kształt półkola

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półkole n.

 przym. półkolisty

 przysł. półkoliście

Wiktionary


półkolisty

mający kształt półkola; półokrągły


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) geom. o kształcie lub przekroju półkola

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półkole n., półkolistość ż.

 przysł. półkolem, półkolisto, półkoliście

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) półokrągły

Wiktionary


półkoloid

układ częściowo koloidalny; semikoloid


SJP.pl


półkolonia

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) forma zespołowego wypoczynku dla dzieci w miejscu ich zamieszkania, organizowana w czasie wakacji

 (1.2) geogr. polit. kolonia jakiegoś państwa z częściowo zachowaną autonomicznością

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półkolonialny, półkolonijny, kolonialny, kolonijny

Wiktionary


półkolonialny

półkolonia; półkolonijny


SJP.pl


półkolonijny

półkolonia; półkolonialny


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z półkolonią (półkoloniami), dotyczący półkolonii

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. kolonistka ż., kolonista mos., kolonie nmos., półkolonia ż., półkolonie nmos.

 przym. półkolonialny, kolonijny

Wiktionary


półkolumienka

zdrobnienie od: półkolumna


SJP.pl


półkolumna

Półkolumna - element architektoniczny - kolumna uwięzła. Kolumna, która wystaje z lica muru połową grubości (w porządkach klasycznych dokładnie 2/3 grubości). Forma półkolumny (kapitel, trzon, baza) jest kształtowana zgodnie ze stylem epoki. W narożniku umieszczana bywa w różny sposób: jedna półkolumna na dwusiecznej narożnika, po jednym elemencie na każdej z dwóch ścian lub kształtowano filar. Półkolumny, w porównaniu z pilastrami są elementem bardziej wystającym ze ściany.

Wikipedia


półkomfortowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półkomfortowe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półkomfortowy

 rzecz. komfort mrz.

Wiktionary


półkomfortowy

odznaczający się niepełnym komfortem, średnią wygodą, kilkoma udogodnieniami


SJP.pl


półkoń

w mitologii greckiej: koń z torsem i głową człowieka; centaur


SJP.pl


półkontenerowiec

statek do przewozu drobnicy i kontenerów; semikontenerowiec, półpojemnikowiec


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) mors. statek do przewozu towaru zarówno w kontenerach, jak i w postaci tradycyjnej (drobnicy)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpuwkɔ̃ntɛ̃nɛˈrɔvʲjɛt͡s, AS: puu̯kõntẽnerovʹi ̯ec

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) półpojemnikowiec, semikontenerowiec

Wiktionary


półkopek

Półkopek – moneta o wartości pół kopy, czyli 30 groszy. Pierwszy raz wybita w srebrze za panowania Zygmunta II Augusta w 1564 r. Istnieją opinie, że była to pierwsza moneta systemu złotowego.

XXI-wieczni autorzy uważają, że uznanie półkopka za protoplastę polskiego złotego jest twierdzeniem błędnym, a co najmniej pochopnym. Wartość monety wynosiła rzeczywiście 30 groszy, ale litewskich, a nie polskich, co przy relacji: 4 grosze litewskie = 5 groszy polskich oznacza 37½ grosza polskiego, czyli 1 złoty polski i 7½ grosza polskiego.

Wikipedia


półkopytne

rząd wymarłych ssaków kopytnych o niedostatecznie wykształconych kopytach; podkopytne


SJP.pl


półkopytny

o cechach półkopytnych (rząd ssaków)


SJP.pl


półkort

środek kortu, połowa kortu


SJP.pl


półkorzec

dawna miara objętości materiałów sypkich (około 60 litrów) albo miara masy (około 50 kilogramów); cetnar, pół metra, pół kwintala


SJP.pl


półkosek

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) daw. roln. narzędzie do żęcia zbóż

Wiktionary

Powiązane:

 czas. kosić ndk.

Wiktionary


półkoszek

jedna z dwóch części kosza wiklinowego wyściełających ścianę szczytową, dno i boki wozu


SJP.pl


półkoszulek

1. sztywny gors z kołnierzykiem, wkładany na koszulę;
2. krótka koszulka męska bez rękawów, noszona pod koszulą; półkoszulka


SJP.pl


półkoszulka

1. sztywny gors z kołnierzem wkładany na koszulę;
2. podkoszulek


SJP.pl


półkotapczan

tapczan chowany w regale; półka-tapczan


SJP.pl

Półkotapczan – mebel rozpowszechniony w Polsce głównie w latach 70 i 80 XX wieku. Przypominał budową modele meblościanek. Nie był podzielony na segmenty, jak meblościanka i był zazwyczaj od niej niższy. W dolnej części półkotapczanu znajdował tapczan, który chował się w specjalnej skrzyni. Na niej znajdowały się (w zależności od modelu) szafki, półki lub gabloty. W niektórych wersjach półkotapczan jest wyposażony w półkę, rozkładaną po złożeniu tapczana, spełniającą rolę biurka, np. do pisania.

Wikipedia


półkownik

potocznie: film zatrzymany przez cenzurę, niedopuszczony do rozpowszechniania z powodów politycznych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pot. w czasach PRL-u: film wstrzymany przez polityczną cenzurę i odłożony na półkę;

Wiktionary

Półkownik – film, którego rozpowszechnianie w PRL-u zostało uniemożliwione przez cenzurę prewencyjną w Polsce Ludowej w okresie komunizmu. Nazwa jest satyrycznym neologizmem i pochodzi od sposobu przechowywania na półkach magazynowych rolek z taśmami filmowymi. Określenie to dotyczy zarówno filmów fabularnych jak i dokumentalnych.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jednym z półkowników był film „Przesłuchanie”.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwˈkɔvʲɲik, AS: puu̯kovʹńik

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półeczka ż., półka ż.

Wiktionary


półkowy

półka


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z półką, dotyczący półki

Wiktionary

Patrz:

półka

Powiązane:

 rzecz. półeczka ż., półka ż.

Wiktionary


półkożuszek

krótki kożuch z rękawami lub bez; półkożuch


SJP.pl


półkpiący

częściowo wyrażający kpinę; półdrwiący


SJP.pl


półkrata

w matematyce: zbiór z operacją dwuargumentową, przemienną, łączną i idempotentną


SJP.pl

Kraty – struktury matematyczne, które można opisywać albo algebraicznie, albo w sensie częściowych porządków.

Wikipedia


półkroczek

bardzo mały krok, niewielkie posunięcie


SJP.pl


półkrok

niepełny rozkrok


SJP.pl


półkruchy

przymiotnik

 (1.1) zrobiony z ciasta półkruchego

Wiktionary


półkrytek

Półkrytek – dwukonny pojazd z budą nad tylnym nadwoziem. Popularny w Polsce w XVII i XVIII wieku.

Wikipedia


półkryty

kryty do połowy, częściowo kryty


SJP.pl


półkrzew

Półkrzew, podkrzew (łac. suffrutex) – rośliny mające charakter przejściowy między krzewami a roślinami zielnymi. Tylko dolna część ich pędu jest zdrewniała, podczas gdy górna pozostaje zielna. Wraz z końcem okresu wegetacyjnego zamierają tylko części zielne. W klasyfikacji Raunkiæra półkrzewy zaliczane są do chamefitów. Ich wysokość zazwyczaj nie przekracza 1 m.

Przykładami półkrzewów są: szałwia lekarska, ruta zwyczajna, lawenda wąskolistna, psianka słodkogórz.

Wikipedia


półkrzyk

słaby, przyciszony krzyk


SJP.pl


półkrzyżyk

potocznie: haft półkrzyżykowy


SJP.pl


półksiężyc

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) Księżyc widziany tylko w części nie większej niż połowa tarczy

 (1.2) przen. symbol w kształcie półksiężyca (1.1);

 (1.3) jedna z pozycji (asan) w jodze z podparciem na jednej nodze i ręce

Wiktionary

Półksiężyc – symbol w kształcie sierpa Księżyca. Symbol islamu od XIX wieku. Stosowany również w kulturze europejskiej.

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Na niebieskiej tarczy herbu znajdował się żółty półksiężyc i gwiazda.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwʲˈcɕɛ̃w̃ʒɨt͡s, AS: puu̯ʹḱśũ̯žyc

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półksiężycowatość ż.

 przym. półksiężycowy, półksiężycowaty

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) sierp księżyca

Wiktionary


półksiężycowatość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półksiężycowate

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półksiężyc m., półksiężycowość

 przym. półksiężycowaty, półksiężycowy

Wiktionary


półksiężycowaty

przypominający kształtem półksiężyc, podobny do półksiężyca


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający kształt podobny do półksiężyca

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Najczęściej spotykanym rodzajem błony dziewiczej są błony półksiężycowate o rozmaitej szerokości.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półksiężyc m., półksiężycowatość ż.

Wiktionary


półkufek

beczka służąca głównie do przechowywania alkoholu


SJP.pl


półkufelek

mały kufel; połowa kufla


SJP.pl


półkula

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) geom. połowa kuli;

 (1.2) geogr. półkula (1.1) Ziemi;

 (1.3) anat. jedna z dwóch części mózgu;

Wiktionary

Półkula – część kuli, która powstaje wskutek przecięcia na dwie części przez płaszczyznę przechodzącą przez środek tej kuli.

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Polska leży na półkuli północnej.

 (1.3) U osób praworęcznych dominuje lewa półkula.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwˈkula, AS: puu̯kula

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półkulistość ż.

 przym. półkulisty

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) hemisfera

Wiktionary


półkulistość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półkuliste

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półkula ż.

 przym. półkulisty

Wiktionary


półkulisty

mający kształt półkuli


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) o kształcie zbliżonym do półkuli

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półkula ż., półkulistość ż.

Wiktionary


półkulowy

półkula


SJP.pl

Patrz:

półkula

półkultura

uprawa roślin użytkowych w ich naturalnym środowisku przy zastosowaniu tylko najniezbędniejszych zabiegów uprawy gleby i ochrony roślin


SJP.pl


półkwadrat

rozmiar czcionki o wielkości 24 punktów typograficznych (9,024 mm)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) typogr. druk. w systemie miar typograficznych Didota stopień czcionki odpowiadający dwudziestu czterem punktom (9,0216 mm);

Wiktionary

Półkwadrat – justunek o szerokości 24 punktów typograficznych stosowany w zecerstwie, jak również nazwa stopnia pisma o wielkości 24 punktów typograficznych w systemie Didota.

1 półkwadrat = 2 cycera = 24 punkty typograficzne

1 półkwadrat ≈ 9,026 mm

Wikipedia

Wymowa:

IPA: puwˈkfadrat, AS: puu̯kfadrat

Wiktionary


półkwarcie

jednostka objętości stosowana w krajach anglosaskich; pinta, pint


SJP.pl


półkwarta

jednostka objętości stosowana w krajach anglosaskich; pinta, pint


SJP.pl

Pinta, półkwarta (ang. pint) – zróżnicowana jednostka objętości lub pojemności stosowana głównie w Wielkiej Brytanii (ang. imperial pint), Irlandii oraz Stanach Zjednoczonych. W USA stosowane są dwie różne jednostki o nazwie pinta - jedna do odmierzania płynów (ang. U.S. liquid pint), a druga do sypkich ciał stałych (ang. U.S. dry pint).

Wikipedia


półkwaśność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półkwaśne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półkwaśny

Wiktionary


półkłamstwo

stwierdzenie w części prawdziwe; półprawda


SJP.pl


półlegal

potocznie: działania częściowo zgodne z prawem


SJP.pl


półlegalność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półlegalne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półlegalny

 przysł. półlegalnie

Wiktionary


półlegalny

częściowo legalny


SJP.pl


półleżący

leżeć z tułowiem ułożonym nieco wyżej niż pozostała część ciała, opartym na podwyższeniu, lub leżeć na boku, podpierając się na zgiętym łokciu


SJP.pl


półleżeć

leżeć z tułowiem ułożonym nieco wyżej niż pozostała część ciała, opartym na podwyższeniu, lub leżeć na boku, podpierając się na zgiętym łokciu


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany

 (1.1) leżeć z uniesioną częścią tułowia, podpierając się o jakiś przedmiot

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na otomance półleżała rozkapryszona birbantka, paląc cygaro.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półleżenie n.

 czas. leżeć ndk.

Wiktionary


półlitrówa

zgrubienie od: półlitrówka


SJP.pl


półlitróweczka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zdrobn. od: półlitrówka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półlitrówka ż.

Wiktionary


półlitrówka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) butelka o pojemności pół litra, zwłaszcza butelka wódki

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ze szwagrem obaliliśmy wczoraj dwie półlitrówki i jeszcze ćwiartkę.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: zdrobn. półlitróweczka ż.

 przym. półlitrowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) butelka półlitrowa; reg. śl. halba.

Wiktionary


półlitrowy

a) mający pojemność połowy litra;
b) zawierający pół litra czegoś


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) zawierający pół litra

 (1.2) mogący pomieścić pół litra

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półlitrówka ż.

Wiktionary


półlok

pasmo częściowo skręconych włosów


SJP.pl


półlot

w tenisie: uderzenie z półlotu - uderzenie piłki tuż po jej odbiciu się od ziemi


SJP.pl


półmaraton

bieg na dystansie równym połowie maratonu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) sport. bieg na dystansie 21 km i 97,5 metra;

Wiktionary

Półmaraton – bieg na dystansie 21 097,5 m; konkurencja lekkoatletyczna, zaliczana do biegów długich. Zawodnicy pokonują dystans równy połowie długości biegu maratońskiego.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌpuwmaˈratɔ̃n, AS: puu̯maratõn

Wiktionary


półmaratończyk

biegacz startujący w półmaratonie


SJP.pl


półmaratonka

półmaratończyk


SJP.pl

Patrz:

półmaratończyk

półmaratoński

półmaraton


SJP.pl

Patrz:

półmaraton

półmasa

półfabrykat, z którego po dalszej obróbce powstaje masa papiernicza


SJP.pl


półmaska

Półmaska – indywidualne urządzenie stosowane do ochrony wyłącznie dróg oddechowych. Półmaski pochłaniają cząsteczki z powietrza lub filtrują powietrze od gazów bojowych, bakterii, wirusów itp. Przykładowo półmaski filtrujące cząstki w kopalniach, to np. ZF 0/24z, które pochłaniają cząstki z powietrza.

Wikipedia


półmat

połysk odpowiadający połyskowi skorupy jaja kurzego; prawie mat


SJP.pl


półmatowy

matowy z lekkim połyskiem, niezupełnie matowy


SJP.pl


półmęski

prawie taki jak u mężczyzny


SJP.pl


półmetal

pierwiastek posiadający niektóre własności metali i niemetali; do półmetali należą: bor, krzem, german, arsen, antymon, tellur i selen


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) fiz. półprzewodnik o zerowej przerwie energetycznej

 (1.2) chem. pierwiastek posiadający cechy zarówno metali jak i niemetali;

Wiktionary

Półmetale (metaloidy) – pierwiastki chemiczne, które mają własności pośrednie między metalami i niemetalami. Zalicza się do nich antymon, arsen, bizmut, bor, german, krzem, selen, tellur i polon, oraz czasami także glin i astat, a w niektórych opracowaniach także węgiel, mający najwyższą temperaturę topnienia z dotychczas poznanych pierwiastków, oraz fosfor (tworzący odmianę czarną o właściwościach fizycznych przypominających metal).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Naukowcy twierdzą, że półmetal zwany grafenem zrewolucjonizuje świat.

 (1.2) Według Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej, nie wyróżnia się już półmetali.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwˈmɛtal, AS: puu̯metal

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półmetalowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) metaloid

Wiktionary


półmetek

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) punkt wyznaczony w połowie trasy prowadzącej do mety

 (1.2) moment, w którym upływa połowa czasu przeznaczonego na coś

Wiktionary


półmetkowy

półmetek


SJP.pl

Patrz:

półmetek

półmetrowy

mający długość połowy metra, wynoszący pół metra


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mierzący pół metra

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jedną z twierdz odkryto w Patagonii, w Río Negro nad zatoką San Matías. Odkopano tam jej fundamenty, a także półmetrowe, symboliczne drzewo życia […]

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpuwmɛˈtrɔvɨ, AS: puu̯metrovy

Wiktionary


półmiękki

1. w stanie pośrednim między twardym a miękkim;
2. o spółgłosce: wymawiana z dodatkową artykulacją spowodowaną sąsiedztwem samogłoski przedniej lub spółgłoski miękkiej


SJP.pl


półmiesięczny

mający pół miesiąca, trwający pół miesiąca itp.


SJP.pl


półmiliardowy

liczący pół miliarda czegoś


SJP.pl


półmilimetrowy

mający długość połowy milimetra, wynoszący pół milimetra


SJP.pl


półmilionowy

liczący pół miliona czegoś


SJP.pl


półmilowy

mający długość połowy mili, wynoszący pół mili


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) mający długość połowy mili

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Znaczącą budowlą tego typu był również półmilowy wał wzdłuż wybrzeża służący zarówno celom obronnym, jak i jako nabrzeże portowe.

Wiktionary


półminutowy

trwający pół minuty


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) trwający pół minuty

Wiktionary


półmiseczek

mały półmisek


SJP.pl


półmisek

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) rodzaj płaskiego dużego naczynia, służącego do podawania potraw, przystawek lub przekąsek na stół

 (1.2) zawartość półmiska (1.1)

Wiktionary

Półmisek – płytkie naczynie kuchenne o kształcie najczęściej owalnym, przeznaczone do serwowania potraw. Jako półmisek nazywana bywa też potrawa podawana na tym naczyniu.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na stole pojawił się półmisek z kluchami i dzban ze zsiadłym mlekiem.

 (1.2) Ile czasu zajmuje ci przygotowanie półmiska tych kruchych ciastek?

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. miseczka ż., miska ż.

Wiktionary


półmityczny

niezupełnie mityczny


SJP.pl


półmorgowy

mający długość pół morgi


SJP.pl


półmózg

potocznie: osoba niespełna rozumu; debil


SJP.pl


półmrok

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) częściowa ciemność, gdy barwy przestają być dostrzegalne

Wiktionary

  • Półmrok (film 1998)
  • Półmrok (film 2006)
  • Półmrok – drugi studyjny polskiego zespołu muzycznego Tulia

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jeszcze jedną ważną cechą Okrętu, myślał smętnie sierżant Colon, kiedy opadali w błękitny półmrok, było to, że nie dało się wybrać wody z zęzy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpuwmrɔk, AS: puu̯mrok

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półmrocze n.

 przym. półmroczny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) półzmrok; rzad. półmrocze

Wiktionary


półmyśl

mało wartościowa myśl, pomysł


SJP.pl


półn.

skrót

 (1.1) = północny

Wiktionary


półnagi

skąpo ubrany, prawie nagi; półgoły


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) prawie nagi, w niekompletnym stroju

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przed gabinetem półnadzy rekruci czekają na swoją kolej do badania.

 (1.1) Półnadzy turyści budzą niesmak w centrum Sopotu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwˈnaɟi, AS: puu̯naǵi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półnegliż m., półnagość ż.

 przysł. półnago

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) półgoły

Wiktionary


półnagość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półnagie; cecha tych, którzy są półnadzy

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półnagi

Wiktionary


półnarożnik

ścienny aluminiowy element wykończeniowy zabezpieczający krawędzie ciętych płyt gipsowo-kartonowych


SJP.pl


półnegliż

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) bardzo skąpy strój; prawie negliż

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Piosenkarka wystąpiła w półnegliżu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwˈnɛɡlʲiʃ, AS: puu̯neglʹiš

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półnagi

 rzecz. negliż m.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) półnagość ż.

Wiktionary


półniewolniczy

mający wbrew pozorom charakter niewolniczy


SJP.pl


północ

1. godzina dwunasta w nocy
2. jedna z czterech stron świata
3. kraje północne; Północ


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. Stany Zjednoczone Ameryki podczas wojny secesyjnej

 (1.2) pot. kraje znajdujące się na północ od mówiącego; również obszary o mroźnym klimacie

Wiktionary

Strony świata, kierunki świata, ściślej: główne kierunki geograficzne, kierunki główne – cztery główne kierunki wyznaczone na powierzchni kuli ziemskiej. Ich określanie związane jest z właściwościami ruchu obrotowego Ziemi. Odbywa się on wokół osi ziemskiej. Punkty przecięcia osi ziemskiej z powierzchnią Ziemi to bieguny geograficzne: północny i południowy. Połączone są półokręgami noszącymi nazwę południków, które wyznaczają kierunek północ–południe. Kierunek wzdłuż południka o zwrocie do północnego bieguna geograficznego to kierunek północny, zaś do południowego bieguna geograficznego – południowy. Natomiast punkty, gdzie pojawia się albo znika Słońce za horyzontem w dniu równonocy, wyznaczają kierunki: wschodni i zachodni.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Wojska Północy ostatecznie wygrały wojnę secesyjną.

 (1.2) Nie chciałbym mieszkać na Północy, tam jest strasznie zimno.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpuwnɔt͡s, AS: puu̯noc

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Unia

Wiktionary


północnica

w mitologii słowiańskiej: żeński demon zjawiający się o północy, złośliwy i psotliwy; mara, nocnica, nocula, płaczka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mitsłow. lud. na Kresach Wschodnich: demon negatywny, rodzaj rusałki pojawiającej się w nocy;

Wiktionary

Północnica, czasem także mara, nocnica – żeński demon u Słowian, rodzaj rusałki znany na dawnych kresach Polski. Jest to istota cechująca się złośliwością i psotliwością. Z nazwy można domniemywać, że działa w środku nocy.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Północnicami zostawały dusze kobiet, które zmarły tuż przed lub podczas ślubu, i zrozpaczone zawierały pakt z demonem uzyskując życie wieczne.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. północ, nocnica

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) nocnica

Wiktionary


północno-wschodni

przymiotnik

 (1.1) geogr. adm. położony, znajdujący się na północnym wschodzie

 (1.2) meteorol. geogr. nadchodzący z północnego wschodu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Olsztyn leży w północno-wschodniej części Polski.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpuwnɔt͡snɔ‿ˈfsxɔdʲɲi, AS: puu̯nocno‿fsχodʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. północny wschód m.

Wiktionary


północno-zachodni

przymiotnik

 (1.1) geogr. będący na północnym zachodzie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Najstarsza część cmentarza, z kwaterami położonymi po stronie północno-zachodniej, podzielona jest alejami wysadzanymi lipami drobnolistnymi.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpuwnɔt͡snɔ‿zaˈxɔdʲɲi, AS: puu̯nocno‿zaχodʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. północny zachód m.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) skr. płn.-zach.

Wiktionary


północnoafrykański

związany z północną Afryką, pochodzący z północnej Afryki, charakterystyczny dla północnej Afryki itp.


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dotyczący Afryki Północnej, dziejący się w Afryce Północnej

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpuwnɔt͡snɔafrɨˈkãj̃sʲci, AS: puu̯nocnoafrykãĩ ̯sʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Afryka Północna ż.

Wiktionary


północnoalbański

związany z północną Albanią, pochodzący z północnej Albanii, charakterystyczny dla północnej Albanii itp.


SJP.pl


północnoamerykański

1. związany z Ameryką Północną (kontynentem), pochodzący z Ameryki Północnej, charakterystyczny dla Ameryki Północnej itp.;
2. rzadko: dotyczący północnych obszarów USA, pochodzący z północnych obszarów USA itp.


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Ameryką Północną, dotyczący Ameryki Północnej

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Indianie północnoamerykańscy, wykopując topory wojenne, wdziewali na głowy specjalne wysoko zwieńczające się ozdoby, z dala lepiej widoczne niż makijaż na ciele.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Ameryka Północna ż.

Wiktionary


północnoangielski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z północną Anglią; położony lub odbywający się na północy Anglii

Wiktionary


północnoatlantycki

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z północnym Atlantykiem lub obszarami wokół niego położonymi

Wiktionary


północnoazjatycki

związany z północną Azją, pochodzący z północnej Azji, charakterystyczny dla północnej Azji itp.


SJP.pl


północnobawarski

przymiotnik

 (1.1) związany z północną częścią Bawarii; tam położony lub tam odbywający się

Wiktionary


północnobałtycki

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do północnego Bałtyku, związany z północnym Bałtykiem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Do takich miejsc należy Nadmorski Park Krajobrazowy, który ze względu na specyfikę geograficzną (tzw. wąskie gardło wędrówkowe oraz północnobałtycki korytarz migracyjny) jest jednym z ważniejszych miejsc wędrówek, odpoczynku i zimowania licznych gatunków ptaków.

 (1.1) Północnobałtyckie torfowiska magazynują dwutlenek węgla.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. bałtycki

Wiktionary


północnobrabancki

przymiotnik

 (1.1) związany z Brabancją Północną

 (1.2) związany z północą Brabancji

Wiktionary


północnocypryjski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Cyprem Północnym, dotyczący Cypru Północnego

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Cypr Północny mrz.

Wiktionary


północnoczeski

przymiotnik

 (1.1) związany z północną częścią Czech; tam położony lub tam odbywający się

Wiktionary


północnoeuropejczyk

mieszkaniec Europy Północnej


SJP.pl


północnoeuropejka

mieszkanka Europy Północnej


SJP.pl


północnoeuropejski

związany z północną Europą, pochodzący z północnej Europy, charakterystyczny dla północnej Europy itp.


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do Europy Północnej, związany z Europą Północną

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Europa Północna ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) książk. nordycki

Wiktionary


północnofrancuski

dotyczący północnych obszarów Francji, pochodzący z północnych obszarów Francji itp.


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z północą Francji, taki jak na południu Francji; położony na południu Francji

Wiktionary


północnogermański

związany z północną Germanią, pochodzący z północnej Germanii, charakterystyczny dla północnej Germanii itp.


SJP.pl


północnoirlandzki

przymiotnik od: Irlandia Północna


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Irlandią Północną, dotyczący Irlandii Północnej

 (1.2) związany z północną częścią Irlandii

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Irlandia Północna ż.

Wiktionary


północnokaroliński

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Karoliną Północną, dotyczący Karoliny Północnej

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Karolina Północna ż.

Wiktionary


północnokaukaski

przymiotnik

 (1.1) związany z Kaukazem Północnym, dotyczący Kaukazu Północnego

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpuwnɔt͡snɔkawˈkasʲci, AS: puu̯nocnokau̯kasʹḱi

Wiktionary


północnokazachstański

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z północnym Kazachstanem, dotyczący północnego Kazachstanu

Wiktionary


północnokontynentalny

dotyczący kontynentu północnego, przechodzący przez kontynent północny, np. klimat północnokontynentalny


SJP.pl


północnokoreański

przymiotnik od: Korea Północna; koreański


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do Korei Północnej

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Reżym północnokoreański przeprowadza doświadczenia z bronią chemiczną i biologiczną na istotach ludzkich.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwˈnɔt͡snɔˌkɔrɛˈãj̃sʲci, AS: puu̯nocnokoreãĩ ̯sʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Korea Północna ż.

Wiktionary


północnokurdyjski

przymiotnik

 (1.1) związany z lub charakterystyczny dla północnych Kurdów, wywodzący się z Północnego Kurdystanu

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) jęz. (etnolekt) kurmandżi

Wiktionary

Synonimy:

 (2.1) kurmandżi

Wiktionary


północnolapońskojęzyczny

przymiotnik

 (1.1) taki, który posługuje się językiem północnolapońskim

 (1.2) taki, którego mieszkańcy posługują się językiem północnolapońskim

 (1.3) spisany, stworzony w języku północnolapońskim

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwˈnɔt͡snɔlaˈpɔ̃j̃skɔjɛ̃w̃ˈzɨt͡ʃnɨ, AS: puu̯nocnolapõĩ ̯skoi ̯ẽũ̯zyčny

Wiktionary


północnomacedoński

przymiotnik relacyjny

 (1.1) geogr. polit. odnoszący się do Macedonii Północnej

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Macedonia Północna ż.

Wiktionary


północnomariański

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Marianami Północnymi, dotyczący Marianów Północnych

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Mariany Północne n., Marianka ż.

Wiktionary


północnomałopolski

związany z północną Małopolską, pochodzący z północnej Małopolski, charakterystyczny dla północnej Małopolski itp.


SJP.pl


północnomorski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Morzem Północnym, dotyczący Morza Północnego

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W 1910 r. stawki frachtowe w żegludze bałtyckiej i północnomorskiej były tak niskie, że statki przewoziły tam ładunki poniżej kosztów własnych.

 (1.1) W roku 1975 Norwegia uzyskała spod północnomorskiego dna około 7 mln t ropy, a Wielka Brytania, która eksploatację swych bezsprzecznie bogatszych złóż rozpoczęła później – 1-2 mln t.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Morze Północne n.

Wiktionary


północnoniemiecki

przymiotnik relacyjny

 (1.1) geogr. związany z północną częścią Niemiec

Wiktionary


północnoosetyjski

przymiotnik od: Osetia Północna (republika rosyjska na Kaukazie)


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Osetią Północną, dotyczący Osetii Północnej

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dziełko ukazało się jako dodatek do prestiżowego kwartalnika, wydawanego przez północnoosetyjski związek pisarzy.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Osetia Północna ż.

Wiktionary


północnopolski

związany z północną Polską, pochodzący z północnej Polski, charakterystyczny dla północnej Polski itp.


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z północną Polską, dotyczący północnej Polski

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pod koniec zlodowacenia północnopolskiego (około 22 tys. lat temu) lądolód skandynawski zajmował tereny północnej Polski.

Wiktionary


północnorosyjski

związany z północną Rosją, pochodzący z północnej Rosji, charakterystyczny dla północnej Rosji itp.


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z północną częścią Rosji lub pochodzący stamtąd

Wiktionary


północnosemicki

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Semitami z północy, dotyczący Semitów z północy

Wiktionary


północnośląski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z północnym Śląskiem, dotyczący północnego Śląska

Wiktionary


północnosudecki

przymiotnik

 (1.1) znajdujący się / odbywający się w północnej części Sudetów, pochodzący z północnej części Sudetów

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpuwnɔt͡snɔsuˈdɛt͡sʲci, AS: puu̯nocnosudecʹḱi

Wiktionary


północnosyberyjski

związany z północną Syberią, pochodzący z północnej Syberii, charakterystyczny dla północnej Syberii itp.


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z północną częścią Syberii lub pochodzący z niej

Wiktionary


północnosłowacki

przymiotnik

 (1.1) związany z północną częścią Słowacji; tam położony lub tam odbywający się

Wiktionary


północnowielkopolski

dotyczący Wielkopolski północnej, pochodzący z Wielkopolski północnej, charakterystyczny dla Wielkopolski północnej itp.


SJP.pl


północnowietnamski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) hist. związany z Wietnamem Północnym (ofic. Demokratyczna Republika Wietnamu)

 (1.2) związany z północą Wietnamu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Wietnam Północny mrz.

Wiktionary


północnowłoski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z północnymi Włochami, dotyczący północnych Włoch

Wiktionary


północny

przymiotnik

 (1.1) geogr. dotyczący północy, jako strony świata, kierunku

 (1.2) odbywający się o północy (o godzinie 24:00), dotyczący tej północy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Północny biegun magnetyczny Ziemi leży w pobliżu północnego bieguna geograficznego.

 (1.2) Wróciłem do Warszawy północnym ekspresem z Krakowa.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwˈnɔt͡snɨ, AS: puu̯nocny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. północ ż., noc ż., nocka ż., nocny mrz.

 przym. nocny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) nordowy

Wiktionary


półnorma

w matematyce: podaddytywny i dodatnio jednorodny funkcjonał określony na przestrzeni liniowej


SJP.pl

Półnorma (lub seminorma) – podaddytywny i dodatnio jednorodny funkcjonał określony na przestrzeni liniowej, tj. funkcja p\colon X\to [0,\infty ), gdzie X jest przestrzenią liniową, spełniająca warunki

  1. p(x+y)\leqslant p(x)+p(y),
  2. p(\alpha x)=|\alpha |p(x)

Wikipedia


półnormalny

rozkład półnormalny - rodzaj rozkładu prawdopodobieństwa


SJP.pl


półnuta

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) muz. nuta trwająca połowę całej nuty;

Wiktionary

Półnuta – nuta w notacji muzycznej o czasie trwania równym połowie całej nuty, dwóch ćwierćnut, czterech ósemek itd. Liczy się ją do dwóch.

Półnuta oznaczana jest jako owalna niewypełniona główka z laską, zasadniczo z prawej strony skierowaną w górę dla nut położonych poniżej trzeciej linii, a w dół z lewej strony dla nut położonych na trzeciej linii lub wyżej.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Cała nuta jest tak długa jak dwie półnuty.

 (1.1) To może trochę dziwić, ale dzisiaj na świecie, i w Polsce także, muzykę do filmu pisują ludzie, którzy nie odróżniają krzyżyka od bemola czy ćwiartki od półnuty.

Wiktionary


półobnażenie

1. obnażyć do połowy; wpółobnażyć;
2. półobnażyć się - obnażyć się do połowy; wpółobnażyć się


SJP.pl


półobnażony

1. obnażyć do połowy; wpółobnażyć;
2. półobnażyć się - obnażyć się do połowy; wpółobnażyć się


SJP.pl


półobnażyć

1. obnażyć do połowy; wpółobnażyć;
2. półobnażyć się - obnażyć się do połowy; wpółobnażyć się


SJP.pl


półobrót

pół obrotu, obrót o 180 stopni; ewolucja wykonywana m.in. przez ćwiczących sztuki walki, spopularyzowana przez Chucka Norrisa


SJP.pl


półobrotowy

mający możliwość częściowego obracania się


SJP.pl


półobrożny

1. błyszczak półobrożny - gatunek małego ptaka z rodziny szpakowatych; błyszczak pyszny;
2. wikłacz półobrożny - gatunek ptaka z rodziny wikłaczowatych


SJP.pl


połobuzować

spędzić pewien czas na łobuzowaniu; pobroić, porozrabiać, popsocić


SJP.pl


połocczanin

mieszkaniec Połocka


SJP.pl


połocczanka

mieszkanka Połocka


SJP.pl


połock

miasto na Białorusi


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Białorusi;

Wiktionary

Połock (biał. Полацк, Połack; ros. Полоцк, Połock) – miasto w północnej części Białorusi, u ujścia Połoty do Dźwiny, ok. 81,0 tys. mieszkańców (2020). Centrum rejonu połockiego. Przemysł elektromaszynowy (w tym zbrojeniowy), chemiczny, odzieżowy, skórzano-obuwniczy, mineralny, drzewny, spożywczy, węzeł komunikacyjny, port lotniczy; muzea.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. połocki

Wiktionary


połocki

przymiotnik od: Połock


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Połockiem, dotyczący Połocka

Wiktionary

Osoby noszące przydomek Połocki lub Połocka

  • Wsiesław Briaczysławicz Połocki (ok. 1029-1101) – książę połocki, wielki książę kijowski
  • Roman Wsiesławicz Połocki (zm. ok. 1114-1116) – książę połocki, syn Wsiesława
  • Eufrozyna Połocka (ok. 1101-1173) – święta mniszka prawosławna, księżniczka połocka, wnuczka Wsiesława
  • Andrzej Połocki (1325-1399) – książę połocki, syn Olgierda
  • książęta połoccy
  • Menas Połocki (zm. 1116) – pierwszy znany z imienia prawosławny biskup połocki i pierwszy święty prawosławny ziemi białoruskiej
  • Samuel Piotrowski-Sitnianowicz alias Symeon Połocki (1628 lub 1629-1680) – pisarz ruski, pochodzący z Wielkiego Księstwa Litewskiego, działający w Połocku, a następnie w Moskwie
  • Symeon Połocki (biskup twerski) (zm. 3 lutego 1289) – biskup połocki (do 1271), następnie pierwszy biskup twerski

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. Połock mrz., połocczanin mos., połocczanka ż.

Wiktionary


połoczanie

plemię słowiańskie należące do plemienia Krywiczów


SJP.pl

Połoczanie – plemię słowiańskie zaliczane do Słowian wschodnich. Głównym jego ośrodkiem był Połock. Wchodziło w skład Krywiczów.

Wikipedia


połoczanin

członek plemienia słowiańskiego należącego do plemienia Krywiczów


SJP.pl


półoddech

połowa oddechu, oddech niepełny


SJP.pl


półodrętwiały

rzadko: częściowo odrętwieć


SJP.pl


półodrętwieć

rzadko: częściowo odrętwieć


SJP.pl


półodrętwienie

rzadko: częściowo odrętwieć


SJP.pl


półodrzwia

w górnictwie: zestaw obudowy składający się z jednego stojaka i ze stropnicy opartej jednym końcem na stojaku a drugim umocowanej w gniazdku


SJP.pl


półoficjalność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półoficjalne; cecha tych, którzy są półoficjalni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półoficjalny

Wiktionary


półoficjalny

częściowo urzędowy, częściowo prywatny; półurzędowy, półprywatny


SJP.pl


połóg

1. okres po porodzie, podczas którego w organizmie kobiety następuje cofanie się zmian powstałych w związku z ciążą i porodem;
2. dawniej: poród


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) med. gin. okres po porodzie;

 (1.2) daw. gin. poród

Wiktionary

Połóg (łac. puerperium) – okres po ciąży i porodzie, w którym anatomiczne, morfologiczne i czynnościowe zmiany ciążowe stopniowo ustępują, a ustrój wraca do stanu sprzed ciąży. Z reguły trwający sześć tygodni, które można podzielić na następujące okresy:

  • bezpośredni – pierwsze 24 godziny po porodzie
  • wczesny połóg – pierwszy tydzień po porodzie
  • późny połóg – trwający do 6 tygodni po porodzie.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Połóg trwa do sześciu tygodni po porodzie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpɔwuk, AS: pou̯uk

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. łoże n., położna ż., położnik m., położnica ż., położnictwo n.

 przym. połogowy, położniczy

Wiktionary


połogi

rozpościerający się szeroko, rozległy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) lekko pochyły, o niewielkim spadku, niestromy

forma rzeczownika.

 (2.1) M., B. i W. lm. połóg

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Połogie zbocza góry porastał las bukowy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pɔˈwɔɟi, AS: pou̯oǵi

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) niestromy

Wiktionary


półogniwo

Półogniwo – struktura zawierająca przewodzącą elektrodę oraz otaczający ją przewodzący elektrolit, oddzielony przez naturalnie występującą podwójną warstwę Helmholtza. Reakcja chemiczna wewnątrz tej warstwy chwilowo pompuje ładunek elektryczny pomiędzy elektrodą a elektrolitem, w wyniku czego powstaje napięcie elektryczne pomiędzy nimi. Reakcja anody wiąże atom metalu w elektrodzie, który rozpuszcza się i jest transportowany jako jon dodatni pomiędzy podwójną warstwą, powodując, że elektrolit potrzebuje dodatniego ładunku elektrycznego, podczas gdy anoda ujemnego ładunku. Rosnące napięcie elektryczne tworzy silne pole wewnątrz podwójnej warstwy i potencjał rośnie do momentu, gdy pole zatrzyma reakcję pompowania ładunków. Ta samoograniczająca się operacja występuje niemal cały czas w izolowanym półogniwie. W praktycznych zastosowaniach dwa różne półogniwa są właściwie połączone ze sobą i tworzą ogniwo galwaniczne.

Wikipedia


połogowy

1. w medycynie: związany z połogiem - okresem po porodzie, w którym w organizmie matki ustępują zmiany zachodzące podczas ciąży i porodu, np. gorączka połogowa; poporodowy, puerperalny;
2. dawniej: związany z połogiem - porodem


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dotyczący połogu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. połóg m.

Wiktionary


półokrąg

Półokrąg – łuk okręgu wyznaczony przez kąt środkowy o mierze 180°. Końce półokręgu leżą więc na jednej średnicy. Promieniem półokręgu jest promień okręgu, którego częścią jest półokrąg.

Wikipedia


półokrągły

przymiotnik

 (1.1) w kształcie półokręgu, mający łukowate wygięcie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półokrąg m.

Wiktionary


półokres

połowa cyklu zjawiska okresowego


SJP.pl


półokręt

dawniej: mały okręt


SJP.pl


półomdlały

częściowo omdlały, osłabły, słaniający się; na wpół omdlały, wpółomdlały


SJP.pl


półomdleć

prawie stracić przytomność


SJP.pl


półomdlenie

prawie stracić przytomność


SJP.pl


półomdlewać

prawie tracić przytomność


SJP.pl


połomin

Połomin – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim, w gminie Suchowola.

Wieś królewska ekonomii grodzieńskiej położona była w końcu XVIII wieku w powiecie grodzieńskim województwa trockiego. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Przemienienia Pańskiego w Hołodolinie.

Wikipedia


połomski

nazwisko


SJP.pl


połonicznik

roślina z rodziny goździkowatych, rosnąca w miejscach piaszczystych


SJP.pl

Wikipedia


połonina

łąka leżąca powyżej górnej granicy lasów w Karpatach Wschodnich


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) geogr. ekol. łąka położona powyżej granicy lasów w Karpatach Wschodnich, w szczególności w Bieszczadach;

Wiktionary

Połonina – lokalna nazwa zbiorowisk muraw alpejskich i subalpejskich wykształconych ponad górną granicą lasu w Karpatach Wschodnich, w Polsce najczęściej wiązana z Bieszczadami.

Jest to piętro roślinności o charakterze naturalnym, którego zasięg poszerzony został znacznie przez działalność człowieka (szałaśnictwo, wycinanie zarośli, krzewów i drzew, wypalanie lasu, koszenie trawy, koszarowanie, wypas owiec i bydła).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Pasterze spędzają na połoninach długie miesiące.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. połoninowy

Wiktionary


połoninny

połonina; połoninowy


SJP.pl


połoninowy

połonina; połoninny


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) geogr. biol. odnoszący się do połoniny, mający związek z połoniną

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. połonina ż.

Wiktionary


połoński

nazwisko


SJP.pl


półorzeł

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) herald. połowa postaci orła występująca w heraldyce

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czarnego piastowskiego półorła przedstawia herb powiatu trzebnickiego.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. orzeł mzw., orzełek mrz.

 przym. orli

Wiktionary


półoś

1. element układu napędowego w pojazdach mechanicznych;
2. połowa osi niektórych krzywych geometrycznych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) geom. połowa osi niektórych krzywych geometrycznych

 (1.2) mech. wał, który przenosi napęd mechanizmu różnicowego samochodu na koło napędowe;

Wiktionary

Półoś napędowa – wał, element układu napędowego pojazdu, łączy skrzynię biegów lub most napędowy z piastą koła, umożliwia przeniesienie momentu napędowego z silnika na koło pojazdu.

Półosie napędowe służą do przenoszenia momentu obrotowego od przekładni głównej do kół napędowych samochodu. Półosie mogą być sztywne lub przegubowe w zależności od tego, czy doprowadzają moment do kół napędowych kierowanych czy niekierowanych oraz czy koła te są zawieszone zależnie czy niezależnie.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈpuwɔɕ, AS: puu̯oś

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: zdrobn. półośka ż.

 przym. półosiowy

Wiktionary


połosak

nazwisko


SJP.pl


półosiowy

półoś


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) przym. od półoś

Wiktionary

Patrz:

półoś

Wymowa:

IPA: ˌpuwɔˈɕɔvɨ, AS: puu̯ośovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półoś, zdrobn. półośka

Wiktionary


półosioł

przedstawiciel rodzaju Hemionus z rodziny koniowatych; muł


SJP.pl


półośka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. techn. wał, który przenosi napęd mechanizmu różnicowego samochodu na koło napędowe

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puˈwɔɕka, AS: puu̯ośka

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półosiowy

 rzecz. zdrobn. półoś

Wiktionary


połoski

nazwisko


SJP.pl

Połoski – wieś w Polsce, położona w województwie lubelskim, w powiecie bialskim, w gminie Piszczac.

Wieś ekonomii brzeskiej w drugiej połowie XVII wieku. Niegdyś istniała gmina Połoski.

Wieś jest sołectwem w gminie Piszczac. W roku 2021 wieś liczyła 359 mieszkańców.

Wikipedia


półosma

przestarzałe: siedem i pół; półósma


SJP.pl


półostrość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półostre

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półostry

Wiktionary


półotwartość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półotwarte; cecha tych, którzy są półotwarci

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półotwarty

Wiktionary


półotwarty

przymiotnik

 (1.1) taki, który jest otwarty częściowo, trochę

 (1.2) taki, który jest zorganizowany w sposób dający częściową swobodę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Patrzył na półotwartą furtę klasztoru, z której wypadł srokaty konik z zakonnikiem w siodle.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpuwɔtˈfartɨ, AS: puu̯otfarty

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półotwartość ż.

Wiktionary


połów

łowienie ryb i innych zwierząt wodnych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) czynność łowienia

 (1.2) efekt łowienia

forma rzeczownika.

 (2.1) D. lm. od: połowa

forma czasownika.

 (3.1) 2. os. lp. rozk. od: połowić

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpɔwuf, AS: pou̯uf

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. łów m., łowczy m., łowiec m., łowiectwo n., poławianie n., łowienie n., złowienie n.

 czas. łowić ndk., złowić dk., wyłowić dk.

 przym. łowny, łowczy, połowowy

Wiktionary


połowa

wynik podzielenia jedności przez dwa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) daw. połowa

Wiktionary

Połowa (dodatkowa nazwa w j. niem. Puhlau) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie kędzierzyńsko-kozielskim, w gminie Polska Cerekiew.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Lambro otworzył mgliste snami oczy: / Półową czucia jeszcze we śnie tonął, / Półową myśli sen przenikał zdradny, / Rozkołysany pośród burzy wrażeń. sic.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puˈwɔva, AS: puu̯ova

Wiktionary


półowal

kształt połowy owalu, z jednej strony owalny


SJP.pl


półowalność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półowalne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półowalny

Wiktionary


półowalny

mający kształt połowy owalu


SJP.pl


połowcy

koczowniczy lud turecki; Kumanowie, Komanowie


SJP.pl

Połowcy (nazywani też Komanami lub Kumanami) – lud pochodzenia turkijskiego, należący do grupy kipczackiej, który swoje pierwotne siedziby w VIII wieku miał na stepach Kazachstanu i południowej Syberii w górnym biegu rzeki Irtysz. Byli spokrewnieni z Turkami seldżuckimi. Ich język, zwany także kumańskim należy do grupy języków kipczackich. Golili głowy pozostawiając dwa długie warkocze. Charakterystyczne w ich ubiorze były krótkie kaftany.

Wikipedia


połóweczka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zdrobn. od: połówka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. połówka ż.

 licz. pół

Wiktionary


połowić

dzielić na pół


SJP.pl


połowica

1. żartobliwie: żona;
2. dawniej: połowa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) żart. żona

 (1.2) daw. połowa

Wiktionary

Połowica (biał. Паловіца; ros. Половица) – wieś na Białorusi, w obwodzie witebskim, w rejonie głębockim, w sielsowiecie Zalesie.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌpɔwɔˈvʲit͡sa, AS: pou̯ovʹica

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. połowa ż., połówka ż., połowinki nmos., połowiczność ż.

 przym. połowiczny, połówkowy

 przysł. połowicznie, wpół

 licz. pół

Wiktionary


połowiczak

krocznik połowiczak - motyl z rodziny miernikowcowatych


SJP.pl


połowicznie

przysłówek

 (1.1) częściowo, nie do końca

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Choć powoli i połowicznie, zaczęto naprawiać dawne krzywdy: przyjęto ustawę o restytucji i rehabilitacji, dzięki której ukradziony majątek powraca do prawowitych właścicieli.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. połowa ż., połowica ż.

 przym. połowiczny

Wiktionary


połowiczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co połowiczne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. połowiczny

 rzecz. połowica ż.

Wiktionary


połowiczny

spełniający wyznaczone zadania tylko częściowo


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) książk. spełniający swoje zadania tylko częściowo, nie całkiem skuteczny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. połowa ż., połowica ż., połowiczność ż.

 przysł. połowicznie

Wiktionary


połowiczy

dotyczący połowy ciała, np. bezwład połowiczy, porażenie połowicze


SJP.pl


połowiec

członek koczowniczego ludu tureckiego; Kuman, Koman


SJP.pl


połowiecki

dotyczący Połowców, charakterystyczny dla Połowców


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Połowcami, dotyczący Połowców

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) jęz. język połowiecki;

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Połowiec mos.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kipczacki, kumański

 (2.1) kipczacki, kumański

Wiktionary


połowinki

impreza organizowana w połowie nauki w szkole średniej lub wyższej; półmetek


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) reg. połowa jakiegoś okresu, np. studiów

 (1.2) reg. impreza zorganizowana z okazji połowinek (1.1)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W związku ze zbliżającymi się połowinkami w moim liceum rozpoczęłam poszukiwania cudownej sukienki. (z Internetu)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. połowa ż., połówka ż., połowica ż.

 licz. pół

 przym. połówkowy

 przysł. wpół

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) półmetek

 (1.2) półmetek

Wiktionary


połowinkowy

połowinki; półmetkowy


SJP.pl


połowizna

1. kłoda, kloc przepołowione wzdłuż
2. gwarowo: połowiczność


SJP.pl


połówka

1. jedna z dwu równych części czegoś; połowa
2. pot. półlitrowa butelka wódki


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jedna z dwóch równych części czegoś

 (1.2) pot. pół litra wódki

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pɔˈwufka, AS: pou̯ufka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. poła ż., przepołowienie n., połowa ż., połowinki nmos., połowica ż., połóweczka ż.

 przym. połówkowy

 licz. pół

 czas. przepołowić

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) połowa

Wiktionary


połówkowy

przymiotnik

 (1.1) od: połówka

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ocena z egzaminu zasadniczego jest wystawiana na podstawie sumy punktów z dwóch egzaminów — połówkowego i końcowego. (z Internetu)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpɔwufˈkɔvɨ, AS: pou̯ufkovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. poła ż., połówka ż., połowa ż., połowinki ż., połowica ż.

 licz. pół

Wiktionary


połownictwo

w okresie pańszczyźnianym: gospodarowanie na cudzym polu w zamian za połowę plonów z niego


SJP.pl

Połownictwo (ang. sharecropping, fr. métayage, hiszp. aparcería, ros. издoльщина) – forma dzierżawy ziemi i gospodarstw, w której właściciel ziemi otrzymuje tytułem czynszu część zbiorów (od 1/3 do 3/4) od dzierżawcy (połownika). Polska nazwa pochodzi od oddawania połowy zbioru.

Wikipedia


połownik

1. dawniej: rolnik uprawiający cudze pole, oddający w zamian połowę uzyskanego plonu;
2. w dawnej Polsce: kmieć posiadający o połowę mniej gruntów niż inni


SJP.pl


połowowy

połów


SJP.pl

Patrz:

połów

połoz

gatunek węża, często hodowany w terrariach


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) zool. gad z największej rodziny węży;

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpɔwɔs, AS: pou̯os

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. połozowate nmos.

Wiktionary


położenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) miejsce znajdowania się czegoś

 (1.2) warunki, w jakich znajduje się dana osoba lub obiekt

 (1.3) odczasownikowy od|położyć.

Wiktionary

Położenie – wielkość fizyczna określająca umiejscowienie danego ciała w przestrzeni względem wybranego układu współrzędnych. Wielkość ta, w zależności od kontekstu, w jakim jest użyta, może występować jawnie jako wektorowa wielkość fizyczna określająca kierunek i odległości danego obiektu od wybranego punktu odniesienia, który umiejscawia się zwykle w początku układu współrzędnych. Wówczas wektor punktu odniesienia do tego ciała nosi nazwę wektora wodzącego.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Położenie regionu powoduje, że przez większość dni wiosennych pogoda jest słoneczna.

 (1.2) Twoje położenie w obecnej sytuacji jest fatalne.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpɔwɔˈʒɛ̃ɲɛ, AS: pou̯ožńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. położyć

 przym. pokładny

 rzecz. pokładełko n., pokład mrz., pokładziny nmos., położnica ż., pokładne n.

 ims. położony

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) lokalizacja, usytuowanie, pozycja, umiejscowienie, ulokowanie

 (1.2) sytuacja

Wiktionary


położna

pielęgniarka specjalizująca się w odbieraniu porodów; akuszerka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. kobieta pomagająca przy porodach

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Położna poradziła nam, żebyśmy kupili materacyk gryczano-kokosowy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pɔˈwɔʒna, AS: pou̯ožna

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. połóg m., położnictwo n., położnik m., położnica ż., położniczka ż.

:: fm. położny m.

 czas. położyć dk., pokładać ndk.

 przym. położniczy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przest. akuszerka; gw-pl|Górny Śląsk|hebama, hyjbama.

Wiktionary


położnica

kobieta w połogu; także kobieta rodząca


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gin. kobieta w okresie połogu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. połóg m., położnik m., położna ż., położnictwo n., położenie n.

 czas. położyć ndk.

 przym. położniczy

Wiktionary


położnictwo

1. dział medycyny zajmujący się ciążą, porodem i połogiem;
2. oddział w szpitalu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) med. gałąź medycyny zajmująca się przebiegiem ciąży, porodu i połogu

 (1.2) med. oddział szpitalny przeznaczony dla położnic

Wiktionary

Położnictwo – dziedzina medycyny zajmująca się fizjologicznym okresem ciąży, porodu i połogu. Ściśle związana z ginekologią.W starożytności położnictwo opierało się wyłącznie na intuicji. Współczesne położnictwo oparte jest na podstawach naukowych, które budowano od XVI w. (Ambroise Paré i in.) W Polsce wchodzi w zakres specjalizacji lekarskiej położnictwo i ginekologia, której konsultantem krajowym od 1 sierpnia 2017 jest prof. dr hab. Krzysztof Czajkowski.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. położna ż., położnica ż., położnik mos., połóg mrz.

 przym. położniczy

 czas. położyć

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) akuszeria, akuszerstwo

 (1.2) oddział położniczy

Wiktionary


położniczka

położnik


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. lekarzka specjalistka zajmująca się zdrowiem kobiety w okresie ciąży, porodu i połogu

Wiktionary

Patrz:

położnik

Powiązane:

 rzecz. położnik mos., położna ż.

Wiktionary


położniczy

przymiotnik

 (1.1) med. związany z położnictwem, dotyczący położnictwa

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. łóżko n., łoże n., połóg m., położnictwo n., położnik mos., położna ż., położnica ż.

 czas. położyć

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przest. akuszerski, akuszeryjny

Wiktionary


położnik

osoba specjalizująca się w odbieraniu porodów; akuszer, położny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) med. lekarz specjalista zajmujący się zdrowiem kobiety w okresie ciąży, porodu i połogu

Wiktionary

Położnictwo – dziedzina medycyny zajmująca się fizjologicznym okresem ciąży, porodu i połogu. Ściśle związana z ginekologią.W starożytności położnictwo opierało się wyłącznie na intuicji. Współczesne położnictwo oparte jest na podstawach naukowych, które budowano od XVI w. (Ambroise Paré i in.) W Polsce wchodzi w zakres specjalizacji lekarskiej położnictwo i ginekologia, której konsultantem krajowym od 1 sierpnia 2017 jest prof. dr hab. Krzysztof Czajkowski.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Moja żona w czasie ciąży, a potem połogu, była pod opieką doświadczonego ginekologa i położnika.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pɔˈwɔʒʲɲik, AS: pou̯ožʹńik

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. połóg m., położnictwo n., położnica ż., położna ż.

:: fż. położniczka ż.

 przym. położniczy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) akuszer

Wiktionary


położny

mężczyzna specjalizujący się w odbieraniu porodów; położnik, akuszer


SJP.pl


położony

imiesłów przymiotnikowy bierny w użyciu przymiotnikowym

 (1.1) znajdujący się, usytuowany w danym miejscu

imiesłów przymiotnikowy bierny

 (2.1) zob. położyć.

 (2.2) znajdujący się, usytuowany w danym miejscu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czy wiecie, gdzie znajduje się najniżej położony punkt w Polsce?

 (1.1) Widziałam piękny zamek położony pośród zielonych wzgórz.

 (2.2) Trzustka położona jest w jamie brzusznej za żołądkiem.

 (2.2) Kutno położone jest w centralnej Polsce.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpɔwɔˈʒɔ̃nɨ, AS: pou̯ožõny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. położenie n.

 czas. położyć dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) umiejscowiony, usytuowany, znajdujący się

Wiktionary


połozowate

rodzina węży z rzędu łuskonośnych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) syst. herp. nazwa systematyczna|Colubridae|Oppel|ref=tak., rodzina węży z rzędu łuskonośnych;

Wiktionary

Połozowate (Colubridae) – rodzina węży z grupy Alethinophidia. Inne nazwy używane dla tej rodziny to wężowate lub węże właściwe.

Do rodziny połozowatych należy większość obecnie żyjących węży. W maju 2025 należało do niej 2156 z 4187 znanych gatunków węży, czyli około 51,5%.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Zaskrońcowate należą do połozowatych.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. połoz mzw.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wężowate, węże właściwe

Wiktionary


połozowaty

o cechach połozowatych (rodzina węży)


SJP.pl


położyć

czasownik przechodni dokonany

 (1.1) dokonany od|kłaść.

 (1.2) dokonany od|pokładać.

 (1.3) mat. daw. zdefiniować, podstawić, określić

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pɔˈwɔʒɨt͡ɕ, AS: pou̯ožyć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. położenie n., pokładanie n., położna ż., łoże n., położnictwo n., pokład m., łóżko n., pokładziny nmos., położnica ż., pokładełko n., pokładne n.

 czas. kłaść ndk., pokładać ndk., lec dk.

 przym. położniczy, pokładowy, pokładny

 ims. położony

Wiktionary


półpaleta

przesyłka paletowa o wymiarach połowy standardowej palety


SJP.pl


półpalisada

drewniany element ogrodzenia, o półkolistym przekroju


SJP.pl


półpan

zgrubienie od: półpanek


SJP.pl


półpancerz

lekki pancerz, mniejszy od normalnego, noszony przez rycerzy


SJP.pl

Półzbroja (także: półpancerz, zbroja pikinierska, landsknechtowska) – niepełna zbroja płytowa, używana przez piechotę i jazdę w XVI-XVII wieku. Szczególnie popularna na terenach Niemiec i Szwajcarii w formacjach pikinierów i landsknechtów.

Jej podstawowymi elementami był kirys i hełm typu otwartego (np. szturmak, pappenheimer, morion). Jako elementy dodatkowe stosowano naramienniki, obojczyk, oraz fartuch lub nabiodrki. W rzadszych przypadkach stosowano również rękawice. Z czasem rezygnowano z kolejnych elementów dodatkowych, pozostawiając jedynie hełm i kirys (lub sam napierśnik) z fartuchem.

Wikipedia


półpancerzyk

zdrobnienie od: półpancerz


SJP.pl


półpaństwowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półpaństwowe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półpaństwowy

Wiktionary


półparą

rzadko: z połowiczną prędkością


SJP.pl


półpaścowy

półpasiec


SJP.pl

Patrz:

półpasiec

półpasiec

wirusowe zapalenie nerwu, które objawia się bolesnymi wykwitami występującymi na skórze


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) med. wirusowe zapalenie nerwu, które objawia się bolesnymi wykwitami występującymi na skórze;

Wiktionary

Wikipedia

Wymowa:

IPA: puwˈpaɕɛt͡s, AS: puu̯paśec

Wiktionary

Powiązane:

 przym. popółpaścowy

Wiktionary


półpasożyt

organizm roślinny pobierający od żywiciela wodę i sole mineralne, a jednocześnie wytwarzający substancje odżywcze w procesie fotosyntezy, np. jemioła


SJP.pl

Rośliny pasożytnicze, parazytofity – rośliny korzystające z wody i soli mineralnych oraz substancji organicznych wytworzonych przez inne organizmy, które stają się ich żywicielami. Stanowią nieliczną procentowo grupę gatunków, ogromna bowiem większość roślin to gatunki autotroficzne.

Wikipedia


półpasożytniczy

będący półpasożytem (np. krzew półpasożytniczy), charakterystyczny dla półpasożyta (np. półpasożytniczy sposób odżywiania się)


SJP.pl


półpauza

znak drukarski w postaci poziomej kreski krótszej od pauzy i dłuższej od dywizu, używany współcześnie głównie w funkcji myślnika


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) typogr. znak interpunkcyjny; pozioma kreska długości połowy firetu;

 (1.2) muz. przerwa między dźwiękami długości półnuty;

Wiktionary

  • półpauza – pauza półnutowa, znak w notacji muzycznej
  • półpauza – znak typograficzny

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. pauza

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) pauza półnutowa

Wiktionary


półpawik

nastrosz półpawik - motyl z rodziny zawisakowatych


SJP.pl


półpenis

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) narząd kopulacyjny samców niektórych gadów

Wiktionary


półpensówka

moneta o nominale pół pensa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) numizm. moneta o nominale pół pensa

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpuwpɛ̃w̃ˈsufka, AS: puu̯pẽũ̯sufka

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półpensowy

Wiktionary


półpensowy

przymiotnik

 (1.1) liczący pół pensa, mający wartość pół pensa

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpuwpɛ̃w̃ˈsɔvɨ, AS: puu̯pẽũ̯sovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półpensówka

Wiktionary


półpergamin

odmiana papieru przypominająca z wyglądu pergamin, odporna na wilgoć oraz tłuszcze, używana jako materiał opakowaniowy


SJP.pl


półperuczka

niewielka półperuka


SJP.pl


półperuka

peruka nakrywająca wyłącznie wierzch głowy nad czołem


SJP.pl


półpełność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półpełne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półpełny

Wiktionary


półpełny

przymiotnik jakościowy

 (1.1) wypełniony do połowy

 (1.2) mat. geom. mający 180 stopni

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półpełność ż.

Wiktionary


półpierścień

struktura algebraiczna podobna do pierścienia, której elementy nie muszą mieć elementu przeciwnego do siebie


SJP.pl

Półpierścień – struktura algebraiczna podobna do pierścienia, która jednak nie musi być grupą względem dodawania. Oznacza to, że elementy półpierścienia nie muszą mieć elementu przeciwnego do siebie.

Wikipedia


półpierwszy

liczba półpierwsza - liczba naturalna będąca iloczynem dwóch liczb pierwszych (niekoniecznie różnych)


SJP.pl


półpięta

przestarzałe: cztery i pół


SJP.pl

liczebnik ułamkowy

 (1.1) przest. cztery i pół

Wiktionary


półpiętro

1. pozioma płyta w miejscu zmiany kierunku schodów; podest
2. niska kondygnacja pomiędzy parterem a pierwszym piętrem; antresola; mezanin; mezzanino


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) archit. powierzchnia między piętrami w miejscu zmiany kierunku schodów

 (1.2) archit. kondygnacja o niższym stropie, wydzielona między dwiema wyższymi

Wiktionary

  • mezzanino
  • split levels

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz.

:: zdrobn. półpięterko n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) mezzanino

Wiktionary


półpiętrowy

parterowy z pokojami na poddaszu


SJP.pl


półpiętrze

1. pozioma płyta w miejscu zmiany kierunku schodów; podest
2. niska kondygnacja pomiędzy parterem a pierwszym piętrem; antresola; mezanin; mezzanino


SJP.pl


półplaster

pół plastra czegoś, np. wędliny, warzywa; półplasterek


SJP.pl


półplasterek

pół plastra czegoś, np. wędliny, warzywa; półplaster


SJP.pl


półplastyczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półplastyczne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półplastyczny

Wiktionary


półplastyczny

plastyczny w pewnym stopniu, niezupełnie miękki


SJP.pl


półplayback

[czytaj: półplejbek] występ wokalny z nagranym podkładem muzycznym


SJP.pl


półplener

otwarta przestrzeń w pobliżu miejsca jakiegoś wydarzenia, np. koncertu, przedstawienia


SJP.pl


półpogańskość

półpogański


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półpogańskie, częściowo pogańskie; cecha tych, którzy są półpogańscy, częściowo pogańscy

Wiktionary

Patrz:

półpogański

Powiązane:

 przym. półpogański

Wiktionary


półpojemnikowiec

statek do przewozu drobnicy i kontenerów; semikontenerowiec, półkontenerowiec


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) mors. statek do przewozu towaru zarówno w kontenerach, jak i w postaci tradycyjnej (drobnicy)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpuwpɔjɛ̃mʲɲiˈkɔvʲjɛt͡s, AS: puu̯poi ̯ẽmʹńikovʹi ̯ec

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) semikontenerowiec, półkontenerowiec

Wiktionary


półpokryty

pokryty w połowie


SJP.pl


półpokrywa

o cechach półpokrywych (rząd owadów)


SJP.pl


półpokrywe

o cechach półpokrywych (rząd owadów)


SJP.pl


półpokrywy

o cechach półpokrywych (rząd owadów)


SJP.pl

Półpokrywa, hemielitra (łac. hemielytra) – zmodyfikowane skrzydło przednie pluskwiaków różnoskrzydłych, wyróżniające je od innych pluskwiaków.

Półpokrywy nie służą do latania, lecz chronią tylną parę skrzydeł służącą temu celowi. Zesklerytozowana część pierwsza składa się z korium, międzykrywki, embolium i klinika. Błoniasta, końcowa część półpokryw to zakrywka.

Wikipedia


półpokład

Wikipedia


półporcelana

masa ceramiczna w typie fajansu, służąca głównie do wyrobu trwałych naczyń kuchennych; porcelit


SJP.pl


półporno

materiał zakrawający o pornografię


SJP.pl


półpornograficzność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półpornograficzne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półpornograficzny

Wiktionary


półporośle

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) bot. roślina epifityczna przechodząca część cyklu rozwojowego na podporze, część jako roślina ukorzeniona w glebie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. porośle n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) hemiepifit

Wiktionary


półpoście

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) przest. połowa Wielkiego Postu

 (1.2) lud. środek Wielkiego Postu, środa w czwartym tygodniu postu

 (1.3) lud. zwyczaj rozbijania garnków z popiołem o okiennice i drzwi cudzych domów lub przed napotkanymi ludźmi w półpoście (1.2)

 (1.4) stpol. post niezupełny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nie jadłem mięsa całe półpoście.

 (1.2) Toż to jutro półpoście!

 (1.3) Chłopcy ze wsi wyprawili nam niezłe półpoście. Był huk jak mało kiedy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwˈpɔɕt͡ɕɛ, AS: puu̯pośće

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półpostny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) śródpoście, gwara. półpostna środa

 (1.3) wybijanie półpościa

Wiktionary


półpostument

wiszący element konstrukcyjny montowany bezpośrednio pod umywalką


SJP.pl


półprawda

stwierdzenie zawierające obok treści prawdziwych również kłamliwe; półkłamstwo


SJP.pl


półprawdziwość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półprawdziwe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półprawdziwy

Wiktionary


półprocentowy

stanowiący pół procenta czegoś


SJP.pl


półprodukt

produkt otrzymywany na jakimś etapie produkcji, przeznaczony do dalszego przetwarzania wykorzystania przy składaniu całości; półfabrykat, półwyrób


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) niepełny produkt; produkt do dalszej obróbki

Wiktionary

Półprodukt – wyrób, który przeszedł wstępne etapy procesu technologicznego i stanowi materiał wyjściowy do wytwarzania wyrobów gotowych (finalnych).

Przykładem półproduktu mogą być odlewy hutnicze do dalszej obróbki, płynne żeliwo czy ciasto chlebowe w czasie wyrabiania. Półproduktami są też wszelkie części składowe gotowego produktu, które same w sobie nie są użyteczne.

Wikipedia

Synonimy:

 (1.1) półfabrykat, półwyrób

Wiktionary


półprofesjonalność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półprofesjonalne, prawie profesjonalne; cecha tych, którzy są półprofesjonalni, prawie profesjonalni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półprofesjonalny

 przysł. półprofesjonalnie

Wiktionary


półprofil

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) twarz widziana w lekkim zwrocie w prawo lub w lewo

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na zdjęciach najlepiej wyglądam z półprofilu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwˈprɔfʲil, AS: puu̯profʹil

Wiktionary


półproletariacki

przymiotnik od: półproletariat


SJP.pl


półprosta

każda z dwóch części na jakie punkt na prostej dzieli tę prostą


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) geom. każda z części prostej przedzielonej punktem umieszczonej na niej, wraz z tym punktem;

Wiktionary

Półprosta – figura geometryczna składająca się z punktów prostej leżących po jednej stronie pewnego punktu tej prostej. Punkt ten jest nazywany początkiem półprostej. Bardzo często do tak określonej półprostej dołącza się początek półprostej – mówimy wówczas o półprostej domkniętej (z początkiem). W przeciwnym wypadku mówimy o półprostej otwartej (bez początku).

Wikipedia


półprosty

iloczyn półprosty - pojęcie z algebry abstrakcyjnej, odnoszące się do konstrukcji grup złożonych z dwóch podgrup w określony sposób


SJP.pl


półprywatność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półprywatne, częściowo prywatne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półprywatny

 przysł. półprywatnie

Wiktionary


półprzejrzystość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półprzejrzyste; cecha tych, którzy są półprzejrzyści

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półprzejrzysty

Wiktionary


półprzenikliwość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półprzenikliwe; cecha tych, którzy są półprzenikliwi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półprzenikliwy

Wiktionary


półprzepuszczalność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półprzepuszczalne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półprzepuszczalny

 rzecz. przepust mrz.

Wiktionary


półprzestrzeń

Półprzestrzeń – każda z dwóch części trójwymiarowej przestrzeni euklidesowej, na które dzieli tę przestrzeń płaszczyzna, wraz z tą płaszczyzną (półprzestrzeń domknięta) lub bez niej (półprzestrzeń otwarta).

Wikipedia


półprzetworzony

otrzymany z jakiegoś surowca i przeznaczony do dalszego przerobu; półprzetworowy


SJP.pl


półprzewodnictwo

właściwość niektórych ciał polegająca na wzroście zdolności przewodnictwa prądu elektrycznego wraz ze wzrostem temperatury ciała


SJP.pl


półprzewodnik

niemetalowy przewodnik elektronowy, którego opór właściwy jest większy niż w metalu a mniejszy niż w dielektryku


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) fiz. ciało stałe będące przewodnikiem, o oporze większym niż w metalach, a mniejszym niż w dielektrykach;

Wiktionary

  • Przyrząd półprzewodnikowy – element elektroniczny na bazie materiałów półprzewodnikowych
  • Półprzewodniki – substancje o zmiennych właściwościach przewodzących

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Cechą charakterystyczną półprzewodników jest przerwa energetyczna.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpuwpʃɛˈvɔdʲɲik, AS: puu̯pševodʹńik

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półprzewodnictwo n.

 przym. półprzewodnikowy

Wiktionary


półprzezroczystość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półprzeźroczyste

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półprzeźroczysty

 rzecz. półprzezroczystość ż.

Wiktionary


półprzezroczysty

przymiotnik

 (1.1) niezupełnie przezroczysty, częściowo przezroczysty

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półprzezroczystość ż.

Wiktionary


półprzykryty

przykryty do połowy, częściowo przykryty


SJP.pl


półprzytomność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półprzytomne, niezupełnie przytomne

 (1.2) cecha tych, którzy są półprzytomni, niezupełnie przytomni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półprzytomny

 przysł. półprzytomnie

Wiktionary


półprzytomny

przymiotnik

 (1.1) nie do końca przytomny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Po wielu godzinach szukania, o późnym zmroku znaleziono półprzytomną Lizię w najdalszym zakątku, wtuloną w gęste krzewy.

 (1.1) Pierwszą opowieść zaczął, kiedy zafrasowany i półprzytomny Robert daremnie szukał po kieszeniach klucza od willi.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półprzytomność ż.

 przysł. półprzytomnie

Wiktionary


półprzyłbica

przyłbica zasłaniająca dolną połowę twarzy


SJP.pl


półpuch

mieszanka puchu i piór podskubowych miękkich


SJP.pl


półpusty

w połowie pusty


SJP.pl


półpustynia

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) obszar o bardzo skąpej roślinności przystosowanej do długotrwałej suszy, rozwiniętej nieco bujniej niż na pustyni;

Wiktionary

Półpustynia – teren o bardzo skąpej i mało zróżnicowanej roślinności, pokrywającej od 10 do 50% powierzchni, jednak bujniej rozwiniętej niż na pustyniach. Występują na niej gatunki przystosowane do warunków dotkliwej suszy, podobnie jak w obszarach pustynnych. Są to suchorosty i sukulenty.

Obszary półpustynne występują głównie w strefach brzeżnych pustyń. Półpustynie są bardzo podobne do pustyń.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Zlewnie pozbawione odpływu, w szczególności te największe, leżą z reguły w strefie klimatu suchego, tj. w obrębie pustyń, półpustyń, śródgórskich kotlin i stepów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpuwpuˈstɨ̃ɲa, AS: puu̯pustńa

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półpustynny

Wiktionary


półpytający

prawie pytający


SJP.pl


półpłaskość

półpłaski


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półpłaske

Wiktionary

Patrz:

półpłaski

Powiązane:

 przym. półpłasky

Wiktionary


półpłaszczyk

przestarzałe: krótki płaszcz


SJP.pl


półpłaszczyzna

Półpłaszczyzna – każda z dwóch części płaszczyzny, na jakie dzieli ją leżąca na niej prosta, wraz z tą prostą. Prosta ta jest wspólnym brzegiem wspomnianych półpłaszczyzn.

Wikipedia


półpłynność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półpłynne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półpłynny

 przysł. półpłynnie

Wiktionary


półpłynny

przymiotnik

 (1.1) mający konsystencję gęstego płynu

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwˈpwɨ̃nːɨ, AS: puu̯pu̯•ny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półpłynność ż.

Wiktionary


półrealistyczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półrealistyczne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półrealistyczny

Wiktionary


półrękawica

rękawica niezakrywająca palców


SJP.pl


półrocze

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) połowa roku

 (1.2) eduk. półroczny okres nauki

 (1.3) eduk. koniec półrocza (1.2)

 (1.4) dzień odległy o pół roku od jakiejś daty

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Już w pierwszym półroczu wybrałaś cały urlop?

 (1.2) W pierwszym półroczu przerobiliśmy cały okres pozytywizmu.

 (1.3) Tadek ma dochę na pierwsze półrocze.

 (1.4) Właśnie mija półrocze od pańskiej operacji.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półroczność ż., półroczek m., półroczniak m.

 przym. półroczny

 przysł. półrocznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) semestr

Wiktionary


półroczniaczka

półroczna dziewczynka


SJP.pl


półroczniak

dziecko lub zwierzę półroczne


SJP.pl


półrocznik

czasopismo ukazujące się dwa razy w roku


SJP.pl

Półrocznik – czasopismo ukazujące się dwa razy w roku, zazwyczaj co sześć miesięcy.

Czasopisma tego typu to z reguły czasopisma naukowe, objęte systemem obiektywnych recenzji. Półroczniki mają często znacznie większą objętość w porównaniu z miesięcznikami.

Wikipedia


półroczny

mający pół roku, trwający pół roku itp.; sześciomiesięczny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) trwający pół roku

 (1.2) mający pół roku

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półrocze n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1-2) sześciomiesięczny

Wiktionary


półrolniczka

półrolnik


SJP.pl

Patrz:

półrolnik

półrolny

pracujący w połowie na roli w połowie w innym zawodzie


SJP.pl


półrotunda

budowla o kształcie półokrągłym


SJP.pl


półrozwalony

potocznie: częściowo rozwalony


SJP.pl


półrozwartość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półrozwarte

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półrozwarty

Wiktionary


półrozwiązać

rzadko: rozwiązać częściowo, połowicznie


SJP.pl


półrozwiązanie

częściowe rozwiązanie jakiegoś problemu, zakładające duży kompromis pomiędzy stronami; półśrodek


SJP.pl


półrura

rura przecięta na pół, stosowana w konstrukcjach statkowych


SJP.pl

Wikipedia


półryba

w mitologii i fantastyce: istota będąca w połowie rybą


SJP.pl


półrzytek

regionalnie: pośladek; półdupek


SJP.pl


półsamoczynny

nie całkiem automatyczny; półautomatyczny


SJP.pl


półsamogłoska

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jęz. głoska mająca cechy samogłoski, lecz nie mająca zdolności sylabotwórczej

Wiktionary

  • jer (głoska)
  • spółgłoska półotwarta

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌpuwsãmɔɡˈwɔska, AS: puu̯sãmogu̯oska

Wiktionary


półsekundowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półsekundowe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półsekundowy

Wiktionary


półsekundowy

trwający pół sekundy


SJP.pl


półsen

1. stan na pograniczu jawy i snu;
2. drzemka


SJP.pl


półsenność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fizj. przewlekły stan zmęczenia, spowodowany zbyt krótkim lub przerywanym snem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Od niedosypiania nabawiłem się półsenności.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) semisomnia

Wiktionary


półsercowy

przymiotnik

 (1.1) taki, który ma pół serca

 (1.2) dotyczący tylko połowy serca

Wiktionary


półsiedzący

pośredni między siedzeniem a leżeniem; wpółsiedzący


SJP.pl


półsieraków

Półsieraków – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie niżańskim, w gminie Harasiuki.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego.

Wieś jest sołectwem w gminie Harasiuki.

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Matki Bożej Królowej Polski w Hucisku.

Wikipedia


półsieroctwo

bycie półsierotą


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) bycie osieroconym przez jednego z rodziców

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Również w sytuacji półsieroctwa można liczyć na pomoc państwa.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półsierota mos./ż., półsierotka mos./ż.

Wiktionary


półsierota

dziewczyna, która straciła jednego z rodziców


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) chłopiec osierocony przez jednego z rodziców

rzeczownik, rodzaj żeński

 (2.1) dziewczynka osierocona przez jednego z rodziców

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) A po olbrzymich obszarach Rosji tułają się niezliczone ilości dzieci, wyrzuconych z gniazd rodzinnych przez burzę rewolucji, głód i nędzę w domach rodzicielskich, sierot i półsierot, które już nawet zapomniały imion i nazwisk, oraz miejsc urodzenia swego.

 (1.1) Dowiedział się, że jest to porządna panna, kształcona i bogata. Że jest półsierota, bo ojciec umarł kilka lat temu, że jest familiantka, bo ma jednego stryja takiego, co stawia domy, a drugiego »proboszcza« w najbogatszej parafii całego miasta.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półsieroctwo n., półsierotka mos./ż.

Wiktionary


półsiodma

półsiódma


SJP.pl


półsiostra

dawniej:
1. przyrodnia siostra;
2. młodsza zakonnica


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) daw. córka jednego z rodziców z innego związku

 (1.2) daw. rel. młodsza zakonnica

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwʲˈɕɔstra, AS: puu̯ʹśostra

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) siostra przyrodnia

Wiktionary


półskrycie

w sposób półgłośny, niezupełnie skryty; bez rozgłosu


SJP.pl


półskrzydlak

krzywonóg półskrzydlak - gatunek chrząszcza z rodziny poświętnikowatych, koślawka


SJP.pl


półskrzydły

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który ma połowę skrzydeł

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Mroczne półskrzydłe stworzenia rozdziobywały truchła na pustkowiu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwˈskʃɨdwɨ, AS: puu̯skšydu̯y

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. skrzydełko n., skrzydło n.

 przym. skrzydlaty

Wiktionary


półślubek

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) kośc. ekon. opłata dla księdza własnej parafii za wzięcie ślubu w innej parafii

Wiktionary


półspać

spać czujnie, drzemać


SJP.pl


półspalać

spalać tak, by powstały pośrednie produkty utlenienia


SJP.pl


półspalanie

spalać tak, by powstały pośrednie produkty utlenienia


SJP.pl

Półspalanie – proces spalania węgla lub związków organicznych w warunkach niedoboru tlenu, z wytworzeniem wody i tlenku węgla (II) lub węgla.

Przykładowa reakcja półspalania metanu:

2CH4 + 3O2 → 2CO + 4H2O

lub

2CH4 + 2O2 → 2C + 4H2O

Wikipedia


półśpiochy

ubranie dla niemowlaków przypominające śpiochy; półśpioszki


SJP.pl


półśpioszki

spodenki niemowlęce przypominające śpiochy; półśpiochy


SJP.pl


półsprzęgło

sprzęgło wciśnięte do połowy


SJP.pl


półśruba

półobrót wykonany w powietrzu w trakcie skoku


SJP.pl


półśrubunek

rodzaj śrubunku


SJP.pl


półstałość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półstałe; cecha tych, którzy są półstali

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półstały

Wiktionary


półstronicowy

zajmujący pół stronicy


SJP.pl


półstrunowce

typ bezkręgowych, morskich zwierząt wtóroustych; prastrunowce, przedstrunowce, strunogębe, szparoskrzelne


SJP.pl

Półstrunowce (Hemichordata, z gr. hemi – pół + chorda – struna), przedstrunowce (Protochordata), strunogębe (Stomochordata), szparoskrzelne (Branchiotremata) – typ bezkręgowych, morskich zwierząt wtóroustych o cechach morfologicznych zbliżonych do strunowców (stąd nazwa typu), natomiast w rozwoju zarodkowym wykazujących cechy wspólne ze szkarłupniami. Występują wyłącznie w wodach morskich, głównie pełnosłonych, najczęściej w strefie dennej. Są wśród nich organizmy wolno żyjące i osiadłe, często kolonijne, tylko nieliczne pływają. Żywią się detrytusem i drobnymi organizmami morskimi.

Wikipedia


półstrunowiec

przedstawiciel typu bezkręgowych, morskich zwierząt wtóroustych; prastrunowiec, przedstrunowiec


SJP.pl


półsuchość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półsuche

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półsuchy

Wiktionary


półsuchy

przymiotnik

 (1.1) odznaczający się średnią suchością

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Strzyże zamieszkują suche i półsuche zarośla.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półsuchość ż.

 przym. suchy

Wiktionary


półsumator

układ arytmetyczny dodający dwie liczby jednobitowe według określonego algorytmu


SJP.pl


półsurowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półsurowe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półsurowy

Wiktionary


półsuterena

półsuteryna;
1. część budynku położona nieco poniżej poziomu gruntu, pod parterem;
2. lokal położony w tej części budynku


SJP.pl


półsuteryna

półsuterena;
1. część budynku położona nieco poniżej poziomu gruntu, pod parterem;
2. lokal położony w tej części budynku


SJP.pl


półświadomość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półświadome; cecha tych, którzy są półświadomi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półświadomy

Wiktionary


półświatek

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) socjol. ludzie z marginesu społecznego

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W czasach PRL-u wszędzie funkcjonowali równi i równiejsi i tak samo było w półświatku - opowiada Andrzej W. - Wpływowi przestępcy, milicjanci i esbecy, którzy udawali, że walczą z sobą, popołudniami spotykali się przy wódce i robili interesy.

Wiktionary


półsyfon

element instalacyjny stosowany przy podłączaniu umywalki do sieci kanalizacyjnej


SJP.pl


półsynantrop

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) biol. roślina lub zwierzę połowicznie przystosowane do życia w środowisku silnie przekształconym przez ludzi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. synantrop mzw.

Wiktionary


półsyntetyczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półsyntetyczne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półsyntetyczny

Wiktionary


półsyntetyczny

złożony ze składników naturalnych i syntetycznych


SJP.pl


półsyntetyk

produkt składający się ze składników syntetycznych i naturalnych


SJP.pl


półszczelność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półszczelne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półszczelny

Wiktionary


półszept

cicha mowa, prawie szept


SJP.pl


półszeptem

cicha mowa, prawie szept


SJP.pl


półszklony

częściowo oszklony


SJP.pl


półszlachetność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półszlachetne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półszlachetny

Wiktionary


półszorek

rodzaj dawnej uprzęży używanej w transporcie lżejszym


SJP.pl


półszosta

przestarzałe: pięć i pół; półszósta


SJP.pl


półszpilka

cienki, niezbyt wysoki obcas damskiego buta lub but na takim obcasie


SJP.pl


półsztywność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półsztywne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półsztywny

Wiktionary


półsłodki

przymiotnik

 (1.1) kulin. o napojach alkoholowych: mający smak pośredni między słodkim a półwytrawnym, niezbyt słodki

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Lubię półsłodkie wina.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwˈswɔtʲci, AS: puu̯su̯otʹḱi

Wiktionary


półsłodkość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półsłodke

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półsłodky

Wiktionary


półsłoność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półsłone

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półsłony

Wiktionary


półsłup

jedna z prostych postaci krystalograficznych; daszek bezosiowy


SJP.pl


półsłupek

1. szeroki, niewysoki obcas u damskich pantofli;
2. rodzaj dość ścisłego ściegu szydełkowego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) rzem. dosyć szeroki, niewysoki obcas damskiego buta

 (1.2) rzem. wąska, niska szafka, o wysokości mniej więcej pół słupka

 (1.3) rzem. rodzaj ściegu szydełkowego

Wiktionary

Przykłady

 (1.3) Tak jak na drutach dzianinę tworzą oczka prawe i oczka lewe, tak w szydełkowej dzianinie tworzą ją półsłupki, słupki podwójne, oczka łańcuszka itd. (z Internetu)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwˈswupɛk, AS: puu̯su̯upek

Wiktionary


półsłupkowy

przymiotnik od: półsłupek


SJP.pl


półsłużbowo

półsłużbowy


SJP.pl

Patrz:

półsłużbowy

półsłużbowy

częściowo służbowy


SJP.pl


półtajemnica

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) coś, co nie jest całkowicie wyjaśnione; w połowie wiadome, a w połowie skrywane

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półtajemny

 przysł. półtajemnie

Wiktionary


półtajemny

rzadko: trochę tajemny; wpółtajemniczy


SJP.pl


półtajność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półtajne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półtajny

Wiktionary


półtalar

Półtalar – dawna moneta srebrna o masie około 12,5–14 gramów. Bita m.in. na obszarze Polski w latach 1567–1794. Początkowa jej wartość wynosiła 15 groszy (tzw. ćwierćkopek, wybity w mennicy wileńskiej za rządów króla Zygmunta Augusta). Wraz z obniżeniem wartości (próby srebra) drobnej monety srebrnej, cena półtalarów stopniowo wzrastała, by osiągnąć poziom 3 złotych w 1794 roku.

Wikipedia


połtawa

miasto na Ukrainie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w środkowo-wschodniej części Ukrainy, nad rzeką Worsklą, stolica obwodu i rejonu połtawskiego;

Wiktionary

Połtawa (ukr. Полтава) – miasto w środkowo-wschodniej części Ukrainy, nad Worsklą. Siedziba władz obwodu oraz rejonu połtawskiego. Jest ważnym ośrodkiem kulturalnym i dużym węzłem komunikacyjnym.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. połtawianin m., połtawianka ż., Połtawszczyzna ż., Połtawka ż.

 przym. połtawski, podpołtawski

Wiktionary


połtawski

1. Połtawa;
2. obwód połtawski - jeden z 24 obwodów Ukrainy


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Połtawą, dotyczący Połtawy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Połtawa ż., Połtawszczyzna ż.

Wiktionary


półton

w muzyce: najmniejsza odległość między dźwiękami


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) książk. jeden z kolorów pośrednich między dwiema barwami podstawowymi

 (1.2) muz. najmniejsza odległość między dwoma dźwiękami we współczesnym zachodnim systemie tonalnym;

Wiktionary

Półton – najmniejsza odległość między dwoma dźwiękami w systemie temperowanym. W praktyce – poza nielicznymi wyjątkami – jest najmniejszą odległością używaną w muzyce europejskiej. Rozmiarem odpowiada sekundzie małej lub prymie zwiększonej. Dwa półtony tworzą cały ton.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Oliwkowy jest półtonem między żółtym a zielonym.

 (1.1) W malarstwie typowo secesyjnym posługiwano się najczęściej liniami falistymi, operując półtonami, a jeśli już pełnymi barwami, to raczej zgaszonymi.

 (1.2) W stroju równomiernie temperowanym stosunek dwóch dźwięków w odległości półtonu jest równy \sqrt[12]{2}.

 (1.2) Aby obniżyć dźwięk o półton, wystarczy dopisać do niego bemol, jeśli chcemy o tę samą wysokość podwyższyć dźwięk, używamy krzyżyka.

 (1.2) Kwinta czysta składa się z siedmiu półtonów.

 (1.2) Półton składa się ze stu centów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpuwtɔ̃n, AS: puu̯tõn

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półtonowy

Wiktionary


półtonówka

samochód ciężarowy o dopuszczalnej ładowności pół tony


SJP.pl


półtonowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półtonowe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półtonowy

Wiktionary


półtonowy

1. przymiotnik od: półton (w znaczeniu: odcień - np. negatyw półtonowy; w znaczeniu: odległość między dźwiękami - np. pentatonika półtonowa);
2.
a) ważący pół tony;
b) mieszczący pół tony czegoś;
c) mogący unieść pół tony


SJP.pl


półtora

jeden i pół, jedna i pół lub jedno i pół


SJP.pl

liczebnik ułamkowy

 (1.1) jeden/jedno i pół

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Czy półtora jabłka i półtorej gruszki to razem trzy owoce?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwˈtɔra, AS: puu̯tora

Wiktionary

Powiązane:

 licz. pół, półtorej, półtory

 rzecz. półtorak

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) daw. półdruga

Wiktionary


półtoracalowy

mierzący półtora cala


SJP.pl


półtoraczek

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od półtorak

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półtorak m.

Wiktionary


półtoragodzinny

trwający półtorej godziny


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) trwający półtorej godziny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dziewięćdziesięciominutowy

Wiktionary


półtorahektarowy

a) będący wielkości półtora hektara;
b) posiadający półtora hektara ziemi (np. rolnik półtorahektarowy)


SJP.pl


półtorak

miód pitny fermentowany z brzeczki składającej się z jednej części miodu i połowy części wody


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) spoż. miód pitny powstały z fermentacji brzeczki, w której stosunek objętości miodu do wody wynosi 1:1/2

 (1.2) hist. numizm. srebrna moneta o wartości półtora grosza bita w XVII-wiecznej Rzeczypospolitej Obojga Narodów;

 (1.3) pot. miecz półtoraręczny

 (1.4) gwara. dom półtorapiętrowy

Wiktionary

  • półtorak – srebrna moneta
  • półtorak – potoczne określenie miecza długiego
  • półtorak – rodzaj miodu pitnego
  • Półtorak – nazwisko

Osoby noszące nazwisko Półtorak:

  • Adrianna Janowicz-Półtorak (ur. 1995) – polska lekkoatletka specjalizująca się w biegach sprinterskich.
  • Alicja Zakrzewska-Półtorak – polska ekonomistka
  • Halina Gordon-Półtorak – polska łyżwiarka figurowa
  • Jakub Półtorak (ur. 1981) – polski scenarzysta i reżyser filmowy.
  • Kamil Półtorak (obecnie: Kamil Cetnarowicz) – polski aktor filmowy i teatralny
  • Lesław Półtorak (1907–1944) – porucznik Wojska Polskiego.
  • Maciej Półtorak (ur. 1950) – polski polityk, rolnik, ogrodnik, poseł na Sejm X kadencji.
  • Michał Półtorak (ur. 1950) – polski skrzypek.
  • Nina Półtorak (ur. 1971) – polska radca prawny, sędzia WSA w Krakowie i Sądu Unii Europejskiej.
  • Onufry Półtorak – polski lekkoatleta długodystansowiec
  • Ryszard Półtorak (ur. 1952) – polski polityk, samorządowiec, były wicewojewoda tarnowski i małopolski.
  • Sebastian Półtorak (ur. 2005) – polski szachista, mistrz FIDE od 2022 roku.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: puwˈtɔrak, AS: puu̯torak

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: zdrobn. półtoraczek m.

 licz. półtora, półtorej

Wiktionary


półtorakilogramowy

1. ważący półtora kilograma;
2. przeznaczony na półtora kilograma czegoś


SJP.pl


półtorakilometrowy

mający długość półtora kilometra, wynoszący półtora kilometra


SJP.pl


półtorakilowy

potocznie: półtorakilogramowy


SJP.pl


półtorakrotność

półtorakrotny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półtorakrotne

Wiktionary

Patrz:

półtorakrotny

Powiązane:

 przym. półtorakrotny

Wiktionary


półtorakrotny

powtarzający się półtora raza


SJP.pl


półtoraliniowy

forma półtoraliniowa, funkcjonał półtoraliniowy - funkcja matematyczna o dwóch argumentach z zespolonej przestrzeni liniowej w ciało jej skalarów, która jest liniowa ze względu na jeden parametr i antyliniowa ze względu na drugi


SJP.pl


półtoralitrowy

mający pojemność półtora litra; zawierający półtora litra czegoś


SJP.pl


półtoramasztowiec

gwarowe określenie jachtu dwumasztowego, posiadającego główny maszt w pobliżu środka wyporu jednostki oraz bardzo mały maszt wysokości ok. 1/3 głównego daleko na rufie


SJP.pl


półtorametrowy

mający długość półtora metra, wynoszący półtora metra


SJP.pl


półtoramiesięczny

mający półtora miesiąca, trwający półtora miesiąca itp.


SJP.pl


półtoramilionowy

a) liczebnik porządkowy odpowiadający liczbie 1 500 000;
b) liczący półtora miliona czegoś


SJP.pl


półtoraminutowy

trwający półtorej minuty


SJP.pl


półtorapłat

samolot o dwóch płatach, z których płat dolny jest krótszy od płata górnego; stanowi odmianę dwupłatowca


SJP.pl


półtoraroczniak

dziecko lub zwierzę półtoraroczne


SJP.pl


półtoraroczny

mający półtora roku, trwający półtora roku itp.


SJP.pl


półtorasta

przestarzale: sto pięćdziesiąt


SJP.pl


półtoratlenek

tlenek glinu i trójwartościowego żelaza o proporcjach między tlenem a żelazem 3:2


SJP.pl


półtoratonowy

a) ważący półtorej tony;
b) mieszczący półtorej tony czegoś;
c) mogący unieść półtorej tony


SJP.pl


półtorawieczny

mający półtora wieku, trwający półtora wieku; półtorawiekowy


SJP.pl


półtorawiekowy

mający półtora wieku, trwający półtora wieku; półtorawieczny


SJP.pl


półtorazgłoskowy

złożony z półtorej sylaby


SJP.pl


półtrampek

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) obuw. trampek o niższej cholewce, poniżej kostki

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwˈtrãmpɛk, AS: puu̯trãmpek

Wiktionary


półtropikalny

znajdujący się w okolicach zwrotnika; podzwrotnikowy, subtropikalny


SJP.pl


półtrwać

trwać tylko przez pewien czas


SJP.pl


półtrwanie

trwać tylko przez pewien czas


SJP.pl


półtrwały

trwać tylko przez pewien czas


SJP.pl


półtrzecia

przestarzałe: dwa i pół


SJP.pl

liczebnik ułamkowy

 (1.1) przest. dwa i pół

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dziecko przeżywszy półtrzecia roku zmarło.

 (1.1) Ale wielmożny panie, na targu płacą pięć złotych pur żyta, a Josel nam nie daje jak półtrzecia.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwˈṭʃɛt͡ɕa, AS: puu̯ṭšeća

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) półtrzeciej, półtrzeci

Wiktionary


półtusza

połowa ciała zwierzęcia po uboju


SJP.pl


półtuzin

sześć sztuk


SJP.pl


półtylczak

dawne narzędzie kamienne popularne wśród kultur paleolitu


SJP.pl

Półtylczak – narzędzie uformowane w wyniku obróbki specjalnie przygotowanego półsurowiaka. Obrobiony półsurowiak nazywa się półtylcem, i sposób obróbki półtylca stanowi jedną z podstaw taksonomii półtylczaków. Zgodnie z tym kluczem wyróżnia się:

  • półtylczaki właściwe
    • z półtylcem prostym poprzecznym
    • z półtylcem ukośnym
    • z półtylcem wklęsłym
    • z półtylcem esowatym
  • półtylczaki typu Kostienki
  • półtylczaki typu Bertonne

Wikipedia


półtylec

tylna, poprzeczna część dawnych narzędzi kamiennych


SJP.pl


półtysiąclecie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) rzad. 500 lat; okres trwający pół tysiąclecia

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W podjętej uchwale radni (…) podkreślają: "Nadanie jednej z kazimierskich ulic jego imienia będzie drobnym dowodem wdzięczności po półtysiącleciu za to, co zrobił dla Krakowa i jego architektury.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półtysiącletni

Wiktionary


półtysięczny

liczący pół tysiąca czegoś


SJP.pl


półtłustość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półtłuste

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półtłusty

Wiktionary


półtłusty

przymiotnik jakościowy

 (1.1) kulin. mający niewielką ilość tłuszczu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Najlepszej jakości sernik po wiedeńsku otrzymasz z półtłustego, własnoręcznie zmielonego twarogu.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półtłustość ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) chudy

Wiktionary


półuczony

częściowo uczony, nie całkiem uczony


SJP.pl


półudenyk

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) kresy. obiad

Wiktionary

Powiązane:

 czas. półudnować

Wiktionary


południak

nazwisko


SJP.pl


południca

1. w mitologi słowiańskiej kobieta-demon zabijająca pracujących w południe kosiarzy; rżana baba;
2. barwny motyl dzienny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mitsłow. złośliwy i morderczy demon w postaci kobiecej polujący latem na tych, którzy w samo południe przebywali w polu;

Wiktionary

Południca (przypołudnica, żytnia, rżana baba, baba o żelaznych zębach) – według wierzeń słowiańskich złośliwy i morderczy demon polujący latem na tych, którzy niebacznie w samo południe przebywali w polu.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. południe

 przym. południowy

Wiktionary


południce

rodzina z grupy motyli dziennych obejmująca ponad 5700 gatunków; rusałkowate, południcowate, perłowce


SJP.pl

Rusałkowate, rusałki, południcowate, południce, perłowce (Nymphalidae) – rodzina z grupy motyli dziennych (Rhopalocera). W 633 rodzajach zawiera 5 700 gatunków rozpowszechnionych na całym świecie (w Polsce 75), m.in. rusałki, przeplatki, dostojki, mieniaki. Mają zredukowaną przednią parę odnóży, zatraciły funkcje kroczne, samiec używa ich do czyszczenia czułek. Gąsienice owłosione lub kolczaste.

Wikipedia


południcowate

rodzina z grupy motyli dziennych obejmująca ponad 5700 gatunków; rusałkowate, południce, perłowce


SJP.pl

Rusałkowate, rusałki, południcowate, południce, perłowce (Nymphalidae) – rodzina z grupy motyli dziennych (Rhopalocera). W 633 rodzajach zawiera 5 700 gatunków rozpowszechnionych na całym świecie (w Polsce 75), m.in. rusałki, przeplatki, dostojki, mieniaki. Mają zredukowaną przednią parę odnóży, zatraciły funkcje kroczne, samiec używa ich do czyszczenia czułek. Gąsienice owłosione lub kolczaste.

Wikipedia


południcowaty

o cechach południcowatych (rodzina motyli)


SJP.pl


południe

1. środkowa pora dnia;
2. jedna z czterech stron świata;
3. południowa część kraju lub rejonu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) geogr. południowo-wschodni obszar Stanów Zjednoczonych

 (1.2) hist. geogr. Konfederacja Stanów Zjednoczonych Ameryki, państwo istniejące w latach 1860-1865

 (1.3) geogr. kraje leżące na południu Europy (głównie Włochy, Hiszpania, Grecja i Portugalia)

Wiktionary

Strony świata, kierunki świata, ściślej: główne kierunki geograficzne, kierunki główne – cztery główne kierunki wyznaczone na powierzchni kuli ziemskiej. Ich określanie związane jest z właściwościami ruchu obrotowego Ziemi. Odbywa się on wokół osi ziemskiej. Punkty przecięcia osi ziemskiej z powierzchnią Ziemi to bieguny geograficzne: północny i południowy. Połączone są półokręgami noszącymi nazwę południków, które wyznaczają kierunek północ–południe. Kierunek wzdłuż południka o zwrocie do północnego bieguna geograficznego to kierunek północny, zaś do południowego bieguna geograficznego – południowy. Natomiast punkty, gdzie pojawia się albo znika Słońce za horyzontem w dniu równonocy, wyznaczają kierunki: wschodni i zachodni.

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Wojska Południa ostatecznie przegrały wojnę secesyjną.

 (1.3) Na Południu ludzie nie są tak bogaci, jak na Północy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pɔˈwudʲɲɛ, AS: pou̯udʹńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. południe n., Południowiec m.

 przym. południowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) Konfederacja

 (1.3) war. południe

Wiktionary


południk

umowna linia na powierzchni Ziemi łącząca bieguny północny i południowy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) geogr. umowna linia na powierzchni Ziemi łącząca bieguny;

Wiktionary

Południk – łuk na powierzchni bryły obrotowej, będący przecięciem powierzchni tej bryły płaszczyzną przechodzącą przez jej oś obrotu. Południki są rodziną linii parametrycznych u={\textrm {const}} na danej powierzchni bryły obrotowej i wraz z równoleżnikami, z którymi przecinają się pod kątem prostym v={\textrm {const}} tworzą na powierzchni bryły obrotowej tzw. siatkę krzywoliniową współrzędnych.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Tutaj znajduje się południk 0. (=zerowy).

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pɔˈwudʲɲik, AS: pou̯udʹńik

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. południe n.

 przym. południkowy, południowy

 przysł. południkowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) południk geograficzny, południk zerowy

Wiktionary


południkowo

przysłówek

 (1.1) geogr. wzdłuż południków

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Archipelag rozciąga się niemal południkowo, tworząc łagodny łuk wygięty w stronę kontynentu.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. południk mrz.

 przym. południkowy

Wiktionary


południkowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) geogr. związany z południkami, dotyczący południków

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. południk mrz.

 przysł. południkowo

Wiktionary


południować

dawniej, dziś gwarowo:
1. odpoczywać w południe;
2. spożywać posiłek w południe; obiadować;
3. karmić zwierzęta w południe


SJP.pl


południowiec

człowiek pochodzący z krajów południowych; mieszkaniec południa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pot. mężczyzna z Południa

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) (…) Południowiec, który łączy w sobie przebiegłość północną z nadloarską odwagą, jest człowiekiem doskonałym i może zostać królem Szwecji.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpɔwudʲˈɲɔvʲjɛt͡s, AS: pou̯udʹńovʹi ̯ec

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Południe n., południe n., południowiec m.

 przym. południowy

Wiktionary


południówka

owocanka południówka - owad z rodziny nasionnicowatych, szkodnik roślin uprawnych


SJP.pl


południowo-wschodni

przymiotnik

 (1.1) będący na południowym wschodzie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Rzeszów leży w południowo-wschodniej części Polski.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpɔwudʲɲɔvɔ‿ˈfsxɔdʲɲi, AS: pou̯udʹńovo‿fsχodʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. południowy wschód m.

Wiktionary


południowo-zachodni

przymiotnik

 (1.1) będący na południowym zachodzie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Andora jest państwem w południowo-zachodniej Europie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpɔwudʲˈɲɔvɔ zaˈxɔdʲɲi, AS: pou̯udʹńovo zaχodʹńi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. południowy zachód m.

Wiktionary


południowoafrykańczyk

obywatel Republiki Południowej Afryki


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) obywatel Republiki Południowej Afryki

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpɔwudʲˈɲɔvɔˌafrɨˈkãj̃n͇t͡ʃɨk, AS: pou̯udʹńovoafrykãĩ ̯ṇčyk

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Południowa Afryka ż.

:: fż. Południowoafrykanka ż.

 przym. południowoafrykański

Wiktionary


południowoafrykanka

obywatelka Republiki Południowej Afryki (RPA)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) obywatelka Republiki Południowej Afryki

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpɔwudʲˈɲɔvɔˌafrɨˈkãŋka, AS: pou̯udʹńovoafrykãŋka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Południowa Afryka ż.

:: fm. Południowoafrykańczyk mos.

 przym. południowoafrykański

Wiktionary


południowoafrykański

1. dotyczący południowej Afryki, pochodzący z południowej Afryki, charakterystyczny dla południowej Afryki itp.;
2. związany z Republiką Południowej Afryki (RPA)


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) odnoszący się do Republiki Południowej Afryki

 (1.2) związany z południową częścią Afryki

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpɔwudʲˈɲɔvɔˌafrɨˈkãj̃sʲci, AS: pou̯udʹńovoafrykãĩ ̯sʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Południowoafrykańczyk mos., Południowoafrykanka ż., Południowa Afryka ż., Afryka Południowa ż.

Wiktionary


południowoamerykański

1. związany z Ameryką Południową (kontynentem), pochodzący z Ameryki Południowej, charakterystyczny dla Ameryki Południowej itp.;
2. rzadko: dotyczący południowych obszarów USA, pochodzący z południowych obszarów USA itp.


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dotyczący Ameryki Południowej

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Koati, aguti, amazonka, wyjec, tukan i wiskacza to zwierzęta południowoamerykańskie.

 (1.1) Nie zdziwiłbym się, gdyby w naszym biurze sprzedawano nawet kobiety do tureckich haremów albo niewolników południowoamerykańskim plantatorom. (B. Prus: Emancypantki)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpɔwudʲˈɲɔvɔˌãmɛrɨˈkãj̃sʲci, AS: pou̯udʹńovoãmerykãĩ ̯sʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Ameryka Południowa ż.

Wiktionary


południowoangielski

przymiotnik

 (1.1) związany z północną częścią Anglii; tam położony lub tam odbywający się

Wiktionary


południowoaustralijski

związany z południową Australią, pochodzący z południowej Australii, charakterystyczny dla południowej Australii itp.


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z południem Australii, położony na południu Australii

Wiktionary


południowoazjatycki

związany z południową Azją, pochodzący z południowej Azji, charakterystyczny dla południowej Azji itp.


SJP.pl


południowobawarski

przymiotnik

 (1.1) związany z południową częścią Bawarii; tam położony lub tam odbywający się

Wiktionary


południowobałtycki

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do południa Bałtyku, związany z południem Bałtyku

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Klimat obszaru Koszalina kształtują masy powietrza napływające znad Oceanu Atlantyckiego, których cechy ulegają modyfikacji za sprawą sąsiedztwa Morza Bałtyckiego i deniwelacji terenu na granicy Pobrzeża Południowobałtyckiego i Pojezierza Pomorskiego.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. bałtycki

Wiktionary


południowochiński

związany z południowymi Chinami, pochodzący z południowych Chin, charakterystyczny dla południowych Chin itp.


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z południem Chin

Wiktionary


południowoczeski

przymiotnik

 (1.1) związany z północną częścią Czech; tam położony lub tam odbywający się

Wiktionary


południowoeuropejczyk

mieszkaniec Europy Południowej


SJP.pl


południowoeuropejka

mieszkanka Europy Południowej


SJP.pl


południowoeuropejski

związany z południową Europą, pochodzący z południowej Europy, charakterystyczny dla południowej Europy itp.


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do Europy Południowej, związany z Europą Południową

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zespół wyrusza w swą południowoeuropejską trasę koncertową.

 (1.1) Gatunek ten jest największym pająkiem południowoeuropejskim.

Wiktionary


południowofrancuski

przymiotnik

 (1.1) związany z południem Francji, taki jak na południu Francji; położony na południu Francji

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Inni nazywali ich albigensami, gdyż południowofrancuskie miasto Albi stało się centrum ich aktywności.

Wiktionary


południowogórnośląski

dotyczący południowych obszarów Górnego Śląska, pochodzący z południowych obszarów Górnego Śląska, charakterystyczny dla południowych obszarów Górnego Śląska itp.


SJP.pl


południowoindyjski

przymiotnik

 (1.1) dotyczący południowych Indii

Wiktionary


południowojakucki

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z południową Jakucją

Wiktionary


południowojemeński

związany z południowym Jemenem, pochodzący z południowego Jemenu, charakterystyczny dla południowego Jemenu itp.


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) hist. związany z Jemenem Południowym (ofic. Ludowo-Demokratyczna Republika Jemenu)

 (1.2) związany z południem Jemenu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Jemen Południowy mrz.

Wiktionary


południowokaroliński

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Karoliną Południową, dotyczący Karoliny Południowej

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Karolina Południowa ż.

Wiktionary


południowokarpacki

przymiotnik relacyjny

 (1.1) geogr. związany z Karpatami Południowymi, dotyczący Karpat Południowych

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W Karpatach Wschodnich zbójnicy nazywani byli opryszkami, zaś na terenach południowokarpackich i bałkańskich Imperium Osmańskiego hajdukami.

Wiktionary


południowokaukaski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Kaukazem Południowym, dotyczący Kaukazu Południowego

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Kaukaz Południowy mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zakaukaski

Wiktionary


południowokazachstański

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z południowym Kazachstanem, dotyczący południowego Kazachstanu

Wiktionary


południowokoreański

przymiotnik od: Korea Południowa; koreański


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do Korei Południowej, państwa na Półwyspie Koreańskim

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Południowokoreańska flaga nawiązuje do chińskiej filozofii.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpɔwudʲˈɲɔvɔˌkɔrɛˈãj̃sʲci, AS: pou̯udʹńovokoreãĩ ̯sʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Korea Południowa ż.

Wiktionary


południowoosetyjski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Osetią Południową, dotyczący Osetii Południowej

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Osetia Południowa ż.

Wiktionary


południowopolski

związany z południową Polską, pochodzący z południowej Polski, charakterystyczny dla południowej Polski itp.


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z południową Polską, dotyczący południowej Polski

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Największe ze zlodowaceń na terenie Polski – zlodowacenie południowopolskie – wystąpiło w plejstocenie.

Wiktionary


południoworosyjski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z południową częścią Rosji lub pochodzący stamtąd

Wiktionary


południowosemicki

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Semitami z południa, dotyczący Semitów z południa

Wiktionary


południowośląski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z południowym Śląskiem, dotyczący południowego Śląska

Wiktionary


południowosudański

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Sudanem Południowym, dotyczący Sudanu Południowego

 (1.2) związany z południową częścią Sudanu, dotyczący południowej części Sudanu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Południowosudański biskup apeluje o wsparcie powstającego kraju.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpɔwudʲɲɔvɔsuˈdãj̃sʲci, AS: pou̯udʹńovosudãĩ ̯sʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Sudan Południowy mrz.

Wiktionary


południowosudecki

przymiotnik

 (1.1) znajdujący się / odbywający się w południowej części Sudetów, pochodzący z południowej części Sudetów

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpɔwudʲɲɔvɔsuˈdɛt͡sʲci, AS: pou̯udʹńovosudecʹḱi

Wiktionary


południowosyberyjski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z południową częścią Syberii

Wiktionary


południowoszetlandzki

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Szetlandami Południowymi, dotyczący Szetlandów Południowych

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Szetlandy Południowe n.

Wiktionary


południowosłowacki

przymiotnik

 (1.1) związany z południową częścią Słowacji; tam położony lub tam odbywający się

Wiktionary


południowosłowiański

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do Słowian południowych (Słoweńców, Chorwatów, Serbów, Bośniaków, Czarnogórców, Macedończyków i Bułgarów), związany ze Słowianami południowymi

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpɔwudʲɲɔvɔswɔˈvʲjä̃j̃sʲci, AS: pou̯udʹńovosu̯ovʹi ̯ä̃ĩ ̯sʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. pansłowiański

Wiktionary


południowouralski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Uralem Południowym albo położony w południowej części Uralu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Ural Południowy mrz.

Wiktionary


południowowietnamski

związany z południowym Wietnamem, pochodzący z południowego Wietnamu, charakterystyczny dla południowego Wietnamu itp.


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) hist. związany z Wietnamem Południowym, dotyczący Wietnamu Południowego (ofic. Republika Wietnamu)

 (1.2) związany z południem Wietnamu, położony na południu Wietnamu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Wietnam Południowy mrz.

Wiktionary


południowowłoski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z południowymi Włochami, dotyczący południowych Włoch

Wiktionary


południowy

przymiotnik

 (1.1) odbywający się w południe, dotyczący południa (czas)

 (1.2) geogr. mający miejsce na południu, dotyczący południa (kierunek)

 (1.3) pot. tropikalny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Spóźniłam się na nasze południowe spotkanie!

 (1.2) Wiatr wieje w kierunku południowym.

 (1.3) Mama kupiła trochę owoców południowych: pomarańczy, grejpfrutów i bananów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpɔwudʲˈɲɔvɨ, AS: pou̯udʹńovy

Wiktionary

Powiązane:

 (1) rzecz. południe n., południca ż., południk m.

 (1.1) przym. popołudniowy, przedpołudniowy

 (1.2) Południowiec

Wiktionary


półudomowiony

o zwierzęciu: częściowo, w pewnym stopniu udomowiony


SJP.pl


połudzić

1. złudzić po kolei, wiele razy;
2. połudzić się - łudzić się przez pewien czas


SJP.pl


połuj

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. hydron. rzeka w Jamalsko-Nienieckim Okręgu Autonomicznym Rosji, prawy dopływ Obu

Wiktionary


połupić

ograbić, obrabować, splądrować wiele czegoś


SJP.pl


połupin

wieś w Polsce


SJP.pl

Połupin (niem. Rusdorf) – wieś w Polsce, położona w województwie lubuskim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Dąbie. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.

W miejscowości znajduje się węzeł drogowy dróg krajowych nr 29 i 32.

Wieś wzmiankowana była po raz pierwszy w 1305 r.

Na terenie wsi znajduje się Kościół parafialny pw. bł. Karoliny Kózka oraz grodzisko średniowieczne.

Wikipedia


półurzędowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półurzędowe

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półurzędowy

Wiktionary


połuskać

spędzić pewien czas na łuskaniu


SJP.pl


półuśmiech

słabo widoczny uśmiech


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) lekki, niewyraźny uśmiech

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puˈwuɕmʲjɛx, AS: puu̯uśmʹi ̯eχ

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. uśmiech m.

:: zdrobn. półuśmieszek m.

 przym. pół-uśmiechnięty

Wiktionary


półuśmiechnięty

taki, który się w niewielkim stopniu uśmiecha


SJP.pl


półuśmieszek

zdrobnienie od: półuśmiech


SJP.pl


półuśpić

sprawić, że ktoś wpadnie w półsen


SJP.pl


półuśpienie

sprawić, że ktoś wpadnie w półsen


SJP.pl


półuśpiony

sprawić, że ktoś wpadnie w półsen


SJP.pl


półusztywniany

biustonosz półusztywniany - stanik z dołem miseczki usztywnionym miękką pianką


SJP.pl


półwaga

statyczne ćwiczenie gimnastyczne


SJP.pl


półwalcowaty

przypominający kształtem półwalec


SJP.pl


półwalcowy

mający kształt półwalca


SJP.pl


półwalec

bryła geometryczna stanowiąca połowę walca przeciętego wzdłuż osi symetrii


SJP.pl


półwariat

potocznie: człowiek niezupełnie przy zdrowych zmysłach, nieobliczalny, na wpół obłąkany


SJP.pl


półwariatka

półwariat


SJP.pl

Patrz:

półwariat

półwąż

organizm żywy posiadający cechy charakterystyczne dla węża, lecz nieutożsamiający się z nim, np. Kekrops (pierwszy, mityczny władca Attyki, syn Gai), Meluzyna (legendarna nimfa wodna, założycielka rodu Lusignan), Echidna (potwór w mitologii greckiej)


SJP.pl


półwałek

przedmiot mający kształt połowy wałka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) bryła, przedmiot w kształcie połowy walca przeciętego wzdłuż osi symetrii

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwˈvawɛk, AS: puu̯vau̯ek

Wiktionary


półwers

pierwsza lub druga połowa danego wersu


SJP.pl


półwełniany

przymiotnik

 (1.1) w połowie zrobiony z wełny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Do uszycia długich sukni Laszek używano lekkich pstrych, półwełnianych lub kartonowych, z czasem nawet jedwabnych tkanin.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. wełna ż.

 przym. wełniany

Wiktionary


półwiatr

wiatr wiejący prostopadle do burty jachtu; halfwind


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) mar. nazwa wiatru pozornego wiejącego z boku

 (1.2) żegl. nazwa kursu żaglowca przy takim wietrze;

Wiktionary

Półwiatr – nazwa jednego z wiatrów pozornych. Półwiatr wieje prosto z boku jednostki, czyli z kierunku prostopadłego do osi jednostki.

Półwiatr to jednocześnie nazwa kursu względem wiatru, którym porusza się w tym momencie jednostka.

Wiatr wiejący bardziej z przodu niż półwiatr to bajdewind, a wiatr wiejący bardziej z tyłu to baksztag.

Wikipedia


półwiązać

1. wiązać częściowo, niezupełnie;
2. w szachach: ustawiać figurę przemieszczającą się liniowo w taki sposób, by po odejściu bierki przeciwnika wiązała ona inną figurę


SJP.pl


półwiązanie

w szachach: układ bierek, w którym czarny król znajduje się na linii białej figury dalekosiężnej oddzielony od niej dwoma czarnymi bierkami, odejście którejkolwiek z nich wiąże pozostałą; półzwiązanie


SJP.pl


półwieczny

podniośle: trwający pół wieku, mający pół wieku, pięćdziesięcioletni; półwiekowy


SJP.pl


półwiek

tyle co: pół wieku


SJP.pl


półwiekowy

podniośle: trwający pół wieku, mający pół wieku, pięćdziesięcioletni; półwieczny


SJP.pl


półwieniec

podwieszony w dwóch końcach zwój kwiatów lub liści, ujęty kokardami lub wstęgami; girlanda, feston


SJP.pl


półwiersz

Hemistych, także półwiersz (gr. hemi ‘pół’ i stíchos ‘wers’) – fragment wersu.

W metryce antycznej pojęcie definiujące fragment wersu wyznaczony przez cezurę, która przecina stopę wierszową.

W poezji nowożytnej określa się w ten sposób połowę wersu wyodrębnioną przez średniówkę. Wers podzielony średniówką składa się z dwóch hemistychów, najczęściej równej długości, zwanych także członem przedśredniówkowym i członem pośredniówkowym.

Wikipedia


półwieś

W Polsce
  • Półwieś – część miasta Opole
  • Półwieś – wieś w woj. małopolskim, w pow. wadowickim, w gminie Spytkowice
  • Półwieś – wieś w woj. pomorskim, w pow. tczewskim, w gminie Gniew
  • Półwieś – wieś w woj. warmińsko-mazurskim, w pow. iławskim, w gminie Zalewo
  • Półwieś – osada w woj. warmińsko-mazurskim, w pow. iławskim, w gminie Zalewo

Wikipedia


półwilk

1. pies z matki wilczycy;
2. mityczne zwierzę będące w połowie wilkiem


SJP.pl


półwolność

niepełna wolność


SJP.pl


półwolny

w pewnej mierze zależny, nie zawsze mogący postępować zgodnie z własną wolą


SJP.pl


półwozie

bida, biga, bieda, biedka, dwukółka;
1. dziewiętnastowieczny, wiejski pojazd dwukołowy;
2. dwukołowy pojazd jednoosiowy, niezbyt popularny w Polsce


SJP.pl


półwsie

miejscowość lub teren słabo zurbanizowany, mający charakter wiejski; półwieś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) urb. rzadko zabudowana miejscowość, niemalże wieś

Wiktionary

Półwsie (niem. Halbendorf) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie jaworskim, w gminie Bolków.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. półwieś ż.

 przym. półwiejski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) półwieś

Wiktionary


półwyrób

produkt otrzymywany na jakimś etapie produkcji, przeznaczony do dalszego przetwarzania wykorzystania przy składaniu całości; półprodukt, półfabrykat


SJP.pl


półwysep

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) geogr. wysunięta część lądu otoczona z trzech stron wodami morza, jeziora lub rzeki;

Wiktionary

Półwysep – część lądowej powierzchni Ziemi wysunięta w stronę zbiornika wodnego (np. morza lub jeziora), otoczona z trzech stron wodą. Miejsce, w którym półwysep łączy się z główną częścią lądu nazywane jest jego nasadą, a miejsce najdalej wysunięte w wodę to przylądek. Wąski, ale niezbyt duży półwysep nazywany jest cyplem. Wyróżniamy m.in. półwyspy pierwszorzędne (połączone nasadą bezpośrednio z pniem lądowym) i półwyspy podrzędne (będące częścią innego półwyspu).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) By dotrzeć do Gdańska, statek musi opłynąć półwysep.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: puwˈvɨsɛp, AS: puu̯vysep

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. wyspiarka ż.

 przym. półwyspowy

 skr. płw.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) skr. płw.

Wiktionary


półwyspowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do półwyspu, związany z półwyspem

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półwysep mrz.

Wiktionary


półwytrawność

półwytrawny


SJP.pl

Patrz:

półwytrawny

półwytrawny

przymiotnik

 (1.1) kulin. o napojach alkoholowych: mający smak pośredni między wytrawnym a półsłodkim

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Lubię półwytrawne wina, chociaż wolę półsłodkie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpuwvɨˈtravnɨ, AS: puu̯vytravny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półwytrawność ż.

Wiktionary


półwywrotka

mały samochód ciężarowy z ruchomym nadwoziem umożliwiającym szybki wyładunek towaru


SJP.pl


półwyznać

wyznać coś częściowo, niezupełnie


SJP.pl


półwyznanie

wyznać coś częściowo, niezupełnie


SJP.pl


półwyższy

o szkole, wykształceniu: pośredni pomiędzy średnim i wyższym, niemający statusu wyższej uczelni


SJP.pl


półwłóczek

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od: półwłócz

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) La ojca to ino ten mądry, co chocia z półwłóczek ma abo i ogonów krowich z mendel.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półwłócz mrz.

Wiktionary


półwłóka

połowa włóki


SJP.pl


połyk

1. środowiskowo: połknięcie czegoś przez więźnia w celu dostania się do szpitala;
2. dawniej: połykanie, połknięcie;
3. dawniej: gardło


SJP.pl


połykać

potocznie: łykać coś przez pewien czas


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. połknąć)

 (1.1) przesuwać pokarm do żołądka w sposób fizjologiczny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Najczęstszą przyczyną czkawki u szczeniąt jest to, że łapczywie jedzą i połykają przy tym powietrze

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. połykanie n., połykacz m., połykaczka ż., połknięcie n., przełykanie n., przełknięcie n., połyk m., przełyk m.

 czas. połknąć, przełykać ndk., przełknąć dk.

Wiktionary


połykacz

sztukmistrz, który udaje, że połyka ogień lub ostre i nietypowe przedmioty, występujący w cyrku, dawniej na ulicy, jarmarku * forma dopełniacza l.mn. "połykaczów" przestarzała


SJP.pl

Połykacz (Eurypharynx pelecanoides) – gatunek głębinowej ryby z rzędu węgorzokształtnych (Saccopharyngiformes), jedyny przedstawiciel rodzaju Eurypharynx i rodziny połykaczowatych (Eurypharyngidae). Występuje we wszystkich oceanach. Charakteryzuje się bardzo dużą i pojemną jamą gębową. Na pokarm połykaczy składają się małe ryby, skorupiaki, głowonogi i plankton. Charakteryzuje się dymorfizmem płciowym, a jego larwy mają postać leptocefali.

Wikipedia


połykaczka

połykacz


SJP.pl

Patrz:

połykacz

połykanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|połykać.

Wiktionary

Połykanie – odruch polegający na przechodzeniu pożywienia z jamy ustnej poprzez gardło i przełyk. Analogicznie, wyróżnia się trzy fazy procesu połykania: ustną, gardłową i przełykową. Jedynie faza ustna, którą poprzedza proces żucia, ma charakter dowolny.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. połyk m.

 czas. połykać ndk., połknąć dk.

 przym. połykowy

Wiktionary


połykowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z połykaniem, dotyczący połykania

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. połykanie n.

Wiktionary


połysk

wrażenie optyczne, które powstaje dzięki odbiciu i rozproszeniu światła na powierzchni ciał stałych i cieczy lub bezpośrednio nad ich powierzchnią


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pot. błyszczenie się czegoś

 (1.2) fiz. wrażenie optyczne, które powstaje dzięki odbiciu i rozproszeniu światła na powierzchni ciał stałych i cieczy lub bezpośrednio nad ich powierzchnią;

 (1.3) miner. właściwość powierzchni minerału sklasyfikowana jednym z dziewięciu określeń podobieństwa;

Wiktionary

Połysk – wrażenie optyczne, które powstaje dzięki odbiciu i rozproszeniu światła na powierzchni ciał stałych i cieczy lub bezpośrednio nad ich powierzchnią. Zależy on od współczynnika załamania światła, absorpcji, przezroczystości i charakteru powierzchni. Również barwa i kształt powierzchni ma pewien wpływ na wizualne wrażenie połysku oraz to czy powierzchnia oświetlana jest silnym światłem ukierunkowanym czy też rozproszonym.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈpɔwɨsk, AS: pou̯ysk

Wiktionary

Powiązane:

 czas. połyskiwać

 przym. połyskliwy

Wiktionary


połyskiwać

czasownik nieprzechodni niedokonany

 (1.1) wyróżniać się połyskiem z otoczenia

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. połysk mrz., połyskiwanie n., połyskliwość ż.

 przym. połyskliwy

 przysł. połyskliwie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) błyszczeć, mienić się, świecić

Wiktionary


połyskliwiej

stopień wyższy od przysłówka: połyskliwie


SJP.pl


połyskliwszy

stopień wyższy od przymiotnika: połyskliwy


SJP.pl


połyskowy

połysk


SJP.pl

Patrz:

połysk

połyśnica

połyśnica marchwianka - gatunek muchówki z rodziny połyśnicowatych


SJP.pl


połyśnicowate

o cechach połyśnicowatych (rodzina muchówek)


SJP.pl


połyśnicowaty

o cechach połyśnicowatych (rodzina muchówek)


SJP.pl


półzanurzalny

mający możliwość częściowego zanurzenia kadłuba


SJP.pl


półzapamiętać

rzadko: zapamiętać częściowo


SJP.pl


półzapamiętanie

rzadko: zapamiętać częściowo


SJP.pl


półzapora

krótka zapora zamykająca jedynie wjazd na przejazd kolejowy


SJP.pl


półżartem

nie całkiem serio, w części żartobliwie, w części na poważnie


SJP.pl


półżartobliwość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półżartobliwe, niezupełnie żartobliwe; cecha tych, którzy są półżartobliwi, nie do końca żartobliwi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półżart m.

 przym. półżartobliwy

 przysł. półżartobliwie

Wiktionary


półzawieszany

częściowo zawieszany na czymś


SJP.pl


półzbliżenie

Półzbliżenie lub plan bliski – jeden z rodzajów „bliskich” planów filmowych. Ukazuje popiersie postaci ludzkiej, jej mimikę, gestykulację, emocje. Tło jest prawie niewidoczne, zdecydowanie podrzędne wobec postaci. W tym planie można zmieścić najwyżej trzy osoby.

Wikipedia


półzbroja

Półzbroja (także: półpancerz, zbroja pikinierska, landsknechtowska) – niepełna zbroja płytowa, używana przez piechotę i jazdę w XVI-XVII wieku. Szczególnie popularna na terenach Niemiec i Szwajcarii w formacjach pikinierów i landsknechtów.

Jej podstawowymi elementami był kirys i hełm typu otwartego (np. szturmak, pappenheimer, morion). Jako elementy dodatkowe stosowano naramienniki, obojczyk, oraz fartuch lub nabiodrki. W rzadszych przypadkach stosowano również rękawice. Z czasem rezygnowano z kolejnych elementów dodatkowych, pozostawiając jedynie hełm i kirys (lub sam napierśnik) z fartuchem.

Wikipedia


półziemianka

chata zbudowana tak, że ściany jej częściowo znajdują się w ziemi


SJP.pl

Półziemianka – prymitywne schronienie częściowo zagłębione w ziemi, w odróżnieniu od ziemianki, ze ścianami wystającymi ponad grunt. Dach opiera się na niskich ścianach.

Wikipedia


półzimotrwały

przymiotnik

 (1.1) zielony prawie przez całą zimę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Te gatunki i odmiany, które mają zimozielone, skórzaste liście, nazywane są zwyczajowo rododendronami lub różanecznikami, natomiast te o miękkich, lekko owłosionych i zrzucanych na zimę lub półzimotrwałych liściach nazywa się azaliami.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zimotrwałość ż.

 przym. zimotrwały

Wiktionary


półzrozumiałość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półzrozumiałe; cecha tych, którzy są półzrozumiali

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półzrozumiały

Wiktionary


półzwęglony

częściowo zwęglony


SJP.pl


półzwiązać

1. związać częściowo, niezupełnie;
2. w szachach: ustawić figurę przemieszczającą się liniowo w taki sposób, by po odejściu bierki przeciwnika wiązała ona inną figurę


SJP.pl


półzwiązanie

w szachach: układ bierek, w którym czarny król znajduje się na linii białej figury dalekosiężnej oddzielony od niej dwoma czarnymi bierkami, odejście którejkolwiek z nich wiąże pozostałą; półwiązanie


SJP.pl


półzwierzęcość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co półzwierzęce; cecha tych, którzy są półzwierzęcy

Wiktionary

Powiązane:

 przym. półzwierzęcy

Wiktionary


półzwierzęcy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który jest zwierzęcy tylko w połowie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. półzwierzęcość ż.

 przysł. półzwierzęco

Wiktionary


półzwis

połączenie zwisu i stania na palcach


SJP.pl


półżywy

1. bardzo zmęczony, strudzony;
2. bliski śmierci


SJP.pl

przymiotnik jakościowy

 (1.1) przen. skrajnie wycieńczony

 (1.2) bliski śmierci

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wpółżywy

Wiktionary


półzłącze

rodzaj złącza stosowanego w rusztowaniach


SJP.pl


półzłośliwość

półzłośliwy


SJP.pl

Patrz:

półzłośliwy

półzłośliwy

o nowotworach: miejscowo złośliwy, zdolny do naciekania otoczenia i jego niszczenia, jednak nie wykazujący skłonności do tworzenia ognisk przerzutowych


SJP.pl


półzłotówka

moneta pięćdziesięciogroszowa


SJP.pl


półłan

dawniej: pół łanu (15 morgów); półłanek


SJP.pl


półłanek

1. mały łan; zagonek, zagonik, grządka;
2. w dawnej Polsce: obszar gruntu obejmujacy 15 morgów; pół łanu; półłan;
3. dawniej: pośladek


SJP.pl


półłokciowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) miar. mierzący pół łokcia

Wiktionary


półłuk

krótki łuk (odcinek kręgu)


SJP.pl


półłysy

częściowo wyłysiały


SJP.pl


pp

skrót od:
1. papież;
2. Pułk Piechoty;
3. w sporcie: Puchar Polski;
4. Poczta Polska


SJP.pl

skrótowiec, rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) = adm. Policja Państwowa;

 (1.2) = adm. Poczta Polska;

 (1.3) = polit. Porozumienie Polskie;

 (1.4) = polit. Partia Piratów;

 (1.5) = polit. Przymierze Prawicy;

 (1.6) = eduk. Politechnika Poznańska;

 (1.7) = chem. polipropylen;

 (1.8) = finans. prawo poboru;

 (1.9) = ekon. przedsiębiorstwo państwowe;

 (1.10) = med. pierwsza pomoc;

 (1.11) = sport. Puchar Polski;

 (1.12) = hand. program partnerski;

 (1.13) = adm. hist. Policja Polityczna;

 (1.14) = eduk. podstawy przedsiębiorczości

 (1.15) = eduk. o zakresie nauczania przedmiotów: poziom podstawowy

skrótowiec, przymiotnik

 (2.1) = med. przeciwpelagryczny;

oznaczenie kodowe

 (3.1) adm. wyróżnik dla powiatu pilskiego w tablicach rejestracyjnych pojazdów

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Komendant główny PP podlega bezpośrednio MSWiA.

 (1.2) Siedziba zarządu PP SA znajduje się w Warszawie.

 (1.3) Koło poselskie PP istniało tylko w Sejmie IV kadencji.

 (1.4) Obecnie ruch społeczny PP jest zalegalizowany w większości krajów UE.

 (1.5) W 2002 roku PP Ujazdowskiego zjednoczyło się z PiS.

 (1.6) Studiuję marketing na PP od zeszłego roku.

 (1.7) Kompostownia miejska prowadzi recykling PP, PET i PCV.

 (1.8) Otrzymałem 400 PP, które zmieniły się w 800 akcji kupionych po 2 zł.

 (1.9) Do 1980 roku pracowałem w PP Polmozbyt w Łodzi.

 (1.10) Niedawno ukończyłem kurs PP w PCK.

 (1.11) Na szczeblu centralnym PP zagra w tym roku 8 drużyn.

 (1.12) W naszym PP otrzymujesz super punkty, które zamieniasz na nagrody.

 (2.1) Niedobór witaminy PP jest powodem zachorowań na pelagrę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pɛ‿ˈpɛ, AS: pe‿pe

Wiktionary

Synonimy:

 (1.4) P, PPP

Wiktionary


pp.

skrót od: państwo (w znaczeniu grupy osób; czytany jako cały, odmienny wyraz)


SJP.pl

skrót

 (1.1) = państwo (pani i pan)

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* esperanto: (1.1) ges-roj

źródła.

== pp. (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

skrót

 (1.1) = pages → strony

 (1.2) = per procurationem

 (1.3) = past participle

odmiana.

 (1.1) lp. p.

przykłady.

Wiktionary

Powiązane:

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* esperanto: (1.1) ges-roj

źródła.

== pp. (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

skrót

 (1.1) = pages → strony

 (1.2) = per procurationem

 (1.3) = past participle

odmiana.

 (1.1) lp. p.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* esperanto: (1.1) ges-roj

źródła.

== pp. (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

skrót

 (1.1) = pages → strony

 (1.2) = per procurationem

 (1.3) = past participle

odmiana.

 (1.1) lp. p.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


ppa

skrótowiec, rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) = Przegląd Piosenki Aktorskiej (we Wrocławiu);

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

źródła.

== PPA (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

skrótowiec, rzeczownik

 (1.1) = fiz. plasmon pole approximation → przybliżenie bieguna plazmowyazmowego

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

źródła.

== PPA (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

skrótowiec, rzeczownik

 (1.1) = fiz. plasmon pole approximation → przybliżenie bieguna plazmowyazmowego

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


ppanc.

skrót od: przeciwpancerny (czytany jako całe, odmienne słowo); pepanc.


SJP.pl

skrót

 (1.1) = przeciwpancerny

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpɛpãnt͡s|ˌpʃɛt͡ɕifpãnˈt͡sɛrnɨ, AS: pepãnc|pšećifpãncerny

Wiktionary


ppi

skrót od: pixel per inch; miara określająca liczbę punktów obrazu rastrowego o długości jednego cala


SJP.pl

ppi (ang. pixels per inch) – liczba pikseli przypadająca na cal długości. Jednostka stosowana do określania rozdzielczości obrazów cyfrowych.

Przy określaniu rozdzielczości obrazów często zamiast jednostki ppi mylnie używa się określenia dpi (ang. dots per inch – punktów na cal), które odnosi się do rozdzielczości urządzeń drukujących lub naświetlających. Tymczasem są to dwie różne jednostki – zdjęcie o rozdzielczości 72 ppi można wydrukować na drukarce atramentowej w rozdzielczości 600 dpi – co w dużym uproszczeniu oznacza, że każdy piksel obrazu będzie na wydruku reprezentowany przez co najmniej 64 punkty, lecz w rzeczywistości oprogramowanie urządzenia drukującego dokona interpolacji pikseli.

Wikipedia


ppk

pracowniczy plan kapitałowy - system długotrwałego oszczędzania pieniędzy przez pracowników, którzy będą mogli je wypłacić po ukończeniu 60 lat


SJP.pl

skrótowiec, rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) = ekon. pracowniczy plan kapitałowy;

 (1.2) = polit. Partia Pracujących Kurdystanu;

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) PPK służą systematycznemu gromadzeniu oszczędności przez uczestników z przeznaczeniem na wypłatę po osiągnięciu przez nich 60 roku życia.

Wiktionary


ppkt

skrót

 (1.1) = praw. podpunkt

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Za odnowienie dyplomu, o którym mowa w ust. 1, pobiera się opłatę w wysokości odpowiadającej wysokości opłaty określonej w części II pkt 1 ppkt 1.1 załącznika do ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie morskim.

Wiktionary

Powiązane:

 skr. pkt

Wiktionary


ppl

skrót od:
1. Pakistańska Partia Ludowa, lewicowa partia polityczna działająca od roku 1967;
2. Państwowe Porty Lotnicze


SJP.pl

skrótowiec, rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) = polit. Polska Partia Ludowa

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

 

tłumaczenia.

źródła.

== PPL (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

skrótowiec, rzeczownik

 (1.1) = adm. lotn. private pilot licence → licencja pilota prywatnego (turystycznego)

odmiana.

przykłady.

Wiktionary


ppm

Wikipedia


ppnt

skrótowiec

 (1.1) = Poznański Park Naukowo-Technologiczny

 (1.2) = Pomorski Park Naukowo-Technologiczny

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpɛ‿pɛ‿ɛ̃n‿ˈtɛ, AS: pe‿pe‿ẽn‿te

Wiktionary


ppor.

skrót od: podporucznik; podpor.


SJP.pl

skrót

 (1.1) = podporucznik

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Oficer ordynansowy - ppor. rez. (= podporucznik rezerwy) Marian Nowicki (Wikipedia)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpɔtpɔˈrut͡ʃʲɲik, AS: potporučʹńik

Wiktionary


ppoż.

skrót od: przeciwpożarowy


SJP.pl

skrót

 (1.1) = przeciwpożarowy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Behapowiec rozwiesił nowe instrukcje ochrony ppoż. (=przeciwpożarowej)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpɛpɔʃ|ˌpʃɛt͡ɕifpɔʒaˈrɔvɨ|ˌpʃɛt͡ɕifpɔʒaˈrɔva|ˌpʃɛt͡ɕifpɔʒaˈrɔvɛ, AS: pepoš|pšećifpožarovy|pšećifpožarova|pšećifpožarove

Wiktionary


ppp

skrót od: Polska Partia Pracy


SJP.pl

skrótowiec, rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) = polit. Polska Partia Pracy;

 (1.2) = polit. Polska Partia Piratów;

 (1.3) = partnerstwo publiczno-prywatne

 (1.4) = poradnia psychologiczno-pedagogiczna

Wiktionary

Informatyka

  • Point-to-Point Protocol – protokół komunikacyjny
  • Podręczna Pamięć Programisty – seria wydawnicza z zakresu informatyki

Historia

  • Polskie Państwo Podziemne
  • Pracuj Polaku powoli – hasło z okresu okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej
  • Program Powszechnej Prywatyzacji

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

źródła.

== PPP (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

skrótowiec, rzeczownik

 (1.1) = anat. pearly penile papule → grudka perlista prącia

 (1.2) = purchasing power parity → parytet siły nabywczej

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pɛ‿pɛ‿ˈpɛ, AS: pe‿pe‿pe

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

źródła.

== PPP (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

skrótowiec, rzeczownik

 (1.1) = anat. pearly penile papule → grudka perlista prącia

 (1.2) = purchasing power parity → parytet siły nabywczej

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


pppp

skrót od: Polska Partia Przyjaciół Piwa


SJP.pl

skrótowiec

 (1.1) = Polska Partia Przyjaciół Piwa

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpɛ‿pɛ‿pɛ‿ˈpɛ, AS: pe‿pe‿pe‿pe

Wiktionary


ppr

[czytaj: pe-pe-ER] skrót od: Polska Partia Robotnicza - partia komunistyczna działająca od roku 1942, od roku 1948 tworząca z PPS-em Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą


SJP.pl

skrótowiec

 (1.1) = polit. Polska Partia Robotnicza;

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Charakterystyczne, że w tym okresie 80% członków PPR w powiecie włodawskim stanowili Ukraińcy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pɛ‿pɛ‿ˈːr, AS: pe‿p•‿er

Wiktionary


ppr-owiec

członek PPR (Polskiej Partii Robotniczej); pepeerowiec, peperowiec (potocznie)


SJP.pl


ppr-owski

PPR (Polska Partia Robotnicza); pepeerowski


SJP.pl


pps

[czytaj: pe-pe-ES] skrót od: Polska Partia Socjalistyczna (do 1944 PPS-WRN: Polska Partia Socjalistyczna-Wolność, Równość, Niepodległość)


SJP.pl

skrótowiec

 (1.1) = Polska Partia Socjalistyczna

 (1.2) = post post scriptum

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Adam Szczypiorski pozostał piłsudczykiem również wtedy, gdy drogi PPS i Piłsudskiego się rozeszły. (z Wikipedii)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pɛ‿pɛ‿ˈːs, AS: pe‿p•‿es

Wiktionary


pps-owiec

członek PPS (Polskiej Partii Socjalistycznej); pepeesowiec, pepesowiec (potocznie)


SJP.pl


pps-owski

PPS (Polska Partia Socjalistyczna); pepeesowski


SJP.pl


pptit

skrót od: Polska Poczta, Telegraf i Telefon - polskie przedsiębiorstwo państwowe utworzone w 1928 r.


SJP.pl


ppts

skrót od: Przedsiębiorstwo Państwowe Totalizator Sportowy


SJP.pl


ppułk

skrót od: podpułkownik (czytany jako cały, odmienny wyraz); ppłk, ppł.


SJP.pl


ppv

skrót od: pay-per-view


SJP.pl


ppwk

skrót od: Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera


SJP.pl

skrótowiec

 (1.1) = Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych;

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) PPWK wydaje dobrej jakości mapy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpɛ‿pɛ‿vu‿ˈka, AS: pe‿pe‿vu‿ka

Wiktionary


ppww

skrót od: podatek od ponadnormatywnych wypłat wynagrodzeń; popiwek


SJP.pl

skrótowiec

 (1.1) = ekon. podatek od ponadnormatywnych wypłat wynagrodzeń

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpɛ‿pɛ‿vu‿ˈvu, AS: pe‿pe‿vu‿vu

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) popiwek

Wiktionary


ppz

skrót od: Polska Partia Zielonych - ugrupowanie polityczne (1988-1999)


SJP.pl


ppł

skrót

 (1.1) = sport. przez płotki

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zeszłoroczna mistrzyni na 100 m ppł nie dała rywalkom szans.

Wiktionary


ppł.

skrót od: podpułkownik (czytany jako cały, odmienny wyraz); ppłk, ppułk


SJP.pl


ppłk

skrót od: podpułkownik (czytany jako cały, odmienny wyraz); ppułk, ppł.


SJP.pl

skrót

 (1.1) wojsk. podpułkownik

Wiktionary

Podpułkownik (ppłk) – wysoki stopień oficerski. W Wojsku Polskim bezpośrednio poprzedzający pułkownika, a powyżej stopnia majora. Jest zaliczany w skład korpusu oficerów starszych, natomiast w okresie międzywojennym – w skład korpusu oficerów sztabowych.

Wikipedia


pr

symbol prazeodymu, pierwiastka chemicznego


SJP.pl

skrótowiec, rzeczownik

 (1.1) = Polskie Radio

 (1.2) = Przewozy Regionalne

 (1.3) = public relations

 (1.4) = med. per rectum

 (1.5) = poste restante, poste-restante

 (1.6) = eduk. o zakresie nauczania przedmiotów: poziom rozszerzony

Wiktionary

PR:

  • partie polityczne:
    • Partia Regionów (Ukraina)
    • Partia Regionów (Polska)
    • Prawica Rzeczypospolitej
    • Polska Razem
  • Polskie Radio
  • Politechnika Radomska
  • PageRank
  • Public relations
  • Polregio (Przewozy Regionalne)
  • Portoryko

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) PR nadaje od 1925 roku.

 (1.2) Pociągi regionalne w Polsce obsługuje spółka PR.

 (1.3) Moja kuzynka jest odpowiedzialna za PR w swojej firmie.

Wiktionary

Powiązane:

 (1.3)

:: rzecz. PR-owiec m.

:: przym. PR-owski, PR-owy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.5) P.R.

Wiktionary


pr-owiec

[czytaj: pi-arowiec] człowiek związany z public relations, pośredniczący w kontaktach, np. polityka - media, podejmujący działania mające na celu wpływanie na opinię odbiorców; piarowiec


SJP.pl


pr-ówka

kobieta zawodowo dbająca o dobry wizerunek i akceptację danej osoby, firmy lub organizacji; pijarówka, pijarówa


SJP.pl


pr-owski

PR (public relations) [czytaj: pi-arowski]; piarowski, piarowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z public relations

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpʲijaˈrɔfsʲci, AS: pʹii ̯arofsʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 skr. PR

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pot. pijarowski

Wiktionary


pra-

temat słowotwórczy

 (1.1) pierwszy człon wyrazów złożonych wskazujący na ich związek znaczeniowy z czymś bardzo odległym w czasie lub z pierwotną formą bądź pierwszym wystąpieniem czegoś

 (1.2) pierwszy człon wyrazów złożonych nazywających kogoś żyjącego dawno, dalekiego przodka lub potomka

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pra, AS: pra

Wiktionary


praatom

teoretyczny zaczątek wszechświata mający skupiać w sobie całą materię i przestrzeń przed momentem Wielkiego Wybuchu (Big Bang)


SJP.pl


prababa

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) stpol. prababcia

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

 (1.1) pradziad

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

 etymn|starop|pra-|baba.

uwagi.

współczesna.

tłumaczenia.

* wilamowski: (1.1) prȧbaba

źródła.

== prababa (slovio.) ==

ortografie. прабаба

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) prababcia

odmiana.

 (1.1) lm. prababas

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈbaba, AS: prababa

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pradziad

Wiktionary


prababcia

matka babki albo dziadka, ascendentka (antenatka, krewna po linii wstępnej) trzeciego stopnia, a często także: protoplastka; prababka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) matka dziadka lub babci

Wiktionary

  • babcia (babka, baba), prababcia – nazwa relacji w rodzinie
  • babcia (babka) – ogólne określenie oznaczające kobietę w podeszłym wieku

Osoby:

  • Babcia Moses – amerykańska malarka

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Moja prababcia piecze najlepszą babkę na świecie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈbapʲt͡ɕa, AS: prabapʹća

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. babcia, prababka

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prababka

Wiktionary


prababka

matka babki albo dziadka, ascendentka (antenatka, krewna po linii wstępnej) trzeciego stopnia, a często także: protoplastka; prababcia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) matka dziadka lub babki

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Mało kto potrafi wymienić imiona i nazwiska swoich pradziadów i prababek.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈbapka, AS: prabapka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. babcia; zdrobn. prababcia

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) stpol. nadbaba, prababa

Wiktionary


prabakteria

drobny jednokomórkowiec, zaliczany z eubakteriami do prokariontów; archebakteria, archeobakteria, archean, archeon, archeowiec


SJP.pl


prabałtosłowiański

charakterystyczny dla przodków Bałtosłowian (odłamu ludów indoeuropejskich żyjących w północnej i środkowo-północnej Europie), związany z nimi


SJP.pl


prabielmo

tkanka przedrośla żeńskiego roślin nagonasiennych, najczęściej pełniąca w nasieniu funkcję tkanki odżywczej; bielmo pierwotne


SJP.pl


prabucianin

mieszkaniec miasta: Prabuty


SJP.pl


prabucianka

mieszkanka miejscowości: Prabuty


SJP.pl


prabucki

przymiotnik od: Prabuty


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Prabutami, dotyczący Prabut

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prabuty nmos., prabucianin m., prabucianka ż.

Wiktionary


prabuty

1. miasto w Polsce;
2. wieś w Polsce


SJP.pl

Prabuty (niem. Riesenburg) – miasto w północnej Polsce, we wschodniej części województwa pomorskiego w powiecie kwidzyńskim. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Prabuty. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. elbląskiego.

Według danych z 30 czerwca 2024 Prabuty liczyły 12 192 mieszkańców.

Rozwinął się tu przemysł drzewny, materiałów budowlanych oraz elektromaszynowy. Prabuty są także stacją węzłową położoną przy trasie Warszawa – Gdynia.

Wikipedia


prabyt

byt nie mający początku


SJP.pl


prać

1. czyścić tkaniny za pomocą wody i/lub środków chemicznych;
2. potocznie: bić kogoś


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. uprać, wyprać)

 (1.1) usuwać brud z ubrań, tkanin

czasownik przechodni niedokonany (dk. sprać)

 (2.1) przen. pot. bić

 (2.2) stpol. bić

czasownik zwrotny niedokonany prać się (dk. uprać się, wyprać się)

 (3.1) być pranym (1.1)

czasownik zwrotny niedokonany prać się (dk. sprać się)

 (4.1) przen. pot. bić się nawzajem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Będę prał tę koszulę.

 (2.1) Tomek pierze Krzyśka.

 (3.1) Twoja koszula już się pierze.

 (4.1) Tomek pierze się z Krzyśkiem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prat͡ɕ, AS: prać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. praczka ż., pracz m., pralka ż., pranie n., pralnia ż., spranie n., spieranie n., podpieranie n., upranie n., napranie n., pralnictwo n., przepierka ż., przepieranie n., przepranie n., dopieranie n., dopranie n., popranie n.

 czas. wyprać dk., sprać dk., spierać ndk., podpierać ndk., uprać dk., naprać dk., przepierać ndk., przeprać dk., dopierać ndk., doprać dk., poprać dk.

 przym. pralniczy, pralkowy, praczy, spieralny

Wiktionary


praca

1. świadoma, celowa działalność człowieka służąca zaspokajaniu potrzeb lub polegająca na wytwarzaniu dóbr, wykonywaniu czynności za wynagrodzenie;
2. dzieło, wytwór takiej działalności;
3. posada, zatrudnienie, a także: miejsce, instytucja, w której się pracuje


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wykonywanie jakiejś czynności, służącej uzyskaniu dóbr;

 (1.2) miejsce pracy (1.1); funkcja pełniona w takim miejscu

 (1.3) artykuł, tekst lub dzieło plastycznyastyczne

 (1.4) fiz. energia potrzebna do przesunięcia ciała o danych parametrach z jednego punktu pola do drugiego;

 (1.5) funkcjonowanie czegoś

Wiktionary

  • praca – wielkość fizyczna
  • praca – rodzaj działalności człowieka, w ekonomii jeden z czynników produkcji
  • praca – stosunek pracy pomiędzy pracodawcą i pracownikiem regulowany Kodeksem pracy
  • SS „Praca” – polski zbiornikowiec
  • Praca – film z 1915 roku
  • Praca – tygodnik ukazujący się w latach 1896-1926

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Niektórzy uważają, że praca rolnika wcale nie jest ciężka.

 (1.2) Dziś znowu spóźnił się pan do pracy.

 (1.2) Wszedłem do pracy o 8:51, tak wynika z czytnika kart.

 (1.3) Na wystawie pokazano prace znanego fotografa.

 (1.4) Praca potrzebna na przesunięcie tego ładunku w polu elektrycznym wynosi 10 dżuli.

 (1.5) Praca silnika jest bez zarzutu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprat͡sa, AS: praca

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pracowitość ż., pracownik m., pracowniczka ż., pracownica ż., pracuś m., pracownia ż., pracowanie n., wypracowanie n., pracobiorca m., opracowanie n., przepracowanie n., spracowany m.

 czas. pracować ndk., wypracować dk., zapracować dk., odpracować dk., przepracować dk., przepracowywać dk., napracować się dk., opracowywać ndk., rozpracowywać ndk., rozpracować dk.

 przym. pracowity, wypracowany, odpracowany, pracowniczy, zapracowany, niedopracowany, przepracowany

 przysł. pracowicie

 ims. spracowany

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) robota, zajęcie, aktywność, czynność

 (1.3) dzieło

Wiktionary


prace

ogół czynności wykonywanych przez grupę ludzi dla realizacji jakiegoś zadania


SJP.pl

Prace – wieś sołecka w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie makowskim, w gminie Płoniawy-Bramura.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Stanisława w Płoniawach-Bramurze.

Wikipedia


prącie

1. narząd kopulacyjny mężczyzny; penis; członek męski;
2. narząd kopulacyjny samców wielu zwierząt


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) anat. męski narząd kopulacyjny

Wiktionary

Prącie (łac. penis, pot. członek) – narząd kopulacyjny u samców ssaków, a także wielu gadów oraz niektórych ptaków (kazuary, strusie, kaczki).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Czy złamane prącie można z powrotem przyszyć?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔ̃ɲt͡ɕɛ, AS: prõńće

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prąciowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) penis, fallus, członek (męski), pot. ptaszek, siusiak, kuśka, wacek, mały; rub. pindol, ptak, konik; wulg. kutas, chuj, fiut, koń, pała, kapucyn

Wiktionary


pracioteczny

przymiotnik

 (1.1) dotyczący siostry dziadka lub babci

Wiktionary


prąciowy

przymiotnik

 (1.1) dotyczący prącia, związany z prąciem

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prącie n.

Wiktionary


pracki

nazwisko


SJP.pl

Ludzie noszący nazwisko Pracki

  • Aleksander Pracki (zm. 1655) – dowódca pułku wojsk polskich w czasie najazdu szwedzkiego w 1655 r.
  • Henryk Pracki (1931–2007) – polski prawnik, zastępca Prokuratora Generalnego RP, Prokurator Krajowy w latach 1996–2001
  • Lucjan Pracki (1923–2016) – polski dziennikarz, publicysta, pułkownik WP w stanie spoczynku, działacz kombatancki oraz społeczny
  • Roman Pracki (ur. 1971) – polski duchowny ewangelicko-augsburski, teolog, psychoterapeuta, ekumenista
  • Wojciech Pracki (ur. 1979) – polski duchowny ewangelicko-augsburski, biskup diecezji katowickiej, ekumenista, brat ks. Romana

Wikipedia


pracobiorca

pracownik, osoba otrzymująca pracę, zobowiązująca się do wykonywania pracy za ustalone wynagrodzenie określone w umowie o pracę


SJP.pl


pracobiorczyni

pracownica, pracowniczka, zleceniobiorczyni


SJP.pl


pracochłonność

ekonomiczna wielkość wyrażana w jednostkach pracy na jednostkę produkcji, określająca ilość pracy zużytej na wykonanie określonego zadania, a w języku codziennym także: pochłanianie znacznego nakładu pracy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) relacja pomiędzy ilością pracy potrzebnej do produkcji lub wykonania jakiegoś zadania do osiągniętego efektu

Wiktionary

Pracochłonność – ilość pracy wykorzystanej do wytworzenia określonego dobra. Pracochłonność określa się w jednostkach czasu pracy na jednostkę produkcji. Wskaźnik pracochłonności informuje, ile czasu potrzeba do wykonania jednostki produkcji.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprat͡sɔxˈwɔ̃nːɔɕt͡ɕ, AS: pracoχu̯õ•ność

Wiktionary

Powiązane:

 przym. pracochłonny

Wiktionary


pracochłonny

wykonany lub wykonywany przy znacznym nakładzie pracy, wymagający dużego nakładu pracy (np. pracochłonne zadania, pracochłonny projekt)


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) wymagający relatywnie dużego nakładu pracy w stosunku do efektu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wykonanie tego zalecenia będzie bardzo pracochłonne.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprat͡sɔˈxwɔ̃nːɨ, AS: pracoχu̯õ•ny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pracochłonność ż.

Wiktionary


pracodawca

osoba zatrudniająca kogoś na warunkach ustalonych w umowie o pracy, najczęściej sprawująca zwierzchnictwo nad instytucją lub miejscem pracy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba lub przedsiębiorstwo zatrudniające pracowników;

Wiktionary

Pracodawca – jedna ze stron na rynku pracy, która zgłasza popyt na pracę. Drugą stroną jest pracownik, który oferuje na rynku pracy swoje usługi pracy.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Pracodawcy zwlekają z podnoszeniem płac.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprat͡sɔˈdaft͡sa, AS: pracodafca

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: fż. pracodawczyni ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zatrudniający, zatrudniciel; książk. chlebodawca

Wiktionary


pracodawczy

pracodawca


SJP.pl

Patrz:

pracodawca

pracodawczyni

kobieta zatrudniająca kogoś na warunkach ustalonych w umowie o pracy, najczęściej sprawująca zwierzchnictwo nad instytucją lub miejscem pracy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rzad. kobieta zatrudniająca osoby

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nawiasem mówiąc, zawiniła pracodawczyni, nie zgłaszając tego ZUS-owi.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: fm. pracodawca mos.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) książk. chlebodawczyni

Wiktionary


pracodniówka

środowiskowo: dzień pracy jednej osoby, dzień przepracowany


SJP.pl


pracodzień

dawniej: dniówka robocza


SJP.pl


pracogodzina

godzina pracy jednej osoby


SJP.pl


pracoholiczka

kobieta odczuwająca nieustanną potrzebę wytężonej pracy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) forma żeńska od: pracoholik

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Aśka jest pracoholiczką, nawet podczas urlopu nie rozstaje się z papierami.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprat͡sɔxɔˈlʲit͡ʃka, AS: pracoχolʹička

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pracoholik m., pracoholizm m.

Wiktionary


pracoholik

osoba odczuwająca nieustanną potrzebę wytężonej pracy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba cierpiąca na pracoholizm, uzależniona od wykonywanej pracy

Wiktionary

Pracoholizm (uzależnienie od pracy; ang. workaholism) – rodzaj uzależnienia psychicznego (ang. psychological dependence), objawiającego się obsesyjną i wewnętrzną potrzebą ciągłego wykonywania pracy kosztem innych czynności, również rodziny, snu i odpoczynku.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprat͡sɔˈxɔlʲik, AS: pracoχolʹik

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pracoholizm m.

:: fż. pracoholiczka ż.

Wiktionary


pracoholizm

żartobliwe, rzadziej ironiczne określenie na uzależnienie od pracy polegające na poświęcaniu jej nadmiernie dużo czasu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) psych. socjol. uzależnienie od wykonywania pracy;

Wiktionary

Pracoholizm (uzależnienie od pracy; ang. workaholism) – rodzaj uzależnienia psychicznego (ang. psychological dependence), objawiającego się obsesyjną i wewnętrzną potrzebą ciągłego wykonywania pracy kosztem innych czynności, również rodziny, snu i odpoczynku.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprat͡sɔˈxɔlʲism̥, AS: pracoχolʹism̦

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pracoholik m., pracoholiczka ż.

Wiktionary


pracooszczędny

wykonany lub wykonywany przy nieznacznym nakładzie pracy, wymagający niewielkiego nakładu pracy (np. pracooszczędne zadanie)


SJP.pl


pracować

1. działać celowo dla zaspokojenia potrzeb albo przez wytwór dóbr, albo przez wykonywanie czynności za wynagrodzeniem
2. być zatrudnionym
3. potocznie: zarabiać na czyjeś utrzymanie, na coś


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) wykonywać jakąś pracę; być zatrudnionym

 (1.2) zmieniać rozmiar pod wpływem czynników zewnętrznych

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Rolnik pracuje od rana do wieczora.

 (1.2) Musisz zostawić szparę między deskami a ścianą by deski mogły pracować. Inaczej mogą się wybrzuszyć.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈt͡sɔvat͡ɕ, AS: pracovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pracowniczka ż., pracowanie n., praca ż., pracowitość ż., pracownia ż., pracownica ż., pracownik mos., spracowany mos., zapracowany mos., dopracowywanie n., dopracowanie n., nadpracowanie n., napracowanie n., opracowywanie n., opracowanie, popracowanie n., przepracowywanie n., przepracowanie n., rozpracowywanie n., rozpracowanie n., spracowanie n., wypracowywanie n., wypracowanie n., zapracowywanie n., zapracowanie n.

 czas. dopracowywać ndk., dopracować dk., nadpracować dk., napracować się dk., opracowywać ndk., opracować dk., popracować dk., przepracowywać ndk., przepracować dk., rozpracowywać ndk., rozpracować dk., spracować dk., wypracowywać ndk., wypracować dk., zapracowywać ndk., zapracować dk.

 przym. pracowity, pracowniczy, zapracowany

 ims. spracowany, zapracowany

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) reg. śl. fachcić.

Wiktionary


pracowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|pracować.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprat͡sɔˈvãɲɛ, AS: pracovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. pracować, zapracować, wypracować, przepracować

 rzecz. pracownia ż., praca, pracownik, pracowniczka

 przym. pracowniczy, zapracowany

Wiktionary


pracowicie

przysłówek

 (1.1) zająć się czymś, przykładając się do tego

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kasia pracowicie zabrała się do przygotowania kolacji.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprat͡sɔˈvʲit͡ɕɛ, AS: pracovʹiće

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. praca ż., pracowitość ż., pracownik m.

 przym. pracowity

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pilnie, starannie, wytrwale

Wiktionary


pracowiciej

stopień wyższy od przysłówka: pracowicie


SJP.pl


pracowitość

cecha osoby chętnie i dużo pracującej, zamiłowanie do pracy, wytrwałość podczas wykonywania prac


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, kto jest pracowity

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprat͡sɔˈvʲitɔɕt͡ɕ, AS: pracovʹitość

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. praca ż.

 czas. pracować ndk.

 przym. pracowity, zapracowany

 przysł. pracowicie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) robotność, niestrudzoność, gorliwość, sumienność

Wiktionary


pracowitszy

stopień wyższy od przymiotnika: pracowity


SJP.pl


pracowity

1. chętnie i dużo pracujący, odznaczający się zamiłowaniem do pracy lub wytrwałością w pracy (np. pracowity student);
2. pełen pracy (np. pracowity dzień), a także: pracochłonny, wykonany lub wykonywany przy znacznym nakładzie pracy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który jest skłonny do długiej pracy; taki, który umie/lubi dużo pracować; charakteryzujący się pracowitością

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Japończycy to bardzo pracowity naród.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprat͡sɔˈvʲitɨ, AS: pracovʹity

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pracowitość ż., praca ż., pracownik m.

 czas. pracować ndk., zapracować dk., napracować się dk.

 przysł. pracowicie

 przym. zapracowany

Wiktionary


pracownia

odpowiednio urządzone pomieszczenie przystosowane do przeprowadzania badań i doświadczeń naukowych, a także: warsztat rzemieślniczy lub artystyczny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) szt. pomieszczenie, w którym pracuje artysta: malarz, rzeźbiarz, pisarz itp.

 (1.2) eduk. stud. odpowiednio urządzone pomieszczenie do prowadzenia badań i doświadczeń naukowych

 (1.3) eduk. szkolna sala lekcyjna wyposażona w urządzenia potrzebne do nauki jakiegoś przedmiotu

 (1.4) rzem. zakład rzemieślniczy, w którym wytwarza się i / lub sprzedaje własne wyroby

Wiktionary

  • atelier, pracownia – pomieszczenie stanowiące miejsce pracy twórczej artysty
  • laboratorium, pracownia – pomieszczenie przeznaczone do prowadzenia badań naukowych lub analiz lekarskich
  • Pracownia – album Vito Bambino

„Pracownia” – czasopismo

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W pracowni chemicznej odbywają się zajęcia.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈt͡sɔvʲɲa, AS: pracovʹńa

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. praca ż., pracownik m., pracownica ż., pracowniczka ż., pracowanie n.

 czas. pracować, wypracować, przepracować

 przym. pracowniczy, pracowniany, zapracowany

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) atelier

 (1.4) warsztat

Wiktionary


pracowniany

stanowiący część pracowni, przeznaczony do wykorzystania w pracowni, używany w pracowni (np. aparatura pracowniana) lub w jakiś inny sposób związany z tego typu pomieszczeniem


SJP.pl


pracownica

kobieta zatrudniona w jakimś zakładzie pracy, pracująca za określoną pensję ustaloną w umowie o pracy; pracowniczka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta zatrudniona, pracująca w zakładzie pracy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Łódzka policja poszukuje złodzieja paliwa, który uciekając ze stacji benzynowej potrącił jej pracownicę i przejechał jej po nodze.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprat͡sɔvʲˈɲit͡sa, AS: pracovʹńica

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. praca ż., pracownia ż., pracowniczka ż., spracowany m.

:: fm. pracownik m.

 czas. wypracować, pracować ndk.

 przym. pracowniczy, zapracowany

 ims. spracowany

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pracowniczka

Wiktionary


pracowniczka

kobieta zatrudniona w jakimś zakładzie pracy, pracująca za określoną pensję ustaloną w umowie o pracy; pracownica


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta zatrudniona, pracująca w zakładzie pracy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kierownik wręczył pracowniczce bukiecik konwalii.

 (1.1) W tym roku żadna z pracowniczek nie dostała deputatu.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. praca ż., pracownia ż., pracownica ż., spracowany m.

:: fm. pracownik m.

 czas. pracować ndk.

 przym. pracowniczy, zapracowany

 ims. spracowany

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pracownica

Wiktionary


pracowniczy

pracownik


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z pracownikami, dotyczący pracowników

Wiktionary

Patrz:

pracownik

Wymowa:

IPA: ˌprat͡sɔvʲˈɲit͡ʃɨ, AS: pracovʹńičy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pracownik m., pracownica ż., pracowniczka ż., praca ż., pracowanie n., pracownia ż., spracowany m.

 czas. pracować ndk.

 przym. spracowany, zapracowany

Wiktionary


pracownik

osoba zatrudniona w jakimś miejscu pracy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba, która została zatrudniona za wynagrodzenie – przez instytucję, firmę lub inną osobę;

Wiktionary

Pracownik – jedna ze stron stosunku pracy (drugą jest pracodawca): osoba fizyczna wykonująca określonego rodzaju pracę na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem, w wyznaczonym przez niego miejscu i czasie, za co przysługuje mu wynagrodzenie.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jestem pracownikiem tego banku już pięć lat.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈt͡sɔvʲɲik, AS: pracovʹńik

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pracownia ż., praca ż., pracuś m., pracowanie n., wypracowanie n., przepracowanie n.

:: fż. pracownica ż., pracowniczka ż.

 czas. pracować ndk., wypracować dk., przepracować dk.

 przym. pracowity, pracowniczy, spracowany, zapracowany

 przysł. pracowicie

 ims. spracowany

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pracobiorca, zatrudniony

Wiktionary


pracownikodniówka

dawniej: dniówka jednego pracownika


SJP.pl


pracowy

praca


SJP.pl

Patrz:

praca

pracozabawa

praca połączona z zabawą, najczęściej w znaczeniu nauki, zajęć dydaktycznych podczas których przeprowadzane są czynności dodatkowe symulujące zabawę


SJP.pl


pracujący

osoba aktywna zawodowo, a także: osoba zatrudniona w jakimś zakładzie pracy, pracująca za określoną pensję ustaloną w umowie o pracy


SJP.pl


pracuś

człowiek lubiący pracę


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pot. żart. człowiek bardzo pilny w pracy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprat͡suɕ, AS: pracuś

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. praca ż., spracowany m., pracownik mos.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pejor. stachanowiec

Wiktionary


pracusia

żartobliwie, rzadziej ironicznie o kobiecie lub dziewczynie pilnej, lubiącej pożyteczną pracę, gorliwej do pracy


SJP.pl


pracz

1. pracownik pralni
2. najpospolitszy gatunek szopa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) człowiek piorący bieliznę

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) skr. war. zool. zob. szop pracz.

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (3.1) przyrząd mechaniczny do prania

Wiktionary

  • Pracz – w okresie wczesnego średniowiecza grupa książęcej ludności służebnej, która zajmowała się praniem odzieży monarchy i jego dworu. Świadectwem ich istnienia są nazwy typu Pracze, którą nosi kilka osad w Polsce, położonych w sąsiedztwie starych grodów.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W drugim końcu tej kuchni stoją balie, a przy nich — pracze. Mężczyźni bowiem piorą tu wszystką bieliznę i swoją[,] i kobiet, a do roboty tej wybierani są zwykle z pomiędzy aresztantów przybysze ze wsi.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prat͡ʃ, AS: prač

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pranie n., pralnia ż., pralka ż., praczka ż.

 czas. prać

Wiktionary


praczas

czasy zamierzchłe, niepamiętne


SJP.pl

Rafał "Praczas" Kołaciński (ur. 28 czerwca 1978 roku) – polski kompozytor i producent muzyczny. Z wykształcenia antropolog kultury oraz specjalista PR. Współzałożyciel warszawskich zespołów Village Kollektiv (razem z muzykami Kapeli ze Wsi Warszawa, Swoją Droga, Stara Lipa), Masala (zespół muzyczny), solowego projektu Sulphur Phuture, Skadja (razem Krojcem / Lao Che), Pablopavo/Praczas.

Wikipedia


praczka

kobieta zawodowo pracująca w pralni, trudniąca się praniem, często także prasowaniem i sortowaniem odzieży


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta zawodowo piorąca

Wiktionary

  • praczka - kobieta trudniąca się praniem bielizny
W Polsce
  • Praczka – kolonia w woj. kujawsko-pomorskim, w pow. golubsko-dobrzyńskim, w gminie Golub-Dobrzyń
  • Praczka – część wsi Gaboń woj. małopolskim, w pow. nowosądeckim, w gminie Stary Sącz
  • Praczka – wieś w woj. świętokrzyskim, w pow. włoszczowskim, w gminie Kluczewsko
Zobacz też
  • Pracz, Pracze, Praczki

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Praczki zostały wyparte przez pralki i pralnie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprat͡ʃka, AS: pračka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pralnia ż., pralka ż., pralnica ż., pralnik m., pralnictwo n., pranie n.

:: fm. pracz m.

 czas. prać ndk., opierać ndk.

 przym. pralniany, pralniczy

Wiktionary


praczyk

nazwisko


SJP.pl


praczłowieczy

praludzki, odnoszący się do praczłowieka (np. praczłowiecza forma ewolucji), związany w jakiś sposób z praczłowiekiem


SJP.pl


praczłowiek

przodek człowieka współczesnego żyjący w epoce prehistorycznej


SJP.pl


prąd

1. bieg wody; nurt;
2. strumień powietrza, gazu;
3. kierunek, tendencja w sztuce, filozofii itp.;
4. uporządkowany przepływ ładunków elektrycznych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) fiz. ruch ładunków elektrycznych;

 (1.2) pot. energia elektryczna

 (1.3) strumień wody

 (1.4) tendencja, kierunek

 (1.5) pot. alkohol

Wiktionary

prąd elektryczny, natężenie prądu
  • ruch cieczy,
    • zwłaszcza wody,
      • nurt (prąd rzeczny)
      • prądy morskie:
        • głębinowy,
        • powierzchniowy,
        • zawiesinowy,
        • wiatrowy
        • prądy strumieniowe

        Wikipedia

        Przykłady

         (1.1) Gadałam z Tomkiem na chacie i nagle wyłączyli prąd.

         (1.1) Kwasy mogą przewodzić prąd.

         (1.4) Samochód jechał pod prąd.

        Wiktionary

        Wymowa:

        IPA: prɔ̃nt, AS: prõnt

        Wiktionary

        Powiązane:

         rzecz. prądnica ż.

         przym. prądowy

        Wiktionary

        Synonimy:

         (1.2) napięcie; pot. światło; gw-pl|Górny Śląsk|sztrom, sztróm.

        Wiktionary


prada

nazwisko


SJP.pl

Prada Group S.p.A. – włoski dom mody założony w 1913 w Mediolanie przez Mario Pradę

Wikipedia


pradawność

cecha czegoś, co istnieje od bardzo dawna, stanowi pozostałość, pamiątkę po przodkach


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest pradawne; cecha tych, którzy są pradawni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. pradawny

 przysł. pradawnie

Wiktionary


pradawny

prastary, istniejący od bardzo dawna (np. pradawne zwyczaje, pradawna piosnka, pieśń), stanowiący pozostałość, pamiątkę po przodkach


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) bardzo stary, dawny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Chodziło, jak wyjaśniła dziewczyna, o pradawny pogański obrzęd wywoływania duchów, potępiony przez głowę katolickiego kościoła i ścigany przez Święte Oficjum.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pradawność ż.

 przysł. pradawno, pradawnie

Wiktionary


praderek

środowiskowo: osoba chora na zespół Pradera-Williego, charakteryzujący się niepohamowanym uczuciem głodu


SJP.pl


praderka

środowiskowo: osoba chora na zespół Pradera-Williego, charakteryzujący się niepohamowanym uczuciem głodu


SJP.pl


prądnica

maszyna do przetwarzania energii mechanicznej w energię elektryczną


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fiz. elektr. urządzenie do zamiany energii mechanicznej na elektryczną;

Wiktionary

Prądnica (dawniej dynamomaszyna) – maszyna elektryczna, przetwarzająca energię mechaniczną ruchu obrotowego w energię elektryczną. Jeden z rodzajów generatora elektrycznego.

Wytwarzanie energii elektrycznej odbywa się w prądnicach dzięki zjawisku indukcji elektromagnetycznej. W prądnicy prądu stałego stały strumień magnetyczny, wytwarzany przez magnesy lub elektromagnesy umieszczone w stojanie prądnicy, indukuje w uzwojeniu wprawianego w ruch wirnika prąd elektryczny.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Gdy zgasło światło, dziadek poszedł do stodoły i uruchomił prądnicę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔ̃ndʲˈɲit͡sa, AS: prõndʹńica

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prąd m., prądzik m., prądownica ż., prądzenie n.

 czas. prądzić ndk.

 przym. prądnicowy, prądowy

Wiktionary


prądnicki

przymiotnik od: Prądnik (rzeka, wieś)


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z Prądnikiem

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prądnik mrz.

Wiktionary


prądniczanka

Prądniczanka, K.S. Prądniczanka Kraków – wielosekcyjny klub sportowy z Krakowa.

Klub został założony w 1921 roku jako klub piłkarski. Jego obiekty położone są na osiedlu Prądnik Czerwony w Dzielnicy III Prądnik Czerwony. W zarządzie klubu zasiadają: Jerzy Starmach (prezes), Mariusz Ptak (wiceprezes ds. administracyjnych), Piotr Sędor (wiceprezes ds. sportowych), Grzegorz Wadowski (członek zarządu).

Wikipedia


prądniczka

zdrobnienie od: prądnica


SJP.pl


prądnik

1. wieś w Polsce;
2. rzeka w Polsce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. rzeka w województwie małopolskim z ujściem w Krakowie, lewy dopływ Wisły;

 (1.2) geogr. wieś w gminie Myślibórz, w województwie zachodniopomorskim;

 (1.3) zob. Prądnik Biały.

 (1.4) zob. Prądnik Czerwony.

 (1.5) zob. Prądnik Korzkiewski.

 (1.6) dawna nazwa Prudnika

Wiktionary

Prądnik (w dolnym biegu na obszarze Krakowa pod nazwą Białucha) – rzeka w województwie małopolskim, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, lewy dopływ Wisły. Inne nazwy rzeki: Prątnik, Promnik, a w biegu górnym Sałaszówka lub Sułoszówka.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈprɔ̃ndʲɲik, AS: prõndʹńik

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prądniczanin m., prądniczanka ż.

 przym. prądnicki

Wiktionary


prado

muzeum w Madrycie


SJP.pl

Wikipedia


prądochłonność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) techn. elektr. cecha tego, co prądochłonne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prądochłonny

Wiktionary


prądochłonny

zużywający bardzo dużo energii elektrycznej; prądożerczy, prądożerny


SJP.pl


prądocin

W Polsce
  • Prądocin – wieś w woj. kujawsko-pomorskim, w pow. bydgoskim, w gminie Nowa Wieś Wielka
  • Prądocin – wieś w woj. lubuskim, w pow. gorzowskim, w gminie Deszczno
  • Prądocin – przystanek kolejowy

Wikipedia


prądograf

przyrząd do pomiarów prądów morskich


SJP.pl


pradolina

szeroka dolina powstała w okresie lodowcowym w wyniku erozyjnej działalności wód pochodzących z topniejącego lądolodu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) geogr. rozległa dolina o szerokim i płaskim dnie, biegnąca mniej więcej równolegle do czoła lądolodu;

Wiktionary

Pradolina – element rzeźby terenu stanowiący szerokie obniżenie o płaskim dnie. Pradoliny powstawały w czasie cofania się lądolodu na jego przedpolu w wyniku działalności wód z topniejącego lodowca i wód rzecznych płynących z południa, które połączywszy się utworzyły ogromne rzeki, płynące w kierunku zachodnim, zgodnie z ogólnym nachyleniem kontynentu europejskiego.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌpradɔˈlʲĩna, AS: pradolʹĩna

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. dolina ż.

Wiktionary


prądolubność

skłonność niektórych zwierząt wodnych do obierania sobie wód płynących za stałe siedlisko; reofilia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prądolubne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prądolubny

Wiktionary


prądolubny

przymiotnik

 (1.1) preferujący przebywanie wewnątrz prądu wodnego

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Następne w kolejce są karpiowate ryby reofilne (prądolubne) takie jak kleń i świnka.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prądolubność ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) reofilny

Wiktionary


prądomierz

1. przyrząd do mierzenia prędkości prądu wody w morzu lub rzece;
2. licznik zużycia prądu elektrycznego w danym lokalu;
3. potocznie: amperomierz


SJP.pl


prądooszczędny

pozwalający ograniczyć zużycie energii elektrycznej


SJP.pl


prądotwórczy

wytwarzający prąd


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) elektr. wytwarzający prąd elektryczny

 (1.2) hydrol. wytwarzający prąd wodny

 (1.3) meteorol. wytwarzający prądy powietrzne

Wiktionary


prądówka

wieś w Polsce


SJP.pl

Prądówka – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie nowotomyskim, w gminie Miedzichowo.

Wieś powstała w okresie kolonizacji olęderskiej w XVIII wieku. Od zachodniej strony przepływa Obra, którą biegła przed II wojną światową granica polsko-niemiecka. W 1921 roku stacjonowała tu placówka 17 batalionu celnego.

Wikipedia


prądownica

Prądownica – znajdujące się na końcu linii gaśniczej urządzenie do podawania wody, roztworu wodnego środka gaśniczego, piany lub proszku gaśniczego na ognisko pożaru.

Rozróżnia się, w zależności od stosowanego środka gaśniczego, prądownice:

  • wodno-pianowe uniwersalne
  • wodno-pianowe typu turbojet
  • mgłowe
  • pianowe
  • pistoletowe
  • pistoletowe wysokociśnieniowe
  • proszkowe
  • śniegowe.

Wikipedia


prądowy

napędzany prądem (elektrycznym)


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z prądem, dotyczący prądu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prąd m., prądnica ż.

Wiktionary


prądożerca

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) pot. odbiorca znacznych ilości prądu elektrycznego

Wiktionary


prądożerczy

potocznie: zużywający bardzo dużo energii elektrycznej; prądożerny, prądochłonny


SJP.pl


prądożerny

potocznie: zużywający bardzo dużo energii elektrycznej; prądożerczy, prądochłonny


SJP.pl


prądożerstwo

zużywanie dużych ilości prądu elektrycznego bez płacenia rachunków, często cudzym kosztem; podkradanie prądu elektrycznego


SJP.pl


pradrapieżne

rząd wymarłych, prymitywnych ssaków łożyskowych, żyjących w czasie od paleocenu do końca trzeciorzędu; pramięsożerne; kreodonty


SJP.pl

Kreodonty, pradrapieżne, pramięsożerne (†Creodonta) – rząd kopalnych ssaków drapieżnych różnej wielkości. Pierwsze kreodonty przypominały ssaki owadożerne. U późniejszych rozwinęły się łamacze, ale w odmiennej formie niż u ssaków drapieżnych (Carnivora).

Wikipedia


pradrapieżny

o cechach pradrapieżnych; pramięsożerny


SJP.pl


pradziad

pradziadek;
1. ojciec dziadka lub babki;
2. daleki przodek zarówno w linii ojca, jak i matki; protoplasta; antenat


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) przest. pradziadek

 (1.2) zwykle w lm. daleki przodek

Wiktionary

Pradziad (cz. Praděd, niem. Altvater, historyczna nazwa Keylichter Schneeberg) – najwyższy szczyt (góra) o wysokości 1491 m n.p.m. (podawane są też wysokości 1491,3 m n.p.m., 1492 m n.p.m. lub 1493 m n.p.m.) w paśmie górskim Wysokiego Jesionika (cz. Hrubý Jeseník), w północno-wschodnich Czechach, w obrębie gminy Malá Morávka. Jest najwyższym szczytem Jesioników (cz. Jeseníky), Śląska Czeskiego, Górnego Śląska i Moraw, piątym w całych Czechach, a zarazem najwyższym szczytem Sudetów Wschodnich. Rozległość góry (powierzchnia stoków) szacowana jest na około 8,3 km², a średnie nachylenie wszystkich stoków wynosi około 9°. Pradziad jest szczytem o największej tzw. minimalnej deniwelacji względnej (wybitności) Wysokiego Jesionika (983 m), w porównaniu do najbliższego, wyższego szczytu Śnieżki (Karkonosze), względem kluczowej przełęczy o nazwie Bohdašínské sedlo.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈprad͡ʑat, AS: praʒ́at

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pradziadek m., dziaders mzw./mos.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) antenat, pradziadek; książk. praszczur, praprzodek

Wiktionary


pradziadek

pradziad;
1. ojciec dziadka lub babki;
2. daleki przodek zarówno w linii ojca, jak i matki; protoplasta; antenat


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) ojciec dziadka lub babci

Wiktionary

  • dziadek (dziad), pradziadek (pradziad) – nazwa relacji w rodzinie
  • dziadek (dziad) – ogólne określenie oznaczające mężczyznę w podeszłym wieku

Inne:

  • dziadek – niegrający partner rozgrywającego w brydżu
  • Dziadek – pseudonim Jana Skorobohatego-Jakubowskiego
  • Dziadek – skała na wzgórzu Żarnowa w Łączkach Kobylańskich
  • Dziadek – struga, dopływ Nurczyka
  • Dziadek – turnia w polskich Tatrach Zachodnich
  • Andrzej Dziadek – polski kompozytor
  • Dziadek – jeden z pseudonimów Józefa Piłsudskiego
  • Polka Dziadek – utwór muzyczny
  • Dziadek – dawny zaścianek na Białorusi, w obwodzie witebskim, w rejonie miorski, w sielsowiecie Miory.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Mój pradziadek właśnie skończył sto lat!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈd͡ʑadɛk, AS: praʒ́adek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pradziad m., dziaders mzw./mos.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pradziad

Wiktionary


pradziadkowie

pradziad;
1. ojciec dziadka lub babki;
2. daleki przodek zarówno w linii ojca, jak i matki; protoplasta; antenat


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) prababcia i pradziadek

 (1.2) rodzice dziadka lub babci

Wiktionary

Relacja rodzinna (także relacja lub stosunek genealogiczny; pot. nazwa lub rodzaj pokrewieństwa i powinowactwa, nazewnictwo, nazwy członków rodziny) – nazwa i rodzaj stosunku zachodzącego między dwiema osobami należącymi do tej samej rodziny, a wynikającego z faktu filiacji i koicji (w genealogii) lub – szerzej – z pokrewieństwa i powinowactwa (w pozostałych naukach). Na relację taką mają również wpływ stopień pokrewieństwa i powinowactwa (pierwszy, drugi, trzeci itd.), różnica pokoleń oraz linia pokrewieństwa i powinowactwa (prosta i boczna, wstępna i zstępna). Relacje rodzinne oblicza się od jednej osoby, którą w genealogii można nazywać probantem, do innego członka jej rodziny.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W niedzielę jadę na wieś do moich pradziadków.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprad͡ʑatˈkɔvʲjɛ, AS: praʒ́atkovʹi ̯e

Wiktionary


pradziadziuś

dziadek matki lub ojca; pradziadek, pradziad


SJP.pl


pradzieje

1. bardzo dawne czasy;
2. początki dziejów


SJP.pl


prądziński

nazwisko


SJP.pl


pradżma

w buddyzmie: transcendentalna mądrość albo najwyższe oświecenie


SJP.pl


pradźnia

w buddyzmie: transcendentalna mądrość, oświecenie lub przebudzenie do nirwany; pradżma


SJP.pl

Paramita (skt. pāramitā पारमिता; chiń. boluomi(duo) 婆羅蜜(多); kor. paramil(t'a) 바라밀(타); jap. harami(ta); wiet. ba-la-mật(-đa)) czyli „przekroczenie", „wyjście poza", „osiągnięcie drugiego brzegu": w buddyzmie praktyka bądź cnota pozwalająca na osiągnięcie oświecenia i przejście do nirwany.

Wikipedia


prądzyński

nazwisko


SJP.pl

Prądzyński (Prondzinski, Prondzynski, Aubracht-Prądzyński, Aubracht, Aubrecht, Księżyc odmienny) – kaszubski herb szlachecki, według Przemysława Pragerta odmiana herbu Księżyc.

Wikipedia


praeambulum

wstęp do aktu prawnego; preambula; preambuła


SJP.pl


praecho

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) rzad. poet. wspomnienie dawno minionego

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Chadzał do zamku, by wsłuchiwać się w praecha minionych wieków.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. echo n.

 przym. echowy

Wiktionary


praegzystencja

istnienie kogoś lub czegoś przed obecnym istnieniem, we wcześniejszym wcieleniu lub postaci; preegzystencja


SJP.pl


praelement

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) filoz. w materializmie pierwotny element, który daje zaczątek istnieniu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. element mrz.

Wiktionary


praesens

w językoznawstwie: czas teraźniejszy


SJP.pl

Praesens (łac. czas teraźniejszy) – ugrupowanie zawodowe architektów i plastyków, działające w latach 1926–1930.

Wikipedia


praforma

forma pierwotna, dająca początek czemuś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) filoz. pierwotna forma dająca zaczątek istnieniu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. forma ż.

Wiktionary


praga

1. stolica Czech;
2. dzielnica Warszawy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto, stolica Czech;

 (1.2) adm. prawobrzeżna dzielnica Warszawy;

Wiktionary

Praga (cz. Praha, niem. Prag), miasto stołeczne Praga (cz. hlavní město Praha) – stolica i największe miasto Czech, położone w zachodniej części kraju, w środkowej części krainy Czechy, nad Wełtawą. Jest miastem wydzielonym na prawach kraju, będąc jednocześnie stolicą kraju środkowoczeskiego.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Będąc w Pradze koniecznie trzeba odwiedzić jedną z miejscowych piwiarni.

 (1.2) Czy ten tramwaj jedzie na Pragę?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpraɡa, AS: praga

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prażanin m., prażanka ż.

 przym. praski, podpraski, prażański

Wiktionary


pragaz

lotny produkt suchej destylacji paliw


SJP.pl


pragęba

otwór prowadzący do prajelita (jamy gastruli), który u pragębowców w dalszych etapach rozwoju zarodkowego przekształca się w otwór gębowy, natomiast u wtórnogębowców funkcjonuje jako odbyt; prausta, prostoma, blastopor


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zool. otwór gębowy tkankowca w stadium gastruli

Wiktionary

Pragęba, prausta, blastoporus, blastopor, prostoma – pierwotny otwór jelita embrionalnego, prowadzący z zewnątrz do prajelita u gastruli. To, czy pragęba przekształca się w otwór gębowy czy odbytowy, stanowi o różnicy między zwierzętami pierwoustymi i wtóroustymi.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. gęba ż.

Wiktionary


pragębowce

zwierzę bezkręgowe, u którego pragęba powstająca w czasie rozwoju zarodkowego przekształca się w otwór gębowy, a otwór odbytowy powstaje najczęściej niezależnie od pragęby


SJP.pl

Wikipedia


pragębowiec

zwierzę bezkręgowe, u którego pragęba powstająca w czasie rozwoju zarodkowego przekształca się w otwór gębowy, a otwór odbytowy powstaje najczęściej niezależnie od pragęby


SJP.pl


pragermanin

członek hipotetycznego ludu prehistorycznego będącego protoplastą Germanów


SJP.pl


pragermański

dotyczący dawnych Germanów, np. język pragermański


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dotyczący Pragermanów, związany z Pragermanami

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Język pragermański zachował wiele praindoeuropejskich własności gramatycznych.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpraɡɛrˈmãj̃sʲci, AS: pragermãĩ ̯sʹḱi

Wiktionary


pragma

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) inform. pomocnicza dyrektywa lub komentarz przekazujący kompilatorowi dodatkowe zalecenia poza zwykłą składnią języka programowania

 (1.2) psych. jedna z form miłości

Wiktionary

Pragma to jeden z sześciu podstawowych stylów miłości, wyróżnionych przez kanadyjskiego socjologa Johna Alana Lee w jego klasyfikacji typów miłości, znanej jako "kolory miłości" (ang. colour wheel theory of love). Termin ten odnosi się do miłości pragmatycznej, charakteryzującej się podejściem realistycznym i praktycznym w relacjach międzyludzkich.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) pragma; (1.2) pragma

źródła.

== pragma (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) inform. pragma

 (1.2) psych. pragma

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpraɡma, AS: pragma

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) pragma; (1.2) pragma

źródła.

== pragma (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) inform. pragma

 (1.2) psych. pragma

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


pragmalingwista

specjalista w dziedzinie pragmalingwistyki


SJP.pl


pragmalingwistka

pragmalingwista


SJP.pl

Patrz:

pragmalingwista

pragmalingwistyczny

dotyczący pragmalingwistyki, np. perspektywa pragmalingistyczna


SJP.pl


pragmalingwistyka

połączenie wiedzy o języku i cywilizacji, w której jest on używany


SJP.pl


pragmatyczka

1. kobieta wyróżniająca się myśleniem i działaniem w sposób praktyczny;
2. historyczka pokazujący fakty, wydarzenia historyczne w ich logicznej i przyczynowo-skutkowej zależności;
3. specjalistka zajmująca się pragmatyką


SJP.pl


pragmatycznie

przysłówek

 (1.1) w sposób pragmatyczny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Natomiast reszta społeczeństwa podchodzi do rzeczywistości bardziej pragmatycznie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpraɡmaˈtɨt͡ʃʲɲɛ, AS: pragmatyčʹńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pragmatyzm m., pragmatyczność ż., pragmatysta mos., pragmatyk mos.

 przym. pragmatyczny

Wiktionary


pragmatyczniej

stopień wyższy od przysłówka: pragmatycznie


SJP.pl


pragmatyczność

pragmatyzm, utylitaryzm, praktyczność


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co pragmatyczne

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpraɡmaˈtɨt͡ʃnɔɕt͡ɕ, AS: pragmatyčność

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pragmatyzm m., pragmatyk m., pragmatyczka ż.

 przym. pragmatyczny

 przysł. pragmatycznie

Wiktionary


pragmatyczny

1. oparty na faktach, autentyczny;
2. odnoszący się do nurtu pragmatycznego


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) wynikający z pragmatyzmu, oparty na przekonaniu, że podejmowane czynności powinny być praktyczne, dawać korzyść

 (1.2) oparty na przyczynowych związkach wydarzeń

 (1.3) jęz. dotyczący pragmatyki językoznawczej

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pragmatyczność ż., pragmatyk mos., pragmatyka ż., pragmatyzm mrz., pragmatysta mos.

 przysł. pragmatycznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) praktyczny, racjonalny, realny, trzeźwy, użyteczny, użytkowy

 (1.2) praktyczny, realny

Wiktionary


pragmatyk

1. człowiek wyróżniający się myśleniem i działaniem w sposób praktyczny;
2. historyk pokazujący fakty, wydarzenia historyczne w ich logicznej i przyczynowo-skutkowej zależności;
3. człowiek zajmujący się pragmatyką


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) człowiek odznaczający się praktycznym sposobem myślenia i działania

 (1.2) historyk przedstawiający fakty, wydarzenia historyczne w ich logicznej i przyczynowo-skutkowej zależności

 (1.3) prawnik, specjalista w dziedzinie pragmatyki

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Unijna komisarz ds. polityki regionalnej Danuta Huebner uważa, że na ostatnim szczycie Unii Europejskiej w Brukseli, ton dyskusji nadawali pragmatycy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praɡˈmatɨk, AS: pragmatyk

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pragmatyczka ż., pragmatyka ż., pragmatyczność ż., pragmatyzm mrz., pragmatysta mos., pragmatystka ż.

 przym. pragmatyczny, pragmatystyczny

 przysł. pragmatycznie

Wiktionary


pragmatyka

dział językoznawstwa, którego przedmiotem są społeczne i sytuacyjne warunki funkcjonowania języka


SJP.pl

Pragmatyka (gr. πραγματικός pragmatikós – „czynny", od πρᾶγμα prâgma – „czyn, zajęcie”) – jeden z trzech działów semiotyki (obok semantyki i syntaktyki).Według Charlesa W. Morrisa, autora wspomnianego podziału, pragmatyka traktować ma o relacji między znakiem a odbiorcą (interpretatorem).

Wikipedia


pragmatysta

zwolennik pragmatyzmu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) filoz. zwolennik pragmatyzmu, teoretyk pragmatyzmu

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpraɡmaˈtɨsta, AS: pragmatysta

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pragmatyzm m., pragmatyk m., pragmatyka ż.

:: fż. pragmatystka ż., pragmatyczka ż.

 przym. pragmatyczny, pragmatystyczny

 przysł. pragmatycznie

Wiktionary


pragmatystka

zwolenniczka pragmatyzmu


SJP.pl


pragmatystyczny

pragmatyzm


SJP.pl

Patrz:

pragmatyzm

pragmatyzm

1. postawa życiowa polegająca na trzeźwej ocenie sytuacji i podejmowaniu wyłącznie działań, które zapewniają skuteczność; realizm;
2. kierunek filozoficzny uzależniający prawdziwość twierdzeń od ich praktycznych skutków


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) postawa polegająca na faktycznej ocenie możliwości i podejmowaniu takich działań, które gwarantują skuteczność

 (1.2) filoz. kierunek filozoficzny przyjmujący użyteczność za kryterium prawdy

 (1.3) hist. metoda przedstawiania dziejów poprzez opisywanie przyczyn i skutków wydarzeń historycznych bez badania praw rozwoju dziejowego

Wiktionary

Pragmatyzm – nurt filozoficzny ukształtowany na przełomie XIX i XX w. w Stanach Zjednoczonych.

Jego zasadniczymi elementami są: antyrealizm i antyfundacjonalizm, pragmatyczna teoria prawdy, podkreślanie roli praktyki i doświadczenia. Pragmatyzm kształtował się w opozycji zarówno do nurtów idealistycznych końca XIX w., jak i klasycznego empiryzmu, a później neopozytywizmu.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. pragmatysta mos.

:: fż. pragmatystka ż.

 przym. pragmatystyczny, pragmatyczny

 przysł. pragmatycznie

Wiktionary


pragnąć

bardzo czegoś chcieć, życzyć sobie czegoś; pożądać


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. zapragnąć)

 (1.1) ofic. chcieć czegoś, mieć pragnienie, życzyć sobie

 (1.2) książk. pożądać seksualnie

 (1.3) przest. być spragnionym, chcieć pić

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Po prostu pragnę przedstawić tę sprawę panu i panu zostawić głos rozstrzygający.

 (1.2) Pragnę cię, Boh, i ty mnie pragniesz, kocham cię do szaleństwa, Boh.

 (1.3) Jeżeli nieprzyjaciel twój cierpi głód – nakarm go. Jeżeli pragnie – napój go!

 (1.3) Mówcie, komu czego braknie, kto z was pragnie, kto z was łaknie?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpraɡnɔ̃ɲt͡ɕ, AS: pragnõńć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pragnienie n.

 czas. zapragnąć dk.

 przym. spragniony, upragniony

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pożądać, żądać, chcieć, łaknąć

 (1.2) pożądać

 (1.3) być spragnionym, chcieć pić

Wiktionary


pragnący

pragnąć


SJP.pl

Patrz:

pragnąć

pragnia

rodzaj roślin z rodziny różowatych


SJP.pl

Wikipedia


pragnienie

1. uczucie suchości w jamie ustnej i przełyku doznawane wówczas, gdy się chce pić;
2. gorąca chęć, życzenie sobie czegoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) fizj. jedna z najbardziej podstawowych potrzeb biologicznych człowieka i zwierząt przejawiająca się w popędzie ku pobraniu odpowiedniej ilości wody do organizmu;

 (1.2) przen. chęć realizacji, zrobienia czegoś; dążenie do czegoś; życzenie, ambicja

Wiktionary

Terminy naukowe
  • pragnienie – pojęcie z dziedziny fizjologii
  • pragnienie – pojęcie z dziedziny psychologii
Filmy
  • Pragnienie – szwedzki film fabularny z 1949 roku w reżyserii Ingmara Bergmana
  • Pragnienie – indyjski film fabularny z 1957 roku w reżyserii Guru Dutta
  • Pragnienie – radziecki film fabularny z 1959 roku w reżyserii Jewgenija Taszkowa
  • Pragnienie – rumuński film fabularny z 1961 roku w reżyserii Mircei Drăgana i Mihai Iacoba
  • Pragnienie – australijski film fabularny z 1979 roku w reżyserii Roda Hardy’ego
  • Pragnienie – amerykański film fabularny (horror) z 2006 roku w reżyserii Jeremy’ego Kastena
  • Pragnienie – południowokoreański film fabularny z 2009 w reżyserii Park Chan-wooka
  • Pragnienie – kanadyjski film fabularny z 2010 roku w reżyserii Jeffreya Lando
  • Pragnienie, Tørst, powieść Jo Nesbø, przeł. I. Zimnicka, Wrocław 2017

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Pielgrzymi zmarli z pragnienia na pustyni.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈɟɲɛ̇̃ɲɛ, AS: praǵńė̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. pragnąć ndk., zapragnąć dk.

 przym. spragniony

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) reg. śl. żyżyń.

 (1.2) głód, ochota, pokusa, pożądanie, żądza

Wiktionary


pragnieniowy

dotyczący pragnienia (pożądania), związany z pragnieniem (pożądaniem), np. charakter pragnieniowy


SJP.pl


pragrzyb

mikroskopijny grzyb na bardzo niskim szczeblu rozwojowym


SJP.pl


pragrzyby

dawna klasa prymitywnych grzybów jednokomórkowych


SJP.pl


prahistoria

nauka zajmująca się badaniem dziejów od momentu pojawienia się człowieka do pierwszych dokumentów pisanych; historia kultury materialnej; prehistoria


SJP.pl

Prehistoria, prahistoria (łac. præ – przedrostek oznaczający uprzedniość, „przed”, „wcześniej”) – najdłuższy okres dziejów ludzkości, od pojawienia się na Ziemi człowieka zręcznego, do powstania pisma. Badanie tego okresu możliwe jest jedynie metodami archeologicznymi. Na terenach Afryki zaczyna się około 2,5 mln lat temu razem z pojawieniem się Homo habilis, na terenie Europy około 1 mln lat temu, natomiast na innych terenach z momentem pojawienia się człowieka rozumnego. Dzieli się na sześć podstawowych epok – daty w nawiasach nakładają się na siebie, ze względu na to, że na różnych terenach epoki te zaczynały się i kończyły w różnym czasie:

  • epoka kamienia – (ok. 2 mln lat – 3400/2000 p.n.e.)
    • paleolit – (ok. 2 mln lat – ok. 11000 p.n.e.)
    • mezolit – (ok. 10000 – ok. 5000 p.n.e.)
    • neolit – (ok. 9000 – ok. 3400/2000 p.n.e.)
  • eneolit/chalkolit/epoka miedzi – (ok. 6000 – ok. 3400/2000 p.n.e.)
  • epoka brązu – (ok. 3400 – ok. 1200/750 p.n.e.)
  • epoka żelaza – (ok. 1200 p.n.e. do starożytności).

Wikipedia


praia

stolica Republiki Zielonego Przylądka; Praja


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) stolica Republiki Zielonego Przylądka;

Wiktionary

Praia (port. plaża, wym. [ˈpɾajɐ]) – stolica i największe miasto Republiki Zielonego Przylądka, port handlowy i rybacki na wyspie Santiago (Ocean Atlantycki); ośrodek administracyjny okręgu Praia; 151 436 mieszkańców (2015). Założone na końcu XV wieku, od połowy XVII wieku do 1975 roku ośrodek administracyjny kolonii portugalskiej.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

 (1.1) kolokacje miejscowość|D=Prai|Ms=Prai.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. prajanin mos., prajanka ż.

 przym. prajański

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) Praia

* arabski: (1.1) براي

* baskijski: (1.1) Praia

* białoruski: (1.1) Прая ż.

* bułgarski: (1.1) Прая ż.

* czeski: (1.1) Praia

* duński: (1.1) Praia

* gruziński: (1.1) პრაია

* hebrajski: (1.1) פראיה

* hiszpański: (1.1) Praia

* japoński: (1.1) プライア

* koreański: (1.1) 프라이아

* macedoński: (1.1) Праја ż.

* niderlandzki: (1.1) Praia

* niemiecki: (1.1) Praia

* portugalski: (1.1) Praia

* rosyjski: (1.1) Прая ż.

* rumuński: (1.1) Praia

* słowacki: (1.1) Praia ż.

* szwedzki: (1.1) Praia n.

* ukraiński: (1.1) Прая ż.

* włoski: (1.1) Praia ż.

źródła.

== Praia (język czeski.) ==

thumb|Praia (1.1)

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, nazwa własna

 (1.1) geogr. Praia

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prajanin mos., prajanka ż.

 przym. prajański

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. prajanin mos., prajanka ż.

 przym. prajański

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) Praia

* arabski: (1.1) براي

* baskijski: (1.1) Praia

* białoruski: (1.1) Прая ż.

* bułgarski: (1.1) Прая ż.

* czeski: (1.1) Praia

* duński: (1.1) Praia

* gruziński: (1.1) პრაია

* hebrajski: (1.1) פראיה

* hiszpański: (1.1) Praia

* japoński: (1.1) プライア

* koreański: (1.1) 프라이아

* macedoński: (1.1) Праја ż.

* niderlandzki: (1.1) Praia

* niemiecki: (1.1) Praia

* portugalski: (1.1) Praia

* rosyjski: (1.1) Прая ż.

* rumuński: (1.1) Praia

* słowacki: (1.1) Praia ż.

* szwedzki: (1.1) Praia n.

* ukraiński: (1.1) Прая ż.

* włoski: (1.1) Praia ż.

źródła.

== Praia (język czeski.) ==

thumb|Praia (1.1)

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, nazwa własna

 (1.1) geogr. Praia

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


praindoeuropejski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) jęz. indoeuropejski pierwotny, odnoszący się do pierwotnego okresu wspólnoty indoeuropejskiej

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) jęz. odtwarzany język pierwotnego okresu wspólnoty indoeuropejskiej

Wiktionary

Język praindoeuropejski (skrót: pie) – prajęzyk, hipotetyczny ostatni wspólny przodek wszystkich języków indoeuropejskich. Nie został on zaświadczony bezpośrednio (nie są znane żadne źródła historyczne języka praindoeuropejskiego), lecz jego istnienie zostało wywnioskowane na podstawie wielu zbieżności i podobieństw w słownictwie, gramatyce i fonetyce różnych języków. Został on częściowo zrekonstruowany za pomocą metody porównawczej. Nie wszystkie badania zgadzają się co do istnienia takiego języka, część zaświadcza, że podobieństwa między językami grupy IE wynikają z wielu tysięcy lat sąsiedztwa dwóch lub więcej grup języków o różnym pochodzeniu.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprajĩndɔɛwrɔˈpɛjsʲci, AS: prai ̯ĩndoeu̯ropei ̯sʹḱi

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) skr. pie., praindoeur.

Wiktionary


prainkaski

charakterystyczny dla kultury ludów zamieszkujących środkowe Andy do czasu pojawienia się dominacji cywilizacji Inków


SJP.pl


prairial

[czytaj: prerJAL] dziewiąty miesiąc francuskiego kalendarza republikańskiego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) nazwa dziewiątego miesiąca we francuskim kalendarzu rewolucyjnym;

Wiktionary

Prairial (z fr. prairie = 'łąka') – dziewiąty miesiąc we francuskim kalendarzu rewolucyjnym, trzeci i ostatni miesiąc wiosny. Trwał od 20 maja do 18 czerwca.

Po prairialu następował miesiąc messidor.

Wikipedia


praja

stolica Republiki Zielonego Przylądka; Praia


SJP.pl

  • Praia – stolica i największe miasto Republiki Zielonego Przylądka
  • Praja – wieś w Rumunii, w okręgu Bacău, w gminie Motoșeni
  • praja (Praya) – rodzaj rurkopławów

Wikipedia


prajądrowiec

organizm zbudowany z komórek niezawierających jądra komórkowego; protokariont, prokariont, przedjądrowiec, bezjądrowiec, organizm prokariotyczny


SJP.pl


prajanin

mieszkaniec Prai


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Prai

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈjä̃ɲĩn, AS: prai ̯ä̃ńĩn

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Praia ż.

:: fż. prajanka ż.

 przym. prajański

Wiktionary


prajanka

mieszkanka Prai


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Prai

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈjãnka, AS: prai ̯ãnka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Praia ż.

:: fm. prajanin mos.

 przym. prajański

Wiktionary


prajański

przymiotnik od: Praja (Praia; stolica Republiki Zielonego Przylądka)


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do miasta Praia

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈjä̃j̃sʲci, AS: prai ̯ä̃ĩ ̯sʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Praia ż., prajanka ż., prajanin mos.

Wiktionary


prajednia

w filozofii Plotyna: najwyższa postać bytu, czysta siła twórcza stojąca ponad platońskimi ideami


SJP.pl


prajelito

wewnętrzna jama gastruli mająca postać worka, którego ściany tworzy endoderma; archenteron, gastrocel, jelito pierwotne, progaster


SJP.pl

Prajelito, archenteron – powstająca w czasie gastrulacji struktura stanowiąca zawiązek przyszłego układu pokarmowego. Składa się na nią pragęba i gastrocel wraz z otaczającą go entodermą. U dwuwarstwowców prajelito funkcjonuje przez całe życie jako układ pokarmowy. U trójwarstwowców wytwarza się z niego jelito środkowe, wątroba, trzustka i układ oddechowy.

W literaturze terminy prajelito, archenteron, gastrocel i jama gastruli są często synonimizowane.

Wikipedia


prajęzyk

pierwotny język dający początek innym językom


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) jęz. język, z którego wywodzą się inne języki;

Wiktionary

Prajęzyk – wspólny przodek rodziny językowej lub innej jednostki pokrewieństwa języków, najczęściej nie zaświadczony bezpośrednio, ale częściowo zrekonstruowany za pomocą metody porównawczej.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. prajęzykowość ż.

 przym. prajęzykowy

Wiktionary


prakolczatka

rodzaj ssaka z rodziny kolczatkowatych, występujący na Nowej Gwinei


SJP.pl

Prakolczatka (Zaglossus) – rodzaj ssaków z rodziny kolczatkowatych (Tachyglossidae).

Wikipedia


prakomórka

komórka w organizmie, z której tworzą się inne komórki; komórka macierzysta


SJP.pl


prakontynent

Paleokontynent – każdy z kontynentów i superkontynentów, który istniał od początku powstania Ziemi, oprócz siedmiu kontynentów współczesnych. Powstawanie bądź rozpad kontynentów i superkontynentów w historii Ziemi wynikało z ruchów, jakim podlegają płyty litosfery, zgodnie z teorią tektoniki płyt.

Wikipedia


prakopytne

wymarły rząd kopalnych ssaków; kondylartry, prakopytowce


SJP.pl

Prakopytne, kondylartry (Condylarthra) – nieformalna grupa dawniej uważana za rząd kopalnych ssaków. Występowały od górnej kredy na terenie Ameryki Północnej. W tym czasie był reprezentowany przez rodzaj Protungulatum. Następnie w okresie paleocenu i eocenu zajmowały tereny Ameryki Płn. i Europy. W tym okresie występuje rodzaj Phenacodus. Nieliczne gatunki przetrwały do okresu oligocenu, paleogenu w Azji i miocenu na terenie Ameryki Południowej.

Wikipedia


prakopytny

o cechach prakopytnych (rząd ssaków)


SJP.pl


prakopytowce

wymarły rząd kopalnych ssaków; prakopytne, kondylartry


SJP.pl


prakopytowiec

przedstawiciel wymarłego rzędu ssaków kopalnych; kondylartr


SJP.pl


prakora

obszar w kresomózgowiu filogenetycznie młodszy od kory starej i starszy od kory młodej


SJP.pl


prakról

król z czasów prehistorycznych


SJP.pl


prakryształ

Prakryształ, paleokryształ – porfirokryształ, kryształ (minerał) tkwiący w drobnoziarnistym, afanitowym lub szklistym „cieście skalnym”, odmiana fenokryształu. Przypuszcza się, że wykrystalizował on powoli w głębi Ziemi, w stopie magmowym, po czym na skutek wydostania się magmy na powierzchnię ziemi lub w jej pobliże i gwałtownego oziębienia, pozostała część magmy (lawy) zastygła dużo szybciej tworząc skałę o strukturze porfirowej.

Wikipedia


prakryt

język z grupy ludowych języków północnoindyjskich, przeciwstawianej sanskrytowi


SJP.pl

Prakryty (sanskryt प्राकृत prākta – naturalny, zwykły, potoczny) – grupa języków indoaryjskich, obejmująca potoczne i literackie języki Indii z okresu od V wieku p.n.e. do X wieku n.e. Znane są głównie z inskrypcji, tekstów literackich oraz pism religijnych buddystów i dżinistów. Najważniejsze odmiany literackie to: pali, ardhamagadhi, maharasztri, siauraseni, magadhi.

Wikipedia


prakryti

jedna z podstawowych kategorii wedyjskich w indyjskich doktrynach filozoficznych i religijnych, oznaczająca naturę, źródło aktywności i rozwoju świata


SJP.pl

Prakryti (sanskryt: प्रकृति, trl. prakṛti, od pra „przed” i kr „tworzyć, produkować”, ang. Prakriti) – pramateriaprasubstancja stworzenia, początkowa, pierwotna substancja stworzenia. W hinduizmie występuje obok puruszy.

Wikipedia


prakseda

imię żeńskie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż.;

Wiktionary

Prakseda – imię żeńskie pochodzenia greckiego, powstało od wyrazu praksis (działanie). Prakseda imieniny obchodzi 21 lipca.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Obraz ukazuje klęczącą świętą Praksedę, żyjącą prawdopodobnie w II wieku n.e. w Rzymie, jednak na jej temat wiadomo niewiele.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Praksedów mrz.

:: zdrobn. Sedzia ż.

Wiktionary


prakseolog

specjalista w zakresie prakseologii


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) badacz prakseologii

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. praxis n., prakseologia ż.

Wiktionary


prakseologia

dziedzina badań naukowych dotyczących metod wszelkiego celowego działania ludzkiego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) nauka dotycząca norm i reguł sprawnego i efektywnego działania;

Wiktionary

Prakseologia (z gr. práksis dpn. prákseōs 'działanie; czynność' i -logia 'nauka, rozprawa' od légein 'zbierać; liczyć; mówić') – teoria sprawnego działania. Jest dziedziną badań naukowych dotyczących wszelkiego celowego działania ludzkiego.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌpraksɛɔˈlɔɟja, AS: prakseoloǵi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prakseolog m., praxis

 przym. prakseologiczny

Wiktionary


prakseologiczny

wiążący się z działaniem celowym


SJP.pl


praksinoskop

ruchomy bęben z umieszczonymi wewnątrz rysunkami na taśmie używany dawniej do mechanicznej projekcji obrazów; praksynoskop


SJP.pl

Praksinoskop (praksynoskop) – urządzenie w formie bębna obrotowego, w którym znajduje się taśma filmowa, co umożliwia widzenie ruchomego obrazu. Wynaleziony w 1877 roku przez francuskiego wynalazcę i pioniera techniki filmowej Émile'a Reynauda, był jednym z pierwszych przyrządów do pokazów kinematograficznych.

Wikipedia


praksis

działanie, działalność


SJP.pl


praksja

zdolność wykonywania celowych czynności ruchowych


SJP.pl

Praksja (z gr. práksis - czynność, działanie) — termin stosowany w psychologii i medycynie, określający zdolność wykonywania ruchów celowych.

W biologii praksja to zdolność kory mózgowej do sterowania wykonywaniem złożonych czynności zamierzonych — zdolność do planowania — np. ubieranie się.

Wikipedia


praksynoskop

ruchomy bęben z umieszczonymi wewnątrz rysunkami na taśmie używany dawniej do mechanicznej projekcji obrazów; praksinoskop


SJP.pl

Praksinoskop (praksynoskop) – urządzenie w formie bębna obrotowego, w którym znajduje się taśma filmowa, co umożliwia widzenie ruchomego obrazu. Wynaleziony w 1877 roku przez francuskiego wynalazcę i pioniera techniki filmowej Émile'a Reynauda, był jednym z pierwszych przyrządów do pokazów kinematograficznych.

Wikipedia


praksyteles

rzeźbiarz grecki żyjący w IV w. p.n.e.


SJP.pl

Praksyteles z Aten – rzeźbiarz grecki. Artysta stylu późnoklasycznego, którego lata działalności są kwestią sporną i ich datowanie waha się od 380 do 330 lat p.n.e. Syn Kefisodotosa Starszego, a ojciec Kefisodotosa Młodszego i Timarchosa.

Wikipedia


praksytelesowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Praksytelesa lub z nim związany


SJP.pl


praktica

Praktica − marka aparatów fotograficznych produkowanych w drezdeńskiej fabryce Kamera Werke od 1949 roku jako następcy produkowanej od 1938 roku lustrzanki małoobrazkowej Praktiflex. Od tego czasu powstało kilkanaście modeli z gwintowym (M42x1) i bagnetowym (Praktica PB) mocowaniem obiektywów, których produkcja kontynuowana była po przejęciu fabryki kolejno przez Kamera und Kinowerke Dresden a następnie kombinat Pentacon.

Wikipedia


praktiker

dawna sieć sklepów z artykułami budowlanymi


SJP.pl

Praktiker – dawna sieć sklepów z artykułami budowlanymi założona w 1978 roku. Do listopada 2005 sieć należała do koncernu Metro AG, który po wejściu na giełdę zachował 40,5% akcji. Powstało 435 marketów Praktiker, w tym 350 w Niemczech i 24 w Polsce. W innych krajach Europy (Grecja, Turcja, Luksemburg, Ukraina, Bułgaria, Rumunia, Węgry) było ich 62.

Wikipedia


praktycysta

zwolennik praktycyzmu


SJP.pl


praktycystka

praktycysta


SJP.pl

Patrz:

praktycysta

praktycystyczny

praktycyzm


SJP.pl

Patrz:

praktycyzm

praktycyzm

przyjmowanie możliwości praktycznego wykorzystania jako kryterium oceny rzeczy i zjawisk, bez wnikania w ich istotę


SJP.pl


praktyczka

1. kobieta czynnie uprawiająca jakiś zawód;
2. kobieta, która nabyła wiedzę i umiejętności w jakiejś dziedzinie przez doświadczenie


SJP.pl


praktycznie

przysłówek sposobu

 (1.1) w praktyce

 (1.2) mając na względzie praktykę

 (1.3) blisko stanu rzeczywistego

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Archimedes zastosował praktycznie prawo nazwane jego imieniem.

 (1.2) Teoretycznie powinno się udać, ale praktycznie zbyt dużo może się zepsuć.

 (1.2) Podszedł do rzeczy bardzo praktycznie.

 (1.3) Praktycznie nic o nim nie wiemy.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. praxis n., praktyka ż., praktykant m., praktykantka ż., praktykowanie n., wypraktykowanie n., praktyczność ż., niepraktyczność ż.

 czas. praktykować ndk., wypraktykować dk.

 przym. praktyczny, niepraktyczny, praktykancki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) w praktyce

 (1.2) pragmatycznie

 (1.3) w zasadzie, prawie

Wiktionary


praktyczniej

stopień wyższy od przysłówka: praktycznie


SJP.pl


praktyczniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: praktyczny


SJP.pl


praktyczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tych, którzy są praktyczni, życiowi i zaradni

 (1.2) cecha tego, co praktyczne i użyteczne

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. praxis n., praktyka ż., praktyk m., praktycyzm m., praktycysta m., praktycystka ż., praktykant m., praktykantka ż., praktykowanie n.

 czas. praktykować

 przym. praktyczny, praktycystyczny

 przysł. praktycznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zaradność

 (1.2) użyteczność

Wiktionary


praktyczny

1. związany z praktyką, przeznaczony do zastosowania w praktyce;
2. przydatny do czegoś;
3. dbający o sprawy życiowe


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z praktyką, przeznaczony do zastosowania w praktyce

 (1.2) przydatny do czegoś

 (1.3) dbający o sprawy życiowe

 (1.4) o celu: możliwy do osiągnięcia

 (1.5) prawdziwy, realny

Wiktionary

Przykłady

 (1.4) Biorąc pod uwagę ogólną sytuację gospodarczą, nie jesteśmy w stanie uzyskać praktycznego wzrostu dochodów firmy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prakˈtɨt͡ʃnɨ, AS: praktyčny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. praktyka ż., praxis n., praktyczność ż., praktykant m., praktykantka ż., praktykowanie n., wypraktykowanie n.

 czas. praktykować ndk., wypraktykować dk.

 przym. niepraktyczny, praktykancki

 przysł. praktycznie, niepraktycznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) zdatny do użycia, pożyteczny, przydatny, specjalistycznie utylitarny, użyteczny, użytkowy, wygodny, stosowany

 (1.3) konkretny, rzeczowy

 (1.4) możliwy, realny

 (1.5) prawdziwy, faktyczny, realny

Wiktionary


praktyk

1. osoba czynnie uprawiająca jakiś zawód;
2. osoba, która nabyła wiedzę i umiejętności w jakiejś dziedzinie przez doświadczenie


SJP.pl


praktyka

1. świadoma i celowa działalność ludzka;
2. okres szkolenia lub nabywania wprawy w jakimś zawodzie;
3. doświadczenie zdobyte dzięki działalności ludzkiej;
4. wykonywanie zawodu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) świadoma i celowa działalność ludzka

 (1.2) okres szkolenia lub nabywania wprawy w jakimś zawodzie

 (1.3) doświadczenie zdobyte dzięki działalności ludzkiej

 (1.4) wykonywanie zawodu

 (1.5) stpol. wróżba

forma rzeczownika.

 (2.1) D. i B. lp. od: praktyk

Wiktionary

  • Dobra praktyka
  • Praktyka dyplomowa
  • Praktyka językowa
  • Praktyka robotnicza
  • Prywatna praktyka
  • Staż zawodowy

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Mój wujek i ciocia uważają, że pozyskiwanie wełny z owiec jest barbarzyńską praktyką; dlatego noszą wyłącznie ubrania z bawełny.

 (1.3) Kilka lat temu regularnie chodziłem z imigranckim pastorem na Vesterbro w Kopenhadze do różnych meczetów, aby dowiedzieć się czegoś o islamie w praktyce.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpraktɨka, AS: praktyka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. praktykujący mos., praktykowanie n., praktyczność ż., praktykant, praktykantka, praxis

 przym. praktyczny

 przysł. praktycznie

 czas. praktykować

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) ćwiczenie

 (1.3) biegłość, doświadczenie, rutyna, wprawa

Wiktionary


praktykabel

praktykabl;
1. część dekoracji stawiana przed horyzontem scenicznym; ferm;
2. przestarzale: składane zapasowe siedzenie bez oparcia, przymocowane do stałego fotela graniczącego z przejściem w salach widowiskowych, autobusach itp.; straponten, strapontena, dostawka


SJP.pl

Praktykabel – niewidoczny dla widza drewniany element konstrukcyjny, który służy do wspomagania dekoracji teatralnej, służy także za podest dla aktorów. Jest to konstrukcja łatwa do składania i przenoszenia. Praktykabel to także składane siedzenie dla widza bez oparcia, przymocowane do stałego rzędu foteli (straponten).

Wikipedia


praktykabl

praktykabel;
1. część dekoracji stawiana przed horyzontem scenicznym; ferm;
2. przestarzale: składane zapasowe siedzenie bez oparcia, przymocowane do stałego fotela graniczącego z przejściem w salach widowiskowych, autobusach itp.; straponten, strapontena, dostawka


SJP.pl

Praktykabel – niewidoczny dla widza drewniany element konstrukcyjny, który służy do wspomagania dekoracji teatralnej, służy także za podest dla aktorów. Jest to konstrukcja łatwa do składania i przenoszenia. Praktykabel to także składane siedzenie dla widza bez oparcia, przymocowane do stałego rzędu foteli (straponten).

Wikipedia


praktykancki

odnoszący się do praktykanta lub praktyki, właściwy praktykantom


SJP.pl


praktykant

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) ktoś, kto odbywa praktykę zawodową

Wiktionary

Praktykant (ang. The Intern) – amerykański film komediowy z 2015 roku w reżyserii Nancy Meyers. W filmie występują Robert De Niro, Anne Hathaway i Rene Russo, z drugoplanowymi rolami Andersa Holma, Andrew Rannellsa, Adama DeVine'a i Zacka Pearlmana.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na początku praktykant mówił „do trzech razy sztuka”, potem „nie od razu Kraków zbudowano”, następnie „ćwiczenie czyni mistrza”. W końcu poddał się i zaczął pić.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. praxis n., praktycyzm mrz., praktyczność ż., praktyk mos., praktyka ż., praktykowanie n.

:: fż. praktykantka ż.

 czas. praktykować ndk.

 przym. praktyczny, praktykancki

 przysł. praktycznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) aplikant, czeladnik, pomocnik, stażysta, terminator

Wiktionary


praktykantka

praktykant


SJP.pl

Patrz:

praktykant

praktyki

1. świadoma i celowa działalność ludzka;
2. okres szkolenia lub nabywania wprawy w jakimś zawodzie;
3. doświadczenie zdobyte dzięki działalności ludzkiej;
4. wykonywanie zawodu


SJP.pl


praktykować

czasownik

 (1.1) zazwyczaj o lekarzu, adwokacie: wykonywać swój zawód

 (1.2) stosować coś w praktyce

 (1.3) wykonywać praktyki religijne

 (1.4) odbywać praktyki w celu zyskania jakichś umiejętności

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. praxis n., praktyk m., praktyka ż., praktykowanie n., praktyczność ż., praktykujący mos., praktykująca ż., praktykant mos.

 przym. praktyczny, praktykujący

 przysł. praktycznie

Wiktionary


praktykowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|praktykować.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. praktykujący mos., praxis n., praktyka ż., praktyczność ż., praktyk m., praktykant m., praktykantka ż.

 czas. praktykować ndk.

 przym. praktyczny, praktykancki

 przysł. praktycznie

Wiktionary


praktykowany

1. przyjęty, będący w zwyczaju;
2. stosowany w praktyce, np. praktykowana forma rozliczeń podatkowych


SJP.pl


praktykujący

osoba wykonująca praktyki religijne


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) wierny, który uczestniczy w praktykach religijnych

forma czasownika.

 (2.1) imiesłów przymiotnikowy czynny od praktykować

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jak odnotował CBOS, większość badanych zalicza się do grona wierzących i praktykujących.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. praktykowanie n., praktyka ż., praktykant m.

:: fż. praktykująca ż.

 czas. praktykować

Wiktionary


prakultura

typ kultury prymitywnych, koczowniczych grup ludzkich


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) etn. typ kultury najprymitywniejszych gromad ludzkich

Wiktionary


prakwice

Prakwice (niem. Prökelwitz) – osada w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie sztumskim, w gminie Dzierzgoń. Wieś jest siedzibą sołectwa, w którego skład wchodzi również miejscowość Pachoły.

Do końca 1999 roku w gminie Stary Dzierzgoń.

Wikipedia


praląd

ląd powstały w czasach prehistorycznych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) geol. ląd pierwotny na powierzchni Ziemi

Wiktionary


pralaja

z sanskrytu: koniec świata


SJP.pl


pralas

pradawny las


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) ekol. leśn. las pierwotny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kiedy narodził się las – pralas – nie dominował w nim człowiek.

Wiktionary


pralatynoski

dotyczący najdawniejszych dziejów Ameryki Łacińskiej


SJP.pl


pralaya

[czytaj: pralaja] w filozofii hinduskiej: proces rozpadu i zniszczenia Wszechświata, który ma miejsce pod koniec każdego wieku lub kalpy


SJP.pl


pralechicki

język pralechicki - język, z którego wyodrębniły się języki: polski, dolnołużycki, górnołużycki i połabski


SJP.pl


praleczka

zdrobnienie od: pralka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. zdrobn. od: pralka

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈlɛt͡ʃka, AS: pralečka

Wiktionary


praletryna

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) chem. substancja owadobójcza z grupy pyretroidów

Wiktionary

Praletryna – substancja owadobójcza z grupy pyretroidów. Jest używana w gospodarstwach domowych jako środek przeciwko komarowatym, karaczanom i muchom domowym. Stanowi bardzo toksyczną substancję dla organizmów wodnych.

Wikipedia


pralina

czekoladka nadziewana masą pomadkową; pralinka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cuk. spoż. czekoladka z nadzieniem;

Wiktionary

Pralina, pralinka (fr. praline, l.mn. pralinés) – rodzaj czekoladki nadziewanej masą kremową lub zawierającej w środku orzechy.

Słowo „pralina” pochodzi od francuskiego praline, od nazwiska marszałka Césara de Choiseul du Plessis-Praslin (1598–1675). To jego kucharz miał przyrządzić po raz pierwszy ten rodzaj czekoladek.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Kup jej pudełko pralin i jakiś kosmetyk.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pralinka ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pralinka

Wiktionary


pralinka

czekoladka nadziewana masą pomadkową; pralina


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zdrobn. od: pralina

 (1.2) cuk. spoż. czekoladka z nadzieniem

Wiktionary

Pralina, pralinka (fr. praline, l.mn. pralinés) – rodzaj czekoladki nadziewanej masą kremową lub zawierającej w środku orzechy.

Słowo „pralina” pochodzi od francuskiego praline, od nazwiska marszałka Césara de Choiseul du Plessis-Praslin (1598–1675). To jego kucharz miał przyrządzić po raz pierwszy ten rodzaj czekoladek.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Poproszę pudełko pralinek i dużą czekoladę z orzechami.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pralina ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pralina

Wiktionary


pralinki

czekoladka nadziewana masą pomadkową; pralina


SJP.pl

Pralina, pralinka (fr. praline, l.mn. pralinés) – rodzaj czekoladki nadziewanej masą kremową lub zawierającej w środku orzechy.

Słowo „pralina” pochodzi od francuskiego praline, od nazwiska marszałka Césara de Choiseul du Plessis-Praslin (1598–1675). To jego kucharz miał przyrządzić po raz pierwszy ten rodzaj czekoladek.

Wikipedia


pralinkowy

pralinka


SJP.pl

Patrz:

pralinka

pralinowy

pralina


SJP.pl

Patrz:

pralina

pralka

urządzenie napędzane silnikiem elektrycznym, służące do prania tkanin, wykorzystywane w gospodarstwie domowym


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) techn. mechaniczne urządzenie piorące tkaniny;

Wiktionary

Pralka – urządzenie mechaniczne służące do prania odzieży. Pierwszą pralkę zbudował Amerykanin James King w 1851 roku. Jej działanie opierało się na wykorzystaniu pary, a zasada działania tej pralki znacznie odbiegała od naśladowania ręcznych czynności.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W kieszeni spodni, które wrzuciłem do pralki, był mój paszport.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpralka, AS: pralka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pracz, pranie, pralnia, praczka, pralnica, pralnik, pralnictwo

 czas. prać, podpierać

 przym. pralkowy, pralniczy

Wiktionary


pralka-suszarka

urządzenie łączące funkcje pralki i suszarki do ubrań; pralkosuszarka


SJP.pl


pralkosuszarka

urządzenie łączące funkcje pralki i suszarki do ubrań; pralka-suszarka


SJP.pl


pralkowirówka

pralka i wirówka w jednej obudowie


SJP.pl


pralkowy

pralka


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z pralką, dotyczący pralki

Wiktionary

Patrz:

pralka

Powiązane:

 rzecz. pranie n., pralka ż.

 czas. prać

Wiktionary


pralnia

1. pomieszczenie przeznaczone do prania;
2. zakład usługowy, w którym się czyści, pierze odzież, bieliznę itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) miejsce, w którym pierze się odzież

Wiktionary

  • Pralnia – pomieszczenie przeznaczone do prania
  • Pralnia – zakład usługowy, w którym się czyści, pierze ubrania
  • Pralnia – debiutancki album Krzysztofa Daukszewicza
  • Pralnia – wieś na Białorusi, w obwodzie mińskim
  • Pralnia – amerykański film z 2019 roku opowiadający o aferze Panama Papers

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Pralnia nie bierze odpowiedzialności za zniszczone ubrania.

 (1.1) Praczki zostały wyparte przez pralki i pralnie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpralʲɲa, AS: pralʹńa

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pracz m., praczka ż., pralka ż., pralnica ż., pralnik m., pralnictwo n., pranie n.

 czas. prać ndk., wyprać dk.

 przym. pralniczy, pralniany, pralny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk|rompelkamera.

Wiktionary


pralnica

maszyna do prania lub krochmalenia tkanin


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pralka przemysłowa

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. pranie n., pralnia ż., praczka ż., pralka ż.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

źródła.

== pralnica (język słoweński.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pralnia

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pranie n., pralnia ż., praczka ż., pralka ż.

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. pranie n., pralnia ż., praczka ż., pralka ż.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

źródła.

== pralnica (język słoweński.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pralnia

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


pralnictwo

ogół zagadnień związanych z praniem, organizowaniem pralni, technologiami czyszczenia


SJP.pl


pralniczy

dotyczący prania, pralnictwa


SJP.pl


pralnik

drewniana łopatka służąca dawniej na wsi do prania bielizny i obijania lnu; kijanka


SJP.pl


pralniomat

automat do prania i prasowanie odzieży za opłatą


SJP.pl


pralny

służący do prania; taki, w którym się pierze


SJP.pl


pramateria

żywioł, z którego według starożytnych filozofów greckich narodziła się przyroda i za pomocą którego później rozwijała oraz różnicowała się; prasubstancja, prapierwiastek


SJP.pl


pramatka

1. kobieta, której potomstwem jest ludzkość, jakiś naród lub ród; prarodzicielka;
2. ktoś, kto dał początek czemuś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) podn. pierwsza kobieta, która zapoczątkowała ludzkość, dany naród lub ród; kobieta, której są one potomstwem

 (1.2) przen. początek, źródło, kolebka, miejsce powstania czegoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wenus, jako matka Eneasza, uchodziła za pramatkę całego rodu julijskiego.

 (1.2) …a na piekielnej przełęczy, / nad dnem Styksowych otchłani, / siedzi pod złomem niebotycznej grani / pramatka Grzechu, jasnowłosa Ewa, / z gadziną zdrady u swych białych stóp.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prãˈmatka, AS: prãmatka

Wiktionary


pramałpa

przodek małpy


SJP.pl


pramięsożerne

rząd wymarłych, prymitywnych ssaków łożyskowych, żyjących w czasie od paleocenu do końca trzeciorzędu; pradrapieżne; kreodonty


SJP.pl


pramięsożerny

o cechach pramięsożernych; pradrapieżny


SJP.pl


pramieszkaniec

pierwotny mieszkaniec


SJP.pl


pramonoteizm

Pramonoteizm – kierunek w religioznawstwie uznający, iż pierwotną formą religii był monoteizm, który z czasem degenerował się do politeizmu, animizmu i praktyk magicznych. Głosicielem pramonoteizmu był m.in. Wilhelm Schmidt.

Wikipedia


pramrok

mrok pierwotny, przed powstaniem Wszechświata


SJP.pl


prana

w hinduizmie: życiodajna energia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) filoz. w hinduizmie energia organizmu, której obecność oznacza jego życie;

forma czasownika.

 (2.1) ż. ims. przymiotnikowy bierny od: prać

Wiktionary

Prana (dewanagari प्राण, sansk. trl. prāṇa) – w hinduizmie i teozofii powszechna siła życiowa (energia) utrzymująca przy życiu wszystkie istoty żywe. Immanentny Oddech.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 przym. praniczny

frazeologia.

etymologia.

 etym|sanskryt|प्राण.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) prana

* hindi: (1.1) प्राण m.

* marathi: (1.1) प्राण m.

* sanskryt: (1.1) प्राण m.

źródła.

== prana (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) filoz. rel. prana

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. praniczny

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 przym. praniczny

frazeologia.

etymologia.

 etym|sanskryt|प्राण.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) prana

* hindi: (1.1) प्राण m.

* marathi: (1.1) प्राण m.

* sanskryt: (1.1) प्राण m.

źródła.

== prana (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) filoz. rel. prana

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


pranagozalążkowe

przedstawiciel typu roślin należącego do grupy nasiennych


SJP.pl

Wikipedia


pranagozalążkowy

przedstawiciel typu roślin należącego do grupy nasiennych


SJP.pl


pranajama

ćwiczenia oddechowe


SJP.pl

Pranajama – w praktykach jogi technika opanowania oddechu, mająca na celu jego maksymalne spowolnienie i zrytmizowanie.

Oddech podzielony jest na trzy fazy: puraka (głęboki wdech), rećaka (wydech) oraz kumbhaka (wstrzymanie oddechu po wdechu lub wydechu). Celem ćwiczeń oddechowych jest usunięcie przeszkód pojawiających się na drodze poznania. Spowalniając oddech, jogin może z pełną świadomością wniknąć w pewne stany świadomości, które podczas zwykłego czuwania są dla świadomości niedostępne, np. w stan marzeń sennych (skr.: svapna).

Wikipedia


prandocin

nazwa dwóch wsi w Polsce


SJP.pl

W Polsce
  • Prandocin – wieś w woj. małopolskim, w pow. krakowskim, w gminie Słomniki
  • Prandocin – wieś w woj. mazowieckim, w pow. garwolińskim, w gminie Trojanów
  • Prandocin – gromada
Zobacz też
Prandocin-Iły, Prandocin-Wysiołek

Wikipedia


prandociński

związany z Prandocinem, dotyczący Prandocina


SJP.pl


prandotów

Prandotów – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie skierniewickim, w gminie Nowy Kawęczyn.

Wikipedia


pranercze

parzysty narząd wydalniczy czynny u dorosłych bezowodniowców oraz w okresie zarodkowym u gadów, ptaków i ssaków; śródnercze, ciało Wolffa, pranerka


SJP.pl


pranerka

parzysty narząd wydalniczy czynny u dorosłych bezowodniowców oraz w okresie zarodkowym u gadów, ptaków i ssaków; śródnercze, ciało Wolffa, pranercze


SJP.pl


praniczny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z praną, dotyczący prany

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prana ż.

Wiktionary


pranie

w hinduizmie: życiodajna energia


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna

 (1.1) geogr. jedna z osad w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim i nazwa leśniczówki położonej w tej osadzie;

Wiktionary

Pranie (niem. Pranie, 1908–1945 Seehorst) – osada leśna w Polsce, w sołectwie Krzyże, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Ruciane-Nida na obszarze Puszczy Piskiej i nad Jeziorem Nidzkim. W Leśniczówce Pranie znajduje się Muzeum Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Tu, gdzie się gwiazdy zbiegły
w taką kapelę dużą,
domek z czerwonej cegły
rumieni się na wzgórzu
to leśniczówka Pranie
nasze jesienne mieszkanie.
(W leśniczówce Konstanty Ildefons Gałczyński)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprãɲɛ, AS: prãńe

Wiktionary


prank

środowiskowo: nieszkodliwy żart, psikus, nabranie kogoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy lub męskorzeczowy

 (1.1) psikus, figiel, nabranie kogoś

Wiktionary

Psikus, figiel lub kawał – czynność wykonana w celu zrobienia komuś dowcipu lub dla zabawy i rozrywki, po to, aby zakpić z kogoś. Osoba robiąca innym tego rodzaju żarty nazywana jest kawalarzem.

W wielu kulturach zachodnich podczas prima aprilis, obyczaju obchodzonego corocznie 1 kwietnia, dokonywane są różnego rodzaju nieszkodliwe psikusy.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Andrzej Duda dał się nabrać na rosyjski prank!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prãŋk, AS: prãŋk

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prankster m., pranksterka ż.

 przym. prankowy

 czas. sprankować dk.

Wiktionary


pranko

zdrobnienie od: pranie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) zdrobn. pranie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pranie n.

Wiktionary


prankować

potocznie: robić psikusy, żartować z kogoś, nabierać kogoś na coś


SJP.pl


prankster

żartowniś, zgrywus


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba, która robi pranki

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpraŋkstəɹ

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prank m., pranker m.

:: fż. pranksterka ż.

 przym. prankowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pranker

Wiktionary


pranksterka

prankster


SJP.pl

Patrz:

prankster

pranoterapia

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. terapia energią w hinduizmie

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* włoski: (1.1) pranoterapia

źródła.

== pranoterapia (język włoski.) ==

wymowa.

 IPA|pra.no.te.ra.ˈpi.a.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. pranoterapia

odmiana.

 (1.1) lp. pranoterapia; lm. pranoterapie

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprãnɔtɛˈrapʲja, AS: prãnoterapʹi ̯a

Wiktionary


pranóże

narząd ruchu większości przedstawicieli pierścienic prowadzących przydenny tryb życia w morzach lub oceanach; parapodium


SJP.pl

Parapodium, przynóże, pranóże – parzysty, boczny, umięśniony wyrostek występujący na każdym segmencie tułowiowym u wieloszczetów. Pełni funkcje lokomotoryczne, a u niektórych gatunków również zmysłowe lub oddechowe. Parapodia są zwykle dwugałęziste (wyróżnia się gałąź grzbietową oraz brzuszną) i dodatkowo zaopatrzone w pęczki chitynowych szczecinek (a niekiedy także w wąski czuciowe).

Wikipedia


praojciec

najdawniejszy przodek; pradziad, prapradziad, prapraojciec


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pierwszy mężczyzna, który zapoczątkował ludzkość, dany naród lub ród; mężczyzna, którego są one potomstwem

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈɔjt͡ɕɛt͡s, AS: praoi ̯ćec

Wiktionary


praojcowie

podniośle: przodkowie, pradziadowie


SJP.pl


praojczyzna

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jęz. pierwotna siedziba ludów posługujących się językami danej rodziny językowej lub prajęzykiem

Wiktionary

Urheimat (z niem. ur- „pra-”, Heimat „ojczyzna”), praojczyzna – pierwotna siedziba ludów posługujących się językami danej rodziny językowej lub prajęzykiem.

W wielu przypadkach umiejscowienie praojczyzny wywołuje spory pomiędzy językoznawcami i ma charakter hipotetyczny – często nie zachowały się bowiem do współczesnych czasów żadne zapisy prajęzyka, jak w przypadku języka praindoeuropejskiego. Jeżeli język znany jest z czasów starożytnych (np. łacina), jej lokalizacja nie jest kwestionowana – w tym przypadku urheimatem języków romańskich są tereny imperium rzymskiego.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Część uczonych za ich praojczyznę uznaje tereny dzisiejszego Bahrajnu.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. ojczyzna ż.

Wiktionary


prapagórek

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) mitegip. pierwszy widoczny podczas tworzenia obszar ziemi

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Według niektórych podań Ptah był prapagórkiem, który wyłonił się w trakcie tworzenia świata.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pagórek mrz., pagór mrz., pagóreczek mrz., pagórkowatość ż.

 przym. pagórkowy, pagórkowaty

 przysł. pagórkowato

Wiktionary


prapaproć

niewielki paprotnik kopalny; psylofit


SJP.pl


prapaprocie

niewielki paprotnik kopalny; psylofit


SJP.pl


prapaprociowce

rząd pierwotnych paproci kopalnych ze środkowego dewonu; protopterydy


SJP.pl


prapaprociowiec

przedstawiciel rzędu pierwotnych paproci kopalnych ze środkowego dewonu; protopteryd


SJP.pl


prapierwiastek

żywioł, z którego według starożytnych filozofów greckich narodziła się przyroda i za pomocą którego później rozwijała oraz różnicowała się; pramateria, prasubstancja


SJP.pl


prapoczątek

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) okres najbardziej zamierzchły

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Posiadamy nikłą wiedzę o prapoczątkach osadnictwa na tych terenach.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) początek

Wiktionary


prapolskość

prapolski


SJP.pl

Patrz:

prapolski

praporządek

w matematyce: relacja, która jest zwrotna i przechodnia


SJP.pl

Praporządek, kwaziporządek, quasi-porządek – relacja, która jest zwrotna i przechodnia. Praporządkiem określa się również relację przeciwzwrotną i przechodnią, tak zdefiniowana relacja jest ostrym porządkiem częściowym. Dalsza część artykułu omawia wersję zwrotną.

Wikipedia


prapostać

forma czegoś istniejąca w bardzo dawnych czasach


SJP.pl


praprababcia

matka prababci lub pradziadka


SJP.pl


prapradziad

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) ojciec pradziada

 (1.2) ojciec prababci

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Prapradziadem Bolesława Chrobrego był Siemowit.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈprad͡ʑat, AS: prapraʒ́at

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prapradziadek m., dziaders mzw./mos.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prapradziadek, starop|naddziad.

Wiktionary


prapradziadek

ojciec pradziadka albo prababci


SJP.pl


prapradziadkowie

ojciec pradziadka albo prababci


SJP.pl


prapraojciec

najdawniejszy przodek; pradziad, prapradziad, praojciec


SJP.pl


prapraprababcia

matka praprababci lub prapradziadka; prapraprababka


SJP.pl


prapraprababka

matka praprababci lub prapradziadka; prapraprababcia


SJP.pl


praprapradziad

ojciec praprababci lub prapradziadka


SJP.pl


prapraprawnuk

syn praprawnuka lub praprawnuczki


SJP.pl


prapraprzyczyna

podstawowa, pierwotna przyczyna czegoś; praprzyczyna


SJP.pl


praprawnuczę

dziecko prawnuka lub prawnuczki


SJP.pl


praprawnuczek

syn prawnuka lub prawnuczki; praprawnuk


SJP.pl


praprawnuczka

córka prawnuka lub prawnuczki


SJP.pl


praprawnuk

syn prawnuka lub prawnuczki


SJP.pl


prapremiera

pierwsze na świecie lub w jakimś kraju publiczne wystawienie opery, sztuki teatralnej lub wyświetlenie filmu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) film. teatr. pierwszy w ogóle w danym kraju pokaz określonego filmu, sztuki, przedstawienia itp.;

Wiktionary

Prapremiera − określenie odnoszące się do pierwszego pokazu filmowego, przedstawienia teatralnego bądź operowego lub wykonania innego utworu muzycznego po raz pierwszy w historii. Prapremiera danego dzieła jest tylko jedna.Prapremierą czasem określa się w teatrze także próbę generalną − czyli ostatnią próbę przed premierą danej inscenizacji. Jest ona z reguły (choć nie zawsze) otwarta dla wszystkich zainteresowanych − często nieodpłatnie, w przeciwieństwie do zwykłych przedstawień.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌpraprɛ̃ˈmʲjɛra, AS: praprẽmʹi ̯era

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. premiera ż.

 przym. prapremierowy

Wiktionary


praprzodek

bardzo dawny, pierwszy przodek; prarodzic, praszczur


SJP.pl


praprzodkini

praprzodek; dawna przodkini


SJP.pl


praprzyczyna

podstawowa, pierwotna przyczyna czegoś; prapraprzyczyna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) książk. pierwsza, podstawowa przyczyna czegoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ludzie, którzy doświadczyli osobiście tego rodzaju przypadków, są absolutnie przekonani, że widzieli to coś w rzeczywistości. Natomiast uczeni twierdzą, że praprzyczyna tych przywidzeń ukryta jest w ludzkim mózgu.

 (1.1) W filozofii zachodniej zadaniem metafizyki było poznanie praprzyczyny i pierwszej zasady wszechrzeczy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprapʃɨˈt͡ʃɨ̃na, AS: prapšyčna

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. przyczyna ż.

Wiktionary


praptak

kopalne zwierzę z okresu jury, posiadające cechy gadzie i ptasie; archeopteryks, gadoptak


SJP.pl

Praptaki (Archaeornithes) – wymarła podgromada obejmująca prymitywne, podobne do gadów ptaki. Stanowią grad ewolucyjny utworzony na podstawie znanych, kopalnych form przejściowych, prymitywnych ptaków o cechach pośrednich pomiędzy dinozaurzymi przodkami ptaków, a ich współczesnymi przedstawicielami.

Wikipedia


prapłaziec

gatunek słodkowodnej ryby dwudysznej; płazak, prapłetwiec południowoamerykański


SJP.pl

Prapłaziec, prapłetwiec południowoamerykański, płazak (Lepidosiren paradoxa) – gatunek słodkowodnej ryby z podgromady dwudysznych (przystosowana do oddychania tlenem atmosferycznym), jedyny przedstawiciel rodzaju Lepidosiren i rodziny płazakowatych (Lepidosirenidae), a także jedyna ryba dwudyszna Ameryki.

Wikipedia


prapłetwiec

rodzaj dwudysznej ryby słodkowodnych, żyjącej w Afryce


SJP.pl

Prapłetwiec brunatny, prapłetwiec, skrzelec (Protopterus annectens) – gatunek ryby mięśniopłetwej z rodziny prapłetwcowatych (Protopteridae). Hodowana w akwariach publicznych.

Wikipedia


prapłucodyszne

rząd ślimaków płucodysznych, obejmujący około 60 gatunków


SJP.pl

Prapłucodyszne (Archaeopulmonata) – wyróżniany w niektórych klasyfikacjach rząd ślimaków płucodysznych (Pulmonata), obejmujący około 60 – najprymitywniejszych pod względem budowy – gatunków, zasiedlających wilgotne środowiska lądowe oraz morskie wody przybrzeżne. W ich rozwoju występuje larwa typu weliger. Muszla prapłucodysznych jest czasem tak mała, że zwierzę nie mieści się w środku. Oczy znajdują się u nasady czułków.

Wikipedia


prareferendum

pierwsze z referendów dotyczących tej samej sprawy, odbywających się w różnych państwach


SJP.pl


prarodzic

bardzo dawny przodek, zwykle biblijny Adam


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) dawny przodek

 (1.2) daw. bibl. Adam, pierwszy ojciec rodu człowieczego

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Prarodzicami naszego narodu ochrzczono Sarmatów.

 (1.2) Anioł wygnał prarodziców z Edenu.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) praojciec, pramatka

Wiktionary


prarodzice

bardzo dawny przodek, zwykle biblijny Adam


SJP.pl


prarodzicielka

1. kobieta, której potomstwem jest ludzkość, jakiś naród lub ród; pramatka;
2. ktoś, kto dał początek czemuś


SJP.pl


pras.

skrót od: prasa, prasowy


SJP.pl


prasa

1. urządzenie wywierające nacisk na jakiś materiał, przedmiot, stosowane np. do tłoczenia przedmiotów z różnych materiałów;
2. ogół dzienników i czasopism;
3. przenośnie: grupa ludzi piszących w czasopismach; dziennikarze


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) techn. urządzenie wywierające nacisk np. do spłaszczenia substancji, wykonania odbitki;

 (1.2) publ. ogół czasopism

 (1.3) publ. ekon. ogół przedsiębiorstw i osób związanych z redagowaniem i wydawaniem czasopism;

Wiktionary

  • prasa – maszyna robocza, której działanie polega na wywieraniu nacisku na przedmiot
  • prasa – mebel do przechowywania i prostowania tkanin
  • prasa – środek masowego przekazu, w którym informacje zamieszczane są w postaci tekstu i obrazu; ogół gazet i czasopism
  • prasa – maszyna rolnicza
  • „Prasa” – polska robotnicza spółdzielnia wydawnicza
  • Prasa – brytyjsko-amerykański serial telewizyjny

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przed uruchomieniem prasy należy upewnić się, że w jej wnętrzu nie znajdują się zbędne przedmioty.

 (1.2) W kiosku można kupić bilety, papierosy, prasę i drobne upominki.

 (1.3) Polityk udzielił wywiadu prasie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprasa, AS: prasa

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zaprasowywanie n., zaprasowanie n., wyprasowywanie n., wprasowywanie n., wprasowanie n., uprasowanie n., sprasowywanie n., rozprasowywanie n., rozprasowanie n., przyprasowywanie n., przyprasowanie n., przeprasowywanie n., przeprasowanie n., prasówka ż., prasowalnica ż., prasowalnia ż., prasowanie n., sprasowanie n., wyprasowanie n., presa ż., prasowanko n., prasowarka ż., prasownia ż., prasownica ż., prasownictwo n., doprasowanie n., doprasowywanie n., naprasowanie n., odprasowanie n., odprasowywanie n., poprasowanie n., prasowalność ż.

 czas. zaprasowywać, zaprasować, wprasowywać, wprasować, uprasować, sprasowywać, rozprasowywać, rozprasować, przyprasowywać, przeprasować, przyprasować, przeprasowywać, poprasować, odprasowywać, odprasować, naprasować, doprasowywać, doprasować, wyprasowywać, prasować ndk., sprasować dk., wyprasować dk.

 przym. prasowy, prasowalny, prasowalniczy, prasowniczy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.3) media

Wiktionary


prasad

w hinduizmie: pożywienie ofiarowane Bogu, który w zamian udziela błogosławieństwa i oczyszczenia, a także uświęca ów pokarm, który następnie spożywany jest przez wiernego; prasada, prasadam


SJP.pl

  • Prasad – Guru adźapajogi
  • Prasad – w hinduizmie pokarm ofiarowywany guru, bóstwu, etc.

Wikipedia


prasada

w hinduizmie: pożywienie ofiarowane Bogu, który w zamian udziela błogosławieństwa i oczyszczenia, a także uświęca ów pokarm, który następnie spożywany jest przez wiernego; prasad, prasadam


SJP.pl


prasadam

w hinduizmie: pożywienie ofiarowane Bogu, który w zamian udziela błogosławieństwa i oczyszczenia, a także uświęca ów pokarm, który następnie spożywany jest przez wiernego; prasada, prasad


SJP.pl

Prasadam (dewanagari प्रसाद, trl. prasāda lub prasād „łaska”) – pokarm bezmięsny, niezawierający jajek (a najlepiej także cebuli i czosnku) przed zjedzeniem ofiarowany bóstwu.

Wikipedia


prasek

1. prasa o małym nacisku;
2. dawna ozdobna komoda do przechowywania wyprasowanej bielizny


SJP.pl

Prasek – gmina w Czechach, w powiecie Hradec Králové, w kraju hradeckim. Według danych z dnia 1 stycznia 2014 liczyła 607 mieszkańców.

Wikipedia


prasemicki

język prasemicki - zespół elementów językowych uważanych za wspólne semickiej rodzinie języków, będący punktem wyjścia przemian charakterystycznych dla poszczególnych języków semickich; język protosemicki


SJP.pl


praser

robotnik obsługujący prasę; tłoczarz


SJP.pl


praserka

praser


SJP.pl

Patrz:

praser

prask

odgłos uderzenia, pęknięcia


SJP.pl


praska

1. prasa o małym nacisku;
2. dawna ozdobna komoda do przechowywania wyprasowanej bielizny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zdrobn. od prasa

 (1.2) techn. niewielka prasa, przyrząd służący do gniecenia, wyciskania lub tłoczenia

forma przymiotnika.

 (2.1) M. i W. lp. ż. od praski

Wiktionary

  • praska – rodzaj mebla;
  • praska – narzędzie kuchenne, np. praska (wyciskacz) do czosnku, praska do (gotowanych) ziemniaków, zacierek i szpecli.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈpraska, AS: praska

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) wyciskacz

Wiktionary


praski

1. Praga;
2. Praszka; praszkowski


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Pragą, dotyczący Pragi (stolicy Czech)

 (1.2) związany z Pragą, dotyczący Pragi (dzielnicy Warszawy)

forma rzeczownika|rodzaj=żeński.

 (2.1) D. lp. i M., B., W. lm. od: praska

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprasʲci, AS: prasʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Praga ż., prażanin mos., prażanka ż.

 przym. podpraski

Wiktionary


praskładnik

pierwszy, najstarszy element czegoś


SJP.pl


prasnąć

1. trzasnąć;
2. rzucić czymś o ziemię


SJP.pl


prasnal

nazwisko


SJP.pl


praśny

przymiotnik

 (1.1) gwara. przaśny, surowy, świeży, niegotowany

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Mocne pragnienie najlepiej ukoisz następującym napojem: garść jęczmienia pogotuj z kwartą wody, przecedź, dolej cztery łyżki octu i dwie łyżki praśnego miodu.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. przaśny

Wiktionary


prasonożyce

maszyna do cięcia złomu


SJP.pl


prasować

czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) wygładzać tkaninę za pomocą rozgrzanego żelazka, prasowalnicy itp.

 (1.2) tłoczyć, ściskać coś za pomocą prasy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Cały wieczór prasowałem koszule i spodnie.

 (1.2) Na twoim miejscu prasowałbym tę blachę z użyciem większej prasy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈsɔvat͡ɕ, AS: prasovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prasowanie n., prasownica ż., prasownictwo n., prasowacz mos./mrz., prasowaczka ż., prasowalność ż., prasa ż., prasówka ż., prasowarka ż., prasowalnia ż., prasownia ż., prasowalnica ż., prasowanko n.

 czas. doprasować dk., naprasować dk., odprasować dk., poprasować dk., przeprasować dk., przyprasować dk., rozprasować dk., sprasować dk., uprasować dk., wprasować dk., wyprasować dk., zaprasować dk.

 przym. prasowalniczy, prasowniczy, prasowalny

Wiktionary


prasowacz

pracownik zajmujący się zawodowo prasowaniem odzieży, np. w zakładzie krawieckim lub pralni


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) techn. pracownik zajmujący się prasowaniem odzieży (zwykle u krawca)

 (1.2) techn. robotnik obsługujący prasę w różnych zakładach przemysłowych i warsztatach (np. w hutach, papierniach, fabrykach tkackich)

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) techn. maszyna do prasowania tkanin

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pracował jako doker, a także jako prasowacz odzieży kobiecej (…)

 (1.2) (…) prasowaczowi nie wolno zejść ze stanowiska, gdy prasa jest pod ciśnieniem (…)

 (2.1) Prasowacz parowy jest powszechnie znany w sklepach odzieżowych, gdzie jest niezbędny do utrzymania estetycznego wyglądu ekspozycji.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prasowanie n., prasownica ż., prasownictwo n., prasowalność ż., prasa ż., prasówka ż., prasowarka ż., prasowalnia ż., prasownia ż., prasowalnica ż., prasowanko n., doprasowanie n., doprasowywanie n., naprasowanie n., odprasowanie n., odprasowywanie n., poprasowanie n., przeprasowanie n., przeprasowywanie n., przyprasowanie n., przyprasowywanie n., rozprasowanie n., rozprasowywanie n., sprasowanie n., sprasowywanie n., uprasowanie n., wprasowanie n., wprasowywanie n., wyprasowanie n., wyprasowywanie n., zaprasowanie n., zaprasowywanie n.

:: (1.1-2) fż. prasowaczka ż.

 czas. prasować ndk., doprasować dk., doprasowywać ndk., naprasować dk., odprasować dk., odprasowywać ndk., poprasować dk., przeprasować dk., przeprasowywać ndk., przyprasować dk., przyprasowywać ndk., rozprasować dk., rozprasowywać ndk., sprasować dk., sprasowywać ndk., uprasować dk., wprasować dk., wprasowywać ndk., wyprasować dk., wyprasowywać ndk., zaprasować dk., zaprasowywać ndk.

 przym. prasowalniczy, prasowniczy, prasowalny

Wiktionary


prasowaczka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) techn. kobieta zajmująca się zawodowo prasowaniem bielizny lub odzieży

 (1.2) techn. maszyna do mechanicznego prasowania bielizny lub odzieży itp.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prasowanie n., prasownica ż., prasownictwo n., prasowalność ż., prasa ż., prasówka ż., prasowarka ż., prasowalnia ż., prasownia ż., prasowalnica ż., prasowanko n., doprasowanie n., doprasowywanie n., naprasowanie n., odprasowanie n., odprasowywanie n., poprasowanie n., przeprasowanie n., przeprasowywanie n., przyprasowanie n., przyprasowywanie n., rozprasowanie n., rozprasowywanie n., sprasowanie n., sprasowywanie n., uprasowanie n., wprasowanie n., wprasowywanie n., wyprasowanie n., wyprasowywanie n., zaprasowanie n., zaprasowywanie n.

:: (1.1) fm. prasowacz mos.

 czas. prasować ndk., doprasować dk., doprasowywać ndk., naprasować dk., odprasować dk., odprasowywać ndk., poprasować dk., przeprasować dk., przeprasowywać ndk., przyprasować dk., przyprasowywać ndk., rozprasować dk., rozprasowywać ndk., sprasować dk., sprasowywać ndk., uprasować dk., wprasować dk., wprasowywać ndk., wyprasować dk., wyprasowywać ndk., zaprasować dk., zaprasowywać ndk.

 przym. prasowalniczy, prasowniczy, prasowalny

Wiktionary


prasowalnia

pomieszczenie, gdzie odbywa się prasowanie odzieży


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) techn. pomieszczenie, w którym prasuje się tkaniny, odzież

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prasowanie n., prasownica ż., prasownictwo n., prasowacz mos., prasowaczka ż., prasowalność ż., prasa ż., prasówka ż., prasowarka ż., prasownia ż., prasowalnica ż., prasowanko n., doprasowanie n., doprasowywanie n., naprasowanie n., odprasowanie n., odprasowywanie n., poprasowanie n., przeprasowanie n., przeprasowywanie n., przyprasowanie n., przyprasowywanie n., rozprasowanie n., rozprasowywanie n., sprasowanie n., sprasowywanie n., uprasowanie n., wprasowanie n., wprasowywanie n., wyprasowanie n., wyprasowywanie n., zaprasowanie n., zaprasowywanie n.

 czas. prasować ndk., doprasować dk., doprasowywać ndk., naprasować dk., odprasować dk., odprasowywać ndk., poprasować dk., przeprasować dk., przeprasowywać ndk., przyprasować dk., przyprasowywać ndk., rozprasować dk., rozprasowywać ndk., sprasować dk., sprasowywać ndk., uprasować dk., wprasować dk., wprasowywać ndk., wyprasować dk., wyprasowywać ndk., zaprasować dk., zaprasowywać ndk.

 przym. prasowalniczy, prasowniczy, prasowalny

Wiktionary


prasowalnica

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) techn. urządzenie do prasowania tkanin

Wiktionary

Prasowalnica – urządzenie elektryczne służące do prasowania dużych sztuk tkanin, takich jak np. obrusy czy pościel.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. sprasowywanie n., sprasowanie n., rozprasowywanie n., rozprasowanie n., przyprasowywanie n., przyprasowanie n., przeprasowywanie n., przeprasowanie n., poprasowanie n., odprasowywanie n., odprasowanie n., naprasowanie n., doprasowywanie n., doprasowanie n., zaprasowywanie n., zaprasowanie n., wyprasowywanie n., wyprasowanie n., wprasowywanie n., wprasowanie n., uprasowanie n., prasowanie n., prasownictwo n., prasowacz mos., prasowaczka ż., prasowalność ż., prasa ż., prasówka ż., prasownica ż., prasowarka ż., prasowalnia ż., prasownia ż., prasowanko n.

 czas. sprasowywać, sprasować, rozprasowywać, rozprasować, przyprasowywać, przyprasować, przeprasowywać, przeprasować, poprasować, odprasowywać, odprasować, naprasować, doprasowywać, doprasować, zaprasowywać, zaprasować, wyprasowywać, wyprasować, wprasowywać, wprasować, uprasować, prasować ndk.

 przym. prasowniczy, prasowalniczy, prasowalny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prasownica

Wiktionary


prasowalniczy

dotyczący prasowania, prasowalni


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z prasowaniem, prasowalnią, prasowalnicą; dotyczący prasowania, prasowalni, prasowalnicy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prasowanie n., prasownica ż., prasownictwo n., prasowacz mos., prasowaczka ż., prasowalność ż., prasa ż., prasówka ż., prasowarka ż., prasowalnia ż., prasownia ż., prasowalnica ż., prasowanko n., doprasowanie n., doprasowywanie n., naprasowanie n., odprasowanie n., odprasowywanie n., poprasowanie n., przeprasowanie n., przeprasowywanie n., przyprasowanie n., przyprasowywanie n., rozprasowanie n., rozprasowywanie n., sprasowanie n., sprasowywanie n., uprasowanie n., wprasowanie n., wprasowywanie n., wyprasowanie n., wyprasowywanie n., zaprasowanie n., zaprasowywanie n.

 czas. doprasować dk., doprasowywać ndk., naprasować dk., odprasować dk., odprasowywać ndk., poprasować dk., prasować ndk., przeprasować dk., przeprasowywać ndk., przyprasować dk., przyprasowywać ndk., rozprasować dk., rozprasowywać ndk., sprasować dk., sprasowywać ndk., uprasować dk., wprasować dk., wprasowywać ndk., wyprasować dk., wyprasowywać ndk., zaprasować dk., zaprasowywać ndk.

 przym. prasowniczy, prasowalny

Wiktionary


prasowalność

cecha czegoś dającego się prasować


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prasowalne

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prasowanie n., prasownica ż., prasownictwo n., prasowacz mos., prasowaczka ż., prasa ż., prasówka ż., prasowarka ż., prasowalnia ż., prasownia ż., prasowalnica ż., prasowanko n., doprasowanie n., doprasowywanie n., naprasowanie n., odprasowanie n., odprasowywanie n., poprasowanie n., przeprasowanie n., przeprasowywanie n., przyprasowanie n., przyprasowywanie n., rozprasowanie n., rozprasowywanie n., sprasowanie n., sprasowywanie n., uprasowanie n., wprasowanie n., wprasowywanie n., wyprasowanie n., wyprasowywanie n., zaprasowanie n., zaprasowywanie n.

 czas. doprasować dk., doprasowywać ndk., naprasować dk., odprasować dk., odprasowywać ndk., poprasować dk., prasować ndk., przeprasować dk., przeprasowywać ndk., przyprasować dk., przyprasowywać ndk., rozprasować dk., rozprasowywać ndk., sprasować dk., sprasowywać ndk., uprasować dk., wprasować dk., wprasowywać ndk., wyprasować dk., wyprasowywać ndk., zaprasować dk., zaprasowywać ndk.

 przym. prasowalniczy, prasowniczy, prasowalny

Wiktionary


prasowalny

dający się prasować


SJP.pl

przymiotnik jakościowy

 (1.1) dający się prasować, poddawać naciskowi prasy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prasowanie n., prasownica ż., prasownictwo n., prasowacz mos., prasowaczka ż., prasowalność ż., prasa ż., prasowarka ż., prasowalnia ż., prasownia ż., prasowalnica ż., prasowanko n., doprasowanie n., doprasowywanie n., naprasowanie n., odprasowanie n., odprasowywanie n., poprasowanie n., przeprasowanie n., przeprasowywanie n., przyprasowanie n., przyprasowywanie n., rozprasowanie n., rozprasowywanie n., sprasowanie n., sprasowywanie n., uprasowanie n., wprasowanie n., wprasowywanie n., wyprasowanie n., wyprasowywanie n., zaprasowanie n., zaprasowywanie n., prasówka ż.

 czas. prasować ndk., doprasować dk., doprasowywać ndk., naprasować dk., odprasować dk., odprasowywać ndk., poprasować dk., przeprasować dk., przeprasowywać ndk., przyprasować dk., przyprasowywać ndk., rozprasować dk., rozprasowywać ndk., sprasować dk., sprasowywać ndk., uprasować dk., wprasować dk., wprasowywać ndk., wyprasować dk., wyprasowywać ndk., zaprasować dk., zaprasowywać ndk.

 przym. prasowalniczy, prasowniczy

Wiktionary


prasowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) wygładzanie ubrania za pomocą rozgrzanego żelazka, prasowalnicy itp.

 (1.2) tłoczenie, ściskanie czegoś za pomocą prasy

Wiktionary

Prasowanie – rodzaj obróbki mechanicznej polegający na zmianie geometrii oraz struktury obrabianego przedmiotu w wyniku wywierania nacisku na element obrabiany. Od kucia odróżnia ją fakt, że w przypadku prasowania wywierany jest nacisk statyczny, w przypadku kucia mamy do czynienia z naciskiem dynamicznym.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Mam już dość codziennego prasowania twoich koszul – sam sobie prasuj!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprasɔˈvãɲɛ, AS: prasovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prasownica ż., prasa ż., prasowarka ż., prasowalnia ż., prasowalnica ż., doprasowanie n., doprasowywanie n., naprasowanie n., odprasowanie n., odprasowywanie n., poprasowanie n., przeprasowanie n., przeprasowywanie n., przyprasowanie n., przyprasowywanie n., rozprasowanie n., rozprasowywanie n., sprasowanie n., sprasowywanie n., uprasowanie n., wprasowanie n., wprasowywanie n., wyprasowanie n., wyprasowywanie n., zaprasowanie n., zaprasowywanie n.

:: zdrobn. prasowanko n.

 czas. prasować ndk., doprasować dk., doprasowywać ndk., naprasować dk., odprasować dk., odprasowywać ndk., poprasować dk., przeprasować dk., przeprasowywać ndk., przyprasować dk., przyprasowywać ndk., rozprasować dk., rozprasowywać ndk., sprasować dk., sprasowywać ndk., uprasować dk., wprasować dk., wprasowywać ndk., wyprasować dk., wyprasowywać ndk., zaprasować dk., zaprasowywać ndk.

 przym. prasowalny, prasowalniczy, prasowniczy

Wiktionary


prasowanka

nadruk naklejany na czymś przez prasowanie; naprasowanka


SJP.pl


prasowanko

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) zdrobn. od: prasowanie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prasowanie n., prasownica ż., prasownictwo n., prasowacz mos., prasowaczka ż., prasowalność ż., prasa ż., prasówka ż., prasowarka ż., prasowalnia ż., prasownia ż., prasowalnica ż., doprasowanie n., doprasowywanie n., naprasowanie n., odprasowanie n., odprasowywanie n., poprasowanie n., przeprasowanie n., przeprasowywanie n., przyprasowanie n., przyprasowywanie n., rozprasowanie n., rozprasowywanie n., sprasowanie n., sprasowywanie n., uprasowanie n., wprasowanie n., wprasowywanie n., wyprasowanie n., wyprasowywanie n., zaprasowanie n., zaprasowywanie n.

 czas. prasować ndk., doprasować dk., doprasowywać ndk., naprasować dk., odprasować dk., odprasowywać ndk., poprasować dk., przeprasować dk., przeprasowywać ndk., przyprasować dk., przyprasowywać ndk., rozprasować dk., rozprasowywać ndk., sprasować dk., sprasowywać ndk., uprasować dk., wprasować dk., wprasowywać ndk., wyprasować dk., wyprasowywać ndk., zaprasować dk., zaprasowywać ndk.

 przym. prasowalniczy, prasowniczy, prasowalny

Wiktionary


prasowarka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) techn. urządzenie do prasowania tkanin

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prasowanie n., prasownica ż., prasownictwo n., prasowacz mos., prasowaczka ż., prasowalność ż., prasa ż., prasówka ż., prasowalnia ż., prasownia ż., prasowalnica ż., prasowanko n., doprasowanie n., doprasowywanie n., naprasowanie n., odprasowanie n., odprasowywanie n., poprasowanie n., przeprasowanie n., przeprasowywanie n., przyprasowanie n., przyprasowywanie n., rozprasowanie n., rozprasowywanie n., sprasowanie n., sprasowywanie n., uprasowanie n., wprasowanie n., wprasowywanie n., wyprasowanie n., wyprasowywanie n., zaprasowanie n., zaprasowywanie n.

 czas. prasować ndk., doprasować dk., doprasowywać ndk., naprasować dk., odprasować dk., odprasowywać ndk., poprasować dk., przeprasować dk., przeprasowywać ndk., przyprasować dk., przyprasowywać ndk., rozprasować dk., rozprasowywać ndk., sprasować dk., sprasowywać ndk., uprasować dk., wprasować dk., wprasowywać ndk., wyprasować dk., wyprasowywać ndk., zaprasować dk., zaprasowywać ndk.

 przym. prasowalniczy, prasowniczy, prasowalny

Wiktionary


prasówka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wewnętrzne zebranie pracowników jakiejś instytucji, członków stowarzyszenia, uczelni itp., poświęcone omówieniu aktualnych wiadomości z prasy

 (1.2) techn. przedmiot, substancja sprasowana za pomocą prasy

 (1.3) środ. teatr. przedstawienie dla przedstawicieli prasy

 (1.4) gwara. uczn. bieżące aktualności, wiadomości prasowe, przygotowywane na lekcję wiedzy o społeczeństwie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prasowanie n., prasownica ż., prasownictwo n., prasowacz mos., prasowaczka ż., prasowalność ż., prasa ż., prasowarka ż., prasowalnia ż., prasownia ż., prasowalnica ż., prasowanko n., doprasowanie n., doprasowywanie n., naprasowanie n., odprasowanie n., odprasowywanie n., poprasowanie n., przeprasowanie n., przeprasowywanie n., przyprasowanie n., przyprasowywanie n., rozprasowanie n., rozprasowywanie n., sprasowanie n., sprasowywanie n., uprasowanie n., wprasowanie n., wprasowywanie n., wyprasowanie n., wyprasowywanie n., zaprasowanie n., zaprasowywanie n.

 czas. prasować ndk., doprasować dk., doprasowywać ndk., naprasować dk., odprasować dk., odprasowywać ndk., poprasować dk., przeprasować dk., przeprasowywać ndk., przyprasować dk., przyprasowywać ndk., rozprasować dk., rozprasowywać ndk., sprasować dk., sprasowywać ndk., uprasować dk., wprasować dk., wprasowywać ndk., wyprasować dk., wyprasowywać ndk., zaprasować dk., zaprasowywać ndk.

 przym. prasowalniczy, prasowniczy, prasowalny, prasowy

Wiktionary


prasownia

pomieszczenie, w którym znajdują się prasy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) techn. oddział zakładu metalurgicznego, gdzie odbywa się obróbka materiału za pomocą pras

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prasowanie n., prasownica ż., prasownictwo n., prasowacz mos., prasowaczka ż., prasowalność ż., prasa ż., prasówka ż., prasowarka ż., prasowalnia ż., prasowalnica ż., prasowanko n., doprasowanie n., doprasowywanie n., naprasowanie n., odprasowanie n., odprasowywanie n., poprasowanie n., przeprasowanie n., przeprasowywanie n., przyprasowanie n., przyprasowywanie n., rozprasowanie n., rozprasowywanie n., sprasowanie n., sprasowywanie n., uprasowanie n., wprasowanie n., wprasowywanie n., wyprasowanie n., wyprasowywanie n., zaprasowanie n., zaprasowywanie n.

 czas. prasować ndk., doprasować dk., doprasowywać ndk., naprasować dk., odprasować dk., odprasowywać ndk., poprasować dk., przeprasować dk., przeprasowywać ndk., przyprasować dk., przyprasowywać ndk., rozprasować dk., rozprasowywać ndk., sprasować dk., sprasowywać ndk., uprasować dk., wprasować dk., wprasowywać ndk., wyprasować dk., wyprasowywać ndk., zaprasować dk., zaprasowywać ndk.

 przym. prasowalniczy, prasowniczy, prasowalny

Wiktionary


prasownica

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) techn. urządzenie do prasowania tkanin;

Wiktionary

Prasowalnica – urządzenie elektryczne służące do prasowania dużych sztuk tkanin, takich jak np. obrusy czy pościel.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. prasowanie n., prasownictwo n., prasowacz mos., prasowaczka ż., prasowalność ż., prasa ż., prasówka ż., prasowarka ż., prasowalnia ż., prasownia ż., prasowalnica ż., prasowanko n., doprasowanie n., doprasowywanie n., naprasowanie n., odprasowanie n., odprasowywanie n., poprasowanie n., przeprasowanie n., przeprasowywanie n., przyprasowanie n., przyprasowywanie n., rozprasowanie n., rozprasowywanie n., sprasowanie n., sprasowywanie n., uprasowanie n., wprasowanie n., wprasowywanie n., wyprasowanie n., wyprasowywanie n., zaprasowanie n., zaprasowywanie n.

 czas. prasować ndk., doprasować dk., doprasowywać ndk., naprasować dk., odprasować dk., odprasowywać ndk., poprasować dk., przeprasować dk., przeprasowywać ndk., przyprasować dk., przyprasowywać ndk., rozprasować dk., rozprasowywać ndk., sprasować dk., sprasowywać ndk., uprasować dk., wprasować dk., wprasowywać ndk., wyprasować dk., wyprasowywać ndk., zaprasować dk., zaprasowywać ndk.

 przym. prasowniczy, prasowalniczy, prasowalny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prasowalnica

Wiktionary


prasownictwo

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) techn. dział obróbki plastycznyastycznej, w którym kształtowanie przedmiotów odbywa się na prasach

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prasowanie n., prasownica ż., prasowacz mos., prasowaczka ż., prasowalność ż., prasa ż., prasówka ż., prasowarka ż., prasowalnia ż., prasownia ż., prasowalnica ż., prasowanko n., doprasowanie n., doprasowywanie n., naprasowanie n., odprasowanie n., odprasowywanie n., poprasowanie n., przeprasowanie n., przeprasowywanie n., przyprasowanie n., przyprasowywanie n., rozprasowanie n., rozprasowywanie n., sprasowanie n., sprasowywanie n., uprasowanie n., wprasowanie n., wprasowywanie n., wyprasowanie n., wyprasowywanie n., zaprasowanie n., zaprasowywanie n.

 czas. prasować ndk., doprasować dk., doprasowywać ndk., naprasować dk., odprasować dk., odprasowywać ndk., poprasować dk., przeprasować dk., przeprasowywać ndk., przyprasować dk., przyprasowywać ndk., rozprasować dk., rozprasowywać ndk., sprasować dk., sprasowywać ndk., uprasować dk., wprasować dk., wprasowywać ndk., wyprasować dk., wyprasowywać ndk., zaprasować dk., zaprasowywać ndk.

 przym. prasowalniczy, prasowniczy, prasowalny

Wiktionary


prasowniczy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do prasowania, służący do prasowania

 (1.2) związany z prasownicą, dotyczący prasownicy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prasowanie n., prasownica ż., prasownictwo n., prasowacz mos., prasowaczka ż., prasowalność ż., prasa ż., prasówka ż., prasowarka ż., prasowalnia ż., prasownia ż., prasowalnica ż., prasowanko n., doprasowanie n., doprasowywanie n., naprasowanie n., odprasowanie n., odprasowywanie n., poprasowanie n., przeprasowanie n., przeprasowywanie n., przyprasowanie n., przyprasowywanie n., rozprasowanie n., rozprasowywanie n., sprasowanie n., sprasowywanie n., uprasowanie n., wprasowanie n., wprasowywanie n., wyprasowanie n., wyprasowywanie n., zaprasowanie n., zaprasowywanie n.

 czas. doprasować dk., doprasowywać ndk., naprasować dk., odprasować dk., odprasowywać ndk., poprasować dk., prasować ndk., przeprasować dk., przeprasowywać ndk., przyprasować dk., przyprasowywać ndk., rozprasować dk., rozprasowywać ndk., sprasować dk., sprasowywać ndk., uprasować dk., wprasować dk., wprasowywać ndk., wyprasować dk., wyprasowywać ndk., zaprasować dk., zaprasowywać ndk.

 przym. prasowalniczy, prasowalny

Wiktionary


prasowtryskarka

urządzenie będące połączeniem prasy i wtryskarki


SJP.pl


prasowy

prasa


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dotyczący prasy (gazet, czasopism), związany z prasą

 (1.2) dotyczący prasy (maszyny do ściskania), związany z prasą

Wiktionary

Patrz:

prasa

Przykłady

 (1.1) Jej mąż jest dziennikarzem - pracuje w agencji prasowej.

 (1.1) Producent specyfiku ostrzegł w komunikacie prasowym, że w ampułkach tego leku mogą być kawałki szkła.

 (1.1) Dziennikarze postanowili nie uczestniczyć w konferencji prasowej trenera drużyny piłki nożnej.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈsɔvɨ, AS: prasovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prasa ż., prasówka ż.

Wiktionary


prasoznawca

specjalista w zakresie nauki o zawartości, redagowaniu i odbiorze prasy


SJP.pl


prasoznawczy

związany z nauką o zawartości, redagowaniu i odbiorze prasy


SJP.pl


prasoznawczyni

specjalistka w zakresie nauki o zawartości, redagowaniu i odbiorze prasy


SJP.pl


prasoznawstwo

nauka o zawartości, redagowaniu i odbiorze prasy


SJP.pl

Prasoznawstwo – nauka o szeroko pojętej prasie, środkach masowego przekazu. Nauka o tworzeniu, zawartości, przekazywaniu i odbiorze prasy (drukowanej, radia i telewizji); w szerszym znaczeniu jest to wiedza o periodycznym komunikowaniu masowym.

Wikipedia


prasoł

dawniej: kupiec handlujący solą; solarz, solnik


SJP.pl

Prasoł, prasół – w dawnej Polsce kupiec zajmujący się sprzedażą soli, mięsa. Często prasołowie organizowali się w gildie, niekiedy o dużym znaczeniu gospodarczym. Jeden z najstarszych cechów prasalskich powstał w Opocznie, a 13 września 1456 roku został on zatwierdzony przez króla. W Krakowie już w XIV wieku istniał osobny targ soli (forum salis).

Wikipedia


prassak

przedstawiciel grupy ssaków obejmującej stekowce


SJP.pl


prassaki

przedstawiciel grupy ssaków obejmującej stekowce


SJP.pl

Prassaki, ssaki jajorodne (Prototheria) – najbardziej pierwotna podgromada ssaków, obejmująca jeden współczesny rząd – stekowce (Monotremata). Większość gatunków należących do tej grupy wymarła. Jajorodne stekowce znane są ze skamieniałości kredowych oraz kenozoicznych; takson jest współcześnie reprezentowany przez dziobaka i kilka gatunków kolczatek.

Wikipedia


prast

rzadko: wykrzyknik naśladujący jakiś odgłos, zwykle powstający przy szybkim ruchu kogoś lub czegoś (np. Prast! - świsnął bicz.) lub używany w funkcji czasownika, naśladujący taki ruch (np. A potem prast na patelnię.)


SJP.pl


prastarość

to, co jest właściwe odległym czasom; archaiczność, pradawność, starodawność, archaika


SJP.pl


prastary

bardzo stary, sięgający niepamiętnych czasów; odwieczny


SJP.pl

przymiotnik jakościowy

 (1.1) bardzo stary, starodawny, sięgający dawnych czasów

Wiktionary


prastrunowce

typ bezkręgowych, morskich zwierząt wtóroustych; przedstrunowiec, półstrunowce, strunogębe, szparoskrzelne


SJP.pl


prastrunowiec

przedstawiciel typu bezkręgowych, morskich zwierząt wtóroustych; półstrunowiec, przedstrunowiec


SJP.pl


prastryj

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) daw. brat dziadka

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprastrɨj, AS: prastryi ̯

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prastryjostwo n., przestryj mos.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dziadek stryjeczny, dziad stryjeczny, daw. przestryj

Wiktionary


prastryjeczny

przymiotnik

 (1.1) dotyczący brata dziadka

Wiktionary


prasubstancja

żywioł, z którego według starożytnych filozofów greckich narodziła się przyroda i za pomocą którego później rozwijała oraz różnicowała się; pramateria, prapierwiastek


SJP.pl


praświat

najdawniejszy stan przyrody, środowiska naturalnego


SJP.pl


praświekra

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przest. babka męża

Wiktionary


praszczanin

mieszkaniec Praszki (miasta w Polsce)


SJP.pl


praszczanka

mieszkanka Praszki (miasta w Polsce)


SJP.pl


praszczur

bardzo dawny, pierwszy przodek; praprzodek, prarodzic


SJP.pl


praszka

miasto w województwie opolskim


SJP.pl

Praszka (niem. Prauskau) – miasto w Polsce, położone w województwie opolskim, w powiecie oleskim, w gminie Praszka, której jest siedzibą, nad rzeką Prosną. Historycznie Praszka należy do ziemi wieluńskiej. W dwudziestoleciu międzywojennym miasto należało do województwa łódzkiego. W 1945 ponownie należało do reaktywowanego województwa łódzkiego. W latach 1975–1998 miasto należało administracyjnie do województwa częstochowskiego.

Wikipedia


praszkowianin

mieszkaniec Praszki (miasta w Polsce)


SJP.pl


praszkowianka

mieszkanka Praszki (miasta w Polsce)


SJP.pl


praszkowski

Praszka; praski


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Praszką, dotyczący Praszki

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Praszka ż.

Wiktionary


prasłowianie

hipotetyczny lud prehistoryczny, przodkowie Słowian


SJP.pl

Prasłowianie – hipotetyczny lud prehistoryczny, będący bezpośrednim antenatem Słowian.

Wikipedia


prasłowianin

przodek Słowian


SJP.pl


prasłowianka

przodkini Słowian


SJP.pl


prasłowiański

dotyczący Prasłowian


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Prasłowianami lub z prasłowiańszczyzną, dotyczący Prasłowian lub prasłowiańszczyzny

przymiotnik jakościowy

 (2.1) mający cechy przypisywane Prasłowianom

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (3.1) martwy język, od którego wywodzą się wszystkie obecne języki słowiańskie;

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prasłowianin m., Prasłowianka ż., prasłowiańszczyzna ż., prasłowiańskość ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (3.1) prasłowiańszczyzna

Wiktionary


prasłowiańskość

prasłowiański


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prasłowiańskie; cecha tych, którzy są prasłowiańscy

Wiktionary

Patrz:

prasłowiański

Przykłady

 (1.1) Uczeni coraz częściej kwestionują prasłowiańskość osady biskupińskiej.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prasłowianin m., Prasłowianka ż., prasłowiańszczyzna ż., prasłowiański mrz.

 przym. prasłowiański

 przysł. prasłowiańsko

Wiktionary


prasłowo

Prajęzyk – wspólny przodek rodziny językowej lub innej jednostki pokrewieństwa języków, najczęściej nie zaświadczony bezpośrednio, ale częściowo zrekonstruowany za pomocą metody porównawczej.

Wikipedia


pratchawce

typ lądowych zwierząt bezkręgowych; pazurnice


SJP.pl

Pazurnice (Onychophora), pratchawce (Protracheata) – typ lądowych zwierząt bezkręgowych o robakowatym kształcie ciała, homonomicznej metamerii, jednej parze czułków i licznych odnóżach. Pazurnice posiadają cechy zarówno pierścienic (Annelida), jak i stawonogów (Arthropoda). Tworzą reliktową grupę o budowie nieznacznie zaledwie zmienionej od paleozoiku. Dotychczas opisano około 200 gatunków, z których większość występuje w tropikalnej strefie półkuli południowej, a część w strefach umiarkowanych Australii i Nowej Zelandii. Zasiedlają miejsca wilgotne i kamieniste w pobliżu cieków. Żywią się materią organiczną i drobnymi bezkręgowcami.

Wikipedia


pratchawiec

bezkręgowiec zamieszkujący wilgotne lasy tropikalne, łączący w sobie niektóre cechy stawonogów i pierścienic; pazurnica


SJP.pl


prątek

bakteria w postaci pałeczkowatej komórki, najczęściej typu chorobotwórczego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy lub męskorzeczowy

 (1.1) biol. bakteria o pałeczkowatym kształcie, najczęściej typu chorobotwórczego;

Wiktionary

Prątki (Mycobacterium) – drobnoustroje należące do rodziny Mycobacteriaceae, rząd Actinomycetales, klasa Schizomycetes.

Są to bakterie o tlenowym metabolizmie o kształcie pałeczkowatym (proste lub tylko nieznacznie zakrzywione) o średnicy 0,2 - 0,4 μm i długości 2 - 10 μm. Charakterystyczną cechą prątków jest specyficzna budowa ściany komórkowej, która nawet w ponad 60% zbudowana jest z lipidów. Dzięki temu ściana ma charakter hydrofobowy co sprawia, że jest ona nieprzepuszczalna dla stosowanych w wielu metodach barwienia anilinowych barwników zasadowych. Specyficzna budowa prątków daje im dużą kwasooporność oraz oporność na czynniki takie jak wysuszenie, niskie i wysokie pH, wysoką i niską temperaturę. W zaschniętej plwocinie prątki mogą przeżyć do trzech miesięcy. Wykazano obecność w ścianie komórkowej takich substancji o właściwościach antygenowych jak: lipoarabinomannan, peptydy muramylowe (np. adiuwant: dipeptyd muramylowy), sulfatydy, czynnik wiązkowy (cord factor) i wiele innych. Za podstawową cechę umożliwiająca osiągnięcie gospodarza jako niszy życiowej uważa się umiejętność prątków do przeżywania wewnątrzkomórkowego. Mikobakterie są zdolne do przeżywania wewnątrz fagolizosomów - struktur pierwotnie zaangażowanych w zabijanie patogenów.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. prątkowanie n.

 czas. prątkować ndk.

 przym. prątkowy

Wiktionary


pratekst

tekst pierwotny, pierwszy zapis czegoś


SJP.pl


prateński

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Prato, dotyczący Prato

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Najwspanialsza prateńska scena, od której nie można oderwać oczu i w której realność trudno uwierzyć, rozgrywa się w przestronnej sali o kolorowej, marmurowej posadzce, trwa uczta u Heroda, na pierwszym planie po lewej tańczy Salome, anielsko piękna, lekka jak powietrze, z prawej siedzi jej surowa, fascynująca matka, Herodiada, której Salome podaje na tacy ściętą głowę Jana Chrzciciela.

 (1.1) Niedawno senator Donini powrócił w senacie do tej sprawy i podał sumę, którą prateńska Akcja Katolicka zaproponowała Lorianie za przekabacenie męża.

 (1.1) Tradycja prateńska podaje, iż ów «Sacro Cingolo» (Święty Pasek) przez niemal tysiąc lat był przechowywany i pilnie strzeżony przez jednego z kapłanów w Jerozolimie. Ok. 1141 r. w posiadanie opisywanej relikwii wszedł młody pielgrzym i kupiec prateński Michaele. Wniosła go jako małżeńskie wiano młoda dziewczyna z Jerozolimy - Maria, którą poślubił.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prato n.

Wiktionary


prater

park publiczny w Wiedniu


SJP.pl

Wiener Prater – park publiczny (600 ha) w Wiedniu, położony między Dunajem a Kanałem Dunajskim. Niegdyś były to tereny łowieckie Habsburgów, które cesarz Józef II udostępnił publiczności w 1766 r. Jego nazwa pochodzi od łacińskiego słowa pratum, co oznacza tyle co łąki. Jest to popularny ośrodek wypoczynkowo-sportowy.

Wikipedia


prateść

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) dziadek żony

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prateściowa ż.

Wiktionary


prateściowa

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) babka żony

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prateść m.

Wiktionary


pratkanka

rejon w merystemach wierzchołkowych, w którym formuje się zarys przyszłego układu tkanek


SJP.pl


prątkobójczy

niszczący prątki


SJP.pl


pratków

Pratków – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie zduńskowolskim, w gminie Zduńska Wola.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa sieradzkiego.

Wikipedia


prątkować

o chorym na gruźlicę: rozsiewać prątki


SJP.pl


pratkowice

Pratkowice – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie radomszczańskim, w gminie Wielgomłyny.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego.

Wikipedia


prątniczek

charakterystyczny dla niektórych roślin kwiatowych, rozszerzony płatkowato pręcik niewytwarzający pyłku kwiatowego


SJP.pl

Wikipedia


prątnik

mech rosnący zwykle w lasach i jaskiniach, występujący w licznych gatunkach


SJP.pl

  • prątnik – rodzaj mchów z rodziny prątnikowatych
    • prątnik brandenburski
    • prątnik jajowaty
    • prątnik zbiegający
W Polsce
  • Prątnik – kolonia w woj. warmińsko-mazurskim, w pow. braniewskim, w gminie Braniewo
  • Prątnik – inna nazwa rzeki Prądnik
Zobacz też
  • Prątnikowate
  • Prętnik

Wikipedia


prątnikowate

rodzina mchów z rzędu prątnikowców


SJP.pl

Prątnikowate (Bryaceae Schwägr.) – rodzina mchów z rzędu prątnikowców (Bryales Limpr.). Rodzajem typowym jest prątnik Bryum Hedw.

Wikipedia


prątnikowce

rząd mchów z klasy prątników


SJP.pl

Prątnikowce (Bryales Limpr.) – rząd mchów z klasy prątników.

Wikipedia


prato

miasto i gmina we Włoszech


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto i gmina we Włoszech, w Toskanii, stolica prowincji Prato (1.2);

 (1.2) geogr. adm. włoska prowincja położona w Toskanii;

Wiktionary

Prato (wym. [ˈprato]) – miasto i gmina we Włoszech, w regionie Toskania, w prowincji Prato.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Stać się stolicą prowincji, oto o czym marzyło Prato. Toteż kiedy młody biskup w odpowiedzi na powitanie burmistrza Roberta Giovannini oświadczył: „Dziś diecezja, jutro prowincja” — nie tylko biała mniejszość, ale i czerwona większość Prato rozentuzjazmowana była obrotem rzeczy.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prateński

Wiktionary


pratotechniczny

pratotechnika


SJP.pl

Patrz:

pratotechnika

pratotechnika

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) agrot. technika zagospodarowywania i utrzymania łąk oraz pastwisk

Wiktionary

Powiązane:

 przym. pratotechniczny

Wiktionary


pratt

Miejscowości w USA:

  • Pratt – miasto w stanie Kansas, w hrabstwie Pratt
  • Pratt – miejscowość w stanie Wirginia Zachodnia, w hrabstwie Kanawha

Gminy w USA:

  • Pratt (ang. Pratt Township) – gmina w stanie Dakota Północna, w hrabstwie McHenry
  • Pratt (ang. Pratt Township) – gmina w stanie Dakota Południowa, w hrabstwie Lyman

Wikipedia


pratulin

Pratulin (Język staroruski, język poleski: Pratulin, Пратулин) – nadbużańska wieś (dawniej miasto) w Polsce, położona w województwie lubelskim, w powiecie bialskim, w gminie Rokitno. Leży w malowniczym falistym terenie w zakolu Bugu, przy granicy z Białorusią, naprzeciwko Czyżewicz.

Wikipedia


praturkijski

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) jęz. rekonstruowany język będący wspólnym przodkiem języków turkijskich

przymiotnik relacyjny

 (2.1) jęz. dotyczący języka praturkijskiego (1.1)

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) praturecki

 (2.1) praturecki

Wiktionary


prausta

otwór prowadzący do prajelita (jamy gastruli), który u pragębowców w dalszych etapach rozwoju zarodkowego przekształca się w otwór gębowy, natomiast u wtórnogębowców funkcjonuje jako odbyt; pragęba, prostoma, blastopor


SJP.pl

Pragęba, prausta, blastoporus, blastopor, prostoma – pierwotny otwór jelita embrionalnego, prowadzący z zewnątrz do prajelita u gastruli. To, czy pragęba przekształca się w otwór gębowy czy odbytowy, stanowi o różnicy między zwierzętami pierwoustymi i wtóroustymi.

Wikipedia


praw.

skrót od: prawo, prawniczy (czytany jako cały, odmienny wyraz)


SJP.pl


prawa

1. prawa strona;
2. w komendzie marszowej: prawa noga


SJP.pl


prawacki

lekceważąco: skrajnie prawicowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dotyczący prawactwa

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawactwo n., prawak mzw./mos.

Wiktionary


prawactwo

lekceważąco:
1. skrajna prawica;
2. skrajnie prawicowe poglądy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) polit. pogard. poglądy skrajnie prawicowe

 (1.2) polit. pogard. ludzie, ugrupowania o poglądach skrajnie prawicowych

Wiktionary

Skrajna prawica, znana także pod innymi określeniami ekstremalna prawica lub prawicowy ekstremizm – termin używany na określenie osób i ugrupowań o poglądach prawicowych, charakteryzujących się radykalnym programem lub metodami działania, przede wszystkim o poglądach ultranacjonalistycznych, faszystowskich, autorytarnych, rasistowskich, antykomunistycznych, którzy w pierwszej kolejności stawiają swój naród na pierwszym miejscu i często kierują się przy tym populizmem.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Lewicy i jej obłudy nie cierpię znacznie bardziej, ale prawactwo z każdym dniem mierzi mnie coraz mocniej.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈvat͡stfɔ, AS: pravactfo

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawniczek mos., prawak m., prawica ż., prawicowość ż., prawicowiec m., prawo n.

 przym. prawacki, prawy, prawicowy

 przysł. prawacko, prawo, prawicowo

 przedr. prawo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) skrajna prawica

Wiktionary


prawaczek

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) zdrobn. od prawak (osoba)

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (2.1) zdrobn. od prawak (grzyb)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawak m.

Wiktionary


prawaczka

pogardliwie lub potocznie: kobieta o poglądach prawicowych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) polit. pejor. pot. kobieta o (skrajnie) prawicowych poglądach

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: fm. prawak

Wiktionary


prawak

prawus;
1. pogardliwie: prawicowiec (osoba o poglądach prawicowych);
2. potocznie: osoba praworęczna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) daw. prawdziwek, borowik szlachetny

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (2.1) polit. pejor. osoba o (skrajnie) prawicowych poglądach

Wiktionary

Przykłady

 (2.1) Czy to będzie lewak, prawak, czy centrysta, jeśli będzie dymił, rzucał kamieniami, atakował innych ludzi czy policjantów, to zostanie potraktowany bardzo surowo.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpravak, AS: pravak

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawactwo n., prawica ż., prawicowość ż., prawicowiec m., prawo n.

:: zdrobn. prawaczek m.

 przym. prawacki, prawicowy, prawy

 przysł. prawacko, prawicowo, prawo

 przedr. prawo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) grzyb prawdziwy, grzyb prawy, prawik, prawdzik, przawdziwik, prawdziwiec, grzyb sprawiedliwy

 (2.1) ultraprawicowiec, skrajny prawicowiec, prawicowy ekstremista

Wiktionary


prawaleń

przedstawiciel podrzędu wymarłych waleni


SJP.pl


prawalenie

przedstawiciel podrzędu wymarłych waleni


SJP.pl

Wikipedia


prawastatyna

organiczny związek chemiczny z grupy statyn, normalizujący stężenie lipidów we krwi


SJP.pl

Wikipedia


prawda

1. przedstawienie czegoś zgodne z realiami;
2. to, co faktycznie jest, istnieje, lub było;
3. zasada uważana powszechnie za niepodważalną


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) treść zgodna z rzeczywistością;

 (1.2) mat. log. jedna z dwóch wartości logicznych, obok fałszu;

wykrzyknik

 (2.1) …sygnalizujący, że mówiący zgadza się z tym, co ktoś powiedział

część spójnika…

 (3.1) „co prawda…, ale / jednak / lecz…”, informującego, że treść jednego ze zdań jest niezgodna z tym, co można wywnioskować z treści drugiego

Wiktionary

Prawda – według klasycznej definicji właściwość sądów polegająca na ich zgodności z faktycznym stanem rzeczy, których dotyczą. W potocznym rozumieniu jest to stwierdzenie w formie zdania oznajmiającego, wyrażone o określonym fakcie, tak jak ma czy miało to miejsce w rzeczywistości.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Mówi, że widział go w tej restauracji, ale nie wiem, czy to prawda.

 (1.2) Fałsz lub prawda to prawda.

 (2.1) — Ona to zrobiła! — Prawda! Sam to widziałem!

 (3.1) Można, co prawda, wątpić w prawdziwość twojej teorii, jednak dla pewnych skrajnych przypadków może być ona słuszna.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpravda, AS: pravda

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawdziwość ż., prawdziwek m., sprawdzanie n., sprawdzenie n., postprawda ż.

 czas. sprawdzać ndk., sprawdzić dk.

 przym. prawdziwy

 przysł. prawdziwie

 partyk. zaprawdę, naprawdę, wprawdzie

 temsłow. prawdo-

Wiktionary

Synonimy:

 (2.1) fakt

Wiktionary


prawdaż

wykrzyknik "prawda" wzmocniony partykułą "-ż"


SJP.pl


prawdinsk

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w obwodzie królewieckim w Rosji, położone nad rzeką Łyną;

Wiktionary

Prawdinsk, Frydland (ros. Правдинск; niem. Friedland in Ostpreußen; lit. Romuva) – miasto w obwodzie królewieckim w Rosji na terenie Barcji (4 tys. mieszkańców w 2021).

Miejscowość położona nad rzeką Łyną, około 30 km na północny wschód od Bagrationowska i 25 km na południe od Gwardiejska, 10 km od granicy z Polską.

W mieście rozwinął się przemysł spożywczy.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. prawdiński

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Frydland

Wiktionary


prawdiński

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Prawdinskiem, dotyczący Prawdinska

Wiktionary

Praudzinski (biał. Праўдзінскі; ros. Правдинский) – osiedle robotnicze położone w rejonie puchowickim nad rzeką Ptycz, 28 km na zachód od Mariny Horki i 53 km od Mińska. W 2017 – 2283 mieszkańców.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. Prawdinsk mrz.

Wiktionary


prawdomówniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: prawdomówny; bardziej prawdomówny


SJP.pl


prawdomówność

szczerość


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prawdomówne; cecha tych, którzy są prawdomówni

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Prawda i prawdomówność jest niewątpliwie bardzo cenna w medycynie, nie jest jednak wartością najwyższą i dobrem bezwzględnym, tak jak ma to miejsce w nauce, której naczelnym zadaniem jest poszukiwanie prawdy.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawdomówca m., prawdomowca m.

 przym. prawdomówny

 przysł. prawdomównie

Wiktionary


prawdomówny

1. mówiący prawdę, nieoszukujący
2. wyrażający prawdę o czymś; szczery (np. prawdomówne spojrzenie)


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który mówi prawdę

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpravdɔ̃ˈmuvnɨ, AS: pravdõmuvny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawdomówność ż.

 przysł. prawdomównie

Wiktionary


prawdop.

skrót w funkcji przysłówka

 (1.1) = prawdopodobnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przyp.

Wiktionary


prawdopodobieństwo

szansa, że coś będzie miało miejsce; w matematyce: miara zdarzenia losowego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) szansa, że coś się wydarzy

 (1.2) mat. ogólne określenie pojęć matematycznych, służących do określenia prawdopodobieństwa (1.1);

Wiktionary

Prawdopodobieństwo – w znaczeniu potocznym szansa na wystąpienie jakiegoś zdarzenia, natomiast w matematycznej teorii prawdopodobieństwa rodzina miar służących do opisu częstości lub pewności tego zdarzenia.

W rozumieniu potocznym wyraz „prawdopodobieństwo” odnosi się do oczekiwania względem rezultatu zdarzenia, którego wynik nie jest znany (niezależnie od tego, czy jest ono w jakimś sensie zdeterminowane, miało miejsce w przeszłości, czy dopiero się wydarzy); w ogólności należy je rozumieć jako pewną miarę przewidywalności bądź pewności względem zjawiska (przy danej o nim wiedzy), co umożliwia ocenę potencjalnie związanego z nim ryzyka.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Prawdopodobieństwo, że Krzysztof przyjdzie na czas, jest raczej nikłe.

 (1.2) Prawdopodobieństwo trafienia „szóstki” w lotku to 1/13983816.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpravdɔpɔdɔˈbʲjɛ̇̃j̃stfɔ, AS: pravdopodobʹi ̯ė̃ĩ ̯stfo

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prawdopodobny

 przysł. prawdopodobnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) szansa

Wiktionary


prawdopodobnie

przysłówek

 (1.1) przypuszczalnie, być może

 (1.2) w sposób prawdopodobny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Prawdopodobnie to największy obiekt tego typu w tej części Europy.

 (1.2) Ojciec wziął gazetę do kibla – prawdopodobnie będzie defekował, bo czytać nie umie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpravdɔpɔˈdɔbʲɲɛ, AS: pravdopodobʹńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawdopodobieństwo n., nieprawdopodobieństwo n.

 przym. prawdopodobny

 przysł. najprawdopodobniej

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przypuszczalnie; reg. śl. isto.

Wiktionary


prawdopodobniej

stopień wyższy od przysłówka: prawdopodobnie


SJP.pl


prawdopodobniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: prawdopodobny


SJP.pl


prawdopodobność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prawdopodobne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prawdopodobny

Wiktionary


prawdopodobny

1. taki, który ma dużą szansę się wydarzyć, nastąpić; możliwy, przypuszczalny
2. taki, który wydaje się być prawdziwy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) przypuszczalnie prawdziwy; taki, o którym można sądzić, że jest prawdziwy

 (1.2) taki, którego można się spodziewać

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ta wersja zdarzeń jest prawdopodobna.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpravdɔpɔˈdɔbnɨ, AS: pravdopodobny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawdopodobieństwo n., prawdopodobność ż.

 przysł. prawdopodobnie, najprawdopodobniej

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) domniemany, możliwy, przypuszczalny, wiarygodny

 (1.2) możliwy, potencjalny, przypuszczalny

Wiktionary


prawdopośrodkizm

pejoratywnie: przyznawanie częściowej racji każdej ze stron sporu


SJP.pl


prawdzik

nazwisko


SJP.pl


prawdziweczek

zdrobnienie od: prawdziwek (grzyb)


SJP.pl


prawdziwek

potocznie o borowiku szlachetnym, smacznym grzybie jadalnym


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) biol. pot. nazwa systematyczna|Boletus edulis|Bull.|ref=tak., borowik szlachetny, ceniony grzyb jadalny

Wiktionary

Borowik szlachetny (Boletus edulis Bull.) – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Prawdziwki mogą rosnąć w różnego rodzaju lasach, np. pod bukami, świerkami i jodłami.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pravʲˈd͡ʑivɛk, AS: pravʹʒ́ivek

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawda ż., prawdziwość ż.

:: zdrobn. prawdziweczek m.

 przym. prawdziwy

 przysł. prawdziwie

 partyk. stpol. prawdziwieć

 wykrz. prawda

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) grzyb prawdziwy, grzyb prawy, prawak, prawik, prawdzik, przawdziwik, prawdziwiec, grzyb sprawiedliwy, grabak, grzyb borowik, borownik borowy, grzyb majowy, grzyb biały, grzyb właściwy, grzyb dębowy

Wiktionary


prawdziwie

przysłówek

 (1.1) w sposób prawdziwy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pravʲˈd͡ʑivʲjɛ, AS: pravʹʒ́ivʹi ̯e

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawda ż., postprawda ż., prawdziwość ż., prawdziwek m.

 przym. prawdziwy

 wykrz. prawda

 partyk. naprawdę

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) autentycznie, naprawdę, rzeczywiście

Wiktionary


prawdziwiej

stopień wyższy od przysłówka: prawdziwie


SJP.pl


prawdziwkowy

prawdziwek (grzyb)


SJP.pl


prawdziwość

zgodność z rzeczywistością


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zgodność z prawdą, z rzeczywistością

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pravʲˈd͡ʑivɔɕt͡ɕ, AS: pravʹʒ́ivość

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. postprawda ż., prawdziwek mzw., prawda ż.

 przym. prawdziwy

 wykrz. prawda

 przysł. prawdziwie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) autentyczność

Wiktionary


prawdziwszy

stopień wyższy od przymiotnika: prawdziwy


SJP.pl


prawdziwy

1. zgodny z rzeczywistością; realny, rzeczywisty
2. taki, jaki powinien być lub jaki zwykle bywa (np. prawdziwy uczony, prawdziwa niedojda)


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) rzeczywisty

 (1.2) zgodny z prawdą

 (1.3) naturalny

 (1.4) typowy dla naszych wyobrażeń

 (1.5) stpol. prawdomówny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Rozwiązanie prawdziwego problemu zabiera dużo czasu.

 (1.2) Twierdzenie, że Słońce krąży wokół Ziemi nie jest prawdziwe.

 (1.3) Ufarbowała się na rudo, ale jej prawdziwy kolor włosów to blond.

 (1.4) Prawdziwy mężczyzna jest zawsze dżentelmenem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pravʲˈd͡ʑivɨ, AS: pravʹʒ́ivy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawda ż., postprawda ż., prawdziwość ż., prawdziwek m.

 przysł. prawdziwie

 wykrz. prawda

 partyk. naprawdę

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) rzetelny, wiarygodny

Wiktionary


prawęcice

Prawęcice – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie zgierskim, w gminie Aleksandrów Łódzki.

Wikipedia


prawić

mówić o czymś z zacięciem, przemawiać; dziś zwykle w użyciu:
a) prawić komplementy, grzeczności - mówić komuś przyjemne rzeczy
b) prawić morały, kazania - strofować


SJP.pl

czasownik niedokonany

 (1.1) mówić o czymś nauczając

 (1.2) gw-pl|Śląsk Cieszyński. mówić, powiedzieć

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Mama ciągle prawi nam morały.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpravʲit͡ɕ, AS: pravʹić

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. rozprawa ż., prawienie n.

 przym. prawy

Wiktionary


prawica

1. zbiorcze określenie ugrupowań o tendencjach konserwatywnych, uznających za wartości nadrzędne: szacunek dla tradycji, autorytetów, hierarchii społecznej, wspólnotę narodową, rodzinę oraz własność prywatną;
2. podniośle o prawej ręce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) książk. prawa dłoń, prawa ręka

 (1.2) polit. siła polityczna o programie, odwołującym się do tradycji, autorytetów, religii i istniejącej hierarchii społecznej

Wiktionary

Prawica – określenie pochodzące z okresu rewolucji francuskiej, kiedy mianem prawicy określano ugrupowania przedstawicieli duchowieństwa, szlachty i arystokracji, które w Zgromadzeniu Narodowym zasiadały po prawej stronie sali, w opozycji do lewicy, czyli zasiadających po lewej stronie polityków żądających przemian społeczno-politycznych. Do końca XIX wieku prawica była kojarzona z grupami zachowawczymi domagającymi się utrzymania feudalnych przywilejów. Współcześnie do prawicy zalicza się partie o charakterze konserwatywnym, nacjonalistycznym, chadeckim, a niekiedy także liberalnym (gospodarczo, nie społecznie).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na powitanie uścisnęliśmy sobie prawice.

 (1.1) Podczas jazdy na rolkach złamałem sobie prawicę.

 (1.2) Posłowie z prawicy tradycyjnie zasiadają po prawej stronie sali obrad.

 (1.2) W ciągu ostatniego tygodnia nastąpił gigantyczny atak ze strony zarówno mediów prawicowych, sympatyków prawicy, trolli z farmy, posłów prawicy, jak i europosłów z prawicy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈvʲit͡sa, AS: pravʹica

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawniczek mos., prawo n., prawość ż., prawicowość ż., prawicowiec m., prawiczek m., prawicówka ż., prawactwo n., prawak m.

 przym. prawy, prawicowy, antyprawicowy

 przysł. prawicowo, prawo

 temsłow. prawicowo-, prawo-

 przedr. prawo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) prawa strona sceny politycznej, prawe skrzydło

Wiktionary


prawicki

nazwisko


SJP.pl


prawicowiec

potocznie o zwolenniku prawicy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) polit. zwolennik prawicy, człowiek o poglądach prawicowych/konserwatywnych

Wiktionary

Prawica – określenie pochodzące z okresu rewolucji francuskiej, kiedy mianem prawicy określano ugrupowania przedstawicieli duchowieństwa, szlachty i arystokracji, które w Zgromadzeniu Narodowym zasiadały po prawej stronie sali, w opozycji do lewicy, czyli zasiadających po lewej stronie polityków żądających przemian społeczno-politycznych. Do końca XIX wieku prawica była kojarzona z grupami zachowawczymi domagającymi się utrzymania feudalnych przywilejów. Współcześnie do prawicy zalicza się partie o charakterze konserwatywnym, nacjonalistycznym, chadeckim, a niekiedy także liberalnym (gospodarczo, nie społecznie).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Trwa swoista licytacja, kto jest najbardziej ideowym prawicowcem, tym jedynym godnym niepodległościowej tradycji i solidarnościowego etosu.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawica ż., prawicowość ż., prawak m., prawactwo n.

 przym. prawicowy

Wiktionary


prawicowoludowy

ludowy o charakterze prawicowym


SJP.pl


prawicowonacjonalistyczny

nacjonalistyczny o charakterze prawicowym


SJP.pl


prawicowonarodowy

narodowy o charakterze prawicowym


SJP.pl


prawicowopepesowski

pepesowski o charakterze prawicowym


SJP.pl


prawicowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prawicowe; cecha tych, którzy są prawicowi

Wiktionary

Prawica – określenie pochodzące z okresu rewolucji francuskiej, kiedy mianem prawicy określano ugrupowania przedstawicieli duchowieństwa, szlachty i arystokracji, które w Zgromadzeniu Narodowym zasiadały po prawej stronie sali, w opozycji do lewicy, czyli zasiadających po lewej stronie polityków żądających przemian społeczno-politycznych. Do końca XIX wieku prawica była kojarzona z grupami zachowawczymi domagającymi się utrzymania feudalnych przywilejów. Współcześnie do prawicy zalicza się partie o charakterze konserwatywnym, nacjonalistycznym, chadeckim, a niekiedy także liberalnym (gospodarczo, nie społecznie).

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. prawica ż., prawicowiec m., prawactwo n., prawak mos./mzw.

 przym. prawicowy, prawy

Wiktionary


prawicowosocjaldemokratyczny

socjaldemokratyczny o charakterze prawicowym


SJP.pl


prawicowy

dotyczący prawicy politycznej, związany z jej poglądami, reprezentujący jej poglądy (np. prawicowy polityk, przekonania prawicowe)


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) polit. związany z prawicą, właściwy prawicy, wywodzący się z prawicy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W miejsce koncepcji federalistycznej zaczęła stopniowo dominować, wywodząca się z nacjonalistycznej myśli prawicowej, koncepcja inkorporacji.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpravʲiˈt͡sɔvɨ, AS: pravʹicovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawica ż., prawicowiec m., prawicowość ż., prawactwo n., prawak mos./mrz.

 przysł. prawicowo

Wiktionary


prawictwo

1. potocznie: bycie prawiczkiem;
2. dawniej: dziewiczość, czystość


SJP.pl


prawiczek

1. mężczyzna, który nie miał nigdy stosunku płciowego;
2. naiwny, niewyrobiony młody mężczyzna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mężczyzna, który nie odbył jeszcze stosunku płciowego

Wiktionary

Dziewictwo, również prawictwo – termin określający stan osoby, która nigdy nie podejmowała stosunków seksualnych. Istnieją tradycje kulturowe i religijne, które przywiązują szczególną wartość i znaczenie temu stanowi, zwłaszcza wobec niezamężnych kobiet, kojarzonemu z pojęciami czystości osobistej, honoru i wartości. Utrata dziewictwa bywa nazywana defloracją.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. prawica ż.

 przym. prawy

Wiktionary


prawiczka

potocznie, żartobliwie o dziewicy


SJP.pl


prawidełko

1. żartobliwie zdrobnienie od: prawidło, zasada;
2. mały przyrząd do prostowania lub formowania


SJP.pl


prawidłakowiec

przedstawiciel rzędu roślin z klasy widłaków jednakozarodnikowych


SJP.pl


prawidło

1. (zwykle w liczbie mnogiej) reguła, norma
2. przyrząd służący do formowania czegoś, zachowania formy czegoś, zwłaszcza szablon o kształcie stopy ludzkiej wkładany do butów dla utrzymania ich fasonu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) przest. zasada, przepis, norma zapewniająca prawidłowość czegoś

 (1.2) rzem. przyrząd służący do utrzymywania pierwotnego kształtu przedmiotów, np. butów, kapeluszy itp.

Wiktionary

Kopyto szewskie – zwane również prawidłem jest narzędziem używanym w pracy szewców do formowania butów. Kopyto może być używane zarówno jako miara uniwersalna, jak i przygotowane dla konkretnej osoby. W nieco zmienionej formie prawidła mogą być również stosowane jako element codziennej pielęgnacji butów zapobiegającej ich zniekształceniom. Najlepsze prawidła wykonane są z drewna bukowego lub cedrowego.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: praˈvʲidwɔ, AS: pravʹidu̯o

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prawidłowy, prawy

 rzecz. prawidłowość ż.

 przysł. prawidłowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) norma

 (1.2) forma, szablon

Wiktionary


prawidłowiej

stopień wyższy od przysłówka: prawidłowo


SJP.pl


prawidłowo

przysłówek

 (1.1) w sposób prawidłowy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Fakty kojarzyłem prawidłowo, z obserwacji wyciągałem właściwe wnioski.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpravʲidˈwɔvɔ, AS: pravʹidu̯ovo

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prawidłowy

 rzecz. prawidło n., prawidłowość

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) właściwie, poprawnie, dobrze

Wiktionary


prawidłowość

spełnianie określonych przepisów, norm


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prawidłowe; cecha tych, którzy są prawidłowi

 (1.2) regularne występowanie jakichś zjawisk zgodnie z określoną regułą

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawidło n.

 przym. prawidłowy

 przysł. prawidłowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) prawo, reguła, zasada

Wiktionary


prawidłowszy

stopień wyższy od przymiotnika: prawidłowy; bardziej prawidłowy


SJP.pl


prawidłowy

taki, jaki być powinien, poprawny, zgodny z obowiązującymi prawidłami


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dobrze uformowany, foremny

 (1.2) zgodny z przyjętymi prawidłami lub założeniami

 (1.3) bezbłędny, poprawny (zgodny z prawdą)

 (1.4) słuszny, odpowiedni, właściwy (pasujący do danej sytuacji)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpravʲidˈwɔvɨ, AS: pravʹidu̯ovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawidłowość ż., prawidło n.

 przysł. prawidłowo

Wiktionary


prawie

tyle co: nieomal; w przybliżeniu, blisko


SJP.pl

partykuła

 (1.1) …informująca o niecałkowitym osiągnięciu danego stanu

 (1.2) stpol. naprawdę, rzeczywiście

 (1.3) mat. z wyjątkiem skończonej liczby przypadków

 (1.4) mat. w teorii miary i probabilistyce: z wyjątkiem zbiorów o mierze zero

 (1.5) mat. w topologii: z wyjątkiem zbiorów pierwszej kategorii

przysłówek

 (2.1) gw-pl|Górny Śląsk. akurat, właśnie, w tej chwili, w sam raz

 (2.2) stpol. prawdziwie

 (2.3) stpol. zupełnie, całkowicie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (3.1) gw-pl|Górny Śląsk. racja

forma rzeczownika|rodzaj=nijaki.

 (4.1) Ms. lp. od: prawo

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nasza wykładowczyni prawie zawsze się spóźnia, wczoraj przyszła prawie pół godziny po czasie.

 (1.3) Funkcja f(x) = |x| jest prawie wszędzie różniczkowalna.

 (1.3) Funkcja f jest prawie wszędzie skończona.

 (1.4) Prawie wszystkie liczby rzeczywiste są niewymierne.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpravʲjɛ, AS: pravʹi ̯e

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) niemal, nieomal, niemalże

Wiktionary


prawiedniki

Prawiedniki – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie lubelskim, w gminie Głusk. Leży nad rzeką Bystrzycą, przy drodze powiatowej z Lublina do Bychawy.

W 1974 roku wieś utraciła 119 ha na rzecz Lublina

Wieś stanowi sołectwo gminy Głusk. Według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z roku 2011 wieś miała 1146 mieszkańców.

Wikipedia


prawienie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|prawić.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈvʲjɛ̇̃ɲɛ, AS: pravʹi ̯ė̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. prawić

 przym. prawy

Wiktionary


prawierównia

obszar o zrównanej powierzchni w wyniku denudacji przebiegającej w klimacie wilgotnym; peneplena


SJP.pl

Wikipedia


prawików

Prawików (niem. Praukau) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wołowskim, w gminie Wołów.

Wikipedia


prawilność

prawilny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest prawilne; cecha tych, którzy są prawilni

Wiktionary

Patrz:

prawilny

Powiązane:

 przym. prawilny

 przysł. prawilnie

Wiktionary


prawilny

środowiskowo:
1. właściwy, odpowiedni;
2. godny szacunku, dobrej reputacji;
3. uczciwy, godny zaufania;
4. zgodny z oczekiwaniami


SJP.pl

przymiotnik jakościowy

 (1.1) slang. właściwy, odpowiedni, dobry

 (1.2) slang. lub gwara. więz. godny szacunku, dobrej reputacji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawilność ż.

 przym. prawy

Wiktionary


prawisła

dawne koryto Wisły


SJP.pl


prawko

1. potocznie: prawo jazdy;
2. zdrobnienie od: prawo


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) pot. prawo jazdy

 (1.2) zdrobn. od: prawo

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Waldkowi zabrali prawko, bo jechał po pijaku.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprafkɔ, AS: prafko

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawo n., prawniczek mos.

 przysł. prawo

Wiktionary


prawniczek

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) zdrobn. od prawnik

forma rzeczownika|rodzaj=żeński.

 (2.1) D. lm. od prawniczka

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) (…) Gustaw to przecież stary druh, jeszcze z czasów, kiedy się młodym prawniczkiem biegało po jour fixach parafialnych od doktorowej do adwokatowej.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawo n., prawnik m., prawniczka ż., prawa ż., prawica ż., prawactwo n., prawak m., prawność ż., prawko n., prawość ż., prawowitość ż.

 przym. prawny, prawniczy, prawowity, prawy

 przysł. prawnie, prawniczo, prawowicie, prawo

 temsłow. prawo-

Wiktionary


prawniczka

1. specjalistka działająca zawodowo w obszarze prawa
2. potocznie: studentka prawa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta prawnik

Wiktionary

Prawnik (w odniesieniu do kobiet dopuszczalna jest forma prawniczka) – osoba pełniąca funkcję lub zawód albo posiadająca wykształcenie prawnicze. Rozumienie tego pojęcia jest niejednolite i zależy od danej kultury (szczególnie kultury prawnej) i porządku prawnego. Dawniej to słowo utożsamiano z doradcą prawnym lub adwokatem.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. prawo n.

:: fm. prawnik mos.

 przym. prawniczy, prawny

 przysł. prawnie, prawo

Wiktionary


prawniczy

dotyczący prawa lub prawnika; prawny (np. nauki prawnicze, terminologia prawnicza)


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dotyczący prawa lub prawników

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Cennym dodatkiem są wzory najczęściej występujących w praktyce prawniczej umów i pism, komentarze specjalistów oraz bibliografia prawnicza.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawniczek mos., prawo n., prawnik m., prawniczka ż., prawność ż.

 czas. prawować się ndk.

 przym. prawny, prawy

 przysł. prawnie, prawo

 przedr. prawo

Wiktionary


prawniczyna

lekceważąco: marny, lichy prawnik


SJP.pl


prawnie

przysłówek

 (1.1) w myśl przepisów prawa, zgodnie z prawem

 (1.2) sądownie, przed sądem, wobec prawa

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wszelkie przejawy niszczenia zamku, wypisywanie niestosownych treści będzie karane nie tylko prawnie - ale i przez rozwścieczone (w takich przypadkach) duchy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpravʲɲɛ, AS: pravʹńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawniczek mos., prawo n., prawnik m., prawniczka ż.

 przym. prawny, prawniczy, nieprawny

 przysł. prawo

 przedr. prawo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) legalnie

Wiktionary


prawnik

1. osoba działająca zawodowo w obszarze prawa
2. potocznie o studencie prawa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) praw. osoba mająca wykształcenie prawnicze

 (1.2) pot. praw. każdy prawnik (1.1) reprezentujący interesy swego klienta

rzeczownik, rodzaj żeński

 (2.1) praw. kobieta posiadająca wykształcenie prawnicze

Wiktionary

Prawnik (w odniesieniu do kobiet dopuszczalna jest forma prawniczka) – osoba pełniąca funkcję lub zawód albo posiadająca wykształcenie prawnicze. Rozumienie tego pojęcia jest niejednolite i zależy od danej kultury (szczególnie kultury prawnej) i porządku prawnego. Dawniej to słowo utożsamiano z doradcą prawnym lub adwokatem.

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Tekst tej umowy jest dla mnie niejasny. Muszę skonsultować się z moim prawnikiem.

 (2.1) Zapytaj moją córkę — jest prawnikiem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpravʲɲik, AS: pravʹńik

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawo n., prawność ż.

:: fż. prawniczka ż.

 czas. prawować się ndk.

 przym. prawniczy, prawny

 przysł. prawo, prawnie

 przedr. prawo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przest. jurysta

 (2.1) prawniczka; przest. jurystka

Wiktionary


prawno

wieś w Polsce


SJP.pl

Prawno – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie opolskim, w gminie Józefów nad Wisłą. Leży nad Wyżnicą (dopływem Wisły).

Prawno posiadało prawa miejskie, które uzyskało pod koniec XVI w. lub na początku XVII w. Miasto nie zdołało się rozwinąć, pomimo tego miejscowość utrzymała prawa miejskie do 12 października 1824.

Wikipedia


prawnofinansowy

przymiotnik

 (1.1) praw. dotyczący prawa finansowego, związany z prawem finansowym

Wiktionary


prawnokarny

odnoszący się do prawa karnego; karnoprawny


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) praw. odnoszący się do prawa karnego, dotyczący prawa karnego, związany z prawem karnym

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W ciągu najbliższych miesięcy IPN dokona oceny skutków prawnokarnych stanu wojennego – aktów prawnych z nim związanych.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) karnoprawny

Wiktionary


prawnokonstytucyjny

przymiotnik

 (1.1) praw. dotyczący zasad prawnych określonych w konstytucji

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpravnɔkɔ̃w̃stɨtuˈt͡sɨjnɨ, AS: pravnokõũ̯stytucyi ̯ny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) konstytucyjnoprawny

Wiktionary


prawnomiędzynarodowy

przymiotnik

 (1.1) praw. polit. dotyczący prawa międzynarodowego, związany z prawem międzynarodowym

Wiktionary


prawnonaturalny

dotyczący prawa naturalnego (prawa natury)


SJP.pl


prawność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prawne

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawo n., prawnik ż./mos.

 przym. prawny, prawniczy

 przysł. prawo

 przedr. prawo

Wiktionary


prawnuczę

prawnuk lub prawnuczka


SJP.pl


prawnuczek

syn wnuka albo wnuczki; prawnuk


SJP.pl


prawnuczka

córka wnuka albo wnuczki


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) córka wnuka lub wnuczki

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Właśnie urodziła się pani kolejna prawnuczka!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈvnut͡ʃka, AS: pravnučka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. wnuk mos., wnuczka ż.

:: fm. prawnuk mos.

Wiktionary


prawnuk

syn wnuka albo wnuczki; prawnuczek


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) syn wnuczki lub wnuka

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jestem pierwszym prawnukiem mojej prababci.

 (1.1) Właśnie urodził się panu kolejny prawnuk.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpravnuk, AS: pravnuk

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. wnuk mos., wnuczka ż.

:: fż. prawnuczka

:: zdrobn. prawnuczek

Wiktionary


prawnuki

synowie i córki wnuka lub wnuczki; prawnukowie


SJP.pl


prawnukowie

przestarzałe: synowie i córki wnuka lub wnuczki; prawnuki


SJP.pl


prawnuś

zdrobniale o prawnuczce


SJP.pl


prawnusia

zdrobniale o prawnuczce


SJP.pl


prawnusio

zdrobnienie od: prawnuk; prawnuś, prawnuczek


SJP.pl


prawny

1. stanowiący prawo, zgodny z prawem (np. normy prawne, moc prawna)
2. zajmujący się prawem, stosowany w prawie; prawniczy (np. nauki prawne)


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który dotyczy prawa, wywodzi się z prawa, jest z nim zgodny

 (1.2) taki, który zajmuje się prawem jako nauką; jest stosowany w tej dziedzinie

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpravnɨ, AS: pravny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawniczek mos., prawo n., prawnik m., prawniczka ż., prawność ż.

 przym. prawniczy

 przysł. prawo, prawnie

 przedr. prawo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) legalny

 (1.2) prawniczy

Wiktionary


prawo

1. ogół przepisów regulujących stosunki międzyludzkie;
2. nakaz, przepis, punkt regulaminu;
3. nauka o prawodawstwie; wydział szkoły wyższej zajmujący się tą nauką;
4. uprawnienie, pozwolenie;
5. (zwykle w l.mn.) zasada dotycząca świata, natury itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) praw. zbiór przepisów, zezwoleń, obowiązków, przywilejów oraz kar związanych z ich nieprzestrzeganiem;

 (1.2) praw. przywilej, zezwolenie na coś;

 (1.3) praw. przepis, norma prawna

 (1.4) nauka o prawie (1.1)

 (1.5) nauk. dobrze opisana i udowodniona teoria opisująca jakieś podstawowe zjawisko;

 (1.6) w wyrażeniach przyimkowych: prawa strona

przysłówek

 (2.1) przest. uczciwie, honorowo

Wiktionary

Prawo w ujęciu przedmiotowym – ogół praw i obowiązków adresatów prawa.

Prawo w ujęciu podmiotowym – wynika z prawa w ujęciu przedmiotowym i jest to prawo do czegoś, np. prawo do życia, prawo do zabezpieczenia społecznego, prawo do pracy. Wśród takich praw wyróżnia się prawa o charakterze społecznym, gospodarczym (ekonomicznym) i politycznym oraz dzieli na prawa podmiotowe I, II i III generacji. W prawie prywatnym przez prawo podmiotowe rozumie się często uprawnienie lub zespół uprawnień, a czasem też obowiązków powiązanych ze sobą funkcjonalnie, np. prawo własności, roszczenie o zapłatę.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Prawo podatkowe jest bardzo skomplikowane.

 (1.2) Nie ma pan prawa zwracać się tak do mojej żony!

 (1.4) Studiuję prawo.

 (1.5) Przecież ty nie znasz podstawowych praw fizyki!

 (1.6) Gdzie jest apteka? Za rogiem, w prawo.

 (2.1) To jedno mam dobre, że nigdy nie kłamię. Zawsze staram się postępować prawo.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpravɔ, AS: pravo

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawa ż., prawnik m., prawniczka ż., prawica ż., prawactwo n., prawak m., prawność ż., prawko n., prawniczek m.

 przym. prawny, prawniczy, prawowity, prawy

 przysł. prawnie

 przedr. prawo-

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kodeks

 (1.3) ustawa

Wiktionary


prawo-

przedrostek

 (1.1) …służący do tworzenia wyrazów związanych z prawem

 (1.2) …służący do tworzenia wyrazów związanych z prawą stroną czegoś

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawniczek mos., prawica ż., prawość ż., prawo n.

 przym. prawy

 przysł. prawo

Wiktionary


prawobrzeże

teren położony na prawym brzegu rzeki


SJP.pl

Prawobrzeże – dzielnica obejmująca południowo-wschodnią część miasta Szczecina, która grupuje 11 jednostek pomocniczych miasta – osiedli. Według danych z 8 marca 2015 w dzielnicy zameldowanych na pobyt stały było 82 450 osób. Jako jedyna leży na prawym, wschodnim brzegu rzeki Regalicy.

W latach 1955–1976 istniała dzielnica Dąbie o takich samych granicach. Obecna dzielnica została ustanowiona w 1990 roku.

Wikipedia


prawobrzeżny

przymiotnik

 (1.1) geogr. położony, znajdujący się na prawym brzegu (nad prawym brzegiem) rzeki

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Omulew jest prawobrzeżnym dopływem Narwi.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpravɔˈbʒɛʒnɨ, AS: pravobžežny

Wiktionary


prawocice

Prawocice – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie trzebnickim, w gminie Zawonia.

Wikipedia


prawodawca

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) praw. lub hist. osoba lub instytucja, która ustanawia prawa albo doprowadziła do ich spisania i kodyfikacji

Wiktionary

Termin prawodawca może być rozumiany dwojako:

  1. Prawodawca faktyczny - podmiot uczestniczący w procesie opracowywania aktów normatywnych i posiadający wpływ na ich treść,
  2. Prawodawca formalny - podmiot, np. organ posiadający kompetencje do ustanowienia aktu normatywnego.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. prawodawczy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ustawodawca; przest. zakonodawca

Wiktionary


prawodawczy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) praw. dotyczący prawodawstwa, związany z prawodawstwem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Komuna była próbą utworzenia państwa nowego typu, w którym połączona była władza prawodawcza i wykonawcza.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawodawstwo n., prawodawca mos., prawodawczyni ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) legislacyjny

Wiktionary


prawodawczyni

kobieta ustanawiająca prawa, przepisy, normy postępowania; ustawodawczyni


SJP.pl


prawodawstwo

Stanowienie prawa, prawodawstwo (inaczej: tworzenie prawa) – kreowanie nowego prawa (nowych norm prawnych).

Wikipedia


prawok

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) mikol. gw-pl|Śląsk Cieszyński. prawdziwek

Wiktionary


prawokomorowy

odnoszący się do prawej komory serca


SJP.pl


prawomocnie

przysłówek

 (1.1) mając moc prawną, obowiązując

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Sąd prawomocnie uniewinnił właścicielkę salonu gier.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawomocność ż., uprawomocnienie n.

 czas. uprawomocnić dk.

 przym. prawomocny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ważnie, wiążąco

Wiktionary


prawomocniej

stopień wyższy od przysłówka: prawomocnie


SJP.pl


prawomocniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: prawomocny


SJP.pl


prawomocność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prawomocne

Wiktionary

Prawomocność – stan prawny odnoszący się do rozstrzygnięć organów administracyjnych (takich jak: decyzja administracyjna czy postanowienie) oraz do orzeczeń sądowych (wyrok, postanowienie, nakaz zapłaty), mający miejsce wówczas, gdy orzeczenie sądowe lub rozstrzygnięcie organu administracji nie może być zmienione ani uchylone poprzez wniesienie środka odwoławczego lub zaskarżenia.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. prawomocny

 przysł. prawomocnie

Wiktionary


prawomocny

o wyroku sądowym: mający moc prawną


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) praw. posiadający moc prawną

Wiktionary

Prawomocny (ang. The Grinder) – amerykański serial telewizyjny (sitcom) stworzony przez Jarrada Paula oraz Andrew Mogela, który został wyprodukowany przez The Detective Agency oraz 20th Century Fox Television. Serial jest emitowany od 29 września 2015 roku przez FOX. 28 października stacja poinformowała o zamówieniu pełnego sezonu.

W Polsce serial jest emitowany od 29 stycznia 2016 roku przez Fox Comedy

13 maja 2016 roku, stacja FOX anulowała serial po pierwszym sezonie.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. prawomocność ż.

 przysł. prawomocnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) obowiązujący, ważny

Wiktionary


prawomyślniej

stopień wyższy od przysłówka: prawomyślnie


SJP.pl


prawomyślniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: prawomyślny


SJP.pl


prawomyślność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prawomyślne; cecha tych, którzy są prawomyślni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prawomyślny

 przysł. prawomyślnie

Wiktionary


prawomyślny

postępujący zgodnie z zasadami prawa


SJP.pl


prawonabywczyni

prawonabywca


SJP.pl

Patrz:

prawonabywca

prawonożność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest prawonożne; cecha tych, którzy są prawonożni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prawonożny

 przysł. prawonożnie

Wiktionary


prawonożny

posługujący się przede wszystkim prawą nogą


SJP.pl


prawooczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest prawooczne; cecha tych, którzy są prawooczni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prawooczny

 przysł. prawoocznie

Wiktionary


prawopis

przestarzałe: zbiór reguł ortograficznych obowiązujących w danym języku


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) daw. zbiór zasad ortograficznych

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (2.1) daw. osoba, która spisuje prawa

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pisownia, ortografia

Wiktionary


praworącz

prawą ręką; za pomocą prawej ręki


SJP.pl


praworęczna

kobieta posługująca się przede wszystkim prawą ręką


SJP.pl


praworęcznie

przysłówek

 (1.1) z wykorzystaniem prawej ręki

Wiktionary


praworęczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) posługiwanie się głównie prawą ręką, jej większa sprawność;

Wiktionary

Praworęczność – typowa dla znacznej większości ludzi funkcjonalność prawej i lewej ręki.

Szacuje się, że około 75-90% ludności jest praworęczna. Osoby praworęczne wykonują większość czynności wymagających dużej precyzji ruchów za pomocą ręki prawej. Praworęczność wynika z silniejszego rozwoju lewej półkuli mózgowej u osób praworęcznych.

Osoby praworęczne posiadają również znacznie bardziej wykształconą całą prawą część ciała ("prawonożność", "prawouszność", "prawooczność").

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Praworęczność wykazuje ponad 70% ludzkości.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpravɔˈrɛ̃n͇t͡ʃnɔɕt͡ɕ, AS: pravorṇčność

Wiktionary

Powiązane:

 przym. praworęczny

 rzecz. praworęczny mos.

Wiktionary


praworęczny

osoba posługująca się przede wszystkim prawą ręką


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) posługujący się głównie prawą ręką

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (2.1) osoba praworęczna (1.1)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpravɔˈrɛ̃n͇t͡ʃnɨ, AS: pravorṇčny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. praworęczność, praworęki, prawa ręka, praworęczna, praworęka

 przym. praworęki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) praworęki

 (2.1) praworęki

Wiktionary


praworęki

posługujący się przede wszystkim prawą ręką; praworęczny


SJP.pl


praworządnie

przysłówek

 (1.1) respektując prawo i sprawiedliwość

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Padł na posterunku pierwszy Prezydent Rzeczy Pospolitej, obrany praworządnie na mocy jej praw Konstytucyjnych, po złożeniu przysięgi przed Bogiem, iż dla Polski pracować będzie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. praworządność

 przym. praworządny

Wiktionary


praworządność

zasada, według której wszelkie działania rządu muszą być prowadzone zgodnie z obowiązującymi prawami


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co praworządne; cecha tych, którzy są praworządni;

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Pan bowiem zapewnia praworządność swojemu ludowi / i lituje się nad swymi sługami.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. praworządny

 przysł. praworządnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) legalizm

Wiktionary


praworządnościowy

praworządność


SJP.pl

Patrz:

praworządność

praworządny

kierujący się prawem w swoich decyzjach, postępowaniu


SJP.pl

przymiotnik jakościowy

 (1.1) praw. postępujący lub rządzony zgodnie z prawem; także. świadczący o zgodności z zasadami prawa

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. praworządność ż.

 przysł. praworządnie

Wiktionary


prawość

prawy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, kto jest prawy

Wiktionary

Uczciwość, prawość – cecha ludzka, polegająca w relacjach społecznych na wywiązywaniu się z danego słowa oraz przestrzeganiu reguł społecznych (uznanych norm moralnych), nawet gdy inni tego nie widzą lub nie oczekują.

Słowo uczciwość określa zarówno konkretne postępowanie w danych okolicznościach, jak i trwałą cechę charakteru.

Wikipedia

Patrz:

prawy

Wymowa:

IPA: ˈpravɔɕt͡ɕ, AS: pravość

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prawy

 rzecz. prawniczek mos., prawica ż.

 przedr. prawo-

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) uczciwość, szlachetność, cnotliwość, zacność

Wiktionary


prawoskręt

skręt w prawo


SJP.pl


prawoskrętność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prawoskrętne

Wiktionary

Prawoskrętność – to kierunek obrotu ciała lub zwrot krzywej zgodny z obrotem wskazówek zegara, przy czym patrzymy na wskazówki zegara "od góry".

Ścisłe określenie wymaga wyboru układu współrzędnych prawoskrętnego: jeżeli punkt kreśli krzywą na płaszczyźnie XY, to krzywa zakreślana przez ten punkt jest prawoskrętna, gdy obraca się zgodnie ze wskazówkami zegara, jeśli obserwuje się ją od strony osi Z układu współrzędnych prawoskrętnego.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. prawoskręt m.

 przym. prawoskrętny

 przysł. prawoskrętnie

Wiktionary


prawoskrętny

przymiotnik

 (1.1) obrócony / obracający się w prawą stronę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wszystkie normalne śruby są z gwintem prawoskrętnym.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpravɔˈskrɛ̃ntnɨ, AS: pravoskrntny

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prawoskrętnie

 rzecz. prawoskrętność ż.

Wiktionary


prawoskrzydłowa

zawodniczka grająca na prawym skrzydle w grach zespołowych


SJP.pl


prawoskrzydłowy

taki, który gra na prawym skrzydle w grach drużynowych


SJP.pl


prawoślaz

roślina zielna z rodziny ślazowatych, uprawiana w Eurazji jako roślina lecznicza lub ozdobna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) bot. nazwa systematyczna|Althaea|L.|ref=tak., rodzaj roślin wieloletnich z rodziny ślazowatych;

 (1.2) pot. roślina z rodzaju prawoślaz (1.1)

Wiktionary

Wikipedia

Synonimy:

 (1.2) gw-pl|Górny Śląsk|ajbis, chleboszek świyntojański, chlyb świyntojański.

Wiktionary


prawostronność

prawostronny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prawostronne

Wiktionary

Patrz:

prawostronny

Powiązane:

 przym. prawostronny

 przysł. prawostronnie

Wiktionary


prawostronny

1. znajdujący się albo odbywający się po prawej stronie;
2. zgodny z kierunkiem ruchu wskazówek zegara


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) znajdujący się lub odbywający się po prawej stronie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) San jest prawostronnym dopływem Wisły.

 (1.1) W Polsce obowiązuje ruch prawostronny.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpravɔˈstrɔ̃nːɨ, AS: pravostrõ•ny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawostronność ż.

 przysł. prawostronnie

Wiktionary


prawosł.

skrót od: prawosławny


SJP.pl


prawosławie

ortodoksyjny odłam chrześcijaństwa obrządku wschodniego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) rel. ortodoksyjne wyznanie chrześcijańskie, które powstało w wyniku podziału chrześcijaństwa w 1054 roku (schizmy wielkiej);

Wiktionary

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌpravɔˈswavʲjɛ, AS: pravosu̯avʹi ̯e

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawosławny m.

 przym. prawosławny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ortodoksja, wyznanie prawosławne

Wiktionary


prawosławna

odnoszący się do prawosławia, należący do prawosławia


SJP.pl


prawosławny

odnoszący się do prawosławia, należący do prawosławia


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) rel. odnoszący się do prawosławia, należący do prawosławia

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (2.1) rel. wyznawca prawosławia

Wiktionary

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌpravɔˈswavnɨ, AS: pravosu̯avny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawosławie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ortodoksyjny

Wiktionary


prawotwórca

dawniej: prawodawca


SJP.pl


prawotwórczy

stanowiący źródło prawa


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który tworzy prawo

Wiktionary


prawotwórstwo

tworzenie prawa


SJP.pl


prawować

prawować się -
1. prowadzić o coś proces sądowy;
2. potocznie: spierać się, kłócić się


SJP.pl


prawowicie

przysłówek sposobu

 (1.1) w sposób prawowity

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Komunistyczny rząd w Chinach uważa, że ​​Tajwan jest oderwaną prowincją, która prawowicie jest częścią Chin.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpravɔˈvʲit͡ɕɛ, AS: pravovʹiće

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawniczek mos., prawowitość ż.

 przym. prawowity

Wiktionary


prawowierna

ortodoksyjny;
1. zakładający ścisłe przestrzeganie swoich zasad;
2. rygorystycznie przestrzegający jakiejś doktryny


SJP.pl


prawowierniej

stopień wyższy od przysłówka: prawowiernie


SJP.pl


prawowierność

ścisłe przestrzeganie określonego kredo; ortodoksyjność


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prawowierne; cecha tych, którzy są prawowierni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prawowierny

 rzecz. prawowierny mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ortodoksja

Wiktionary


prawowierny

ortodoksyjny;
1. zakładający ścisłe przestrzeganie swoich zasad;
2. rygorystycznie przestrzegający jakiejś doktryny


SJP.pl

przymiotnik jakościowy

 (1.1) całkowicie wierny dogmatom danej religii lub doktryny

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) ktoś ściśle przestrzegający zasad danej wiary lub doktryny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Prawą wiarę zachowali ci, których czyste i pokorne zostały obyczaje, których nauka jedna i niezmienna, a których zna świat od wieków, pod nazwą chrześcijan katolików prawowiernych.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawowierność ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ortodoksyjny

 (2.1) ortodoks, ortodoksa

Wiktionary


prawowitość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co jest prawowite

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpravɔˈvʲitɔɕt͡ɕ, AS: pravovʹitość

Wiktionary

Powiązane:

 przysł. prawowicie

 przym. prawowity

 rzecz. prawniczek mos.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) legalność

Wiktionary


prawowitszy

stopień wyższy od przymiotnika: prawowity


SJP.pl


prawowity

legalny, właściwy, mający prawo do czegoś


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) legalny, uzasadniony prawnie, zgodny z prawem, właściwy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpravɔˈvʲitɨ, AS: pravovʹity

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawniczek mos., prawo n., prawowitość ż.

 przysł. prawo, prawowicie

 przedr. prawo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prawy, zgodny z przepisami, dozwolony prawem, mający tytuł prawny / legitymację prawną

Wiktionary


prawoznawca

osoba o wykształceniu prawniczym


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) nauk. praw. specjalista zajmujący się nauką o prawie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Tobiasz przecież nie jest praktykującym prawnikiem, to prawoznawca, naukowiec.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawoznawstwo n.

:: fż. prawoznawczyni ż.

 przym. prawoznawczy

Wiktionary


prawoznawczy

związany z nauką lub znajomością prawa


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z prawoznawstwem lub prawoznawcą

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Lekcje będą rozszerzone o elementy medioznawcze i prawoznawcze.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌpravɔˈznaft͡ʃɨ, AS: pravoznafčy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawoznawstwo n., prawoznawca ż.

Wiktionary


prawoznawczyni

kobieta o wykształceniu prawniczym


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) nauk. praw. kobieta zajmująca się nauką o prawie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Bogna to wybitna prawniczka i prawoznawczyni specjalizująca się w prawie konstytucyjnym.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawoznawstwo n.

:: fm. prawoznawca m.

Wiktionary


prawoznawstwo

nauka lub znajomość prawa; jurysprudencja


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) nauk. praw. ogół wiedzy o prawie

Wiktionary

Nauki prawne – zbiór nauk społecznych zawierających elementy nauk humanistycznych i nauk ścisłych, zajmujących się prawem.

Jako synonimy nauk prawnych używa się również terminów prawoznawstwo czy jurysprudencja, są to jednak terminy wieloznaczne. Prawoznawstwo oznaczać może również teorię prawa, natomiast jurysprudencja uznawana jest za jedną z ogólnych nauk prawnych, specyficzną szczególnie dla krajów common law.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. prawoznawca mos., prawoznawczyni ż.

 przym. prawoznawczy

 przysł. prawoznawczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prawo

Wiktionary


prawszy

rzadki stopień wyższy od przymiotnika: prawy; bardziej prawy


SJP.pl


prawuj

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) przest. brat babci

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przedwieć, dziad wujeczny

Wiktionary


prawujeczny

przymiotnik

 (1.1) dotyczący brata dziadka lub babci

Wiktionary


prawus

prawak;
1. pogardliwie: prawicowiec (osoba o poglądach prawicowych);
2. potocznie: osoba praworęczna


SJP.pl


prawy

1. znajdujący się po stronie przeciwnej w stosunku do strony znajdowania się serca bądź ręki bliższej sercu;
2. podniośle: szlachetny;
3. o stronie tkaniny, ubioru: zewnętrzny;
4. rzadko: prawicowy;
5. przestarzale: legalny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) znajdujący się po przeciwnej stronie ciała człowieka w stosunku do tej, gdzie jest serce

 (1.2) o człowieku: uczciwy, szlachetny

 (1.3) polit. prawicowy, konserwatywny

 (1.4) kraw. (o stronie tkaniny, odzieży): przeznaczony do noszenia na danej stronie

 (1.5) stpol. prawdziwy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przy moim komputerze prawy głośnik nie działa.

 (1.2) W średniowieczu rycerze byli prawymi ludźmi.

 (1.2) Niech zostaną wymazani z księgi żyjących / i niech nie będą zapisani z prawymi!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpravɨ, AS: pravy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prawo n., prawość ż., prawica ż., prawicowość ż., prawactwo n., prawak mzw./mos., prawidło n., prawiczek mos., prawienie n.

 czas. prawić ndk.

 przym. prawilny, prawniczy

 przysł. prawo, prawilnie

 temsłow. prawo-

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) cnotliwy, przest. (za)cny, sprawiedliwy, porządny, uczciwy, przyzwoity, moralny

 (1.4) zewnętrzny, wierzchni

Wiktionary


prawyborczy

prawybory


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z prawyborami, dotyczący prawyborów

Wiktionary

Patrz:

prawybory

Powiązane:

 rzecz. prawybory nmos.

Wiktionary


prawybory

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) polit. wstępne wybory, które odbywają się na niewielkim obszarze kraju i są organizowane w ramach kampanii wyborczej jako rodzaj sondażu

Wiktionary

Prawybory – wybory wstępne, których wynik może być niewiążący lub wiążący w późniejszych właściwych wyborach. Służą do zbadania opinii publicznej lub wyłonienia kandydatów mogących startować w późniejszych wyborach właściwych. Ich znaczenie jest uzależnione od ordynacji wyborczej i w wielu systemach politycznych (np. w USA) jest to część procedury wyborczej.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W ostatnich wyborach prezydenckich prawybory w Partii Demokratycznej odbyły się w 39 stanach, zaś w Partii Republikańskiej w 38 stanach.

 (1.1) Już w latach czterdziestych Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych uznał prawybory za nierozłączną część procedury wyborczej. Wtedy też na stałe weszły one do kalendarza wyborczego w USA.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prawyborczy

Wiktionary


prawybuch

pierwotny wybuch, który zainicjował powstanie wszechświata


SJP.pl


prawykonanie

Prapremiera − określenie odnoszące się do pierwszego pokazu filmowego, przedstawienia teatralnego bądź operowego lub wykonania innego utworu muzycznego po raz pierwszy w historii. Prapremiera danego dzieła jest tylko jedna.Prapremierą czasem określa się w teatrze także próbę generalną − czyli ostatnią próbę przed premierą danej inscenizacji. Jest ona z reguły (choć nie zawsze) otwarta dla wszystkich zainteresowanych − często nieodpłatnie, w przeciwieństwie do zwykłych przedstawień.

Wikipedia


prawzorzec

pierwotny, podstawowy wzorzec; archetyp, prototyp, prawzór, pierwowzór


SJP.pl


praxis

z łaciny, w filozofii: realne działania i faktyczny stan rzeczy w przeciwieństwie do teorii; praktyka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) filoz. rzeczywiste działanie i faktyczny stan rzeczy w opozycji do postulatów i teorii

 (1.2) książk. praktyka; proces zastosowania teorii, praktykowania idei

Wiktionary

  • Praxis – projekt muzyczny
  • Praxis (proces) - process gdzie teoria jest przekształcana w praktyke
  • Praxis – jugosłowiańska szkoła filozoficzna
  • Praxis (czasopismo)
  • Praxis Makes Perfect – album grupy Neon Neon

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈpraksʲis, AS: praksʹis

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prakseologia ż., praksja ż., praktyka ż., praktycyzm mrz., praktyk m., praktyczność ż., praktykowanie n., wypraktykowanie n., praktykant m., praktykantka ż., prakseolog m., prakseolożka ż.

 czas. praktykować ndk., wypraktykować dk.

 przym. praktyczny, niepraktyczny, prakseologiczny, praktykancki

 przysł. praktycznie, niepraktycznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) praktyka

Wiktionary


praz

zielonkawa odmiana kwarcu, minerał używany w jubilerstwie i zdobnictwie; prazem (rzadziej)


SJP.pl

Francja:

  • Praz-sur-Arly – gmina

Osoby:

  • Lucien Praz – szwajcarski architekt
  • Mario Praz – włoski historyk sztuki

Inne:

  • praz – minerał
  • Praz de Lys – Sommand – francuski ośrodek narciarski
  • Praz siabie – album BN

Zobacz też:

  • La Praz
  • Pras
  • Tremplin du Praz

Wikipedia


prażak

potocznie o mieszkańcu Pragi (stolicy Czech)


SJP.pl


prażalnictwo

dział przemysłu zajmujący się prażeniem rud


SJP.pl


prażalniczy

stosowany przy prażeniu, używany w prażalnictwie; prażalny


SJP.pl


prażalny

stosowany przy prażeniu, używany w prażalnictwie; prażalniczy


SJP.pl


prażanin

mieszkaniec Pragi


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Pragi

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈʒãɲĩn, AS: pražãńĩn

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Praga ż.

:: fż. prażanka ż.

 przym. praski

Wiktionary


prażanka

mieszkanka Pragi


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Pragi

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈʒãnka, AS: pražãnka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Praga ż.

:: fm. prażanin mos.

 przym. praski

Wiktionary


prażarłacz

przedstawiciel rzędu wymarłych morskich ryb chrzęstnoszkieletowych


SJP.pl


prażarłacze

przedstawiciel rzędu wymarłych morskich ryb chrzęstnoszkieletowych


SJP.pl

Wikipedia


prążek

wąski podłużny fragment odróżniający się od tła barwą lub fakturą, często stanowiący element powtarzalnego wzoru


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) długi, wąski pasek, prosty lub wygięty; cienka pręga, linia wyróżniająca się na jakim tle

forma rzeczownika.

 (2.1) lm. D. od prążka

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) J. Fraunhofer, kierując swój spektrometr w stronę Słońca (r. 1814), stwierdził, że na tle całego widma ciągłego rozszczepionego światła, od fioletu do czerwieni, występuje kilkaset ciemnych prążków.

 (1.1) Do typowych organelli pinealocytów należą np. prążki synaptyczne.

 (1.1) Spodnie męskie miały szerokie pasy, o przewadze czerwieni, w spódnicach dominowała czerwień, zapaski miały wąskie białe i czerwone prążki.

 (2.1) Są prążki i nie ma prążek.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) żyłka, kreska, linijka, bruzdka, smużka

Wiktionary


prażelnik

dawniej: majster prażalni


SJP.pl


prazem

zielonkawa odmiana kwarcu, minerał używany w jubilerstwie i zdobnictwie; praz (częściej)


SJP.pl


prażenie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|prażyć.

Wiktionary

  • prażenie – poddawanie żywności działaniu wysokiej temperatury bez użycia tłuszczu
  • prażenie – ogrzewanie substancji stałych w wysokiej temperaturze, niższej od ich temperatury topnienia, w celu spowodowania przemian fizycznych lub chemicznych

Wikipedia

Powiązane:

 czas. prażyć

Wiktionary


prazeodym

pierwiastek chemiczny o symbolu Pr


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. pierwiastek chemiczny o symbolu Pr i liczbie atomowej 59;

Wiktionary

Prazeodym (Pr, łac. praseodymium) – pierwiastek chemiczny z grupy lantanowców w układzie okresowym. Nazwa pochodzi od greckich słów πρασιoς (prasios) i διδυμoς (didymos) dających razem określenie „zielony bliźniak”.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jakie właściwości chemiczne ma prazeodym?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprazɛˈɔdɨ̃m, AS: prazeodỹm

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prazeodymowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) symbol. Pr

Wiktionary


prazeodymowy

prazeodym


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) przym. od prazeodym

Wiktionary

Patrz:

prazeodym

Wymowa:

IPA: ˌprazɛɔdɨ̃ˈmɔvɨ, AS: prazeodỹmovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prazeodym mrz.

Wiktionary


prazięć

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) przest. mąż wnuczki

Wiktionary


praziemia

ziemia u zarania dziejów


SJP.pl


prazjola

niewielki glon porastający skały, często tworzący duże, zielone powierzchnie


SJP.pl


prazjolowiec

rodzaj rośliny z gromady zielenic


SJP.pl


prążka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przest. prążek

forma rzeczownika.

 (2.1) lp. D. od prążek

Wiktionary

Przykłady

 (2.1) Jest prążek i nie ma prążka.

Wiktionary


prążki

wąski podłużny fragment odróżniający się od tła barwą lub fakturą, często stanowiący element powtarzalnego wzoru


SJP.pl


prążkowany

przymiotnik

 (1.1) mający powierzchnię pokrytą prążkami, mający wzór w kształcie podłużnych, poprzecznych, skośnych, często kolorowych paseczków

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) "Mieszałam" moje bikini, np. kwiatowy top, a do tego prążkowany dół.

 (1.1) Powierzchnia nasion może być gładka (…) niekiedy znów prążkowana i siatkowana.

 (1.1) Widziałem małe, żółtawe pszczółki i większe, tak zwane włoskie, czarno-prążkowane, jak siadając na kwiatach, to powojów, to wreszcie na żółtych kwiatkach bluszczów, zamiatały nogami słodki pył i obładowane odlatywały do ulów.

 (1.1) Krawcy są po prostu mordowani o udzielanie kredytów z długim terminem na paskowane i prążkowane garnitury.

Wiktionary


prążkowie

część kresomózgowia parzystego


SJP.pl

Prążkowie (łac. striatum) – część kresomózgowia, na którą składają się jądro ogoniaste (nucleus caudatus) i skorupa (putamen).

Wikipedia


prążkówka

karbica prążkówka - gatunek ćmy z rodziny garbatkowatych


SJP.pl


prążkowy

prążek


SJP.pl

Patrz:

prążek

prażma

pszenne lub żytnie ziarno prażone albo pieczone


SJP.pl

Prażma (Diplodus annularis) – gatunek ryby z rodziny prażmowatych.

Wikipedia


prażmo

pszenne lub żytnie ziarno prażone albo pieczone


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) daw. prażone ziarno

Wiktionary

Prażmo (cz. Pražmo, niem. Pražma) – wieś gminna w kraju morawsko-śląskim, w powiecie Frydek-Mistek w Czechach. Miejscowość leży na historycznym Śląsku Cieszyńskim, w Beskidzie Morawsko-Śląskim nad rzeką Morawką.

Wikipedia


prażmów

1. wieś w województwie lubelskim, w powiecie ryckim;
2. wieś w województwie łódzkim, w powiecie sieradzkim;
3. wieś w województwie mazowieckim, w powiecie piaseczyńskim,


SJP.pl

W Polsce
  • Prażmów – wieś w woj. lubelskim, w pow. ryckim, w gminie Stężyca
  • Prażmów – wieś w woj. łódzkim, w pow. sieradzkim, w gminie Burzenin
  • Prażmów – wieś w woj. mazowieckim, w pow. piaseczyńskim, w gminie Prażmów
  • Prażmów – przystanek kolejowy w Nowym Prażmowie

Zobacz też: Nowy Prażmów

Wikipedia


prażmowate

o cechach prażmowatych (rodzina ryb)


SJP.pl

Prażmowate (Sparidae) – rodzina głównie morskich ryb okoniokształtnych. Sporadycznie występują w wodach słodkich i słonawych. Poławiane gospodarczo i w wędkarstwie. Do najbardziej znanych przedstawicieli należą: bops, dorada, kantar, kielec, morlesz, pagrus różowy, prażma i sargus.

Wikipedia


prażmowaty

o cechach prażmowatych (rodzina ryb)


SJP.pl


prażmowski

Prażmów


SJP.pl

Patrz:

Prażmów

prażnia

urządzenie do podgrzewania nasion przed wytłoczeniem oleju


SJP.pl


prażnica

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) archeol. prostokątna duża brytfanna, wykonana z gliny

Wiktionary


prażnik

regionalne, dawniej: odpust, święto, zwłaszcza religijne


SJP.pl


prażoki

regionalnie: potrawa z prażonej mąki żytniej lub gryczanej, okraszona zwykle słoniną; lemieszka, prażucha


SJP.pl


prażonka

1. potrawa z ziemniaków, wędliny, cebuli i kapusty, przygotowywana nad ogniskiem w dużym garze; duszonka, pieczonka;
2. cieniutkie, prażone plasterki ziemniaka; prażynka


SJP.pl


prażonki

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) kulin. zapiekanka zwykle ziemniaczana, przygotowywana w żeliwnym kociołku na ognisku;

Wiktionary

Prażonki – potrawa pochodząca z regionu współczesnych gmin Zawiercie oraz Myszków. W mieszczącej się tam Porębie co roku organizowany jest „Światowy Festiwal Prażonek” Potrawa ta jest nieodłącznym elementem tradycyjnej kuchni lokalnej szczególnie częstej w okresie wiosenno-jesiennym, jednak niemal niespotykana w gastronomii z uwagi na czas wymagany do przygotowania jej na świeżo.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: praˈʒɔ̃nʲci, AS: pražõnʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 czas. prażyć

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kociołek, pieczonki, duszonki

Wiktionary


prażony

przymiotnik

 (1.1) poddany działaniu wysokiej temperatury

Wiktionary

Powiązane:

 czas. prażyć

Wiktionary


prażubr

wymarły gatunek ssaka krętorogiego; żubr pierwotny; żubr stepowy


SJP.pl

Żubr pierwotny, żubr stepowy, prażubr (†Bison priscus) – wymarły gatunek dużego ssaka krętorogiego zamieszkujący w plejstocenie Europę i Azję Środkową, Beringię i Amerykę Północną.

Wikipedia


prażucha

regionalnie:
1. potrawa z prażonej mąki żytniej lub gryczanej, okraszona zwykle słoniną; lemieszka ziemniaczana, prażoki;
2. kluska formowana z ziemniaków ugniecionych z uprażoną mąką; kluska prażona


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) reg. kulin. potrawa z wyprażonej mąki i wody, podawana w formie klusek;

 (1.2) reg. kulin. potrawa z ziemniaków i wyprażonej mąki;

Wiktionary

Prażucha (staropol. lemieszka) – staropolska potrawa (kluski) obecnie charakterystyczna dla regionalnej kuchni wiejskiej Lubelszczyzny. Nazwa pochodzi od wyprażania mąki. Ciasto wyrabia się z mąki pszennej i gryczanej. Gotową prażuchę podaje się ze skwarkami.


Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Babcia przyrządziła dziś prażuchę.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prażynka

 czas. prażyć

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) lemieszka, prażuchy, prażoki

 (1.2) lemieszka, prażuchy, fusier

Wiktionary


prażuchy

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) zob. prażucha.

Wiktionary

Prażonki – potrawa pochodząca z regionu współczesnych gmin Zawiercie oraz Myszków. W mieszczącej się tam Porębie co roku organizowany jest „Światowy Festiwal Prażonek” Potrawa ta jest nieodłącznym elementem tradycyjnej kuchni lokalnej szczególnie częstej w okresie wiosenno-jesiennym, jednak niemal niespotykana w gastronomii z uwagi na czas wymagany do przygotowania jej na świeżo.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: praˈʒuxɨ, AS: pražuχy

Wiktionary


prażyć

1. poddawać produkty żywnościowe działaniu wysokiej temperatury; przypiekać;
2. oddziaływać gorącem, palić, piec


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany

 (1.1) kulin. poddawać żywność działaniu wysokiej temperatury bez użycia tłuszczu

 (1.2) wojsk. ostrzeliwać ogniem ciągłym, strzelać seriami

 (1.3) smagać, chłostać, bić

czasownik zwrotny niedokonany prażyć się

 (2.1) kulin. być poddawanym działaniu wysokiej temperatury bez użycia tłuszczu

 (2.2) książk. wystawiać się na działanie silnego gorąca

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpraʒɨt͡ɕ, AS: pražyć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prażucha ż., prażynka ż., prażonka ż., prażenie n., prażonki nmos.

 przym. prażony

 czas. uprażyć dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) piec, przypiekać

Wiktionary


prażynka

cieniutkie, prażone plasterki ziemniaka; prażonka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kulin. cienki, lekko solony plasterek prażonego ziemniaka

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Najlepsze są prażynki ziemniaczane bez dodatkowego smaku.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: praˈʒɨ̃nka, AS: pražnka

Wiktionary

Powiązane:

 czas. prażyć (się)

 rzecz. prażucha, prażoki, prażalnia

 przym. prażalniczy

Wiktionary


prał.

skrót

 (1.1) = kośc. prałat

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ze sprawowanej funkcji nieoczekiwanie ustąpił sekretarz generalny episkopatu USA ks. prał. Jeffrey Burrill.

Wiktionary


prałacki

odnoszący się do prałata, należący do prałata


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) kośc. dotyczący prałata

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prałat mos.

Wiktionary


prałactwo

dawniej: prałatura


SJP.pl


prałat

wyższy dostojnik katolicki


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) rel. wyższy dostojnik w Kościele katolickim;

Wiktionary

Prałat (łac. praelatus – przełożony) – w Kościele katolickim prezbiter lub biskup mający zwyczajną władzę kościelną w prałaturze terytorialnej lub personalnej. Potocznie używa się jednak tego terminu w stosunku do kapłanów obdarzonych godnościami honorowymi przez Stolicę Apostolską lub biskupa diecezji, w której istnieje kapituła.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈprawat, AS: prau̯at

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prałacki

Wiktionary


prałatura

urząd, godność prałata


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kośc. jednostka administracyjna zarządzana przez prałata terytorialnego

Wiktionary

Prałat (łac. praelatus – przełożony) – w Kościele katolickim prezbiter lub biskup mający zwyczajną władzę kościelną w prałaturze terytorialnej lub personalnej. Potocznie używa się jednak tego terminu w stosunku do kapłanów obdarzonych godnościami honorowymi przez Stolicę Apostolską lub biskupa diecezji, w której istnieje kapituła.

Wikipedia


pre

skrót od: Polska Rada Ekumeniczna


SJP.pl


pre-order

zamówienie produktu przed jego oficjalną premierą; preorder


SJP.pl


pre-paid

[czytaj: pripejd] sprzedaż określonych towarów na zasadach przedpłaty; prepaid


SJP.pl


preadamita

hipotetyczny człowiek żyjący przed biblijnym Adamem


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) poprzednik biblijnego Adama

Wiktionary


prealpy

pasmo górskie w Alpach


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga, nazwa własna

 (1.1) geogr. wspólna nazwa części łańcucha górskiego Alp;

Wiktionary

Prealpy (fr. Préalpes, wł. Prealpi, niem. Voralpen) – wspólna nazwa części łańcucha górskiego Alp. Prealpy zachodnie leżą we Francji, w Szwajcarii i częściowo we Włoszech, na zachodnich i północnych krańcach Alp. Prealpy wschodnie leżą w Austrii, w Niemczech, we Włoszech i Słowenii.

Wikipedia


preambula

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rzad. wstęp zawierający wyjaśnienie

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

 (1.1) wstęp

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia. etym|łac|praeambulus. → idący przodem

uwagi.

tłumaczenia.

źródła.

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

 (1.1) wstęp

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia. etym|łac|praeambulus. → idący przodem

uwagi.

tłumaczenia.

źródła.

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


preambulum

Wikipedia


preambuła

wstęp do aktu prawnego; preambula; preambulum


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) praw. uroczysty wstęp do aktu prawnego;

Wiktionary

Preambuła (łac. praeambulum, od praeambulare „iść wcześniej”) – wstęp do aktu prawnego, zwykle o istotnym znaczeniu politycznym (umowy międzynarodowe, konstytucje, rzadziej ustawy i akty niższego rzędu), opisujący okoliczności wydania aktu oraz określający cele, jakim powinien on służyć.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Senator powiedział, że przyjęcie ustawy bez preambuły wynikało po prostu z błędu.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) arenga

Wiktionary


preanimizm

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) etap poprzedzający animizm

Wiktionary

Wikipedia


preapeniny

przedgórze Apeninów


SJP.pl


preautoryzacja

operacja bankowa polegająca na zablokowaniu środków klienta na poczet przyszłej płatności


SJP.pl

Preautoryzacja – operacja, polegająca na możliwości czasowego zablokowania – na poczet późniejszych płatności – środków na rachunku klienta, posiadającego kartę kredytową (tłoczoną), wydawaną w ramach organizacji kart płatniczych: Visa, MasterCard i Diners Club.

Wikipedia


preautoryzować

w bankowości: czasowo blokować środki pieniężne klienta na poczet przyszłej płatności


SJP.pl


preawizacja

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) poczt. wstępne zawiadomienie o nadejściu przesyłki

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. awizacja ż., awizowanie n., awizo n.

 czas. preawizować ndk., awizować ndk.

 przym. awizacyjny

Wiktionary


prebaby

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) gwara. zob. poprawiny.

Wiktionary


prebenda

dawniej: część dochodów kościoła katolickiego przekazywana duchownym za pełnienie funkcji kościelnych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przest. kośc. część dochodów, które duchowni otrzymują jako wynagrodzenie za pełnione obowiązki;

Wiktionary

Prebenda – uposażenie duchownych niepołączone zasadniczo ze sprawowaniem obowiązków duszpasterskich. Osobę czerpiącą dochody z prebendy zwano prebendarzem lub prebendariuszem.

Prebendy powstały w średniowieczu, w celu zapewnienia utrzymania duchownym nieposiadającym dochodów z działalności duszpasterskiej. Dotyczyło to przede wszystkim kanoników kapituł katedralnych sprawujących funkcje administracyjne w diecezji. Prebendy zastąpiły wcześniejszą wspólnotę dochodów członków kapituły. W Polsce już w XIII wieku każdy kanonik miał swoje odrębne uposażenie, czyli prebendę.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: prɛˈbɛ̃nda, AS: prebnda

Wiktionary


prebiotyczny

1. prebiotyk;
2. istniejący przed powstaniem życia; protobiotyczny


SJP.pl


prebiotyk

składnik pożywienia nieulegający trawieniu, pobudzający aktywność korzystnych dla organizmu człowieka bakterii występujących w jelicie grubym, np. pektyna, guma guarowa


SJP.pl

Prebiotyk – substancja obecna lub wprowadzana do pożywienia w celu pobudzania rozwoju prawidłowej flory jelit, poprawiająca w ten sposób zdrowie. Prebiotykiem może być naturalny składnik diety np. skrobia, błonnik pokarmowy lub dodatki do żywności (suplementy diety) o charakterze prozdrowotnym – healthy food for the colon.

Wikipedia


prebook

[czytaj: prebuk] wstępna wersja książki publikowana w celach marketingowych


SJP.pl


precedencja

protokolarny porządek pierwszeństwa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przyjęty porządek pierwszeństwa (witania, zajmowania miejsc, przemawiania itp.) podczas oficjalnych wystąpień, regulowany zwyczajem lub protokołem dyplomatycznym;

 (1.2) ustalony porządek noszenia odznaczeń w przypadku ich mnogości

Wiktionary

Precedencja – protokolarny porządek pierwszeństwa, występujący m.in. w dyplomacji, podczas wydarzeń oficjalnych, regulowanych protokołem lub zwyczajem, ale także w sytuacjach prywatnych. Słowo wywodzi się z języka łacińskiego: praecedentia – co dosłownie znaczy: „to, co poprzedza”. Oznacza „pierwsze miejsce, pierwszeństwo, prym”.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. precedencyjny

 rzecz. precedens mrz.

Wiktionary


precedens

1. wydarzenie poprzedzające i usprawiedliwiające inne podobne zdarzenie;
2. orzeczenie sądu służące za przykład lub uzasadnienie przy rozstrzyganiu spraw podobnych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) praw. wcześniejsze zdarzenie, decyzja lub przykład, który służy jako wzór lub podstawa do rozstrzygania podobnych spraw w przyszłości

Wiktionary

Precedens (z łac. praecedens – poprzedzający) – wyrok sądowy mogący wpływać na treść orzeczeń wydawanych w sprawach późniejszych.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Sąd zastosował precedens z poprzedniej sprawy.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. precedencja ż., precedensowość ż.

 przym. bezprecedensowy, precedensowy

 przysł. bezprecedensowo

Wiktionary


precedensowo

precedensowy


SJP.pl

Patrz:

precedensowy

precedensowość

precedensowy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest precedensowe

Wiktionary

Patrz:

precedensowy

Powiązane:

 rzecz. precedens m.

 przym. precedensowy

 przysł. precedensowie

Wiktionary


precedensowy

będący wzorcem, mający wpływ na traktowanie podobnych sytuacji w przyszłości


SJP.pl


precel

1. obwarzanek w kształcie ósemki;
2. środowiskowo: internetowy tekst na określony temat z linkami odsyłającymi do pozycjonowanej strony internetowej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy lub męskorzeczowy

 (1.1) kulin. rodzaj obwarzanka o charakterystycznym kształcie zbliżonym do ósemki;

 (1.2) środ. inform. artykuł tematyczny, pisany do tzw. katalogu „presell page”, którego zadaniem jest sztuczne podbijanie rankingu jakiejś strony internetowej w wynikach wyszukiwarek

Wiktionary

Precel – wyrób piekarniczy, o kształcie podobnym do cyfry 8, posypany makiem, sezamem bądź solą.

Często mylony z bajglem lub z obwarzankiem.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) – Precle, świeże precle – wołał Żyd, przegięty cały do tyłu, aby łatwiej było dźwigać olbrzymi kosz wypełniony preclami i najeżony prętami, na których również nawleczone były rumiane, jakby świeżo lakierowane „bajgiełe”.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: zdrobn. precelek m.

 przym. preclowy, precelkowy

Wiktionary


precelek

mały precel


SJP.pl


preceptor

dawniej: nauczyciel, wychowawca


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) przest. nauczyciel, wychowawca

 (1.2) hist. zwierzchnik stojący na czele okręgu w zakonie rycerskim;

Wiktionary

Preceptor (łac. praeceptor, od praecipere „uprzedzać; uczyć; radzić“) – dawniej: nauczyciel, wychowawca. W średniowiecznej łacinie praeceptor oznaczał dowódcę, od praecipere w znaczeniu 'rozkazywać; przykazywać'.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W latach 1550–1551 był preceptorem niemieckich studentów w Paryżu, skąd zbiegł w obawie o swoje życie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɛˈt͡sɛptɔr, AS: preceptor

Wiktionary

Powiązane:

 przym. preceptorski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przest. bakałarz

Wiktionary


preceptorka

preceptor


SJP.pl

Patrz:

preceptor

preceptorski

preceptor


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) daw. związany z preceptorem, dotyczący preceptora

przymiotnik dzierżawczy

 (2.1) daw. należący do preceptora

Wiktionary

Patrz:

preceptor

Powiązane:

 rzecz. preceptor mos.

Wiktionary


precesja

jednostajny ruch osi ciała niebieskiego wywołany wspólnym oddziaływaniem innych ciał niebieskich


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) fiz. zjawisko jednostajnej zmiany kierunku osi obrotu wirującego ciała;

 (1.2) astr. ruch osi obrotu Ziemi na skutek przyciągania przez Księżyc i Słońce

Wiktionary

Precesja lub ruch precesyjny – zjawisko zmiany kierunku osi obrotu obracającego się ciała. Oś obrotu sama obraca się wówczas wokół pewnego kierunku w przestrzeni zakreślając powierzchnię boczną stożka.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: prɛˈt͡sɛsʲja, AS: precesʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 przym. precesyjny

Wiktionary


precesyjny

przymiotnik od: precesja


SJP.pl


prechrześcijański

dotyczący czasów przed chrześcijaństwem; przedchrześcijański, pogański


SJP.pl


pręcik

1. męski organ płciowy w kwiatostanie
2. receptor siatkówki oka
3. mały pręt
4. miara długości odpowiadająca 10 ławom (ok. 446,65 mm)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. mały, cienki pręt

 (1.2) anat. światłoczuła komórka siatkówki oka;

 (1.3) bot. męski organ płciowy roślin znajdujący się w kwiatach;

Wiktionary

  • pręcik (anatomia) – receptor siatkówki oka
  • pręcik (botanika) – męski organ płciowy w kwiecie
  • pręcik (stopa geometryczna) – historyczna jednostka długości równa 10 ławek = 446,65 mm

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈprɛ̃ɲt͡ɕik, AS: prńćik

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pręt m.

 przym. pręcikowy

Wiktionary


pręcikowaty

przypominający kształtem pręcik, podobny do pręcika


SJP.pl


pręcikowie

Pręcikowie (gr. androeceum, andros oikia = męski dom) – ogół pręcików jednego kwiatu. Zwykle składa się z dwóch lub jednego okółka pręcików, ew. układ organów w pręcikowiu jest spiralny. Na zewnątrz pręcikowia znajduje się okwiat, a wewnątrz słupkowie.

Wikipedia


pręcikowy

przymiotnik od: pręcik


SJP.pl


préciosité

[czytaj: presjoziTE] z francuskiego: wykwintność; styl w sztuce i obyczajach francuskich w pierwszej połowie XVII wieku


SJP.pl

Préciosité, preciosite (fr. dosł. wykwintność) – tendencja w literaturze francuskiej 1. połowy XVII wieku, odmiana baroku, bliska zwłaszcza takim kierunkom jak konceptyzm i marinizm.

Wikipedia


precipitando

określenie wykonawcze: burzliwie, gwałtownie


SJP.pl


pręcisko

1. duży, gruby pręt;
2. w hutnictwie: kęs o specjalnych wymiarach, niepodlegający dalszemu przewalcowaniu i przeznaczony do przeróbki przez tłoczenie


SJP.pl


precjoz

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) daw. rzecz cenna

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Uprzedzam tylko, że nie posiadam żadnych precjozów ani skarbów ukrytych.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. precjoza nmos.

Wiktionary


precjoza

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) książk. rzeczy cenne

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Muzeum zabezpieczyło precjoza w specjalnym sejfie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. precjoz mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) drogocenności, kosztowności

Wiktionary


precjozum

drogocenny przedmiot


SJP.pl


preclik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) kulin. gw-pl|Śląsk Cieszyński. obwarzanek

Wiktionary


precypitacja

1. strącanie osadu;
2. swoista reakcja serologiczna polegająca na wytrącaniu się antygenu w surowicy krwi


SJP.pl

  • precypitacja – zjawisko powstawania osadu w roztworze
  • precypitacja antygenu – reakcja serologiczna, wytrącanie z roztworu kompleksu antygenu z przeciwciałem

Wikipedia


precypitacyjny

precypitacja


SJP.pl

Patrz:

precypitacja

precypitat

substancja wydzielana z roztworu


SJP.pl

  • precypitat – chem. osad
  • precypitat, dwufosfat – nawóz
  • precypitat paszowy
  • biały precypitat rtęciowy, precypitat nietopliwy – amidochlorek rtęci

Wikipedia


precypityna

przeciwciało mające zdolność łączenia się z antygenami i wytrącania jako nierozpuszczalne kompleksy; strącalnik


SJP.pl


precyzer

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) elektr. potencjometr, kondensator zmienny lub strojona cewka, służące do precyzyjnej regulacji, zazwyczaj częstotliwości fal radiowych w radioodbiornikach

 (1.2) mech. gałka służąca do bardzo precyzyjnej regulacji posuwu stołu lub głowicy obrabiarki

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɛˈt͡sɨzɛr, AS: precyzer

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. precyzyjność ż., precyzja ż., precyzacja ż., precyzowanie n., sprecyzowanie n.

 czas. precyzować ndk., sprecyzować dk.

 przysł. precyzyjnie

Wiktionary


precyzja

1. dokładność i staranność w wykonywaniu czegoś;
2. jasny i ścisły sposób formułowania wypowiedzi


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) dokładność, staranność

 (1.2) metrol. stopień zgodności między wynikami uzyskanymi w określonych warunkach z wielokrotnych pomiarów tej samej wielkości;

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Chirurga musi cechować precyzja.

 (1.2) Maszyna jest wyposażona w odczyty optyczne o bardzo dużej precyzji.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɛˈt͡sɨzʲja, AS: precyzʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. precyzyjność ż., precyzacja ż., precyzowanie n., sprecyzowanie n., precyzer mrz.

 czas. precyzować ndk., sprecyzować dk.

 przym. precyzyjny

 przysł. precyzyjnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dokładność, staranność, ścisłość

Wiktionary


precyzjonizm

amerykański kierunek malarski powstały w czasie I wojny światowej, nawiązujący do futuryzmu i kubizmu; realizm kubistyczny


SJP.pl

Precyzjonizm – kierunek w dwudziestowiecznym malarstwie amerykańskim nawiązujący do kubizmu i futuryzmu, znany również jako realizm kubistyczny.

Kierunek powstał w czasie I wojny światowej w Stanach Zjednoczonych i rozwijał się w okresie międzywojennym. Do jego najważniejszych przedstawicieli zaliczani są Charles Demuth, Elsie Driggs, Georgia O’Keeffe i fotograf Charles Sheeler. Precyzjoniści uważali się za artystów amerykańskich i unikali wpływów europejskich, nigdy nie ogłosili manifestu artystycznego.

Wikipedia


precyzować

1. określać coś dokładniej, dopowiadać szczegóły, uściślać
2. precyzować się - stawać się dokładniej określonym; uściślać się


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. sprecyzować)

 (1.1) określać dokładnie, z precyzją

czasownik zwrotny niedokonany precyzować się (dk. sprecyzować się)

 (2.1) stawać się dokładnie określonym

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. precyzja ż., sprecyzowanie n., precyzer mrz., precyzyjność ż.

 przym. precyzyjny

 przysł. precyzyjnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) konkretyzować, uściślać

Wiktionary


precyzyjnie

przysłówek sposobu

 (1.1) w sposób precyzyjny, dokładny

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Piotrek wystawia piłkę tak precyzyjnie, że każdy mógłby bez problemu strzelić bramkę.

 (1.1) Te dwa światy – precyzyjnie skomponowanego utworu wokalnego i jazzowej improwizacji – których połączenie wydawało się pomysłem karkołomnym, teraz doskonale współgrają.

 (1.1) Przycisk "Advanced" prowadzi do kolejnego okna, w którym precyzyjnie określimy jakość generowanego nagłówka.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛt͡sɨˈzɨjɲɛ, AS: precyzyi ̯ńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. precyzyjność ż., precyzja ż., precyzacja ż., precyzowanie n., sprecyzowanie n., precyzer mrz.

 czas. precyzować ndk., sprecyzować dk.

 przym. precyzyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dokładnie, starannie

Wiktionary


precyzyjniej

stopień wyższy od przysłówka: precyzyjnie


SJP.pl


precyzyjniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: precyzyjny


SJP.pl


precyzyjność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co precyzyjne; cecha tych, którzy są precyzyjni

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. precyzja ż., precyzacja ż., precyzowanie n., sprecyzowanie n., precyzer mrz.

 czas. precyzować ndk., sprecyzować dk.

 przym. precyzyjny

 przysł. precyzyjnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dokładność

Wiktionary


precyzyjny

odznaczający się precyzją, wykonany z precyzją


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) charakteryzujący się precyzją, dokładnością; taki, który dba o szczegóły

 (1.2) taki, który wyrabia narzędzia tego typu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Człowiek jest małpą, która potrafi zrobić najprecyzyjniejszą brzytwę, aby poderżnąć gardło drugiej małpie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛt͡sɨˈzɨjnɨ, AS: precyzyi ̯ny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. precyzyjność ż., precyzja ż., precyzacja ż., precyzowanie n., sprecyzowanie n.

 czas. precyzować ndk., sprecyzować dk.

 przysł. precyzyjnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dokładny, szczegółowy, chirurgiczny

Wiktionary


precz

przysłówek oznaczający chęć wypędzenia ("Precz z moich oczu!"), gwałtowną niechęć wobec czegoś, kogoś ("Precz z kaczuchą!") lub występujący wspólnie z czasownikami oznaczającymi oddalanie się, wyrzucanie kogoś, czegoś ("Poszedł precz.")


SJP.pl

przysłówek

 (1.1) w połączeniu z czasownikiem nakazuje lub opisuje oddalenie się, wyrzucenie czegoś lub kogoś

wykrzyknik

 (2.1) gwałtowne wyrażenie niechęci, sprzeciwu, tego że ma się czegoś dość

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Stary pan jesteś, powiada jeden z drugim, idź precz!

 (1.1) — Precz!!… — wrzasnął wskazując drzwi — precz!… słyszysz?

 (2.1) Precz z zimą!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɛt͡ʃ, AS: preč

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) reg. pozn. prek., reg. śl. hajdy.

 (2.1) paszoł won, a kysz, psik, won; reg. pozn. prek.

Wiktionary


preczów

Preczów – wieś (sołectwo) w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie będzińskim, w gminie Psary.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.

Wikipedia


predator

  • Predator – seria amerykańskich filmów fantastycznonaukowych
    • Predator (1987)
    • Predator 2 (1990)
    • Obcy kontra Predator (2004) – crossover Predatora z serią Obcy
    • Obcy kontra Predator 2 (2007) – kontynuacja powyższego filmu
    • Predators (2010)
    • Predator (2018)
    • Predator: Prey (2022)

    Wikipedia


predazzo

[czytaj: predaco] miejscowość i gmina we Włoszech


SJP.pl

Predazzo – miejscowość i gmina we Włoszech, w regionie Trydent-Górna Adyga, w prowincji Trydent położona w Dolinie Val di Fiemme.

Według danych na rok 2014 gminę zamieszkiwały 4536 osób, gęstość zaludnienia wynosiła 41,3 os./km².

Wikipedia


predefiniować

wstępnie definiować


SJP.pl


predella

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) szt. dolna część retabulum ołtarza;

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na predelli przedstawiono sceny z życia św. Franciszka z Asyżu.

Wiktionary


predestynacja

1. los, przeznaczenie
2. w wielu religiach (głównie w kalwinizmie): pogląd, że to Bóg z góry wyznacza pośmiertny los człowieka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przeznaczenie, los, który jest przeznaczony z góry

 (1.2) filoz. przekonanie, że los człowieka (jego potępienie lub zbawienie) jest przesądzony w momencie urodzenia

Wiktionary

Predestynacja (od łac. praedestinare, gr. προοριζειν, „przeznaczyć z góry”) – koncepcja religijna, według której losy człowieka (jego zbawienie lub potępienie) są z góry określone przez wolę Boga.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprɛdɛstɨ̃ˈnat͡sʲja, AS: predestỹnacʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 czas. predestynować ndk.

 przym. predestynacyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) fatum

Wiktionary


predestynować

przeznaczać do czegoś, na coś, na kogoś, przesądzać o czymś


SJP.pl


prędki

1. odbywający się lub dokonujący czegoś w szybkim tempie;
2. dziejący się lub działający natychmiast, bez zwłoki; też: mający zaraz nastąpić;
3. potocznie: bezzwłocznie i żywo reagujący na coś, niepanujący nad emocjami


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) szybki, odznaczający się dużą szybkością

 (1.2) taki, który ma za chwilę nastąpić

 (1.3) taki, który reaguje bardzo gwałtownie, szybko, bez zastanowienia

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɛ̃ntʲci, AS: prntʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prędkość ż.

 przym. prędziutki

 przysł. prędko, prędziutko

 wykrz. prędko

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) szybki

 (1.2) bezzwłoczny, błyskawiczny

 (1.3) w gorącej wodzie kąpany

Wiktionary


prędko

przysłówek

 (1.1) szybko, z dużą prędkością

wykrzyknik

 (2.1) wyraża ponaglenie do zrobienia czegoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dziewczynka wbiegła prędko na jezdnię, nie było ratunku.

 (2.1) Prędko, wskakujcie, odjeżdżamy!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɛ̃ntkɔ, AS: prntko

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prędkość ż.

 przym. prędki, prędziutki

 przysł. prędziutko

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) szybko, wartko; gwara. chybko, chutko

 (2.1) reg. śl. chute, hute.

Wiktionary


prędkonogi

szybko biegający


SJP.pl


prędkość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) tempo zachodzenia jakiegoś zjawiska, w tym również szybkość poruszania, przemieszczania się jakiegoś obiektu

 (1.2) fiz. wielkość wektorowa wyrażająca zmianę wektora położenia w jednostce czasu;

 (1.3) fiz. wielkość skalarna wyrażająca przebytą drogę w jednostce czasu

Wiktionary

Prędkość – wielkość fizyczna opisująca szybkość zmiany położenia ciała względem układu odniesienia. Prędkość jest podstawową koncepcją kinematyki, gałęzi mechaniki klasycznej opisującej ruch ciał.

Prędkość może określać:

  • wektorową wielkość fizyczną wyrażająca zmianę wektora położenia w jednostce czasu,
  • skalarną wielkość oznaczającą przebytą drogę w jednostce czasu zwaną szybkością.

Jednostką prędkości w układzie SI jest metr na sekundę (m/s).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W tym fachu liczy się prędkość podejmowania decyzji.

 (1.2) Jeżeli na ciało nie działa żadna siła, to jego prędkość nie zmienia się.

 (1.3) Jego średnia prędkość z całego wyścigu to 203 km/h.

 (1.3) Przekroczenie dopuszczalnej prędkości może skończyć się mandatem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɛ̃ntkɔɕt͡ɕ, AS: prntkość

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prędki, prędkościowy

 przysł. prędko

 wykrz. prędko

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) szybkość, tempo, pośpiech

 (1.3) szybkość

Wiktionary


prędkościomierz

miernik prędkości, zazwyczaj liniowej; szybkościomierz (przestarzale)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) mot. urządzenie służące do pomiaru prędkości

Wiktionary

  • prędkościomierz (lotnictwo)
  • prędkościomierz (motoryzacja)
  • prędkościomierz kontrolny

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprɛ̃ntkɔɕˈt͡ɕɔ̃mʲjɛʃ, AS: prntkośćõmʹi ̯eš

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) szybkościomierz

Wiktionary


prednizon

syntetyczny glikokortykosteroid, analog kortyzolu


SJP.pl

Prednizon – organiczny związek chemiczny, syntetyczny glikokortykosteroid, analog kortyzolu.

Wikipedia


predominacja

znaczna dominacja nad kimś lub czymś; górowanie, przewaga, pierwszeństwo


SJP.pl


prędszy

stopień wyższy od przymiotnika: prędki


SJP.pl


predykacja

1. w językoznawstwie:
a) związek składniowy między podmiotem a orzeczeniem;
b) orzekanie o przedmiocie;
2. w logice: formułowanie sądu orzekającego


SJP.pl

Predykacja – stosunek składniowy, który zachodzi we wszystkich zdaniach (lub ich ekwiwalentach) w związku składniowym między podmiotem a orzeczeniem.Istotą predykacji czyli orzekania jest przypisanie pewnemu fragmentowi rzeczywistości określonych pewnych własności wraz z wyrażaniem postawy modalnej nadawcy.

Wikipedia


predykant

kaznodzieja protestancki


SJP.pl


predykat

1. w semantyce: wyrażenie opisujące cechę przedmiotu lub relację między przedmiotami;
2. w semantyce: treść takiego wyrażenia;
3. w językoznawstwie: orzeczenie lub orzecznik;
4. w logice tradycyjnej: część zdania, w której stwierdza się coś o podmiocie;
5. w logice współczesnej: wyrażenie opisujące jakąś relację lub właściwość


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) log. wyrażenie, które opisuje jakąś właściwość lub relację

Wiktionary

Predykat – wieloznaczny termin mogący oznaczać:

  1. funktor zdaniotwórczy od x argumentów nazwowych;
  2. funkcję zdaniową argumentów nazwowych;
  3. wyrażenie opisujące pewne własności lub relacje.

W rachunku predykatów pierwszego rzędu (rachunku kwantyfikatorów) występują symbole P, Q, R itd. reprezentujące predykaty jednoargumentowe. W terminologii gramatycznej predykatom jako funktorom zdaniotwórczym swobodnie odpowiadają osobowe formy czasownika.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Żądałbym od takiego kryterium tego, by pozwoliło mi wyjaśnić, dlaczego stosując predykat: „jest neurastenikiem”, jestem w lepszej – pod pewnym względem sytuacji od kogoś, kto stosuje predykat: „posiada duszę nieśmiertelną”.

Wiktionary


predykatyw

w językoznawstwie: wyraz, który pełni funkcję czasownika, ale nie ma końcówek fleksyjnych i nie łączy się z podmiotem w mianowniku, np. trzeba, należy, warto, wiadomo, brak


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) jęz. nieodmienny wyraz pełniący funkcję czasownika

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dobrymi przykładami predykatywów są wyrazy: trzeba oraz wiadomo.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. predykatywny

 przysł. predykatywnie

Wiktionary


predykatywnie

przysłówek

 (1.1) gram. na sposób predykatywny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. predykatyw mrz.

 przym. predykatywny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) orzecznikowo

Wiktionary


predykatywność

predykatywny


SJP.pl

Patrz:

predykatywny

predykatywny

w językoznawstwie: będący orzeczeniem lub pełniący funkcję orzeczenia; orzeczeniowy


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) jęz. będący orzeczeniem lub pełniący funkcję orzeczenia

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. predykatyw mrz.

 przysł. predykatywnie

Wiktionary


predykcja

w matematyce: przewidywanie cech statystycznych zjawisk losowych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) stat. ekon. proces przewidywania przyszłych realizacji lub cech statystycznych w zjawiskach losowych

 (1.2) przewidywane zjawisko lub cecha

Wiktionary

Prognozowanie (późnołac. prognosis, od starogr. πρόγνωσις, nowogr. πρόγνωση prōgnosis, od πρoγιγνώσκειν progignōskein, „wiedzieć wcześniej”, od pro- „wcześniej, przed” i gignōskein, „dowiedzieć się”) lub predykcja (łac. prædictus, im. od prædicere, „przepowiadać”, od præ-, „przed, wcześniej, pra-” i dicere, „mówić”) – naukowy sposób wnioskowania służący przewidzeniu tego, w jaki sposób będą kształtowały się w przyszłości procesy lub zdarzenia. W trakcie procesu prognozowania formułuje się sąd na temat przyszłych stanów zjawisk i zdarzeń nazywany prognozą.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. predykcjoner m.

 przym. predykcyjny

 przysł. predykcyjnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prognozowanie n., przepowiadanie n.

 (1.2) prognoza ż., przepowiednia ż.

Wiktionary


predykcyjny

proroczy, przewidujący; predyktywny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z predykcją, przewidywaniem; oparty na predykcji; służący do przewidywania

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. predykcja ż.

Wiktionary


predyktor

1. w statystyce: zmienna modelu statystycznego, stosowana w prognozowaniu; zmienna niezależna, zmienna objaśniająca;
2. w medycynie: czynnik wskazujący na prawdopodobną odpowiedź na planowane leczenie; czynnik predykcyjny;
3. w sejsmologii: zjawisko będące zwiastunem trzęsienia ziemi


SJP.pl

Zmienna objaśniająca / egzogeniczna / zewnętrzna / predyktor/ regresor – zmienna w modelu statystycznym (czyli także np. w modelu ekonometrycznym), na podstawie której wyznacza się prognozę zmiennej objaśnianej (endogenicznej). Zmiennych objaśniających zwykle występuje wiele w jednym modelu.

Wikipedia


predyktywność

predyktywny


SJP.pl

Patrz:

predyktywny

predyktywny

proroczy, przewidujący; predykcyjny


SJP.pl


predylekcja

książkowo: skłonność, upodobanie do czegoś; inklinacja, zamiłowanie, zainteresowanie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) książk. skłonność do kogoś lub czegoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Stwierdzić wypada, że miał wyjątkową predylekcję do młodych kobiet.

 (1.1) Ania od dziecka zdradzała predylekcję do tańca.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛdɨˈlɛkt͡sʲja, AS: predylekcʹi ̯a

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) skłonność, słabość, inklinacja, pociąg, zamiłowanie, upodobanie

Wiktionary


predylekcyjny

predylekcja


SJP.pl

Patrz:

predylekcja

predysponować

usposabiać, przeznaczać kogoś do czegoś


SJP.pl


predyspozycja

wrodzona skłonność lub zdolność do czegoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wrodzona skłonność lub zdolność do czegoś

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛdɨspɔˈzɨt͡sʲja, AS: predyspozycʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 przym. predyspozycyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dar, pot. dryg, pot. smykałka, talent, uzdolnienie, warunki, zacięcie, zadatek, zdolność, pot. żyłka

Wiktionary


predyspozycyjny

predyspozycja


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) przym. od predyspozycja

Wiktionary

Patrz:

predyspozycja

Wymowa:

IPA: ˌprɛdɨspɔzɨˈt͡sɨjnɨ, AS: predyspozycyi ̯ny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. predyspozycja

Wiktionary


prędzej

1. stopień wyższy od przysłówka: prędko;
2. raczej, łatwiej


SJP.pl


prędziuchny

pieszczotliwie: prędki; prędziutki


SJP.pl


prędziutki

zdrobnienie od: prędki


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) zdrobn. od: prędki

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɛ̃ɲˈd͡ʑutʲci, AS: prẽńʒ́utʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prędki

 przysł. prędko, prędziutko

 wykrz. prędko

Wiktionary


preegzystencja

istnienie kogoś lub czegoś przed obecnym istnieniem, we wcześniejszym wcieleniu lub postaci; praegzystencja


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) filoz. teol. istnienie przed obecną egzystencją;

Wiktionary

Preegzystencja (przedistnienie) – wiara w istnienie duszy przed poczęciem człowieka.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Wierzą oni w reinkarnację i preegzystencję dusz.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. preegzystencjalista mos., preegzystencjalizm mrz.

 przym. preegzystencjalny, preegzystencjalistyczny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przest. przedistnienie

Wiktionary


preegzystencjalistka

preegzystencjalista


SJP.pl

Patrz:

preegzystencjalista

preegzystencjalistyczny

preegzystencja


SJP.pl

Patrz:

preegzystencja

preejakulacyjny

preejakulacja


SJP.pl

Patrz:

preejakulacja

preejakulat

płyn wydzielany przez gruczoły męskich narządów rozrodczych podczas pobudzenia seksualnego


SJP.pl

Preejakulat, płyn ejakulacyjny (niepopr. przedwytrysk; z łac. pre – przed + ejakulat) – wydzielina gruczołów opuszkowo-cewkowych oraz gruczołów cewkowych wydzielających śluz, wydobywająca się z penisa podczas pobudzenia seksualnego, pełniąca funkcję naturalnego lubrykantu. Ilość wydzielanego preejakulatu jest zmienna osobniczo; niektórzy mężczyźni w ogóle nie produkują preejakulatu, a inni nawet ponad 5 ml.

Wikipedia


preeklampsja

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. zespół objawów chorobowych o nieznanej etiologii, występujący u kobiet ciężarnych po dwudziestym tygodniu ciąży lub podczas połogu, mogący doprowadzić do zgonu

Wiktionary

Wikipedia

Synonimy:

 (1.1) stan przedrzucawkowy

Wiktionary


preenzym

nowo zsyntetyzowana cząsteczka białka enzymatycznego


SJP.pl


preewangelizacja

działalność poprzedzająca głoszenie Ewangelii


SJP.pl


prefabrykacja

przemysłowa produkcja elementów składowych budowli; wytwarzanie prefabrykatów


SJP.pl


prefabrykacyjny

dotyczący prefabrykacji


SJP.pl


prefabrykat

element składowy budowli, który pochodzi z produkcji przemysłowej


SJP.pl

Prefabrykat – półprodukt, typowy element budowlany służący do montażu na placu budowy, np. płyta stropowa.

Prefabrykatem jest każdy element budowlany lub konstrukcyjny, którego parametry użytkowania są zbliżone do pożądanych lub wymagają niewielkiej obróbki (np. mechanicznej).

Wikipedia


prefabrykatornia

wytwórnia prefabrykatów


SJP.pl


prefabrykować

produkować elementy budowlane


SJP.pl


prefacja

w Kościele katolickim: część mszy poprzedzająca liturgię Eucharystii


SJP.pl

Prefacja (łac. praefatio – przedmowa) – modlitwa dziękczynna, rozpoczynająca modlitwę eucharystyczną w rzymskiej tradycji liturgicznej, przede wszystkim w Kanonie rzymskim. Stąd przeszła do liturgii niektórych wyznań chrześcijańskich z nurtu reformacyjnego.

Wikipedia


prefekt

1. naczelnik;
2. katecheta


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) hist. wysoki urzędnik (m.in. naczelnik prowincji, policji miejskiej) w starożytnym Rzymie;

 (1.2) adm. urzędnik administracyjny w m.in. Francji, lub Księstwie Warszawskim;

 (1.3) uczący religii w szkole

 (1.4) przełożony w seminariach duchownych

 (1.5) kardynał stojący na czele kongregacji

 (1.6) eduk. w niektórych krajach uczeń odpowiedzialny za porządek w klasie i szkole;

Wiktionary

  • prefekt – tytuł wyższych oficerów i urzędników w starożytnym Rzymie
  • prefekt – urzędnik administracji
  • prefekt – urzędnik administracji Watykanu
  • prefekt – urzędnik administracji kościelnej, odpowiedzialny za organizację kształcenia katechetycznego w parafii lub diecezji
  • prefekt – urzędnik administracji Księstwa Warszawskiego
  • prefekt – w krajach anglosaskich uczeń odpowiedzialny za porządek wśród uczniów

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Józef Małachowski był prefektem departamentu radomskiego w Księstwie Warszawskim.

 (1.5) Benedykt XVI był prefektem Kongregacji Nauki i Wiary.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɛfɛkt, AS: prefekt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prefektura ż.

 przym. prefektowski

Wiktionary


prefektka

prefekt; katechetka


SJP.pl


prefektura

1. urząd prefekta; kancelaria prefekta;
2. obszar podlegający władzy prefekta;
3. jednostka administracyjna w niektórych krajach


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) urząd prefekta

 (1.2) godność prefekta

 (1.3) teren działania prefekta

Wiktionary

  • urząd prefekta i okres jego kadencji
  • prefektura (starożytność) – urząd prefekta i okres jego kadencji oraz jednostka podziału administracyjnego w starożytnym Rzymie
  • prefektura – jednostka podziału administracyjnego (ogólnie)
  • prefektury Japonii

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Marek otrzymał prefekturę.

 (1.2) Jan piastuje prefekturę.

 (1.3) Prefektura radomska obejmuje całe dawne województwo radomskie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛfɛkˈtura, AS: prefektura

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prefekt

 przym. prefekturalny

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. prefekt

 przym. prefekturalny

frazeologia.

etymologia. etymn|pol|prefekt.

uwagi.

tłumaczenia.

* bułgarski: (1.1) префектура ż.; (1.3) префектура ż.

* francuski: (1.1) préfecture ż.; (1.2) préfecture ż.; (1.3) préfecture ż.

* japoński: (1.3) 県

* niemiecki: (1.1) Präfektur ż.; (1.2) Präfektur ż.; (1.3) Präfektur ż.

* rosyjski: (1.1) префектура ż.; (1.3) префектура ż.

* ukraiński: (1.1) префектура ż.; (1.3) префектура ż.

źródła.

== prefektura (język baskijski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) adm. prefektura

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


prefekturalny

prefektura


SJP.pl

Patrz:

prefektura

preferans

trzyosobowa lub czteroosobowa gra (w 32 karty)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) dawna gra karciana

Wiktionary

Preferans - gra karciana dla 3 osób polegająca na braniu lew podobna do brydża. W preferansie gracze licytują o prawo wyboru koloru atutowego i bycia rozgrywającym. Licytacja bardzo przypomina tę z brydża. Cechą niezwykłą preferansa jest to, że obrońcy nie muszą brać udziału w rozgrywce - mogą się wycofać.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

 (1.1) gra karciana

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. preferencja ż.

frazeologia.

etymologia.

 etym|franc.

uwagi.

tłumaczenia.

* bułgarski: (1.1) преферанс m.

* słowacki: (1.1) preferans m.

źródła.

== preferans (język haitański.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) preferencja

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɛˈfɛrãw̃s, AS: preferãũ̯s

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. preferencja ż.

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

 (1.1) gra karciana

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. preferencja ż.

frazeologia.

etymologia.

 etym|franc.

uwagi.

tłumaczenia.

* bułgarski: (1.1) преферанс m.

* słowacki: (1.1) preferans m.

źródła.

== preferans (język haitański.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) preferencja

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


preferansik

zdrobnienie od: preferans


SJP.pl


preferencja

1. przedkładanie czegoś nad coś, uważanie za ważniejsze w danej hierarchii;
2. ułatwienia dla pewnych osób lub instytucji, które nie są dostępne innym; korzystniejsze warunki


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) uprzywilejowanie, przedkładanie czegoś, stawianie kogoś wyżej

 (1.2) korzystniejsze warunki stworzone jakiejś osobie lub organizacji

Wiktionary

Preferencje (ang. preference) są podstawowym pojęciem w teorii ekonomii oraz w mikroekonomii, szczególnie w teorii wyboru konsumenta i w teorii gier. Preferencje konsumenta odzwierciedlają i formalizują gusty konsumenta i nie zależą w żaden sposób od cen dóbr lub budżetu konsumenta, lecz wyłącznie od zadowolenia, satysfakcji, szczęścia lub użyteczności jakie mu zapewniają. Preferencje pozwalają konsumentowi dokonywać wyborów w obliczu rozmaitych alternatyw.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprɛfɛˈrɛ̃nt͡sʲja, AS: preferncʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. preferans mzw., preferansista mos., preferowanie n.

 przym. preferencyjny, preferansowy

 czas. preferować ndk.

Wiktionary


preferencje

1. przedkładanie czegoś nad coś, uważanie za ważniejsze w danej hierarchii;
2. ułatwienia dla pewnych osób lub instytucji, które nie są dostępne innym; korzystniejsze warunki


SJP.pl


preferencyjność

cecha tego, co związane jest ze stwarzaniem komuś lub czemuś korzystniejszych warunków


SJP.pl


preferencyjny

korzystniejszy dla pewnych osób lub instytucji, na lepszych warunkach, niż oferowane innym


SJP.pl


preferować

dawać komuś lub czemuś pierwszeństwo, bardziej lubić; woleć


SJP.pl

czasownik

 (1.1) dawać komuś/czemuś pierwszeństwo, preferencje

 (1.2) popierać, wyróżniać

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛfɛˈrɔvat͡ɕ, AS: preferovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. preferencja ż., preferowanie n.

 przym. preferencyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) woleć, bardziej lubić, skłaniać się ku czemuś, przedkładać

 (1.2) faworyzować

Wiktionary


preferowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|preferować.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛfɛrɔˈvãɲɛ, AS: preferovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. preferować ndk.

 rzecz. preferencja ż.

Wiktionary


prefiguracja

fakt, zjawisko, zdarzenie zapowiadające późniejsze wydarzenie


SJP.pl


prefiguracyjny

dotyczący prefiguracji


SJP.pl


prefiks

cząstka wyrazu znajdująca się przed jego rdzeniem lub jedna z kilku cząstek poprzedzających rdzeń wyrazu; przedrostek


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) jęz. afiks występujący przed rdzeniem, przedrostek;

 (1.2) inform. napis, który jest początkiem innego napisu;

Wiktionary

Przedrostek, prefiks (od łac. praefixus „przymocowany na przedzie”) – w językoznawstwie jest to fragment wyrazu (tzw. morfem) dodawany do początku słowa podstawowego lub jego rdzenia (czyli do podstawy słowotwórczej), służący tworzeniu wyrazów pochodnych. Wyraz może nie posiadać żadnego prefiksu, może posiadać jeden lub więcej prefiksów.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Numer telefonu trzeba wybrać z prefiksem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɛfʲiks, AS: prefʹiks

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. afiksacja ż., fiksacja ż., fiksat m., fiksum n., fiks mrz.

 przym. prefiksowy, prefiksalny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przedrostek

Wiktionary


prefiksacja

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jęz. dodawanie prefiksów do tematów wyrazowych i tworzenie w ten sposób nowych wyrazów

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Można przypuszczać, że mające postać rzeczowników nazwy czynności i w epokach dawniejszych, a więc już w epoce ogólnosłowiańskiej, podlegały prefiksacji na równi z tematami czasownikowymi.

Wiktionary


prefiksalny

utworzony za pomocą prefiksu, zawierający prefiks; będący prefiksem, należący do prefiksu; przedrostkowy


SJP.pl


prefiksoid

element morfologiczny mający funkcję prefiksu, ale niebędący formalnie prefiksem


SJP.pl


prefiksowy

prefiks


SJP.pl

Patrz:

prefiks

preforma

półfabrykat do produkcji butelek i puszek


SJP.pl


preformacja

Preformacja (łac. prae- „przed”, „w przód”, „najpierw”, „bardzo” + formatio „kształt”, „zarys”, „utwór”), także preformizm – jedna z hipotez biologii rozwoju, mająca swe korzenie w XVII wieku. Zakłada ona, że miniaturowy, ale całkowicie ukształtowany organizm ludzki (łac. homunculus = „człowieczek”, „karzełek”) znajduje się w plemniku (według animalkulistów) lub w jaju (według owulistów). Komórki generatywne homunculusa miały również zawierać w pełni ukształtowaną istotę ludzką, tyle że jeszcze bardziej zminiaturyzowaną itd. Sama embriogeneza miała więc polegać tylko na powiększaniu się rozmiarów ciała, bowiem wszystkie organy były już ukształtowane. Teoria ta odnosiła się także do innych organizmów.

Wikipedia


pręg

1. znak w postaci podłużnego, wąskiego pasa, często będący wynikiem jakiegoś działania; linia, smuga;
2. mięso wołowe z ćwierci tylnej lub przedniej, od łopatki do kolan


SJP.pl


pręga

1. znak w postaci podłużnego, wąskiego pasa, często będący wynikiem jakiegoś działania; linia, smuga;
2. mięso wołowe z ćwierci tylnej lub przedniej, od łopatki do kolan


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) długi i wąski ślad na czymś

 (1.2) kulin. mięso wołowe z ćwierci przedniej, od łopatki do kolana

Wiktionary

Pręga

  • znak w kształcie długiego, wąskiego pasa
    • pręga grzbietowa
  • rodzaj mięsa wołowego
  • pręgi (hydrologia), antypręgi (hydrologia)
  • Pręgi – film
  • Pręga – struga, dopływ Myśli

Wikipedia

Powiązane:

 przym. pręgowany, pręgowaty, daw. pręgaty

 czas. pręgować

Wiktionary


pregabalina

organiczny związek chemiczny, lek przeciwlękowy i przeciwpadaczkowy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) farm. lek stosowany w leczeniu padaczki, bólu neuropatycznego i zaburzeń lękowych; pochodna kwasu gamma-aminomasłowego

Wiktionary

Pregabalina – organiczny związek chemiczny, pochodna kwasu γ-aminomasłowego. Jest lekiem przeciwpadaczkowym i przeciwlękowym stosowanym w leczeniu padaczki, bólu neuropatycznego, fibromialgii, zespołu niespokojnych nóg i zespołu lęku uogólnionego.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przerwania terapii pregabaliną trzeba dokonywać stopniowo.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wzór sumaryczny: C8H17NO2; nazwy handlowe: Egzysta, Linefor, Lyrica, Naxalgan, Pragiola, Pregabalin, Pregamid, Tabagine

Wiktionary


pręgierz

w średniowieczu: słup, przy którym wystawiano na widok publiczny przestępców i wymierzano im karę


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) hist. w średniowiecznych miastach: słup stojący w miejscu publicznym, do którego przykuwano przestępców, wymierzając im karę np. chłosty;

 (1.2) hist. kara w postaci publicznej chłosty pod tym słupem

Wiktionary

Pręgierz (niem. Pranger) – słup stojący przeważnie przed ratuszem dawnych miast, służący do wymierzania kar.

Do pręgierza wiązano oszustów dla pokazania ich ludowi, i winowajców, skazanych na hańbę publiczną, chłostę lub wyświecenie, czyli wygnanie z miasta (nazwa wzięła się stąd, że pachołkowie miejscy wyprowadzali skazanego za bramy ze światłem). W mniejszych miastach były pręgierze drewniane, w większych kamienne; czasem na szczycie zdobione postacią rycerza z podniesionym mieczem, np. pręgierz w Poznaniu. Bywały również zdobione maszkaronami (np. w Szydłowcu).

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈprɛ̃ŋʲɟɛʃ, AS: prŋʹǵeš

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) daw. piłat

Wiktionary


pręgierzowy

pręgierz, np. kolumna pręgierzowa


SJP.pl


preglacjalny

dotyczący preglacjału, charakterystyczny dla preglacjału, występujący w tym okresie (np. okres preglacjalny, osady preglacjalne); przedlodowcowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) istniejący/dziejący się przed nastaniem epoki lodowcowej lub pochodzący z tego okresu

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛɡlaˈt͡sʲjalnɨ, AS: preglacʹi ̯alny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. preglacjał

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przedlodowcowy

Wiktionary


preglacjał

w geologii: okres przed najstarszym zlodowaceniem w czwartorzędzie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) okres, który nastąpił przed epoką lodowcową, okres przedlodowcowy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɛˈɡlat͡sʲjaw, AS: preglacʹi ̯au̯

Wiktionary

Powiązane:

 przym. preglacjalny

Wiktionary


pregnyl

hormon stosowany jako lek w zaburzeniach czynności gruczołów płciowych


SJP.pl


pręgoboki

1. oryks pręgoboki - gatunek ssaka z podrodziny antylopowców; beisa;
2. delfinek pręgoboki - gatunek delfina


SJP.pl


pregolski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Pregołą, dotyczący Pregoły

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Pregoła ż.

Wiktionary


pręgomysz

rodzaj gryzoni z podrodziny myszy


SJP.pl

Pręgomysz (Lemniscomys) – rodzaj ssaków z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae).

Wikipedia


pręgopłetwy

rzadko: mający pręgowane płetwy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) icht. posiadający pręgi na płetwach

Wiktionary


pregoreksja

anoreksja dotykająca ciężarne kobiety; ciążoreksja


SJP.pl

Pregoreksja, anoreksja ciążowa – pojęcie z zakresu psychologii popularnej; wyróżniana przez niektórych odmiana anoreksji, występująca u kobiet w ciąży. Kobiety cierpiące na pregoreksję głodzą się, chcąc wyglądać atrakcyjnie podczas ciąży i jak najszybciej po porodzie. Pregoreksja nie jest uwzględniona w kryteriach ICD-10 (F50.0) ani DSM-IV (307.1); w przypadku spełnienia kryteriów anoreksji u ciężarnej rozpoznaje się anoreksję (jadłowstręt psychiczny) lub inne zaburzenia odżywiania.

Wikipedia


pregorektyczka

kobieta cierpiąca na odmianę anoreksji występującą w czasie ciąży; ciążorektyczka


SJP.pl


pręgosterny

gołąbczak pręgosterny - gatunek ptaka z rodziny gołębiowatych


SJP.pl


pręgostrzyżyk

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) ornit. mały ptak z rodziny strzyżyków występujący w Ameryce

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dobiegł nas śpiew pręgostrzyżyka.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. strzyż mzw., strzyżal mzw., strzyżoń mzw., strzyżyczek mzw., strzyżyki nmos.

Wiktionary


pręgoszyi

mangusta pręgoszyja - gatunek ssaka drapieżnego


SJP.pl


pręgoudy

pazurogon pręgoudy - gatunek kangura


SJP.pl


pręgować

czasownik przechodni niedokonany

 (1.1) robić pręgi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pręga ż., pręg m., pręgowanie n., pręgatość ż., pręgowatość ż., pręgowaność ż.

 przym. pręgowany, pręgowaty, pręgaty

Wiktionary


pręgowanie

układ pręg, pasów; wzór w pręgi


SJP.pl


pręgowany

pokryty pręgami - znakami w postaci podłużnego, wąskiego pasa; pręgowaty


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający pręgi

 (2.1) imiesłów przymiotnikowy bierny od: pręgować

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jak się nazywają te pręgowane ryby w twoim akwarium?

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pręga ż., pręg m., pręgowanie n.

 czas. pręgować ndk.

 przym. pręgowaty, pręgaty

Wiktionary


pręgowaty

pokryty pręgami - znakami w postaci podłużnego, wąskiego pasa; pręgowany


SJP.pl


pręgowiec

rodzaj gryzonia z rodziny wiewiórkowatych


SJP.pl

Pręgowiec (Tamias) – rodzaj ssaków z podrodziny afrowiórek (Xerinae) w obrębie rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae).

Wikipedia


pręgowo

  • Pręgowo – wieś w województwie pomorskim, w powiecie gdańskim, w gminie Kolbudy
  • Pręgowo – wieś w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Kętrzyn
Zobacz też
Pręgowo Żuławskie, Pręgowo Gdańskie

Wikipedia


pręgowski

nazwisko


SJP.pl


pregoła

rzeka w Federacji Rosyjskiej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. hydron. rzeka w Rosji, w obwodzie królewieckim, przepływająca przez Królewiec i uchodząca do Zalewu Wiślanego;

Wiktionary

Pregoła (ros. Преголя, Priegolja, niem. Pregel, lit. Prieglius, łac. Vatrulia) – rzeka w rosyjskim obwodzie królewieckim.

Pregoła powstaje z połączenia Węgorapy i Instruczy w okolicach Czerniachowska. Głównym jej dopływem jest Łyna. Uchodzi do Zalewu Wiślanego.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. pregolski

Wiktionary


pregunta

forma średniowiecznej dworskiej poezji hiszpańskiej


SJP.pl


prehistoria

nauka zajmująca się badaniem dziejów od momentu pojawienia się człowieka do pierwszych dokumentów pisanych; historia kultury materialnej; prahistoria


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) okres dziejów od pojawienia się człowieka do powstania pisma;

 (1.2) bardzo dawne czasy

Wiktionary

Prehistoria, prahistoria (łac. præ – przedrostek oznaczający uprzedniość, „przed”, „wcześniej”) – najdłuższy okres dziejów ludzkości, od pojawienia się na Ziemi człowieka zręcznego, do powstania pisma. Badanie tego okresu możliwe jest jedynie metodami archeologicznymi. Na terenach Afryki zaczyna się około 2,5 mln lat temu razem z pojawieniem się Homo habilis, na terenie Europy około 1 mln lat temu, natomiast na innych terenach z momentem pojawienia się człowieka rozumnego. Dzieli się na sześć podstawowych epok – daty w nawiasach nakładają się na siebie, ze względu na to, że na różnych terenach epoki te zaczynały się i kończyły w różnym czasie:

  • epoka kamienia – (ok. 2 mln lat – 3400/2000 p.n.e.)
    • paleolit – (ok. 2 mln lat – ok. 11000 p.n.e.)
    • mezolit – (ok. 10000 – ok. 5000 p.n.e.)
    • neolit – (ok. 9000 – ok. 3400/2000 p.n.e.)
  • eneolit/chalkolit/epoka miedzi – (ok. 6000 – ok. 3400/2000 p.n.e.)
  • epoka brązu – (ok. 3400 – ok. 1200/750 p.n.e.)
  • epoka żelaza – (ok. 1200 p.n.e. do starożytności).

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Dla młodych ludzi okres PRL-u to prehistoria.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛxʲiˈstɔrʲja, AS: preχʹistorʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prehistoryk m., prehistoryczność ż.

 przym. prehistoryczny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prahistoria, pradzieje, przeddzieje

 (1.2) prahistoria

Wiktionary


prehistoryczka

prehistoryk


SJP.pl

Patrz:

prehistoryk

prehistoryczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest prehistoryczne; cecha tych, którzy są prehistoryczni

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. historia ż., historyczność ż., prehistoria ż.

 przym. prehistoryczny, historyczny

 przysł. prehistorycznie, historycznie

Wiktionary


prehistoryczny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z prehistorią, dotyczący prehistorii

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prehistoria ż., prehistoryk mos., prehistoryczność ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prahistoryczny, przedhistoryczny, pierwotny, pradziejowy, przedpotopowy

Wiktionary


prehistoryk

badacz prehistorii


SJP.pl


prehnit

minerał, zasadowy glinokrzemian wapnia i glinu o żółtawej lub zielonkawej barwie; prenit


SJP.pl

Prehnit – nazwa pochodzi od nazwiska holenderskiego pułkownika Hendrika von Prehna (1733–1785), który przywiózł go z Przylądka Dobrej Nadziei do Europy w 1773 r. (A.G. Werner, 1790 r.).

Pospolity minerał rodingitów powstający w ostatnim stadium rodingityzacji na skutek niskotemperaturowych procesów hydrotermalnych, należy do gromady glinokrzemianów wstęgowych.

Wikipedia


preimplantacyjny

diagnostyka preimplantacyjna - genetyczna analiza komórek jajowych lub zarodków stosowana przy zapłodnieniu pozaustrojowym (in vitro)


SJP.pl


preinstalacja

umieszczenie źródeł instalacji w pamięci stałej lokalnego komputera celem późniejszego uruchomienia instalatora


SJP.pl


preinstalować

umieszczać (umieścić) źródła instalacji w pamięci stałej lokalnego komputera celem późniejszego uruchomienia instalatora


SJP.pl


preis

[czytaj: prejs] nazwisko


SJP.pl


preisner

[czytaj: PRAJzner] nazwisko


SJP.pl

  • Walerian Preisner (1894-1966), żołnierz, romanista, bibliotekarz, wykładowca
  • Zbigniew Preisner (1955-), kompozytor

Wikipedia


prejotacja

rodzaj dialektyzacji


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jęz. proces fonetyczny polegający na rozwinięciu się przed samogłoską dźwięku j, np. Jadam zamiast Adam;

Wiktionary

Prejotacja – proces fonetyczny (rodzaj protezy) polegający na pojawieniu się /j/ przed samogłoską w nagłosie (na początku wyrazu). Zaszła np. w języku prasłowiańskim i gwarach polskich: anioł > janioł. Prejotacja e-, a- w nagłosie jest zjawiskiem zanikającym.

Wikipedia


prejudycjalny

przymiotnik

 (1.1) praw. będący bazowym do orzekania w podobnej sprawie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Unijny Trybunał nie podzielił zarzutów sądu w Amsterdamie, który w pytaniach prejudycjalnych podważał niezawisłość wymiaru sprawiedliwości w Rzeczpospolitej.

Wiktionary


prejłowo

Prejłowo (niem. Preylowen, 1938–1945 Preiwils) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.Wieś położona w historycznych granicach Warmii.

Wikipedia


prek

przysłówek

 (1.1) poznań. precz

wykrzyknik

 (2.1) poznań. precz

Wiktionary

Osoby o tym nazwisku:

  • Aleš Prek – słoweński kierowca wyścigowy i narciarz alpejski.
  • Karolina Prek – polska właścicielka ziemska
  • Stanisław Prek – polski oficer
  • Stefan Prek – polski właściciel ziemski, działacz społeczny, gospodarczy i samorządowy
  • Tadeusz Prek – polski właściciel ziemski

Herby rodowe:

  • Prek (herb szlachecki)

Wikipedia

Przykłady

 (2.1) Prek papudroku!

Wiktionary


prekambr

okres w dziejach Ziemi obejmujący dwie najstarsze ery: archaiczną i proterozoiczną; kryptozoik, eon kryptozoiczny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) geol. jeden z okresów w dziejach Ziemi;

 (1.2) twory geologiczne z tego okresu

Wiktionary

Prekambr – nieformalna jednostka geochronologiczna w dziejach Ziemi, obejmująca przedział czasu od powstania Ziemi do początku okresu kambryjskiego, czyli interwał wiekowy od 4,6 mld lat do 542 mln lat temu. Prekambrowi odpowiadają wiekowo dwie formalne jednostki stratygraficzne, eony: archaik, proterozoik oraz starszy od archaiku hadeik uznawany kiedyś za eon, obecnie raczej za jednostkę nieformalną. Prekambr obejmuje blisko 85% dziejów Ziemi. Pomimo że jest jednostką nieformalną, to powszechnie jest stosowany w fachowej literaturze, występuje też w oficjalnej tabeli stratygraficznej, jako nieskategoryzowana jednostka powyżej eonów.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Prekambr obejmuje blisko 85% dziejów Ziemi.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɛkãmpr̥, AS: prekãmpr̦

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prekambryjski

Wiktionary


prekambryjski

prekambr


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) geol. związany z prekambrem, dotyczący prekambru

Wiktionary

Patrz:

prekambr

Powiązane:

 rzecz. prekambr mrz.

Wiktionary


prekampania

kampania wyborcza odbywająca się przed oficjalnym startem kampanii wyborczej


SJP.pl


prekampanijny

prekampania


SJP.pl

Patrz:

prekampania

prekariat

ludzie żyjący w ciągłej niepewności związanej ze swoją sytuacją finansową, pracujący na stażu, tymczasowo lub poniżej swoich kwalifikacji


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) ekon. socjol. określenie tzw. nowej klasy społecznej, powstałej w wyniku kryzysu ekonomicznego – ludzie bez perspektyw życiowych: seryjni stażyści, pracownicy tymczasowi, młodzi bezrobotni lub pracujący poniżej swojego wykształcenia;

Wiktionary

Prekariat (połączenie franc. précaire - niepewny, nietrwały oraz proletariat) – kategoria społeczna, charakterystyczna dla współczesnych rynków pracy, obejmująca osoby zatrudniane w ramach elastycznych form zatrudnienia.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W zasadzie można by zreformować związki zawodowe tak, aby reprezentowały interesy prekariatu, ale z różnych powodów należy uznać to za mało prawdopodobne.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɛˈkarʲjat, AS: prekarʹi ̯at

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prekariusz m., prekariuszka ż., prekarność ż., prekarium n., prekaryzacja ż.

Wiktionary


prekarium

1. w średniowieczu: umowa użyczenia ziemi bez przekazania pełnego prawa własności;
2. ziemia uzyskana w wyniku takiej umowy


SJP.pl

Prekarium, l.m. prekaria (łac. precarium od prex dpn. preces 'prośba') – rodzaj umowy, w wyniku której następowało przekazanie drugiej osobie ziemi, jakiejś rzeczy lub prawa w użytkowanie, z zastrzeżeniem zwrotu na każde wezwanie, ponieważ przekazanie takie następowało najczęściej na prośbę przyjmującego, stąd nazwa instytucji. Potocznie to także teren uzyskany na mocy tej umowy.

Wikipedia


prekariusz

człowiek żyjący w ciągłej niepewności związanej ze swoją sytuacją finansową, pracujący na stażu, tymczasowo lub poniżej swoich kwalifikacji


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) ktoś bez perspektyw życiowych, bez przyszłości; zaliczający się do prekariatu

Wiktionary

Prekariat (połączenie franc. précaire - niepewny, nietrwały oraz proletariat) – kategoria społeczna, charakterystyczna dla współczesnych rynków pracy, obejmująca osoby zatrudniane w ramach elastycznych form zatrudnienia.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: prɛˈkarʲjuʃ, AS: prekarʹi ̯uš

Wiktionary

Powiązane:

 czas. prekaryzować

 rzecz. prekariat m., prekarność ż.

:: fż. prekariuszka ż.

Wiktionary


prekariuszka

kobieta żyjąca w ciągłej niepewności związanej ze swoją sytuacją finansową, pracująca na stażu, tymczasowo lub poniżej swoich kwalifikacji


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta bez perspektyw życiowych, bez przyszłości; zaliczająca się do prekariatu

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛkarʲˈjuʃka, AS: prekarʹi ̯uška

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prekariat m., prekarność ż.

:: fm. prekariusz ż.

Wiktionary


prekarny

charakterystyczny dla ludzi żyjących w ciągłej niepewności związanej ze swoją sytuacją finansową, pracujących na stażu, tymczasowo lub poniżej swoich kwalifikacji


SJP.pl


prekaryjny

prekarium


SJP.pl

Patrz:

prekarium

prekaryzacja

proces charakteryzujący się brakiem stabilizacji życiowej i wzrostem niepewności finansowej związanej z pracą tymczasową, na stażu lub poniżej kwalifikacji


SJP.pl


prekaryzować

1. powodować brak stabilizacji życiowej i wzrost niepewności finansowej związanej z pracą tymczasową, na stażu lub poniżej kwalifikacji;
2. prekaryzować się - stawać się niestabilnym i dostępnym okresowo, powodując niepewność finansową


SJP.pl


prekataliza

wstępne oczyszczanie substancji przed poddaniem jej katalizie


SJP.pl


prekauzalizm

pogląd filozoficzny opierający się na wyjaśnieniu zjawisk przyrodniczych bez posługiwania się kategorią przyczynowości; indeterminizm


SJP.pl


prekauzalny

prekauzalizm


SJP.pl

Patrz:

prekauzalizm

prekluzja

termin ostateczny dla wykonania pewnych czynności prawnych; termin zawity, termin prekluzyjny


SJP.pl

Prekluzja (łac. praeclusio – zamknięcie) – określenie czasu przeznaczonego na dokonanie czynności prawnej, po upływie którego uprawnienie do dokonania czynności wygasa, a jej dokonanie jest pozbawione skutków prawnych. Prekluzja należy do kategorii terminów stanowczych.

Wikipedia


prekluzyjny

termin prekluzyjny - termin, po którego upływie nie można wykonać czynności prawnej; termin zawity


SJP.pl


prekmurje

rzeczownik, rodzaj nijaki, nazwa własna

 (1.1) geogr. hist. niewielki region historyczny w dzisiejszej Słowenii;

Wiktionary

Prekmurje (także Prekomurje, węg. Muravidék, niem. Murland, prek. Prekmürsko) – niewielki region historyczny w dzisiejszej Słowenii.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. prekmurski

 rzecz. prekmurski mrz., Mura ż.

Wiktionary


prekmurski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Prekmurjem, dotyczący Prekmurja

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) jęz. dialekt prekmurski języka słoweńskiego;

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prekmurje n., Mura ż.

Wiktionary


prekognicja

rzekoma zdolność postrzegania lub przewidywania zdarzeń przed ich faktycznym wystąpieniem


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zjawisko paranormalne mające polegać na umiejętności przewidywania zdarzeń, które dopiero będą miały miejsce w przyszłości;

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) On posiada zdolność prekognicji.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛkɔɟˈɲit͡sʲja, AS: prekoǵńicʹi ̯a

Wiktionary


prekognicyjny

prekognicja; prekognitywny


SJP.pl


prekognitywny

prekognicja; prekognicyjny


SJP.pl


prekolumbijski

odnoszący się do Ameryki z czasów przed jej odkryciem przez Krzysztofa Kolumba (1492 r.); przedkolumbijski


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do czasów przed odkryciem Ameryki przez Krzysztofa Kolumba

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wspólną cechą architektury prekolumbijskiej było wznoszenie budowli o kształcie piramidy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛkɔlũmˈbʲijsʲci, AS: prekolũmbʹii ̯sʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Kolumbowie mos., Kolumb mos.

 przym. kolumbijski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) war. przedkolumbijski

Wiktionary


prekonfigurować

wstępnie konfigurować (skonfigurować)


SJP.pl


prekonizacja

w Kościele katolickim: zatwierdzenie i uroczyste ogłoszenie przez papieża nominacji biskupa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kośc. mianowanie lub zatwierdzenie wyboru biskupa przez papieża;

Wiktionary

Prekonizacja (łac. praeconizatio – „ogłoszenie”) – w Kościele katolickim uroczyste ogłoszenie przez papieża nominacji nowego biskupa. Od tego momentu aż do przyjęcia święceń biskupich - sakry - dana osoba duchowna pozostaje biskupem-nominatem.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jeszcze długo po prekonizacji biskup-nominat mieszkał na naszym probostwie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prekonizowanie n.

 czas. prekonizować dk./ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prekonizowanie

Wiktionary


prekonizacyjny

przymiotnik od: prekonizacja


SJP.pl


prekonizować

dokonywać prekonizacji


SJP.pl

czasownik przechodni dwuaspektowy

 (1.1) kośc. mianować biskupa lub kardynała

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Papież Jan Paweł II prekonizował go biskupem pomocniczym archidiecezji katowickiej.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prekonizacja ż., prekonizowanie n.

Wiktionary


prekonizowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) kośc. mianowanie lub zatwierdzenie wyboru biskupa przez papieża

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prekonizacja ż.

 czas. prekonizować dk./ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prekonizacja

Wiktionary


prekonklawe

obrady kardynałów przed konklawe


SJP.pl


prekonsultacje

wstępne konsultacje


SJP.pl


prekorekcja

w telekomunikacji: zmiana charakterystyki sygnału na wejściu (urządzenia, kabla), kompensująca jego oczekiwaną deformację na drodze transmisji


SJP.pl


prekos

rasa owiec


SJP.pl


prekosy

rasa owiec


SJP.pl


prekubizm

okres w sztuce przed kubizmem


SJP.pl


prekursor

człowiek wyprzedzający swoje czasy, zapoczątkowujący jakąś ideę, jakiś kierunek itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba, która w danej dziedzinie wyprzedza innych, zwiastuje jakiś nowy kierunek, okres itp.

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) chem. substancja towarzysząca pierwszemu stadium reakcji

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Prekursorzy nowych technologii.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɛˈkursɔr, AS: prekursor

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prekursorstwo n.

:: fż. prekursorka ż.

 przym. prekursorski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) innowator, nowator, pionier

Wiktionary


prekursorka

kobieta wyprzedzająca swoje czasy, zapoczątkowująca jakąś ideę, kierunek itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) forma żeńska od: prekursor

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛkurˈsɔrka, AS: prekursorka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prekursor, prekursorstwo

 przym. prekursorski

Wiktionary


prekursorski

wyprzedzający kogoś, coś w jakiejś dziedzinie, zapowiadający jakiś nowy kierunek, okres itp.; odkrywczy, nowatorski, poprzedzający


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) wyprzedzający swoje czasy w danej dziedzinie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prekursor mos./mrz., prekursorka ż., prekursorstwo n.

 przysł. prekursorsko

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) nowatorski, odkrywczy, pionierski, poprzedzający

Wiktionary


prekwalifikacja

procedura mająca miejsce przed przetargiem, pozwalająca na wybranie najodpowiedniejszych kandydatów spośród chętnych do udziału w przetargu


SJP.pl


prelegencki

odnoszący się do prelegenta lub prelekcji, właściwy prelegentom


SJP.pl


prelegent

osoba wygłaszająca prelekcję


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba wygłaszająca wykład lub omawiająca prezentację

Wiktionary

Prelekcja – forma wykładu dla szerokiego grona odbiorców (z reguły nie związanych z daną dziedziną wiedzy) na określony temat, co do zasady o charakterze popularnonaukowym. Prelegent najczęściej przedstawia temat w sposób subiektywny lub częściowo subiektywny. Celem prelekcji jest przekonanie słuchaczy do jakiejś wizji, nakłonienie do zaakceptowania określonych poglądów, postaw, czy zachowań, a także zachęcenie do podjęcia jakiegoś działania, czy zainteresowania się jakąś tematyką.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Podczas wykładu prelegent omówił podstawowe założenia.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɛˈlɛɡɛ̃nt, AS: prelegẽnt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prelekcja ż.

:: forma żeńska prelegentka ż.

 przym. prelegencki, prelekcyjny

Wiktionary


prelegentka

kobieta wygłaszająca prelekcję


SJP.pl


prelekcja

wykład dla szerokiego grona publiczności mający charakter popularyzacyjny, popularnonaukowy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) okazjonalny wykład naukowy lub popularnonaukowy na jakiś temat;

Wiktionary

Prelekcja – forma wykładu dla szerokiego grona odbiorców (z reguły nie związanych z daną dziedziną wiedzy) na określony temat, co do zasady o charakterze popularnonaukowym. Prelegent najczęściej przedstawia temat w sposób subiektywny lub częściowo subiektywny. Celem prelekcji jest przekonanie słuchaczy do jakiejś wizji, nakłonienie do zaakceptowania określonych poglądów, postaw, czy zachowań, a także zachęcenie do podjęcia jakiegoś działania, czy zainteresowania się jakąś tematyką.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Będzie to cykl prelekcji na temat kocich zachowań, opieki nad kotami i ogólnie – samych kotów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɛˈlɛkt͡sʲja, AS: prelekcʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prelegent m., prelegentka ż.

 przym. prelekcyjny

Wiktionary


prelekcyjny

dotyczący prelekcji


SJP.pl


preliminaria

wstępne rozmowy pokojowe; układy tymczasowe


SJP.pl

Preliminaria – karta lub karty tytułowe bądź też substytut strony tytułowej także verso karty tytułowej (imprimatur, przywilej drukarski) oraz wszystkie karty ją poprzedzające, np. frontyspis, karta przedtytułowa, także okładka, ale tylko wtedy, gdy jest integralną częścią oryginalnej postaci wydania.

Wikipedia


preliminarium

1. wstęp, początek czegoś;
2. preliminarium pokojowe - wstępny traktat pokoju zawierany pomiędzy stronami prowadzącymi wojnę


SJP.pl


preliminarz

1. plan finansowy jednostki budżetowej;
2. projekt budżetu państwa;
3. zestawienie przewidywanych wydatków i dochodów;
4. dawniej: preliminaria


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zarz. księg. zestawienie planowaćanowanych dochodów i wydatków

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛlʲĩˈmʲĩnaʃ, AS: prelʹĩmʹĩnaš

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. preliminaria nmos.

 czas. preliminować ndk., zapreliminować dk.

 przym. preliminarzowy

Wiktionary


prelogiczny

w psychologii: jeszcze nie poddany dyscyplinie logicznego myślenia, nie kierowany logiką; przedlogiczny


SJP.pl


prelude

[czytaj: preljud] samochód typu Honda Prelude


SJP.pl


preludiowy

przymiotnik od: preludium


SJP.pl


preludium

1. wstęp instrumentalny do jakiegoś większego utworu;
2. samodzielny, krótki utwór muzyczny;
3. przenośnie: wstęp do czegoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) muz. wstęp instrumentalny do jakiegoś większego utworu

 (1.2) muz. samodzielny, krótki utwór instrumentalny

 (1.3) wprowadzenie, wstęp, początek, zapowiedź czegoś

Wiktionary

Preludium, praeambulum – instrumentalna forma muzyczna, która jest wstępem do większego dzieła muzycznego.

Początkowo, w XV w. był to krótki utwór figuracyjny z fragmentami akordowymi improwizowany na organach lub lutni, ułatwiający śpiewakom i wykonawcom intonowanie (tzn. ustalający tonację przed rozpoczęciem śpiewu). Po 1650 r. weszło w skład sonaty kameralnej i suity jako ich pierwsza część. Pojawiało się także w połączeniu z fugą, np. dwa tomy preludiów i fug, uporządkowanych chromatycznie napisał Jan Sebastian Bach. Podobne cykle komponowano jednak wcześniej (np. Girolamo Frescobaldi), ale także później (np. Ferruccio Busoni). Powstawały też pojedyncze preludia z fugami (np. Johannes Brahms, César Franck, Max Reger, Arthur Honegger: Prelude, arioso et fughetta sur le nom de BACH).

Wikipedia

Przykłady

 (1.3) Mały deszcz okazał się preludium do prawdziwej ulewy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɛˈludʲjũm, AS: preludʹi ̯ũm

Wiktionary


premacy

[czytaj: premas-i] samochód typu Mazda Premacy


SJP.pl


premedykacja

medycyna: farmakologiczne przygotowanie pacjenta do operacji przez podanie mu środków uspokajających, przeciwlękowych


SJP.pl

Premedykacja – farmakologiczne przygotowanie chorego do operacji.

Celem premedykacji jest:

  • zniesienie lęku, niepokoju, bólu, wprowadzenie pacjenta w dobry nastrój,
  • wywołanie u pacjenta stanu głębokiego uspokojenia bez zniesienia odruchów obronnych i zdolności do współpracy,
  • spowodowanie niepamięci,
  • zahamowanie niekorzystnych odruchów, jak wydzielania śliny i pobudliwości nerwu błędnego, mogących powodować niebezpieczne reakcje podczas operacji,
  • ułatwienie wprowadzenia do znieczulenia,
  • umożliwienie zastosowania mniejszych dawek leków znieczulających,
  • zmniejszenie bólu, nudności i wymiotów po operacji,
  • zapobieżenie lub zmniejszenie występowania działań niepożądanych leków stosowanych do znieczulenia.

Wikipedia


premedytacja

1. zaplanowane działanie o charakterze negatywnym lub wręcz zaskakującym;
2. dokładne zaplanowanie i przygotowanie przestępstwa;
3. działanie z pełną świadomością


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) obmyślenie planu działania

 (1.2) dokładne obmyślenie planu przestępstwa

Wiktionary

Zamiar bezpośredni – postać zamiaru w rozumieniu prawa karnego polegająca na tym, że sprawca chce popełnić czyn zabroniony (art. 9 § 1 k.k.).

Sprawca popełniający czyn zabroniony w zamiarze bezpośrednim ma świadomość i wolę realizacji jego ustawowych znamion.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Koleżanka z premedytacją namalowała mu świństwa w zeszycie od religii.

 (1.2) 23-latka z Gdańska uduszona z premedytacją.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛ̃mɛdɨˈtat͡sʲja, AS: prmedytacʹi ̯a

Wiktionary


premetro

system publicznego transportu zbiorowego, stanowiący formę przejściową pomiędzy tramwajem a metrem


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) urb. system transportu publicznego stanowiący formę przejściową pomiędzy tramwajem a metrem;

Wiktionary

Premetro – system publicznego transportu zbiorowego najczęściej stanowiący formę przejściową pomiędzy tramwajem a metrem. Premetro kursuje po bezkolizyjnych trasach (lub bezkolizyjnych odcinkach tras), przystosowanych do późniejszego przekształcenia i włączenia w sieć metra. Budowle inżynierskie (tunele, wiadukty) są dopasowane również do skrajni metra.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. metro n.

Wiktionary


premia

1. dodatek do pensji przyznawany pracownikowi w zależności od wyników jego pracy;
2. nagroda pieniężna, gratyfikacja finansowa;
3. miejsce na trasie wyścigu kolarskiego, gdzie zawodnicy mogą zdobyć dodatkowe punkty; też: tak zdobyte punkty;
4. nagroda za coś, często mająca zachęcić do czegoś osobę nagradzaną


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) dodatkowe wynagrodzenie pracownika, będące nagrodą za jego pracę

 (1.2) w niektórych grach: dodatkowe punkty lub inna nagroda za wykonanie zadania niebędącego celem gry

Wiktionary

Premia – miejscowość i gmina we Włoszech, w regionie Piemont, w prowincji Cusio Ossola.

Według danych na rok 2004 gminę zamieszkiwało 605 osób, 6,9 os./km².

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W podziękowaniu za wyjątkową staranność podczas pracy oraz szczególne zaangażowanie otrzymuje pan premię w wysokości 1000 zł (= tysiąca złotych).

 (1.2) Za wszystkie premie na odcinkach górskich kolarz został zwycięzcą klasyfikacji górskiej.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. premiowanie n., premiant m.

 czas. premiować

 przym. premiowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) nagroda, napiwek

 (1.2) nagroda, bonus

Wiktionary


premiant

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) przest. ten, który jest premiowany

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. premia ż.

 czas. premiować

 przym. premiowy

Wiktionary


premier

wystawienie danej sztuki, inscenizacji lub zaprezentowanie filmu po raz pierwszy w danym miejscu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) polit. szef, kierownik rządu;

rzeczownik, rodzaj żeński

 (2.1) polit. kobieta sprawująca urząd premiera (1.1)

forma rzeczownika.

 (3.1) D. lm. od: premiera

Wiktionary

Premier (z fr. premier – pierwszy) – reprezentant i kierownik rządu, o różnym zakresie uprawnień w zależności od systemu prawnego danego państwa. Najczęściej organizuje i koordynuje prace rządu, zwołuje jego posiedzenia, ma prawo do wnioskowania powołań i odwołań pozostałych członków rządu oraz obsadza niektóre ważne stanowiska i urzędy.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Premier uroczyście otworzył nowy szpital.

 (1.1) W połowie 2009 roku premier zarządził prezesowi ZUS-u wykonanie ogólnopolskiej akcji kontrolnej.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɛ̃mʲjɛr, AS: prmʹi ̯er

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. premierówna ż., premierostwo

 przym. premierowski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Prezes Rady Ministrów, szef rządu

Wiktionary


premiera

wystawienie danej sztuki, inscenizacji lub zaprezentowanie filmu po raz pierwszy w danym miejscu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) film. teatr. pierwsze publiczne przedstawienie utworu, zwłaszcza scenicznego lub filmu; uroczystość związana z tym przedstawieniem

forma rzeczownika|rodzaj=męskoosobowy.

 (2.1) D. i B. lp. od: premier

Wiktionary

Premiera (z fr. première – „pierwsza”, od wyrażenia première représentation – „pierwsze przedstawienie”) – pierwsze przedstawienie danego utworu lub towaru szerokiej publiczności.

Początkowo określenie odnosiło się wyłącznie do inscenizacji teatralnej bądź operowej – przy czym obejmuje ono oddzielnie każdą inscenizację (nawet tego samego utworu). Obecnie termin ten rozciągnięto na inne dziedziny – mówi się o premierze filmowej, wydawniczej bądź gry komputerowej.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Czy byłeś na premierze nowego filmu Quentina Tarantino?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɛ̃ˈmʲjɛra, AS: prẽmʹi ̯era

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prapremiera ż.

 przym. premierowy, prapremierowy

 przysł. premierowo

Wiktionary


premierka

premier


SJP.pl

Patrz:

premier

premierostwo

premier z żoną


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) urząd premiera

 (1.2) czas sprawowania urzędu premiera

 (1.3) premier i jego żona

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Premierostwo brał na siebie trzykrotnie, ostatni raz w 1930 r.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. premierówna ż., premier m.

 przym. premierowski

Wiktionary


premierować

potocznie:
1. mieć swoją premierę;
2. pełnić urząd premiera


SJP.pl


premierowicz

syn premiera


SJP.pl


premierówna

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) córka premiera

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. premier mos., premierostwo n.

Wiktionary


premierowo

przysłówek

 (1.1) wystawiając pierwszy raz

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jego sztukę z 1945 roku wystawiono premierowo dopiero w latach dziewięćdziesiątych.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. premiera ż.

 przym. premierowy

Wiktionary


premierowy

premiera


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) film. teatr. związany z premierą, dotyczący premiery

Wiktionary

Patrz:

premiera

Przykłady

 (1.1) Kiedy odbędzie się premierowy pokaz tego nowego izraelskiego komediodramatu?

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. premiera ż.

 przysł. premierowo

Wiktionary


premierzyca

lekceważąco lub potocznie: pani premier


SJP.pl


premiks

dodatek witaminowo-mineralny do mieszanek dla drobiu


SJP.pl


preminger

Osoby o tym nazwisku:

  • Abraham Preminger – radziecki oficer
  • Otto Preminger – austriacki aktor i amerykański reżyser filmowy

Wikipedia


premiówka

1. potocznie: nagroda punktowa za zakupy, wymienialna na nagrodę rzeczową;
2. obligacja państwowa w Polsce międzywojennej;
3. dawniej: bilet pożyczki premiowej; pożyczka premiowa


SJP.pl


premiowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z premią, dotyczący premii

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. premia ż., premiówka ż., premiant m., premiowanie n.

 czas. premiować ndk.

Wiktionary


premisa

dawniej:
1. przesłanka;
2. urlop, zwolnienie


SJP.pl


premium

dawniej: premia


SJP.pl


premonstrant

członek zgromadzenia zakonnego kanoników regularnych, założonego w 1121 roku we francuskiej miejscowości Prémontré; premonstratens, norbertanin


SJP.pl


premonstrantka

rzadko: zakonnica norbertanka


SJP.pl


premonstratens

członek zgromadzenia zakonnego kanoników regularnych, założonego w 1121 roku we francuskiej miejscowości Prémontré; norbertanin, premonstrant


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) rel. katolicki zakonnik z zakonu założonego przez św. Norberta z Xanten

Wiktionary

Norbertanie (Premonstratensi) – zakon rzymskokatolicki założony w 1120 przez św. Norberta z Xanten w miejscowości Prémontré koło Laon we Francji. Oparty jest na regule św. Augustyna.

Zakon norbertanów w XIV wieku obejmował 655 opactw i probostw. Obecnie w świecie jest około 1450 zakonników w 51 domach. Zakon wydał 10 świętych i 4 błogosławionych. Wśród błogosławionych jest też polska norbertanka, Bronisława z Krakowa. Pierwsi premonstratensi przybyli do Polski w 1126 roku.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Umówiliśmy się przy kościele premonstratensów.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) norbertanin

Wiktionary


premonstratensi

członek zgromadzenia zakonnego kanoników regularnych, założonego w 1121 roku we francuskiej miejscowości Prémontré; norbertanin, premonstrant


SJP.pl

Norbertanie (Premonstratensi) – zakon rzymskokatolicki założony w 1120 przez św. Norberta z Xanten w miejscowości Prémontré koło Laon we Francji. Oparty jest na regule św. Augustyna.

Zakon norbertanów w XIV wieku obejmował 655 opactw i probostw. Obecnie w świecie jest około 1450 zakonników w 51 domach. Zakon wydał 10 świętych i 4 błogosławionych. Wśród błogosławionych jest też polska norbertanka, Bronisława z Krakowa. Pierwsi premonstratensi przybyli do Polski w 1126 roku.

Wikipedia


prenatalność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest prenatalne; cecha tych, którzy są prenatalni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prenatalny

 przysł. prenatalnie

Wiktionary


prenatalny

dotyczący okresu życia płodowego; przedurodzeniowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) med. związany z życiem płodowym, dotyczący życia płodowego

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prenatalność ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przedurodzeniowy

Wiktionary


prenit

minerał, zasadowy glinokrzemian wapnia i glinu o żółtawej lub zielonkawej barwie; prehnit


SJP.pl

Prehnit – nazwa pochodzi od nazwiska holenderskiego pułkownika Hendrika von Prehna (1733–1785), który przywiózł go z Przylądka Dobrej Nadziei do Europy w 1773 r. (A.G. Werner, 1790 r.).

Pospolity minerał rodingitów powstający w ostatnim stadium rodingityzacji na skutek niskotemperaturowych procesów hydrotermalnych, należy do gromady glinokrzemianów wstęgowych.

Wikipedia


prenocefal

rodzaj dinozaura z rodziny pachycefalozaurów


SJP.pl

Prenocefal (Prenocephale) – dinozaur z rodziny pachycefalozaurów (Pachycephalosauridae); jego nazwa oznacza stroma głowa.

Żył w epoce późnej kredy (ok. 83-65 mln lat temu) na terenach centralnej Azji. Długość ciała ok. 2-3 m, wysokość ok. 120 cm masa ok. 130 kg. Jego szczątki znaleziono w Mongolii.

Wikipedia


prenonim

pseudonim składający się z prawdziwych imion używającej go osoby


SJP.pl


prenumerata

opłacenie z góry ustalonej liczby kolejnych numerów jakiegoś czasopisma lub kolejnych tomów książki z gwarancją ciągłości ich otrzymywania; kwota opłaty za taką usługę


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przedpłata za czasopismo na określony czas, gwarantująca, że dana osoba będzie otrzymywać przez ten czas określoną liczbę numerów tego czasopisma; ten czas

 (1.2) egzemplarz czasopisma otrzymany w ramach prenumeraty (1.1)

Wiktionary

Prenumerata – usługa polegająca na zapłaceniu z góry za określoną liczbę kolejnych numerów czasopisma lub tomów książki w zamian za zapewnienie ciągłości ich dostarczania. Prenumerata to także kwota, którą płaci się za tę usługę.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Chciałbym wykupić prenumeratę tego czasopisma.

 (1.2) Czemu jeszcze nie dostałem mojej prenumeraty?!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛ̃nũmɛˈrata, AS: prnũmerata

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prenumerator m., prenumeratorka ż., prenumerowanie n.

 czas. prenumerować ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) subskrypcja

Wiktionary


prenumerator

osoba prenumerująca czasopisma lub książki ukazujące się w tomach


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba, która wykupiła prenumeratę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Gdyby ciągle istniał „Świat Młodych”, byłbym jego prenumeratorem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛ̃nũmɛˈratɔr, AS: prnũmerator

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prenumerata ż., prenumerowanie n.

:: fż. prenumeratorka ż.

 czas. prenumerować

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) abonent, subskrybent

Wiktionary


prenumeratorka

kobieta prenumerująca czasopisma lub książki ukazujące się w tomach


SJP.pl


prenumeratorowy

przymiotnik od: prenumerator


SJP.pl


prenumerować

opłacać z góry otrzymywanie ustalonej liczby kolejnych numerów czasopisma lub kolejnych tomów książki z gwarancją ciągłości ich otrzymywania; subskrybować


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. zaprenumerować)

 (1.1) otrzymywać jakąś publikację regularnie przez określony czas

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W latach osiemdziesiątych Paweł prenumerował szereg czasopism erotycznych.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prenumerata ż., prenumerator mos., prenumeratorka ż., prenumerowanie n.

 czas. zaprenumerować dk.

Wiktionary


prenylamin

syntetyczny preparat leczniczy, powodujący rozszerzanie się naczyń wieńcowych i ułatwiający dotlenienie mięśnia sercowego; stosowany głównie w dusznicy bolesnej i w niewydolności wieńcowej; corontin; segontin


SJP.pl


preokupacja

dawniej: zajęcie, zaprzątnięcie czymś umysłu


SJP.pl


preopinant

poprzedni wnioskodawca


SJP.pl


preorder

zamówienie produktu przed jego oficjalną premierą; pre-order


SJP.pl


preorderowy

preorder


SJP.pl

Patrz:

preorder

preorgazmiczny

przymiotnik

 (1.1) seks. taki, który występuje przed orgazmem

 (1.2) seks. taki, który jeszcze nie miał orgazmu

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛɔrɡazˈmʲit͡ʃnɨ, AS: preorgazmʹičny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. orgazm mrz.

Wiktionary


preorientacja

wstępne rozeznanie się w czymś


SJP.pl


preorientacyjny

dotyczący preorientacji


SJP.pl


prepaid

[czytaj: pripejd] sprzedaż określonych towarów na zasadach przedpłaty; pre-paid


SJP.pl

Sprzedaż przedpłacona (ang. prepaid) – model sprzedaży, w którym klient dokonuje opłaty z góry, przed otrzymaniem towaru lub skorzystaniem z usługi. Jest powszechnie stosowany w wielu branżach, takich jak telekomunikacja, energetyka czy media.

Wikipedia


prepaidowy

prepaid [czytaj: pripejdowy]


SJP.pl


preparacik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od preparat

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To nie preparat, lecz tylko mały preparacik.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. preparat m.

Wiktionary


preparacja

1. przygotowanie czegoś do użytku poprzez wykonanie określonych zabiegów technicznych;
2. opracowanie tekstu w celu uwypuklenia jakiejś jego treści ;
3. dawniej, zwykle w liczbie mnogiej: objaśnienia do tekstu w podręczniku;
4. sporządzenie preparatu anatomicznego lub zoologicznego;
5. technika kompozytorska związana ze zmianą brzmienia instrumentu poprzez ingerencję w jego konstrukcję i nietypowy sposób wydobycia dźwięku


SJP.pl


preparacje

1. przygotowanie czegoś do użytku poprzez wykonanie określonych zabiegów technicznych;
2. opracowanie tekstu w celu uwypuklenia jakiejś jego treści ;
3. dawniej, zwykle w liczbie mnogiej: objaśnienia do tekstu w podręczniku;
4. sporządzenie preparatu anatomicznego lub zoologicznego;
5. technika kompozytorska związana ze zmianą brzmienia instrumentu poprzez ingerencję w jego konstrukcję i nietypowy sposób wydobycia dźwięku


SJP.pl


preparacyjny

związany z preparacją


SJP.pl


preparanda

Preparanda – była to szkoła uzupełniająca, przygotowawcza. Miała formę dwuletniego kursu dla młodzieży niemającej ukończonych 7 klas szkoły podstawowej, a przygotowującej się przy seminarium nauczycielskim do zawodu nauczyciela. Istniała w pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości.

Wikipedia


preparat

1. substancja, np. lek lub kosmetyk, o konkretnym zastosowaniu;
2. w biologii: zakonserwowany organizm lub jego część przygotowane do demonstrowania, badania itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) substancja lub mieszanina związków przygotowana do konkretnego zastosowania

 (1.2) obiekt biologiczny zakonserwowany celem badań lub dydaktyki

Wiktionary

  • preparat – termin chemiczny
  • preparat – termin biologiczny
  • biologiczny preparat mikroskopowy

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Poszukuję skutecznego preparatu na porost włosów.

 (1.2) Na kolejnej lekcji anatomii przygotujemy preparaty kończyn, byśmy omówili poszczególne grupy mięśniowe.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɛˈparat, AS: preparat

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. preparowanie n., spreparowanie n.

:: zdrobn. preparacik mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) specyfik

Wiktionary


preparatka

dawniej: uczniowski zeszycik do notowania słówek przy nauce języka obcego; notatnik


SJP.pl


preparator

1. osoba poddająca organizmy lub ich części specjalnej obróbce w celu przygotowania ich do badań lub demonstracji;
2. osoba przygotowująca coś, poddając składniki specjalnym zabiegom;
3. osoba tworząca fałszywe informacje i nadająca im określoną formę w celu osiągnięcia zamierzonego celu


SJP.pl


preparatorka

preparator


SJP.pl

Patrz:

preparator

preparatornia

miejsce obróbki i konserwacji materiałów przywiezionych z terenu w celu przeznaczenia ich do demonstrowania i dalszych badań


SJP.pl


preparatorski

preparator


SJP.pl

Patrz:

preparator

preparować

1. przygotowywać coś do użytku, łącząc odpowiednie składniki lub poddając je specjalnym zabiegom;
2. przeinaczać lub naginać informacje albo fakty;
3. sporządzać preparaty anatomiczne, zoologiczne itp.


SJP.pl


preparowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|preparować.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. spreparowanie n., preparat m., preparacja ż., preparator m., preparatka ż.

 czas. preparować ndk., spreparować dk.

 przym. preparacyjny

Wiktionary


prepers

człowiek samodzielny i zabezpieczony na każdą okazję, biorący odpowiedzialność za przetrwanie własne i swojej rodziny; preppers


SJP.pl


preperski

prepers; prepperski


SJP.pl


prepolimer

w chemii: monomer lub układ monomerów zdolny do dalszej polimeryzacji przez grupy reaktywne


SJP.pl


prepon

w starożytnej teorii literatury: to, co właściwe, stosowane w dziele literackim


SJP.pl


preponderancja

supremacja, prymat, przewaga, pierwszeństwo


SJP.pl


preponowany

rodzajnik preponowany: typ rodzajnika, który nigdy nie występuje po rzeczowniku, ale zawsze jest umieszczany przed nim


SJP.pl


prepozycja

w językoznawstwie:
1. przyimek;
2. umieszczanie wyrazów pomocniczych, np. przyimków, rodzajników itp. przed wyrazami, do których się odnoszą


SJP.pl


prepozycyjny

prepozycja


SJP.pl

Patrz:

prepozycja

prepozyt

1. przewodniczący kapituły katedralnej;
2. tytuł proboszcza kolegiaty;
3. tytuł zastępcy przełożonego w niektórych zakonach


SJP.pl

Prepozyt, primiceriusz (łac. praepositus – przełożony) – w Kościele rzymskokatolickim przewodniczący kapituły kanoników, czyli kapituły katedralnej lub kolegiackiej, oraz w Zgromadzeniu Księży Kanoników Regularnych Laterańskich – często w randze prałata lub infułata. Najczęściej prepozytem jest proboszcz parafii kolegiackiej (przykładem kolegiata w Wałbrzychu). Tytuł zastępcy przełożonego (np. opata, przeora) w niektórych zakonach.

Wikipedia


prepozytura

urząd prepozyta


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kośc. godność prepozyta

 (1.2) daw. godność przełożonego

Wiktionary

Prepozyt, primiceriusz (łac. praepositus – przełożony) – w Kościele rzymskokatolickim przewodniczący kapituły kanoników, czyli kapituły katedralnej lub kolegiackiej, oraz w Zgromadzeniu Księży Kanoników Regularnych Laterańskich – często w randze prałata lub infułata. Najczęściej prepozytem jest proboszcz parafii kolegiackiej (przykładem kolegiata w Wałbrzychu). Tytuł zastępcy przełożonego (np. opata, przeora) w niektórych zakonach.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. prepozyt m.

Wiktionary


preppers

[czytaj: prepers] człowiek samodzielny i zabezpieczony na każdą okazję, biorący odpowiedzialność za przetrwanie własne i swojej rodziny; prepers


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba, która przygotowuje się na wypadek wojny, klęsk żywiołowych, katastrof itp. – gromadzi zapasy żywności, leków, materiałów, szkoli się z technik surwiwalowych, niekiedy również szykuje broń i buduje prywatny schron

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) surwiwalista

Wiktionary


prepperski

preppers [czytaj: preperski]; preperski


SJP.pl


prepress

[czytaj: PREpres] środowiskowo: przygotowanie do druku materiałów tekstowych i ilustracyjnych


SJP.pl


preprint

druk wyprzedzający właściwe wydanie; przeddruk


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) nauk. wersja publikacji naukowej sprzed ukazania się w recenzowanym czasopiśmie naukowym;

Wiktionary

Preprint – wstępna wersja publikacji naukowej (zazwyczaj artykułu), która nie została jeszcze opublikowana w czasopiśmie naukowym.

Publikacja w tradycyjnym czasopiśmie naukowym często zajmuje miesiące, a nawet lata od chwili zgłoszenia artykułu, podczas gdy rozwój nauki następuje w ostatnim czasie znacznie szybciej. Umieszczenie w Internecie preprintów artykułów pozwala na udostępnienie wyników badań naukowych innym badaczom bez konieczności długiego oczekiwania na cykl wydawniczy czasopisma, a tym samym nie opóźnia rozwoju nauki, tak jak ma to miejsce w przypadku tradycyjnych wydawnictw.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Otwarty dla obcych był instytut w Dubnej, taki rodzaj wschodniego CERN-u, ale nie te najlepsze rosyjskie laboratoria. Gości przyjeżdżało mało, preprinty dochodziły wybiórczo.

 (1.1) Wyniki badania populacyjnego zostały opublikowane na platformaatformie preprintów medRxiv.

Wiktionary


preprodukcja

prace i przygotowania poprzedzające produkcję czegoś, np. filmu, gry komputerowej itd.


SJP.pl

Preprodukcja – etap produkcji filmu poprzedzający okres zdjęciowy. Czas ten poświęcony jest na zaczerpnięcie pomysłu do chwili akceptacji scenariusza.W okresie preprodukcji prowadzone są prace przygotowawcze polegające m.in. na:

  • Dokumentowaniu tematu
  • Pozyskaniu funduszy na realizację filmu
  • Kalkulacjach kosztów produkcji
  • Podpisaniu wstępnych kontraktów
  • Prowadzone są także prace związane z pisaniem scenariusza (synopsisu).
  • Wybraniu lokacji
  • Określeniu tytułu filmu
  • Zatrudnieniu realizatorów
  • Określeniu terminu rozpoczęcia i zakończenia zdjęć.

Wikipedia


preprodukcyjny

preprodukcja


SJP.pl

Patrz:

preprodukcja

prequel

[czytaj: prikłel] utwór (zwykle film, książka lub gra komputerowa) nawiązujący do innego utworu, poprzedzający jego fabułę


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) liter. film. utwór ukazujący wydarzenia fabuły wcześniejszy w stosunku do reszty serii;

Wiktionary

Prequel (łac. pre – przed; ang. sequel – ciąg dalszy) – utwór literacki lub filmowy opowiadający wydarzenia wcześniejsze niż opisane w pierwowzorze. Prequele powstają zazwyczaj później niż oryginalne dzieła i często wyjaśniają wątki oraz zdarzenia, o których opowiadała główna część.

Termin „prequel” to neologizm złożony z przedrostka „pre-” (łac. „przed”) i „sequel”. Sequel to kontynuacja utworu przedstawiająca wydarzenia późniejsze niż w pierwowzorze.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

 (1.1) sequel

hiperonimy.

 (1.1) spin-off

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

 etym|ang|prequel.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) prequel

* francuski: (1.1) prequel m., préquel m., préquelle ż.

* niemiecki: (1.1) Prequel n.

źródła.

== prequel (język angielski.) ==

wymowa.

 IPA|ˈpɹiːkwəl., X-SAMPA|"pri:kw@l.

 audio|LL-Q1860 (eng)-Back ache-prequel.wav.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) liter. film. prequel

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprʲikwɛl, AS: prʹiku̯el

Wiktionary


prerafaeliczny

prerafaelizm


SJP.pl

Patrz:

prerafaelizm

prerafaelita

1. członek Bractwa Prerafaelitów, stowarzyszenia artystycznego założonego w Anglii w 1848 roku;
2. malarz tworzący dzieła według koncepcji prerafaelizmu, nurtu w angielskiej sztuce 2. połowy XIX w. nawiązującego do początków renesansu


SJP.pl


prerafaelitka

prerafaelita


SJP.pl

Patrz:

prerafaelita

prerafaelityczny

prerafaelityzm


SJP.pl

Patrz:

prerafaelityzm

prerafaelityzm

dziewiętnastowieczny kierunek w sztuce zapoczątkowany w Anglii, nawiązujący do sztuki wczesnego włoskiego odrodzenia (przed Rafaelem); prerafaelizm


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) hist. szt. kierunek w sztuce angielskiej w połowie XIX wieku, który nawiązywał do sztuki wczesnego włoskiego odrodzenia

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prerafaelizm m., prerafaelita m.

 przym. prerafaelicki, prerafaelityczny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prerafaelizm

Wiktionary


prerafaelizm

dziewiętnastowieczny kierunek w sztuce zapoczątkowany w Anglii, nawiązujący do sztuki wczesnego włoskiego odrodzenia (przed Rafaelem); prerafaelityzm


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) zob. prerafaelityzm.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prerafaelityzm m., prerafaelita m.

 przym. prerafaelicki, prerafaelityczny

Wiktionary


prereformacja

Protestantyzm – jedna z głównych gałęzi chrześcijaństwa, obok katolicyzmu i prawosławia, na którą składają się wspólnoty religijne powstałe na skutek ruchów reformacyjnych wewnątrz Kościoła rzymskokatolickiego rozpoczętych wystąpieniem Marcina Lutra w XVI wieku oraz ruchów przebudzeniowych w łonie macierzystych wyznań protestanckich w kolejnych stuleciach.

Wikipedia


prereformacyjny

związany z prereformacją


SJP.pl


preria

rozległa równina w Ameryce Północnej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) geogr. równinne stepy w centralnej części Ameryki Północnej;

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Bizony zamieszkują prerie i lasy.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. preriowy, preryjny

Wiktionary


preriokur

rodzaj ptaków z podrodziny bażantów


SJP.pl


preriowiec

gatunek ptaka z rodziny bekasowatych


SJP.pl

Wikipedia


preriowy

preria; preryjny


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) geogr. biol. związany z prerią, dotyczący prerii; rosnący lub bytujący na prerii

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Charakterystycznym elementem stylu preriowego są minimalistyczne, a zarazem luksusowe wnętrza, w których można dostrzec inspiracje tradycyjną architekturą Japonii.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. preria ż.

 przym. preryjny

Wiktionary


prerogatywa

przywilej, uprawnienie, pierwszeństwo związane z zajmowanym stanowiskiem lub wykonywaną funkcją


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) praw. szczególne uprawnienie wynikające z piastowanego stanowiska

Wiktionary

Prerogatywa (łac. praerogativa) – przywilej, uprawnienie wynikające z zajmowanego stanowiska.

W systemach parlamentarnych kompetencje głowy państwa wyłączone spod kontroli organu przedstawicielskiego, czyli w praktyce niewymagające kontrasygnaty rządowej.

Pojęcie ukształtowało się w Anglii dla określenia tych uprawnień króla, które mógł wykonywać bez uzgadniania z parlamentem.

Wikipedia

Synonimy:

 (1.1) przywilej

Wiktionary


preromański

przedromański;
1. poprzedzający cywilizację romańską;
2. poprzedzający styl romański


SJP.pl


preromantyczny

preromantyzm


SJP.pl

Patrz:

preromantyzm

preromantyzm

Preromantyzm – zespół zjawisk w kulturze i literaturze rozwijający się od połowy XVIII w. i zapowiadający nadejście romantycznego przełomu w kulturze europejskiej.

Należały do nich:

  • sentymentalizm, eksponujący rolę uczuć,
  • powieść gotycka, intrygująca opisami zdarzeń niezrozumiałych i przerażających,
  • historycyzm (przede wszystkim do średniowiecza), a więc do czasów sprzed panowania "cywilizacji rozumu".

Wikipedia


preryjny

preria; preriowy


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z prerią

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wąwozami tymi wędrowały szczepy preryjne.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. preria ż.

 przym. preriowy

Wiktionary


presbiopia

niezdolność dokładnego widzenia z bliskiej odległości, spowodowana upośledzeniem akomodacji oka, rozwijająca się w średnim wieku; starczowzroczność, prezbiopia, presbyopia


SJP.pl

Wikipedia


presbyopia

[czytaj: presbiopia] niezdolność dokładnego widzenia z bliskiej odległości, spowodowana upośledzeniem akomodacji oka, rozwijająca się w średnim wieku; starczowzroczność, prezbiopia, presbiopia


SJP.pl

Wikipedia


preselekcja

wybór poprzedzający głosowanie


SJP.pl

Preselekcja – usługa telekomunikacyjna dostępna w pełnym zakresie wyłącznie dla abonentów sieci telefonii stacjonarnej operatora o znaczącej pozycji rynkowej (Telekomunikacja Polska S.A.), umożliwiająca ustanowienie innego niż TP S.A. operatora telekomunikacyjnego, za pośrednictwem którego zestawiane będą krajowe i międzynarodowe połączenia do innych użytkowników końcowych. Połączenie są realizowane poprzez wybieranie z aparatu telefonicznego numeru abonenta, bez konieczności każdorazowego wskazywania numeru dostępu (NDS) wybranego operatora. Preselekcja nie ma wpływu na sposób zestawiania połączeń alarmowych, do służb o skróconej numeracji, a także do "sieci inteligentnej" (usługi o podwyższonej opłacie, a także infolinie 800/801), które zawsze są zestawiane przez operatora telekomunikacyjnego, któremu płacimy abonament telefoniczny. Abonenci TPS.A. mogą wybrać przez złożenie zlecenia preselekcji jednego dostawcę publicznie dostępnych usług telefonicznych w zakresie połączeń krajowych oraz jednego w zakresie połączeń międzynarodowych, co nie wyklucza możliwości wyboru tego samego dostawcy usług dla połączeń krajowych i międzynarodowych.

Wikipedia


preselekcyjny

związany z preselekcją


SJP.pl


presemicki

odnoszący się do czasów przed Semitami


SJP.pl


presenilina

białko znajdujące się w komórkach mózgowych osób chorych na chorobę Alzheimera


SJP.pl


presentata

pieczęć przystawiona w kancelarii sądu, zawierająca datę wpływu pisma, liczbę załączników, uiszczenie opłaty itp.; prezentata, datownik


SJP.pl


preser

pracownik zecerni wykonujący próbne odbitki składu zecerskiego do korekty


SJP.pl


presja

nacisk, przymus


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) nacisk, przymus wywierany na kogoś w celu zmuszenia go do czegoś

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɛsʲja, AS: presʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. presa ż.

 przym. presyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) mus, nacisk, napór, przymus, siła, wpływ

Wiktionary


preskan

skan przygotowawczy, wstępny


SJP.pl


preskrypcja

dawniej:
1. przepis prawny; nakaz, rozporządzenie;
2. porada, przepis na coś, recepta lekarska;
3. przedawnienie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wypisywanie, ordynowanie czegoś, także. recepta lekarska;

 (1.3) daw. przepis prawny, nakaz urzędowy

 (1.4) daw. przedawnienie

Wiktionary

  • preskrypcja (socjolingwistyka)

W dawnym znaczeniu:

  • przepis prawny lub nakaz urzędowy
  • przepis, receptura, recepta
  • przedawnienie

Wikipedia

Wymowa:

IPA: prɛˈskrɨpt͡sʲja, AS: preskrypcʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. preskryptywizm m., preskryptywista m.

 czas. preskrybować ndk.

 przym. preskryptywny, preskryptywistyczny, preskrypcyjny

Wiktionary


preskrypcyjny

preskrypcja


SJP.pl

Patrz:

preskrypcja

preskryptywista

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) jęz. osoba zajmująca się nakreślaniem norm lub zaleceń językowych;

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zalecenia preskryptywistów spotykają się często z krytyką profesjonalnych językoznawców.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. preskryptywizm m., preskryptywność ż., preskrypcja ż.

 czas. preskrybować ndk.

 przym. preskryptywny, preskryptywistyczny, preskrypcyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) normatywista

Wiktionary


preskryptywizm

nurt w językoznawstwie, w ramach którego formułuje się normy poprawnościowe, zasady i reguły poprawnego posługiwania się wypowiedziami językowymi; normatywizm, kultura języka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) jęz. dążność do nakreślania norm lub zaleceń językowych z zamiarem wywarcia wpływu na użytkowników języka, aby trzymali się proponowanych środków;

 (1.2) filoz. pogląd głoszący, że funkcją sądów etycznych jest funkcja preskryptywna, nakazująca określone postępowanie;

Wiktionary

  • preskryptywizm – w językoznawstwie
  • preskryptywizm – w metaetyce

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. preskryptywista m., preskryptywność ż., preskrypcja ż.

 czas. preskrybować ndk.

 przym. preskryptywny, preskryptywistyczny, preskrypcyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) normatywizm

Wiktionary


preskryptywność

preskryptywny


SJP.pl

Patrz:

preskryptywny

preskryptywny

w psycholingwistyce: określający, jak należy się zachować, aby zaspokoić wzbudzoną potrzebę; zalecający


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dyktujący prawidła, metody bądź sposoby postępowania

 (1.2) jęz. formułujący zewnętrzne normy bądź zalecenia językowe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. preskryptywista m., preskryptywizm m., preskryptywność ż., preskrypcja ż.

 czas. preskrybować ndk.

 przym. preskryptywistyczny, preskrypcyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dyrektywalny, normatywny

 (1.2) normatywny

Wiktionary


presley

[czytaj: preslej] nazwisko, m.in. Elvis Presley (1935-1977) - piosenkarz amerykański


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Brian Presley – amerykański aktor i producent telewizyjny i filmowy
  • Elvis Presley – amerykański piosenkarz i aktor
  • Lisa Marie Presley – amerykańska aktorka i piosenkarka
  • Priscilla Presley – amerykańska modelka i aktorka

Wikipedia


presleyowski

[czytaj: preslejowski] taki jak u Presleya, właściwy Presleyowi, nawiązujący do muzyki Presleya, przypominający zachowanie, taniec Presleya itp.


SJP.pl


presokratyczny

presokratyk


SJP.pl

Patrz:

presokratyk

presokratyk

filozof żyjący w czasach przed narodzinami Sokratesa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) hist. staroż. filoz. filozof zaliczany do nurtu greckiej filozofii przedsokratejskiej, działający przed Sokratesem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wszyscy presokratycy mówili o ruchu. U Empedoklesa jego źródłem był odwieczny antagonizm między jakimiś mglistymi siłami miłości i nienawiści.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. presokratyzm m.

 przym. presokratejski, presokratyczny, przedsokratejski, przedsokratyczny

Wiktionary


presoreceptor

receptor reagujący na zmiany ciśnienia w organizmie; baroreceptor


SJP.pl

Baroreceptory, presoreceptory – mechanoreceptory odpowiadające za stałą wielkość ciśnienia krwi.

Wikipedia


presostat

urządzenie regulujące ciśnienie w niektórych rodzajach chłodziarek; barostat


SJP.pl

Presostat – czujnik różnicy ciśnień wyposażony w przekaźnik. Do presostatu przyłączone są dwa przewody ciśnieniowe i do trzech przewodów elektrycznych. Stan przekaźnika jest zależny od wielkości różnicy ciśnień w przewodach ciśnieniowych.

Wikipedia


prespa

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. jezioro u zbiegu granic Macedonii, Albanii i Grecji;

 (1.2) geogr. hist. region historyczny współcześnie podzielony między Grecję, Albanię i Macedonię, położony nad jeziorami o tej samej nazwie

Wiktionary

Prespa (mac. Преспанско Езеро, gr. Λίμνες Πρέσπες, alb. Liqeni i Prespës) – jezioro u zbiegu granic Macedonii Północnej, Albanii i Grecji, w historycznym regionie Prespa. Terminem Prespa określa się dwa jeziora - Wielką i Małą Prespę.

Leży w tektonicznym obniżeniu na wysokości 967 m n.p.m.

Nad jeziorem żyją pelikany, kormorany i czaple.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. prespański

Wiktionary


prespański

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Prespą, dotyczący Prespy (jeziora lub otaczającego go obszaru)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prespa ż.

Wiktionary


pressbook

[czytaj: presbuk] środowiskowo: materiał promocyjny stworzony i rozprowadzany przez producentów filmowych


SJP.pl


pressing

[czytaj: press-ing] w niektórych grach zespołowych: agresywne krycie przeciwników na całym boisku


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) sport. w piłce nożnej: sposób prowadzenia mający na celu uniemożliwienie drużynie przeciwnej rozegrania jakiejkolwiek akcji poprzez agresywne krycie oraz grę z dala od własnego pola karnego;

Wiktionary

Pressing (ang. naciskanie) – sposób prowadzenia gry w piłce nożnej, który ma na celu jak najszybsze odebranie piłki drużynie przeciwnej, jak najdalej od własnej bramki.

Wyróżnia się trzy formy pressingu: niski, średni i wysoki. W przypadku pressingu niskiego zawodnicy próbują odebrać piłkę przeciwnikowi na własnej połowie, w przypadku pressingu średniego w okolicach linii środkowej, w przypadku pressingu wysokiego – już na połowie przeciwnika. Dobór formy pressingu powinien zależeć od przygotowania kondycyjnego zawodników (wysoki pressing jest najbardziej wymagający kondycyjnie) oraz od potencjału drużyny przeciwnej (z przeciwnikiem słabszym od siebie raczej stosuje się pressing wysoki, z mocniejszym – niski).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Najlepsze drużyny potrafią grać pressingiem na tyle skutecznie, że słabsi przeciwnicy nie potrafią skonstruować żadnej składnej akcji.

Wiktionary


pressować

w niektórych grach zespołowych: agresywnie kryć przeciwników na całym boisku


SJP.pl


presspublica

Presspublica – spółka działająca od 1991 będąca w 100% własnością należącej do Grzegorza Hajdarowicza spółki Gremi Media.

Presspublica jest wydawcą dzienników „Rzeczpospolita”, „Życie Warszawy” (do 17 grudnia 2011), „Parkiet”, tygodników „Przekrój” (do 2013) i „Uważam Rze”, miesięczników „Sukces” i „Uważam Rze Historia” oraz „Bloomberg Businessweek Polska”, miesięcznika ekonomiczno-biznesowego (na licencji Bloomberg LP).

Wikipedia


prestacja

dawniej: obowiązek wykonania jakiejś pracy zleconej przez zwierzchnika; obowiązek świadczeń


SJP.pl


prestacyjny

dotyczący prestacji


SJP.pl


prestidigitator

człowiek pokazujący sztuczki oparte głównie na zręczności i robiące wrażenie magicznych; sztukmistrz, magik, iluzjonista


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) człowiek pokazujący sztuczki sprawiające wrażenie magicznych, oparte głównie na zręczności i umiejętności odwracania uwagi

Wiktionary

Iluzjonista – główne określenie dla wszystkich osób zajmujących się sztuką iluzji.

Klasyczny strój iluzjonisty stanowi garnitur, cylinder, „magiczna” pałeczka i mniejsze rekwizyty, jednak współczesny wygląd iluzjonisty znacznie różni się od tego klasycznego i jest o wiele nowocześniejszy.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

 (1.1) sztukmistrz, magik, iluzjonista

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. prestidigitatorstwo n.

:: fż. prestidigitatorka ż.

 przym. prestidigitatorski

 przysł. prestidigitatorsko

frazeologia.

etymologia.

 etym|wł|presto. → szybko + etym|łac|digitus. → palec

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) prestidigitator

źródła.

== prestidigitator (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik policzalny

 (1.1) prestidigitator

odmiana.

 (1.1) lp. prestidigitator; lm. prestidigitators

przykłady.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prestidigitatorstwo n.

:: fż. prestidigitatorka ż.

 przym. prestidigitatorski

 przysł. prestidigitatorsko

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) sztukmistrz, magik, iluzjonista

Wiktionary


prestidigitatorka

1. kobieta pokazująca sztuczki magiczne oparte na zręczności; iluzjonistka, kuglarka, magiczka;
2. działanie wykorzystujące różne sztuczki w celu ukrycia braku umiejętności lub wywołania zachwytu


SJP.pl


prestidigitatorski

magiczny, kuglarski


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z prestidigitatorstwem, dotyczący prestidigitatorstwa

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prestidigitatorstwo n., prestidigitator mos.

Wiktionary


prestidigitatorstwo

1. pokazywanie sztuk polegających na zręczności i robiących wrażenie magicznych; kuglarstwo, sztukmistrzostwo;
2. wyjątkowa sprawność w czymś;
3. przenośnie: stwarzanie złudzenia czegoś, udawanie czegoś nieistniejącego


SJP.pl


prestissimo

określenie wykonawcze: bardzo szybko


SJP.pl

Tempo (agogika) – jeden z elementów dzieła muzycznego, oznaczający, jak szybko utwór ma być wykonany.

Wikipedia


prestiż

znaczenie, poważanie, jakim ktoś lub coś cieszy się w swoim otoczeniu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) socjol. znaczenie, poważanie, jakim ktoś lub coś cieszy się w swoim otoczeniu;

Wiktionary

Prestiż (z fr. „urok, czary”, z łac. præstigiare – sztuczki magiczne, por. prestidigitator) – autorytet, poważanie, szacunek innych osób do danej osoby.

W socjologii prestiż jest subiektywnym kryterium stratyfikacji, opartym na wartościujących podstawach emocjonalnych i obiektywnych czynnikach stratyfikacji – wykształceniu, wykonywanym zawodzie, stylu życia, dochodach. Jest również jedną ze składowych statusu społecznego.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈprɛstʲiʃ, AS: prestʹiš

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prestiżowość ż.

 przym. prestiżowy

 przysł. prestiżowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) autorytet, doniosłość, estyma, istotność, mir, powaga, poważanie, ranga, szacunek, waga, ważność, wpływ, znaczenie; książk. splendor

Wiktionary


prestiżowiec

osoba, która ma prestiż; ktoś komu zależy na prestiżu wobec innych


SJP.pl


prestiżowość

cecha czegoś, co ma duże znaczenie i poważanie w swoim środowisku


SJP.pl


prestiżowy

będący dowodem prestiżu (znaczenie, poważanie), mający lub przynoszący prestiż


SJP.pl

przymiotnik jakościowy

 (1.1) charakteryzujący się prestiżem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Skończyła prestiżowe warszawskie gimnazjum, do którego chodziła inteligencka młodzież o lewicowych skłonnościach, spotykała się z socjalistami.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prestiż m., prestiżowość ż.

 przysł. prestiżowo

Wiktionary


presto

utwór muzyczny lub jego część wykonana w bardzo szybkim tempie (presto)


SJP.pl

  • Presto – album studyjny zespołu Rush wydany w 1989 roku
  • Presto – krótkometrażowy film wytwórni Pixar z 2008 roku
  • Presto – niemiecki producent samochodów
  • Presto – sieć włoskich restauracji
  • Presto – silnik przeglądarki internetowej Opera
  • Presto – tempo w muzyce
  • Presto – polski magazyn o kulturze, sztuce i twórczym życiu
  • Presto – miasto w Boliwii
  • Presto – niemiecki raper

Wikipedia


preston

Preston – miasto o statusie city w Wielkiej Brytanii (Anglia), w dystrykcie Preston, ośrodek administracyjny (stolica) hrabstwa Lancashire, port nad estuarium rzeki Ribble (Morze Irlandzkie). W 2021 roku liczyło 94 490 mieszkańców. Jest siedzibą Uniwersytetu Centralnego Lancashire i dwóch kolegiów. Na północny wschód od miasta znajduje się Forest of Bowland.

Wikipedia


prestoł

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) kośc. okryty specjalną tkaniną sześcienny stół w cerkwi prawosławnej, na którym sprawowana jest liturgia

Wiktionary


presumpcja

1. uznanie istnienia niestwierdzonego faktu na podstawie innych ustalonych faktów, pozostających z nim w związku; domniemanie
2. dawniej: zarozumiałość


SJP.pl


presuponować

przestarzałe: domniemywać, domyślać się, zakładać


SJP.pl


presupozycja

w logice: wniosek wynikający jednocześnie z jakiegoś zdania i jego negacji, np. presupozycją zarówno zdania "Moim ulubionym aktorem jest Johnny Depp." jak i zdania "Moim ulubionym aktorem nie jest Johnny Depp." jest: "Mam ulubionego aktora."


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jęz. ukryte wstępne założenie, wymagane żeby dane zdanie miało w danym kontekście logiczny sens;

 (1.2) psych. metoda sugerowania ukrytych treści za pomocą takich zdań

Wiktionary

Presupozycja – w logice sąd, który musi być prawdziwy, żeby jakiemuś zdaniu można było przypisać wartość logiczną (prawdę albo fałsz). Innymi słowy, presupozycja to wniosek wynikający zarówno ze zdania, jak i z jego negacji. Np. presupozycją zarówno zdania „Obecny król Francji jest łysy”, jak i zdania „Obecny król Francji nie jest łysy” jest: „Francja ma obecnie króla”.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Zdanie "Czy wolałby pan spotkać się ze mną w środę czy w czwartek?" zawiera presupozycję "Pan chciałby się ze mną spotkać".

 (1.2) Presupozycja jest ważnym elementem technik manipulacji.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛsupɔˈzɨt͡sʲja, AS: presupozycʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 przym. presupozycyjny

Wiktionary


preswórszt

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) spoż. gw-pl|Śląsk Cieszyński. salceson

Wiktionary


presyjny

wywierający presję


SJP.pl


preszburg

dawniej: Bratysława (stolica Słowacji); Pożoń


SJP.pl

Bratysława (słow. i cz. Bratislava, wym. [ˈbracislaʋa]; niem. Pressburg; węg. Pozsony; pol. dawniej Pożoń, także Preszburg) – stolica oraz największe miasto Słowacji pod względem liczby ludności (478 040 mieszkańców) i powierzchni (367,5 km²). Jest jedyną stolicą na świecie, która graniczy z dwoma państwami, tj. na południu z Węgrami, a na zachodzie z Austrią.

Wikipedia


preszów

miasto we wschodniej Słowacji


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto na Słowacji;

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Osadnictwo w okolicy Preszowa datuje się od paleolitu – najstarsze znaleziska pochodzą sprzed 28 tysięcy lat.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɛʃuf, AS: prešuf

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. preszowianin mos., preszowianka ż., Preszowszczyzna ż.

 przym. preszowski

Wiktionary


preszowianin

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Preszowa; osoba z tego miasta

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Preszów mrz.

:: fż. preszowianka ż.

 przym. preszowski

Wiktionary


preszowianka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Preszowa; kobieta z tego miasta

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Preszów mrz.

:: fm. preszowianin mos.

 przym. preszowski

Wiktionary


preszowski

Preszów (miasto na Słowacji)


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Preszowem, dotyczący Preszowa

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Preszów mrz., preszowianin mos., preszowianka ż.

Wiktionary


preszpan

rodzaj kartonu o bardzo gładkiej powierzchni, odznaczający się dużą wytrzymałością mechaniczną i elektryczną


SJP.pl

Preszpan – rodzaj wielowarstwowej, mocno prasowanej tektury, w której surowcem jest papier o grubości od 0,1 mm do 50 mm. Powierzchnia preszpanu jest gładka, trudnonasiąkalna. Posiada dużą wytrzymałość mechaniczną na ścieranie i zginanie.

Do produkcji preszpanu używa się szlachetnych surowców włóknistych w postaci półmasy bawełnianej, twardej masy celulozowej, makulatury. Najcieńsze preszpany produkowano na maszynach płaskositowych, najbardziej popularne – do grubości 5 mm wykonywano na tekturówkach lub na maszynach okrągłositowych. Duże grubości wykonywano poprzez sklejenie kilku arkuszy. Aby uzyskać efekt gładkości, materiał obrabiany był poprzez prasowanie i gładzenie w kalandrze frykcyjnym, następnie był polerowany kamieniami agatowymi.

Wikipedia


preszpanowy

przymiotnik od: preszpan


SJP.pl


presław

miasto w Bułgarii


SJP.pl

Weliki Presław (dawniej Presław, bułg. Велики Преслав) – miasto w północno-wschodniej Bułgarii w obwodzie szumeńskim. Liczy ok. 10 tys. mieszkańców.

Od 894 r. stolica Bułgarii, przeniesiona tutaj z pogańskiej Pliski, która stała się miejsciem antychrześcijańskiej rewolty księcia Włodzimierza Rasate (889–893). Na przełomie IX i X w. znaczący ośrodek administracyjny, gospodarczy i kulturalny pierwszego państwa bułgarskiego. Po sprowadzeniu przez cara Symeona I (893–927) uczniów Cyryla i Metodego powstała tutaj szkoła piśmiennicza, znana pod nazwą szkoły presławskiej.Powstały tu liczne budowle, wznoszone w stylu wzorowanym na najlepszych osiągnięciach bizantyjskich. Największym osiągnięciem jest tzw. Okrągła Cerkiew, zwana czasem Złotą - była to rotunda z dwunastoma marmurowymi kolumnami i półokrągłymi konchami symbolizującymi dwunastu apostołów. Od strony zachodniej zbudowany był natomiast trójdzielny narteks z dwiema wieżami. W mieście znajdowało się również wiele innych kościołów i klasztorów, z których najbardziej znany to Patlejna (pod wezwaniem św. Pantelejmona) słynący z warsztatów produkujących ceramikę malowaną.

Wikipedia


presławski

przymiotnik od: Presław (miasto w Bułgarii)


SJP.pl


presłowiański

dotyczący okresu poprzedzającego powstanie Słowian


SJP.pl


pręt

1. drążek, tyczka, witka;
2. wyrób hutniczy o znacznej długości i stałym przekroju poprzecznym;
3. staropolska miara długości i powierzchni


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) drążek, tyczka, witka

 (1.2) wyrób hutniczy znacznie bardziej dłuższy niż gruby i szeroki

 (1.3) szpikulec do rożna

 (1.4) daw. miara długości i powierzchni

Wiktionary

  • pręt (mechanika)
  • pręt (miara)
  • pręt (wyrób hutniczy)

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Zanim założymy klatkę musimy wbić gdzieś te cztery pręty.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɛ̃nt, AS: prẽnt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prętnik; zdrobn. pręcik

 przym. prętowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) drążek, tyczka, witka, kij, laska

Wiktionary


prêt-à-porter

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) ubrania dostępne w sklepach, pochodzące z produkcji seryjnej, a nie szyte na zamówienie;

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W odróżnieniu od „wysokiego krawiectwa”, prêt-à-porter jest znacznie popularniejsze.

 (1.1) Ważnym aspektem jest to, iż moda prêt-à-porter swą elegancją coraz bardziej przypomina haute couture, z ulic miejskich przenosząc się na salony.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) konfekcja

Wiktionary


pretekścik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od pretekst

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To nie pretekst, lecz tylko mały pretekścik.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pretekst m.

Wiktionary


pretekst

zmyślony powód podany dla ukrycia właściwej przyczyny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) powód, który ukrywa rzeczywistą przyczynę

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

 (1.1) pod pretekstem

synonimy.

 (1.1) pozór, wymówka

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 przym. pretekstowy

 przysł. pretekstowo

 rzecz. pretekścik mrz.

frazeologia.

etymologia.

 (1.1) etym|franc|prétexte. z etym|łac|praetextus.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) pretext, excuse

* arabski: (1.1) حجة, ستار

* bułgarski: (1.1) предлог m.

* duński: (1.1) påskud n., foregivende n., foregivelse w.

* esperanto: (1.1) preteksto

* francuski: (1.1) prétexte m.

* hiszpański: (1.1) pretexto m., excusa ż.

* nowogrecki: (1.1) αφορμή ż., πρόφαση ż.

* rosyjski: (1.1) предлог m.

* szwedzki: (1.1) ursäkt w.

* węgierski: (1.1) pretextus, ürügy, kifogás

* włoski: (1.1) pretesto

źródła.

== pretekst (esperanto (morfem).) ==

wymowa.

znaczenia.

morfem|eo.

 (1.1) pretekst, wymówka

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɛtɛkst, AS: pretekst

Wiktionary

Powiązane:

 przym. pretekstowy

 przysł. pretekstowo

 rzecz. pretekścik mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pozór, wymówka

Wiktionary


pretendencki

odnoszący się do pretendenta, właściwy pretendentowi


SJP.pl


pretendent

ten, kto pretenduje do czegoś; kandydat


SJP.pl

Pretendent (łac. praetendo) – osoba, która ubiega się o jakiś tytuł, stanowisko lub funkcję. W powszechnym użyciu osoba, która rości sobie prawa do tytułu monarszego (pretendent do tronu), w sytuacji, gdy o tron ubiega się kilka osób, gdy ród został odsunięty od władzy lub też monarchia została zniesiona. W przeciwieństwie do samozwańca swoje roszczenia wywodzi z obiektywnych przesłanek uprawniających do dziedziczenia tytułu (praw dynastycznych).

Wikipedia


pretendentka

pretendent


SJP.pl

Patrz:

pretendent

pretendować

rościć sobie prawo do czegoś, mieć pretensje do czegoś, starać się o coś; ubiegać się, konkurować


SJP.pl


pretens

potocznie: pretensja


SJP.pl


pretensja

1. żal, uraza lub ansa do kogoś z jakiegoś powodu; też: słowa wyrażające to uczucie;
2. prawo, które sobie ktoś rości do czegoś; wymaganie, żądanie;
3. przesadnie wysokie mniemanie o sobie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) żal, uraza lub ansa do kogoś z jakiegoś powodu; także. słowa wyrażające to uczucie

 (1.2) roszczenie zgłaszane przez kogoś do czegoś

 (1.3) przesadnie wysokie mniemanie o sobie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ułatwiało to życie roznoszącym chleb kalifaktorom, bo tak przygotowane porcje nie rozlatywały się na drobne kawałki, a i nikt z więźniów nie mógł mieć pretensji, że dostał mniej skibek od innego.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pretensjonalność ż.

 przym. pretensjonalny

 przysł. pretensjonalnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) ansa, niechęć, uraza, żal

 (1.2) roszczenie, wymaganie, żądanie

Wiktionary


pretensje

1. żal, uraza lub ansa do kogoś z jakiegoś powodu; też: słowa wyrażające to uczucie;
2. prawo, które sobie ktoś rości do czegoś; wymaganie, żądanie;
3. przesadnie wysokie mniemanie o sobie


SJP.pl


pretensjonalizm

pretensjonalność;
1. sztuczne zachowywanie się; krygowanie, zmanierowanie;
2. nienaturalność, zły gust, zbytnie wyszukanie; sztuczność, przesada, manieryczność


SJP.pl


pretensjonalnie

przysłówek

 (1.1) w sposób pretensjonalny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pretensja ż., pretensjonalność ż.

 przym. pretensjonalny

Wiktionary


pretensjonalniej

stopień wyższy od przysłówka: pretensjonalniej


SJP.pl


pretensjonalniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: pretensjonalny


SJP.pl


pretensjonalność

pretensjonalizm;
1. sztuczne zachowywanie się; krygowanie, zmanierowanie;
2. nienaturalność, zły gust, zbytnie wyszukanie; sztuczność, przesada, manieryczność


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) brak naturalności, sztuczność; krygowanie się, mizdrzenie się

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nie lubię pretensjonalności u znajomych.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛtɛ̃w̃sʲjɔ̃ˈnalnɔɕt͡ɕ, AS: pretẽũ̯sʹi ̯õnalność

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pretensja ż.

 przym. pretensjonalny

 przysł. pretensjonalnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) nadęcie, nadętość, zadęcie, zmanierowanie

Wiktionary


pretensjonalny

1. zachowujący się sztucznie;
2. zbyt wyszukany, świadczący o złym guście


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) książk. zachowujący się sztucznie, krygujący się

 (1.2) książk. zbyt wyszukany, świadczący o złym guście

Wiktionary

Przykłady

 (1.2) I przez to już narażamy się na śmieszność, bo udajemy, choćby nawet samych siebie, a każde udawanie jest z natury śmieszne, pretensjonalne.

 (1.2) Uznał Sonatę za najsłabszą sztukę Jana Augusta, pretensjonalną, sztuczną, naiwną i źle napisaną.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛtɛ̃w̃sʲjɔ̃ˈnalnɨ, AS: pretẽũ̯sʹi ̯õnalny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pretensjonalność ż., pretensja ż.

 przysł. pretensjonalnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) ę i ą, zmanierowany, manieryczny

Wiktionary


pretensyjka

zdrobnienie od: pretensja


SJP.pl


pretest

test wstępny, diagnozujący, np. test skuteczności i bezpieczeństwa produktu przed jego sprzedażą, test oceny gotowości studentów do dalszych badań


SJP.pl

Pretest – w naukach społecznych, pomiar początkowy zmiennej zależnej przed wprowadzeniem manipulacji eksperymentalnej. Wykonuje się go w celu zaobserwowania wariancji zmiennej zależnej po manipulacji zmienną niezależną (w odstępie czasu). Używa się go do zbadania siły manipulacji eksperymentalnej (np. w schemacie klasycznym). Stosuje się go również w badaniu rzetelności danego testu badawczego (np. kwestionariusza) w eksperymencie bez grupy kontrolnej.

Wikipedia


prętnik

rodzaj słodkowodnych ryb okoniokształtnych z rodziny guramiowatych


SJP.pl

Trichogaster – rodzaj słodkowodnych ryb okoniokształtnych z rodziny guramiowatych (Osphronemidae). Hodowane w akwariach. W języku polskim określane są zwyczajową nazwą prętniki.

Wikipedia


pretor

urzędnik sądowy w starożytnym Rzymie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) staroż. jeden z ważniejszych urzędników w starożytnym Rzymie;

Wiktionary

Pretor (łac. praetor – l.mn. praetores) – wyższy urzędnik w antycznym Rzymie mający tzw. władzę mniejszą (imperium minus). W czasie nieobecności konsulów, pretor (później dwóch, a nawet trzech) przejmował najwyższą władzę w mieście, mogąc nawet zwoływać posiedzenia senatu. Zasadniczym jednak zadaniem pretorów było sądownictwo. Ważnym uprawnieniem pretora było wydawanie edyktów (edykty pretorskie), w których ustalał on sposoby postępowania w sprawach niedostatecznie jasno uregulowanych przez ustawy (leges) czy prawo zwyczajowe. Owe edykty odegrały ważną rolę w rozwoju prawodawstwa i były uwzględniane w późniejszych kodyfikacjach prawa rzymskiego.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Zaraz po Saturnaliach pretor wyjechał do Neapolu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɛtɔr, AS: pretor

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pretorianin mos., pretura ż.

 przym. pretorski

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

 (1.1) urzędnik

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. pretorianin mos., pretura ż.

 przym. pretorski

frazeologia.

etymologia.

 etym|łac|praetor.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) praetor

* baskijski: (1.1) pretore

* białoruski: (1.1) прэтар m.

* czeski: (1.1) prétor m.

* esperanto: (1.1) pretoro

* francuski: (1.1) préteur m.

* galicyjski: (1.1) pretor m.

* hiszpański: (1.1) pretor m.

* łaciński: (1.1) praetor m.

* niemiecki: (1.1) Prätor m.

* nowogrecki: (1.1) πραίτορας m.

* rosyjski: (1.1) претор m.

* słowacki: (1.1) prétor m.

* włoski: (1.1) pretore m.

źródła.

== pretor (esperanto (morfem).) ==

wymowa.

znaczenia.

morfem|eo.

 (1.1) pretor

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


pretoria

oddział pretorianów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. stolica Republiki Południowej Afryki;

Wiktionary

Pretoria – miasto w Południowej Afryce i administracyjna stolica państwa. Pretoria to 8. najbogatsze miasto w Afryce i 4. najbogatsze miasto w kraju.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: prɛˈtɔrʲja, AS: pretorʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pretoryjczyk mos., pretoryjka ż.

 przym. pretoryjski

Wiktionary


pretorianin

1. w starożytnym Rzymie: żołnierz straży przybocznej wodzów i cesarzy;
2. przenośnie: człowiek ślepo oddany jakiemuś przywódcy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) hist. wojsk. członek gwardii pretoriańskiej - elitarnej formacji zbrojnej w starożytnym Rzymie i straży osobistej cesarzy;

Wiktionary

Pretorianie (łac. praetoriani, Praetoriae Cohortes) – kohorty pretoriańskie, przyboczna straż cesarzy starożytnego Rzymu. Nazwa oddziałów pochodzi od słowa praetorium, oznaczającego schronienie dowódcy w obozie.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Pretorianie zostali zawczasu wycofani ze swych posterunków przez Makrona.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pretor m., pretorium n., pretoria ż.

 przym. pretoriański, pretorski

Wiktionary


pretorianka

potocznie: strażniczka, gwardzistka


SJP.pl


pretoriański

przymiotnik od: pretorianin


SJP.pl


pretoriaństwo

straż przyboczna rzymskich cesarzy, utworzona przez Oktawiana Augusta, od czasów Tyberiusza stacjonująca w Rzymie, spełniająca głównie funkcje porządkowe; pretorianie


SJP.pl


pretorium

1. namiot wodza w wojsku rzymskim;
2. dom albo trybunał pretora


SJP.pl

Pretorium (łac. praetorium) – siedziba wodza lub władcy w rzymskim obozie wojskowym (castra) – namiot lub dom w obozach stałych. Przed pretorium znajdował się plac - forum żołnierskie.

Wikipedia


pretorski

1. pretor;
2. w republice rzymskiej: edykt pretorski - zasady, którymi zamierzał kierować się pretor podczas swojej kadencji


SJP.pl


pretoryjczyk

mieszkaniec Pretorii (stolicy RPA)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Pretorii

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛtɔˈrɨjt͡ʃɨk, AS: pretoryi ̯čyk

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Pretoria ż.

:: fż. pretoryjka ż.

 przym. pretoryjski

Wiktionary


pretoryjka

mieszkanka Pretorii (stolicy RPA)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Pretorii

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛtɔˈrɨjka, AS: pretoryi ̯ka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Pretoria ż.

:: fm. pretoryjczyk mos.

 przym. pretoryjski

Wiktionary


pretoryjski

przymiotnik od: Pretoria (stolica RPA)


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) odnoszący się do miasta Pretoria

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛtɔˈrɨjsʲci, AS: pretoryi ̯sʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Pretoria ż., pretoryjczyk mos., pretoryjka ż.

Wiktionary


prętosłup

utwór powstały przez zrośnięcie się pręcików ze słupkiem; typowy dla storczyków; gynostemium


SJP.pl

Prętosłup, kolumienka, szyjkonitka (ang. gynandrium, łac. gynostemium) – u niektórych roślin nasiennych twór powstały w wyniku zrośnięcia w kwiecie męskich organów rozmnażania płciowego – pręcików ze słupkiem. Aparat ten jest charakterystyczny dla kwiatów z rodziny storczykowatych (Orchidaceae), poza tym także obecny w rodzinach kokornakowatych (Aristolochiaceae), toinowatych (Apocynaceae) i Stylidiaceae.

Wikipedia


prętosłupowce

rząd roślin grzybożywnych; prętosłupowe, Gynandrae


SJP.pl


prętosłupowe

o cechach prętosłupowych (rząd roślin)


SJP.pl


prętosłupowiec

przedstawiciel rzędu roślin grzybożywnych


SJP.pl


prętosłupowy

o cechach prętosłupowych (rząd roślin)


SJP.pl


prętowy

pręt


SJP.pl

Patrz:

pręt

pretura

urząd pretora


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) urząd pretora w starożytnym Rzymie

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɛˈtura, AS: pretura

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pretor

 przym. pretorski

Wiktionary


previa

samochód typu Toyota Previa


SJP.pl


prewalidacja

wstępna weryfikacja ważności kart gotówkowych


SJP.pl


prewencja

zapobieganie czemuś, zwłaszcza przestępstwom


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zapobieganie czynom i zjawiskom uważanym za niepożądane

 (1.2) środ. oddział policji, którego zadaniem jest zapobieganie przestępczości

Wiktionary

Termin prewencja oznacza zapobieganie i używany jest jako w wielu dziedzinach:

  • Prewencja ogólna
  • Prewencja rentowa
  • Prewencja (rolnictwo)
  • Prewencja szczególna
  • Prewencja windykacyjna

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Prewencja kryminalna polega między innymi na prowadzeniu pogadanek w szkołach.

 (1.2) Przyślij mi tu paru rozgarniętych chłopaków z prewencji.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɛˈvɛ̃nt͡sʲja, AS: prevncʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prewencyjność ż., prewentorium n., prewenter m., prewentor m.

 przym. prewencyjny, prewentoryjny, prewentywny

 przysł. prewencyjnie, prewentywnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zapobieganie, profilaktyka

Wiktionary


prewencyjność

prewencyjny


SJP.pl

Patrz:

prewencyjny

prewencyjny

dotyczący prewencji


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) służący zapobieganiu, prewencji

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) A już w roku 1810 wprowadzono cenzurę prewencyjną i odtąd zgodę na publikację trzeba było uzyskać przed drukiem dzieła.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛvɛ̃nˈt͡sɨjnɨ, AS: prevẽncyi ̯ny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prewencyjność ż., prewencja ż., prewentorium n., prewenter m., prewentor m.

 przym. prewentoryjny, prewentywny

 przysł. prewencyjnie, prewentywnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zapobiegawczy, zaradczy, profilaktyczny; daw. prewentywny

Wiktionary


prewenter

Głowica przeciwerupcyjna (prewenter) – urządzenie przeznaczone do zamknięcia wylotu otworu wiertniczego przy wierceniach obrotowych w celu przeciwdziałania erupcji płynu złożowego.


Wikipedia


prewentorium

sanatorium przeznaczone dla osób zagrożonych jakąś chorobą lub skłonnych do pewnych chorób


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) sanatorium zapobiegawcze dla osób, które są zagrożone przez chorobę

Wiktionary

Prewentorium (z łac. praeventor „idący naprzód, wyprzedzający”) – zamknięty zakład zapobiegawczo-leczniczy przeznaczony głównie dla dzieci i młodzieży, zagrożonych jakąś chorobą, najczęściej gruźlicą. Nazywany także sanatorium zapobiegawczym, w którym turnusy trwały trzy miesiące.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Wczoraj otworzono nowe prewentorium.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛvɛ̃nˈtɔrʲjũm, AS: prevẽntorʹi ̯ũm

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prewencja ż., prewencyjność ż., prewenter m., prewentor m.

 przym. prewentoryjny, prewencyjny, prewentywny

 przysł. prewencyjnie, prewentywnie

Wiktionary


prewentywny

prewencja; prewencyjny


SJP.pl


prewentyzm

zapobieganie czemuś, zwłaszcza przestępstwom; prewencja


SJP.pl


prewerbium

cząstka słowotwórcza wyrazu, przedrostek, który występuje przed czasownikiem; przedrostek, prefiks


SJP.pl


prewet

ustęp, ubikacja, klozet


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) daw. pot. ustęp, ubikacja, klozet

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Radca chwilowo przeprosił zebranych, najwidoczniej zmierzając pospiesznie do prewetu.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wygódka, wychodek, pot. iron. sławojka, pot. grub. kibel, sracz

Wiktionary


prewka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) środ. poglądowy plik z grafiką lub fotografią o niskiej rozdzielczości

Wiktionary


prez.

1. skrót od: prezes (czytany jako cały, odmienny wyraz);
2. skrót od: prezydent (czytany jako cały, odmienny wyraz)


SJP.pl

skrót

 (1.1) = prezydent

 (1.2) = prezes

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Styl, w jakim prez. Duda pogratulował Bidenowi „udanej kampanii”, przyciągnął uwagę amerykańskich mediów.

 (1.2) Prez. Kaczyński zaangażował się w sprawę podatku od wiatraków.

Wiktionary


prezbiopia

niezdolność dokładnego widzenia z bliskiej odległości, spowodowana upośledzeniem akomodacji oka, rozwijająca się w średnim wieku; starczowzroczność, presbiopia, presbyopia


SJP.pl

Wikipedia


prezbiopijny

prezbiopia


SJP.pl

Patrz:

prezbiopia

prezbiter

duchowny uprawniony do prowadzenia nabożeństw i sprawowania sakramentów; ksiądz


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) rel. duchowny drugiego stopnia święceń w chrześcijaństwie;

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Do biskupa dołączyli prezbiterzy i diakoni.

 (1.1) Prezbiter ubrany był w albę, stułę i czerwony ornat.

 (1.1) Kiedy prezbiterowi wolno udzielić bierzmowania?

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. neoprezbiter m., prezbiterium n., prezbiterat m., prezbiterianin m., prezbiterianka ż., prezbiterianizm m.

 przym. prezbiterialny, prezbiteriański

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kapłan, ksiądz, duszpasterz

Wiktionary


prezbiterat

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) kośc. sakrament święceń w chrześcijaństwie;

 (1.2) kośc. wykonywanie urzędu kapłańskiego wynikającego z sakramentu prezbiteratu (1.1)

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Biskup udzielił święceń prezbiteratu.

 (1.2) W pierwszym roku swojego prezbiteratu uczył dzieci religii.

 (1.1-2) Możesz poczytać o prezbiteracie w „Katechizmie Kościoła Katolickiego”.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prezbiter m., prezbiterium n., neoprezbiter m., prezbiterianin m., prezbiterianka ż., prezbiterianizm m.

 przym. prezbiterialny, prezbiteriański

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1-2) kapłaństwo

Wiktionary


prezbiterialny

1. dotyczący prezbiterium, zawierający prezbiterium;
2. dotyczący prezbitera, związany z funkcją prezbitera


SJP.pl


prezbiterianin

członek odłamu wyznania protestanckiego nieuznającego episkopalnej organizacji Kościoła anglikańskiego


SJP.pl


prezbiterianizm

odłam kalwinizmu, gdzie władzę sprawują wybierani przez wiernych starsi (prezbiterzy), nieuznający episkopalnej organizacji Kościoła anglikańskiego


SJP.pl

Prezbiterianizm (z gr. πρεσβύτερος, „starszy”) – krąg protestanckich Kościołów reformowanych charakteryzujących się ustrojem opartym na władzy prezbiterów, czyli starszych zborów (duchownych i świeckich).

Wikipedia


prezbiterianka

członkini odłamu wyznania protestanckiego nieuznającego episkopalnej organizacji Kościoła anglikańskiego


SJP.pl


prezbiteriański

dotyczący prezbiterianizmu, prezbiterianów


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) rel. związany z prezbiterianizmem, prezbiterianami

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. neoprezbiter mos., prezbiterianizm mrz., prezbiterianin mos., prezbiterianka ż., prezbiterat mrz., prezbiter mos., prezbiterium n.

 przym. prezbiterialny

Wiktionary


prezbiteriat

w kościele rzymskokatolickim: święcenia kapłańskie


SJP.pl


prezbiterium

część kościoła rzymskokatolickiego z ołtarzem głównym, przeznaczona zasadniczo dla duchowieństwa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) archit. rel. przestrzeń kościoła przeznaczona dla duchowieństwa i służby liturgicznej;

 (1.2) hist. rel. kolegialny organ zarządzający chrześcijańskim kościołem partykularnym;

Wiktionary

Prezbiterium, dawniej: chór kapłański – przestrzeń kościoła przeznaczona dla duchowieństwa oraz służby liturgicznej (m.in. ministrantów). Zwykle jest wydzielone od reszty świątyni podwyższeniem, balaskami lub łukiem tęczowym i wyodrębnia się wizualnie z bryły kościoła. Nazwa pochodzi od słowa prezbiter (ksiądz).

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprɛzbʲiˈtɛrʲjũm, AS: prezbʹiterʹi ̯ũm

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prezbiter m., neoprezbiter m., prezbiterianin m., prezbiterianka ż., prezbiterianizm m., prezbiterat mrz.

 przym. prezbiterialny, prezbiteriański

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) chór kapłański

 (1.2) kolegium prezbiterów

Wiktionary


prezbiterka

prezbiter


SJP.pl

Patrz:

prezbiter

prezbiterski

prezbiter


SJP.pl

Patrz:

prezbiter

prężec

prężec dwupaskowy - gatunek muchówki z rodziny bzygowatych


SJP.pl


prezencik

zdrobnienie od: prezent


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od prezent

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ania zawsze pamięta o moich urodzinach i ma dla mnie jakiś mały prezencik.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prezent m., prezenter mos.

Wiktionary


prezencja

powierzchowność, zewnętrzna postawa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wygląd i sposób zachowania się jakiejś osoby, zazwyczaj atrakcyjny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prezenter m., prezent mrz.

 czas. prezentować ndk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) aparycja, powierzchowność

Wiktionary


prezencyjny

prezencja


SJP.pl

Patrz:

prezencja

prezent

to, co się komuś darowuje, zwykle z jakiejś okazji


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) rzecz wręczona komuś z jakiejś okazji lub bez okazji, jako wyraz sympatii

Wiktionary

Dar, podarek, podarunek, upominek, prezent – coś wartościowego dane komuś w prezencie; ofiarowane. Określenie wykorzystywane w opisie kultury darów przez Marcela Maussa odnoszące się do faktu istnienia prezentów o charakterze dóbr i usług obowiązkowych i wzajemnych. Przekazywanie darów jest silnie związane z uznawanymi w danej zbiorowości wartościami i relacjami moralnymi. Jednym z motywów dzielenia się darami jest dążenie do poprawy statusu społecznego.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Ten prezent od babci był dla mnie wielką niespodzianką.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɛzɛ̃nt, AS: prezẽnt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prezenter m., prezenterka ż., prezencja ż., prezentacja ż., prezentowanie n., sprezentowanie n., zaprezentowanie n., reprezentowanie n., reprezentacja ż., reprezentant m., reprezentantka ż.

:: zdrobn. prezencik m.

 czas. prezentować ndk., sprezentować dk., zaprezentować dk., reprezentować ndk.

 przym. prezentowy, prezentacyjny, reprezentacyjny, reprezentatywny

 przysł. reprezentatywnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) podarunek, upominek, podarek, dar, suwenir

Wiktionary


prezentacja

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wystawienie czegoś na pewnym forum

 (1.2) zestaw slajdów

 (1.3) książk. zapoznanie kogoś z kimś

Wiktionary

  • prezentacja (wystąpienie publiczne) – wystąpienie publiczne mające na celu przekazanie treści słuchaczom
  • grafika prezentacyjna – dokument elektroniczny, jedna z technik wykorzystywana podczas prezentacji
  • Pokaz slajdów – trzeci album studyjny polskiego zespołu muzycznego Kwiat Jabłoni

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Prezentacja strojów.

 (1.2) Przygotował ładną prezentację, ale w sali nie było rzutnika.

 (1.3) Przy prezentacji uścisnęli sobie dłonie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛzɛ̃nˈtat͡sʲja, AS: prezẽntacʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prezent mrz., prezenter m., prezenterka ż., prezentowanie n., zaprezentowanie n.

 czas. prezentować ndk., zaprezentować dk.

 przym. prezentacyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pokaz, demonstracja, zaprezentowanie

Wiktionary


prezentacjonizm

Wikipedia


prezentacyjny

prezentacja


SJP.pl

Patrz:

prezentacja

prezentant

posiadacz weksla wystawionego przez inna osobę; wierzyciel


SJP.pl


prezentata

pieczęć przystawiona w kancelarii sądu, zawierająca datę wpływu pisma, liczbę załączników, uiszczenie opłaty itp.; presentata, datownik


SJP.pl

Prezenta, prezentata – adnotacja stawiana na korespondencji wpływającej do instytucji, świadcząca o przyjęciu pisma do dalszego rozpatrywania, zawiera zazwyczaj następujące informacje: nazwa instytucji, data wpływu, znak sprawy, liczba załączników oraz podpis pracownika przyjmującego korespondencję.

Wikipedia


prezenteizm

stawianie się w pracy mimo złego stanu zdrowia; prezentyzm


SJP.pl


prezenter

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba, która zapowiada audycje w radiu lub telewizji

 (1.2) mężczyzna, który prezentuje strój stroje na pokazach mody

 (1.3) osoba, która demonstruje towary na targach, wystawach

Wiktionary

Prezenter (ang. presenter), inaczej spiker (ang. speaker) – osoba zapowiadająca lub prowadząca programy nadawane przez stację radiową lub telewizyjną (np. informacyjne, tematyczne, estradowe).

Zasadniczą rolą prezentera jest przedstawianie wiadomości lub informacji o następnej pozycji programu, ale pełni także funkcję gospodarza programu lub stacji. Prezenter może przeprowadzać, między innymi, wywiady z gośćmi programu i rozmawiać z korespondentami w terenie. Nieraz sam stanowi atrakcję programu lub jest jego gwiazdą, w efekcie czego zaczyna prowadzić własny program albo rozwija samodzielną karierę dziennikarską.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. prezencja ż., prezentowanie n., zaprezentowanie n., prezent m., prezencik m., reprezentowanie n., prezentacja ż., reprezentacja ż.

:: fż. prezenterka ż.

 czas. prezentować ndk., zaprezentować dk., reprezentować ndk.

 przym. prezenterski, reprezentatywny

Wiktionary


prezenterka

Prezenter (ang. presenter), inaczej spiker (ang. speaker) – osoba zapowiadająca lub prowadząca programy nadawane przez stację radiową lub telewizyjną (np. informacyjne, tematyczne, estradowe).

Zasadniczą rolą prezentera jest przedstawianie wiadomości lub informacji o następnej pozycji programu, ale pełni także funkcję gospodarza programu lub stacji. Prezenter może przeprowadzać, między innymi, wywiady z gośćmi programu i rozmawiać z korespondentami w terenie. Nieraz sam stanowi atrakcję programu lub jest jego gwiazdą, w efekcie czego zaczyna prowadzić własny program albo rozwija samodzielną karierę dziennikarską.

Wikipedia


prezentka

członkini katolickiego zakonu żeńskiego: Zgromadzenie Panien Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny


SJP.pl


prezentki

członkini katolickiego zakonu żeńskiego: Zgromadzenie Panien Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny


SJP.pl

Zgromadzenie Panien Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny (łac. Congregatio Virginum a Praesentatione Beatae Mariae Virginis) – żeńskie zgromadzenie zakonne powstałe w 1627 roku w Krakowie. Jego założycielką była Zofia Czeska. Nazwa pochodzi od łacińskiego terminu praesentatio – ofiarowanie. Klasztory sióstr prezentek funkcjonują w Rohatynie i Trembowli w archidiecezji lwowskiej na Ukrainie oraz w Rzymie.

Wikipedia


prezentować

czasownik

 (1.1) pokazywać coś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Natalia chętnie prezentuje swoją kolekcję pocztówek.

 (1.1) Wystawa będzie prezentowana w swarzędzkim Gimnazjum

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛzɛ̃nˈtɔvat͡ɕ, AS: prezẽntovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prezent mrz., prezencja ż., prezentowanie n., prezenter, prezenterka, prezentacja

 czas. sprezentować dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pokazywać, omawiać

Wiktionary


prezentowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|prezentować.

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Prawdziwym kijem w mrowisko okazał się zakaz prezentowania na boiskach symboli i gestów religijnych.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛzɛ̃ntɔˈvãɲɛ, AS: prezẽntovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. prezentować

 rzecz. prezent mrz., prezentacja ż., prezenter mos.

Wiktionary


prezentowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z prezentem, dotyczący prezentu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prezent m.

Wiktionary


prezentoza

nadmierne przywiązywanie wagi do zwyczaju dawania prezentów


SJP.pl


prezentysta

zwolennik prezentyzmu


SJP.pl


prezentystka

prezentysta


SJP.pl

Patrz:

prezentysta

prezentystyczny

dotyczący prezentyzmu


SJP.pl


prezentyzm

1. stawianie się w pracy mimo złego stanu zdrowia; prezenteizm;
2. kierunek w teorii i metodologii historiografii uznający poznanie obiektywnej prawdy historycznej za niemożliwe


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) nauk. kierunek analizy historycznej, w którym ocena zdarzeń, faktów, poglądów z przeszłości jest dokonywana ze współczesnej perspektywy;

Wiktionary

Prezentyzm (analiza historyczna) (z łac. praesens „obecny” i gr. ismos „wiedza”) – kierunek analizy historycznej polegający na ocenie zdarzeń, faktów, poglądów i ocen z przeszłości ze współczesnej perspektywy.

Nurtem, z którego wyrósł prezentyzm, jest pragmatyzm. Główni zwolennicy to Karl Mannheim, Benedetto Croce oraz tzw. kolumbijska szkoła w historiografii amerykańskiej. Głównymi oponentami byli marksiści. Zajmowali oni generalnie pozycje krytyczne wobec pragmatyzmu.

Wikipedia


prezerwa

przetwór mięsny w hermetycznych opakowaniach szklanych lub metalowych niepoddawany obróbce cieplnej


SJP.pl


prezerwatywa

1. gumowa osłonka nakładana na członek przed stosunkiem płciowym w celu uniknięcia zapłodnienia oraz zarażenia chorobami przenoszonymi drogą płciową; kondom; kondon
2. dawniej: środek zapobiegawczy, ochronny (także w przenośni)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) seks. farm. mechaniczny środek antykoncepcyjny stosowany głównie przez mężczyzn, wykonany z lateksu;

Wiktionary

Prezerwatywa (anglicyzm kondom) – mechaniczny środek antykoncepcyjny.

Prezerwatywa może być stosowana przez:

  • mężczyzn – zakłada się ją na penisa w stanie erekcji bezpośrednio przed stosunkiem płciowym (wskaźnik Pearla dla prezerwatywy męskiej to od 2 do 15);
  • kobiety – tzw. kobiecy kondom – podobna do prezerwatywy dla mężczyzn, długości około 17 cm. Oba końce ma zakończone pierścieniami. Pierścień wejściowy zapobiegający wpadaniu do pochwy ma średnicę około 7 cm. Drugi pierścień ma na celu umiejscowienie prezerwatywy w pochwie posiada zakończenie o średnicy około 6 cm (wskaźnik Pearla dla prezerwatywy kobiecej to od 5 do 21).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Prezerwatywa dość skutecznie chroni przed niepożądaną ciążą.

 (1.1) Przez lata organizacje zabiegające o skuteczną prewencję miały potężnego przeciwnika w Kościele katolickim, który nie akceptował używania prezerwatyw.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛzɛrvaˈtɨva, AS: prezervatyva

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prezerwant m.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kondom, pot. gumka, guma

Wiktionary


prezes

osoba kierująca instytucją, organizacją lub stowarzyszeniem; przewodniczący


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba przewodząca jakiejś instytucji, organizacji lub jakiemuś stowarzyszeniu

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɛzɛs, AS: prezes

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prezesura ż., prezesowanie n.

:: fż. prezeska ż.

 czas. prezesować ndk.

 przym. prezesowski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przewodniczący

Wiktionary


prezesik

zdrobnienie od: prezes


SJP.pl


prezeska

prezes


SJP.pl

Patrz:

prezes

prezesostwo

prezes z żoną


SJP.pl


prezesowa

przestarzale: żona prezesa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) żona prezesa

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ledwie pani prezesowa przyjeżdża do Warszawy, pan prezes wyjeżdża za granicę albo do którejś filii.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prezes m., prezesostwo n./mos.

 czas. prezesować ndk.

Wiktionary


prezesówna

dawniej: córka prezesa


SJP.pl


prezesowski

prezes


SJP.pl

Patrz:

prezes

prezesowy

prezes (dawniej); prezesowski


SJP.pl


prezesunio

ekspresywnie: prezes


SJP.pl


prezesura

1. stanowisko prezesa;
2. okres pełnienia funkcji przez prezesa


SJP.pl


prezio

potocznie:
1. prezes;
2. prezydent


SJP.pl


prężnie

przysłówek

 (1.1) z wielką żywotnością, z szybkim wzrostem

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wspólnota antiochijska rozwijała się prężnie w I i II wieku.

 (1.1) Na te słowa podjęła się Lena prężnie i opuściwszy nogi przysiadła na łóżku.

Wiktionary


prężnieć

stawać się prężnym


SJP.pl


prężniej

stopień wyższy od przysłówka: prężnie


SJP.pl


prężniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: prężny


SJP.pl


prężność

1. sprężystość, elastyczność, giętkość;
2. stan napięcia wewnętrznego w cieczach lub gazach


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co prężne; cecha tych, którzy są prężni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prężny

Wiktionary


prężny

1. odznaczający się lekkością i dynamicznością;
2. rozwijający się energicznie


SJP.pl


prężyć

1. napinać, naprężać (np. mięśnie);
2. prężyć się:
a) napinać mięśnie; wyprężać się;
b) być naprężanym, sztywnym


SJP.pl


prężyce

Prężyce – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie średzkim, w gminie Miękinia.

Wikipedia


prezydencja

1. przewodniczenie jakiejś instytucji, spotkaniu, zebraniu; przewodnictwo, prezydowanie;
2. dawniej: stanowisko prezydenta; prezydentura


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przewodniczenie

 (1.2) prezydentura

Wiktionary

Prezydencja Rady Unii Europejskiej – okres, w którym dane państwo członkowskie przewodniczy posiedzeniom Rady Unii Europejskiej. Reprezentuje także Radę na arenie międzynarodowej. System ten, zapoczątkowany jeszcze w ramach Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, kontynuowany był także po ogłoszeniu powstania Unii Europejskiej w 1993 i utrzymał się po uzyskaniu przez UE podmiotowości prawnej w 2009 roku.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Prezydencja szwedzka zaproponowała następujące, kompromisowe brzmienie przepisu dotyczącego ścigania z urzędu przestępstw dotyczących własności intelektualnej (…).

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prezydent m., prezydentka ż., prezydentowa ż., prezydentówna ż., prezydentura ż., prezydium n., prezydenctwo n., prezydentostwo n., prezydowanie n., prezydenckość ż., prezydencyjność ż.

 czas. prezydować

 przym. prezydencki, prezydencjalny, prezydialny, prezydencyjny

 przysł. prezydencko

Wiktionary


prezydencki

odnoszący się do prezydenta lub prezydentury, właściwy prezydentom


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dotyczący prezydenta lub prezydentury

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W ostatnich wyborach prezydenckich prawybory w Partii Demokratycznej odbyły się w 39 stanach, zaś w Partii Republikańskiej w 38 stanach.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prezydent m., prezydentura ż., prezydentowa ż., prezydentka ż., prezydentowanie n., prezydencja ż., prezydentostwo n./mos.

Wiktionary


prezydenckość

prezydencki


SJP.pl

Patrz:

prezydencki

prezydencyjny

prezydencja


SJP.pl

Patrz:

prezydencja

prezydent

1. osoba stojąca na czele państwa będącego republiką;
2. najwyższy przedstawiciel władzy samorządowej w dużym mieście;
3. w niektórych państwach: przewodniczący jakiejś instytucji, organizacji itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) polit. głowa państwa, najważniejsza osoba w kraju w niektórych ustrojach;

 (1.2) adm. w Polsce najwyższy przedstawiciel samorządu w miastach liczących ponad 100 tysięcy mieszkańców;

 (1.3) sport. prezes

Wiktionary

Prezydent (łac. praesidens, ’zasiadający na czele’) – najwyższy urząd w państwie będącym republiką, zazwyczaj jednoznaczny z pełnieniem funkcji jednoosobowej głowy państwa (choć występują od tej zasady wyjątki). W systemie prezydenckim prezydent jest również szefem rządu (np. w USA). Małżonkę prezydenta zwyczajowo określa się mianem pierwszej damy.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W Polsce w wypadku śmierci prezydenta, jego funkcję do czasu przeprowadzenia wyborów pełni marszałek sejmu.

 (1.2) Prezydent miasta na prawach powiatu także wydaje pozwolenie na budowę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɛzɨdɛ̃nt, AS: prezydẽnt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prezydentura ż., prezydentostwo n., prezydentowa ż., prezydentówna ż., prezydencja ż., prezydium n.

:: fż. prezydentka ż.

 przym. prezydencki, prezydialny

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

 (1.1) król, monarcha

hiperonimy.

 (1.2) burmistrz

hiponimy.

 (1.2) mer

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. prezydentura ż., prezydentostwo n., prezydentowa ż., prezydentówna ż., prezydencja ż., prezydium n.

:: fż. prezydentka ż.

 przym. prezydencki, prezydialny

frazeologia.

etymologia.

 etym2|łac|praesideo|praesidens. → zasiadający przed innymi, z przodu

uwagi.

 (1.2) zoblistę|wójt|burmistrz.

 (1.3) najczęściej jako niepoprawne tłumaczenie wyrazu president z innych języków

tłumaczenia.

* afrykanerski: (1.1) president

* amharski: (1.1) ፕሬዝዳንት

* angielski: (1.1) president; (1.2) mayor

* arabski: (1.1) رئيس

* aragoński: (1.1) president

* aramejski: (1.1) ܪܫܐ

* asturyjski: (1.1) presidente

* azerski: (1.1) prezident

* baskijski: (1.1) lehendakari, presidente; (1.2) alkate, auzapez

* białoruski: (1.1) прэзідэнт m.

* białoruski (taraszkiewica): (1.1) прэзыдэнт m.

* bośniacki: (1.1) predsjednik

* bułgarski: (1.1) президент

* chiński standardowy: (1.1) pupr. 总统 ptrad. 總統 (zǒngtǒng)

* chorwacki: (1.1) predsjednik

* czeski: (1.1) prezident m.

* dolnołużycki: (1.1) prezident m.

* duński: (1.1) præsident w.

* esperanto: (1.1) prezidento, także. prezidanto, respublikestro

* estoński: (1.1) president

* fiński: (1.1) presidentti

* francuski: (1.1) président m.

* górnołużycki: (1.1) prezident m.

* gruziński: (1.1) პრეზიდენტი

* hindi: (1.1) राष्ट्रपति

* hiszpański: (1.1) presidente m.

* islandzki: (1.1) forseti m.

* japoński: (1.1) furi|大統領|だいとうりょう. (daitōryō)

* jidysz: (1.1) פּרעזידענט m. (prezident)

* kaszubski: (1.1) prezydent m., przédnik m.; (1.2) przédnik miasta m.; (1.3) przédnik m., prowôdnik m., prezes m.

* kataloński: (1.1) president

* koreański: (1.1) 대통령

* litewski: (1.1) prezidentas m.

* luksemburski: (1.1) President m.; (1.2) President m.; (1.3) President m.

* łaciński: (1.1) praesidens, praeses

* łotewski: (1.1) prezidents

* niemiecki: (1.1) Präsident m. (1.2) Stadtpräsident m.

* norweski (bokmål): (1.1) president

* nowogrecki: (1.1) Πρόεδρος (próedros)

* perski: (1.1) رئیس جمهور

* polski język migowy: PJM-ukryj| (1.1) {{PJM|prezydent.}}

* portugalski: (1.1) presidente

* rosyjski: (1.1) президент m.; (1.2) мэр m.

* rumuński: (1.1) președinte m.

* serbski: (1.1) predsednik

* suahili: (1.1) rais

* szwedzki: (1.1) president w.

* tahitański: (1.1) peretiteni

* turecki: (1.1) başkan

* ukraiński: (1.1) президент m.

* węgierski: (1.1) államelnök

* wietnamski: (1.1) tổng thống

* wilamowski: (1.1) prezydent m.; (1.2) prezydent m.; (1.3) prezydent m.

* włoski: (1.1) presidente m.; (1.2) sindaco m.

* wolof: (1.1) njiitu-réew

źródła.

== prezydent (język kaszubski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) polit. prezydent

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

 (1.1) przédnik

Wiktionary


prezydentka

1. kobieta stojąca na czele państwa będącego republiką;
2. dawniej: prezeska, przewodnicząca


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rzad. kobieta prezydent

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prezydentura ż., prezydentowa ż., prezydentówna ż., prezydentostwo n., prezydencja ż., prezydium n.

:: fm. prezydent m.

 przym. prezydencki, prezydialny

 przysł. prezydencko

Wiktionary


prezydentostwo

prezydent z żoną


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) przest. prezydent z żoną

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (2.1) przest. urząd, godność prezydenta

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Według ukazującego się w Waszyngtonie periodyku prawniczego „Legal Times” prezydentostwo nie podjęli jeszcze ostatecznej decyzji o górnym limicie wysokości datków.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prezydent m., prezydentowa ż., prezydencja ż., prezydentka ż.

 przym. prezydencki

Wiktionary


prezydentowa

przestarzale: małżonka prezydenta


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) żona prezydenta

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Prezydent z prezydentową pozują do zdjęć.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛzɨdɛ̃nˈtɔva, AS: prezydẽntova

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prezydent m., prezydentówna ż., prezydentura ż., prezydium n., prezydencja ż., prezydentostwo n., prezydentka ż., prezydentowanie n.

 przym. prezydencki, prezydialny

Wiktionary


prezydentowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) pełnienie urzędu prezydenta

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prezydent m., prezydentowa ż.

 czas. prezydentować ndk.

 przym. prezydencki

Wiktionary


prezydentowicz

syn prezydenta


SJP.pl


prezydentówna

dawniej: córka prezydenta


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) córka prezydenta

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prezydent mos., prezydentka ż., prezydentowa ż., prezydencja ż.

 przym. prezydencki

Wiktionary


prezydentura

1. stanowisko prezydenta;
2. okres pełnienia funkcji przez prezydenta


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) polit. urząd, tytuł lub funkcja prezydenta

 (1.2) polit. okres, gdy ktoś jest prezydentem

 (1.3) polit. sposób, w jaki ktoś sprawuje władzę jako prezydent

Wiktionary

Niniejsze pojęcie odnosi się do następujących terminów:

  • Prezydent
  • Wiceprezydent
  • Prezydent elekt
  • Prezydent miasta

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Aleksander Łukaszenka ma chyba jeszcze ochotę na prezydenturę.

 (1.2) W czasie prezydentury George’a Busha Stany Zjednoczone toczyły wojnę z terroryzmem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɛzɨdɛ̃nˈtura, AS: prezydẽntura

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prezydent mos., prezydentowa ż., prezydentka ż., prezydencja ż.

 przym. prezydencki, prezydialny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) kadencja

Wiktionary


prezydialny

1. dotyczący prezydium;
2. związany z przewodniczeniem


SJP.pl


prezydium

1. organ kierowniczy jakiejś instytucji, składający się z wielu osób;
2. grupa osób przewodniczących zebraniu, posiedzeniu;
3. dawniej: ochrona, zwłaszcza wojskowa; załoga; garnizon


SJP.pl

Prezydium – organ kierowniczy organu kolegialnego. Jednym z jego zadań jest kierowanie obradami organu.

Współczesnymi prezydiami w polskim porządku konstytucyjnym są m.in. Prezydium Rady Ministrów i Prezydium Sejmu.

W Rzeczypospolitej Obojga Narodów prezydium było nazwą jednostki podziału terytorialnego w Inflantach, a także nazwą załogi wojskowej fortu, zamku lub grodu.

Wikipedia


prezydować

przewodniczyć, być prezesem


SJP.pl


prezydujący

przewodniczyć, być prezesem


SJP.pl


prężynka

wieś w Polsce


SJP.pl

Prężynka (niem. Klein Pramsen, cz. Prudinka) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Lubrza. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Wysoczyzny Bialskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.

Wikipedia


priam

mit. gr. król Troi, mąż Hekuby; ojciec 40 dzieci (z Hekubą - 19 dzieci), m.in. Hektora, Parysa, Kasandry i Polikseny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|m.;

Wiktionary

Priam (gr. Πρίαμος Príamos, łac. Priamus) – w mitologii greckiej król Troi; jeden z bohaterów Iliady Homera.

Wnuk Ilosa, uchodził za syna Laomedona i nimfy Strymo, córki boga rzeki Skamander. Według Iliady miał 20 żon, a z nimi 50 synów oraz 12 córek. Był mężem Arisbe, córki Meropsa, a później Hekaby.

Synowie

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

 (1.1) kolokacje imię m.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* arabski: (1.1) بريام m.

źródła.

== Priam (język angielski.) ==

wymowa.

 IPA|ˈpraɪəm.

 audio|LL-Q1860 (eng)-Sumxr-Priam.wav.

znaczenia.

rzeczownik, nazwa własna

 (1.1) mitgr. Priam

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prʲjãm, AS: prʹi ̯ãm

Wiktionary


priamel

rodzaj krótkiego wiersza popularnego w Niemczech w XV i XVI wieku, zakończonego dowcipnym lub pomysłowym zwrotem myśli


SJP.pl


priamowy

dotyczący Priama, króla Troi wg mitologii greckiej


SJP.pl


priap

mit. gr. bóg płodności i urodzaju, opiekun sadów, winnic i pól; Priapos


SJP.pl

Priap (gr. Πρίαπος Príapos, łac. Priapus) – w mitologii grecko-rzymskiej bóg płodności, zapewniający urodzaj.

Był synem Dionizosa lub Hermesa i Afrodyty. Opiekował się ogrodami, ich roślinnością (zwłaszcza drzewami) oraz winnicami.

Wikipedia


priapea

drobne obsceniczne utwory poetyckie; priapeja; priapeia


SJP.pl

Priapea – w starożytności krótkie epigramaty, o mniej lub bardziej obscenicznej treści, poświęcone bogu Priapowi.

Jako gatunek literacki wywodzą się z krótkich, anonimowych wierszyków, zapisywanych na hermach Priapa lub ścianach poświęconych mu kapliczek. Pierwsze wiersze poświęcone Priapowi, niezachowane do naszych czasów, stworzył grecki poeta Eufronios z Chersonezu. O Priapie pisał również Leonidas z Tarentu.

Wikipedia


priapeia

drobne obsceniczne utwory poetyckie; priapeja; priapea


SJP.pl

Priapea – w starożytności krótkie epigramaty, o mniej lub bardziej obscenicznej treści, poświęcone bogu Priapowi.

Jako gatunek literacki wywodzą się z krótkich, anonimowych wierszyków, zapisywanych na hermach Priapa lub ścianach poświęconych mu kapliczek. Pierwsze wiersze poświęcone Priapowi, niezachowane do naszych czasów, stworzył grecki poeta Eufronios z Chersonezu. O Priapie pisał również Leonidas z Tarentu.

Wikipedia


priapeja

drobne obsceniczne utwory poetyckie; priapea; priapeia


SJP.pl


priapizm

długotrwały, bolesny i nie związany z pobudzeniem płciowym wzwód prącia, występujący głównie w chorobach ośrodkowego układu nerwowego


SJP.pl

Priapizm, ciągotka (łac. priapismus, z gr. πριαπισμός = wzwód) – objaw chorobowy polegający na występowaniu długotrwałego, bolesnego wzwodu członka, który nie jest związany z podnieceniem lub pobudzeniem seksualnym. Nazwa priapizm wywodzi się od starożytnego boga Priapa, którego wizerunki przedstawiały mężczyznę z członkiem w stanie erekcji.

Wikipedia


priapos

mit. gr. bóg płodności i urodzaju, opiekun sadów, winnic i pól; Priap


SJP.pl


priapulid

przedstawiciel typu drapieżnych, morskich zwierząt bezkręgowych; priapuloid, niezmogowiec


SJP.pl


priapulidy

typ drapieżnych, morskich zwierząt bezkręgowych; priapuloidy, niezmogowce, gruboryjkowe


SJP.pl

Wikipedia


priapuloid

przedstawiciel typu drapieżnych, morskich zwierząt bezkręgowych; priapulid, niezmogowiec


SJP.pl


priapuloidy

typ drapieżnych, morskich zwierząt bezkręgowych; priapulidy, niezmogowce, gruboryjkowe


SJP.pl


pribałtika

pejoratywnie: określenie regionu Europy obejmującego kraje nadbałtyckie (Litwę, Łotwę i Estonię), używane w kontekście historycznych związków z Rosją lub Związkiem Radzieckim; Pribałtyka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) pot. pejor. określenie krajów nadbałtyckich wywodzące się z języka rosyjskiego

Wiktionary

Kraje bałtyckie – trzy państwa położone nad Morzem Bałtyckim: Litwa, Łotwa i Estonia. Zajmują one powierzchnię 175,1 tys. km², zamieszkuje je ok. 6,2 mln mieszkańców (2014).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) (…) w państwach nadbałtyckich (nazywanych z rosyjska Pribałtika) będących prawie że bezpośrednimi sąsiadami Warmii i Mazur obciążenia podatkowe przedsiębiorczości i koszty pracy są nieco niższe (…)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Pribałtyka ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) war. Pribałtyka; kraje bałtyckie

Wiktionary


pribałtyka

pejoratywnie: określenie regionu Europy obejmującego kraje nadbałtyckie (Litwę, Łotwę i Estonię), używane w kontekście historycznych związków z Rosją lub Związkiem Radzieckim; Pribałtika


SJP.pl

Kraje bałtyckie – trzy państwa położone nad Morzem Bałtyckim: Litwa, Łotwa i Estonia. Zajmują one powierzchnię 175,1 tys. km², zamieszkuje je ok. 6,2 mln mieszkańców (2014).

Wikipedia


pride

[czytaj: prajd] samochód typu Kia Pride


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) społ. dzień dumy i widzialności osób LGBT+, święto godności, afirmacji samoakceptacji, dzień publicznego promowania równości społecznej ludzi nieheteronormatywnych, kultury różnorodności i kultury queer

Wiktionary

  • gay pride
  • PRIDE Fighting Championships – japońska organizacja promująca mieszane sztuki walki
  • Pride – polskie czasopismo

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Z wieloma znajomymi spotykam się co roku na Pridzie w Warszawie.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Gay Pride, Dzień Dumy, LGBT Pride, LGBTQ Pride

Wiktionary


prikaz

1. żartobliwie: przykaz (nakaz, rozkaz); prykaz;
2. w XVI–XVIII wieku: centralny urząd państwowy w Moskwie;
3. w XVI–XVII wieku: moskiewski oddział strzelców mniejszy od pułku


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pot. rozkaz, nakaz

 (1.2) hist. adm. w XVI–XVIII wieku: państwowy urząd centralny w Moskwie, podporządkowany carowi odpowiednik współczesnego ministerstwa

 (1.3) hist. wojsk. w XVI–XVII wieku: moskiewski oddział strzelców mniejszy od pułku

Wiktionary

Prikazy (ros. Приказы) – dawne państwowe urzędy centralne w Rosji, funkcjonujące od XV do XVIII wieku, będące odpowiednikami współczesnych ministerstw. Na czele prikazów stali bojarzy. Każdy prikaz miał swoją kancelarię kierowaną przez diaka, któremu podlegało do 50 poddiaków zajmujących się biurokracją. Znaczny rozwój prikazów nastąpił w XVI i XVII wieku. W latach 1717-1720 Piotr I zastąpił je kolegiami.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

 etym|ros|приказ.

uwagi.

tłumaczenia.

źródła.

== prikaz (język krymskotatarski.) ==

ortografie.

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) rzad. hist. pot. rozkaz

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprʲikas, AS: prʹikas

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

 etym|ros|приказ.

uwagi.

tłumaczenia.

źródła.

== prikaz (język krymskotatarski.) ==

ortografie.

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) rzad. hist. pot. rozkaz

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

 (1.1) emir, ferman, buyruq

Wiktionary


prima

odległość (interwał) między dwoma dźwiękami, notowanymi na tej samej wysokości


SJP.pl


primaaprilisowy

tyczący się prima aprilis


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) książk. związany z prima aprilisem, zrobiony na prima aprilis

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Niektórzy nie lubią, a inni nie rozumieją primaaprilisowych żartów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprʲĩmaːprʲilʲiˈsɔvɨ, AS: prʹĩm•aprʹilʹisovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prima aprilis

 wykrz. prima aprilis

Wiktionary


primabalerina

tancerka zespołu baletowego wykonująca główne partie w balecie


SJP.pl

Primabalerina (wł. primaballerina – pierwsza balerina) – pierwsza tancerka zespołu baletowego, wykonująca główne partie w balecie. Tytuł nadawany kiedyś przez władców (carów, królów, dyktatorów, namiestników), także przez niektórych prezydentów lub ministrów kultury, a nawet przez dyrektorów poszczególnych teatrów operowych.

Wikipedia


primadonna

przestarzałe: ciesząca się rozgłosem śpiewaczka opery albo operetki; prymadonna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) muz. pierwsza, najlepsza śpiewaczka operowa

Wiktionary

Primadonna (z wł. prima donna = pierwsza dama) – główna śpiewaczka operowa w teatrze operowym. Zwykle sopran.

Według stereotypu primadonna jest nieprzewidywalna, kapryśna, egoistyczna, ma wysokie mniemanie o własnej wartości. Toteż w języku polskim słowo to ma raczej konotację negatywną, groteskową. Modelowym archetypem primadonny jest np. postać La Carlotty w musicalu Upiór w Operze.


Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

 (1.1) diwa

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

 etym|wł|primadonna.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) prima donna

* bułgarski: (1.1) примадона ż.

* chorwacki: (1.1) primadona ż.

* czeski: (1.1) primadona ż.

* francuski: (1.1) prima donna ż., première chanteuse ż.

* hiszpański: (1.1) primera cantante ż.

* kaszubski: (1.1) primadonna ż., pierszô spiéwôrka ż.

* słowacki: (1.1) primadona ż.

* ukraiński: (1.1) примадонна ż.

* węgierski: (1.1) primadonna

* włoski: (1.1) primadonna ż., prima donna ż.

źródła.

== primadonna (język kaszubski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) muz. primadonna

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) diwa

Wiktionary


primanota

część dziennika chronologicznego w księgowości włoskiej


SJP.pl


primaticcio

Francesco Primaticcio, we Francji znany jako Le Primatice (ur. 1504, zm. 1570) – włoski malarz, rzeźbiarz, architekt i dekorator działający głównie we Francji. Reprezentant manieryzmu i tzw. pierwszej szkoły z Fontainebleau.

Był autorem malowideł ściennych poświęconych mitologii i tematom alegorycznym oraz powiązanych z nimi dekoracji stiukowych. Malował obrazy sztalugowe, wykonywał projekty rzeźb, wyrobów rzemiosła, tapiserii. Jego dzieła charakteryzowała manierystyczna wykwintność, wydłużony kanon postaci i brak dążenia do dramatycznej ekspresji.

Wikipedia


primatologia

dział zoologii zajmujący się ssakami naczelnymi; prymatologia


SJP.pl


prime

[czytaj: prajm] potocznie: najlepsze lata, okres świetności


SJP.pl

Prime – mołdawska stacja telewizyjna. Powstała 1 września 1999 na mołdawskich częstotliwościach rosyjskiej telewizji ORT.

Stacja emituje zarówno rodzime produkcje, jak i transmituje programy rosyjskiej stacji Pierwyj kanał. Niektóre transmitowane w ten ostatni sposób produkcje i filmy opatrzone są napisami w języku rumuńskim.

Wikipedia


primera

model samochodu marki Nissan


SJP.pl

Primera – miasto w Stanach Zjednoczonych, w stanie Teksas, w hrabstwie Cameron.

Wikipedia


primetime

[czytaj: prajmtajm] pora, w której dana stacja telewizyjna ma zwykle najwyższą oglądalność; prime time


SJP.pl

Pasmo programowe – przedział czasowy w trakcie doby, określany przez nadawcę radiowego oraz telewizyjnego, będący integralnym elementem ramówki danej stacji. Poszczególne pasma programowe posiadają różną oglądalność/słuchalność. W konkretnych pasmach emitowane są programy (audycje) telewizyjne/radiowe o odmiennej treści, np. pasma edukacyjne, rozrywkowe, informacyjne.

Wikipedia


primitivo

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) bot. enol. jeden ze szczepów winororośli o czerwonych owocach, pochodzący z Chorwacji, uprawiany m.in. w południowych Włoszech i USA;

 (1.2) enol. czerwone wino produkowane ze szczepu primitivo (1.1)

Wiktionary

Primitivo, zinfandel, tribidrag, crljenak kaštelanski, kratošija – czerwony szczep winorośli właściwej, pochodzący z Chorwacji. Dopiero badania DNA pozwoliły ustalić, że wszystkie pięć nazw dotyczy tego samego szczepu. Nazwa zinfandel jest używana przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych, natomiast chorwackie nazwy crljenak kaštelanski i tribidrag w ojczyźnie odmiany, choć np. Jancis Robinson próbuje spopularyzować najstarszą z nich, czyli tribidrag. Primitivo jest tradycyjnie uprawiane od XVIII wieku w Apulii („obcas” Włoch). W połowie XIX wieku trafiło do Stanów Zjednoczonych i stało się tam znane pod nazwą 'Zinfandel' i jej wariantami. Odmiana jest uprawiana na ponad 10% winnic kalifornijskich. Nazwa primitivo jest traktowana przez Instytut Hodowli Winorośli Geilweilerhof jako podstawowa.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: pɾi.mi.ˈti.βo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zinfandel

 (1.2) zinfandel

Wiktionary


primo

po pierwsze


SJP.pl

Edwin Carlos "Eddie" Colón (ur. 21 grudnia 1982) znany pod pseudonimem ringowym jako Primo – portorykański wrestler występujący po drafcie ze SmackDown! w rosterze RAW, tworzył Tag-team ze swoim bratem Carlito. Primo jest skocznym i dobrym technicznie zawodnikiem. Często występował w WWE Superstars.

Colón był mentorem AJ Lee w trzecim sezonie WWE NXT. Zdobył pasy Tag Team ze swoim kuzynem Epico.

Wikipedia


primogenitura

prawo pierwszeństwa dziedziczenia przez najstarszego syna lub najstarszego potomka w linii prostej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) dziedziczenie przez najstarszego w rodzie;

Wiktionary

Primogenitura (od łac. primo genitus „pierworodny, najstarszy (z synów)”) – prawo pierwszeństwa w dziedziczeniu tronu, majątku, majoratu itp., przysługujące najstarszemu synowi lub najstarszemu potomkowi w linii prostej; pierworództwo. Stosowana była w feudalizmie w celu zachowania niepodzielności dóbr szlacheckich.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprʲĩmɔɡɛ̃ɲiˈtura, AS: prʹĩmogẽńitura

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pierworództwo, pierworodztwo

Wiktionary


primorsk

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. adm. osiedle typu miejskiego w obwodzie królewieckim w Rosji;

Wiktionary

Primorsk (ros. Приморск, pol. Rybaki, d. też Fyszuzy, lit. Žuvininkai, niem. Fischhausen) – osiedle typu miejskiego (do 2005 miasto) w obwodzie królewieckim w Rosji (2118 mieszkańców w 2006).

Miejscowość położona nad najdalej na północ wysuniętą częścią Zalewu Wiślanego (Zatoka Rybacka), ok. 35 km na zachód od Królewca i 10 km na północ od Bałtijska.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. primorski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Rybaki; hist. Fyszhuza

Wiktionary


primrose

  • Primrose – szkockie nazwisko i nazwa nizinnego klanu

Miejscowości w USA:

  • Primrose – jednostka osadnicza w stanie Alaska, w okręgu Kenai Peninsula
  • Primrose – wieś w stanie Nebraska, w hrabstwie Boone
  • Primrose – miasto w stanie Wisconsin, w hrabstwie Dane

Wikipedia


primula

roślina o barwnych kwiatach, kwitnąca zwykle wiosną; pierwiosnek, pierwiosnka, prymulka, prymula


SJP.pl

  • Pierwiosnek – rodzaj roślin o naukowej nazwie Primula
  • Autobianchi Primula – włoski samochód

Wikipedia


princeps

1. w starożytnym Rzymie w okresie republiki: członek senatu umieszczony na pierwszym miejscu na liście senatorów
2. w okresie wczesnego cesarstwa rzymskiego: nieoficjalny tytuł noszony przez cesarzy
3. w średniowiecznej Polsce w okresie rozbicia dzielnicowego: książę mający władzę zwierzchnią nad dzielnicami


SJP.pl

Princeps (l.mn. principes) – łaciński termin oznaczający „ten, który zajmuje pierwsze miejsce, pierwszy”, używany w różnych okresach historycznych w odniesieniu do sprawujących władzę.

Od tytułu tego pochodzi angielskie słowo prince i niemieckie Prinz.

Wikipedia


princeska

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) książk. sukienka, zazwyczaj bez rękawów, lekko rozszerzana u dołu

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prʲĩnˈt͡sɛska, AS: prʹĩnceska

Wiktionary


princessa

marka produktów cukierniczych, m.in. wafli w czekoladzie


SJP.pl

  • Princessa – wafel firmy Nestle
  • Princessa – wokalistka

Wikipedia


princesse

[czytaj: pręSES] dopasowana suknia kobieca, nieprzecinana w talii, noszona od połowy XIX wieku do lat 30. XX wieku


SJP.pl


princeton

[czytaj: prinsten] nazwa wielu miast w USA


SJP.pl

Princeton – miasto w stanie New Jersey, w Stanach Zjednoczonych, w zespole miejskim Trenton, w hrabstwie Mercer County.

Princeton jest ośrodkiem naukowym najbardziej znanym z Uniwersytetu Princeton (założonego w 1746 jako College of New Jersey w Elizabeth, w 1756 przeniesionego do Princeton) oraz kilku uczelni i instytutów badawczych (wśród nich Institute for Advanced Study).

Wikipedia


princetoński

[czytaj: prinstoński] przymiotnik od: Princeton (uniwersytet lub jedna z wielu miejscowości w USA)


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Princeton, dotyczący Princeton (miasta w stanie New Jersey)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W princetońskiej szkole podyplomowej wydziały fizyki i matematyki miały wspólną świetlicę, gdzie codziennie o czwartej po południu piliśmy herbatę.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Princeton n.

Wiktionary


principale

w organach: podstawowy głos manuałowy i pedałowy; pryncypał


SJP.pl


principaliter

z łaciny: głównie, przede wszystkim


SJP.pl


prinia

rodzina ptaków z rodziny chwastówkowatych


SJP.pl

Prinia – rodzaj ptaków z podrodziny prinii (Priniinae) w obrębie rodziny chwastówkowatych (Cisticolidae).

Wikipedia


printed

wydrukowane (formuła umieszczana zwykle na książkach)


SJP.pl


priodontognat

rodzaj dinozaura z rodziny nodozaurów


SJP.pl

Priodontognat (Priodontognathus) – ankylozaur z rodziny nodozaurów (Nodosauridae).

Wikipedia


prion

patogenna cząstka białkowa, przenosząca się między organizmami, zdolna do powielania się


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) biochem. nieprawidłowo pofałdowane białko mające zdolność do samodzielnego rozprzestrzeniania się poprzez zmianę struktury innych białek, wywołujące u zwierząt i ludzi choroby neurodegeneracyjne;

Wiktionary

Priony (ang. prions, od proteinaceous infectious particles) – białkowe cząsteczki zakaźne, powstają z występujących powszechnie w wielu organizmach i całkowicie niegroźnych białek. Dopiero w sytuacji, gdy zmieniają one swoją naturalną konformację, stają się białkiem prionowym infekcyjnym.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Wiadomo bowiem, że w początkowej fazie infekcji to w tym właśnie narządzie priony produkują swoje kopie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prʲjɔ̃n, AS: prʹi ̯õn

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prionowy

Wiktionary


prionium

roślina ozdobna z rodziny turniowatych


SJP.pl


priora

sprawy, zdarzenia wcześniejsze


SJP.pl


priorytecik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od priorytet

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. priorytet m.

Wiktionary


priorytet

1. prawo do czegoś przed innymi; pierwszeństwo;
2. bardzo ważna sprawa, którą należy załatwić w pierwszej kolejności;
3. potocznie: przesyłka priorytetowa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pierwszeństwo przysługujące czemuś

 (1.2) coś, co ma pierwszeństwo przed czymś innym; sprawa/kwestia bardzo ważna

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) [...] Rząd japoński przyznał priorytet rozwojowi technologii budowy mikrourządzeń. [...] (z [http://www.sprawozdania.info/nanotechnologie.php Internetu])

 (1.2) Posłowie ustalali priorytety polskiej polityki zagranicznej.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prʲjɔˈrɨtɛt, AS: prʹi ̯orytet

Wiktionary

Powiązane:

 przym. priorytetowy

 przysł. priorytetowo

 rzecz. priorytecik mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pierwszeństwo, prymat

Wiktionary


priorytetowo

przysłówek

 (1.1) uznając pierwszeństwo

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. priorytet mrz.

 przym. priorytetowy

Wiktionary


priorytetowy

taki, któremu przyznano priorytet


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający pierwszeństwo

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. priorytet mrz.

 przysł. priorytetowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kluczowy

Wiktionary


priporitet

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. przyrząd

Wiktionary


prisztina

największe miasto i zarazem stolica Kosowa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. stolica i największe miasto Kosowa, położone w północno-wschodniej części kraju;

Wiktionary

Prisztina (alb. Prishtinë, Prishtina, serb. Приштина, Priština) – stolica i największe miasto Kosowa, położone w północno-wschodniej części kraju, w Górach Dynarskich, w kotlinie Kosowe Pole. Od północnej i wschodniej części miasto otaczają wzgórza, sięgające 700 m n.p.m. Prisztina jest też stolicą regionu o tej samej nazwie.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. prisztiński

Wiktionary


prisztinianin

mieszkaniec Prisztiny


SJP.pl


prisztinianka

mieszkanka Prisztiny


SJP.pl


prisztiński

Prisztina


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Prisztiną, dotyczący Prisztiny

Wiktionary

Patrz:

Prisztina

Powiązane:

 rzecz. Prisztina ż.

Wiktionary


pritv

[czytaj: pe-ER-i-te-FAŁ albo pe-ER-i-te-WU] skrót od: Polskie Radio i Telewizja


SJP.pl


prius

[czytaj pri-us] samochód typu Toyota Prius


SJP.pl


priv

środowiskowo:
1. prywatna komunikacja między dwoma internautami;
2. internetowa wiadomość prywatna


SJP.pl


privatdozent

nieetatowy wykładowca niemieckiej wyższej uczelni, otrzymujący wynagrodzenie bezpośrednio z czesnego uczniów


SJP.pl

Privatdozent (z niem. docent prywatny) – termin oznaczający w krajach niemieckojęzycznych specyficzną pozycję pracownika naukowego, który po uzyskaniu stopnia doktora uzyskał habilitację i wykłada na uczelni. Instytucja Privatdozentów pojawiła się w Prusach na początku XIX wieku.

Wikipedia


privatim

łac.
1. prywatnie;
2. poufnie


SJP.pl


prl

[czytaj: pe-er-EL] skrót od: Polska Rzeczpospolita Ludowa; Peerel (potocznie)


SJP.pl

skrótowiec, rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) = hist. polit. Polska Rzeczpospolita Ludowa;

skrótowiec, rzeczownik, rodzaj nijaki

 (2.1) = biol. prolaktyna;

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) PRL to niezbyt przyjemny okres historii Polski.

 (1.1) Za PRL-u najbardziej denerwowały mnie kolejki do sklepów.

 (2.1) U kobiet karmiących piersią PRL hamuje wydzielanie FSH i LH.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pɛ‿ːr‿ˈɛl, AS: p•‿er‿el

Wiktionary

Powiązane:

 (1.1)

:: rzecz. peerel m., Peerel m., PRL-owiec m., peerelowiec mos.

:: przym. PRL-owski, peerelowski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pot. peerel, Peerel

Wiktionary


prl-owiec

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pot. hist. obywatel PRL

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wszyscy PRL-owcy mieli takie same mieszkania, takie same meble, takie same puste lodówki.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Peerel mrz., peerel mrz., Peerelowiec mos., peerelowiec mos.

 przym. PRL-owski, peerelowski

Wiktionary


prl-owski

PRL (Polska Rzeczpospolita Ludowa); peerelowski


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) dotyczący PRL-u

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W PRL-owskich Katowicach wielu przybyszów spoza Śląska znajdowało zatrudnienie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Peerel mrz., peerel mrz., PRL-owiec mos., Peerelowiec mos., peerelowiec mos.

 przym. peerelowski

Wiktionary


prn

skrót od: Powiatowa Rada Narodowa


SJP.pl


pro

książkowo: za kimś, za czymś (np. Do niedawna w tej sprawie był anty, a teraz już jest pro.)


SJP.pl


pro-

przedrostek

 (1.1) pierwszy człon wyrazów złożonych mający znaczenie: będący „za”, sprzyjający, popierający coś

Wiktionary


pro-ana

internetowy ruch społeczny promujący anoreksję; pro ana, Pro-Ana


SJP.pl


pro-choice

[czytaj: pro czojs] określenie organizacji lub ruchów społecznych popierających aborcję i inne prawa reprodukcyjne


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) ogół ruchów społecznych i organizacji, które opowiadają się za legalizacją aborcji;

Wiktionary

Pro-choice (ang. „za wyborem, na rzecz wyboru”), przez antyaborcjonistów zwany anti-life (ang. „przeciw życiu”) – ogół ruchów społecznych i organizacji opowiadających się za legalizacją aborcji.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Nie ma tam ani silnej opozycji wobec aborcji, ani silnego stronnictwa prawa do praktyki pro-choice.

 (1.1) Aktywiści z organizacji pro-choice nie tylko rozpoczęli serię manifestacji przeciwko restrykcyjnym przepisom, ale także przekonali do swoich racji wielu ekspertów.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pro-choicer

Wiktionary


pro-choicer

[czytaj: proczojser] członek organizacji lub ruchu opowiadającego się za legalizacją aborcji; prochoicer


SJP.pl


pro-eko

sprzyjający ochronie środowiska; proekologiczny


SJP.pl


pro-life

[czytaj: pro lajf] określenie organizacji lub ruchów społecznych prowadzących działalność naukową, wychowawczą i edukacyjną w celu obrony życia człowieka od poczęcia do śmierci; pro life


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) społ. polit. ideologia i ruch społeczny (głównie religijny) głoszący pogląd istnienia życia ludzkiego od powstania zygoty oraz przeciwstawiający się aborcji i eutanazji;

przymiotnik

 (2.1) opowiadający się za zakazem aborcji i eutanazji

Wiktionary

Przykłady

 (2.1) Wraz z żoną Barbarą stworzył najbardziej przejrzysty i udokumentowany medycznie system edukacji pro-life.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pro-lifer m., prolifer m., proliferka ż., pro-liferka ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pejor. zygotarianizm

Wiktionary


pro-lifer

[czytaj: prolajfer] osoba głosząca prawo do życia człowieka od poczęcia do naturalnej śmierci; prolifer, prolajfer


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) społ. pot. zwolennik zakazu aborcji, zwolennik ruchu pro-life

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kilku pro-liferów rozdawało ulotki przed urzędem miejskim.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prolifer m.

:: fż. proliferka ż., pro-liferka ż.

 przym. pro-life

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prolifer, pejor. zygotarianin

Wiktionary


pro-liferka

[czytaj: prolajferka] członkini organizacji lub ruchu prowadzącego działalność naukową, wychowawczą i edukacyjną w celu obrony życia człowieka od poczęcia do śmierci; proliferka


SJP.pl


pro-mia

[czytaj: promija] środowiskowo: internetowy ruch społeczny promujący bulimię; pro mia, Pro-Mia, Pro Mia


SJP.pl


pro-pis-owski

sprzyjający Prawu i Sprawiedliwości, popierający Prawo i Sprawiedliwość; propisowski


SJP.pl


pro-po-wski

[czytaj: propeowski] sprzyjający Platformie Obywatelskiej, popierający Platformę Obywatelską; propeowski


SJP.pl


proaborcjonista

zwolennik prawa do przerywania ciąży; aborcjonista, aborcjonalista


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) zwolennik dopuszczalności aborcji

Wiktionary


proaborcjonistka

zwolenniczka prawa do przerywania ciąży; aborcjonistka


SJP.pl


proaborcyjny

przymiotnik

 (1.1) związany z poparciem prawa do wykonywania aborcji

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Również inne instytucje unijne angażują się stanowczo po stronie proaborcyjnej i uznają aborcję za podstawowe prawo człowieka.

Wiktionary


proaktywność

postawa charakteryzująca się przewidywaniem i działaniem z wyprzedzeniem, wychodzeniem z inicjatywą bez zewnętrznego przymusu, decydowaniem o kształcie własnego życia


SJP.pl

Proaktywność – postawa polegająca na przewidywaniu, działaniu z wyprzedzeniem i wywoływaniu zmian w środowisku, co ma na celu zminimalizowanie skutków nieprzewidzianych trudności. Przeciwieństwo reaktywności.

Według Augustyna Bańki proaktywność to świadomie rozpoczynane działania bez konkretnej intencji realizacji ostatecznego celu w danym momencie. Zdaniem E.W. Morrisona i C.C. Phelpsa jest to wysiłek mający na celu zanegowanie obecnego stanu i wprowadzenie funkcjonalnych zmian. Z kolei według Frese, Kringa, Soose i Zempela proaktywność jest zachowaniem polegającym na wychodzeniu z inicjatywą bez zewnętrznego przymusu.

Wikipedia


proaktywny

przewidujący i działający z wyprzedzeniem, wychodzący z inicjatywą bez zewnętrznego przymusu, decydujący o kształcie własnego życia


SJP.pl


proaliancki

będący po stronie aliantów, sprzyjający aliantom


SJP.pl


proalkoholowy

sprzyjający piciu alkoholu


SJP.pl


proamerykański

przymiotnik

 (1.1) sprzyjający Stanom Zjednoczonym lub Amerykanom, popierający Stany Zjednoczone i wszystko, co amerykańskie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Niedługo prawdziwy patriotyzm będzie polegał na tym, że trzeba będzie być prorosyjskim, proamerykańskim lub proangielskim.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔãmɛrɨˈkãj̃sʲci, AS: proãmerykãĩ ̯sʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proamerykańskość ż.

Wiktionary


proamerykańskość

proamerykański


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co proamerykańskie; cecha tych, którzy są proamerykańscy

Wiktionary

Patrz:

proamerykański

Powiązane:

 przym. proamerykański

Wiktionary


proantocyjanidyna

skondensowany garbnik naturalny


SJP.pl


proantocyjanidynowy

proantocyjanidyna


SJP.pl

Patrz:

proantocyjanidyna

proaustriacki

sprzyjający, przychylny Austrii, popierający jej politykę


SJP.pl


proazerski

przymiotnik jakościowy

 (1.1) taki, który sprzyja, okazuje przyjaźń Azerbejdżanowi i Azerom

 (1.2) taki, który jest przejawem sprzyjania Azerbejdżanowi i Azerom

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jednym z przywódców Unii Celnej jest proazerski prezydent Kazachstanu Nursułtan Nazarbajew.

 (1.2) Amerykanie, Francuzi, Anglicy, Turcy w ramach KBWE zajmowali coraz bardziej proazerskie stanowisko.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Azerbejdżan m., Azer m., Azerka ż., Azerbejdżanin m., Azerbejdżanka ż., azerskość ż., proazerskość ż., proazerbejdżańskość ż., antyazerskość ż., antyazerbejdżańskość ż., azerski m.

 przym. azerski, azerbejdżański, proazerbejżański, antyazerski, antyazerbejdżański

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1-2) proazerbejżański

Wiktionary


prob.

skrót od: proboszcz (czytany jako cały, odmienny wyraz)


SJP.pl

skrót

 (1.1) = kośc. proboszcz

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Z głębokim żalem zawiadamiamy, że do Domu Ojca odszedł drogi nam wszystkim śp. ks. prob. Marian Derkaczewski.

Wiktionary


próba

1. starania podjęte w celu dokonania czegoś
2. badanie jakości
3. zdarzenie będące sprawdzianem czegoś
4. wynik doświadczeń
5. zawartość kruszcu w monetach; aloi
6. przygotowania do czegoś, np. występu
7. ilość pobranej substancji; próbka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ćwiczenie czegoś, co będzie przedstawione przed publicznością, np. koncertu, spektaklu

 (1.2) test, sprawdzenie poprawności działania czegoś lub kogoś

 (1.3) usiłowanie dokonania czegoś

 (1.4) stat. pewna ilość (ludzi lub przedmiotów) pobierana w celu zbadania określonych cech

 (1.5) jubil. zawartość metalu szlachetnego w stopie, wyrażona w promilach

 (1.6) pot. cecha probiercza

Wiktionary

W chemii
  • próba Abla
  • próba akroleinowa
  • próba Benedicta
  • próba Fehlinga
  • próba iskrowa
  • próba Jominy’ego
  • próba Lucasa
  • próba Marsha
  • próba obrączkowa
  • próba ślepa
  • próba Tollensa
  • próba Trommera

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Próba wypadła tak fatalnie, że przesunięto termin premiery.

 (1.2) Mimo wielokrotnych prób nigdy nie udało się jej przebiec tego odcinka w czasie krótszym od piętnastu minut.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈpruba, AS: pruba

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. probówka ż., probierca ż., próbnik m., próbówka ż., próbowanie n., wypróbowanie n., spróbowanie n.

:: zdrobn. próbka ż.

 czas. próbować ndk., wypróbować dk., spróbować dk.

 przym. próbny, probierczy, wypróbowany

 przysł. próbnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) eksperyment

 (1.3) podejście

Wiktionary


probabilistka

probabilista


SJP.pl

Patrz:

probabilista

probabilistyczny

dotyczący probabilistyki


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) rel. filoz. związany z probabilizmem

 (1.2) mat. związany z probabilistyką

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔbabʲilʲiˈstɨt͡ʃnɨ, AS: probabʹilʹistyčny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. probabilizm m., probabilistyka ż.

 przysł. probabilistycznie

Wiktionary


probabilistyka

dział matematyki - rachunek prawdopodobieństwa; teoria prawdopodobieństwa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mat. dział matematyki, który bada prawidłowości występujące w zdarzeniach losowych

Wiktionary

Teoria prawdopodobieństwa, inaczej rachunek prawdopodobieństwa lub probabilistyka – dział matematyki zajmujący się zdarzeniami losowymi. Rachunek prawdopodobieństwa zajmuje się badaniem abstrakcyjnych pojęć matematycznych stworzonych do opisu zjawisk, które nie są deterministyczne: zmiennych losowych w przypadku pojedynczych zdarzeń oraz procesów stochastycznych w przypadku zdarzeń powtarzających się (w czasie). Jako matematyczny fundament statystyki, teoria prawdopodobieństwa odgrywa istotną rolę w sytuacjach, w których konieczna jest analiza dużych zbiorów danych. Jednym z największych osiągnięć fizyki dwudziestego wieku było odkrycie probabilistycznej natury zjawisk fizycznych w skali mikroskopowej, co opisuje mechanika kwantowa.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. probabilistyczny

Wiktionary


probabilizm

doktryna zapoczątkowana przez sceptyków, według której człowiek powinien się kierować w teorii i w praktyce zasadami prawdopodobnymi


SJP.pl

Probabilizm (z łac. probabilis – prawdopodobny) – system etyczny stwierdzający, że w razie wątpliwości co do zastosowania zasad moralnych w danej sytuacji można iść za opinią prawdopodobną, choćby nawet opinia przeciwna była od niej bardziej prawdopodobna.

Wikipedia


probacja

w niektórych zakonach: okres próbny poprzedzający nowicjat; również sam nowicjat


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) praw. ogół instytucji i działań służących resocjalizacji i prewencji kryminalnej;

 (1.2) rel. przygotowanie kandydatów do zakonu

 (1.3) rel. okres próbny przed nowicjatem

Wiktionary

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. probant mos., probantka ż.

 przym. probacyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) nowicjat

Wiktionary


probacyjny

probacja


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z probacją, dotyczący probacji

Wiktionary

Patrz:

probacja

Powiązane:

 rzecz. probacja ż., probant m., probantka ż.

Wiktionary


probaktrozaur

rodzaj roślinożernego dinozaura z nadrodziny hadrozauroidów


SJP.pl

Probaktrozaur (Probactrosaurus) – roślinożerny dinozaur z nadrodziny hadrozauroidów (Hadrosauroidea).

Żył we wczesnej kredzie (ok. 120-100 mln lat temu) na terenach wschodniej Azji. Długość ciała ok. 5-6 m, wysokość ok. 2,5 m, ciężar ok. 1 t. Jego szczątki znaleziono w Chinach (Mongolia Wewnętrzna).

Wikipedia


probangladeski

przymiotnik

 (1.1) przychylny Bangladeszowi lub Banglijczykom, popierający Bangladesz lub Banglijczyków, działający na korzyść Bangladeszu

Wiktionary

Powiązane:

 przym. bangladeski

 rzecz. Banglijczyk mos., Banglijka ż.

Wiktionary


probanglijski

przymiotnik

 (1.1) przychylny Bangladeszowi lub Banglijczykom, popierający Bangladesz lub Banglijczyków, działający na korzyść Bangladeszu

Wiktionary

Powiązane:

 przym. bangladeski

 rzecz. Banglijczyk mos., Banglijka ż.

Wiktionary


probant

kandydat do zakonu w okresie probacji; nowicjusz


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) rel. kandydat do zakonu odbywający probację

 (1.2) daw. człowiek mający w czymś doświadczenie, obeznanie

Wiktionary

Probant:

  • w genealogii to osoba:
    • która zajmuje centralne miejsce na tablicy genealogicznej (np. przodek na wykresie potomków, potomek w wywodzie przodków), lub
    • dla której oblicza się stopień pokrewieństwa, lub
    • wobec której określa się nazwę relacji rodzinnej.
  • w genetyce – osoba, która jest przedmiotem badania genetycznego
  • kandydat do zakonu, nowicjusz

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. probacja ż.

:: fż. probantka

 przym. probacyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) nowicjusz

 (1.2) praktyk, znawca, koneser

Wiktionary


probantka

kandydatka do zakonu w okresie nowicjatu; nowicjuszka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rel. kandydatka do zakonu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. probacja ż.

:: fm. probant mos.

 przym. probacyjny

Wiktionary


probazydium

nabrzmiała końcówka strzępki grzybów wyższych


SJP.pl

Wikipedia


probe

[czytaj: prołb] samochód typu Ford Probe


SJP.pl


próbeczka

zdrobnienie od: próba


SJP.pl


probier

probierz, probierca;
1. osoba zajmująca się badaniem próbek i ustalaniem jakości towaru, wyrobu;
2. specjalista ustalający próbę wyrobów z metalu szlachetnego


SJP.pl


probierca

probierz, probier;
1. osoba zajmująca się badaniem próbek i ustalaniem jakości towaru, wyrobu;
2. specjalista ustalający próbę wyrobów z metalu szlachetnego


SJP.pl


probierczy

dotyczący sprawdzania zawartości i jakości różnych substancji, surowców i wyrobów


SJP.pl


probiernia

1. dział zakładu przemysłowego, w którym sprawdza się jakość wyrobów;
2. lokal przeznaczony na degustację win i potraw


SJP.pl


probiernictwo

ustalanie zawartości metali szlachetnych w stopach; ustalanie jakości stopów


SJP.pl

Probiernictwo – badanie i cechowanie wyrobów z metali szlachetnych i ich stopów.

Wikipedia


probierstwo

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) sztuka mająca na celu dochodzenie wartości rud, metalów i innych produktów hutniczych

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na uniwersytecie wykładane są: fizyka, geologia oraz probierstwo.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈbʲjɛrstfɔ, AS: probʹi ̯erstfo

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. probierca, probier, probiernictwo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) próba (metalu)

Wiktionary


probierz

1. miernik służący za podstawę oceny czegoś; kryterium, sprawdzian;
2. przyrząd do sprawdzania składu ciał stałych i płynnych;
3. osoba zajmująca się badaniem próbek i ustalaniem jakości towaru, wyrobu; probierca;
4. specjalista ustalający próbę wyrobów z metalu szlachetnego; probierca


SJP.pl

  • miernik, probierz – przyrząd pomiarowy
  • wardajn, probierz – urzędnik menniczy

Wikipedia


probiotyczny

probiotyk


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający cechy probiotyku

Wiktionary

Patrz:

probiotyk

Powiązane:

 rzecz. probiotyk mrz.

Wiktionary


probiotyk

kultura bakterii lub drożdży pozytywnie oddziałująca na organizm człowieka poprzez działalność w przewodzie pokarmowym


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) podawane doustnie wyselekcjonowane kultury bakteryjne lub drożdży, najczęściej pałeczki kwasu mlekowego, których zadaniem jest korzystne dla zdrowia działanie w przewodzie pokarmowym, poprzez immunomodulację oraz zachowywanie prawidłowej flory fizjologicznej;

Wiktionary

Probiotyki (gr. pro bios – dla życia), czynnościowa żywność – podawane doustnie wyselekcjonowane kultury bakteryjne lub drożdży, najczęściej bakterie kwasu mlekowego (Lactobacillus), których zadaniem jest korzystne dla zdrowia działanie w przewodzie pokarmowym, poprzez immunomodulację oraz zachowywanie prawidłowej flory fizjologicznej. W większości przypadków korzystne oddziaływania probiotyków dotyczą wyłącznie warunków in vitro. Zaproponowano, że jeżeli wpływ drobnoustrojów na leczenie choroby został zbadany naukowo i ma dowiedzioną skuteczność, należy używać nazwy czynnik bioleczniczy.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Kapusta kiszona jest znacznie tańsza niż suplementy diety, które można kupić w sklepach ze zdrową żywnością, i jest o wiele bogatsza w probiotyki, tj. bakterie kwasu mlekowego.

 (1.1) Trzeba pamiętać o stosowaniu probiotyków […], które przywracają prawidłową florę jelitową.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈbʲjɔtɨk, AS: probʹi ̯otyk

Wiktionary

Powiązane:

 przym. probiotyczny

Wiktionary


probiurokratyczny

popierający biurokrację, sprzyjający przerostowi formalistyki w działaniu urzędów


SJP.pl


probiznesowy

sprzyjający biznesowi


SJP.pl


próbka

1. cząstka w fazie eksperymentów;
2. produkt, który jest rozpowszechniany w celach komercyjnych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mała porcja czegoś przeznaczona do badań

 (1.2) mała porcja materiału do prezentacji dla klienta

Wiktionary

  • próbka chemiczna
  • próbka statystyczna
  • próbka toroidalna

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Próbka polonu emanuje niebieską poświatą – jest to efekt wzbudzenia otaczającego ją powietrza.

 (1.2) Żona żądała, by wąchał próbki dezodorantów w perfumerii.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprupka, AS: prupka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. próbnik m., próbkowanie n., próba ż., probierz m., probówka ż., próbówka ż.

 czas. próbować, wypróbować, popróbować, spróbować, próbkować

 przym. probierczy

 przysł. próbnie

Wiktionary


próbkarz

osoba zajmująca się pobieraniem próbek w procesie produkcji czegoś, w celu przekazania ich do badania laboratoryjnego


SJP.pl


próbkować

pobierać próbki


SJP.pl


próbkowanie

etap przekształcania sygnału z postaci analogowej na cyfrową


SJP.pl

Próbkowanie, dyskretyzacja, kwantowanie w czasie – proces tworzenia sygnału dyskretnego, reprezentującego sygnał ciągły za pomocą ciągu wartości nazywanych próbkami. Zwykle jest jednym z etapów przetwarzania sygnału analogowego na sygnał cyfrowy.

Wikipedia


próbkowy

próbka


SJP.pl

Patrz:

próbka

problem

1. poważne zagadnie, wymagające rozstrzygnięcia;
2. potocznie: trudność, kłopot


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) coś co jest trudne do rozwiązania lub zrozumienia

 (1.2) interesujące zagadnienie

 (1.3) szach. zadanie szachowe

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Moi rodzice poprosili moją nauczycielkę, aby zwracała większą uwagę na moje problemy z ortografią.

 (1.2) Problem uzyskania złota z ołowiu nie dawał mu spokoju.

 (1.3) Jego największą pasją było układanie i rozwiązywanie problemów szachowych.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔblɛ̃m, AS: problẽm

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. problemat m., problemacik m., problematyka ż., problematyczność ż., problemowość ż., problemista m., problemistka ż., prolematyzowanie n.

:: zdrobn. problemik m.

 czas. problematyzować ndk.

 przym. problemowy, problematyczny

 przysł. problemowo, problematycznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kłopot; pot. ambaras, bieda, gips, kanał, kram, pasztet, pierepałka, zgryz

 (1.2) kwestia, punkt, pytanie, zagadnienie; pot. łamigłówka, twardy orzech do zgryzienia, zagwozdka

Wiktionary


problemacik

zdrobnienie od: problem


SJP.pl


problemat

przestarzałe: poważna sprawa wymagająca przemyślenia; problem


SJP.pl


problematyczniej

stopień wyższy od przysłówka: problematycznie


SJP.pl


problematyczniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: problematyczny


SJP.pl


problematyczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co problematyczne; cecha tych, którzy są problematyczni

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. problem m., problemik m., problemowość ż., problemista m., problemistka ż., problemat m., problemacik m., problematyka ż., problematyzacja ż., problematyzowanie n.

 czas. problematyzować

 przym. problematyczny, problemowy

 przysł. problematycznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) niepewność, niemiarodajność

Wiktionary


problematyczny

budzący wątpliwości, stanowiący problem; niepewny, wątpliwy, niejednoznaczny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) budzący zastrzeżenia lub niepewny

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔblɛ̃maˈtɨt͡ʃnɨ, AS: problẽmatyčny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. problemista mos., problem m., problemik m., problemat m., problemacik m., problematyka ż., problematyzacja ż., problematyczność ż., problematyzowanie n.

 czas. problematyzować

 przym. problemowy

 przysł. problematycznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) niepewny, niemiarodajny, niewiarygodny, wątpliwy

Wiktionary


problematyka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ogół problemów związanych z jakąś dziedziną

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Problematyka kantowskiej filozofii prawa ściśle wiąże się z problematyką filozofii polityki, jak i historiozofią, ponieważ dotyczy związków między polityką i moralnością oraz dziejowego postępu ludzkości poprzez rozwój i doskonalenie prawa.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. problematyczny

 rzecz. problemista mos., problem mrz., problematyczność ż.

Wiktionary


problematyzacja

ujmowanie zjawisk w kategoriach problemów


SJP.pl


problemik

zdrobnienie od: problem


SJP.pl


problemista

szachista komponujący zadania szachowe; kompozytor szachowy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) szach. szachista, który układa zadania szachowe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. problemistyka ż., problem m., problemik m., problematyka ż., problematyczność ż., problematyzacja ż.

:: fż. problemistka ż.

 przym. problemowy, problematyczny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kompozytor szachowy

Wiktionary


problemistka

problemista; kompozytorka szachowa


SJP.pl


problemistyka

dział sztuki szachowej zajmujący się komponowaniem niezwykle wyszukanych form zadań szachowych


SJP.pl


problemowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co problemowe; cecha tych, którzy są problemowi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. problemowy

 rzecz. problem mrz., problematyczność ż.

Wiktionary


problym

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk. problem

Wiktionary


próbnie

przysłówek

 (1.1) w sposób próbny, próbując coś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Dziś w województwie śląskim próbnie zawyją syreny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. próba ż., próbka ż.

 czas. próbować ndk.

 przym. próbny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) na próbę

Wiktionary


próbnik

1. urządzenie do pobierania próbek przeznaczonych dalej do badań; sonda;
2. w zootechnice: samiec wykorzystywany do wyszukiwania płodnych samic w stadzie zwierząt hodowlanych, zwłaszcza owiec; szukarek;
3. wskaźnik napięcia elektrycznego, zwykle w postaci niewielkiego przyrządu w kształcie długopisu;
4. próbnik kosmiczny - sonda kosmiczna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) techn. przyrząd do pobierania próbek czegoś, np. kopaliny płynnej lub skały ze ściany otworu wiertniczego

 (1.2) pot. zestaw próbek, np. kolorów, wzorów, faktur

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. próba ż., próbowanie n., próbka ż., probówka ż., próbówka ż.

 czas. próbować ndk., wypróbować dk.

 przym. próbny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) wzornik

Wiktionary


próbny

przymiotnik od: próbować


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) robiony na próbę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Bez większych przeszkód odbyła się seria próbna, ale w trakcie pierwszej serii zawodnikom znów zaczął przeszkadzać wiatr.

 (1.1) Na szczęście była to tylko jazda próbna, a nie prawdziwa akcja ratownicza.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprubnɨ, AS: prubny

Wiktionary

Powiązane:

 czas. próbować

 rzecz. próba ż., próbowanie n., próbnik mrz.

 przysł. próbnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) kontrolny, testowy, eksperymentalny

Wiktionary


probola

nazwisko


SJP.pl


probostwo

1. jednostka administracyjna kościołów chrześcijańskich; parafia;
2. stanowisko, urząd proboszcza;
3. siedziba proboszcza


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) domena proboszcza

 (1.2) urząd proboszcza

 (1.3) dom lub siedziba proboszcza

Wiktionary

Probostwo
  • parafia podlegająca proboszczowi
  • stanowisko, urząd proboszcza
  • budynek, mieszczący siedzibę probostwa i zwykle mieszkanie proboszcza
W Polsce
  • Probostwo – część miasta Kłecko
  • Probostwo – część miasta Koronowo
  • Probostwo – część miasta Murowana Goślina
  • Probostwo – część miasta Łęczyca
  • Probostwo – część miasta Pobiedziska
  • Probostwo – część miasta Środa Śląska
  • Probostwo – część miasta Grabów w woj. łódzkim, w pow. łęczyckim
  • Probostwo – część wsi Lubomin w woj. kujawsko-pomorskim, w pow. włocławskim, w gminie Boniewo
  • Probostwo – osada w woj. kujawsko-pomorskim, w pow. żnińskim, w gminie Żnin
  • Probostwo – część wsi Radzanowo w woj. mazowieckim, w pow. płockim, w gminie Radzanowo
  • Probostwo – część wsi Więckowy w woj. pomorskim, w pow. starogardzkim, w gminie Skarszewy

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. proboszcz m., proboszczówka ż.

 czas. proboszczować ndk.

 przym. proboszczowy, proboszczowski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) parafia

 (1.3) plebania

Wiktionary


proboszcz

ksiądz zarządzający parafią


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) kośc. ksiądz zarządzający parafią;

Wiktionary

Proboszcz (z niem. Propst, a to od łac. praepositus, przełożony; łac. odpowiednik to parochus, z gr. πάροικος paroikos, sąsiad), pleban (łac. plebanus od plebs lud) – duchowny, na ogół w stopniu prezbitera, zarządzający gminą kościelną (parafią).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na żywieckim rynku Trzech Króli, reprezentujących poszczególne parafie żywieckie, przywita burmistrz miasta oraz proboszczowie żywieccy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔbɔʃt͡ʃ, AS: probošč

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. probostwo n., probościna m., proboszczówka ż., Proboszczów m., Proboszczewice nmos., Proboszczowice nmos.

 przym. proboszczowski, proboszczowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przest. paroch, pleban; gw-pl|Górny Śląsk|farorz.

Wiktionary


proboszczewice

Miejscowości w Polsce i ich części
  • Proboszczewice – część miasta Zgierza, w Polsce, w woj. łódzkim, w pow. zgierskim, w gminie miasto Zgierz
  • Proboszczewice – wieś w Polsce, w woj. mazowieckim, w pow. płońskim, w gminie Joniec
  • Proboszczewice-Kolonia – kolonia w Polsce, w woj. mazowieckim, w pow. płońskim, w gminie Joniec
  • Nowe Proboszczewice – wieś w Polsce, w woj. mazowieckim, w pow. płockim, w gminie Stara Biała
  • Stare Proboszczewice – wieś w Polsce, w woj. mazowieckim, w pow. płockim, w gminie Stara Biała

Wikipedia


proboszczka

proboszcz


SJP.pl

Patrz:

proboszcz

proboszczować

być proboszczem, zarządzać parafią


SJP.pl


proboszczowice

Miejscowości i ich części w Polsce

Wg TERYT jest ich 3, w tym 2 podstawowe
  • Proboszczowice – wieś w woj. łódzkim, w pow. sieradzkim, w gminie Warta
  • Proboszczowice – wieś w woj. śląskim, w pow. gliwickim, w gminie Toszek
  • Proboszczowice – osada wsi Proboszczowice w woj. śląskim, w pow. gliwickim, w gminie Toszek

Wikipedia


proboszczówka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) napój alkoholowy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. probostwo n., proboszcz mos.

 przym. proboszczowy

Wiktionary


proboszczowski

przymiotnik

 (1.1) przym. od proboszcz

Wiktionary

Proboszczowski (Rola odmienna V, Rolicz) – polski herb szlachecki, odmiana herbu Rola z nobilitacji.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W 1779 roku przedborska szkoła mieściła się za karczmą proboszczowską, na rogu kościoła.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔbɔʃˈt͡ʃɔfsʲci, AS: proboščofsʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. probostwo n., proboszcz

 przym. proboszczowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) proboszczowy

Wiktionary


proboszczowy

przymiotnik dzierżawczy

 (1.1) należący do proboszcza

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proboszcz mos., probostwo n., probościna m., proboszczówka ż., Proboszczów m., Proboszczewice nmos., Proboszczowice nmos., Proboszczowski m., Proboszczowska ż., Proboszczewski m., Proboszczewska ż., Proboszcz m./ż.

 przym. proboszczowski

Wiktionary


probować

kontrolować, poddawać próbie


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. spróbować)

 (1.1) starać się coś zrobić

 (1.2) odbywać próbę sztuki, sceny, występu

 (1.3) sprawdzać smak potrawy lub napoju

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Ciągle próbuję trafić w środek tarczy, ale nigdy mi nie wychodzi

 (1.2) Uwaga, próbujemy jeszcze raz, wszyscy na miejsca.

 (1.3) Masz, próbuj, czy aby nie jest za słona.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pruˈbɔvat͡ɕ, AS: prubovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. próbówka ż., próbnik m., probówka ż., próbóweczka ż., próbka ż., próbowanie n., próba ż., probierz m., spróbowanie n., wypróbowywanie n., wypróbowanie n., probierca m., popróbowanie n.

 czas. spróbować dk., wypróbowywać ndk., wypróbować dk., popróbować dk.

 przym. próbny, probierczy

 przysł. próbnie, na próbę

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) usiłować

 (1.3) kosztować, smakować, degustować

Wiktionary


próbowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|próbować.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprubɔˈvãɲɛ, AS: prubovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. próbować

 przym. próbny

 rzecz. probówka ż., próbnik mrz., próbówka ż., próba ż.

Wiktionary


probówka

małe cylindryczne naczynie laboratoryjne, najczęściej szklane, służące do przeprowadzania prostych reakcji chemicznych; próbówka (regionalnie)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zob. probówka.

Wiktionary

Probówka (próbówka) – rodzaj drobnego sprzętu laboratoryjnego w kształcie walcowatego naczynia.

Tradycyjne probówki (A na rysunku) są zwykle wykonywane ze szkła i mają postać szklanej rurki z jednej strony zamkniętej okrągłym dnem, a z drugiej swobodnie otwartej.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. probówka ż., probierz m., próba ż., próbka ż., próbowanie n., spróbowanie n., próbnik m.

 czas. próbować ndk., spróbować dk.

 przym. probówkowy, próbówkowy, probierczy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) probówka; przest. epruwetka

Wiktionary


próbownia

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. sala prób, zwykle muzycznych

Wiktionary


próbowny

przymiotnik

 (1.1) stpol. wypróbowany

Wiktionary

Wymowa:

IPA: pruˈbɔvnɨ, AS: prubovny

Wiktionary


probołowice

Probołowice – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie pińczowskim, w gminie Złota.

Przez wieś przebiega szlak Małopolska Droga św. Jakuba.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

W 1861 r. mieszkańcy wsi odmówili dalszego wykonywania darmowej pracy na rzecz dworu zwanej pańszczyzną. Dalsze wykonywanie pańszczyzny wymuszono przy użyciu siły dwóch rot wojska rosyjskiego.

Wikipedia


probrexitowy

przymiotnik

 (1.1) polit. taki, który opowiada się za opuszczeniem Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię

 (1.2) polit. taki, który świadczy o lub jest wyrazem poparcia wobec opuszczenia Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Probrexitowy poseł torysów Mark Francois ocenił, że zagłosuje przeciwko niemu co najmniej 84 konserwatystów.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) probrexitowski

 (1.2) probrexitowski

Wiktionary


probrytyjskość

probrytyjski


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co probrytyjskie; cecha tych, którzy są probrytyjscy

Wiktionary

Patrz:

probrytyjski

Powiązane:

 przym. probrytyjski

Wiktionary


próć

czasownik

 (1.1) daw. pruć

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prut͡ɕ, AS: pruć

Wiktionary


proc.

skrót od: procent (czytany jako cały, odmienny wyraz)


SJP.pl

skrót

 (1.1) = procent

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) 32 proc. ankietowanych powiedziało, że nie pójdzie w tym roku do wyborów.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) %

Wiktionary


proca

1. rodzaj zabawki służącej do strzelania, zbudowanej z odpowiednio rozgałęzionego patyka i gumy;
2. dawna broń składająca się z rzemienia lub sznura złożonego we dwoje, służąca do miotania kamieni w walce lub podczas polowań


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) broń, z której po zamachnięciu się można wystrzeliwać kamienie lub inne pociski;

 (1.2) med. rodzaj opatrunku podtrzymującego chorą część ciała (np. żuchwę)

 (1.3) gw-pl|Śląsk Cieszyński. dorobek

Wiktionary

Proca – historyczna broń miotająca, złożona ze sznura lub rzemienia, w którego środku długości umieszczone jest miseczkowate gniazdo na pocisk, wykonane ze skóry lub tkaniny.

Wykonywano ją też z rozdwojonego patyka i sznura. Miotano kamieniami lub pociskami z suszonej gliny albo odlewanymi z ołowiu. Dla wyrzucenia pocisku należy trzymać końce sznurka w jednej ręce, nadając coraz szybszy ruch wirowy. Przy odpowiednich obrotach należy wypuścić z ręki jeden koniec sznura, uwalniając w ten sposób pocisk. Celne miotanie z procy wymaga dużego doświadczenia i wyczucia. Obecnie spopularyzowaną procę jest broń działająca na innej zasadzie – proca neurobalistyczna.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk|szlojder.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. procarz mos., procnik mos.

 przym. procny, procowaty, procowy

frazeologia.

 wystrzelić jak z procy

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

 (1.3) zobtłum|dorobek.

* angielski: (1.1) sling

* baskijski: (1.1) habaila

* białoruski: (1.1) прашча ż.

* cerkiewnosłowiański: (1.1) праща ż.

* chorwacki: (1.1) praćka ż.

* czeczeński: (1.1) ӏад

* dolnołużycki: (1.1) prokadło n.

* duński: (1.1) slangebøsse w.

* fiński: (1.1) ritsa

* francuski: (1.1) lance-pierre(s) m.

* hiszpański: (1.1) tirachinas m., honda ż.

* ido: (1.1) stonojetilo

* kaszubski: (1.1) pùszczówka ż.

* kazachski: (1.1) сақпан

* łaciński: (1.2) funda ż.

* niemiecki: (1.1) Schleuder ż.

* nowogrecki: (1.1) σφεντόνα ż.

* rosyjski: (1.1) праща́ ż., рога́тка ż.

* słowacki: (1.1) prak m.

* starogrecki: (1.1) σφενδόνη ż.

* szwedzki: (1.1) slunga w., slangbella w., slangbåge w.

* ukraiński: (1.1) праща ż., рогатка ż.

* włoski: (1.1) fionda ż., frombola ż.

źródła.

== proca (język dolnołużycki.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) trud

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔt͡sa, AS: proca

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. procarz mos., procnik mos.

 przym. procny, procowaty, procowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) gw-pl|Górny Śląsk|szlojder.

Wiktionary


procak

nazwisko


SJP.pl


procarski

1. dawny przymiotnik od: procarz;
2. sprzyjający carowi, polityce cara; będący zwolennikiem caratu


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) hist. popierający cara, będący zwolennikiem cara

 (1.2) rzad. hist. wojsk. związany z procarzem, dotyczący procarza

Wiktionary

Powiązane:

 (1.2)

:: rzecz. proca ż., procnik mos., procarz mos., procarstwo n.

:: przym. procowy, procowaty, procny

Wiktionary


procarz

dawniej: żołnierz uzbrojony w procę (dawną maszynę oblężniczą)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) staroż. wojsk. żołnierz uzbrojony w procę

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Konnica podzieliła się na dwie części, procarze i łucznicy szli przed wojskiem, a w pierwszym szeregu byli sami najbardziej waleczni.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. procnik mos., proca ż.

 przym. procowaty, procowy

Wiktionary


procedencja

przestarzałe: pochodzenie rodowe lub stanowe; rodowód, genealogia


SJP.pl


proceder

działanie uznawane za niezgodne z zasadami moralnymi lub prawem


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) czyjeś działanie, często stanowiące źródło utrzymania, a uznawane za niezgodne z zasadami moralnymi lub prawem

Wiktionary

  • Proceder (album TSA)
  • Proceder (album Chady)
  • Proceder (film)

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Znaczącym źródłem dochodu mafii jest proceder handlu narkotykami.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈt͡sɛdɛr, AS: proceder

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proces m., procedura ż., procesja ż.

:: zdrobn. procederek m.

 czas. procedować, procesować, cedować

 przym. procesowy, proceduralny

Wiktionary


procederowy

przymiotnik od: proceder


SJP.pl


procedować

postępować, postąpić zgodnie z określoną procedurą


SJP.pl

czasownik przechodni i nieprzechodni niedokonany

 (1.1) zajmować się czymś i działać przy tym zgodnie z procedurą

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Sejm proceduje nad ustawą.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. procedowanie n., proceder mrz., procedura ż.

Wiktionary


procedowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|procedować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. procedować ndk.

Wiktionary


procedura

1. określone reguły postępowania w jakiejś sprawie;
2. w informatyce: fragment algorytmu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) określone reguły postępowania w jakiejś sprawie

 (1.2) inform. wydzielona część programu;

Wiktionary

  • procedura – inaczej postępowanie (rodzaj czynności)
  • procedura – inaczej przepisy prawne regulujące postępowanie
  • procedura w programowaniu – inaczej podprogram

Niektóre procedury:

  • procedura budżetowa
  • procedura obsługi przerwania
  • procedura składowana
  • procedura współdecydowania
  • Procedura Davisa-Putnama

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W takich przypadkach stosujemy standardowe procedury.

 (1.2) Za uruchomienie procedury POST odpowiada program z BIOS-u.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔt͡sɛˈdura, AS: procedura

Wiktionary

Powiązane:

 przym. proceduralny, procedurowy

 przysł. proceduralnie

 czas. procedować

 rzecz. proceder m.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) plan, tryb

 (1.2) podprogram

Wiktionary


procedural

potocznie: serial, w którym jakiś problem jest przedstawiany, badany i rozwiązywany w ciągu jednego odcinka


SJP.pl


proceduralny

związany z procedurą, ustalonym trybem postępowania w jakiejś sprawie


SJP.pl


procedurowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z procedurą, dotyczący procedury

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. procedura ż.

Wiktionary


procek

mała proca


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) slang. inform. procesor

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔt͡sɛk, AS: procek

Wiktionary


proceleusmatyk

antyczna stopa muzyczna złożona z czterech krótkich sylab; tetrabrach, dypirrychej, dypirychej


SJP.pl


procencik

zdrobnienie od: procent


SJP.pl


procent

1. setna część danej wielkości;
2. inaczej: oprocentowanie; zysk, jaki przynosi kapitał pożyczkowy


SJP.pl

liczebnik ułamkowy

 (1.1) mat. setna część całości;

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) finans. oprocentowanie, odsetki, dochód od kapitału

 (2.2) bliżej nieokreślony ułamek, część

 (2.3) druk. symbol procenta (1.1)

Wiktionary

Procent – jeden ze sposobów zapisu bezwymiarowego stosunku dwóch wielkości, w którym dana liczba wyrażona jest jako ułamek o mianowniku 100 i odpowiada setnej części danej wielkości. Zwykle oznaczany jest symbolem „%”. Przykładowo 45% (czyt. „czterdzieści pięć procent”) pewnej wielkości oznacza {\tfrac {45}{100}} lub 0,45 tej wielkości.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Ile procent alkoholu jest w tym piwie?

 (1.1) Dwadzieścia procent uczniów potrafi czytać ze zrozumieniem

 (1.1) Organizacje pozarządowe apelują do premiera, aby nie obcinał im wpływów z 1 procenta

 (2.1) Kapitalizacja odsetek, czyli magia procentu składanego (z Internetu)

 (2.2) Obliczanie procentu danej liczby

 (2.3) Kiedyś pisano procenty z kreską poziomą a nie ukośną.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔt͡sɛ̃nt, AS: procẽnt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. oprocentowanie n., procentowość ż.

:: zdrobn. procencik m.

 czas. procentować, oprocentować, oprocentowywać, zaprocentować

 przym. procentowy

 przysł. procentowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) %, proc.

 (2.1-2) odsetek, odsetka

 (2.3) %

Wiktionary


procentaż

wynik lub parametr wyrażony w procentach


SJP.pl


procentmistrz

pracownik w cukrownictwie, który oblicza procentową zawartość cukru w burakach; taksator


SJP.pl


procentownia

specjalne pomieszczenie w cukrowni służące do ustalania stopnia zanieczyszczenia próbek buraków przez ważenie na wagach procentowych


SJP.pl


procentowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co procentowe; cecha tych, którzy są procentowi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. procentowy

 licz. procent

 rzecz. procent mrz.

 czas. oprocentować

Wiktionary


procentowy

dotyczący obliczania procentów, obliczany w setnych częściach, wyrażany w procentach


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mat. chem. podany w procentach

 (1.2) pot. eufem. zawierający alkohol

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. procent m., procentowość ż.

 czas. procentować ndk., zaprocentować dk., oprocentować dk.

 przysł. procentowo

 licz. procent

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) wyskokowy, alkoholowy

Wiktionary


proceratops

rodzaj ceratopsa, który żył pod koniec kredy na terenach Ameryki Północnej


SJP.pl


procerkoid

stadium larwalne tasiemców powstające z onkosfery


SJP.pl

Procerkoid – jedna z form pierwszego stadium larwalnego w cyklu życiowym tasiemców Pseudophyllidea, między innymi bruzdogłowca szerokiego (Diphyllobothrium latum). Postać ta ma kształt robakowaty z tylnym końcem ciała u większości gatunków zaopatrzonym w trzy pary haków. Pasożytuje w skorupiaku, pierwszym żywicielu pośrednim tego tasiemca. Drugim żywicielem jest ryba lub inny kręgowiec, w którego organizmie procerkoid zamienia się w plerocerkoid.

Wikipedia


proces

1. przebieg zmian;
2. rozprawa sądowa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) uporządkowany ciąg zdarzeń zachodzących po sobie

 (1.2) praw. postępowanie w sądzie

 (1.3) inform. każdy egzemplarz wykonywanego programu;

Wiktionary

  • proces według przepisów prawa → postępowanie:
    • rozprawa lub postępowanie sądowe
    • postępowanie procesowe (rodzaj postępowania cywilnego)
    • według rodzaju przedmiotu postępowania: cywilny, karny, legislacyjny
    • historyczne: proces posesoryjny, proces rzymsko-kanoniczny
    • proces beatyfikacyjny
      • proces beatyfikacyjny Jana Pawła II

      Wikipedia

      Przykłady

       (1.1) Proces rozkładu ciała rozpoczyna się w chwili śmierci.

       (1.2) Polityk wytoczył proces przeciwko gazecie, w której ukazały się jego prywatne zdjęcia, i żąda wysokiego odszkodowania.

       (1.3) Polecenie „top” wyświetla procesy uruchomione w systemie.

      Wiktionary

      Wymowa:

      IPA: ˈprɔt͡sɛs, AS: proces

      Wiktionary

      Powiązane:

       przym. procesowy, procesualny

       czas. procesować (się)

       rzecz. procesowicz m., proceder m., procesja ż.

      Wiktionary

      Synonimy:

       (1.2) daw. kauza

      Wiktionary


procesik

zdrobnienie od: proces


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od proces

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To nie proces, lecz tylko mały procesik.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proces m.

 czas. procesować

Wiktionary


procesja

1. uroczysty pochód religijny ze śpiewem i niesieniem przedmiotów kultu;
2. duża grupa udających się dokądś ludzi lub grupa jadących wolno samochodów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rel. grupa wiernych w pochodzie, często ze śpiewem eksponująca przedmioty kultu;

 (1.2) pot. tłum lub kawalkada pojazdów wolno przemieszczająca się w jednym kierunku

Wiktionary

Procesja ma dwa znaczenia:

  • W religioznawstwie – forma kultu, popularna w wielu religiach, manifestująca się jako uroczysty pochód ze śpiewami, czasami też z tańcami i z noszeniem sakralnych przedmiotów. W religiach pierwotnych i antycznych przestrzeń zakreślana przez procesję definiowała granice kręgu magicznego. Specjalną, magiczną wartość miała liczba obejść magicznego kręgu (trzy, pięć, siedem itd.). W katolicyzmie najbardziej rozpowszechnioną jest procesja Bożego Ciała.
  • W mowie potocznej – długi szereg ludzi.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Procesja zatoczyła koło wokół rynku i skierowała się w stronę kościoła.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈt͡sɛsʲja, AS: procesʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 przym. procesyjny

 rzecz. proceder mrz.

Wiktionary


procesor

układ scalony interpretujący ciąg rozkazów maszynowych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) inform. urządzenie cyfrowe potrafiące pobierać, interpretować i wykonywać ciąg rozkazów;

Wiktionary

Procesor (ang. central processing unit, CPU) – sekwencyjne urządzenie cyfrowe, które pobiera dane z pamięci operacyjnej lub strumienia danych, interpretuje je i wykonuje jako rozkazy, zwracając dane do pamięci lub wyjściowego strumienia danych. Termin ten w zawężonym znaczeniu jest używany w odniesieniu do jednostki centralnej (CPU) systemu, ale odnosi się również do innych elementów przetwarzających dane zwanych koprocesorami, takich jak jednostki do obliczeń na liczbach zmiennopozycyjnych, przetwarzania grafiki (GPU).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Procesor w moim komputerze ma bardzo głośny wiatraczek.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈt͡sɛsɔr, AS: procesor

Wiktionary

Powiązane:

 przym. procesorowy

 rzecz. koprocesor mrz.

Wiktionary


procesorowy

procesor


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z procesorem, dotyczący procesora

Wiktionary

Patrz:

procesor

Powiązane:

 rzecz. procesor mrz.

Wiktionary


procesować

czasownik niedokonany (dk. brak)

 (1.1) daw. prowadzić proces sądowy przeciw komuś

czasownik zwrotny niedokonany procesować się (dk. brak)

 (2.1) praw. prowadzić proces sądowy, dochodzić roszczeń w sądzie

 (2.2) inform. przetwarzać się

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔt͡sɛˈsɔvat͡ɕ, AS: procesovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proces, procesik, procesisko, procesowanie, procesowicz, procesownik, proceder

 przym. procesowy, procesualny

Wiktionary

Synonimy:

 (2.1) daw. prawować się

Wiktionary


procesowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|procesować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. procesować ndk.

Wiktionary


procesowość

procesowy


SJP.pl

Patrz:

procesowy

procesowy

przymiotnik

 (1.1) dotyczący procesu

 (1.2) praw. związany z procesem sądowym

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proces mrz., proceder mrz.

 czas. procesować

Wiktionary


procesualistka

procesualista


SJP.pl

Patrz:

procesualista

procesualistyka

nauka o zagadnieniach prawnych postępowania sądowego


SJP.pl


procesualny

w prawie: odnoszący się do procesu sądowego; procesowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) praw. taki, który dotyczy procesu sądowego, postępowania sądowego

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔt͡sɛsuˈwalnɨ, AS: procesualny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proces

 czas. procesować (się)

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) procesowy

Wiktionary


procesyjny

przymiotnik od: procesja


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) kośc. związany z procesją, dotyczący procesji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. procesja ż.

Wiktionary


procesywność

procesywny


SJP.pl

Patrz:

procesywny

proch

1. materiał wybuchowy, służący głównie jako ładunek miotający w broni palnej;
2. szczątki człowieka (przeważnie w liczbie mnogiej)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) rozdrobniona, sypka substancja

 (1.2) proch strzelniczy

 (1.3) lwów. kurz

 (1.4) zob. prochy.

Wiktionary

Proch — materiał wybuchowy, służący głównie jako ładunek miotający w broni palnej.

Najstarszym materiałem wybuchowym tego typu jest proch czarny (dymny), wynaleziony przez taoistycznego chemika w Chinach już w IX wieku naszej ery, a powszechnie używany w Europie w celach militarnych około wieku XIII. Miał on postać sypkiej mieszaniny koloru czarnego. Proch czarny używany był jako materiał wybuchowy miotający, a także materiał wybuchowy kruszący. Pod koniec XIX wieku pojawiły się różne rodzaje prochu bezdymnego, które wyparły proch czarny jako materiał miotający w broni palnej. Proch bezdymny ma w zależności od rodzaju postać ziaren lub kryształków, różnego kształtu i wielkości.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Z prochu powstałeś i w proch się obrócisz.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔx, AS: proχ

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prochowiec m., prochy

:: zdrobn. proszek m.

 czas. proszkować ndk., sproszkować dk.

 przym. prochowy, proszkowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pył m., popiół m.

Wiktionary


prócheński

Próchna


SJP.pl

Patrz:

Próchna

prochiński

sprzyjający Chinom i Chińczykom


SJP.pl


próchna

wieś w województwie łódzkim, w powiecie sieradzkim


SJP.pl

Próchna – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie sieradzkim, w gminie Wróblew.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa sieradzkiego.

Wikipedia


próchniaczek

motyl, szkodnik ziół i tytoniu


SJP.pl


próchniak

spróchniałe drzewo


SJP.pl

Próchniak:

  • Anna Próchniak
  • Edward Próchniak
  • Paweł Próchniak

Wikipedia


próchnica

1. choroba bakteryjna zębów polegająca na stopniowym odwapnieniu i rozkładzie ich twardych tkanek, powodująca powstawanie ubytków;
2. komponent gleby powstały z rozkładu obumarłych szczątków roślin i zwierząt; humus


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) stomat. choroba bakteryjna twardych tkanek zębów, powodująca powstawanie ubytków;

 (1.2) geol. składnik gleby tworzący się w wyniku rozkładu obumarłych organizmów;

 (1.3) med. przewlekłe zapalenie kości na tle gruźliczym

Wiktionary

  • próchnica – część składowa gleby
  • próchnica zębów
  • próchnica poroża
  • Próchnica – struga dorzecza Sanu, prawoboczny dopływ Czarnej Łady

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. próchno n.

 czas. próchnieć ndk., spróchnieć dk.

 przym. próchnicowy, próchniczy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) próchnica zębów, dziura

 (1.2) humus

Wiktionary


próchnicki

przymiotnik od: Próchnik (jedna z północnych dzielnic Elbląga)


SJP.pl

Osoby o tym nazwisku:

  • Franciszek Próchnicki – polski nauczyciel, pedagog, dydaktyk, działacz społeczny
  • Jan Andrzej Próchnicki – rzymskokatolicki duchowny
  • Jerzy Próchnicki – polski aktor
  • Maciej Próchnicki – polski muzyk
  • Mikołaj Próchnicki – rzymskokatolicki duchowny
  • Stanisław Próchnicki – polski wojskowy
  • Zdzisław Próchnicki – polski prawnik

Wikipedia


próchnicotwórczy

tworzący próchnicę


SJP.pl


próchnicowy

próchnica; próchniczy


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z próchnicą, dotyczący próchnicy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. próchnica ż.

 przym. próchniczy

Wiktionary


próchniczek

1. rodzaj mchu z klasy prątników;
2. mklik (omacnica) próchniczek - gatunek motyla z rodziny omacnicowatych


SJP.pl

Próchniczek (Aulacomnium Schwägr.) – rodzaj mchu z rodziny próchniczkowatych (Aulacomniaceae Schimp.).

Wikipedia


próchniczka

1. rodzaj mchu z klasy prątników;
2. mklik (omacnica) próchniczek - gatunek motyla z rodziny omacnicowatych


SJP.pl


próchniczkowate

rodzina mchów z klasy prątników


SJP.pl


próchniczy

próchnica; próchnicowy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z próchnicą

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. próchnica ż.

 przym. próchnicowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) próchnicowy

Wiktionary


próchniewicz

nazwisko


SJP.pl


próchnik

1. borodziej próchnik - gatunek chrząszcza z rodziny kózkowatych, w Polsce pod ochroną; borodziej cieśla, cieśla próchnik;
2. dawniej: próchno


SJP.pl

Próchnik (niem. Dörbeck) – dzielnica Elbląga.

Wikipedia


próchnilcowate

rodzina grzybów z rzędu próchnilcowców


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) mikol. syst. nazwa systematyczna|Xylariaceae|Tul.|ref=tak., rodzina roślin należąca do rzędu próchnilcowców;

Wiktionary

Próchnilcowate (Xylariaceae Tul. & C. Tul.) – rodzina grzybów z rzędu próchnilcowców (Xylariales).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Próchnilec należy do próchnilcowatych.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. próchnilec m., próchnilcowce lm. nmos.

Wiktionary


próchnilcowaty

o cechach próchnilcowatych (rodzina grzybów)


SJP.pl


próchnilcowce

rząd grzybów z typu workowców


SJP.pl

Próchnilcowce (Xylariales Nannf.) – rząd grzybów z klasy Sordariomycetes.

Wikipedia


próchnilcowiec

przedstawiciel rzędu grzybów z typu workowców


SJP.pl


próchnilec

rodzaj grzybów z rodziny próchnilcowatych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) mikol. grzyb z rodziny próchnilcowatych;

Wiktionary

Xylaria Hill ex Schrank (próchnilec) – rodzaj grzybów z rodziny próchnilcowatych (Xylariaceae).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Pnie drzew obrosły próchnilcami.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. próchno n., próchnilcowate nmos.

 czas. próchnieć ndk., spróchnieć dk.

Wiktionary


próchno

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) drewno, które w wyniku rozkładu przez drobnoustroje stało się miękkie, suche i kruche

 (1.2) pot. pogard. stary, zniedołężniały człowiek

Wiktionary

  • Próchno – powieść Wacława Berenta
  • Próchno – produkt rozkładu drewna (próchnienia)

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W szafach myszy gryzą królicze skórki, ubrania giną w przejrzystych pyskach moli, bezszelestnie łuszczy się wapno ze ścian, wirują w powietrzu strzępki próchna.

 (1.2) Myślisz, że jak mam dwie dorosłe córki, to już ze mnie stare próchno, na którym nikt oka nie zawiesi?

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. próchnilec mrz., próchniak m., próchnica ż.

 czas. próchnieć ndk., spróchnieć dk.

 przym. spróchniały

Wiktionary


próchnówko

Próchnówko – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie wałeckim, w gminie Tuczno.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa pilskiego.

Około 2 kilometry na wschód od wsi – nad jeziorem Bytyń Wielki znajduje się stanica harcerska, do której w ostatnich latach doprowadzono nową utwardzoną drogę ze wsi Próchnowo.

Wikipedia


prochoicer

[czytaj: proczojser] członek organizacji lub ruchu opowiadającego się za legalizacją aborcji; pro-choicer


SJP.pl


prochor

imię męskie


SJP.pl

Prochor – imię męskie pochodzenia greckiego, od Προχορος – z choreo "tańczę"; pro – "przed"; imię to oznacza "ten, co prowadzi taniec; pierwszy tancerz". Św. Prochor był jednym z 7 pierwszych diakonów. Polskimi formami tego imienia są: Prochor, Prochorus, Prochort, Profor, Prophiorus, Profortus.

Prochor imieniny obchodzi 9 kwietnia i 10 sierpnia.

Wikipedia


prochorostwo

Prochor z żoną; Prochorowie


SJP.pl


prochorowie

imię męskie


SJP.pl


prochorowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Prochora lub z nim związany


SJP.pl


prochowe

przymiotnik od: proch


SJP.pl


prochowice

miasto w Polsce


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga, nazwa własna

 (1.1) geogr. miasto w Polsce, w województwie dolnośląskim;

Wiktionary

Prochowice (pol. hist. Parchwice, niem. Parchwitz) – miasto w woj. dolnośląskim, w powiecie legnickim, nad rzeką Kaczawą, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Prochowice.

Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto miało 3533 mieszkańców (673. miejsce w kraju).

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. prochowiczanin mos., prochowiczanka ż.

 przym. prochowicki

Wiktionary


prochowicki

przymiotnik od: Prochowice


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) dotyczący Prochowic, związany z Prochowicami

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W wyniku sprzedaży praw do marki, pasztet prochowicki produkowany jest teraz w zakładzie produkcyjnym w innym mieście.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prochowice nmos., prochowiczanin mos., prochowiczanka ż.

Wiktionary


prochowicz

nazwisko


SJP.pl


prochowiczanin

mieszkaniec Prochowic (miasta w Polsce)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) mieszkaniec Prochowic

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prochowice nmos.

:: fż. prochowiczanka ż.

 przym. prochowicki

Wiktionary


prochowiczanka

mieszkanka Prochowic (miasta w Polsce)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) mieszkanka Prochowic

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prochowice nmos.

:: fm. prochowiczanin mos.

 przym. prochowicki

Wiktionary


prochowiec

rodzaj płaszcza


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pot. letni męsko-damski płaszcz z cienkiej, gęstej bawełnianej tkaniny;

Wiktionary

Prochowiec – rodzaj letniego płaszcza męskiego i damskiego z lekkiego materiału.

Był kontynuacją i funkcjonalnym rozwinięciem wcześniejszego pudermantla jako pierwotnie osłaniający od kurzu płaszcz przeznaczony dla automobilistów. W okresie międzywojennym stanowił spopularyzowane letnie okrycie o kroju sportowym i modnie zróżnicowanych fasonach. Po wojnie rozpowszechniony w Polsce Ludowej jako szykowny ubiór wierzchni, często dwurzędowy i przepasany paskiem z klamrą.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Zrobiło się zimno, a on wciąż chodził w swoim wysłużonym prochowcu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈxɔvʲjɛt͡s, AS: proχovʹi ̯ec

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proch m., prochy nmos.

Wiktionary


prochówka

ściereczka do kurzu


SJP.pl


prochownia

1. magazyn do przechowywania materiałów wybuchowych;
2. dawniej: wytwórnia ładunków wybuchowych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) hist. wytwórnia prochu, ładunków wybuchowych i pocisków

 (1.2) hist. magazyn przystosowany do przechowywania prochu, ładunków wybuchowych i pocisków

Wiktionary

Prochownia – młyn ze stępami do robienia prochu (tzw. młyn prochowy) lub magazyn prochu (skład).

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. proch m., prochownica ż.

 przym. prochowy

Wiktionary


prochownica

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) hist. puszka lub róg do podręcznego przechowywania prochu

Wiktionary

Prochownica (dawniej: pulwersak) – podręczny pojemnik wykonany z wytrzymałego materiału (np. drewna, metalu, rogu, kości) służący do przenoszenia zapasu prochu koniecznego do ładowania odprzodowej broni strzeleckiej opartej na systemie rozdzielnego ładowania.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. proch m., prochownia ż.

 przym. prochowy

Wiktionary


prochownik

nazwisko


SJP.pl

Prochownik – stopień wojskowy w Korpusie Artylerii Koronnej.

Obowiązki prochownika zawarte były w regulaminie z 1767 w artykule „Powinności każdego z Osobna Artyllerysty podług Stopnia y Urzędu tak względem umieiętności jako y Służby Pańskiey”.

Wikipedia


prochowski

nazwisko


SJP.pl


prochowy

przymiotnik od: proch


SJP.pl


prochronizm

anachronizm polegający na opatrzeniu jakiegoś wydarzenia datą wcześniejszą od prawdziwej


SJP.pl

Presupozycja – w logice sąd, który musi być prawdziwy, żeby jakiemuś zdaniu można było przypisać wartość logiczną (prawdę albo fałsz). Innymi słowy, presupozycja to wniosek wynikający zarówno ze zdania, jak i z jego negacji. Np. presupozycją zarówno zdania „Obecny król Francji jest łysy”, jak i zdania „Obecny król Francji nie jest łysy” jest: „Francja ma obecnie króla”.

Wikipedia


prochy

1. zwłoki ludzkie;
2. popiół po spaleniu zwłok;
3. potocznie: narkotyki


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) stałe produkty rozkładu lub spopielenia zwłok

 (1.2) pot. narkotyki

 (1.3) pot. leki, zwłaszcza psychotropowe

forma rzeczownika.

 (2.1) M., B. i W. lm. od: proch

Wiktionary

4 miejscowości w Polsce
  • Prochy – wieś w woj. kujawsko-pomorskim, w pow. wąbrzeskim, w gminie Wąbrzeźno
  • Prochy – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. grodziskim, w gminie Wielichowo
  • Prochy – osada leśna w woj. wielkopolskim, w pow. grodziskim, w gminie Wielichowo
  • Prochy – wieś w woj. wielkopolskim, w pow. złotowskim, w gminie Zakrzewo

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Pochowano naszego dziadka na prochach Marianny i Katarzyny.

 (1.2) Ludzi po prochach od razu przywozili w pasach.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔxɨ, AS: proχy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proch mrz., prochowiec mrz.

 czas. proszkować ndk., sproszkować dk.

 przym. prochowy, proszkowy

Wiktionary


procjon

gwiazda


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy, nazwa własna

 (1.1) mitgr. pies Oriona przeniesiony na firmament jako gwiazda Procjon (1.2)

 (1.2) astr. najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Małego Psa;

Wiktionary

Procjon (Alfa Canis Minoris, α CMi) – najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Małego Psa, ósma co do jasności gwiazda nocnego nieba. Jest jedną z najbliższych gwiazd, znajduje się w odległości około 11,5 roku świetlnego od Słońca.

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Procjon jest gwiazdą podwójną i siódmą pod względem jasności gwiazdą na nocnym niebie.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) Procyon; α CMi

Wiktionary


procka

mała proca


SJP.pl


prockar

w wojsku: przednia część lawety armatniej ze skrzynią na amunicję; przedwóz


SJP.pl


procnie

przysłówek

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. mozolnie, z trudem

Wiktionary

Powiązane:

 przym. procny

Wiktionary


procnik

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) daw. procarz

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proca ż., procarz mos.

 przym. procarski, procny, procowaty, procowy

Wiktionary


procny

przymiotnik relacyjny

 (1.1) daw. procowy, związany z procą

przymiotnik jakościowy

 (2.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. trudny, uciążliwy

Wiktionary

Powiązane:

 (1.1)

 rzecz. proca ż., procnik mos., procarz mos., procarstwo n.

 przym. procarski, procowy, procowaty

 (2.1)

 przysł. procnie

Wiktionary


procować

ustawiać armatę na przodku; zaprzodkowywać


SJP.pl


procowaty

przymiotnik relacyjny

 (1.1) daw. lub rzad. mający kształt procy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proca ż., procnik mos., procarz mos., procarstwo n.

 przym. procarski, procowy, procny

Wiktionary


procowy

przymiotnik

 (1.1) rzad. związany z procą, dotyczący procy; przypominający procę

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proca ż., prok, procnik mos., procarz mos., procarstwo n.

 przym. procarski, procny, procowaty

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) daw. procny

Wiktionary


procura

[czytaj: prokura] zastępstwo prawne; prokura


SJP.pl


proćwin

Proćwin – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie koneckim, w gminie Końskie.

Prywatna wieś szlachecka Pracwin, położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie opoczyńskim województwa sandomierskiego. Od XVII do pierwszej połowy XX wieku wieś wchodziała w skład klucza Modliszewickiego oraz dóbr Końskie Wielkie. W 1870 dobra koneckie kupił hrabia Jan Tarnowski. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Wikipedia


prócz

za wyjątkiem, oprócz (czegoś, kogoś)


SJP.pl

przyimek

 (1.1) książk. zob. oprócz.

 (1.2) gw-pl|Warmia. mimo

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Niestety w sklepie nie mają nic do zaoferowania z owoców prócz jabłek.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prut͡ʃ, AS: pruč

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) oprócz, poza, z wyjątkiem, z wyłączeniem, wyjąwszy

Wiktionary


proczeski

przymiotnik jakościowy

 (1.1) taki, który sprzyja, okazuje przyjaźń państwu czeskiemu i Czechom

 (1.2) taki, który jest przejawem sprzyjania państwu czeskiemu i Czechom

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W wyniku działań dyplomacji Przemysła Ottokara II i Beli IV Piastowie podzielili się na dwa obozy, proczeski i prowęgierski.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proczeskość ż., czeski mrz.

 przym. czeski

Wiktionary


prod.

skrót od: produkcja


SJP.pl

skrót

 (1.1) = produkcja

Wiktionary


prodemokratyczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest prodemokratyczne; cecha tych, którzy są prodemokratyczni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prodemokratyczny

 przysł. prodemokratycznie

Wiktionary


prodemokratyczny

prodemokratyzm


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) polit. sprzyjający demokracji, popierający demokrację

Wiktionary

Patrz:

prodemokratyzm

Powiązane:

 rzecz. prodemokratyczność ż.

Wiktionary


prodemokratyzm

popieranie demokratyzmu, sprzyjanie demokracji


SJP.pl


prodi

nazwisko


SJP.pl


prodigy

[czytaj: prodidżi] brytyjski zespół muzyczny; The Prodigy


SJP.pl

  • The Prodigy – brytyjski zespół muzyczny tworzący muzykę elektroniczną
  • Prodigy – amerykański raper

Wikipedia


prodiż

metalowe naczynie do pieczenia, ze szczelną pokrywą, ogrzewane prądem elektrycznym


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) elektryczne urządzenie do pieczenia w postaci metalowego naczynia z pokrywą z przezroczystym otworem;

Wiktionary

Prodiż (fr. prodige) – sprzęt kuchenny, składający się z metalowego naczynia oraz z pokrywy wyposażonej w wizjer, zasilany i ogrzewany prądem lub rzadziej gazem, służący do pieczenia ciasta i mięsa. W Polsce popularne były przed rozpowszechnieniem się piekarników elektrycznych.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Zepsuł mi się piekarnik, więc musiałam piec ciasto w prodiżu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔdʲiʃ, AS: prodʹiš

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prodiżowy

Wiktionary


prodiżowy

prodiż


SJP.pl

Patrz:

prodiż

prodrom

1. objaw, symptom zapowiadający chorobę;
2. książkowo: słowo wstępne


SJP.pl

Wikipedia


prodromalny

prodrom


SJP.pl

Patrz:

prodrom

producencki

odnoszący się do producenta lub produkcji, właściwy producentom


SJP.pl


producent

1. wytwórca danego przedmiotu lub usługi;
2. organizm samożywny będący pierwszym ogniwem łańcucha pokarmowego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba lub firma zajmująca się produkcją, wytwarzaniem, wyrobem towarów skierowanych do sprzedaży

 (1.2) biol. organizm wytwarzający związki pokarmowe z prostych substancji nieorganicznych

 (1.3) film. przedsiębiorca filmowy będący głównym inwestorem produkcji filmowej

 (1.4) teatr. muz. osoba odpowiedzialna za całokształt nagrania muzycznego bądź spektaklu

Wiktionary

Producent – podmiot produkujący towary w celu ich sprzedaży na rynku. Celem producenta jest zwykle maksymalizacja udziału jego produktów w rynku, a co za tym idzie maksymalizacja zysków.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: prɔˈdut͡sɛ̃nt, AS: producẽnt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. produkcja ż., produkcyjniak m., produkt m.

:: fż. producentka ż.

 czas. produkować, wyprodukować

 przym. produkcyjny, producencki

Wiktionary


producentka

producent


SJP.pl

Producent – podmiot produkujący towary w celu ich sprzedaży na rynku. Celem producenta jest zwykle maksymalizacja udziału jego produktów w rynku, a co za tym idzie maksymalizacja zysków.

Wikipedia

Patrz:

producent

produkcik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od produkt

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To nie produkt, lecz tylko lichy produkcik.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. produkt m.

Wiktionary


produkcja

1. wytwarzanie dóbr i usług
2. to, co zostało wytworzone


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) uporządkowana działalność prowadząca do wytwarzania określonych rzeczy, produktów

 (1.2) ogół tego, co zostało wyprodukowane

Wiktionary

Produkcja – działalność gospodarczo-techniczna, której celem jest wytwarzanie produktów.Produkcja to:

  • w ujęciu statystycznym: ogół wytworzonych przez przedsiębiorstwo produktów
  • w ekonomii: wytwarzanie dóbr użytkowych dla zaspokojenia popytu konsumentów
  • w aspekcie zarządzania: proces produkcyjny, powiązane ze sobą i wzajemnie uwarunkowane procesy pracy.

Produkcja stanowi jeden z podstawowych warunków funkcjonowania i rozwoju gospodarki.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: prɔˈdukt͡sʲja, AS: produkcʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. produkt m., producent m., producentka ż., produkowanie n., produkcyjniak mrz., produktywność ż.

 czas. produkować, wyprodukować

 przym. produkcyjny, produktywny, producencki

 przysł. produkcyjnie, produktywnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wytwarzanie, produkowanie

Wiktionary


produkcje

1. wytwarzanie dóbr i usług
2. to, co zostało wytworzone


SJP.pl


produkcyjniaczek

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od produkcyjniak

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. produkcyjniak m.

Wiktionary


produkcyjniak

charakterystyczny dla socrealizmu film lub powieść o niezbyt wysokiej wartości artystycznej, gloryfikujące przemysł, produkcję, pracę robotników itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) publ. utwór literacki lub filmowy o niskiej wartości artystycznej gloryfikujący przemysł, produkcję itp., przedstawiając je w sposób szablonowy, charakterystyczny dla socrealizmu;

Wiktionary

Produkcyjniak – gatunek powieści (powieść produkcyjna) lub filmu, realizujący założenia poetyki realizmu socjalistycznego, poświęcony tematowi socjalistycznej przebudowy kraju. Wzory dla tego gatunku ukształtowały się w Związku Radzieckim i zostały zaszczepione na gruncie polskim wraz z proklamowaniem socrealizmu. Za pierwowzór powieści produkcyjnej uznaje się utwór literacki Fiodora Gładkowa pod tytułem Cement z 1925.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Produkcyjniaki na wzór i podobieństwo radzieckich powieści i filmów o socjalistycznej przebudowie kraju tworzyli wprawdzie także najwięksi (Iwaszkiewicz, Konwicki, Brandys), ale dobry obyczaj każe im dziś tego nie wypominać.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. produkcja ż., producent m., producentka ż., produkowanie n., produkt m., produktywność ż.

:: zdrobn. produkcyjniaczek m.

 przym. produkcyjny

 czas. produkować ndk., wyprodukować dk.

Wiktionary


produkcyjność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co produkcyjne; cecha tych, którzy są produkcyjni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. produkcyjny

Wiktionary


produkcyjny

przymiotnik

 (1.1) związany z produkcją, dotyczący produkcji

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Splajtowaliśmy, bo nasz zakład nie był zbytnio produkcyjny.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. produkcja ż., produkt m., produkowanie n., wyprodukowanie n., postprodukcja ż., producent m., produkcyjniak mrz., produkcyjność ż., produktywność ż.

 czas. produkować ndk., wyprodukować dk.

 przym. produktowy

 przysł. produkcyjnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wytwórczy

Wiktionary


produkować

1. wytwarzać towar, brać udział w produkcji czegoś;
2. wydzielać, formować, powodować powstawanie czegoś;
3. produkować się - występować w przedstawieniu, popisywać się


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany

 (1.1) tworzyć, wytwarzać coś, często w masowych ilościach

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W naszej firmie produkujemy jeden zlew co 5 minut!

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔduˈkɔvat͡ɕ, AS: produkovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. produkt m., producent m., produkcja ż., produktywność ż., produkcyjniak mrz., produkowanie n., wyprodukowanie n.

 czas. wyprodukować dk.

 przym. produkcyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wytwarzać, wyrabiać; przest. fabrykować

Wiktionary


produkowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) wytwarzanie czegoś w sposób przemysłowy

 (1.2) realizowanie filmu lub programu telewizyjnego

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔdukɔˈvãɲɛ, AS: produkovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. wyprodukowanie n., produkcja ż., producent m., produkt m., produkcyjniak m., produktywność ż.

 czas. produkować ndk., wyprodukować dk.

 przym. produkcyjny, producencki, produktowy, produktywny

Wiktionary


produkt

1. wyrób powstający w procesie produkcji; rezultat określonej działalności ludzkiej;
2. substancja powstająca w wyniku reakcji chemicznych


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) rezultat procesu produkcji lub ogólniej działalności przedsiębiorstwa

 (1.2) rezultat pracy twórczej

 (1.3) chem. substancja powstała w wyniku reakcji chemicznej

 (1.4) mat. uogólnienie iloczynu kartezjańskiego;

 (1.5) w marketingu: wszystko, co można zaoferować na rynku;

 (1.6) lekcew. o osobie uznanej za ukształtowaną w wyniku pewnego procesu

 (1.7) daw. pierwszy głos powoda na rozprawie sądowej

Wiktionary

  • produkt (marketing)
    • produkt spożywczy
    • produkt przemysłowy
  • produkt w ekonomii
    • produkty pracy
      • produkt gotowy (inaczej finalny, końcowy)
    • cykl życia produktu
    • produkt krajowy brutto (PKB)

    Wikipedia

    Przykłady

     (1.1) Kontrola jakości ma za zadanie minimalizowanie liczby wadliwych produktów.

     (1.2) To niesamowite, że to wszystko okazało się produktem jej wyobraźni.

     (1.3) Produktem reakcji kwasu i zasady jest sól.

     (1.4) Produktem dwóch przestrzeni topologicznych jest topologia Tichonowa.

     (1.5) Partie polityczne to w marketingu produkty dające się reklamować tak samo jak samochody.

     (1.6) Jest produktem minionej epoki.

    Wiktionary

    Wymowa:

    IPA: ˈprɔdukt, AS: produkt

    Wiktionary

    Powiązane:

     rzecz. produkcik mrz., produktywność ż., produkowanie n., produkcyjniak mrz., produkcja ż., producent m., mat. koprodukt m.

     czas. produkować ndk., wyprodukować dk., naprodukować

     przym. produktowy, produkcyjny, produktywny

    Wiktionary

    Synonimy:

     (1.1) wyrób

     (1.2) wytwór, produkcja

    Wiktionary


produktowiec

rodzaj statku handlowego do przewożenia paliw wytwarzanych z ropy naftowej


SJP.pl


produktownia

część cukrowni obejmująca działy od warników do segregatorów cukru włącznie


SJP.pl


produktywizować

1. zatrudniać w produkcji;
2. czynić wydajnym, efektywnym, użytecznym


SJP.pl


produktywniej

stopień wyższy od przysłówka: produktywnie


SJP.pl


produktywniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: produktywny


SJP.pl


produktywność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co produktywne; cecha tych, którzy są produktywni

 (1.2) ekon. wielkość efektu produkcyjnego uzyskanego z danych nakładów, wyrażona za pomocą wartości ułamka, w którym licznik zawiera wielkość produkcji, a mianownik – wielkość poniesionych na nią nakładów;

Wiktionary

Produktywność – stosunek ilości wytworzonej oraz sprzedanej produkcji w określonym czasie (ang. output) do ilości wykorzystywanych lub zużytych zasobów wejściowych (ang. inputs). Inaczej: wielkość produkcji uzyskanej z jednostki nakładu czynnika produkcji.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Długotrwała praca przy biurku i nieprawidłowa pozycja podczas pracy mogą prowadzić do napięć i bólu karku i ramion, co może wpływać zarówno na produktywność, jak i jakość życia.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. produkcja ż., produktywizm m., produkt m., producent m., produkcyjniak m., produkowanie n.

 czas. produkować ndk.

 przym. produktywny, produktowy, produkcyjny, producencki

 przysł. produktywnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) efektywność

Wiktionary


produktywny

dający dobre wyniki, efekty w produkcji, przynoszący rezultaty, wydajny, efektywny


SJP.pl

przymiotnik jakościowy

 (1.1) który daje dobre efekty lub wytwarza duże ilości czegoś

 (1.2) o formancie językowym: stosowany od tworzenia nowych wyrazów

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. produktywność ż., produkcja ż., produkowanie n., produkt m.

 przym. bezproduktywny

 przysł. produktywnie

Wiktionary


prodziekan

zastępca dziekana, osoby kierującej wydziałem wyższej uczelni


SJP.pl

Prodziekan – zastępca dziekana, czyli kierownika wydziału szkoły wyższej. Z reguły zastępuje dziekana w konkretnych sprawach dotyczących wydziału stąd przy tytule prodziekana znajduje się określenie np.:

  • ds. studiów dziennych
  • ds. studiów zaocznych
  • ds. kształcenia lub dydaktycznych
  • ds. studenckich
  • ds. nauki
  • ds. współpracy z zagranicą.

Wikipedia


prodziekanka

prodziekan


SJP.pl

Patrz:

prodziekan

prodziekański

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z prodziekanem, dotyczący prodziekana

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prodziekan mos.

Wiktionary


prodło

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) gw-pl|Śląsk Cieszyński. bielizna do prania

Wiktionary


proefektywnościowy

mający za zadanie poprawę efektywności


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) mający na celu poprawę efektywności

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W ramach realizacji tej dyrektywy promowane są działania proefektywnościowe, w szczególności realizacja przedsięwzięć termomodernizacyjnych [...].

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔɛfɛktɨvnɔɕˈt͡ɕɔvɨ, AS: proefektyvnośćovy

Wiktionary


proegzystencjalizm

ogół kierunków w filozofii, poprzedzających powstanie nurtów egzystencjalistycznych


SJP.pl


proekologiczny

sprzyjający ochronie środowiska; pro-eko


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) taki, który sprzyja ekologii, działa na jej korzyść

Wiktionary


proekonomiczny

zakładający jak najmniejszy nakład sił i środków, służący oszczędności i racjonalizacji


SJP.pl


proeksportowość

nastawienie na produkcję eksportową, popieranie eksportu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co proeksportowe; cecha tych, którzy są proeksportowi

Wiktionary

Powiązane:

 przym. proeksportowy

Wiktionary


proeksportowy

proeksportowość


SJP.pl

Patrz:

proeksportowość

proemigrancki

sprzyjający, przychylny emigracji, emigrantom


SJP.pl


proenzym

enzym wytwarzany w organizmie w postaci nieaktywnej, wymagający do aktywacji usunięcia fragmentu łańcucha peptydowego; proferment, zymogen


SJP.pl

Proenzym, preenzym, enzymogen, zymogen – nieaktywny prekursor enzymu, wymagający do uaktywnienia jakiejś nieodwracalnej zmiany (na przykład proteolizy fragmentu cząsteczki przesłaniającej miejsce aktywne enzymu).Przykładami proenzymów są:

  • pepsynogen
  • trypsynogen
  • chymotrypsynogen
  • proinsulina
  • prokarboksypeptydaza A i B
  • proelastaza.

Wikipedia


proepidemik

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) przeciwnik szczepień ochronnych

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antyszczepionkowiec

Wiktionary


proerytroblast

pierwsza komórka w stadium rozwojowym erytrocytu


SJP.pl

Proerytroblast, hemoblast, pronormoblast, makroblast – komórka linii erytrocytarnej powstająca z komórki macierzystej erytrocytów (CFU-E) podczas erytropoezy. Charakteryzuje się owalnym jądrem z luźną chromatyną, która zawiera silnie zasadochłonną cytoplazmę.

U człowieka to stadium erytropoezy istnieje około 30 godzin.

Wikipedia


proerytrocyt

komórka macierzysta czerwonych krwinek


SJP.pl

Retikulocyt, retykulocyt, proerytrocyt (skrótowo Ret.) – niedojrzała postać krwinki czerwonej, która w szlaku erytropoezy bezpośrednio poprzedza dojrzałą krwinkę czerwoną, czyli erytrocyt. Jego powstawanie jest związane głównie z uzupełnianiem fizjologicznie niszczonych krwinek czerwonych oraz wyrównywaniem (kompensacją) skutków zdarzeń lub chorób w których dochodzi do utraty, czy niszczenia erytrocytów (np. krwotoków, zimnicy).

Wikipedia


proeuropejczyk

zwolennik Unii Europejskiej


SJP.pl


proeuropejski

popierający Unię Europejską


SJP.pl


proeuropejskość

proeuropejski


SJP.pl

Patrz:

proeuropejski

prof.

skrót od: profesor (czytany jako cały, odmienny wyraz)


SJP.pl

skrót

 (1.1) = profesor

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Prof. Zbigniew Religa był ministrem zdrowia.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈfɛsɔr, AS: profesor

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. profesor mos.

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. profesor mos.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) Prof.

* esperanto: (1.1) Prof., prof.

* niemiecki: (1.1) Prof.

* ukraiński: (1.1) проф.

* włoski: (1.1) prof.

źródła.

== prof. (język włoski.) ==

wymowa.

znaczenia.

skrót

 (1.1) = professore → profesor, prof.

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


profag

nieczynna postać bakteriofaga, powstająca w cyklu lizogenicznym przez włączanie DNA wirusa do materiału genetycznego zaatakowanej bakterii


SJP.pl

Profag – nieczynna postać bakteriofaga, powstająca w cyklu lizogenicznym przez włączanie DNA wirusa do materiału genetycznego zaatakowanej bakterii.

W tej postaci wirus może istnieć przez wiele pokoleń bakterii, lecz w pewnych warunkach może zostać wycięty z jej DNA i infekować inne komórki, wchodząc w cykl lityczny.

Wikipedia


profan

1. człowiek nieznający się na danej rzeczy, niekompetentny w danej dziedzinie; laik; dyletant
2. w starożytnym Rzymie: osoba niedopuszczona do tajemnic związanych z kultem bóstwa;
3. człowiek, który się dopuścił profanacji (znieważenie powszechnie uznawanych wartości, przedmiotu lub miejsca kultu religijnego)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) niedouczony w jakiejś dziedzinie

 (1.2) osoba dopuszczająca się profanacji

 (1.3) hist. niedopuszczony do arkanów wiedzy religijnej w starożytnym Rzymie

 (1.4) daw. niekatolik

Wiktionary

Profan (łac. profanus „niedopuszczony do tajemnic religijnych; niewyświęcony”, „złowróżbny” od pro „przed” i fanum „sanktuarium, świątynia”) – ktoś niewtajemniczony, niebędący znawcą, laik, dyletant.

Określenia „profan” lub „światowy” używają wolnomularze na określenie wszystkich, którzy nie są członkami masonerii.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈprɔfãn, AS: profãn

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. profanacja ż., profanatorka ż., profanator mos., profanowanie n., sprofanowanie n.

 czas. profanować ndk., sprofanować dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) laik; slang. pejor. janusz

 (1.2) profanator, świętokradca

Wiktionary


profanacja

1. znieważenie powszechnie uznawanych wartości lub rzeczy otoczonej czcią;
2. znieważenie przedmiotu lub miejsca kultu religijnego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) znieważenie rzeczy lub miejsca otaczanych powszechnym szacunkiem; zbezczeszczenie czegoś

Wiktionary

Profanacja (łac. profanatio – „zbezczeszczenie, znieważenie”) – pojęcie odnoszące się do naruszania sfery sacrum, powodujące pozbawienie poświęconych rzeczy lub konsekrowanych miejsc wartości kultowej oraz potraktowania bez należytego szacunku rzeczy, wartości otoczonych powszechnie czcią.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Profanacja świętego drzewa rozeźliła kapłanów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔfãˈnat͡sʲja, AS: profãnacʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. profanator m., profanatorka ż., profan m., profanowanie n., sprofanowanie n.

 czas. profanować ndk., sprofanować dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zbezczeszczenie, znieważenie

Wiktionary


profanacyjny

profanacja


SJP.pl

Patrz:

profanacja

profanator

osoba dopuszczająca się profanacji, zbezczeszczenia


SJP.pl


profanatorka

profanator


SJP.pl

Patrz:

profanator

profaniczny

profanum


SJP.pl

Patrz:

profanum

profanka

1. kobieta bez wystarczającej wiedzy w jakiejś dziedzinie;
2. kobieta, która dopuściła się profanacji


SJP.pl


profanować

1. bezcześcić przedmioty lub miejsca przeznaczone do celów kultowych;
2. znieważać powszechnie uznawane wartości


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. sprofanować)

 (1.1) podn. popełniać profanację

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. profan mos., profanacja ż., profanator mos., profanowanie n., profanum n.

:: fż. profanka ż.

 czas. sprofanować dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) bezcześcić, hańbić, zbezczeszczać, znieważać

Wiktionary


profanowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) dokonywanie profanacji, znieważanie czegoś, co jest uznawane gdzieś za święte, godne szacunku

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. sprofanowanie n., profanacja ż., profan m., profanator m.

 czas. profanować ndk., sprofanować dk.

 przym. profanacyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) bezczeszczenie, hańbienie, znieważanie

Wiktionary


profanum

to, co świeckie; sfera spraw świeckich


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) sfera świeckości w odróżnieniu od sfery sacrum

Wiktionary

Profanum (łac. pro „przed”, fanum „świątynia”) – to, co ludzkie, sfera świeckości, przeciwieństwo sacrum – sfery świętej. W sferze tej odbywają się wszystkie codzienne wydarzenia z życia człowieka. Profanum jest łacińskim słowem dla świeckości. Różnica między świętym a świeckim była uważana za centrum społecznej rzeczywistości w ludzkich religiach przez Emile’a Durkheima.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Człowiek instynktownie chroni to, co jest święte, przed przejawami profanum.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. profaniczny

 czas. profanować

Wiktionary


profaszystowski

sprzyjający faszyzmowi, popierający faszyzm


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) polit. sprzyjający faszyzmowi

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) profaszystowski reżim / ruch / rząd • profaszystowska partia • sympatie / środowiska / tendencje profaszystowskie • profaszystowskie organizacje / rządy / Włochy

Wiktionary

Powiązane:

 przym. faszystowski

 rzecz. faszołek mzw., faszyzm mrz.

Wiktionary


profaza

pierwsza faza podziału jądra komórkowego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) biol. pierwsze stadium mitozy, w którym dochodzi m.in. do kondensacji chromatyny i zaniku jąderka;

Wiktionary

Profaza jest to pierwsze stadium mitozy. Dochodzi w nim do kondensacji chromatyny, która po replikacji znajduje się formie w długich „nici”, do postaci chromosomów, które mogą zostać w sposób uporządkowany rozdzielone do komórek potomnych.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. profazalny

Wiktionary


profecja

proroctwo, przepowiednia


SJP.pl


proferment

enzym wytwarzany w organizmie w postaci nieaktywnej, wymagający do aktywacji usunięcia fragmentu łańcucha peptydowego; proenzym, zymogen


SJP.pl


profes

zakonnik po złożonych ślubach


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) rel. zakonnik, który złożył śluby

Wiktionary

Śluby zakonne (profesja zakonna) – w Kościele katolickim – zobowiązanie członka danej wspólnoty do przestrzegania rad ewangelicznych: czystości, ubóstwa i posłuszeństwa (wobec przełożonych zakonnych oraz papieża).

Kościół katolicki zalicza śluby zakonne uroczyste i proste oraz przyrzeczenia tercjarskie lub oblackie do sakramentaliów, ustanowionych przez Kościół, różniących się od sakramentów ustanowionych przez Jezusa Chrystusa.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Tylko bracia profesi mogą rozpoczynać modlitwę wspólnoty.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔfɛs, AS: profes

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. profesja ż., neoprofeska ż., neoprofes m.

:: fż. profeska ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) osoba konsekrowana

Wiktionary


profesja

zawód


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zawód;

 (1.2) rel. uroczyste wyznanie wiary (w chrześcijaństwie)

 (1.3) rel. zobowiązanie się członka danej wspólnoty zakonnej do przestrzegania zasad czystości, ubóstwa i posłuszeństwa;

Wiktionary

  • profesja (zawód)
  • profesja w grach fabularnych
  • profesja zakonna

Wikipedia

Wymowa:

IPA: prɔˈfɛsʲja, AS: profesʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. profesjonalizm mrz., neoprofeska ż., neoprofes mos., profesjonalista m., profesjonalistka ż., profesjonał m., profesjonalizacja ż., profesjonalność ż., profes m., profeska ż.

 przym. profesjonalny

 przysł. profesjonalnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) fach, praca, pot. robota, przest. rzemiosło, specjalność, umiejętność, zajęcie, zawód

Wiktionary


profesjolekt

język zawodowy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) jęz. odmiana języka potocznego, którą posługują się przedstawiciele konkretnego zawodu

Wiktionary

Gwara zawodowa, gwara profesjonalna, żargon zawodowy, profesjolekt – mowa środowiskowa właściwa dla przedstawicieli określonego zawodu. Od formy powszechnej języka standardowego różni się przeważnie wyłącznie leksyką (profesjonalizmami) i frazeologią. Zasadniczo funkcjonuje wyłącznie w formie ustnej, sporadycznie wykorzystywana jest także jako materiał w utworach literackich. Gwarę profesjonalną tworzą jednostki leksykalne przyjęte do środowiskowych kontaktów nieformalnych; odróżnia się ją od terminologii oficjalnej stosowanej przez daną grupę zawodową.

Wikipedia

Synonimy:

 (1.1) gwara zawodowa, język zawodowy

Wiktionary


profesjonalista

osoba posiadająca szeroką wiedzę i doświadczenie w danej dziedzinie; fachowiec; specjalista


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba mająca bardzo duże umiejętności w danej dziedzinie

 (1.2) człowiek zajmujący się czymś zawodowo

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

 (1.1) specjalista, zawodowiec

 (1.2) fachowiec, specjalista

antonimy.

 (1.1) laik

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. profesjonalistka ż., profesjonalizm mrz., profesja ż., profesjonalizacja ż., profesjonalność ż.

 przym. profesjonalny

 przysł. profesjonalnie

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) professional

* esperanto: (1.1) proffesiisto, specialisto, spertulo; (1.2) profesiisto, profesiulo

* francuski: (1.1) professionnel m.

* hiszpański: (1.1) profesional m.

* kaszubski: (1.1) profesjonalista m.; (1.2) profesjonalista m.

* niemiecki: (1.1) Profi m.

* włoski: (1.2) professionista m.

źródła.

== profesjonalista (język kaszubski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) profesjonalista

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. profesjonalistka ż., profesjonalizm mrz., profesja ż., profesjonalizacja ż., profesjonalność ż.

 przym. profesjonalny

 przysł. profesjonalnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) specjalista, zawodowiec

 (1.2) fachowiec, specjalista

Wiktionary


profesjonalistka

profesjonalista


SJP.pl

Patrz:

profesjonalista

profesjonalizacja

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) tworzenie się nowych zawodów, profesji w ramach danej dziedziny

 (1.2) przejście na profesjonalne, zawodowe wykonywanie czegoś

Wiktionary

Profesja – w socjologii i antropologii: zawód wymagający odpowiednich kwalifikacji nie tylko zawodowych (zazwyczaj poprzez konieczność odbycia studiów wyższych, a często również stażu zawodowego) i zdrowotnych, lecz także charakterologicznych oraz moralno-etycznych (określanych na poziomie np. nienagannej postawy moralnej i etycznej albo nieskazitelnego charakteru) opisanych często w postaci kodeksu etyczno-zawodowego. Przeważnie łączy się z reżimem prawnym zawodu regulowanego objętego systemem odpowiedzialności dyscyplinarnej (zawodowej), a niekiedy również z reglamentacją dostępu do wykonywania zawodu.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprɔfɛsʲjɔ̃nalʲiˈzat͡sʲja, AS: profesʹi ̯õnalʹizacʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. profesja ż., profesjonalizm m., profesjonalista m., profesjonalistka ż., profesjonał m., profesjonalność ż.

 przym. profesjonalny

 czas. profesjonalizować się

Wiktionary


profesjonalizm

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) wysoki poziom kompetencji w wykonywaniu zawodu

Wiktionary

Profesja – w socjologii i antropologii: zawód wymagający odpowiednich kwalifikacji nie tylko zawodowych (zazwyczaj poprzez konieczność odbycia studiów wyższych, a często również stażu zawodowego) i zdrowotnych, lecz także charakterologicznych oraz moralno-etycznych (określanych na poziomie np. nienagannej postawy moralnej i etycznej albo nieskazitelnego charakteru) opisanych często w postaci kodeksu etyczno-zawodowego. Przeważnie łączy się z reżimem prawnym zawodu regulowanego objętego systemem odpowiedzialności dyscyplinarnej (zawodowej), a niekiedy również z reglamentacją dostępu do wykonywania zawodu.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Firma działa z pełnym profesjonalizmem.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. profesjonalność ż., profesjonalizacja ż., profesja ż., profesjonalista mos., profesjonalistka ż.

 przym. profesjonalny

 przysł. profesjonalnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zawodowstwo

Wiktionary


profesjonalizowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|profesjonalizować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. profesjonalizować ndk.

Wiktionary


profesjonalnie

przysłówek

 (1.1) typowo dla profesjonalisty; w sposób zawodowy

Wiktionary

Powiązane:

 przym. profesjonalny

 rzecz. profesjonalizm mrz., profesjonalność ż., profesjonalista mos., profesja ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) fachowo, zawodowo

Wiktionary


profesjonalniej

stopień wyższy od przysłówka: profesjonalnie


SJP.pl


profesjonalność

1. cecha kogoś zawodowo wykonującego jakąś pracę;
2. cecha czegoś wykonanego przez profesjonalistę


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co profesjonalne; cecha tych, którzy są profesjonalni

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. profesja ż., profesjonalizm m., profesjonalista m., profesjonalistka ż., profesjonał m., profesjonalizacja ż.

 przym. profesjonalny

 przysł. profesjonalnie

Wiktionary


profesjonalny

przymiotnik

 (1.1) (o uprawiającym jakąś dziedzinę) będący specjalistą, wykonujący swój zawód fachowo (np. personel)

 (1.2) (o uprawianej dziedzinie) uprawiany fachowo jako zawód (np. teatr)

Wiktionary

Powiązane:

 czas. profesjonalizować się

 rzecz. profesja ż., profesjonalista m., profesjonalistka ż., profesjonalizacja ż., profesjonalizm m., profesjonalność ż.

 przysł. profesjonalnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) fachowy, kompetentny

 (1.2) zawodowy

Wiktionary


profeska

1. zakonnica, która złożyła śluby wieczyste;
2. potocznie: profesjonalizm


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rel. zakonnica, która złożyła śluby zakonne

 (1.2) pot. dobre wykonanie pracy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Po rekreacji wszystkie siostry profeski udały się do kaplicy na kompletę.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. profes m., profesja ż., neoprofes m., neoprofeska ż.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) osoba konsekrowana, zakonnica

Wiktionary


profesor

1. tytuł naukowy nadawany wykładowcy, samodzielnemu pracownikowi wyższej uczelni lub instytutu naukowego;
2. osoba nosząca tytuł profesora;
3. zwyczajowo: każdy nauczyciel szkoły średniej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) eduk. tytuł naukowy nadawany samodzielnym pracownikom naukowym;

 (1.2) eduk. nazwa stanowiska pracy na uczelniach wyższych i w instytucjach naukowych;

 (1.3) eduk. osoba, której nadano tytuł profesora (1.1)

 (1.4) pot. eduk. grzecz. nauczyciel szkoły średniej, zwłaszcza liceum ogólnokształcącego

 (1.5) eduk. tytuł honorowy zasłużonych nauczycieli szkolnictwa podstawowego, gimnazjalnego oraz ponadgimnazjalnego;

rzeczownik, rodzaj żeński

 (2.1) eduk. uczona z tytułem naukowym profesora (1.1)

 (2.2) eduk. kobieta zajmująca stanowisko profesora (1.2)

 (2.3) pot. eduk. grzecz. nauczycielka szkoły średniej, zwłaszcza liceum ogólnokształcącego

 (2.4) nauczycielka z tytułem honorowym profesora (1.4) oświaty

Wiktionary

Profesor (łac. professor „nauczyciel, retor”; profiteri „zeznawać publicznie, wyznawać”) – nazwa mająca w Polsce następujące znaczenia:

  • tytuł naukowy nadawany samodzielnym pracownikom naukowym
  • stanowisko naukowe w instytucjach naukowych
  • tytuł honorowy nadawany nauczycielom szkolnictwa podstawowego, gimnazjalnego, ponadgimnazjalnego, ponadpodstawowego
  • tytuł używany zwyczajowo w szkolnictwie średnim

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) We wtorek prezydent RP wręczył nominacje profesorskie 166 naukowcom, nadając im w ten sposób tytuły profesora.

 (1.2) Uczelnia ogłosiła konkurs na stanowisko profesora nadzwyczajnego w dziedzinie nauk ekonomicznych w Katedrze Finansów.

 (1.4) Panie profesorze, proszę nam dzisiaj nie robić klasówki!

 (1.4) Nasz profesor od gegry to straszna żyła.

 (1.5) Tytuł honorowy profesora oświaty jest od roku 2008 nadawany wybitnym nauczycielom dyplomowanym.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈfɛsɔr, AS: profesor

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. profesura ż., profesorka ż., profesorowa ż., profesorstwo n.

 przym. profesorski

 przysł. profesorsko

 skr. prof.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.4) nauczyciel, pot. przest. psor

 (2.3) profesorka, pot. przest. psorka

Wiktionary


profesorek

zdrobnienie od: profesor


SJP.pl


profesorka

1. zwyczajowo: nauczycielka szkoły średniej;
2. rzadko: kobieta będąca wykładowcą, samodzielnym pracownikiem wyższej uczelni lub instytutu naukowego


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. nauczycielka szkoły średniej

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nie mieliśmy dziś matmy, bo profesorka jest na wycieczce z klasą.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔfɛˈsɔrka, AS: profesorka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. psorka ż., profesor m., profesorowa ż., profesorstwo mos., profesura ż.

 przym. profesorski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) nauczycielka, pani profesor, środ. psorka

Wiktionary


profesorostwo

profesor z żoną; profesorstwo


SJP.pl


profesorowa

małżonka profesora


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) żona profesora

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. profesor m., profesorstwo mos., profesorka ż.

 czas. profesorować ndk.

 przym. profesorski

Wiktionary


profesorówna

dawniej: córka profesora


SJP.pl


profesorski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z osobą lub tytułem profesora, dotyczący profesora

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. profesorowa ż., profesor mos., profesorek m., profesorka ż., profesorstwo n., profesura ż., profesorowanie n.

 czas. profesorować ndk.

frazeologia.

etymologia.

 etymn|profesor|-ski.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) professorial

* białoruski: (1.1) прафесарскі

* niemiecki: (1.1) professoral

* nowogrecki: (1.1) καθηγητικός

* rosyjski: (1.1) профессорский

* słowacki: (1.1) profesorský

* słoweński: (1.1) profesorski, książk. rzad. profesoralen

* ukraiński: (1.1) професорський

źródła.

== profesorski (język słoweński.) ==

wymowa.

znaczenia.

przymiotnik

 (1.1) profesorski

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. profesorowa ż., profesor mos., profesorek m., profesorka ż., profesorstwo n., profesura ż., profesorowanie n.

 czas. profesorować ndk.

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. profesorowa ż., profesor mos., profesorek m., profesorka ż., profesorstwo n., profesura ż., profesorowanie n.

 czas. profesorować ndk.

frazeologia.

etymologia.

 etymn|profesor|-ski.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) professorial

* białoruski: (1.1) прафесарскі

* niemiecki: (1.1) professoral

* nowogrecki: (1.1) καθηγητικός

* rosyjski: (1.1) профессорский

* słowacki: (1.1) profesorský

* słoweński: (1.1) profesorski, książk. rzad. profesoralen

* ukraiński: (1.1) професорський

źródła.

== profesorski (język słoweński.) ==

wymowa.

znaczenia.

przymiotnik

 (1.1) profesorski

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

 (1.1) profesoralen

Wiktionary


profesorskość

profesorski


SJP.pl

Patrz:

profesorski

profesorstwo

profesor z żoną; profesorostwo


SJP.pl


profesura

1. stanowisko lub tytuł profesora;
2. pełnienie funkcji przez profesora;
3. grono profesorów


SJP.pl

Tytuł profesora – nadawany w Polsce przez prezydenta Polski osobie, która uzyskała już stopień naukowy doktora habilitowanego i przez to jest samodzielnym pracownikiem nauki, ma osiągnięcia naukowe lub artystyczne znacznie przekraczające wymagania stawiane w przewodzie (postępowaniu) habilitacyjnym oraz posiada znaczące osiągnięcia dydaktyczne, w tym w kształceniu kadry naukowej. W wyjątkowych przypadkach, tytuł profesora może być nadany osobie posiadającej stopień doktora. Prezydent nadaje tytuł profesora na wniosek Rady Doskonałości Naukowej (do końca 2020 istniała Centralna Komisja do Spraw Stopni i Tytułów).

Wikipedia


profesyjny

profesja


SJP.pl

Patrz:

profesja

profeta

prorok, wieszcz


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) książk. prorok, wieszcz

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wieszczący czas grozy profeci zawsze przemawiali z gwałtownością i pasją, czując się w prawie kwestionować obyczaje i moralność swego czasu.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈfɛta, AS: profeta

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. profetyzm m., profetka ż.

 przym. profetyczny

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. profetyzm m., profetka ż.

 przym. profetyczny

frazeologia.

etymologia.

 etym|franc|prophète.

uwagi.

tłumaczenia.

źródła.

== profeta (język baskijski.) ==

wymowa.

 audio|LL-Q8752 (eus)-Xabier Cañas-profeta.wav.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) rel. prorok

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


profetka

profeta


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta posiadająca zdolność przewidywania przyszłości

Wiktionary

Patrz:

profeta

Powiązane:

 rzecz. profeta m.

Wiktionary


profetycki

proroczy, wieszczy, odnoszący się do profetów lub profetyzmu; profetyczny


SJP.pl


profetyczny

proroczy, wieszczy, odnoszący się do profetów lub profetyzmu; profetycki


SJP.pl


profetyk

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) ktoś, kto przewiduje przyszłość

 (1.2) rel. chrześcijanin uznający za podstawę wiary księgi prorockie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Profetyk ten przepowiedział Katarzynie Medycejskiej, że wszyscy jej synowie będą królami.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. profetyzm m., profetysta m.

 przym. profetyczny

 przysł. profetycznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wieszcz, przepowiadacz

Wiktionary


profetyzm

1. przepowiadanie przyszłości; prorokowanie;
2. znane w wielu religiach zjawisko występowania proroków


SJP.pl

Profetyzm (gr. προφήτης, prophētēs „prorok, wieszcz”) – zjawisko spotykane w wielu religiach, polegające na występowaniu wśród członków danej grupy religijnej przekonania, że niektóre jednostki są powoływane przez bóstwo do głoszenia jego woli i przepowiadania przyszłości (prorokowania). Profetyzm wiąże się również np. z etosem poety-wieszcza i jego wizjonerstwem w literaturze polskiego romantyzmu.

Wikipedia


profetyzować

prorokować, wieszczyć


SJP.pl


profil

1. wizerunek twarzy widzianej z boku;
2. kontur, zarys, sylwetka czegoś;
3. charakter, zakres czegoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) twarz widziana z boku; także: jej wizerunek;

 (1.2) linia obwodząca zarys, kontur czegoś

 (1.3) geol. przekrój pionowy ukazujący budowę geologiczną danego odcinka skorupy ziemskiej;

 (1.4) książk. przen. charakter, zakres, kierunek czegoś

 (1.5) inform. zbiór ustawień, które dostosowują wygląd ekranu i zachowanie komputera do osobistych preferencji

 (1.6) szt. ozdobna listwa wystająca nad powierzchnię muru, mebla itp., służąca najczęściej do zaznaczenia podziału poziomego danej płaszczyzny

 (1.7) techn. kontur, obrys przekroju przedmiotu

 (1.8) techn. zob. kształtownik.

 (1.9) inform. część serwisu społecznościowego lub forum dyskusyjnego w Internecie zawierająca informacje o użytkowniku

Wiktionary

  • profil – wizerunek twarzy widzianej z boku, z wyraźnie zaznaczoną linią czoła, nosa, ust i brody
  • profil – część serwisu społecznościowego zawierająca informacje o użytkowniku (zobacz: serwis społecznościowy)
  • profil architektoniczny – forma dekoracji architektonicznej; również obrys przekroju elementu lub detalu architektonicznego
  • profil glebowy – pionowy przekrój, odsłaniający budowę danej gleby
  • profil topograficzny – wykres, na którym na osi poziomej przedstawiono odległości wzdłuż wybranej linii poprowadzonej przez teren, a na osi pionowej wysokości bezwzględne
  • profil lotniczy – obrys przekroju skrzydła samolotu, łopaty śmigła itp. w płaszczyźnie prostopadłej do osi biegnącej wzdłuż rozpiętości skrzydła
  • kształtownik – element konstrukcyjny o dużej długości i stałym przekroju poprzecznym
  • przekrój poprzeczny – dwuwymiarowy przekrój ciała
  • Profil – francuski serial telewizyjny

Wikipedia

Przykłady

 (1.4) Nie było już miejsc na profilu ogólnym, więc poszłam na matfiz.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔfʲil, AS: profʹil

Wiktionary

Powiązane:

 czas. profilować ndk., wyprofilować dk.

 przym. profilowy

Wiktionary


profilaktycznie

przysłówek

 (1.1) tak, by nie dopuścić do rozwinięcia się choroby

 (1.2) tak, by nie zaistniała pewna niepożądana sytuacja

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Wcześniej przyjmowano bezpłatnie zarówno pacjentki ze skierowaniami, jak i te, które chciały tylko przebadać się profilaktycznie.

 (1.2) Podczas I wojny światowej wojska angielskie i carskie profilaktycznie zajęły zatem prawie całą Persję, a następnie Brytyjczycy z Chuzestanu zaatakowali turecką Basrę.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. profilaktyczność ż., profilaktyka ż.

 przym. profilaktyczny

Wiktionary


profilaktyczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) odprzym. cecha tego, co jest profilaktyczne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. profilaktyczny

 przysł. profilaktycznie

Wiktionary


profilaktyczny

zapobiegający niepożądanym sytuacjom i zjawiskom, zwłaszcza chorobom; zapobiegawczy, prewencyjny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) med. dotyczący profilaktyki i zapobiegania chorobom

 (1.2) książk. związany z zapobieganiem, przeciwdziałaniem czemuś niepożądanemu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. profilaktyka ż., profilaktyczność ż.

 przysł. profilaktycznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zapobiegawczy

 (1.2) zaradczy, prewencyjny, zapobiegawczy

Wiktionary


profilaktyka

działania i środki zapobiegające niepożądanym sytuacjom i zjawiskom, zwłaszcza chorobom


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) środki i działania w celu zapobiegania niepożądanym zdarzeniom, szkodom; likwidacja przyczyn złych zjawisk

 (1.2) med. środki i działania podejmowane w celu zapobiegania chorobom

Wiktionary

  • profilaktyka zdrowotna
  • profilaktyka społeczna
  • profilaktyka poekspozycyjna
    • profilaktyka poekspozycyjna HIV

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprɔfʲiˈlaktɨka, AS: profʹilaktyka

Wiktionary

Powiązane:

 przym. profilaktyczny

 przysł. profilaktycznie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zapobieganie

Wiktionary


profilarka

obrabiarka do profilowania elementów drewnianych; frezarka


SJP.pl


profile

1. wizerunek twarzy widzianej z boku;
2. kontur, zarys, sylwetka czegoś;
3. charakter, zakres czegoś


SJP.pl

  • profil – wizerunek twarzy widzianej z boku, z wyraźnie zaznaczoną linią czoła, nosa, ust i brody
  • profil – część serwisu społecznościowego zawierająca informacje o użytkowniku (zobacz: serwis społecznościowy)
  • profil architektoniczny – forma dekoracji architektonicznej; również obrys przekroju elementu lub detalu architektonicznego
  • profil glebowy – pionowy przekrój, odsłaniający budowę danej gleby
  • profil topograficzny – wykres, na którym na osi poziomej przedstawiono odległości wzdłuż wybranej linii poprowadzonej przez teren, a na osi pionowej wysokości bezwzględne
  • profil lotniczy – obrys przekroju skrzydła samolotu, łopaty śmigła itp. w płaszczyźnie prostopadłej do osi biegnącej wzdłuż rozpiętości skrzydła
  • kształtownik – element konstrukcyjny o dużej długości i stałym przekroju poprzecznym
  • przekrój poprzeczny – dwuwymiarowy przekrój ciała
  • Profil – francuski serial telewizyjny

Wikipedia


profiler

kryminolog studiujący zachowania przestępców i tworzący ich profil osobowościowy


SJP.pl

  • profilowanie (architektura)
  • profilowanie DNA
  • profilowanie (inżynieria oprogramowania)
  • profilowanie (językoznawstwo)
  • profilowanie kryminalne
  • profilowanie sejsmiczne
  • profilowanie zawodowe

Wikipedia


profilerka

profiler


SJP.pl

Profilerka – polski serial kryminalny w reżyserii Moniki Jordan-Młodzianowskiej (sezon 1) oraz Tomasza Szafrańskiego (sezon 2) emitowany od 7 września 2024 roku na antenie stacji telewizyjnej TVP1.

Zdjęcia do serialu powstawały w Augustowie, Warszawie, Konstancinie-Jeziornie i Gołkowie.

Wikipedia

Patrz:

profiler

profilograf

przyrząd umożliwiający zarejestrowanie zarysu chropowatości powierzchni za pomocą wykresu


SJP.pl


profilografometr

przyrząd umożliwiający szybkie mierzenie parametrów chropowatości; gładkościomierz


SJP.pl


profilogram

wykres przedstawiający zarys chropowatości powierzchni, wykonywany za pomocą profilografu lub profilografometru


SJP.pl


profilometr

przyrząd do mierzenia chropowatości powierzchni


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) techn. przyrząd do mierzenia chropowatości powierzchni

Wiktionary

Profilometr – przyrząd pomiarowy służący do pomiaru parametrów chropowatości i falistości powierzchni. Na podstawie topografii powierzchni obliczane są wymiary krytyczne takie jak krzywizna i płaskość.

Pod względem historycznym pojęcia "profilometr" używano do określenia urządzenia podobnego do fonografu, który mierzy topografię podczas przemieszczania się powierzchni badanej względem igły profilometru stykowego. Jednak pojęcie to zmienia się wraz z pojawieniem się wielu bezkontaktowych technik profilometrycznych.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprɔfʲiˈlɔ̃mɛtr̥, AS: profʹilõmetr̦

Wiktionary


profiloskop

urządzenie do badania kształtu otworu ciągadeł profilowanych dla drutów, prętów, rur


SJP.pl


profilowanie

  • profilowanie (architektura)
  • profilowanie DNA
  • profilowanie (inżynieria oprogramowania)
  • profilowanie (językoznawstwo)
  • profilowanie kryminalne
  • profilowanie sejsmiczne
  • profilowanie zawodowe

Wikipedia


profilówka

potocznie: zdjęcie umieszczone w profilu użytkownika na określonej stronie internetowej


SJP.pl


profit

zysk lub korzyść z czegoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) finans. zysk

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Interes Juliusza przyniósł całkiem niezłe profity.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔfʲit, AS: profʹit

Wiktionary

Powiązane:

 czas. profitować

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) zysk, zarobek, dochód, korzyść

Wiktionary


profitant

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) przest. ktoś, kto odnosi duże korzyści

Wiktionary


profitent

osoba osiągająca korzyści z czegoś


SJP.pl


profitentka

profitent


SJP.pl

Patrz:

profitent

profitka

okrągła osłona nakładana na świecę w lichtarzu


SJP.pl

Profitka (od niem. Profitchen), także okapnik do świecy – okrągła, integralna część świecznika mieszcząca się pod świecą lub wklęsły krążek z otworem na świecę, służący zbieraniu skapującego ze świecy wosku, stearyny lub parafiny.

Wikipedia


profitowy

profit


SJP.pl

Patrz:

profit

profity

zysk lub korzyść z czegoś


SJP.pl


proforma

dawniej:
1. szkoła początkowa;
2. najniższa klasa w szkole


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) daw. początkowa, wstępna klasa

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈfɔrma, AS: proforma

Wiktionary


profos

1. komendant aresztu wojskowego
2. dowódca żandarmerii przy sztabie (w dawnym wojsku polskim)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) stpol. kat

 (1.2) policjant zajmujący się aresztem

Wiktionary

Profos – podoficer aresztu wojskowego. Przeważnie odpowiedzialny jedynie za sprawy gospodarcze i administracyjne. Bieżący nadzór pełni dowódca warty.

Instrukcja dla personelu więzień karnych i więzień śledczych z 1919 roku, definiuje profosów jako osoby czuwające w więzieniu nad należytym wykonaniem przepisów organizacji wewnętrznej przez kluczników i straż więzienną.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈprɔfɔs, AS: profos

Wiktionary


profrancuski

sprzyjający Francji, Francuzom; filofrancuski


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) sprzyjający Francji lub Francuzom, popierający Francję i wszystko, co francuskie

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔfrãnˈt͡susʲci, AS: profrãncusʹḱi

Wiktionary


profrekwencyjny

mający na celu zwiększenie frekwencji


SJP.pl


profundal

strefa głębinowa jezior, dno i warstwa wód przydennych poniżej zasięgu przenikania promieni świetlnych; strefa trofolityczna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) ekol. hydrol. strefa przydenna zbiorników wodnych;

Wiktionary

Profundal (łac. profundus – 'głęboki') – dolna strefa głębokich jezior położona poniżej poziomu do którego dociera dość światła słonecznego aby podtrzymać fotosyntezę.

Obejmuje dno i kontaktującą z nim warstwę wody. W profundalu okresowo brakuje tlenu. Żyją tutaj konsumenci i reducenci uzależnieni od dostaw pokarmu z wyższych warstw.

Wikipedia


profuzja

wielka obfitość, nadmiar czegoś


SJP.pl


próg

poprzeczna dolna część futryny drzwiowej, wystająca nad poziom podłogi


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) listwa w podłodze na styku dwóch pomieszczeń, dolna część futryny

 (1.2) wejście do domu

 (1.3) początek

 (1.4) wielkość graniczna

 (1.5) przen. trudna do pokonania przeszkoda stojąca na drodze do celu

 (1.6) geol. stopień skalny

 (1.7) muz. element na gryfie niektórych instrumentów, do którego dociska się struny

 (1.8) sport. w niektórych dyscyplinach miejsce wybicia się zawodników

 (1.9) mot. nadwozie poniżej drzwi

 (1.10) mot. element obręczy koła samochodu

 (1.11) mot. poprzeczne wybrzuszenie na drodze skłaniające kierowcę do ograniczenia prędkości

 (1.12) lotn. uskok w podwodnej części wodnosamolotu

 (1.13) hydrol. geogr. stopień na rzece, mała kaskada;

 (1.14) geogr. rodzaj mezoregionu fizycznogeograficznego

Wiktionary

  • dolna część futryny drzwiowej, usytuowana powyżej poziomu podłogi (zobacz też: bariery architektoniczne, podproże)
  • PRÓG – nazwa Grupy Teatralno-Happenerskiej z Wadowic
  • przegroda, stopień skalny (zobacz też: kuesta, wodospad, kaskada, cyrk lodowcowy)
  • próg rzeczny: poprzeczny stopień w korycie rzecznym (zobacz też: poroh)
  • próg – rodzaj budowli regulacyjnej stosowanej w hydrotechnice
  • próg (zwany również grzbietem) w sensie geomorfologii to wzniesienie na powierzchni ziemi. Progi mogą przebiegać powyżej lub poniżej poziomu morza, więc wznoszą się na kontynentach, wyspach lub w oceanie.
  • próg – ułatwiająca uzyskanie czystego brzmienia listewka na gryfie niektórych chordofonów szyjkowych, na której się opiera naciskana palcami struna
  • w lekkoatletyce: belka, z której zawodnik odbija się do skoku
  • element skoczni narciarskiej
  • próg nuklearny – stan gospodarki umożliwiający wytworzenie broni jądrowej
  • próg pobudliwości (próg podniety) – najmniejsze natężenie bodźca:
    • w psychologii – konieczne do wywołania określonego wrażenia lub reakcji
    • w fizjologii i psychofizyce – wywołujące dostrzegalną reakcję drażnionej komórki nerwowej lub narządu zmysłu lub dostrzegalną zmianę wrażenia (próg różnicy, np. dyskryminacja czuciowa)
    • w fizjologii słuchu (w akustyce) – wartość ciśnienia akustycznego (natężenia dźwięku) o określonej częstotliwości (zobacz też: izofony, słuch, audiometria):
      • najmniejsza wywołująca wrażenie słuchowe, próg słyszalności
      • które wywołuje wrażenie bólu ucha, próg bólu
      • która umożliwia odróżnienie bodźców, dyskryminacja słuchowa

      Wikipedia

      Przykłady

       (1.1) W kuchni położymy terakotę, w przedpokoju panele, a próg zrobimy metalowy.

       (1.2) Przez próg nie witam! przez próg nie witam! bo niezgoda jaka mogłaby z tego pomiędzy nami wyniknąć…

       (1.3) Gdy zdałam maturę, wcale nie czułam, że stoję na progu dorosłego życia.

       (1.4) Jeśli zadłużenie naszej firmy przekroczy próg półtora miliona złotych, możemy zacząć mówić o bankructwie.

       (1.6) Ratownicy TOPR dotarli w nocy do turysty, który wczoraj wieczorem spadł z progu skalnego w Buczynkowej Dolince.

       (1.7) Masz za słabo naciągnięte struny. Dosłownie leżą ci na progach!

       (1.8) Nasz zawodnik dobrze wybił się z progu i mimo niesprzyjającego podmuchu wiatru zakwalifikował się do finału skoków narciarskich w Innsbrucku.

       (1.13) Woda spadając z wysokich progów skalnych tworzy wodospady, z niskich szypoty i bystrza.

      Wiktionary

      Wymowa:

      IPA: pruk, AS: pruk

      Wiktionary

      Powiązane:

       rzecz. nadproże n., podproże n.

      :: zdrobn. prożek m.

       przym. progowy, podprogowy

      Wiktionary

      Synonimy:

       (1.7) bont

       (1.10) redan

       (1.11) śpiący policjant

      Wiktionary


progaster

wewnętrzna jama gastruli mająca postać worka, którego ściany tworzy endoderma; archenteron, gastrocel, jelito pierwotne, prajelito


SJP.pl


progejowski

przychylny gejom


SJP.pl


progeneza

Wikipedia


progenia

nadmierne rozwinięcie żuchwy w stosunku do szczęki górnej


SJP.pl

Progenia – wrodzona wada kostna zgryzu, polegająca na doprzednim wzroście żuchwy w stosunku do szczęki.

Progenia może prowadzić do zaburzeń w prawidłowej pracy stawów skroniowo-żuchwowych, gryzienia pokarmów oraz wymowy. Nasilona wada wpływa też negatywnie na rysy twarzy, objawia się przede wszystkim wysunięciem brody oraz dolnej wargi. Nieleczona wada pogłębia się szczególnie w starszym wieku i powoduje dolegliwości zdrowotne.

Wikipedia


progenitura

dawniej: potomstwo


SJP.pl

rzeczownik zbiorowy, rodzaj żeński

 (1.1) przest. (dziś zwykle żart.) potomstwo, dzieci

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔɡɛ̃ɲiˈtura, AS: progẽńitura

Wiktionary


progeria

choroba genetyczna charakteryzująca się przedwczesnym starczym wyglądem osób nią dotkniętych; syndrom Hutchinsona-Gilforda


SJP.pl

Progeria (zespół progerii Hutchinsona-Gilforda, łac. progeria, ze stgr. πρό + γῆρας – „przedwczesna starość”, ang. Hutchinson-Gilford progeria syndrome, HGPS) – rzadki genetycznie uwarunkowany zespół charakteryzujący się przyspieszonym procesem starzenia, którego objawy pojawiają się we wczesnym dzieciństwie.

Wikipedia


progestagen

syntetyczny hormon sterydowy, odpowiednik progesteronu


SJP.pl

Progestageny – grupa hormonów sterydowych, do której należą naturalne i syntetyczne steroidy posiadające szkielet 21 atomów węgla (układ pregnanu).

Progestageny wywierają efekt przeciwproliferancyjny poprzez wywoływanie przemiany doczesnowej w tkankach endometrialnych i w konsekwencji – ich atrofię. Zmiany zachodzą zarówno w ektopowym, jak i w eutopowym endometrium. Progestageny mają również właściwości przeciwzapalne. Ponadto wykazano ich wpływ na hamowanie angiogenezy – procesu, który jest niezbędny w powstawaniu i utrzymywaniu ektopowych ognisk endometriozy.

Wikipedia


progesteron

żeński hormon płciowy wytwarzany w ciałku żółtym jajnika oraz przez łożysko (w czasie ciąży) i korę nadnerczy, przygotowujący macicę do przyjęcia zarodka i utrzymania ciąży; luteina, syntolutan


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) biochem. żeński hormon płciowy o wzorze sumarycznym wzór chemiczny|C21H30O2., wytwarzany przez ciałko żółte w celu umożliwienia zagnieżdżenia zarodka w błonie śluzowej macicy, a podczas ciąży przez łożysko w celu jej utrzymania oraz przygotowania gruczołów sutkowych do laktacji;

Wiktionary

Progesteron (łac. progesteronum), dawniej luteina – żeński hormon płciowy, o budowie steroidowej, wytwarzany głównie przez komórki ciałka żółtego w fazie lutealnej i wczesnej ciąży, a podczas późniejszej ciąży przez łożysko. Jest jednym z najważniejszych hormonów wydzielanych przez jajniki.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W okresie przedmenopauzalnym występują niedobory progesteronu oraz względne stężenie estrogenów.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) luteina

Wiktionary


progimnazjum

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) hist. eduk. gimnazjum obejmujące jedynie zakres nauczania dla kilku niższych klas, działające w XIX i XX w. w Rosji oraz w międzywojennej Polsce;

Wiktionary

Progimnazjum (z greki i łaciny) – w rosyjskim systemie szkolnictwa w XIX i na początku XX wieku oraz w polskim systemie w okresie międzywojennym – gimnazjum niecałkowite, obejmujące tylko kilka niższych klas.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Szkołę pierwotnie utworzono jako czteroklasowe progimnazjum, a dopiero następnie udało się uzyskać pozwolenie na otwarcie 2 klas dalszych i przekształcić ją w sześcioklasową szkołę realną.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. progimnazjalny

 rzecz. gimnazjum n.

Wiktionary


proglotyd

człon tasiemca


SJP.pl

Proglotyd – człon (segment) ciała tasiemca. Najmłodsze proglotydy znajdują się niedaleko szyjki, a starsze człony stanowi reszta strobili tasiemca. Te drugie, wypełnione zapłodnionymi jajami, odrywają się od reszty ciała pasożyta i razem z kałem opuszczają żywiciela.

Wikipedia


proglotyda

człon tasiemca


SJP.pl


prognacja

nadmierne wysunięcie się przerośniętej szczęki górnej


SJP.pl

Prognatyzm (łac. prognathia) – nadmierne wysunięcie kości trzewioczaszki (żuchwy lub szczęk).

W języku angielskim określenie to stosuje się zarówno na wysunięcie szczęk (maxillar prognathism) jak i na wysunięcie żuchwy (mandibular prognathism). W języku polskim stosuje się odrębne nazwy – odpowiednio prognacja i progenia.

Wikipedia


prognatyczny

przymiotnik

 (1.1) antrop. med. anat. o nadmiernie wysuniętej do przodu szczęce (lub szczękach)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) U Murzynów afrykańskich częsty jest prognatyczny profil twarzy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔɡnaˈtɨt͡ʃnɨ, AS: prognatyčny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prognatyzm

Wiktionary


prognatyzm

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) antrop. med. anat. silne wysunięcie do przodu szczęki (lub szczęk), cecha gatunkowa lub nieprawidłowość anatomiczna

Wiktionary

Prognatyzm (łac. prognathia) – nadmierne wysunięcie kości trzewioczaszki (żuchwy lub szczęk).

W języku angielskim określenie to stosuje się zarówno na wysunięcie szczęk (maxillar prognathism) jak i na wysunięcie żuchwy (mandibular prognathism). W języku polskim stosuje się odrębne nazwy – odpowiednio prognacja i progenia.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Weronika uważała swój prognatyzm za bardzo wyraźny i szpecący.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈɡnatɨsm̥, AS: prognatysm̦

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prognatyczny

Wiktionary


prognosta

osoba stawiająca, sporządzająca prognozę, przewidująca coś; prognostyk


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba przewidująca przyszłość

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Z tymi przewidywaniami nie zgadzają się progności z naszego instytutu.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prognostyk mos./mrz., prognoza ż., prognozer mos., prognozowanie n.

 czas. prognozować ndk.

 przym. prognostyczny, prognozowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prognostyk, przepowiadacz

Wiktionary


prognostyczka

prognostyk


SJP.pl

Patrz:

prognostyk

prognostyczny

prognostyka


SJP.pl

Patrz:

prognostyka

prognostyk

1. przepowiednia formułowana w oparciu o pewne informacje;
2. informacja, która umożliwia sformułowanie przepowiedni


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba prognozująca

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) symptom zapowiadający rzecz przyszłą

 (2.2) wypowiedź stanowiąca zapowiedź rzeczy przyszłej

 (2.3) jęz. przysłowie o tematyce meteorologicznej

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zdaniem prognostyków zima potrwa jeszcze dwa tygodnie.

 (2.2) Stawiane przez polityka prognostyki nie znajdują poparcia w obserwowanych wydarzeniach.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prognozer mos., prognosta mos., prognostyka ż., prognostykarstwo n., prognostykarz mos.

 czas. prognozować, prognostykować ndk.

 przym. prognostykarski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prognosta, przepowiadacz

 (2.1) przepowiednia, wróżba

 (2.2) przepowiednia, wyrocznia

Wiktionary


prognostyka

osoba stawiająca, sporządzająca prognozę, przewidująca coś; prognosta, prognozer


SJP.pl

Futurologia (niem. Futurologie, od łac. futurus ‘przyszły’), in. prognostyka, studia nad przyszłością – dyscyplina wiedzy zajmująca się historycznie przewidywaniem i prognozowaniem przyszłości, m.in. w dziedzinie techniki, przyrostu naturalnego, gospodarki, geopolityki, kultury czy też środowiska przyrodniczego, a współcześnie analizą możliwych przyszłości i wyobrażeń na ich temat.

Wikipedia


prognoza

przewidywanie czegoś oparte na określonych danych, obliczeniach


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przewidywanie czegoś oparte na określonych danych lub obliczeniach

Wiktionary

Prognozowanie (późnołac. prognosis, od starogr. πρόγνωσις, nowogr. πρόγνωση prōgnosis, od πρoγιγνώσκειν progignōskein, „wiedzieć wcześniej”, od pro- „wcześniej, przed” i gignōskein, „dowiedzieć się”) lub predykcja (łac. prædictus, im. od prædicere, „przepowiadać”, od præ-, „przed, wcześniej, pra-” i dicere, „mówić”) – naukowy sposób wnioskowania służący przewidzeniu tego, w jaki sposób będą kształtowały się w przyszłości procesy lub zdarzenia. W trakcie procesu prognozowania formułuje się sąd na temat przyszłych stanów zjawisk i zdarzeń nazywany prognozą.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: prɔˈɡnɔza, AS: prognoza

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prognosta m., prognozer m., prognozowanie n.

 czas. prognozować ndk.

 przym. prognozowy

Wiktionary


prognozer

osoba stawiająca, sporządzająca prognozę, przewidująca coś; prognosta, prognostyk


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba prognozująca

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prognosta mos., prognostyk mos./mrz., prognoza ż., prognozowanie n.

 czas. prognozować ndk.

 przym. prognostyczny, prognozowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) prognostyk, przepowiadacz

Wiktionary


prognozologia

nauka, która formułuje prognozy dotyczące kierunku i tempa przemian społecznych oraz tendencji rozwojowych; futurologia, prognostyka


SJP.pl


prognozować

czasownik przechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) przewidywać, czynić prognozy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nasze przyszłe emerytury będą niskie – prognozują specjaliści.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prognosta mos., prognostyk mos./mrz., prognoza ż., prognozer mos., prognozowanie n.

 przym. prognostyczny, prognozowy

Wiktionary


progowy

1. odnoszący się do progu w drzwiach pomieszczenia lub samochodu;
2. o czynniku, bodźcu, sygnale: posiadający najniższą wartość, przy której następuje reakcja


SJP.pl


program

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) plan działań

 (1.2) odrębna audycja nadawana przez telewizję lub radio

 (1.3) pot. stacja telewizyjna

 (1.4) pot. zestawienie programów (1.2) na pewien okres, zwykle w czasopiśmie

 (1.5) pot. broszurka z informacjami o sztuce teatralnej lub operowej, rozprowadzana pośród widzów

 (1.6) inform. zestaw komend zrozumiałych dla komputera służących wykonywaniu jakichś zadań

 (1.7) eduk. zakres wiedzy objętej nauczaniem szkolnym lub akademickim; także. wykaz przedmiotów objętych takim nauczaniem

Wiktionary

  • w radiofonii i telewizji:
    • program radiowy (ujednoznacznienie)
    • program telewizyjny (ujednoznacznienie)
    • ramówka
  • w naukach społecznych:
    • program – pojęcie z zakresu zarządzania, czasowa struktura organizacyjna
  • w szkolnictwie:
    • program nauczania
  • w informatyce:
    • program komputerowy

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Pani Bożenko, jaki jest program zajęć na dzisiaj?

 (1.2) Bardzo mi się podobał ten program o słoniach.

 (1.3) Na którym programie jest mecz?

 (1.4) Zobacz w programie, o której zaczyna się transmisja.

 (1.5) W programie napisano, że tę sztukę wystawiono pierwszy raz w 1824 (= tysiąc osiemset dwudziestym czwartym) roku.

 (1.6) Jedyne programy na dysku Bogdana to gry.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔɡrãm, AS: progrãm

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. programista m., programistka ż., programowanie n., zaprogramowanie n., programowość ż.

:: zdrobn. programik m.

 czas. programować ndk., zaprogramować dk.

 przym. programowy, programistyczny, programowalny

 przysł. programowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) plan, algorytm

 (1.2) audycja

 (1.3) kanał

 (1.6) algorytm

Wiktionary


programator

przestarzale: programista


SJP.pl

Programator – elektroniczne urządzenie przeznaczone do programowania układów elektronicznych takich jak np.: pamięci EPROM, EEPROM, flash, układy PLD oraz mikrokontrolery. Dane, które mają być zaprogramowane są dostarczane do programatora z innego urządzenia, np. z komputera osobistego, zwykle za pośrednictwem interfejsu USB. Przed popularyzacją USB programatory podłączano do komputerów za pomocą portu równoległego lub RS-232. Programator następnie przekształca te dane według odpowiedniego dla danego układu algorytmu programowania na odpowiednie wielkości elektryczne, np. napięcie elektryczne o ustalonej wartości i ściśle określonym czasie trwania.

Wikipedia


programatorka

1. organizatorka programu wydarzenia, np. programatorka festiwalu;
2. rzadko: programistka


SJP.pl


programerka

kobieta układająca program, np. festiwalu


SJP.pl


programik

zdrobnienie od: program


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od program

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) To nie program, lecz tylko mały programik.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. program m.

 przym. programowalny, programowy

 czas. programować

Wiktionary


programista

osoba zajmująca się tworzeniem oprogramowania


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) inform. osoba, zajmująca się pisaniem programów komputerowych;

Wiktionary

Programista komputerowy, programista, deweloper, potocznie koder (ang. computer programmer, programmer, software developer, coder) – osoba pisząca programy komputerowe w języku programowania. Feminatyw dla słowa programista to programistka. Rynek programistów jest zdominowany przez mężczyzn, a kobiety według różnych badań stanowią 15–18%.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Nasz najlepszy programista spędza przy komputerze dwadzieścia dwie godziny na dobę.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔɡrãˈmʲista, AS: progrãmʹista

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. program ż., programowanie n., zaprogramowanie n., oprogramowanie m., programator m., podprogram m.

:: fż. programistka ż.

 czas. programować ndk., zaprogramować dk., oprogramować dk.

 przym. programistyczny, programowalny, programowy

 przysł. programowo

Wiktionary


programistka

programista


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) forma żeńska od: programista

Wiktionary

Patrz:

programista

Przykłady

 (1.1) Jestem programistką PHP oraz zajmuję się kontaktami z klientami. (z Internetu)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔɡrãˈmʲistka, AS: progrãmʹistka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. program mrz., programowanie n.

:: fm. programista mos.

 przym. programistyczny, programowalny, programowy

 czas. programować ndk.

Wiktionary


programistyczny

programista


SJP.pl

Patrz:

programista

programofob

osoba przejawiająca silną niechęć do wszelkich programów - wykładów założeń, celów itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) publ. osoba niechętna tworzeniu wszelkich programów, głoszeniu celów

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. programofobia ż.

Wiktionary


programofobia

niechęć do wszelkiego rodzaju programów


SJP.pl


programofobka

kobieta przejawiająca silną niechęć do wszelkich programów - wykładów założeń, celów itp.


SJP.pl


programomania

nadmierna skłonność do tworzenia programów - założeń, postulatów i celów jakiejś działalności


SJP.pl


programotwórczy

mający wpływ na tworzenie programu


SJP.pl


programować

1. opracowywać algorytmy;
2. zapisywać algorytmy w jakimś języku programowania;
3. konfigurować (parametryzować) urządzenie sterowane cyfrowo


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany

 (1.1) inform. tworzyć programy komputerowe

 (1.2) techn. ustawiać parametry działania urządzenia

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Niedawno nauczyłem się programować w Pythonie i właśnie rozgryzam funkcje lambda.

 (1.2) Programowałem pralkę na temperaturę 60 °C z funkcją prania wstępnego, ale nie wiem jak ustawić podwójne płukanie.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔɡrãˈmɔvat͡ɕ, AS: progrãmovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. program mrz., programik mrz., programista mos., programistka ż., programowanie n., oprogramowanie n., przeprogramowanie n., zaprogramowanie n.

 przym. programowy, programistyczny, programowalny

 czas. oprogramować dk., przeprogramować dk., zaprogramować dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pot. kodować

Wiktionary


programowalność

programowalny


SJP.pl

Patrz:

programowalny

programowalny

1. dający się programować, możliwy do zaplanowania, rozstrzygalny w skończonym, praktycznie zadowalającym czasie;
2. dający się określić dynamicznie, np. elektroniczny układ programowalny; parametryzowalny


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) taki, który można zaprogramować

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. programowanie n., zaprogramowanie n., program m., programik m., programista m., programistka ż.

 czas. programować ndk., zaprogramować dk.

 przym. programowy, programistyczny

Wiktionary


programowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|programować.

 (1.2) inform. tworzenie programów komputerowych;

Wiktionary

Programowanie komputerów – proces tworzenia programu komputerowego, który ma realizować określone zadania zdefiniowane w języku programowania. Kod źródłowy jest napisany w języku programowania.

Między programistami trwają debaty, czy programowanie komputerów jest sztuką, rzemiosłem czy procesem inżynieryjnym. Bezpośrednią formą sztuki w tej dziedzinie jest demoscena oraz gry komputerowe.

Wikipedia

Przykłady

 (1.2) Mój brat interesuje się programowaniem.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔɡrãmɔˈvãɲɛ, AS: progrãmovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. program mrz., programista mos., programistka ż., oprogramowanie n.

 czas. programować ndk.

 przym. programistyczny, programowalny, programowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) pot. kodowanie

Wiktionary


programowiec

pracownik działu programowego radia, filmu itp.


SJP.pl


programowy

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z programem, dotyczący programu

 (1.2) mający związek z programem pracy jakiejś jednostki, organizacji

 (1.3) będący częścią programu np. imprezy, koncertu

 (1.4) przewidziany, realizowany w programie nauczania

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. program m., programik m., programowanie n., zaprogramowanie n., przeprogramowanie n., programista m., programistka ż.

 czas. programować ndk., zaprogramować dk., przeprogramować dk.

 przym. programistyczny, programowalny

 przysł. programowo, programistycznie

Wiktionary


progres

postęp, rozwój, posuwanie się naprzód


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) książk. posuwanie się naprzód, rozwijanie się

Wiktionary

Metoda progresji (progres) – uzupełniająca ocena jednakowych końcowych wyników dwóch lub więcej zawodników w turnieju, w którym zachodzi konieczność ustalenia ich kolejności.

Punkty pomocnicze w tej metodzie są liczone następująco:po każdej rundzie zawodnik ma określoną liczbę punktów. Suma tych punktów ustala kolejność zawodników (od największej do najmniejszej).

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

 (1.1) postęp, rozwój

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. progresja, progresista, progresywność

 przym. progresywny

frazeologia.

etymologia. etym|franc|progrès. < etym|łac|progressus.

uwagi.

tłumaczenia.

 (1.1) zobtłum|postęp.

źródła.

== progres (język chorwacki.) ==

ortografie.

wymowa.

 IPA|prǒɡres.

 dzielenie|pro|gres.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) postęp

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔɡrɛs, AS: progres

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. progresja, progresista, progresywność

 przym. progresywny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) postęp, rozwój

Wiktionary


progresistka

progresista


SJP.pl

Patrz:

progresista

progresizm

Progresizm – publicystyczne określenie współczesnej tendencji w katolicyzmie sprzyjającej uznawanym za postępowe postulatom pod adresem Kościoła, takim jak liberalizacja etyki seksualnej, zniesienie celibatu, demokratyzacja struktur kościelnych, uznanie równorzędności innych wyznań, rezygnacja z roszczeń do nieomylności, poparcie lewicowego programu społecznego. Termin nowy i bardzo mało znany. Od lat dziewięćdziesiątych spotykany wśród dziennikarzy katolickich. Określenie pojawiło się w Multimedialnej Nowej Encyklopedii Powszechnej PWN na przełomie grudnia 1999 i stycznia 2000 r.

Wikipedia


progresja

1. stopniowe wzrastanie; progresywność;
2. rozwój, postęp;
3. powtarzanie motywu, zwrotu melodycznego na stopniowo zmieniającej się wysokości; sekwencja;
4. progresja podatkowa - wzrośnięcie stopy podatkowej razem z sumą opodatkowywaną


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) osiągnięcie następnego stadium rozwoju

 (1.2) ekon. wzrastanie jakiegoś współczynnika

 (1.3) muz. powtarzanie motywu, zwrotu melodycznego ze stopniowym wzrostem wysokości tonów

Wiktionary

  • progresja – pojęcie z zakresu terminologii muzycznej
  • metoda progresji – pojęcie z zakresu terminologii sportowej
  • „Progresja” – klub muzyczny w Warszawie

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. progres mrz., progresywność ż., progresizm mrz., progresista mos., progresistka ż., progresywizm mrz., progresywista mos., progresywistka ż.

 przym. progresywny, progresywistyczny

 przysł. progresywnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) progres, rozwój

 (1.2) progres, postęp, wzrost

Wiktionary


progresy

postęp, rozwój, posuwanie się naprzód


SJP.pl


progresyjny

postępujący naprzód, rozwijający się w tempie wzrastającym; postępowy; progresywny


SJP.pl


progresywistka

progresywista


SJP.pl

Patrz:

progresywista

progresywistyczny

progresywizm


SJP.pl

Patrz:

progresywizm

progresywizm

wiara w postęp, przekonanie o dążeniu świata i ludzi do postępu


SJP.pl

Progresywizm – sposób postrzegania rzeczywistości jako zmiennej w sposób konsekwentny i nieodwracalny. Progresywizm ma związek z racjonalistyczną koncepcją rozwoju społeczeństwa, czyli przekonaniem, że postęp można osiągnąć w życiu społecznym za pomocą środków politycznych i edukacji.

Wikipedia


progresywniej

stopień wyższy od przysłówka: progresywnie


SJP.pl


progresywność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co progresywne; cecha tych, którzy są progresywni

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. progresja ż., progres m., progresizm m., progresista m., progresistka ż., progresywizm m., progresywista m., progresywistka ż.

 przym. progresywny, progresywistyczny

 przysł. progresywnie

Wiktionary


progresywny

1. rozwijający się, cechujący się wzrostem, postępowy;
2. wieloogniskowy; multifokalny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) nastawiony na rozwój lub w trakcie rozwoju, wzrostu

 (1.2) opt. umożliwiające płynną zmianę mocy korekcyjnej układu optycznego do patrzenia z bliska, na średnim dystansie i z daleka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. progresywność ż., progres mrz., progresja ż.

 przysł. progresywnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) postępowy, rozwijający się, wzrastający, wzrostowy; war. progresyjny

Wiktionary


progresywy

potocznie: okulary lub soczewki progresywne; progresy


SJP.pl


prohibicja

1. częściowy lub całkowity zakaz produkcji napojów alkoholowych;
2. częściowy lub całkowity zakaz sprzedaży alkoholu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) urz. zakaz prowadzenia działalności społecznie niepożądanej lub szkodliwej, szczególnie zakaz sprzedaży (a także produkcji) alkoholu w danym kraju lub na danym terytorium;

Wiktionary

Prohibicja (fr. prohibition, z łac. prohibitio 'zakaz') – częściowy lub pełny zakaz produkcji i dystrybucji napojów alkoholowych. Najczęściej rozumie się pod tym pojęciem okres w historii USA (lata 1920–1933). W szerszym znaczeniu może odnosić się także do podobnego zakazu dotyczącego narkotyków.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W Polsce prohibicja bywa ogłaszana w ograniczonym czasie (np. na czas wyborów lub referendów) lub na ograniczonym terytorium w związku ze szczególnymi wydarzeniami (np. wizyty papieża).

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prohibicjonista m.

 przym. prohibicyjny

Wiktionary


prohibicjonista

zwolennik prohibicji, urzędowego zakazu wytwarzania lub sprzedaży czegoś, zwłaszcza alkoholu


SJP.pl


prohibicyjny

związany z prohibicją


SJP.pl


prohibit

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) bibliot. książka niedostępna dla wszystkich czytelników ze względu na nieobyczajną lub niewygodną politycznie treść

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Książka (…), którą Templariusze znaleźli gdzieś na Bliskim Wschodzie, przełożyli na łacinę i przywieźli do Europy, gdzie mogła się znaleźć w jakiejś bibliotece, jako prohibit.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈxʲibʲit, AS: proχʹibʹit

Wiktionary


prohibita

publikacje zastrzeżone w zbiorach bibliotecznych, nie udostępniane czytelnikom bez specjalnego zezwolenia


SJP.pl


prohitlerowski

przymiotnik

 (1.1) sprzyjający hitleryzmowi

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Miała ona wpływy także w polskiej części Górnego Śląska, gdzie powstawały prohitlerowskie organizacje i towarzystwa.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. hitlerowski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) filohitlerowski

Wiktionary


prohormon

związek, z którego lub pod wpływem którego powstają hormony


SJP.pl

Prohormony – związki, z których lub pod wpływem których, powstają hormony. Pojęcie to spotykane jest w dwóch znaczeniach – ścisłym, używanym w biologii od połowy XX w., oraz popularnym – odnoszonym do wspomagania sportowego.

Wikipedia


proimigrancki

sprzyjający, przychylny imigracji, imigrantom


SJP.pl


proimperialistyczny

sprzyjający imperializmowi


SJP.pl


proimportowy

popierający import, sprzyjający rozszerzaniu i zwiększaniu zakresu importowanych towarów


SJP.pl


proinsulina

prekursor insuliny tworzony w trzustce


SJP.pl

Proinsulina – peptyd, nieaktywny prekursor insuliny.Proinsulina powstaje w trzustce, w komórkach β wysepek Langerhansa. Gen zlokalizowany na krótszym ramieniu chromosomu 11 (locus p15.5) koduje powstawanie prekursorowego peptydu preproinsuliny, liczącego u człowieka 110 aminokwasów. Preproinsulina zawiera fragment sygnałowy złożony z 24 aminokwasów, który w retikulum endoplazmatycznym pod wpływem odpowiedniej proteazy zostaje odcięty i w ten sposób powstaje proinsulina.

Wikipedia


prointeligencki

sprzyjający inteligentom, pozytywnie nastawiony do środowiska inteligenckiego


SJP.pl


proinwestycyjny

przymiotnik

 (1.1) sprzyjający inwestycjom, stwarzający dla nich korzystne warunki

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Po raz pierwszy od 10 lat pojawiły się pieniądze na politykę proinwestycyjną i poszukiwanie inwestorów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔjĩnvɛstɨˈt͡sɨjnɨ, AS: proi ̯ĩnvestycyi ̯ny

Wiktionary


proirański

przychylny Iranowi lub Irakijczykom


SJP.pl


proislamski

przychylny islamowi lub wyznawcom islamu


SJP.pl


proizraelski

przychylny Izraelowi lub Izraelczykom


SJP.pl


proj.

skrót od: projekt, projektant


SJP.pl

skrót

 (1.1) = projekt

 (1.2) = projektant

Wiktionary


projekcik

zdrobnienie od: projekt


SJP.pl


projekcja

1. rzutowanie na ekran powiększonego obrazu z komputera, taśmy filmowej, przezroczy itp.;
2. w psychologii: jeden z mechanizmów obronnych organizmu polegający na przypisywaniu innym własnych uczuć


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) film. pokaz filmu

 (1.2) psych. narcystyczny mechanizm obronny polegający na przypisywaniu innym własnych poglądów, zachowań lub cech, najczęściej negatywnych; rzutowanie własnych cech i przypisywanie swoich motywacji drugiej osobie;

Wiktionary

Projekcja – wyraz oznaczający „rzut” bądź jego wynik, tj. „rzutowanie”, używany w niektórych kontekstach zamiast niego; może oznaczać jedno z następujących pojęć:

  • projekcja – w optyce;
  • projekcja – w chemii;
  • projekcja – w psychologii;
  • projekcja – w algebrze liniowej;
  • projekcja – w bazach danych;
  • projekcja – w diagnostyce obrazowej.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Przez seans rozumie się ciągłą projekcję filmu długometrażowego, filmu lub kasety wideo, w zamierzonym i z góry określonym czasie trwania.

 (1.2) Towarzyszy temu projekcja własnych cech negatywnych na „obcego". Obraz „obcego" w gruncie rzeczy więcej mówi o tworzącym ten obraz aniżeli o samym „obcym".

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈjɛkt͡sʲja, AS: proi ̯ekcʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. projektor m.

 przym. projekcyjny

 czas. zaprojektować

Wiktionary


projekcyjny

związany z projekcją


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) służący do projekcji

 (1.2) psych. dotyczący projekcji

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Na balkonie wybudowana zostanie kabina projekcyjna, zostanie zamontowany zwijany ekran.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔjɛkˈt͡sɨjnɨ, AS: proi ̯ekcyi ̯ny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. projekcja ż., projektor mrz.

Wiktionary


projekt

1. zamierzony plan działania;
2. opracowany graficznie plan działania;
3. wstępna wersja czegoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) szkic, makieta, dokumentacja przedstawiający pomysł na wykonanie czegoś

 (1.2) plan działania lub postępowania

 (1.3) zarz. zorganizowany ciąg działań, ograniczony w czasie, zmierzający do osiągnięcia założonego celu

Wiktionary

  • projekt – termin z zakresu budownictwa
  • projekt – termin z zakresu zarządzania

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na jutro muszę zrobić projekt książki dla dzieci.

 (1.2) Wczoraj posłowie sejmowej komisji przedstawili projekt ustawy.

 (1.2) Pobliski dom kultury tworzy projekty działań edukacyjnych, sportowych i plastycznych dla młodzieży.

 (1.3) Każdy projekt, współfinansowany ze środków unijnych, wymaga wkładu własnego.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔjɛkt, AS: proi ̯ekt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. projektant mos., projektantka ż., projektowanie n.

:: zdrobn. projekcik mrz.

 czas. projektować ndk., zaprojektować dk., przeprojektować dk.

 przym. projektancki, projektowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) pomysł, szkic, rysunek, zarys

 (1.2) plan, program

 (1.3) przedsięwzięcie, program

Wiktionary


projektancki

odnoszący się do projektanta lub projektowania, właściwy projektantom


SJP.pl


projektanctwo

projektowanie, opracowywanie szkiców czegoś


SJP.pl


projektant

specjalista opracowujący projekty w zakresie architektury, budownictwa, mody itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba opracowująca projekt

Wiktionary

  • projektant gier komputerowych
  • projektant stron internetowych – (ang. webmaster)
  • projektant poziomów – programista gier komputerowych
  • projektant mody – (ang. designer)
  • Projektant (prawo budowlane)

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. projekt mrz., projektantka ż., projektowanie n., zaprojektowanie n., przeprojektowanie n.

 czas. projektować ndk., zaprojektować dk., przeprojektować dk.

Wiktionary


projektantka

specjalistka opracowująca projekty w zakresie architektury, budownictwa, mody itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) forma żeńska od: projektant

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔjɛkˈtãntka, AS: proi ̯ektãntka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. projekt m., projektowanie n.

:: fm. projektant m.

 czas. projektować, zaprojektować

 przym. projektancki

Wiktionary


projektariat

ironicznie:
1. ogół osób pracujących w systemie projektowym;
2. projektowy system pracy


SJP.pl


projektodawca

osoba opracowująca projekt, przedstawiająca plany, występująca z projektem


SJP.pl


projektodawczyni

kobieta występująca z jakimś projektem; pomysłodawczyni


SJP.pl


projektomania

nadmierna skłonność do tworzenia projektów


SJP.pl


projektor

aparat do rzutowania obrazów na ekran; rzutnik


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) techn. aparat do rzutowania obrazów na ekran;

 (1.2) techn. przyrząd rzutujący cień mierzonego przedmiotu w określonym powiększeniu

 (1.3) astr. aparat wyświetlający mapę nieba na sklepieniu planetarium;

Wiktionary

Projektor, rzutnik projekcyjny – urządzenie optyczne służące do wyświetlania na ekranie projekcyjnym obrazu nieruchomego lub ruchomego.

Projektor składa się ze źródła światła i układu optycznego, formującego wiązkę światła. Nowoczesne rzutniki projekcyjne jako nośnika obrazu używają równoległej wiązki światła.

Dzięki rozbieżności strumienia światła oraz umieszczaniu przedmiotu blisko źródła światła, uzyskuje się znaczne powiększenie obrazu na ekranie.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Seans został przełożony z powodu awarii projektora.

 (1.3) Gwiazdy będą prezentowane za pomocą analogowego projektora, natomiast dzięki systemowi cyfrowych rzutników pracujących w rozdzielczości 8K będzie można wyświetlać dowolne ruchome obrazy na sferycznym ekranie.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. projekcja ż.

:: zdrobn. projektorek mrz.

 przym. projekcyjny, projektorowy

 czas. zaprojektować

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) rzutnik

Wiktionary


projektorek

zdrobnienie od: projektor


SJP.pl


projektoskop

Grafoskop, projektoskop (również rzutnik pisma) – urządzenie projekcyjne służące do wyświetlania na ekranie projekcyjnym obrazów lub tekstu.

Wikipedia


projektować

czasownik niedokonany (dk. zaprojektować)

 (1.1) opracowywać projekt

 (1.2) układać plany, zamyślać coś

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. projekt m., projekcik m., projektant m., projektantka ż., projektowanie n., zaprojektowanie n., przeprojektowanie n., przeprojektowywanie n.

 czas. zaprojektować dk., przeprojektowywać ndk., przeprojektować dk.

 przym. projektowy, projektancki

Wiktionary


projektowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|projektować.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔjɛktɔˈvãɲɛ, AS: proi ̯ektovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. zaprojektować, projektować ndk.

 rzecz. projekt m., projektant m., projektantka ż.

 przym. projektowy, projektancki

Wiktionary


projektowy

projekt


SJP.pl

Patrz:

projekt

projektoza

środowiskowo: nadmierne skupianie się na projektach finansowanych przez instytucje publiczne


SJP.pl


projektujący

dawniej: projektant


SJP.pl


prok.

skrót od: prokurator


SJP.pl

skrót

 (1.1) = prokurator

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Rzecznik prasowy Prokuratury Okręgowej w Poznaniu prok. Łukasz Wawrzyniak powiedział PAP, że ciało zostało zabezpieczone do sekcji.

Wiktionary


prokaina

związek organiczny, silny środek miejscowo znieczulający, stosowany głównie w chirurgii, stomatologii i ginekologii; polokaina; nowokaina


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) farm. syntetyczny związek organiczny, miejscowy anestetyk stosowany między innymi w stomatologii;

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jednak specyfik, który sprzedawany jest klientom, zawiera jej o połowę mniej. Resztę stanowi glukoza, laktoza, a nawet kofeina i prokaina.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) nowokaina

Wiktionary


prokainamid

lek przeciwarytmiczny stosowany w komorowych i nadkomorowych zaburzeniach rytmu serca


SJP.pl

Prokainamid – organiczny związek chemiczny, lek przeciwarytmiczny, należący do grupy Ia według klasyfikacji Vaughan Williamsa.

Wikipedia


prokalcytonina

prekursor kalcytoniny - hormonu tarczycy


SJP.pl

Prokalcytonina (PCT) – białko o masie 13 kDa, składające się z 116 aminokwasów.

PCT w warunkach fizjologicznych jest prekursorem kalcytoniny. Proces jej powstania odbywa się w komórkach C tarczycy, w wyniku proteolizy białka prekursorowego - preprokalcytoniny.

Wikipedia


prokapitalistyczny

opowiadający się za kapitalizmem


SJP.pl


prokarion

u organizmów prokariotycznych część komórki stanowiąca odpowiednik jądra komórkowego u jądrowców; nukleoid


SJP.pl


prokariont

organizm zbudowany z komórek niezawierających jądra komórkowego; protokariont, bezjądrowiec, przedjądrowiec, prajądrowiec, organizm prokariotyczny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

 (1.1) biol. mikroorganizm, najczęściej jednokomórkowy, którego komórka nie zawiera jądra komórkowego oraz organelli komórkowych

 (1.2) biol. syst. organizm należący do królestwa prokariontów

Wiktionary

Prokarionty, prokarioty, organizmy prokariotyczne (Prokaryota, Procaryota) – mikroorganizmy, w większości jednokomórkowe, których komórka nie zawiera jądra komórkowego oraz organelli komórkowych charakterystycznych dla eukariontów. Nazwa pochodzi od greckich słów pros („przed”) i karyon („orzech”, „jądro”). Pozostałe synonimy to: akariobionty, akariota, organizmy akariotyczne, anukleobionty, bezjądrowce, bezjądrowe, prokariota, protokarionty, przedjądrowce.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. prokarionty lm. nmos.

 przym. prokariotyczny

Wiktionary


prokarionty

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) syst. biol. nazwa systematyczna|Prokaryota|Chatton|ref=tak., domena obejmująca mikroorganizmy, w większości jednokomórkowe, których komórka nie zawiera jądra komórkowego oraz organelli komórkowych;

Wiktionary

Prokarionty, prokarioty, organizmy prokariotyczne (Prokaryota, Procaryota) – mikroorganizmy, w większości jednokomórkowe, których komórka nie zawiera jądra komórkowego oraz organelli komórkowych charakterystycznych dla eukariontów. Nazwa pochodzi od greckich słów pros („przed”) i karyon („orzech”, „jądro”). Pozostałe synonimy to: akariobionty, akariota, organizmy akariotyczne, anukleobionty, bezjądrowce, bezjądrowe, prokariota, protokarionty, przedjądrowce.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Do eukariontów zalicza się wszystkie organizmy komórkowe, z wyjątkiem bakterii i archeowców, a więc prokariontów.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prokariont mzw.

 przym. prokariotyczny

Wiktionary


prokariota

organizmy żywe zbudowane z komórek nieposiadających jądra komórkowego; bezjądrowce; prokarionty; organizmy prokariotyczne


SJP.pl

Prokarionty, prokarioty, organizmy prokariotyczne (Prokaryota, Procaryota) – mikroorganizmy, w większości jednokomórkowe, których komórka nie zawiera jądra komórkowego oraz organelli komórkowych charakterystycznych dla eukariontów. Nazwa pochodzi od greckich słów pros („przed”) i karyon („orzech”, „jądro”). Pozostałe synonimy to: akariobionty, akariota, organizmy akariotyczne, anukleobionty, bezjądrowce, bezjądrowe, prokariota, protokarionty, przedjądrowce.

Wikipedia


prokariotyczny

przymiotnik

 (1.1) biol. nie posiadający w komórce wyodrębnionego jądra

 (1.2) biol. należący do prokariontów

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prokariont mzw., prokarionty lm. nmos.

Wiktionary


prokatedra

kościół pełniący funkcje katedry, lecz nie będący nią


SJP.pl

Prokatedra, kościół prokatedralny – kościół tymczasowo pełniący funkcję katedry.

Prokatedra jest ustanawiana, gdy właściwy kościół katedralny nie może pełnić swoich funkcji lub jest w budowie. Prokatedrą ustanawia się również świątynię, którą w przyszłości może zostać katedrą lub konkatedrą (na przykład prokatedra ustanowiona jako siedziba administratora apostolskiego).

Wikipedia


proklama

zawołanie rycerskie stanowiące znak rozpoznawczy szlachty jednego rodu, używane w czasie bitwy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) daw. środ. polit. proklamacja

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proklamacja

 czas. proklamować

Wiktionary


proklamacja

ogłoszenie czegoś, obwieszczenie, deklaracja


SJP.pl


proklamacjomania

rzadko: nadmierne ogłaszanie proklamacji


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) psych. mania na punkcie proklamowania

Wiktionary


proklamacyjny

związany z proklamacją


SJP.pl


proklamować

1. podać, podawać coś do publicznej wiadomości;
2. wybrać, wybierać kogoś na dane stanowisko;
3. proklamować się - ogłaszać, ogłosić się kimś publicznie


SJP.pl

czasownik przekonany dokonany lub niedokonany

 (1.1) książk. uroczyście podawać do publicznej wiadomości

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Odpowiedzią był strajk powszechny proklamowany na 23 czerwca.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔklãˈmɔvat͡ɕ, AS: proklãmovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proklama ż., proklamacja ż., proklamowanie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) obwieszczać, oznajmiać, podawać do wiadomości, ogłaszać

Wiktionary


proklamowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|proklamować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. proklamować ndk.

Wiktionary


proklityczność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co proklityczne

Wiktionary

Powiązane:

 przym. proklityczny

Wiktionary


proklityczny

proklityka


SJP.pl

Patrz:

proklityka

proklityka

wyraz nie akcentowany, najczęściej jednosylabowy, łączący się w całość akcentową z wyrazem następującym po nim


SJP.pl

Proklityka – wyraz nieposiadający własnego akcentu, lecz tworzący całość akcentową z następującym po nim wyrazem akcentowanym.

Przykłady proklityk w języku polskim:

  • przyimki jednosylabowe:
na dole, po wakacjach, za lasem,
  • spójniki jednosylabowe:
i tyle, bo mam!
  • partykuła nie przed osobowymi formami czasownika dłuższymi niż jednosylabowe
nie potrafił, nie poszła.

Wikipedia


prokliza

podporządkowanie akcentuacyjne wyrazu następującemu po nim wyrazowi


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) jęz. połączenie prozodyczne wyrazu niemającego akcentu z wyrazem następującym

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proklityka

 przym. proklityczny

Wiktionary


prokny

przymiotnik

 (1.1) stpol. wszystek

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔknɨ, AS: prokny

Wiktionary


prokoalicyjny

przymiotnik

 (1.1) popierający koalicję

Wiktionary


prokobiecy

sprzyjający, przychylny kobietom


SJP.pl


prokocim

dzielnica Krakowa


SJP.pl

Prokocim – obszar Krakowa wchodzący w skład Dzielnicy XII Bieżanów-Prokocim. Do 1948 r. miejscowość była siedzibą gminy Prokocim.

Obecnie nazwą Prokocim (Stary Prokocim) określa się przede wszystkim tereny i zabudowania istniejącej do 1941 r. wsi, a także osiedle głównie domów jednorodzinnych, budowane od 1974 r. W szerszym znaczeniu Prokocim to także, położone na wschód, osiedle bloków mieszkalnych Nowy Prokocim.

Wikipedia


prokocimski

przymiotnik od: Prokocim


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Prokocimiem, dotyczący Prokocimia

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prokocim m.

Wiktionary


prokofiew

Siergiej Siergiejewicz Prokofjew (ros. Серге́й Сергеевич Проко́фьев, w formie spolszczonej Sergiusz Prokofiew, Siergiej Prokofiew; ur. 11 kwietnia?/23 kwietnia 1891 w Soncowce k. Kurachowa, w Imperium Rosyjskim, zm. 5 marca 1953 w Moskwie, ZSRR) – rosyjski (radziecki) kompozytor, pianista-wirtuoz oraz dyrygent, jeden z najważniejszych twórców awangardy pierwszej połowy XX w. Współtworzył różne nurty modernizmu, w tym futuryzm, ekspresjonizm, prymitywizm i neoklasycyzm (uważany za inicjatora ostatniego z tych kierunków w I Symfonii D-dur „Klasycznej”, op. 25, 1917), zachowując przy tym oryginalność i idiomatyczność stylu.

Wikipedia


prokom

Nazwa Prokom odnosi się przede wszystkim do grupy spółek, w większości których założycielem i właścicielem jest Ryszard Krauze:

  • Prokom Investments
  • Prokom Software
  • Prokom Trefl Sopot
  • Prokom Cheerleaders Cup

Wikipedia


prokomunistyczny

opowiadający się za komunizmem


SJP.pl


prokonsul

w starożytnym Rzymie tytuł nadawany konsulowi po zakończeniu rocznej kadencji, warunkujący sprawowanie zarządu prowincji rzymskiej


SJP.pl

Wikipedia


prokonsulat

urząd prokonsula, zarządcy prowincji w starożytnym Rzymie


SJP.pl


prokonsumenckość

prokonsumencki


SJP.pl

Patrz:

prokonsumencki

prokonsumpcyjny

przymiotnik jakościowy

 (1.1) sprzyjający wzrostowi konsumpcji

Wiktionary


prokop

1. imię męskie;
2. nazwisko


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|m.;

Wiktionary

Prokop – imię męskie pochodzenia greckiego, od προκοπήprokope, „postęp, rozwój”, w starożytnym Rzymie gens, z którego wywodzili się m.in. Prokopiusz – uzurpator cesarskiego tronu oraz cesarz zachodniorzymski Prokopiusz Antemiusz. Używane też w kościołach chrześcijańskich: wśród patronów święty Prokop (IV wiek) oraz czeski święty Prokop z Sazawy (X/XI wiek).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Chodzę z Prokopem od dwóch lat.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔkɔp, AS: prokop

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prokopowa ż., Prokopówna ż.

 przym. Prokopowy, prokopski

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. Prokopowa ż., Prokopówna ż.

 przym. Prokopowy, prokopski

frazeologia.

etymologia.

 etym|gr.

uwagi.

 (1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Imiona

tłumaczenia.

* białoruski: (1.1) Пракоп m., Пракофій m.

* chorwacki: (1.1) Prokopije m.

* czeski: (1.1) Prokop m.

* francuski: (1.1) Procope m.

* łaciński: (1.1) Procopius m.

* rosyjski: (1.1) Прокопий m., Прокоп m.

* słowacki: (1.1) Prokop m.

* ukraiński: (1.1) Прокіп m., Прокофій m., Прокопій m.

* włoski: (1.1) Procopio m.

źródła.

== Prokop (język czeski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik, rodzaj męski żywotny, nazwa własna

 (1.1) imię|czeski|m. Prokop

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


prokopczuk

nazwisko


SJP.pl


prokopczyk

nazwisko


SJP.pl


prokopiak

nazwisko


SJP.pl


prokopiuk

nazwisko


SJP.pl


prokopiusz

Prokopiusz, Procopius (ur. 325, zm. 27 maja 366) – przywódca buntu w Konstantynopolu za czasów Walentyniana I, obrany przez tłum (a raczej przekupionych prowokatorów) cesarzem rzymskim. Panował jako uzurpator od 28 września 365 do 27 maja 366 roku.

Wikipedia


prokopjewsk

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

 (1.1) geogr. adm. miasto w azjatyckiej części Rosji, w obwodzie kemerowskim, nad Abą;

Wiktionary

Prokopjewsk (ros. Прокопьевск) – miasto w Rosji, w obwodzie kemerowskim, nad Abą (dopływ Tomu), w Kuźnieckim Zagłębiu Węglowym. Powstało w 1918 roku z połączenia wsi Monastyrskoje i Prokopjewskoje. Liczy 190 tys. mieszkańców (2020). Ośrodek wydobycia węgla koksującego, przemysłu maszynowego, środków transportu, chemicznego i porcelanowego.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. prokopjewski

Wiktionary


prokopjewski

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z Prokopjewskiem, dotyczący Prokopjewska

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prokopjewsk mrz.

Wiktionary


prokopostwo

Prokop z żoną; Prokopowie


SJP.pl


prokopowicz

nazwisko


SJP.pl

Znane postacie noszące nazwisko Prokopowicz:

  • Mikołaj z Szadka Prokopowicz (1489-1564) – polski naukowiec
  • Teofan Prokopowicz (1681-1736) – prawosławny arcybiskup
  • Antoni Maksymilian Prokopowicz (1738-1807) – historyk, kaznodzieja, pijar
  • Józef Prokopowicz (1855-1931) – generał major Armii Imperium Rosyjskiego i generał dywizji Wojska Polskiego
  • Tadeusz Prokopowicz (1922-1997) – polski emigracyjny działacz socjalistyczny i związkowy
  • Zdzisław Prokopowicz (1928-2000) - powstaniec warszawski
  • Bartosz Prokopowicz (ur. 1972) – polski operator filmowy
  • Barbara Prokopowicz (ur. 1981) – polska aktorka teatralna

Wikipedia


prokopowie

1. imię męskie;
2. nazwisko


SJP.pl


prokopowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Prokopa lub z nim związany


SJP.pl


prokorupcyjny

sprzyjający korupcji, umożliwiający korupcję


SJP.pl


prokościelny

sprzyjający Kościołowi, popierający Kościół


SJP.pl


prokowo

Prokowo (kaszub. Prokòwò) – wieś kaszubska w Polsce, położona w województwie pomorskim, w powiecie kartuskim, w gminie Kartuzy, na obrzeżach Kaszubskiego Parku Krajobrazowego. Prokowo jest siedzibą sołectwa, w którego skład wchodzą także Prokowskie Chrósty, Mokre Łąki i Sitna Góra. W pobliżu Prokowa przebiegała (dziś już zawieszona) linia kolejowa Kartuzy – Lębork. Odcinek tej linii (Prokowo – Sierakowice) jest wykorzystywany jako trasa kolei drezynowej.

Wikipedia


prokrastynacja

odwlekanie, odkładanie na potem; zwlekanie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) psych. chorobliwa tendencja do nieustannego odkładania pewnych czynności na później;

Wiktionary

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. prokrastynator m., prokrastynatorka ż.

 przym. prokrastynacyjny

Wiktionary


prokrastynacyjny

związany z odwlekaniem, odkładaniem na potem


SJP.pl


prokrastynator

osoba ciągle odwlekająca swoje obowiązki, odkładająca coś na później


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) psych. osoba mająca skłonność do nieustannego odkładania pewnych czynności na później ze względu na prokrastynację

Wiktionary

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Adam jest typowym prokrastynatorem; zawsze odkłada swoje obowiązki na ostatnią chwilę.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prokrastynacja ż.

:: fż. prokrastynatorka ż.

 przym. prokrastynacyjny

Wiktionary


prokrastynatorka

kobieta ciągle odwlekająca, odkładająca coś na później


SJP.pl


prokrastynować

odwlekać, odkładać na potem


SJP.pl


prokreacja

1. wydawanie, wydanie na świat potomstwa; spłodzenie, zrodzenie;
2. dawniej: to, co jest zrodzone; pokolenie, generacja


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) biol. płodzenie i rodzenie potomstwa

Wiktionary

Rozmnażanie, reprodukcja, prokreacja – właściwy wszystkim organizmom proces życiowy polegający na wytwarzaniu potomstwa przez organizmy rodzicielskie.

Jako synonim rozmnażania podaje się czasem rozród jednak pojęcia te bywają rozróżniane.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Bronił praw kobiet do decydowania o prokreacji i własnej seksualności.

 (1.1) W sferze stosunków społecznych islam propaguje model konserwatywnego układu społecznego ze ściśle określanymi rolami obydwu płci i reguluje drobiazgowo relacje w sferze prokreacji.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prokreacyjny, prokreatywny

Wiktionary


prokreacyjny

prokreacja; prokreatywny


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) fizj. związany z prokreacją

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prokreacja ż.

Wiktionary


prokreatywny

prokreacja; prokreacyjny


SJP.pl


prokremlowski

przychylny władzy rosyjskiej


SJP.pl

przymiotnik jakościowy

 (1.1) polit. sprzyjający rządowi rosyjskiemu

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zwycięska prokremlowska Jedność ograniczyła się np. do mglistych postulatów wzrostu ekonomicznego i pełniejszego wykorzystania potencjału przemysłu zbrojeniowego, obniżenia podatków, złagodzenia skutków bezrobocia oraz zwiększenia roli państwa w gospodarce.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. kremlowski

Wiktionary


prokrust

postać z mitologii greckiej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) mitgr. postać z mitologii greckiej, syn Posejdona, rozbójnik czyhający na ofiary przy drodze z Megary do Aten, osławiony używaniem Prokrustowego łoża;

Wiktionary

Prokrustes (Prokrust) (stgr. Προκρούστης) – znana pod tym przydomkiem, negatywna postać z mitologii greckiej o imieniu Damastes (stgr. Δαμάστής) lub Polypemon (stgr. Πολυπήμων).

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. prokrustyka ż., Prokrustes m.

 przym. Prokrustowy, prokrustowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) Prokrustes, Damastes, Polypemon

Wiktionary


prokrustes

w mitologii greckiej: przydomek rozbójnika Damastesa, który napadał na podróżnych i torturował ich, dopasowując do wymiarów specjalnego łoża: obcinając im nogi albo rozciągając ich


SJP.pl

Prokrustes (Prokrust) (stgr. Προκρούστης) – znana pod tym przydomkiem, negatywna postać z mitologii greckiej o imieniu Damastes (stgr. Δαμάστής) lub Polypemon (stgr. Πολυπήμων).

Wikipedia


prokrustowy

prokrustowe łoże - sytuacja, w której coś jest gwałtem naginane, dostosowywane do sztywnego schematu (nawiązanie do tortur, jakie stosował Prokrust, dopasowując napadniętych podróżnych do rozmiarów swojego łoża przez rozciąganie ich ciała lub przycinanie nóg)


SJP.pl

przymiotnik dzierżawczy

 (1.1) należący do Prokrusta, będący jego własnością

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Prokrust m., Prokrustus m., prokrustyka ż.

 przym. prokrustowy

Wiktionary


proksa

nazwisko


SJP.pl

Osoby o nazwisku Proksa

  • Aleksander Proksa (ur. 1959) – polski prawnik i urzędnik państwowy, w latach 2000–2005 prezes Rządowego Centrum Legislacji, w latach 1997–2005 sekretarz Rady Ministrów
  • Grzegorz Proksa (ur. 1984) – polski bokser, mistrz Europy w wadze średniej
  • Michał Proksa – polski historyk architektury, dr hab.

Wikipedia


proksemiczny

dotyczący proksemiki


SJP.pl


proksemika

nauka o wartości komunikacyjnej zachowań niewerbalnych w różnych kulturach


SJP.pl

Proksemika – nauka zajmująca się badaniem wzajemnego wpływu relacji przestrzennych między osobami oraz między osobami a otoczeniem materialnym na relacje psychologiczne, sposób komunikacji, itp. Zajmuje się też wpływem odwrotnym, a także badaniem różnic pomiędzy tymi relacjami w różnych kulturach (wpływ sposobu budowania miast, mieszkań, osiedli, parków, oświetlenia ulic itp. na zachowania).Uznawana jest za naukę leżącą na pograniczu psychologii i antropologii.

Wikipedia


proksenia

Proksenos, proksen (gr. dla gości, gospodarz) – w starożytnej Grecji obywatel polis pełniący funkcję opiekuna dla przybyszów z innego polis, którego był proksenosem. Funkcja zbliżona do zadań dzisiejszego konsula. Fakt, że proksenos nie był urzędnikiem (wysłannikiem) państwa, którego obywatelom pomagał, upodabnia go do konsula honorowego. Spełniał również niektóre funkcje przedstawiciela dyplomatycznego.

Wikipedia


proksenos

obywatel starożytnej Grecji, który dbał o interesy przybyszów z innych polis


SJP.pl

Proksenos, proksen (gr. dla gości, gospodarz) – w starożytnej Grecji obywatel polis pełniący funkcję opiekuna dla przybyszów z innego polis, którego był proksenosem. Funkcja zbliżona do zadań dzisiejszego konsula. Fakt, że proksenos nie był urzędnikiem (wysłannikiem) państwa, którego obywatelom pomagał, upodabnia go do konsula honorowego. Spełniał również niektóre funkcje przedstawiciela dyplomatycznego.

Wikipedia


proksymalny

1. położony bliżej pewnego punktu odniesienia;
2. w anatomii: skierowany ku przyczepowi kończyny lub innej struktury


SJP.pl


proktalgia

uciążliwy ból odbytnicy


SJP.pl


proktolog

specjalista w zakresie proktologii


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) med. lekarz specjalista zajmujący się profilaktyką, rozpoznawaniem i leczeniem chorób jelita grubego i odbytnicy

rzeczownik, rodzaj żeński

 (2.1) med. lekarka specjalistka proktologii

Wiktionary

Proktologia – dziedzina medycyny zajmująca się chorobami jelita grubego i odbytnicy.

Są to choroby zapalne i nowotworowe. Objawy tych chorób są często bardzo uciążliwe i długotrwałe, mają charakter nawracający. Ropne wycieki z odbytnicy, zmiany ropne sączące w okolicy odbytu, ropnie płytkie i głębokie, bóle odbytnicy, a także nietrzymanie stolca i gazów związane z wiekiem, po urazach oraz po porodach, a także krwawienia.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Musisz iść do proktologa zrobić USG przezodbytnicze.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔˈktɔlɔk, AS: proktolok

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proktologia ż.

 przym. proktologiczny

 przysł. proktologicznie

Wiktionary


proktologia

dziedzina medycyny, specjalizacja zajmująca się leczeniem schorzeń odbytu i odbytnicy


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. dział medycyny zajmujący się chorobami odbytu i odbytnicy;

Wiktionary

Proktologia – dziedzina medycyny zajmująca się chorobami jelita grubego i odbytnicy.

Są to choroby zapalne i nowotworowe. Objawy tych chorób są często bardzo uciążliwe i długotrwałe, mają charakter nawracający. Ropne wycieki z odbytnicy, zmiany ropne sączące w okolicy odbytu, ropnie płytkie i głębokie, bóle odbytnicy, a także nietrzymanie stolca i gazów związane z wiekiem, po urazach oraz po porodach, a także krwawienia.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. proktolog mos.

 przym. proktologiczny

frazeologia.

etymologia.

 etym|gr|πρωκτός. (prōktós) → odbyt + etymn|-logia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) proctology

* baskijski: (1.1) proktologia

* białoruski: (1.1) практалогія ż.

* hiszpański: (1.1) proctología ż.

* nowogrecki: (1.1) πρωκτολογία ż.

* rosyjski: (1.1) проктология ż.

* ukraiński: (1.1) проктологія ż.

* węgierski: (1.1) proktológia

* włoski: (1.1) proctologia ż.

źródła.

== proktologia (język baskijski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) med. proktologia

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔktɔˈlɔɟja, AS: proktoloǵi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proktolog mos.

 przym. proktologiczny

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz. proktolog mos.

 przym. proktologiczny

frazeologia.

etymologia.

 etym|gr|πρωκτός. (prōktós) → odbyt + etymn|-logia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) proctology

* baskijski: (1.1) proktologia

* białoruski: (1.1) практалогія ż.

* hiszpański: (1.1) proctología ż.

* nowogrecki: (1.1) πρωκτολογία ż.

* rosyjski: (1.1) проктология ż.

* ukraiński: (1.1) проктологія ż.

* węgierski: (1.1) proktológia

* włoski: (1.1) proctologia ż.

źródła.

== proktologia (język baskijski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) med. proktologia

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


proktologiczny

proktologia


SJP.pl

Patrz:

proktologia

proktolożka

proktolog


SJP.pl

Patrz:

proktolog

proktotomia

w medycynie: nacięcie odbytnicy w celu jej zwężenia


SJP.pl


prokul

imię męskie


SJP.pl

Prokul – imię męskie pochodzenia łacińskiego, należące do niedużej grupy najstarszych imion rzymskich (imion właściwych, praenomen, por. Marek, Tyberiusz, Tytus), i oznaczające "urodzony, kiedy ojciec był daleko" (por. procul — "daleko"). Prokul już w epoce klasycznej zaczął występować także w funkcji przydomka (cognomen). Istniało kilku świętych patronów tego imienia.

Wikipedia


prokula

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) imię|polski|ż.

Wiktionary

Prokula lub Prokla, również Klaudia Prokula, Claudia Procula (I wiek) – postać biblijna, żona rzymskiego prefekta Judei, Poncjusza Piłata, święta prawosławna.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Mężem Prokuli miał być Poncjusz.

Wiktionary


prokura

szczególne pełnomocnictwo handlowe lub bankowe, udzielane przez spółkę osobie fizycznej posiadającej pełną zdolność do czynności prawnych


SJP.pl

Prokura (wł. procura, z łac. procurare) – specjalny rodzaj pełnomocnictwa dla osoby fizycznej posiadającej pełną zdolność do czynności prawnych (prokurenta), którego udzielić może każdy przedsiębiorca, który podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Wikipedia


prokurat

nazwisko


SJP.pl


prokurator

urzędnik prokuratury, którego zadaniem jest ściganie przestępstw; oskarżyciel publiczny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) praw. funkcjonariusz czuwający nad ściganiem przestępstw i oskarżający przed sądem;

rzeczownik, rodzaj żeński

 (2.1) praw. kobieta prokurator (1.1)

Wiktionary

Prokurator – organ władzy państwowej, którego zadaniem jest wykrywanie i ściganie przestępstw oraz wnoszenie i popieranie aktu oskarżenia przed sądem. Prokurator jest funkcjonariuszem publicznym prokuratury, uprawnionym do samodzielnego wykonywania czynności.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Prokurator rozpoczął czynności wyjaśniające.

 (1.1) audio|Pl-nie jestem prokuratorem który ma obowiązek ścigać fałszerzy.ogg. Nie jestem prokuratorem, który ma obowiązek ścigać fałszerzy.

 (1.1) […] nagminne ukrywanie przed prokuratorem i sądem protokołów i innych dowodów przemawiających na korzyść aresztowanego […]

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔkuˈratɔr, AS: prokurator

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prokuratura ż.

:: fż. prokuratorka ż.

 czas. prokurować ndk.

 przym. prokuratorski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) oskarżyciel publiczny

 (2.1) pot. prokuratorka

Wiktionary


prokuratoria

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) urz. urząd powołany do zapewniania ochrony prawnej interesów majątkowych danego państwa oraz niektórych jego instytucji publicznych

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Gdyby więc prokuratoria miała zapewnioną niezależność, samodzielność i została oddzielona od polityki, mogłaby zdziałać wiele dobrego.

Wiktionary


prokuratorka

urzędniczka prokuratury, której zadaniem jest ściganie przestępstw; oskarżycielka publiczna


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. forma żeńska od: prokurator

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prokuratura ż.

:: fm. prokurator m.

 przym. prokuratorski

Wiktionary


prokuratorostwo

prokurator z żoną


SJP.pl


prokuratorski

prokurator


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) dotyczący prokuratora lub prokuratury, związany z prokuratorem lub prokuraturą

Wiktionary

Patrz:

prokurator

Powiązane:

 rzecz. prokurator mos., prokuratorka ż., prokuratura ż.

Wiktionary


prokuratorstwo

w państwie krzyżackim: okręg podległy prokuratorowi (zarządcy mienia zakonnego)


SJP.pl


prokuratorzyna

lekceważąco: marny, lichy prokurator


SJP.pl


prokuratura

1. organ państwowy strzegący praworządności;
2. urząd prokuratora;
3. grono prokuratorów


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) praw. organ ścigający przestępstwa i stojący na straży praworządności;

Wiktionary

Prokuratura – urząd państwowy powołany do stania na straży praworządności. Zazwyczaj swój cel prokuratura realizuje poprzez zaskarżanie do sądów decyzji niezgodnych z prawem, ściganie przestępstw, pomoc prawną społeczeństwu oraz branie udziału w procesie legislacyjnym jako czynnik opiniodawczy.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Warszawska prokuratura cały czas szuka sprawcy.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prokurator m., prokuratorka ż.

 przym. prokuratorski

Wiktionary


prokurent

pełnomocnik firmy, banku upoważniony do działania w jego imieniu, na zasadzie prokury


SJP.pl

Prokura (wł. procura, z łac. procurare) – specjalny rodzaj pełnomocnictwa dla osoby fizycznej posiadającej pełną zdolność do czynności prawnych (prokurenta), którego udzielić może każdy przedsiębiorca, który podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Wikipedia


prokurentka

prokurent


SJP.pl

Patrz:

prokurent

prokurować

przygotowywać coś, sporządzać coś, zwłaszcza jakiś dokument


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. sprokurować)

 (1.1) sporządzać coś (dokumenty, akta) w sposób nieuczciwy, dostosowując je do oczekiwanych rezultatów

 (1.2) daw. przygotowywać, sporządzać coś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Widziałem jak prokurujesz te niby cuda.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔkuˈrɔvat͡ɕ, AS: prokurovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prokurowanie n., sprokurowanie n., prokurator mos./ż.

 czas. sprokurować dk.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) preparować, fabrykować

Wiktionary


prokurowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|prokurować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. sprokurować, prokurować ndk.

Wiktionary


prokurzysta

dawniej: pełnomocnik osoby lub firmy, działający w jej imieniu; prokurent


SJP.pl


prol

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba niewykształcona, proletariusz, robotnik fizyczny

Wiktionary

Prole – grupa społeczna w książce George’a Orwella Rok 1984.

Prole to najniższa warstwa społeczna. Stanowili 85% społeczeństwa Oceanii. Prole nie mieli dostępu do wielu towarów dostępnych dla członków Partii, ale mieli za to względną wolność osobistą i nie byli kontrolowani za pomocą teleekranów.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Polscy prole stanowią większość siły roboczej na angielskich budowach.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔl, AS: prol

Wiktionary


prolajfer

osoba głosząca prawo do życia człowieka od poczęcia do naturalnej śmierci; prolifer, pro-lifer


SJP.pl


prolaktyna

hormon białkowy produkowany przez gruczołową część przysadki mózgowej, m.in. aktywujący wydzielanie progesteronu przez ciałko żółte oraz przygotowujący gruczoły mlekowe do laktacji; laktotropina, luteotropina, hormon luteotropowy


SJP.pl

Prolaktyna (PRL) – hormon peptydowy zbudowany ze 199 aminokwasów (u człowieka), o masie cząsteczkowej 23,4 kDa. Ma zbliżone efekty metaboliczne, budowę chemiczną i centrum aktywne do somatotropiny. Prolaktyna wiąże cynk, co prawdopodobnie zwiększa trwałość cząsteczki.

Wikipedia


prolamellarny

ciało prolamellarne - skupienie pęcherzyków wewnątrz leukoplastów


SJP.pl


prolamina

białko proste o dużej zawartości proliny, stanowiące obok gluteiny główny składnik nasion zbóż


SJP.pl


prolan

hormon wytwarzany w przysadce mózgowej, oddziałujący na komórki płciowe jąder i jajniów


SJP.pl


prolapsus

w medycynie: wypadanie narządów wewnętrznych przez otwory ciała, np. prolapsus ani - wypadanie odbytu, prolapsus vaginae - wypadanie pochwy


SJP.pl


prolegomena

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) książk. uwagi wstępne do jakiegoś zagadnienia

 (1.2) książk. przedmowa mająca ułatwić czytelnikowi lekturę jakiegoś tekstu

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔlɛɡɔ̃ˈmɛ̃na, AS: prolegõmna

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wprowadzenie, introdukcja, wstęp

Wiktionary


prolegomenum

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) książk. rzad. komentarz, uwaga wstępna

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przyjdzie do tych okoliczności jeszcze powrócić w niejednym miejscu, zaś tu poprzestaniemy na nich jako na prolegomenum dalszych rozważań.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) wprowadzenie, propedeutyka

Wiktionary


prolek

substancja nieaktywna biologicznie, która wskutek przemian metabolicznych przekształca się w lek; prekursor leku


SJP.pl

Prolek – prekursor leku, substancja nieaktywna lub słabo aktywna biologicznie, która po przemianach metabolicznych in vivo przekształca się w produkty o działaniu farmakologicznym.

Przykładami wykorzystania proleków w terapii są:

  • prontosil, który jest przekształcany w organizmie w aktywny związek przeciwbakteryjny sulfanilamid;
  • enalapryl podawany jako prolek, albowiem właściwe działanie terapeutyczne wykazuje enalaprylat (powstały w wyniku działania esteraz);
  • lewodopa, która w organizmie zostaje poddana dekarboksylacji do dopaminy;
  • leflunomid, którego aktywny metabolit wykazuje działanie immunosupresyjne;
  • heroina, która w mózgu zostaje deacetylowana do morfiny oraz kodeina przekształcana przez wątrobę m.in. również do morfiny (demetylacja);
  • cyklezonid, który jest przekształcany przez esterazy płucne do czynnego metabolitu demetylopropionylo-cyklezonidu (des-CIC) o działaniu przeciwzapalnym wykorzystywanym w leczeniu astmy oskrzelowej;
  • niektóre leki przeciwnowotworowe (np. kapecytabina), dzięki czemu unika się części działań niepożądanych związanych z dystrybucją leku; swoją aktywność przejawiają dopiero w obrębie tkanek guza, pod wpływem działania układów enzymatycznych komórek nowotworowych.

Wikipedia


prolemur

rodzaj ssaków naczelnych z rodziny lemurowatych


SJP.pl

Prolemur szerokonosy (Prolemur simus) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny lemurowatych (Lemuridae). Występuje endemicznie we wschodniej części Madagaskaru. Jest krytycznie zagrożony wyginięciem.

Wikipedia


prolepsis

[czytaj: proleps-is] w literaturze: niezgodna z porządkiem logicznym lub czasowym kolejność pojawiania się elementów w wypowiedzi; antycypacja


SJP.pl

Prolepsis (gr. πρόληψις prólēpsis, łac. anteoccupatio, pol. uprzedzenie) – figura retoryczna, w starożytnej retoryce, próba uniknięcia potencjalnych sprzeciwów poprzez odpowiadanie na pytania, które mogliby zadać słuchacze.Mówiąc inaczej, przy stosowaniu prolepsis nadawca stawia się po stronie słuchacza i próbuje się domyślić jakie wątpliwości mogą powstać.

Wikipedia


prolet

lekceważące określenie proletariatu


SJP.pl


proletariacik

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od proletariat

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proletariat m.

Wiktionary


proletariacki

przymiotnik od: proletariat


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) przym. od proletariat

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Lenin był przywódcą i ideologiem rewolucji proletariackiej w Rosji.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔlɛtarʲˈjat͡sʲci, AS: proletarʹi ̯acʹḱi

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proletariat m., proletariusz m., proletariuszka ż., proletaryzacja ż., proletariackość ż.

 przysł. proletariacko

 czas. proletaryzować

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) przest. robociarski, robotniczy

Wiktionary


proletariackość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co proletariackie; cecha tych, którzy są proletariaccy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proletariat mrz., proletariusz mos., proletariuszka ż.

 przym. proletariacki

Wiktionary


proletariat

1. klasa społeczna złożona z robotników bez własnych środków produkcji; klasa robotnicza;
2. przenośnie: najuboższa warstwa społeczeństwa


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) hist. w starożytnym Rzymie warstwa najuboższych, niemających ziemi obywateli, wolna w zasadzie od podatków i służby wojskowej, u schyłku republiki w znacznym stopniu utrzymywana przez państwo;

 (1.2) socjol. w marksizmie klasa społeczna pozbawiona środków produkcji, złożona z robotników najemnych, posiadająca świadomość klasową, tocząca walkę z burżuazją

 (1.3) socjol. najuboższa warstwa społeczna

Wiktionary

Proletariat (z łac. proletarius „należący do najuboższej klasy, niepłacący podatków, dający państwu tylko potomstwo” od proles „latorośl, potomstwo”) – jedna z wyróżnianych w socjologii klas społecznych.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprɔlɛˈtarʲjat, AS: proletarʹi ̯at

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proletariusz m., proletariuszka ż., proletaryzacja ż., proletariackość ż., proletariacik mrz.

 przym. proletariacki

 przysł. proletariacko

 czas. proletaryzować

Wiktionary


proletariatczyk

członek Proletariatu - pierwszej polskiej socjalno-rewolucyjnej partii (1882-1886)


SJP.pl


proletariusz

proletariat


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) hist. pierwotnie członek grupy społecznej w Republice Rzymskiej, utożsamiany z ostatnią na zgromadzeniu ludowym, najbiedniejszą klasą majątkową obywateli;

 (1.2) polit. członek proletariatu, klasy społecznej składającej się z robotników najemnych, zwłaszcza tych zatrudnionych w przemyśle; najuboższej warstwy społeczeństwa;

Wiktionary

Proletariusze (z łac. proles: potomstwo, winna latorośl), w starożytnym Rzymie warstwa najuboższych niemających ziemi obywateli, wolna w zasadzie od podatków i służby wojskowej, u schyłku republiki w znacznym stopniu utrzymywana przez państwo. Szczególnie dużą rolę proletariusze odgrywali podczas walk wyborczych. Od państwa otrzymywali jedzenie i prawo do bezpłatnych igrzysk (panem et circenses - chleba i igrzysk).

Wikipedia

Patrz:

proletariat

Przykłady

 (1.1) Wobec tego zdecydował się konsul Mariusz wprowadzić zasadę zaciągu ochotniczego. Dotąd armia rzymska składała się ze średnio zamożnych chłopów, obecnie zaś jej skład socjalny uległ zupełnej zmianie. Większość stanowili proletariusze miejscy zaciągający się na lat szesnaście.

 (1.2) Rosnąc w siły, w znaczenie społeczne, musi burżuazja zatrudniać coraz większą ilość proletariuszy, musi odrywać chłopa od ziemi, rzemieślnika od warsztatu i zamieniać ich w proletariuszy.

 (1.2) W Krakowie bowiem arcybiskupi bywali zwykle wybierani spośród arystokratów. Było więc zaskoczeniem, gdy po nich wszystkich zostałem mianowany ja, „proletariusz”.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔ.lɛ.ˈtar.ʲjuʃ, AS: pro.le.tar.ʹi ̯uš

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proletariat m., proletaryzacja ż., proletariackość ż.

:: fż. proletariuszka ż.

 przym. proletariacki

 przysł. proletariacko

 czas. proletaryzować

Wiktionary

Synonimy:

 (1.2) robotnik, przedstawiciel klasy robotniczej

Wiktionary


proletariuszka

proletariat


SJP.pl

Patrz:

proletariat

proletkult

Proletkult (akronim od ros. пролетарская культура – pol. kultura proletariacka) – organizacja kulturalna działająca w latach 1917–1932 w Rosji Radzieckiej a następnie w Związku Radzieckim, stawiająca sobie za cel wypracowanie nowej, klasowej kultury proletariatu.

Wikipedia


prolifer

[czytaj: prolajfer] [czytaj: prolajfer] osoba głosząca prawo do życia człowieka od poczęcia do naturalnej śmierci; pro-lifer, prolajfer


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) zwolennik zakazu aborcji

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Trzech proliferów rozdawało ulotki przed szpitalem.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: fż. proliferka ż.

 przym. pro-life

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) antyaborcjonista

Wiktionary


proliferacja

1. rozmnażanie na drodze pączkowania;
2. silne rozrastanie się czegoś;
3. rozprzestrzenianie się broni atomowej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) rozrost, szerzenie się

 (1.2) biol. mnożenie się komórek;

Wiktionary

Proliferacja (z fr. prolifération od proliférer „mnożyć się” z łac. proles dpn. prolis „potomek, potomstwo” i ferre „nieść”) – silne rozrastanie się czegoś, gwałtowny rozwój, rozmnażanie się, bujny rozrost, rozprzestrzenianie się, odradzanie się, możliwość odnawiania się.

  • proliferacja – w biologii oznacza mnożenie się komórek
  • proliferacja – w filozofii nauki jest postulatem tworzenia alternatywnych, względem aktualnie obowiązującego, punktów widzenia na badane zagadnienie
  • proliferacja – w stosunkach międzynarodowych odnosi się do rozprzestrzeniania broni masowego rażenia.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprɔlʲifɛˈrat͡sʲja, AS: prolʹiferacʹi ̯a

Wiktionary


proliferacyjny

proliferacja


SJP.pl

Patrz:

proliferacja

proliferka

[czytaj: prolajferka] członkini organizacji lub ruchu prowadzącego działalność naukową, wychowawczą i edukacyjną w celu obrony życia człowieka od poczęcia do śmierci; pro-liferka


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) zwolenniczka zakazu aborcji

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Cieszymy się, że sławna proliferka tak szybko odpisała na nasze życzenia.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: fm. prolifer m.

 przym. pro-life

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) działaczka antyaborcyjna

Wiktionary


proliferować

1. o komórkach organizmów żywych: namnażać się;
2. o tkankach: rozrastać się


SJP.pl


prolimfocyt

komórka powstająca z limfoblastu, przekształcająca się w limfocyt


SJP.pl


prolina

aminokwas endogenny


SJP.pl

Prolina (nazwa skrótowa Pro lub P) – organiczny związek chemiczny z grupy α-aminokwasów, zawierającym w swej strukturze pięcioczłonowy pierścień pirolidynowy. Enancjomer L proliny jest aminokwasem naturalnym, endogennym i glukogennym. Ze względu na obecność dodatkowego wiązania węgiel–azot jest czasem nazywana (chociaż niepoprawnie) iminokwasem (z punktu widzenia chemii nie jest iminą, lecz aminą drugorzędową). Punkt izoelektryczny, pI = 6,30.

Wikipedia


prolog

1. część wstępna utworu literackiego, poprzedzająca utwór;
2. pierwszy etap wyścigu kolarskiego lub etap poprzedzający wyścig, będący jazdą na czas


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) liter. teatr. początkowy człon utworu wprowadzający informacje o okolicznościach poprzedzających właściwą akcję;

Wiktionary

  • prolog (literatura)
  • prolog (muzyka)
  • Prolog (język programowania)
  • Prolog – wieś w Bośni i Hercegowinie, w Federacji Bośni i Hercegowiny, w kantonie dziesiątym, w mieście Livno
  • Prolog – wieś w Bośni i Hercegowinie, w Federacji Bośni i Hercegowiny, w kantonie zachodniohercegowińskim, w mieście Ljubuški

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

 por|epilog.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) prologue, amer. prolog

* baskijski: (1.1) hitzaurre, aitzinsolas

* chorwacki: (1.1) prolog m.

* czeski: (1.1) prolog m.

* esperanto: (1.1) prologo

* francuski: (1.1) prologue m.

* gruziński: (1.1) პროლოგი (prologi)

* hiszpański: (1.1) prólogo m.

* interlingua: (1.1) prologo

* kataloński: (1.1) pròleg m.

* koreański: (1.1) 서론 (seo.ron), 머리말 (meo.ri.mal)

* niderlandzki: (1.1) proloog m.

* niemiecki: (1.1) Prolog m.

* sanskryt: (1.1) आमुख n. (āmukha)

* ujgurski: (1.1) باشلىنىش (башлиниш, bashlinish)

* węgierski: (1.1) prológus

źródła.

== prolog (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) liter. amer. prolog

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔlɔk, AS: prolok

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

 por|epilog.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) prologue, amer. prolog

* baskijski: (1.1) hitzaurre, aitzinsolas

* chorwacki: (1.1) prolog m.

* czeski: (1.1) prolog m.

* esperanto: (1.1) prologo

* francuski: (1.1) prologue m.

* gruziński: (1.1) პროლოგი (prologi)

* hiszpański: (1.1) prólogo m.

* interlingua: (1.1) prologo

* kataloński: (1.1) pròleg m.

* koreański: (1.1) 서론 (seo.ron), 머리말 (meo.ri.mal)

* niderlandzki: (1.1) proloog m.

* niemiecki: (1.1) Prolog m.

* sanskryt: (1.1) आमुख n. (āmukha)

* ujgurski: (1.1) باشلىنىش (башлиниш, bashlinish)

* węgierski: (1.1) prológus

źródła.

== prolog (język angielski.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) liter. amer. prolog

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

 (1.1) prologue

Wiktionary


prolondyński

popierający londyński rząd RP na uchodźstwie w latach po II Wojnie Światowej


SJP.pl


prolongacja

dawniej: prolongata


SJP.pl


prolongacyjny

prolongacja


SJP.pl

Patrz:

prolongacja

prolongata

1. odroczenie terminu;
2. przedłużenie okresu ważności czegoś


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) przedłużenie terminu

Wiktionary

Prolongata (z łaciny) – przedłużenie terminu ważności układu, umowy, płatności weksla, odroczenie terminu realizacji jakiegoś zobowiązania.

Jeżeli tak postanowiono w umowie, prolongata może nastąpić automatycznie, z upływem pierwotnie ustalonego terminu, po zaistnieniu lub niezaistnieniu wskazanych okoliczności. Przykładowo: umowa terminowa może zostać przedłużona na czas nieokreślony, jeżeli żadna ze stron nie wystąpi o zakończenie obowiązywania umowy.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. prolongowanie n.

 czas. prolongować dk./ndk.

Wiktionary


prolongować

przedłużać (przedłużyć), przesuwać (przesunąć) termin ważności, płatności, wykonania czegoś


SJP.pl


prolongowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) przedłużanie terminu wykonania jakiegoś zobowiązania

 (1.2) przedłużanie ważności, obowiązywania czegoś na kolejny okres

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prolongata ż., prolongacja ż.

 czas. prolongować ndk.

 przym. prolongacyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) odraczanie

 (1.2) przedłużanie, wydłużanie

Wiktionary


proludzki

przychylny ludziom


SJP.pl


prolustracyjny

sprzyjający, przychylny lustracji


SJP.pl


prom

statek wodny przeznaczony do przewozu między dwoma odcinkami drogi lądowej, rozdzielonymi rzeką, kanałem, akwenem morskim itp.


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) statek przewożący pasażerów, samochody i towary i kursujący wahadłowo;

Wiktionary

Prom – statek wodny służący do przewozu osób i towarów.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Na wyspę dowiózł nas prom.

 (1.1) Poznałam Kazika na promie płynącym do Szwecji.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔ̃m, AS: prõm

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. promowy mos.

 przym. promowy

Wiktionary


prom.

skrót

 (1.1) = metrol. mat. promil

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Kierujący miał ponad 1 prom. alkoholu w organizmie.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) symbol.

Wiktionary


promegakariocyt

komórka stanowiąca stadium przejściowe między megakarioblastem a megakariocytem


SJP.pl


promeksykański

przymiotnik

 (1.1) sprzyjający państwu meksykańskiemu lub Meksykanom, popierający Meksyk i wszystko, co meksykańskie

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Meksykanin mos., Meksyk mrz.

 przym. meksykański

 przysł. promeksykańsko

Wiktionary


promeksykańsko

przysłówek

 (1.1) z pozytywnym stosunkiem do Meksyku i Meksykanów

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nie brakuje promeksykańsko nastawionych Amerykanów.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. promeksykański

Wiktionary


promenada

1. szeroka, ładna ulica przeznaczona do spacerów;
2. figura w tańcu


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ulica, aleja spacerowa

 (1.2) przest. spacer

Wiktionary

  • promenada – droga, aleja przeznaczona do spacerów
  • promenada – na statku
  • Promenada – centrum handlowe w Warszawie
  • Promenada – florystyczny rezerwat przyrody w Wielkopolsce
  • Promenada – album muzyczny Władysława Komendarka
  • Promenada (Obrazki z wystawy) – utwór muzyczny Modesta Musorgskiego
  • Promenada – stawy w Warszawie

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W pobliskim parku znaleźć można urocze promenady.

 (1.2) Wychodzimy na ulicę i siadamy na tarasie. Tu się odbywa cała promenada dziewczątek brazylijskich.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔ̃mɛ̃ˈnada, AS: prõmẽnada

Wiktionary

Powiązane:

 przym. promenadowy

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 przym. promenadowy

frazeologia.

etymologia. etym|franc|promenade. = "miejsce do spacerowania" (nie tylko specjalnie wytyczone)

uwagi.

tłumaczenia.

* duński: (1.1) promenade w.; (1.2) promenade w.

* francuski: (1.1) promenade ż.

* hiszpański: (1.1) paseo m.; (1.2) paseo m.

* japoński: (1.1) 遊歩道

* norweski (bokmål): (1.1) promenade m.; (1.2) promenade m.

* norweski (nynorsk): (1.1) promenade m.; (1.2) promenade m.

* szwedzki: (1.1) promenad w.; (1.2) promenad w.

* włoski: (1.1) passeggiata ż., spianata ż.

źródła.

== promenada (interlingua.) ==

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) spacer, przechadzka

 (1.2) promenada

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


promenadowy

związany z promenadą


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z promenadą, dotyczący promenady

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. promenada ż., promenadówka ż.

Wiktionary


promesa

przyrzeczenie spełnienia świadczenia


SJP.pl

Promesa – przyrzeczenie, obietnica dokonania określonej czynności lub spełnienia określonego świadczenia, a także zobowiązanie organu państwowego do wydania decyzji po dopełnieniu przez zainteresowanego odpowiednich formalności. Jest to jednocześnie nazwa dokumentu zawierającego takie przyrzeczenie.

Możliwość udzielenia promesy regulowała m.in. ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, która w art. 60 ust. 1 stanowiła, że:

Wikipedia


promet

pierwiastek chemiczny o symbolu Pm


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. pierwiastek chemiczny o symbolu Pm i liczbie atomowej 61;

Wiktionary

Promet (Pm, łac. promethium) – pierwiastek chemiczny z grupy lantanowców w układzie okresowym. Został wytworzony sztucznie, nie ma żadnych stabilnych izotopów – wszystkie są radioaktywne. Jego śladowe ilości mogą powstawać w przyrodzie w wyniku naturalnych procesów rozpadu jądrowego. Nazwa pochodzi od postaci z mitologii greckiej – Prometeusza.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Jakie właściwości chemiczne ma promet?

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔ̃mɛt, AS: prõmet

Wiktionary

Powiązane:

 przym. prometowy

 rzecz. Prometeusz mos.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) symbol. Pm

Wiktionary


prometazyna

Prometazyna – organiczny związek chemiczny, pochodna fenotiazyny o silnym działaniu uspokajającym i przeciwwymiotnym.

Należy do najstarszej grupy leków przeciwhistaminowych (nieselektywny silny antagonista receptora H1 będący jednym z pierwszych leków I generacji). Wykazuje również właściwości antagonistyczne wobec receptora H2, a także działa umiarkowanie cholinolitycznie (receptory M1, M2, M3, M4, M5), odznacza się działaniem dopaminolitycznym (receptor D2), adrenolitycznym (receptor α1) i antyserotoninowym (receptor 5-HT2A). Jest też inhibitorem kalmoduliny.

Wikipedia


prometeiczny

poświęcający się dla dobra ogółu, buntujący się przeciwko bogom, losowi, siłom zła; tytaniczny, heroiczny, prometejski, prometeistyczny


SJP.pl


prometeistyczny

poświęcający się dla dobra ogółu, buntujący się przeciwko bogom, losowi, siłom zła; tytaniczny, heroiczny, prometeiczny, prometejski


SJP.pl


prometeizm

poświęcenie się dla dobra ogółu połączone z długotrwałym cierpieniem; charakterystyczna cecha bohatera romantycznego


SJP.pl

Prometeizm – postawa etyczna, dla której ideałem moralnym jest dobrowolne podporządkowanie działań jednostki dobru ludzkości. Nawiązuje do mitycznej postaci Prometeusza. Oznacza bunt przeciwko boskim wyrokom oraz cierpienie własne w imię szczęścia ogółu.

Wikipedia


prometejski

poświęcający się dla dobra ogółu, buntujący się przeciwko bogom, losowi, siłom zła; tytaniczny, heroiczny, prometeiczny, prometeistyczny


SJP.pl


prometeusz

przenośnie: symbol poświęcenia dla szczęścia ludzkości


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

 (1.1) mitgr. tytan, opiekun ludzi, dla których to wykradł bogom olimpijskim ogień;

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy, nazwa własna

 (2.1) astr. księżyc Saturna;

Wiktionary

  • Prometeusz – księżyc Saturna
  • Prometeusz (łac. Prometheus) – w mitologii greckiej jeden z tytanów
  • Prometeusz – polski dom wydawniczy, działa jako seria wydawnicza przy wydawnictwie Książka i Prasa
  • Prometheus – założona w Polsce grupa muzyczna wykonująca muzykę grecką (solistką zespołu była Eleni)
  • Prometheus – superkomputer zainstalowany w 2015 w Akademickim Centrum Komputerowym Cyfronet Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie
  • Prometheus – otwarte oprogramowanie do monitoringu
  • Prometeusz – amerykański horror science fiction z 2012 roku w reżyserii Ridleya Scotta
  • „Prometeusz” – singel Krystiana Ochmana z 2021 roku
  • Prometeusz – emigracyjne pismo kaukaskie w latach 20. i 30. XX w.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Gdy Prometeusz, jak nam wieść niesie daleka, • Wziąwszy kawałek gliny ulepił z niej człeka, • Tak był doskonałością pupki tej przejęty • Iż chciał ją widzieć pierwszą pomiędzy zwierzęty (…) sic.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. promet m., prometeizm m.

 przym. Prometeuszowy, prometeuszowy, prometejski

Wiktionary


prometeuszowy

przymiotnik dzierżawczy - należący do Prometeusza lub z nim związany


SJP.pl


prometowy

przymiotnik

 (1.1) dotyczący prometu

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. promet m.

Wiktionary


promielocyt

komórka powstająca z mieloblastu, przekształcająca się w mielocyt


SJP.pl

Wikipedia


promień

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) wiązka światła wychodząca ze źródła światła;

 (1.2) geom. odcinek łączący środek koła, okręgu, sfery lub kuli z dowolnym punktem położonym na jej brzegu, długość tego odcinka;

 (1.3) fiz. strumień cząstek emitowanych przez ciała

Wiktionary

Matematyka

  • promień figury
  • promień grafu – pojęcie z zakresu teorii grafów
  • promień krzywizny krzywej
  • promień wodzący – współrzędna we współrzędnych biegunowych

Fizyka i chemia fizyczna

  • W znaczeniu geometrycznym
    • promień atomowy
    • promień jonowy
    • promień Larmora – promień toru, wzdłuż którego wirują cząstki dookoła magnetycznych linii sił
    • promień Schwarzschilda – pojęcie z ogólnej teorii względności
    • promień van der Waalsa
    • promień walencyjny

    Wikipedia

    Przykłady

     (1.1) Piaszczystą dróżką w promieniach słonka poszły na spacer małe stworzonka – tłusty pędraczek, czarny robaczek, czerwona mrówka, żółty cytrynek, biały bielinek i boża krówka, zielona żabka i żabki babka, włochata liszka, mała biedronka, pasiasta stonka i polna myszka.

    Wiktionary

    Wymowa:

    IPA: ˈprɔ̃mʲjɛ̇̃ɲ, AS: prõmʹi ̯ė̃ń

    Wiktionary

    Powiązane:

     rzecz. promieniowanie n., promiennik m., promienica ż., wypromieniowanie n., wypromieniowywanie n.

    :: zdrobn. promyczek m., promyk m.

     czas. promienieć, promieniować ndk., wypromieniować dk., wypromieniowywać ndk.

     przym. promieniowy, promienisty, promienny, popromienny

     przysł. promieniowo, promieniście, promiennie

    Wiktionary

    Synonimy:

     (1.1) snop, wiązka

    Wiktionary


promieniak

Astraeus Morgan (promieniak) – rodzaj grzybów z rodziny Diplocystidiaceae.

Wikipedia


promienica

1. choroba zakaźna ludzi i zwierząt, wywołana przez promieniowca Actinomyces bovis; aktynomikoza;
2. planktonowy pierwotniak morski o promienistej budowie krzemionkowego szkieleciku;
3. roślina o jajowatych liściach i białych kwiatach


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) med. przewlekła choroba zakaźna ludzi i zwierząt;

Wiktionary

Promienica, aktynomikoza (łac. Actinomycosis) – przewlekła choroba zakaźna ludzi i zwierząt (głównie bydła). U zwierząt jest wywołana przez promieniowce Actinomyces bovis, u człowieka drobnoustrojem chorobotwórczym jest gatunek Actinomyces israeli.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. promień mrz.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) aktynomikoza

Wiktionary


promienice

1. choroba zakaźna ludzi i zwierząt, wywołana przez promieniowca Actinomyces bovis; aktynomikoza;
2. planktonowy pierwotniak morski o promienistej budowie krzemionkowego szkieleciku;
3. roślina o jajowatych liściach i białych kwiatach


SJP.pl

Promienice, radiolarie (łac. Radiolaria) – gromada promienionóżek (Actinopoda) żyjących wyłącznie w planktonie mórz o pełnym zasoleniu, zasiedlając wszystkie warstwy wód do głębokości 5000 m. Nieliczne gatunki są nagie, pozostałe zaś posiadają szkielet, często o skomplikowanym wzorze i zaopatrzony w wyrostki lub kolce, zbudowany z krzemionkowych igiełek (luźnych, prostych lub rozgałęzionych) albo koronkowych płytek o różnym kształcie (tworzących pokłady radiolarytów), które łączą się w środku ciała. Organizmy te posiadają charakterystyczną, porowatą błonę (torebka centralna) oddzielającą ektoplazmę od endoplazmy (w której zlokalizowane są wodniczki odpowiadające za regulację zanurzenia). Do poruszania się wykorzystują retikulopodia. Są drapieżnikami. Mają wielkość około 0,2 mm. Wykazują właściwości fluorescencyjne.

Wikipedia


promieniczka

gatunek ryby akwariowej z rzędu aterynokształtnych


SJP.pl

Promieniczka (Marosatherina ladigesi) – endemiczny gatunek ryby aterynokształtnej z rodziny Telmatherinidae. Jedyny przedstawiciel rodzaju Marosatherina.

Wikipedia


promienieć

postawą, wyglądem, wyrazem twarzy uzewnętrzniać uczucia zadowolenia, radości


SJP.pl

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

 (1.1) wyrażać jakiś pozytywny stan swoim wyglądem, postawą

 (1.2) świecić się, błyszczeć, odbijać światło

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zaś poczciwe, niewinne oczy Szwejka dalej promieniały tkliwością i dobrocią, połączoną z wyrazem absolutnej równowagi ducha, jakby mówił, że wszystko jest w porządku i nic się nie stało, a jeśli się nawet stało, to i tak jest w porządku, że w ogóle coś się dzieje.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔ̃ˈmʲjɛ̇̃ɲɛ̇t͡ɕ, AS: prõmʹi ̯ė̃ńėć

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. promień m., promienienie n., opromienianie n., opromienienie n., rozpromienianie n., rozpromienienie n.

 czas. opromieniać ndk., opromienić dk., rozpromieniać ndk., ropromienić dk.

Wiktionary


promienienie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|promienieć.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔ̃mʲjɛ̇̃ˈɲɛ̇̃ɲɛ, AS: prõmʹi ̯ė̃ńė̃ńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. promienieć

Wiktionary


promienioczułość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co promienioczułe; cecha tych, którzy są promienioczuli

Wiktionary

Powiązane:

 przym. promienioczuły

Wiktionary


promieniolecznictwo

metoda leczenia chorób za pomocą naświetlań odpowiednimi promieniami


SJP.pl


promieniomierz

przyrząd do pomiaru promieni małych łuków i krzywizn


SJP.pl

Wzorce łuków kołowych (promieniomierze) – przyrządy pomiarowe w postaci wzorników, które służą do pomiaru promieni zaokrągleń wypukłych i wklęsłych. Sprawdzanie zaokrągleń odbywa się poprzez przymierzanie kolejnych wzorników, aż do takiego, który będzie dokładnie przylegał do danego zaokrąglenia. Wówczas z wzornika odczytywany jest opisany promień zaokrąglenia

Wikipedia


promieniooporność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co promieniooporne; cecha tych, którzy są promieniooporni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. promieniooporny

Wiktionary


promieniopłetwe

o cechach promieniopłetwych (gromada ryb)


SJP.pl

Promieniopłetwe, kostnopromieniste, kostnopromienne (Actinopterygii, z gr. aktina – promień i pterygio – płetwa) – gromada ryb kostnoszkieletowych (Osteichthyes) o płetwach wspartych na promieniach kostnych, obejmująca większość (około 30 tys.) współcześnie żyjących gatunków ryb. Wykazują znaczne zróżnicowanie morfologiczne. Zasiedlają wszystkie typy wód słodkich, słonawych i słonych. Od mięśniopłetwych odróżnia je budowa płetw i sposób poruszania.

Wikipedia


promieniopłetwy

o cechach promieniopłetwych (gromada ryb)


SJP.pl


promieniotwórczość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) chem. fiz. samorzutna przemiana jąder atomowych niektórych pierwiastków, której towarzyszy emisja promieniowania jądrowego

Wiktionary

Radioaktywność, promieniotwórczość – zdolność niektórych izotopów do emisji promieniowania jonizującego wynikająca z samoistnych przemian jąder atomowych nietrwałych izotopów, zwanych promieniotwórczymi, w jądra innych izotopów, zazwyczaj innego pierwiastka. Przemianom towarzyszy promieniowanie jonizujące będące emisją wysokoenergetycznych cząstek elementarnych, jąder atomowych i promieniowania elektromagnetycznego.

Wikipedia

Powiązane:

 przym. promieniotwórczy

 przysł. promieniotwórczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) radioaktywność

Wiktionary


promieniotwórczy

związany z promieniotwórczością; radioaktywny


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) chem. fiz. związany z promieniotwórczością, mający cechy promieniotwórczości

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. promieniotwórczość ż.

 przysł. promieniotwórczo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) radioaktywny

Wiktionary


promieniować

czasownik przechodni niedokonany (dk. wypromieniować)

 (1.1) fiz. wytwarzać i wysyłać strumień cząstek lub fal; emitować energię

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. brak)

 (2.1) wywierać wpływ na środowisko

 (2.2) okazywać w sposób wyraźnie zauważalny dobre emocje

 (2.3) med. rozchodzić się z chorego miejsca do przyległej okolicy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. promieniowanie n., promień mrz.

 przym. promienisty, popromienny

 przysł. promiennie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) emitować, wypromieniowywać

 (2.1) oddziaływać, wpływać

 (2.2) uzewnętrzniać

 (2.3) rozchodzić się, rozprzestrzeniać się

Wiktionary


promieniowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) fiz. strumień cząstek lub fal wysyłanych przez ciało;

 (1.2) odczasownikowy od|promieniować.

Wiktionary

Promieniowanie, radiacja – rodzaj strumienia cząstek lub niektórych innych fal, a także proces ich wysyłania (emisji). Promieniowaniem mogą być dowolne cząstki elementarne, ich układy jak jądra atomowe, a także fale czasoprzestrzeni zwane promieniowaniem grawitacyjnym.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Zasada działania pirometru opiera się na pomiarze natężenia promieniowania cieplnego emitowanego przez badane ciało.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔ̃mʲjɛ̇̃ɲɔˈvãɲɛ, AS: prõmʹi ̯ė̃ńovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. napromieniować, promieniować ndk.

 rzecz. promień mrz.

 przym. popromienny

 przysł. promiennie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) radiacja, emanacja

Wiktionary


promieniowce

przedstawiciel jednej z grup bakterii


SJP.pl

Promieniowce (typ Actinobacteria, według dawnej systematyki rząd Actinomycetales) – organizmy prokariotyczne, tworzące rząd Gram-dodatnich bakterii. Do grupy tej należą również patogeny, wywołujące choroby ludzi, zwierząt i roślin. Niektóre gatunki tworzą symbiozę z roślinami wyższymi (np. z olchami) i wiążą azot atmosferyczny.

Wikipedia


promieniowiec

przedstawiciel jednej z grup bakterii


SJP.pl


promieniści

1. rozchodzący się we wszystkich kierunkach;
2. pełen blasku, światła;
3. dotyczący promieni elektromagnetycznych


SJP.pl

Promieniści, inaczej Towarzystwo Przyjaciół Pożytecznej Zabawy lub Związek Promienistych – związek studentów Uniwersytetu Wileńskiego założony 6 maja?/18 maja 1820 w Wilnie przez studenta Wydziału Matematyczno-Fizycznego, Tomasza Zana. Nazwa „promieniści” wywodzi się od idei promienistości autorstwa Tomasza Zana. W myśl teorii Zana „każdy człowiek promieniuje się stosownie do ścisłości i ładności swego połączenia duszy z ciałem i tworzy wokoło siebie atmosferę obszerniejszą lub ściślejszą, mniej lub więcej ujmującą lub wstrętną[…]”. Lider promienistych twierdził, że istnieją pewne niewidzialne siły, które roztaczają wokół człowieka atmosferę pozytywną, gdy jest on dobry i piękny, ponieważ żyje według zasad moralnych lub negatywną, gdy je odrzuca. Zan stworzył też ideę miłości promienistej, która miała rozwijać się tylko w sferze duchowej i wzbogacać wnętrza młodych ludzi.

Wikipedia


promieniściej

stopień wyższy od przysłówków: promieniście, promienisto


SJP.pl


promienisko

zgrubienie od: promień


SJP.pl


promienistopłetwe

gromada ryb kostnoszkieletowych; promieniopłetwe, kostnopromieniste, kostnopromienne


SJP.pl


promienistopłetwy

o cechach promienistopłetwych (gromada ryb)


SJP.pl


promienistość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co promieniste; cecha tych, którzy są promienisti

Wiktionary

Powiązane:

 przym. promienisty

Wiktionary


promienisty

1. rozchodzący się we wszystkich kierunkach;
2. pełen blasku, światła;
3. dotyczący promieni elektromagnetycznych


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) promieniujący, rozświetlony, pełen promieni, światła

 (1.2) przen. o twarzy, uśmiechu: wesoły, pełen uroku

 (1.3) rozchodzący się we wszystkich kierunkach

 (1.4) związany z promieniami elektromagnetycznymi

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔ̃mʲjɛ̇̃ˈɲistɨ, AS: prõmʹi ̯ė̃ńisty

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. promienistość, promień

 czas. promieniować

 przysł. promieniście, promienisto

 przym. popromienny

Wiktionary


promienko

Promienko – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie poznańskim, w gminie Pobiedziska.

W sąsiedztwie wsi znajduje się Rezerwat przyrody Jezioro Dębiniec i Park Krajobrazowy Promno.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego. W 2011 Promienko liczyło 163 mieszkańców.

Wikipedia


promiennie

przysłówek

 (1.1) w sposób promienny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. promień m., promieniowanie n.

 czas. promieniować ndk.

 przym. promienny, popromienny

Wiktionary


promienniej

stopień wyższy od przysłówka: promiennie


SJP.pl


promienniejszy

stopień wyższy od przymiotnika: promienny


SJP.pl


promiennik

1. grzejnik promieniujący ciepło w określonym kierunku;
2. urządzenie będące źródłem sztucznego promieniowania podczerwonego lub nadfioletowego


SJP.pl

Promiennik – techniczne źródło promieniowania wysyłające promieniowanie podczerwone (promiennik podczerwieni) lub promieniowanie nadfioletowe (promiennik nadfioletu). Wytwarzaniu pożądanego promieniowania może towarzyszyć emisja światła widzialnego.

Wikipedia


promienność

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co promienne; cecha tych, którzy są promienni

Wiktionary

Powiązane:

 przym. promienny

Wiktionary


promienny

przymiotnik jakościowy

 (1.1) pełen światła

 (1.2) wyrażający radość i szczęście

przymiotnik relacyjny

 (2.1) dotyczący emisji energii, promieniowania

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. promienność ż., promień mrz.

 przym. popromienny

 przysł. promiennie, popromiennie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) jasny, lśniący

 (1.2) rozpromieniony, wesoły

Wiktionary


promieński

przymiotnik od: Promna


SJP.pl


promieszczański

sprzyjający mieszczanom i temu co mieszczańskie


SJP.pl


promik

zdrobnienie od: prom


SJP.pl


promil

1. jedna tysięczna część pewnej całości albo dotychczasowej wartości; promille;
2. jednostka zawartości alkoholu we krwi osoby nietrzeźwej


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) mat. jedna tysięczna część jakiejś wielkości;

 (1.2) druk. symbol promila (1.1)

Wiktionary

Promil (łac. pro mille – na tysiąc) – jedna tysięczna pewnej wartości liczbowej, zwanej podstawą. Oznaczany symbolem . 10 promili to 1 procent.

Nazwy tej używa się w stosunkowo nielicznych przypadkach (w porównaniu do znacznie bardziej popularnego procenta). Głównie stosuje się ją do określenia spadków dna cieku w hydrotechnice, zasolenia wód (np. mórz) oraz zawartości alkoholu we krwi (w tym znaczeniu: 1 promil oznacza 100 mg alkoholu w 1 dl (decylitrze) krwi).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Prym w wykroczeniach drogowych wiódł kierowca forda mondeo, który najpierw wyprzedził nieoznakowaną skodę, wcisnął gaz do dechy, a po zatrzymaniu jego okazało się, że w wydychanym powietrzu ma 0,6 promila alkoholu.

Wiktionary


promille

[czytaj: promile] jedna tysięczna część pewnej całości albo dotychczasowej wartości; promil


SJP.pl


promilowy

promil


SJP.pl

Patrz:

promil

prominencja

1. wybitne zdolności, wyróżnianie się;
2. ważne, wpływowe stanowisko;
3. ogół prominentów, wybitnych, wpływowych osób


SJP.pl


prominencki

odnoszący się do prominenta, właściwy prominentom


SJP.pl


prominenctwo

1. bycie prominentem - osobą zajmującą ważne stanowisko w jakimś środowisku;
2. grupa prominentów


SJP.pl


prominent

osoba zajmująca ważne stanowisko w jakimś środowisku


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) ktoś bardzo ważny, najczęściej ze świata polityki lub showbiznesu

Wiktionary

Domena władzy (ang. Eminent Domain) – kanadyjsko-francusko-izraelski dramat filmowy z 1990 roku w reżyserii Johna Irvina. W Polsce film znany jest też pod alternatywnymi tytułami W matni i Prominent. Zdjęcia kręcono w Gdańsku i Warszawie.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Ten pokój jest tylko dla prominentów.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔ̃ˈmʲĩnɛ̃nt, AS: prõmʹĩnẽnt

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prominentka ż.

 przym. prominentny, prominencki

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dostojnik, dygnitarz, notabl, osobistość, VIP; pot. gruba ryba, figura, oficjel, rekin, szyszka, szycha, ważniak; przest. oficjał

Wiktionary


prominentka

prominent


SJP.pl

Patrz:

prominent

prominentny

odnoszący się do prominenta, prominencji


SJP.pl


promiński

nazwisko


SJP.pl


promiscue

[czytaj: proMIskue] z łaciny: bez rozróżnienia, bez różnicy; wymiennie


SJP.pl


promiskuityzm

1. u niektórych społeczności pierwotnych: niełączenie się w stałe pary, brak reguł współżycia seksualnego i małżeńskiego; promiskuizm;
2. przypadkowe, pozbawione więzi emocjonalnej kontakty seksualne z często zmienianymi partnerami


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) seks. dążenie do kontaktów seksualnych bez więzi uczuciowych;

 (1.2) zool. strategia rozrodcza polegająca na braku wybiórczości w kontaktach seksualnych

 (1.3) socjol. przest. brak reguł współżycia seksualnego, mający według dawnych hipotez charakteryzować najwcześniejsze stadium rozwoju rodziny

Wiktionary

Promiskuityzm lub promiskuizm (łac. promisc(u)us – wspólny) – kontakty seksualne pozbawione więzi uczuciowych, podejmowane z przypadkowymi, często zmienianymi partnerami. Termin ten oznacza również układ społeczny, w którym panuje przyzwolenie na takie praktyki.

Wikipedia

Synonimy:

 (1.1-3) promiskuizm

Wiktionary


promiskuizm

u niektórych społeczności pierwotnych: niełączenie się w stałe pary, brak reguł współżycia seksualnego i małżeńskiego; promiskuityzm


SJP.pl

Promiskuityzm lub promiskuizm (łac. promisc(u)us – wspólny) – kontakty seksualne pozbawione więzi uczuciowych, podejmowane z przypadkowymi, często zmienianymi partnerami. Termin ten oznacza również układ społeczny, w którym panuje przyzwolenie na takie praktyki.

Wikipedia


promka

potocznie: promocja (sprzedaż promocyjna)


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) pot. zdrobn. od promocja

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. promocja ż., promocyjka ż., promowanie n., wypromowanie n., promotor m., promotorka ż.

 czas. promować ndk., wypromować dk.

 przym. promocyjny, promotorski

 przysł. promocyjnie

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) promocyjka

Wiktionary


promna

W Polsce
  • Promna – wieś w województwie mazowieckim, w powiecie białobrzeskim, w gminie Promna
  • Promna – zatoka Zalewu Kamieńskiego, w cieśninie Dziwnie
  • Promna – struga, dopływ Bogacicy
  • Promna – potok, dopływ Kłodnicy

Wikipedia


promnianin

mieszkaniec Promnej


SJP.pl


promnianka

mieszkanka Promnej


SJP.pl


promnice

  • Promnice – wieś w gminie Czerwonak, w powiecie poznańskim, w województwie wielkopolskim
  • Promnice – pałac myśliwski we wsi Kobiór, w powiecie pszczyńskim, w województwie śląskim

Wikipedia


promnik

wieś w Polsce


SJP.pl

W Polsce
  • Promnik – wieś w woj. mazowieckim, w pow. grójeckim, w gminie Nowe Miasto nad Pilicą
  • Promnik – wieś w woj. świętokrzyskim, w pow. kieleckim, w gminie Strawczyn
  • Promnik – prawy dopływ Wisły
  • inna nazwa rzeki Prądnik
  • Promnik – dawna gromada
Zobacz też
  • lądowisko Promnik

Wikipedia


promno

Miejscowości w Polsce i ich integralne części
  • Promno – wieś w województwie wielkopolskim, w powiecie poznańskim, w gminie Pobiedziska
  • Promno – osada w województwie wielkopolskim, w powiecie poznańskim, w gminie Pobiedziska
  • Promno – osada leśna w województwie wielkopolskim, w powiecie poznańskim, w gminie Pobiedziska
  • Promno – część wsi Sarbka, w województwie wielkopolskim, w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim, w gminie Czarnków
  • Promno – przystanek kolejowy na linii 353 w gminie Pobiedziska

Wikipedia


promo

potocznie: promocja (sprzedaż czegoś po promocyjnej cenie)


SJP.pl

Promo lub wydanie promocyjne (ang. promotional recording) – wydawnictwo muzyczne lub filmowe o charakterze promocyjnym, między innymi singel lub album promocyjny. Nagrania tego typu są często rozpowszechniane w specjalnych opakowaniach w celu obniżenia kosztów lub zredukowaną właściwą oprawą graficzną wydawnictwa.

Wikipedia


promocja

1. działania zmierzające do zwiększenia popularności jakiegoś produktu lub przedsięwzięcia; promowanie, upowszechnianie;
2. podniesienie statusu; awans;
3. nadanie komuś jakiejś godności lub ważnej funkcji;
4. sprzedaż czegoś po promocyjnej cenie; sprzedaż promocyjna;
5. prawo ucznia do przejścia do następnej klasy;
6. zamiana pionka na figurę w szachach lub na damę w warcabach


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) ocena kwalifikująca ucznia do przejścia do następnej klasy

 (1.2) przyznanie, nadanie tytułu naukowego lub stopnia oficerskiego, ceremonia takiej nominacji

 (1.3) lansowanie, upowszechnianie czegoś

 (1.4) szach. zmiana piona na figurę, gdy dotrze do krańca szachownicy

Wiktionary

  • promocja elektronowa
  • promocja w marketingu – element marketingu mix
    • promocja krzyżowa
  • promocja oficerska – mianowanie na pierwszy stopień oficerski
  • promocja w szachach
  • promocja – patron lub inna nazwa rocznika Krajowej Szkoły Administracji Publicznej

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Uczeń uzyskał promocję do trzeciej klasy.

 (1.2) Wczoraj odbyła się promocja na stopnie oficerskie w policji.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔ̃ˈmɔt͡sʲja, AS: prõmocʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. promka ż., promotor m., promotorka ż., promowanie n.

 czas. promować

 przym. promocyjny, promowany

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1-2) awans

 (1.3) promowanie, reklama

Wiktionary


promocyjny

związany z promocją


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) dotyczący promocji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. promka ż., promocja ż., promowanie n.

 czas. promować ndk.

Wiktionary


promomiks

utwór promujący album muzyczny, będący zbitką fragmentów innych utworów z tego albumu; promomix


SJP.pl


promomix

utwór promujący album muzyczny, będący zbitką fragmentów innych utworów z tego albumu; promomiks


SJP.pl


promonarchistyczny

opowiadający się za monarchią


SJP.pl


promonocyt

komórka, z której powstaje monocyt


SJP.pl

Promonocyt – prekursor monocytów; w rozwoju białych krwinek znajduje się pomiędzy monoblastem a monocytem. Promonocyty mają delikatnie zawinięte, pofałdowane lub rowkowane jądro z drobno rozproszoną chromatyną oraz drobnoziarnistą cytoplazmę; jąderko jest małe, niewyraźne lub nie ma go wcale.

Wikipedia


promorta

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kostnica, zwłaszcza klasztorna

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔ̃ˈmɔrta, AS: prõmorta

Wiktionary


promos

środowiskowo: materiał promocyjny


SJP.pl


promotor

1. pracownik naukowy wyższej uczelni nadzorujący pracę doktoranta albo magistranta;
2. opiekun jakiegoś przedsięwzięcia;
3. pracownik promujący dany towar lub markę


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) pracownik naukowy kierujący pracą dyplomową

Wiktionary

Osoby

  • promotor – samodzielny pracownik nauki kierujący pracą doktoranta i promujący go do nadawanego przez daną uczelnię stopnia naukowego doktora
  • promotor (nieformalnie) – pracownik naukowy kierujący pracą magistranta lub promujący go do nadawanego przez daną uczelnię tytułu zawodowego magistra (lub licencjata w przypadku studiów licencjackich)
  • promotor – inicjator i opiekun jakiegoś przedsięwzięcia

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. promka ż., promocja ż.

 przym. promotorski

Wiktionary


promotorka

kobieta będąca pracownikiem naukowym na wyższej uczelni, pod której kierunkiem doktorant pisze pracę doktorską lub magistrant magisterską


SJP.pl


promotorski

promotor


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) związany z promotorem / promotorką, dotyczący promotora / promotorki

Wiktionary

Patrz:

promotor

Powiązane:

 rzecz. promotor m., promka ż.

Wiktionary


promować

1. czynić coś powszechnym, popularnym; upowszechniać, rozpowszechniać, popularyzować, propagować;
2. zwiększać atrakcyjność czegoś przez reklamę lub obniżenie ceny; reklamować, lansować


SJP.pl

czasownik

 (1.1) działać w celu podniesienia popularności czegoś

 (1.2) dawać uczniowi prawo do przejścia do następnej klasy

Wiktionary

Wymowa:

IPA: prɔ̃ˈmɔvat͡ɕ, AS: prõmovać

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. promka ż., wypromowanie n., promocja ż., promowanie, promo n.

 czas. wypromować

 przym. promocyjny, promowany

 przysł. promocyjnie

Wiktionary


promowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|promować.

Wiktionary

Powiązane:

 czas. promować ndk.

 rzecz. promka ż., promocja ż., wypromowanie n.

 przym. promocyjny, promowany

Wiktionary


promowiec

statek przystosowany do załadunku towarów za pomocą odpowiednich pojazdów kołowych, nie przy użyciu dźwignic; rorowiec; pojazdowiec; (statek) ro-ro


SJP.pl


promowy

prom


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba obsługująca prom

przymiotnik

 (2.1) związany z promem, dotyczący promu

Wiktionary

Patrz:

prom

Wymowa:

IPA: prɔ̃ˈmɔvɨ, AS: prõmovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. prom m.

Wiktionary


prompt

tekstowe polecenie inicjujące odpowiedź sztucznej inteligencji


SJP.pl

  • Prompt – inaczej znak zachęty, ciąg znaków w wierszu poleceń zachęcający do wprowadzania poleceń tekstowych.
  • Prompt – zapytanie do sztucznej inteligencji, w szczególności do dużych modeli językowych.

Wikipedia


prompter

urządzenie stosowane w telewizji, zwykle w kształcie obracającego się bębna albo rolek z nawiniętym papierem, na którym dużymi literami jest napisany tekst dla osoby mówiącej, stojącej przed kamerą; teleprompter


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) telew. urządzenie służące do wyświetlania tekstu czytanego przez prezentera telewizyjnego czy inną osobę przemawiającą publicznie lub stojącą przed kamerą;

Wiktionary

Prompter (także teleprompter, autocue) – urządzenie służące do wyświetlania wcześniej zapisanego tekstu, który jest czytany przez osobę stojącą przed kamerą.

Ekran promptera jest montowany w pozycji poziomej przed obiektywem kamery, a wytwarzany przez niego obraz jest odbijany przez lustra weneckie umieszczone na osi optycznej kamery. Osoba czytająca tekst z promptera może patrzeć wprost w obiektyw, co daje złudzenie naturalnego mówienia z pamięci.

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˈprɔ̃mptɛr, AS: prõmpter

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) teleprompter

Wiktionary


promulgacja

oficjalne, urzędowe ogłoszenie aktu normatywnego; terminem tym określa się też podpisanie ustawy przez głowę państwa


SJP.pl

Promulgacja (łac. promulgatio) – pot. ogłoszenie każdego aktu normatywnego. Sensu stricto jest to jedynie ogłoszenie ustawy zarządzone przez głowę państwa, czym w ramach swoich kompetencji potwierdza, że ustawę uchwalono zgodnie z przepisami konstytucji oraz poleca wszystkim adresatom jej stosowanie.

Wikipedia


promulgacyjny

związany z promulgacją


SJP.pl


promulgować

czasownik dwuaspektowy

 (1.1) praw. ogłaszać akt normatywny w dzienniku urzędowym, dokonać promulgacji

 (1.2) daw. ogłaszać, obwieszczać

Wiktionary

Przykłady

 (1.1-2) Mam wiadomości z kozackiego obozu, iż gdy tylko wybór królewicza Kazimierza będzie promulgowany, Chmielnicki od oblężenia ustąpi i cofnie się aż na Ruś…

 (1.2) My jedni będziemy wiedzieli, czyja zasługa i w swoim czasie nie omieszkamy jej promulgować!

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. promulgacja ż., promulgowanie n.

 przym. promulgacyjny

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) dokonać promulgacji

 (1.2) ogłaszać, zawiadamiać, obwieszczać, publikować, obwoływać

Wiktionary


promuzułmański

przychylny muzułmanom


SJP.pl


promyczek

zdrobnienie od: promyk


SJP.pl


promyk

1. mały promień światła;
2. pojedynczy włosek tworzący chorągiewkę piór u ptaków


SJP.pl

  • Promyk – polski zespół muzyczny Marie i Producenta Adama
  • Promyk – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim
  • Promyk – osiedle w Zamościu
  • promyk (Phygelius) – rodzaj roślin z rodziny trędownikowatych
  • Promyk – ilustrowane czasopismo dla młodzieży i dzieci z pocz. XX wieku
  • Promyk – pseudonim artystyczny Konrada Pruszyńskiego
  • TS-1/34 Promyk – polski szybowiec wyczynowy zbudowany w dwudziestoleciu międzywojennym
  • SZD-55 Promyk – polski szybowiec wyczynowy oblatany w 1988 r.

Wikipedia


promythion

morał bajki umieszczony na początku utworu


SJP.pl

Promythion (z gr. pro - na przedzie; mythos - opowieść) – morał w bajce, umieszczony na początku utworu. Jego przeciwieństwo stanowi epimythion.

Nie jest to zabieg popularny. Stosowany był już w starożytności. Według Niemcewicza promythion odbiera czytelnikowi przyjemność z lektury i obraża jego inteligencję.

Wikipedia


pron

skrótowiec, rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) = hist. polit. Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego;

Wiktionary

Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego (PRON) – organizacja polityczna (początkowo pod nazwą Obywatelskie Komitety Ocalenia Narodowego) utworzona w PRL w 1982 roku w okresie stanu wojennego (1981–1983).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) W stanie wojennym opowiedziała się po stronie PRON-u, co przypłaciła ostracyzmem środowiska i na kilka lat niemalże zniknęła z ekranu.

Wiktionary


pronacja

obrót stopy z zewnątrz (od strony małego palca) do wewnątrz (do strony dużego palca) podczas wykonywania kroku; nawracanie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) anat. ruch polegający na obrocie dystalnej części kończyny do wewnątrz w stosunku do jej długiej osi;

Wiktionary

Pronacja (łac. pronatio) inaczej nawracanie, rotacja wewnętrzna − obrót dystalnej części kończyny do wewnątrz w stosunku do jej długiej osi, tj. od równoległego do skrętoległego położenia kości promieniowej i łokciowej względem siebie.

Wikipedia

Synonimy:

 (1.1) nawracanie

Wiktionary


pronacyjny

pronacja


SJP.pl

Patrz:

pronacja

pronaos

portyk poprzedzający naos w starożytnej świątyni greckiej


SJP.pl

Pronaos (gr. Πρόναος, łac. anticum) – przedsionek przedniej części antycznej świątyni greckiej, zawierający się pomiędzy wysuniętymi bocznymi ścianami, najczęściej zakończonymi antami; poprzedzał naos.Pronaos pojawia się już w najstarszych świątyniach, tzw. templum in antis.

Wikipedia


pronaserowiec

osoba podzielająca ideologię naseryzmu


SJP.pl


pronatalistyczny

pronatalizm


SJP.pl

przymiotnik jakościowy

 (1.1) socjol. polit. propagujący rozrodczość

Wiktionary

Patrz:

pronatalizm

Przykłady

 (1.1) Wprowadzenie 500+ ma mieć efekt pronatalistyczny.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. pronatalizm mrz., antynatalizm mrz.

 przysł. pronatalistycznie

Wiktionary


pronatalizm

system poglądów oraz działań społecznych propagujący rozrodczość


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) filoz. stanowisko przypisujące pozytywną wartość ludzkiej prokreacji;

Wiktionary

Pronatalizm – system poglądów propagujący rozrodczość. Główne założenia pronatalizmu to celowość podnoszenia:

  • liczby urodzeń,
  • dzietności rodzin,
  • tempa wzrostu ludnościowego.

Konieczność dążenia do spełnienia tych założeń uzasadnia się korzystnymi skutkami gospodarczymi i społecznymi.

Wikipedia

Powiązane:

 rzecz. antynatalizm mrz.

 przym. pronatalistyczny

Wiktionary


pronatalny

sprzyjający narodzinom, umożliwiający narodziny


SJP.pl


pronatowski

popierający NATO, sprzyjający NATO


SJP.pl


pronazistowski

popierający nazizm


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) polit. sprzyjający nazizmowi

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Towarzystwo miało być przykryciem dla propagandowej działalności pronazistowskiej.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. nazistowski

Wiktionary


pronia

rzeczownik, rodzaj żeński, nazwa własna

 (1.1) geogr. hydron. rzeka w obwodzie mohylewskim Białorusi, prawy dopływ Soży;

 (1.2) geogr. hydron. rzeka w obwodach riazańskim i tulskim Rosji, prawy dopływ Oki w dorzeczu Wołgi

Wiktionary

Pronia (biał. Проня) – rzeka w obwodzie mohylewskim Białorusi, prawy dopływ Soży.

Długość 172 km, obszar zlewni 4910 km², przepływ wody przy ujściu 30 m³/s.

Wikipedia


proniemiecki

popierający Niemcy, Niemców i to, co niemieckie


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) sprzyjający państwu niemieckiemu lub Niemcom, popierający Niemcy i wszystko, co niemieckie

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔ̃ɲɛ̃ˈmʲjɛt͡sʲci, AS: prõńẽmʹi ̯ecʹḱi

Wiktionary


proniemieckość

proniemiecki


SJP.pl

Patrz:

proniemiecki

prońko

nazwisko


SJP.pl


pronomen

w językoznawstwie: zaimek


SJP.pl


pronominalizacja

zastąpienie nazwy jakiegoś desygnatu odpowiednim zaimkiem


SJP.pl


pronto

szybko - rzadko stosowane określenie tempa


SJP.pl


pronunciamiento

[czytaj: pronunsjamjento] deklaracja, manifest, odezwa do narodu, zwłaszcza ogłoszenie wybuchu rewolucji, powstania przeciwko rządowi; bunt wojskowy, pucz


SJP.pl

Pronunciamiento – hiszpańska i południowoamerykańska odmiana zamachu stanu, obecna także w praktyce niektórych przewrotów politycznych w Afryce. W jego wyniku rządy przejmowane są bezpośrednio przez wojsko, a rolę przywódcy odgrywa przewodzący armią.

Wikipedia


pronuncjacja

dawniej: sposób wymawiania; wymowa, akcent


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) daw. sposób wymawiania, wymowa

Wiktionary


proobronność

proobronny


SJP.pl

Patrz:

proobronny

proobywatelski

przychylny obywatelom


SJP.pl


proof

[czytaj: pruf] używana w krajach anglosaskich miara zawartości alkoholu


SJP.pl

  • Proof – DeShaun Dupree Holton (1973-2006), amerykański raper
  • Proof – film krótkometrażowy z roku 1980 w reżyserii i według scenariusza Kevina Reynoldsa
  • Proof (pol. Dowód) – film z roku 1991 w reżyserii i według scenariusza Jocelyn Moorhouse
  • Proof (pol. Dowód) – film z roku 2005 w reżyserii Johna Maddena
  • "Proof" – singel grupy I Am Kloot
  • "Proof" – album muzyczny grupy BTS
  • Proof – miara zawartości alkoholu w napoju alkoholowym

Wikipedia


proofer

[czytaj: prufer] urządzenie do wykonywania próbnych wydruków publikacji przygotowywanej do druku


SJP.pl


proofing

[czytaj: prufing] proces wykonywania próbnych wydruków publikacji przygotowywanej do druku


SJP.pl


prooksydacyjny

sprzyjający utlenianiu się pierwiastków i związków


SJP.pl


prop

skrót od: Państwowa Rada Ochrony Przyrody


SJP.pl


propagacja

1. rozmnażanie się;
2. ogół zjawisk związanych ze swobodnym rozchodzeniem się fal w jakimś ośrodku;
3. dawniej: rozpowszechnianie


SJP.pl

  • Propagacja – fizyka
    • Propagacja fali
    • Propagacja fal radiowych
  • Propagacja – metrologia
  • Propagacja – wytrzymałość materiałów
  • Propagacja (rzeczowa) – informatyka
  • Propagacja drożdży (browarnictwo) – rozmnażanie drożdży piwowarskich

Wikipedia


propagacyjny

związany z propagacją


SJP.pl


propaganda

1. rozpowszechnianie czegoś przez przedstawianie tego w korzystnym świetle;
2. sterowanie poglądami ludzi w celu pozyskania zwolenników, wpajanie pożądanych przekonań; manipulowanie;
3. zespół osób, który manipuluje w ten sposób ludźmi


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) działanie mające na celu szerzenie, wyjaśnianie i rozpowszechnianie pewnych poglądów, idei, haseł w celu pozyskania zwolenników;

 (1.2) pot. instytucja zajmująca się propagandą (1.1)

Wiktionary

Propaganda (od łac. prōpāgāre – rozszerzać, rozciągać, krzewić) – celowe działanie zmierzające do ukształtowania określonych poglądów i zachowań zbiorowości ludzkiej lub jednostki.

Propaganda często jest kojarzona z materiałami przygotowywanymi przez władze danego kraju w celu krzewienia pozytywnych postaw obywateli zgodnych z racją stanu jak np. zachęcanie do wstępowania do wojska celem obrony kraju w czasie wojny. Grupy aktywistów, przedsiębiorstwa czy media również mogą produkować propagandę.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Bogdan był odporny na wszelkie rodzaje komunistycznej propagandy.

 (1.2) Podczas wojny w naszej jednostce działał oficer propagandy.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔpaˈɡãnda, AS: propagãnda

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. propagandysta m., propagandystka ż., propagandzista m., propagandzistka ż., propagandowość ż., propagandówka ż.

 przym. propagandowy, propagandystyczny

 przysł. propagandowo

Wiktionary


propagandówka

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) gazeta promująca propagandę

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. propagandowość ż., propaganda ż.

 przym. propagandowy

Wiktionary


propagandowość

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co propagandowe

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. propaganda ż., propagandysta m., propagandystka ż., propagandzista m., propagandzistka ż., propagandówka ż.

 przym. propagandowy, propagandystyczny

 przym. propagandowo

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) agitacyjność

Wiktionary


propagandowy

dotyczący propagandy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) związany z propagandą, będący propagandą, mający cechy propagandy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Zakon, prowadząc wzmożoną działalność propagandową, uzyskał chętny posłuch w otoczeniu papieża.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔpaɡãnˈdɔvɨ, AS: propagãndovy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. propaganda ż., propagandowość ż., propagandysta m., propagandystka ż., propagandzista m., propagandzistka ż., propagandówka ż.

 przym. propagandystyczny

 przym. propagandowo

Wiktionary


propagandysta

osoba zajmująca się propagandą; propagandzista


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męski

 (1.1) osoba zajmująca się szerzeniem propagandy

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. propaganda ż.

:: fż. propagandystka ż.

 przym. propagandowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) propagandzista

Wiktionary


propagandystka

propagandysta


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta zajmująca się szerzeniem propagandy

Wiktionary

Patrz:

propagandysta

Powiązane:

 rzecz. propaganda ż.

:: fm. propagandysta m.

 przym. propagandowy

Wiktionary


propagandystyczny

propaganda


SJP.pl

Patrz:

propaganda

propagandzista

osoba zajmująca się propagandą; propagandysta


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba zajmująca się szerzeniem propagandy

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Jeszcze w 1986 r. kanclerz Kohl porównał swego późniejszego przyjaciela Gorbaczowa z hitlerowskim propagandzistą Josephem Goebbelsem.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. propaganda ż., propagandysta m.

:: fż. propagandzistka ż.

 przym. propagandowy

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) propagandysta

Wiktionary


propagandzistka

propagandzista


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) kobieta zajmująca się szerzeniem propagandy

Wiktionary

Patrz:

propagandzista

Powiązane:

 rzecz. propaganda ż.

:: fm. propagandzista m.

 przym. propagandowy

Wiktionary


propagator

osoba upowszechniająca jakieś poglądy, idee lub wiedzę


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) osoba propagująca

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (2.1) chem. aparat do rozmnażania drożdży

 (2.2) fiz. sposób opisu zachowania cząstki elementarnej w kwantowej teorii pola;

Wiktionary

Propagator – sposób opisu zachowania cząstki elementarnej w kwantowej teorii pola. Jest to funkcja Greena skojarzona z odpowiednim równaniem falowym właściwym dla danego spinu (na przykład równania Schroedingera albo równania Kleina-Gordona).

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Zaprosiliśmy wybitnego propagatora języka i kultury Basków.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. propagatorskość ż., propagowanie n., rozpropagowanie n.

:: fż. propagatorka ż.

 czas. propagować ndk., rozpropagować dk.

 przym. propagatorski

 przysł. propagatorsko

Wiktionary


propagatorka

kobieta upowszechniająca jakieś poglądy, idee lub wiedzę


SJP.pl


propagować

rozpowszechniać jakieś idee, myśli, przekonania


SJP.pl

czasownik przechodni niedokonany (dk. rozpropagować)

 (1.1) czynić powszechnym

 (1.2) prowadzić propagandę

Wiktionary

Powiązane:

 czas. rozpropagować

 rzecz. propagacja ż., propagator m., propagatorka ż., propagowanie n.

 przym. propagatorski

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) głosić, krzewić, popularyzować, proklamować, promować, rozpowszechniać, szerzyć, upowszechniać

Wiktionary


propagowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) odczasownikowy od|propagować.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔpaɡɔˈvãɲɛ, AS: propagovãńe

Wiktionary

Powiązane:

 czas. propagować

 rzecz. propagator mos./mrz.

Wiktionary


propalestyński

przychylny Palestynie lub Palestyńczykom


SJP.pl


propan

trzeci w kolei związek chemiczny w szeregu homologicznym alkanów, gaz używany np. w zapalniczkach


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. związek organiczny z grupy alkanów, bezwonny i bezbarwny gaz, jego mieszanina z butanem znana jest jako LPG;

Wiktionary

Propan, C
3
H
8
– organiczny związek chemiczny z grupy alkanów, bezbarwny i bezwonny gaz. Ma większą gęstość od powietrza.

Propan jest nierozpuszczalny w wodzie, rozpuszcza się w etanolu i eterze dietylowym. Występuje w niewielkich ilościach w gazie ziemnym oraz w większych ilościach w ropie naftowej. Z ropy naftowej wydziela się go w czasie destylacji w formie mieszaniny z butanem, którą stosuje się jako paliwo, znane jako LPG służące do napełniania butli do kuchenek oraz napędzania pojazdów. Spalenie 1 kg gazu powoduje powstanie ok. 1,6 kg wody i 3 kg dwutlenku węgla.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Spalanie propanu powoduje powstawanie wody i dwutlenku węgla.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔpãn, AS: propãn

Wiktionary

Powiązane:

 przym. propanowy

Wiktionary


propan-butan

mieszanina propanu i butanu, używana jako gaz; LPG


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. mieszanina propanu i butanu, używana jako gaz, a przechowywana i transportowana w pojemnikach pod ciśnieniem w postaci ciekłej; wykorzystywana w urządzeniach grzewczych, kuchennych i jako paliwo napędowe

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Sprzedam butlę gazową propan-butan o pojemności 11 kg.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) gaz płynny, gazol, LPG

Wiktionary


propanol

alkohol propylowy (C3H7OH)


SJP.pl

Propanol, alkohol propylowy, C3H7OH – organiczny związek chemiczny z grupy alkoholi z trzema atomami węgla w cząsteczce. Ma jeden izomer podstawnikowy: izopropanol.

Wikipedia


propanon

najprostszy keton alifatyczny; aceton


SJP.pl

Aceton, propan-2-on – organiczny związek chemiczny z grupy ketonów, najprostszy keton alifatyczny. Ma ostry, charakterystyczny zapach. Miesza się w każdych proporcjach z wodą, etanolem, eterami i innymi ketonami o niskiej masie cząsteczkowej.

Wikipedia


propanotriol

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zob. gliceryna.

Wiktionary

Gliceryna, glicerol, propano-1,2,3-triol (łac. glycerolum) – organiczny związek chemiczny z grupy cukroli; najprostszy trwały alkohol trójwodorotlenowy (triol).

Wikipedia

Wymowa:

IPA: ˌprɔpãˈnɔtrʲjɔl, AS: propãnotrʹi ̯ol

Wiktionary


propanowy

propan


SJP.pl

Patrz:

propan

propaństwowy

przychylny państwu


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) świadczący o trosce o dobro państwa

Wiktionary


propapieski

sprzyjający, przychylny papieżowi


SJP.pl


proparoksyton

wyraz mający akcent na trzeciej sylabie od końca; proparoksytonon


SJP.pl

Proparoksyton, proparoksytonon (gr. proparoksýtonon) – wyraz lub zestrój akcentowy akcentowany proparoksytonicznie, czyli taki, którego akcent pada na trzecią sylabę od końca. W języku polskim są w ten sposób akcentowane niektóre wyrazy pochodzenia obcego (opera, matematyka, heroika) oraz zestroje złożone z paroksytonu i enklityki (goniłem go).

Wikipedia


proparoksytoniczność

proparoksytoniczny


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) cecha tego, co proparoksytoniczne

Wiktionary

Patrz:

proparoksytoniczny

Powiązane:

 przym. proparoksytoniczny

Wiktionary


proparoksytoniczny

dotyczący proparoksytonu


SJP.pl

przymiotnik relacyjny

 (1.1) fonet. charakteryzujący się akcentowaniem wyrazów na trzeciej sylabie od końca, mający akcent na trzeciej sylabie od końca

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proparoksyton mrz., proparoksytonon mrz., proparoksytoniczność ż., proparoksytoneza ż.

 przysł. proparoksytonicznie

Wiktionary


proparoksytonon

wyraz mający akcent na trzeciej sylabie od końca; proparoksyton


SJP.pl


propartyjny

popierający partię, sprzyjający działalności i rozwojowi partii


SJP.pl


propedeutyczny

wstępny, wprowadzający do jakiejś dziedziny wiedzy


SJP.pl

przymiotnik

 (1.1) wstępny; przygotowujący do czegoś

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Esperanto ma propedeutyczny walor w nauce języków obcych.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔpɛdɛwˈtɨt͡ʃnɨ, AS: propedeu̯tyčny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. propedeutyka ż., propedeutyk m.

 przysł. propedeutycznie

Wiktionary


propedeutyk

osoba wprowadzająca do jakiejś dziedziny wiedzy


SJP.pl


propedeutyka

wprowadzanie do jakiejś dziedziny wiedzy; wstęp; wprowadzenie


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wstęp do czegoś, wprowadzenie, przygotowanie

Wiktionary

Propedeutyka (gr. προπαίδευσις, propaídeusis, pl. „edukacja wstępna”) – utwór filozoficzny, teologiczny lub naukowy stanowiący wstęp i wprowadzenie w określoną dziedzinę wiedzy.

W chrześcijaństwie mianem propedeutyki określane są traktaty lub katechezy wprowadzające odbiorcę w kerygmat, czyli wykład podstawowych prawd wiary. Współczesnym przykładem takiego dzieła jest Wprowadzenie w chrześcijaństwo Josepha Ratzingera.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Pamiętam, jak w szkole z różnych mało lubianych przedmiotów (np. propedeutyka wiedzy o społeczeństwie) kombinowałem, jak dostać dobry stopień. (z Internetu)

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔpɛˈdɛwtɨka, AS: propedeu̯tyka

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. propedeutyk m.

 przym. propedeutyczny

 przysł. propedeutycznie

Wiktionary


propeler

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) pot. techn. śmigło

Wiktionary

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 rzecz.

:: zdrobn. propelerek m.

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

 (1.1) zobtłum|śmigło.

* indonezyjski: (1.1) propeler

* kaszubski: (1.1) propeler m.

źródła.

== propeler (język indonezyjski.) ==

thumb|propeler (1.1)

wymowa.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) techn. śmigło, propeler

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz.

:: zdrobn. propelerek m.

Wiktionary


propelerek

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zdrobn. od propeler

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. propeler m.

Wiktionary


propeller

śruba wprawiająca w ruch motorówkę, śmigło wprawiające w ruch samolot


SJP.pl


propen

alken mający 3 atomy węgla w cząsteczce; propylen


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) chem. organiczny związek chemiczny z szeregu homologicznego alkenów, bezbarwny gaz;

Wiktionary

Propen (propylen), CH3CH=CH2 – organiczny związek chemiczny z grupy węglowodorów nienasyconych, drugi po etenie w szeregu homologicznym alkenów. Otrzymywany z gazów krakingowych i w procesie pirolizy olefinowej.

Stosowany do produkcji polipropylenu i wielu materiałów z polipropylenu, kumenu (a z niego: acetonu i fenolu w metodzie kumenowej), propanolu, aldehydu masłowego (synteza okso), alkilowania benzyny, akrylonitrylu, epichlorohydryny.

Wikipedia

Przykłady

 (1.1) Propen otrzymywany jest z gazów krakingowych i w procesie pirolizy olefinowej.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˈprɔpɛ̃n, AS: propẽn

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) propylen

Wiktionary


propenal

Akroleina – organiczny związek chemiczny z grupy aldehydów. Najprostszy możliwy aldehyd nienasycony; jak wszystkie tego rodzaju aldehydy, jest stosunkowo nietrwały. Niewielkie ilości kwasu lub zasady powodują jej gwałtowną polimeryzację do poliakroleiny.

Wikipedia


propenowy

propen


SJP.pl

Patrz:

propen

propeowski

sprzyjający Platformie Obywatelskiej, popierający Platformę Obywatelską; pro-PO-wski


SJP.pl


propepsyna

nieaktywna forma pepsyny; pepsynogen


SJP.pl


propercjusz

poeta rzymski żyjący w latach ok. 50 - ok. 15 p.n.e.


SJP.pl

Propercjusz, Sextus Propertius (ur. ok. 50 p.n.e., zm. pomiędzy 15 – 2 p.n.e.) – poeta starożytnego Rzymu.

Wiadomości o jego prywatnym życiu są skąpe. Wcześnie stracił ojca, ale otrzymał gruntowne wykształcenie od matki. Dotknęła go częściowa konfiskata rodzinnego majątku, dokonana dla zaspokojenia potrzeb żołnierzy zwycięskiego w wojnie domowej Oktawiana Augusta. Pisał elegie miłosne, najbardziej znane poświęcone kobiecie imieniem Cynthia. Również treny (poświęcone m.in. Marcellusowi, siostrzeńcowi Oktawiana Augusta). Na zamówienie Mecenasa stworzył również kilka utworów opisujących genezę niektórych zwyczajów, budowli czy pomników w Rzymie.

Wikipedia


properdyna

Properdyna, czynnik P – glikoproteina należąca do grupy globulin. Ma masę cząsteczkową 184 kDa, jest złożona z 441 reszt aminokwasowych tworzących 4 podjednostki o masie 46 kDa każda. Stężenie properdyny w surowicy wynosi 25 mg/l.

Properdyna odgrywa rolę w nieswoistej odpowiedzi immunologicznej. W alternatywnej drodze aktywacji dopełniacza jako czynnik P pełni rolę stabilizującą konwertazę C3 i C5. Stąd droga ta bywała dawniej nazywana properdynową.

Wikipedia


propileje

monumentalna brama, portyk w starożytnej Grecji; propyleje


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

 (1.1) archit. staroż. budynek hali wejściowej na planie prostokąta z kolumnami, zwykle do monumentalnych świątyń;

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) W dole ciągnęły się pyszne ogrody i wille Maksyma, pałace i propileje, przypominające kolumnady Persepolisu.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) war. propyleje

Wiktionary


propinacja

1. w dawnej Polsce: wyłączne prawo szlachty do produkcji i sprzedaży trunków w obrębie własnych dóbr;
2. dawniej: szynk, karczma


SJP.pl

Propinacja (łac. propinatio) – wyłączne prawo właściciela dóbr ziemskich do produkcji i sprzedaży piwa, gorzałki i miodu w obrębie jego dóbr oraz przywilej do sprowadzania tych wyrobów z innych miast i czerpania z tego tytułu dochodów. Sprzedaż pańskiego alkoholu odbywała się w karczmie pańskiej, w której obowiązywał zakaz sprzedaży obcego alkoholu.

Wikipedia


propinacyjny

związany z propinacją


SJP.pl


propinator

posiadacz propinacji, dzierżawca monopolowego wyszynku napojów alkoholowych w dawnej Polsce


SJP.pl


propinatorka

propinator


SJP.pl

Patrz:

propinator

propionowy

kwas propionowy - monokarboksylowy kwas organiczny o trzech atomach węgla w cząsteczce, konserwant oznaczany symbolem E280


SJP.pl


propisowski

sprzyjający Prawu i Sprawiedliwości, popierający Prawo i Sprawiedliwość; pro-PiS-owski


SJP.pl


propiłsudczyk

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

 (1.1) hist. polit. zwolennik Józefa Piłsudskiego

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pisarza uważano za propiłsudczyka, zwolennika twardej polityki marszałka.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. piłsudczyk mos.

 przym. propiłsudczykowski

 przysł. propiłsudczykowsko

Wiktionary


propiłsudczykowski

przymiotnik

 (1.1) hist. polit. sprzyjający lub popierający obóz związany z osobą Józefa Piłsudskiego

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Z uwagi na tradycje, a także osobę dowódcy, pułk uchodził za propiłsudczykowski.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. propiłsudczyk mos.

 przysł. propiłsudczykowsko

Wiktionary


propiłsudczykowsko

przysłówek

 (1.1) hist. polit. z pozytywnym stosunkiem do polityki i osoby Józefa Piłsudskiego

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Pisarzowi sprzyjali propiłsudczykowsko nastawieni krytycy i wydawcy.

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. propiłsudczyk mos.

 przym. propiłsudczykowski

Wiktionary


proplastyd

plastyd stanowiący formę wyjściową do powstawania pozostałych, dojrzałych plastydów


SJP.pl

Plastyd – organellum otoczone dwiema błonami plastydowymi, występujące u roślin oraz protistów roślinopodobnych. W komórkach embrionalnych występują proplastydy, z których rozwijają się pozostałe rodzaje plastydów. Wnętrze plastydów wypełnione jest gęstym roztworem, stromą, zawierającym białka, DNA, związki rozpuszczalne oraz ziarna skrobi, plastoglobule oraz fitoferrytynę.

Wikipedia


propokojowy

sprzyjający, przychylny pokojowi


SJP.pl


propolis

kit pszczeli


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

 (1.1) zool. kit pszczeli, balsamiczna substancja wyrabiana przez pszczoły

Wiktionary

Kit pszczeli, propolis (z gr. προ „przed“ i πόλις „miasto“) – mieszanina wydzielin pszczół lub os oraz substancji żywicznych obecnych w pąkach i młodych pędach drzew takich jak: topola (topola osika), brzoza, świerk, kasztanowiec i innych drzew oraz roślin zielonych.

Wikipedia

Przykłady

składnia.

kolokacje.

synonimy.

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 przym. propolisowy

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) propolis

* bułgarski: (1.1) прополис m.

* duński: (1.1) propolis w. n.

* estoński: (1.1) proopolis

* francuski: (1.1) propolis ż.

* kataloński: (1.1) pròpolis m.

* niemiecki: (1.1) Propolis ż.

* portugalski: (1.1) própolis m. ż.

* słoweński: (1.1) propolis m.

źródła.

== propolis (język angielski.) ==

wymowa. IPA|ˈprɒpəlɪs.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) zool. propolis

odmiana.

przykłady.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. propolisowy

Wiktionary

Synonimy:

antonimy.

hiperonimy.

hiponimy.

holonimy.

meronimy.

pokrewne.

 przym. propolisowy

frazeologia.

etymologia.

uwagi.

tłumaczenia.

* angielski: (1.1) propolis

* bułgarski: (1.1) прополис m.

* duński: (1.1) propolis w. n.

* estoński: (1.1) proopolis

* francuski: (1.1) propolis ż.

* kataloński: (1.1) pròpolis m.

* niemiecki: (1.1) Propolis ż.

* portugalski: (1.1) própolis m. ż.

* słoweński: (1.1) propolis m.

źródła.

== propolis (język angielski.) ==

wymowa. IPA|ˈprɒpəlɪs.

znaczenia.

rzeczownik

 (1.1) zool. propolis

odmiana.

przykłady.

składnia.

kolokacje.

synonimy.

Wiktionary


propolisowy

przymiotnik od: propolis


SJP.pl


propolski

przymiotnik

 (1.1) sprzyjający państwu polskiemu lub Polakom, popierający Polskę i wszystko, co polskie

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Przełom w postawach Niemców wobec Polaków nazywał Kudlicki „wielką odwilżą propolską" lub „propolską falą". Fenomen ów wyjaśniał wyzwoleniem się „emocji propolskich" wśród dużych odłamów społeczeństwa (…)

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. Polak mos., propolskość ż.

 przysł. propolsko

Wiktionary


propolsko

przysłówek

 (1.1) z pozytywnym stosunkiem do Polski i Polaków

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Nie brakuje propolsko nastawionych Amerykanów.

Wiktionary

Powiązane:

 przym. propolski

Wiktionary


propolskość

propolski


SJP.pl

Patrz:

propolski

proponować

czasownik przechodni niedokonany (dk. zaproponować)

 (1.1) zgłaszać, wysuwać, zachwalać propozycję (ofertę, pomysł, projekt)

Wiktionary

Przykłady

 (1.1) Małe warszawskie knajpki proponowały gorącą kiełbasę podgrzewaną w kociołkach i bimber podawany w „musztardówce”.

Wiktionary

Wymowa:

IPA: ˌprɔpɔ̃ˈnɔvat͡ɕ, AS: propõnovać

Wiktionary

Powiązane:

 czas. dk. zaproponować

 rzecz. propozycja ż., proponowanie n., zaproponowanie n.

Wiktionary

Synonimy:

 (1.1) sugerować, oferować

Wiktionary


proponowanie

rzeczownik, rodzaj nijaki

 (1.1) składanie propozycji

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. zaproponowanie n., propozycja ż.

 czas. proponować ndk., zaproponować dk.

Wiktionary


proporcja

stosunek do siebie dwu lub więcej wielkości


SJP.pl

rzeczownik, rodzaj żeński

 (1.1) wzajemny stosunek danych wielkości; stosunek części danej całości wobec siebie nawzajem

 (1.2) harmonia; właściwy, proporcjonalny stosunek między częściami układu

 (1.3) mat. równość dwóch stosunków;

Wiktionary

  • proporcja (arytmetyka)
  • proporcja (statystyka)
  • proporcja (sztuka)

Wikipedia

Wymowa:

IPA: prɔˈpɔrt͡sʲja, AS: proporcʹi ̯a

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proporcjonalność ż.

 przym. proporcjonalny

 przysł. proporcjonalnie

Wiktionary


proporcje

stosunek do siebie dwu lub więcej wielkości


SJP.pl

  • proporcja (arytmetyka)
  • proporcja (statystyka)
  • proporcja (sztuka)

Wikipedia


proporcjonalnie

przysłówek

 (1.1) w sposób proporcjonalny

Wiktionary

Powiązane:

 rzecz. proporcjonalność ż., proporcja ż.

 przym. proporcjonalny

Wiktionary


proporcjonalniej

stopień wyższy od przysłówka: proporcjonalnie


SJP.pl